T y dzień. Chleba N a Zakwasie. w Szkole 2011

Transkrypt

1 T y dzień Chleba N a Zakwasie w Szkole 2011 Raport i poradnik wydany w ramach projektu Funduszu Inicjatyw Obywatelskich (FIO): Organizacja kampanii promującej zdrowe odżywianie III edycja Tygodnia Chleba w Szkole ogólnopolskiej kampanii

2 Patronat nad kampanią objęli: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Minister Edukacji Narodowej MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Dziesiąta książka z cyklu Promocja zdrowia priorytetowym zadaniem w polityce państwa, pod hasłem ZDROWIE NASZYCH DZIECI, przygotowana przez Fundację Dobre Życie. Raport i poradnik wydany przy współfinansowaniu ze środków otrzymanych z FIO w ramach konkursu na zadanie publiczne. Tytuł projektu: Organizacja kampanii promującej zdrowe odżywianie pt. Tydzień Chleba Na Zakwasie w Szkole Projekt jest adresowany do dzieci i młodzieży do 18 roku życia. Jest to już III edycja Tygodnia Chleba w Szkole ogólnopolskiej kampanii. Warszawa, 2011 rok Praca zbiorowa, pod redakcją mgr Walentyny Rakiel-Czarneckiej. Konsultacje naukowe: dr Alicja Zobel, profesor Mieczysław Kuraś, dr Piotr Dziugan. Współpraca: profesor Magdalena Włodarczyk-Kierczyńska, profesor Irena Celejowa, profesor Iwona Wawer. ISBN Wydawca: Fundacja Dobre Życie ul. Na Uboczu 20/ Warszawa tel poczta@rakiel-czarnecka.pl Skład: Maciej T. Byczyński Druk: TEAM Seris poligraficzny

3 Spis treści Wstęp Apel Fundacji Dobre Życie Informacja o Fundacji Dobre Życie Raport Podziękowanie dla Szkoły Podstawowej nr 166 w Warszawie Wspaniały zapach świeżego chleba każdemu kojarzy się z domem Inscenizacja w Szkole Podstawowej nr 166 w Warszawie Tydzień powinien być organizowany każdego roku Gimnazjum Publiczne w Bobolicach Wzmocniliśmy szacunek do chleba i motywację do dzielenia się nim z innymi Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Bobowicku Podziel się z nami kolego informacjami na temat chleba żytniego Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Bystrej Jedzmy zdrowo, żyjmy dłużej Gimnazjum nr 2 w Działdowie Abyśmy wiedzieli jak chleb został wypieczony i co do niego dodano Szkoła Podstawowa nr 19 w Elblągu Kto ma chleb, ten ma wszystko Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Głubczycach Świeży bochen chleba Zespół Szkół w Janowie Jak chleb powstawał Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Karolewie Do kampanii włączyliśmy też rodziców Zespół Szkół w Kobułtach Rekomendujemy tylko pieczywo żytnie Zespół Szkół Policealnych w Kołobrzegu chleb... tak samo potrzebny jak słońce, co świeci... Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Kowalu Aby znów przypomnieć, że spożywanie chleba jest naszym codziennym sacrum, chętnie uczestniczymy w promowaniu akcji Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Leśnej Podlaskiej Tydzień chleba został wpisany do kalendarza imprez Gimnazjum w Nowym Mieście Lubawskim Naucz się być świadomym konsumentem kupuj tylko zdrowy chleb Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Nowym Targu Z szacunku do kromki chleba Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Okszowie Jaką drogę chlebek z pola na stół pokonał Przedszkole Miejskie nr 37 w Olsztynie Chleb podawano z domowym smalcem i kiszonym ogórkiem Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Potoczku

4 Zdrowie zamknięte w chlebie Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Sejnach Wyszliśmy z chlebem poza mury szkoły Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Sichowie Dużym W czterech etapach i z entuzjazmem Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Studzieńcu Gdy myślę chleb Zespół Szkół Sportowych w Supraślu Zdrowe kanapki z żytniego chleba Szkoła Podstawowa nr 41 w Szczecinie W każdym bochnie chleba tkwi ziarnko zboża, okruch soli, kropla wody, praca rąk człowieka i dobroć Boża Katolicka Szkoła Podstawowa w Szczecinie Klasy drugie samodzielnie piekły chleb Szkoła Podstawowa nr 225 w Warszawie Projekt edukacyjny Chleb Szkoła Podstawowa nr 319 w Warszawie Raport z kampanii na rzecz dobrego żywienia Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Widzewie Obchody z zakwasem w roli głównej Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Zduńskiej Dąbrowie Relacje znalezione z pomocą internetowych wyszukiwarek Poradnik część I Jedz chleb, a będziesz mądry i zdrowy Poradnik część II Poznaj moc zbóż oraz przetworów zbożowych Klucz do prawidłowego żywienia Codziennie jedz produkty zbożowe Poradnik część III Łatwiej zapobiegać niż leczyć Len zapomniane, wspaniałe pożywienie Trzeba wrócić do naturalnie produkowanej żywności Organizm polem nieustającej bitwy

5 Do Uczestników kampanii Tydzień chleba w szkole Każdy Państwa list, , sprawozdanie czytam ze wzruszeniem. Widzę, jak rośnie w Was idea, która urodziła się w mojej głowie. Ogromnie cieszy, że zrozumieliście przesłanie, że przemówiła do Was moja troska i starania, że kampania wyzwala tak wiele cennych pomysłów, inicjatyw, przedsięwzięć. Zadajecie sobie tyle trudu, żeby przygotować ulotkę, plakat, gazetkę, prezentację, żeby pójść do piekarni, upiec w szkole chleb, zaprosić gości na degustację. O chlebie piszecie wiersze, a nawet śpiewacie piosenki. Część szkół wyszła poza mury swojej placówki i pojechała z chlebem do innych szkól czy przedszkoli. Tak oto idea wędruje od drzwi do drzwi, zataczając coraz większe kręgi. Tworzycie apele, scenariusze, macie tak wiele pomysłów i serca do tego naszego chleba, że nie sposób patrzeć na Wasze działania chłodno i z dystansem. Jest coś pięknego i wzniosłego w tej kampanii, w Waszym do niej podejściu, zaangażowaniu. Przywracamy znaczenie symbolu chleba, umacniamy szacunek do niego, sprawiamy, że rodzą się refleksje i dobre myśli, że Uczestnicy zastanawiają się, co kładą na talerz, że coraz świadomiej wybierają żywność w sklepie. Dzięki Wam Uczestnikom, powstaje nowa przestrzeń, w której idea zdrowego życia, w zgodzie z naturą przeistacza się w konkretne i jakże różnorodne działanie. Moje idee z Waszą pomocą żyją własnym życiem. Mówimy coraz mocniejszym głosem, w wielu miejscach tak się stało, że miejscowy piekarz zaczął wypiekać chleb na zakwasie. Tam kampania przyniosła wymierny efekt dobry chleb dla wszystkich konsumentów. W innych miejscach też daje rezultaty podnosi świadomość Uczestników. To niezwykłe, że przychodzi taki czas, kiedy w szkołach mówi się o chlebie. Wiele szkół wpisało ten Tydzień do kalendarza stałych imprez. I to uznajemy za ogromny sukces. Prosimy, aby zrobiła to KAŻDA SZKOŁA. Bo to jest ważne dla zdrowia naszego, naszych dzieci i wnuków. Bez tego typu działań powszechnych i powtarzających się nie będziemy w stanie uchronić się przez zagrożeniami, jakie niesie ekspansja przemysłowej żywności, zanieczyszczenie środowiska naturalnego, zacieśnianie się chemicznych kleszczy. Dziękuję wszystkim, którzy do nas dołączyli i proszę, aby wytrwali tak długo, ile starczy im sił. Zapraszam tych, którzy jeszcze nie organizowali u siebie Tygodnia. Odpowiedzcie na nasz apel i zorganizujcie w swojej Szkole Tydzień chleba. Przekażcie też idee innych Szkołom i placówkom wychowawczym. Dziękuję serdecznie wszystkim, którzy są z nami i zapraszam tych, którzy jeszcze nie organizują Tygodnia u siebie. Bądźmy aktywni, pokazujmy naszym dzieciom co jest dla nich dobre. Walentyna Rakiel-Czarnecka wiceprezes Fundacji Dobre Życie

6 6 Fundacja Dobre Życie apeluje: Zorganizujmy w szkole Tydzień Chleba na Zakwasie Fundacja Dobre Życie zaprasza do udziału w tegorocznej, trzeciej już edycji Tygodnia Chleba w Szkole, który odbędzie się w dniach października 2011 roku. Celem kampanii jest zwrócenie uwagi na problem chleba, a także podniesienie świadomości konsumentów na temat zdrowotnych właściwości chleba na zakwasie, wypiekanego tradycyjnymi metodami. Tydzień jest okazją, aby zastanowić się nad swoją dietą, uważniej wybierać produkty w sklepie, zacząć się troszczyć o swoje zdrowie. W tym roku szczególny nacisk kładziemy na zmotywowanie młodych ludzi do spożywania większej ilości chleba, w tym głównie z ziarna z pełnego przemiału, żytniego, na zakwasie. Jest to duży problem, wymagający pilnego rozwiązania, gdyż spożycie chleba gwałtownie spada: od 1999 roku do 2010 zmniejszyło się o 25 kg na osobę wg oceny Grzegorza Nowakowskiego, dyrektora Instytutu Polskie Pieczywo. Jego zdaniem notuje się rokroczny spadek spożycia pieczywa o 2-3 proc. Przy braku zmiany sytuacji na rynku można spodziewać się dalszego spadku. Po raz pierwszy spożycie chleba poniżej 70 kg na osobę spadło w 2006 roku. Spożywano wtedy 66,8 kg pieczywa na osobę rocznie. W 2007 wskaźnik ten wyniósł 63,5 kg, w ,2 kg, w ,5 kg. W 2010 roku przeciętny Polak kupił mniej niż 56 kg chleba i bułek, tj. o 3 proc. mniej niż rok wcześniej. Szacuje się, że w 2011 roku Polak zje ok. 54,1 kg pieczywa. Miejsce tradycyjnego chleba coraz częściej zajmują płatki zbożowe, makarony chipsy oraz gotowe przekąski. Zmieniają się nawyki żywieniowe, zwłaszcza dzieci i młodzieży. Kieszonkowe, które dostają na jedzenie, wydają na batoniki, żelki, chrupki czy napoje gazowane. Niepokoi fakt, że spada także spożycie przetworów zbożowych: w 2000 roku jedna osoba zjadała przeciętnie prawie 108 kg przetworów zbożowych rocznie, w 2008 niecałe 87 kg, a w 2009 zaledwie 83 kg. Statystyki alarmują, dietetycy i lekarze także. Otóż ci specjaliści zalecają dzienną porcję produktów zbożowych, w tym chleba, znacznie wyższą od spożywanej. Mężczyzna w wieku lat powinien zjadać 380 gram chleba, kobieta 250 gram. Z obliczeń wynika, że w 2011 roku wskaźnik ten będzie znacznie niższy. Tymczasem spożycie chleba na odpowiednim poziomie zmniejsza ryzyko zachorowania na współczesne choroby układu krążenia, cukrzycę typu 2, niektóre nowotwory, próchnicę zębów i osteoporozę. Popatrzmy na Francję. Kiedy w 1994 roku spożycie chleba zaczęło spadać do ok. 70 kg na osobę z inicjatywy kardiologów i specjalistów z zakresu żywienia człowieka utworzono Naukowy Komitet Chleba, który propaguje konsumpcję chleba na odpowiednim poziomie, aby zahamować rozwój niebezpiecznych, w/w chorób. Profesor Henryk Piesiewicz, autorytet polskiego piekarnictwa mówi: Rządy nie tylko w Zachodniej Europie przywiązują wielką uwagę do produkcji i spożycia chleba i udzielają znaczącej pomocy piekarstwu. Świadczy chociażby o tym World Bread Forum (Międzynarodowe Forum Chleba), które w 2007 roku odbyło się w Moskwie i uczestniczyło w nim ponad dwa tysiące słuchaczy. Hasło Forum brzmiało: Chleb to zdrowie. Międzynarodowy Rzemieślniczy Związek Piekarzy i Cukierników (UIB) na początku lat 90- tych XX wieku ustanowił Międzynarodowy Dzień Chleba, który jest obchodzony zawsze 16 października. Fundacja Dobre Życie od chwili powstania zbiera informacje związane ze zdrowiem, jego promocją, profilaktyką chorób. Zdajemy sobie sprawę ze znaczenia pieczywa oraz zagrożeń, jakie niesie cywilizacja i przemysłowa żywność. To właśnie wiceprezes Fundacji Walentyna Rakiel- -Czarnecka jest autorką coraz popularniejszego hasła: Czy wiesz co jesz? Sformułowała je w czerwcu 2005 roku, kiedy zorganizowała dwie konferencje w Sejmie, dotyczące bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. Była to jej reakcja na aferę nagłośnioną w mass-mediach: firma przetwórcza wycofywała ze sklepu spleśniałe wędliny, myła je i ponownie wstawiała do sprzedaży. Ponieważ wiemy sporo na temat wspomnianych zagrożeń, podejmujemy działania na rzecz podniesienia świadomości zdrowotnej i ekologicznej.

7 Z pomysłem kampanii Tydzień Chleba w Szkole wyszła w 2009 roku Walentyna Rakiel-Czarnecka, wiceprezes Fundacji Dobre Życie. W pierwszym roku patronat nad kampanią objęli: Ministerstwo Edukacji Narodowej, Marszałek Województwa Mazowieckiego, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Mazowieckie Kuratorium Oświaty. Kampanię wsparł także śp. pan redaktor Andrzej Zalewski z Eko-Radia. Do udziału w tej kampanii zaprosiliśmy wszystkie szkoły oraz wszystkich zainteresowanych (świetlice, kluby, domy kultury, organizacje pozarządowe itd.). Tydzień w 2009 roku zaplanowaliśmy w dniach października. W 2010 roku termin Tygodnia to października, natomiast w 2011 roku Tydzień planujemy na października. Przez dwa pierwsze lata był to Tydzień Żytniego Chleba w Szkole, w tym roku Fundacja pragnie przy zachowaniu priorytetu żyta większy nacisk położyć na sposób pieczenia chleba, który koniecznie musi być na zakwasie. Celem kampanii Tydzień Chleba w Szkole jest zwrócenie uwagi na jakość chleba, podniesienie świadomości konsumenckiej, wpływ na jakość chleba na rynku. Od początku promujemy idee chleba na zakwasie w prasie oraz na imprezach. Idea promowania chleba najzdrowszego dla człowieka spotkała się w całym kraju z nadzwyczajnym przyjęciem. Tak żywa reakcja potwierdza, że problem chleba jest bardzo istotny i bliski większości z nas. Znakomitymi partnerami w kampanii okazali się nauczyciele, którzy w lot pojęli, że pomysł jest bardzo dobry i warto poświęcić mu więcej uwagi. Chodzi przecież o zdrowie naszych dzieci, a także nas dorosłych. W dniach października 2009 roku w ponad tysiącu szkołach na Mazowszu oraz bardzo wielu placówkach oświatowych w całym kraju został zorganizowany Tydzień Żytniego Chleba w Szkole. Jak wspomnieliśmy wcześniej w 2011 roku słowo żytniego zamieniamy na na zakwasie. Nie rezygnujemy z chleba żytniego, kładąc akcent na zakwas pragniemy podkreślić, jak istotny jest sposób przygotowywania chleba do wypieku. Piszemy o tym szerzej w części poradnikowej niniejszego wydawnictwa. Inicjując kampanię w szkołach zwróciliśmy uwagę na chleb, który jest podstawowym pokarmem dla każdego oraz na jego jakość. Wskazaliśmy na niepodważalne wartości chleba wypiekanego zgodnie z tradycją, z żytniej mąki, na zakwasie. Zostało również podkreślone znaczenia symbolu chleba. W wyniku starań Fundacji informacja o kampanii została wysłana z MEN do Kuratoriów Oświaty w całym kraju, można ją znaleźć na portalach wielu szkół w różnych miejscowościach w Polsce. Fundacja otrzymała dofinansowanie do druku książki najpierw z Samorządu Województwa Mazowieckiego, a w następnych latach Funduszu Inicjatyw Obywatelskich. W pierwszej edycji wydawnictwo Tydzień Żytniego Chleba w Szkole, w nakładzie tysiąca egzemplarzy, zostało rozprowadzone do szkół w województwie mazowieckim, dzięki zaangażowaniu Mazowieckiego Kuratorium Oświaty. Książka, w wersji elektronicznej została umieszczona na stronie Fundacji ( zakładka Multimedia ), skąd pobrało ją bardzo wiele osób. Wydawnictwo stało się impulsem dla szkół, zachętą do organizacji kampanii. Zawiera pakiet wiedzy na temat chleba: jak powstaje, ile osób przy nim pracuje (od ziarenka do bochenka), jakie mamy typy mąki, dlaczego chleb na zakwasie jest zdrowy, po czym możemy poznać, że dany chleb jest wytworzony na zakwasie. Czytelnicy otrzymali informację o wartościach odżywczych i zdrowotnych chleba, dlaczego trzeba go jeść i dlaczego powinniśmy wybierać chleb na zakwasie, z żytniej mąki, a także o zdrowotnych właściwościach błonnika. Poinformowani zostali także o dobrodziejstwach zakwasu chlebowego oraz procesu fermentacji, w jaki sposób powinniśmy wybierać chleb i czytać etykietki. Podkreślone zostały walory żywności naturalnej oraz wskazano na minusy żywności przemysłowej, zostało wyjaśnione, dlaczego powinniśmy popierać żywność tradycyjną. W 2010 roku Fundacja wydała drugą książkę Tydzień Żytniego Chleba w Szkole 2010 Raport i Poradnik. W wydawnictwie zamieściliśmy relacje z Tygodnia z prawie 20 szkół w całym kraju. W drugiej części poradnikowej znajdują się informacje nt. chleba na zakwasie i jego znaczeniu dla naszego zdrowia. W wydawnictwie opublikowaliśmy broszurkę Trzymaj formę, artykuły o wodzie, warzywach, naturalnie produkowanej żywności, o znaczeniu ruchu dla zachowania zdrowia itd. 7

8 Publikację znajdziecie Państwo na stronie w zakładce Multimedia. Proszę ją sobie ściągać i korzystać z podaniem źródła pochodzenia. Do wielu szkół Fundacja dociera poprzez szkoły rolnicze. Dzięki przychylności Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, któremu podlegają szkoły rolnicze Fundacja uczestniczy w spotkaniach z dyrektorami szkół. Informujemy, zachęcamy do udziału, rozdajemy materiały. Już w 2009 roku dyrektorzy szkół rolniczych zadeklarowali, że będą organizowali u siebie Tydzień oraz zachęcali do udziału w przedsięwzięciu inne szkoły. I słowa dotrzymali. W 2010 roku Fundacja ponownie spotkała się z dyrektorami szkół rolniczych, którym przekazaliśmy ok. 800 książek Tydzień Żytniego Chleba w Szkole 2010 w wersji papierowej oraz ok. 400 w wersji elektronicznej. Dotarliśmy także do szkół promujących zdrowie kolejna partia materiałów trafiła do wszystkich wojewódzkich koordynatorów. Kampanię promowaliśmy także w prasie i na stronie Fundacji. W efekcie mieliśmy sporo indywidualnych zgłoszeń po materiały i informacje. W rezultacie okazuje się, że w 2010 roku kampania Tydzień Żytniego Chleba w Szkole realizowana była w jeszcze większym niż rok wcześniej wymiarze. Podobnie jak w pierwszej edycji tak i w drugiej wystąpiliśmy o patronaty, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz MEN i otrzymaliśmy je. W tym roku również otrzymaliśmy patronaty. Przygotowaliśmy także nowe wydawnictwo, w którym zamieściliśmy jeszcze więcej relacji niż w latach poprzednich. Czyta się je jednym tchem. Zrodziło się tak wiele wspaniałych pomysłów, tak wiele cennych inicjatyw, tak dużo było zaangażowania i pasji, że serce inicjatorki Tygodnia klaszcze z radości. Zamierzamy też ponownie zwrócić się do szkół rolniczych o aktywne włączenie się do kampanii. Poprosimy o to, aby wzorem poprzednich edycji kampanii organizowały u siebie Tydzień oraz przekazywały wiedzę i impuls do innych szkół. W tym roku dołącza do nas m.in. Terenowy Oddział Agencji Rynku Rolnego w Łodzi. Jesteśmy wdzięczni za wsparcie. Zachęcamy do udziału w tegorocznej edycji Tygodniu Chleba Na Zakwasie w Szkole. Zapraszamy zarówno te placówki, które już brały udział w kampanii oraz wszystkie pozostałe. Organizatorom Tygodnia zależy, aby młodzież jak najwcześniej uzyskała informacje na temat dobrego chleba i potrafiła odróżnić go w sklepie od innych gatunków. Chcemy wyposażyć uczniów (a poprzez nich także ich rodziny) w podstawową wiedzę dotyczącą chleba. Z uwagi na fakt, że w ostatnich latach dramatycznie spada spożycie chleba, pragniemy zachęcić młodych ludzi do jedzenia tego podstawowego i jakże niezbędnego produktu. Jednym z celów kampanii jak już wspomnieliśmy na wstępie jest także podniesienie rangi zawodu piekarze, zmobilizowanie tej grupy zawodowej do podnoszenia kwalifikacji i większej dbałości o rzemiosło oraz etykę zawodową Kampania wzmacnia symbol chleba: jest to nauka szacunku do chleba oraz do ludzi, dzięki którym powstaje, motywacja do dzielenia się chlebem z innymi, zachęta do szukania sposobów na zagospodarowanie suchego chleba, żeby nie był wyrzucany do śmietnika. Podkreślamy i wskazujemy, że chleb ma miejsce w kulturze: o chlebie mówią wiersze, pieśni, obrzędy ludowe, fotografie, malarstwo itd. Naszym pragnieniem jest, aby kampania motywowała nauczycieli do tworzenia scenariuszy lekcji o chlebie, programów, podejmowania różnego typu działań. Dzięki kampanii następuje wzmocnienie więzi społecznych: zachęcamy szkoły do współpracy ze środowiskiem rodzicami, piekarzami, organizacjami pozarządowymi. W 2009 roku otrzymaliśmy informacje, że odbyło się wspólne pieczenie chleba, wizyta w piekarni, organizacja spotkania nt chleba dla najbliższego środowiska itp. Kampania pobudziła do aktywności szkół, zmobilizowała do działania na rzecz dobrego chleba. Relacje z kampanii w 2010 roku (znajdziecie je państwo w naszym najnowszym wydawnictwie także są pełne inicjatyw, pomysłów, zaangażowania i serca pedagogów). Dziękujemy wszystkim za pracę, trud, pasje i zachęcamy do takiej aktywności również w tym roku. W sumie Fundacja otrzymała dużo sprawozdań i raportów z realizacji kampanii: e, listy tradycyjne, płyty CD z zapisem działań, prezentacjami, a także scenariusze lekcji, ulotki, prace plastyczne, fotografie, będące pokłosiem przeprowadzonej kampanii. Uczestnicy kampanii przysyłali 8

9 wyrazy uznania, poparcia, pochwały za pomysł, składali deklaracje, że kampania będzie kontynuowana. Na podstawie nadesłanych materiałów przygotowaliśmy kolejną edycję Raportu o podejmowanych w ramach Tygodnia działaniach, inicjatywach, przedsięwzięciach. Jesteśmy pełni uznania, wielu materiałów nie da się przeczytać bez wzruszeń, więc wzruszamy się i czytamy... Wydajemy kolejny Raport nie tylko aby podziękować, pragniemy by zawarte w nim przykłady stały się zachęta, inspiracją dla innych. Polecamy zatem lekturę materiałów, które podpowiedzą, jak zabrać się do dzieła. Bardzo liczymy na to, że przygotowana przez nas publikacja zmobilizuje szkoły do udziału w kampanii. Wszystkich odsyłamy na naszą stronę: gdzie w zakładce Multimedia znajduje się elektroniczna wersja tej książki. Proszę pobierać i korzystać. Warto dodać, że Tydzień jest kontynuacją starań i działań Fundacji Dobre Życie. Kampanię na rzecz dobrego chleba rozpoczęliśmy pod koniec 2006 roku. Więcej o naszych działaniach piszemy w artykule Informacja o Fundacji. Inicjując trzecią już edycję Tygodnia Chleba w Szkole Fundacja zwraca się do wszystkich ludzi dobrej woli, aby kampania, organizowana dużym nakładem pracy wolontariackiej zdobyła ich poparcie. Aby Tydzień Chleba Na Zakwasie w Szkole stał się bliski nam wszystkim i przybrał rozmach podobny do Sprzątania świata. Nadszedł czas Sprzątania talerzy z tych produktów, które nie są przyjazne dla naszego zdrowia. Zarząd Fundacji Dobre Życie Profesor Alicja Zobel, prezes Fundacji Dobre Życie Profesor Mieczysław Kuraś, prokurent Walentyna Rakiel-Czarnecka, wiceprezes Adres: Fundacja Dobre Życie ul. Na Uboczu 20/ Warszawa poczta@rakiel-czarnecka.pl tel PS. Czekamy na e, listy, zdjęcia, sprawozdania i Państwa przemyślenia. Będziemy też wdzięczni za uwagi, opinie dotyczące kampanii. Piszcie do nas, będziemy czytać i zbierać siły do kolejnych edycji kampanii. 9

10 Informacja o Fundacji Dobre Życie W grudniu 2005 roku, wspólnie z profesor biochemii Alicją Zobel z Kanady założyłam Fundację Dobre Życie. Wyszłyśmy z założenia, że bez narzędzi niewiele można zrobić. Pani profesor zaraziła mnie bakcylem przekazywania wiedzy innym na temat wpływu środowiska naturalnego, stylu życia oraz odżywiania na zdrowie. Najpierw wspólne dla nas idee realizowałam w autorskim dodatku Natura i Zdrowie do Przyrody Polskiej, której byłam redaktorem naczelnym. Po utworzeniu Fundacji mogłyśmy już podjąć szerszą działalność. Ochrona środowiska naturalnego oraz człowieka, będącego jego częścią, zrównoważony rozwój, prewencja chorób to naczelne hasła organizacji, natomiast celem stworzenie pomostów porozumienia pomiędzy hermetycznym światem naukowców a publicznością/społeczeństwem. Redaktor Czarnecka ma dar łatwego pisania o trudnych tematach, dlatego podczas konferencji, a także w wydawanych przez Fundację książkach, ulotkach, broszurkach można znaleźć przystępnie podane rady jak żyć, aby zachować zdrowie. Udało nam się oprócz profesjonalistów włączyć do działania i współpracy zarówno Szkoły Promocji Zdrowia, jak i członków Uniwersytetów III Wieku, pielęgniarki medycyny szkolnej, organizacje pozarządowe, czyli ludzi zainteresowanych zdrowiem i dobrostanem człowieka. Nawiązaliśmy też bliską współpracę ze szkołami. Po informacje przychodzą do nas pielęgniarki i lekarze. W ciągu ponad pięciu lat zrealizowaliśmy kilkanaście projektów dofinansowanych ze źródeł zewnętrznych. Organizowaliśmy konferencje, wykłady, warsztaty Tuż po wpisaniu Fundacji do KRS w 2006 roku, we współpracy z Samorządem Województwa Mazowieckiego, i Szkołami Promocji Zdrowia, zorganizowaliśmy cztery konferencje z cyklu Promocja zdrowia priorytetowym zadaniem w polityce państwa. Zdrowie dla naszych dzieci. Spotkania odbyły się: w Warszawie, w Płocku, w Ciechanowie oraz w Radomiu. W każdym udział wzięło średnio po 200 osób, wykłady wygłaszali wybitni specjaliści. W maju 2007 roku odbyła się kolejna konferencja z w/w cyklu, tym razem dla nauczycieli z Mazowsza. Akademia Dobrego Życia To kolejna forma działalności Fundacji. Akademię prowadzimy, we współpracy z Samorządem Województwa Mazowieckiego od wiosny 2006 roku do chwili obecnej. Jest to cykl wykładów (w sumie odbyło się kilkadziesiąt) dla publiczności z zakresu profilaktyki zdrowotnej, prewencji chorób, ekologii, bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, rozwoju zrównoważonego itp. Fundacja promuje kaskadowe uczenie się wzajemne przekazywanie wiedzy: babcie dzieciom i wnukom, starsi uczniowie młodszym itp. Metoda sprawdza się w Kanadzie, u nas też znajduje zwolenników. Te idee wykorzystaliśmy w kilku realizowanych projektach (piszemy o nich obok), mówiliśmy też na spotkaniach w ramach Akademii. Organizujemy akcje np. czytania etykietek na produktach żywnościowych. Chodzi o to, żeby umieć odszyfrować informacje, zawarte na etykietkach. Większość ludzi nie rozumie, co kryje się za słowami umieszczonymi na nalepkach. Ulegają reklamie, poddają się manipulacji prowadzonej przez wyszkolonych marketingowców. Fundacja Dobre Życie kieruje się zasadą, że dobrze poinformowany konsument jest trudny do manipulowania przez firmy marketingowe, świadomie wybiera te produkty z półki sklepowej, które są dla niego zdrowe Kiermasze zdrowia W ramach Akademii w terminie wrzesień grudzień 2008 roku zorganizowaliśmy cztery Kiermasze Zdrowia. Uczniowie Szkoły Promocji Zdrowia przy Wojewódzkim Szpitalu Chirurgii Urazowej w Warszawie na Barskiej, pod kierunkiem specjalistów wykonali kilkaset bezpłatnych badań profilaktycznych: mierzenie ciśnienia krwi, badanie krwi na zawartość cholesterolu, trójglicerydów oraz cukru, badań PSA (markery nowotworowe u mężczyzn), rozdawaliśmy też gazetę Dobre Życie. Kiermasze odbyły się na SGGW, na Święcie Chleba, na rynku Nowego Miasta 10

11 w Warszawie, pod marketem Tesco na Kabatach, w klubie Spółdzielni Mieszkaniowej Bródno, w Domu Kultury Orion na Saskiej Kępie. Fundacja w ramach Akademii Dobrego Życia w Szkole Podstawowej nr 166 w Warszawie, przy ulicy Żytniej 40 patronuje zdrowotnemu projektowi Rusz głową, żyj zdrowo. Kampania na rzecz dobrego chleba to kolejne przedsięwzięcie, realizowane przez Fundację. Do działania zainspirowała nas działalność i praca profesor Magdaleny Włodarczyk-Kierczyńskiej, emerytowanego naukowca Politechniki Łódzkiej. Swoją sztandarową kampanię Fundacja zainaugurowała konferencją pt. Chleb na zakwasie szansą na zdrowie, która odbyła się w Warszawie 13 stycznia 2007 roku, pod patronatem i z udziałem marszałka województwa mazowieckiego Adama Struzika. Udział wzięło 200 osób: naukowcy, przedstawiciele organizacji piekarzy, dziennikarze. Relacja prasowa z konferencji została wyemitowana w TVP3, ukazało się wiele artykułów w prasie i w rozgłośniach radiowych. Fundacja we współpracy z panią profesor Magdaleną Włodarczyk-Kierczyńską opracowała Dezyderaty, dotyczące chleba. Zostały one złożone na ręce posła Aleksandra Soplińskiego, który przedstawił je Sejmowej Podkomisji Zdrowia. Pod koniec czerwca 2009 roku Fundacja prezentowała problem chleba wspomnianej Podkomisji Zdrowia. Fundacja zbierała także podpisy pod Apelem w sprawie chleba. W 2009 roku Fundacja po raz pierwszy zorganizowała Tydzień Żytniego Chleba w Szkole. Do udziału w tej kampanii zaprosiliśmy wszystkie szkoły oraz wszystkich zainteresowanych (świetlice, kluby, domy kultury, organizacja pozarządowe itd.). Tydzień zaplanowaliśmy w dniach października 2009 roku. W 2010 roku Tydzień zaplanowaliśmy na października. W 2011 roku Tydzień Chleba Na Zakwasie w Szkole organizujemy w dniach października. Celem kampanii jest zwrócenie uwagi na jakość chleba, podniesienie świadomości konsumenckiej, wpływ na jakość chleba na rynku. Fundacja przygotowała pakiet podstawowych informacji o chlebie, zapraszamy do kontaktu, wyślemy materiał do zainteresowanych Tygodniem. Inicjując kampanię w szkołach Fundacja chce spowodować, aby każdy mieszkaniec Polski miał szansę kupować dobry, zdrowy chleb na zakwasie. Naszym celem jest, aby chleb na polskich stołach nie tylko zaspokajał głód, ale również wspomagał zdrowie, aby zachowywał swoje walory smakowe i dietetyczne do ostatniej kromki. Warto przypomnieć, że Francuzi, w trosce o zdrowie obywateli już w 1994 roku wprowadzili zakaz stosowania obcych temu środowisku dodatków do pieczywa. Przepisy te przyjęła Unia. Nadszedł czas, aby Polacy również rozwiązali ten problem. Kierunkowskazem w naszych działaniach są poglądy naukowców, których zdaniem chleb przygotowany tradycyjną metodą, na zakwasie, z żytniej mąki jest najzdrowszy. Naszym guru, podobnie jak i piekarzy jest profesor Magdalena Włodarczyk-Kierczyńska oraz jej wychowankowie, w tym dr Piotr Dziugan. Od początku promujemy idee chleba na zakwasie w prasie oraz na imprezach. Artykuły o chlebie zostały wysłane do kilkudziesięciu redakcji, część z nich zamieściła lub wyemitowała materiał na ten temat. Idee chleba na zakwasie wiceprezes Fundacji Walentyna Rakiel- Czarnecka we współpracy z piekarzami warszawskimi promowała m.in. podczas festynów w Warszawie pt. Nowy Świat Smaków. Akcję promocyjną na rzecz dobrego chleba Fundacja przeprowadziła w październiku 2007 oraz 2008 roku podczas Święta Chleba w Warszawie oraz w maju 2008 roku podczas Juwenaliów na SGGW. Szkolenie piekarzy Kolejne chlebowe przedsięwzięcie to organizacja szkolenia dla piekarzy (listopad 2008) oraz konferencji prasowej. Celem projektu wyłonionego w drodze konkursu Samorządu Województwa Mazowieckiego było zachęcenie do pieczenia chleba na zakwasie. W szkoleniach wzięło udział 70 piekarzy z Mazowsza. Podczas konferencji prasowej lekarze, profesor farmacji, piekarz z Cechu Piekarzy w Warszawie oraz profesor biotechnologii i wiceprezes Fundacji Dobre Życie przekazali dziennikarzom wiedzę o wartościach odżywczych i zdrowotnych chleba na zakwasie, o prowadzonej od dwóch lat kampanii na rzecz dobrego chleba, jednocześnie zachęcając do udziału w niej. Do ponad 700 redakcji i dziennikarzy został wysłany pakiet informacji o chlebie na zakwasie. Po konferencji zostało wyemitowanych kilka audycji radiowych, ukazały się artykuły w gazetach, na portalach internetowych, a także programy w telewizji. 11

12 Nasz sukces: coraz głośniej o chlebie Wszystkie działania Fundacji, podjęte na rzecz dobrego chleba sprawiły, że ukazało się wiele publikacji, audycji radiowych i telewizyjnych. Po ponad czterech latach działań na rzecz dobrego chleba stwierdzamy, że mamy duży wpływ na to, co się dzieje wokół chleba na zakwasie. Fakt, że pisze się i mówi o jakości chleba coraz częściej i więcej upoważnia nas do powiedzenia, że działania Fundacji Dobre Życie na rzecz dobrego chleba są dostrzegane i spotykają się ze społecznym zrozumieniem. Otwarci na nowe trendy piekarze dostrzegają rosnące zainteresowane chlebem na zakwasach i starają się dostosowywać do oczekiwań konsumenta. Uważamy, że jest to nasz sukces. Zamierzamy dalej iść tą drogą. Zabiegamy o wdrożenie przepisów, które by zachęcały piekarzy do pieczenia chleba na zakwasie. Projekt Podziel się wiedzą Wiosną 2007 roku Fundacja realizowała projekt wyróżniony przez Samorząd Mazowsza pt. Podziel się wiedzą nauczanie kaskadowe: Dzieci z rodzin niewydolnych wychowawczo liderami zdrowia w środowisku szkolnym. Tysiąc egzemplarzy Poradnika lidera zdrowia rozdano na konferencji dla 88 opiekunów uczestników projektu Podziel się wiedzą. Opiekunowie przekazali poradniki podopiecznym, a ci podzielili się wiedzą w swoim środowisku. Seniorzy dla zdrowia swoich dzieci i wnuków kaskadowe nauczanie Projekt był dofinansowany przez Fundusz Inicjatyw Obywatelskich. Został zrealizowany we współpracy z Uniwersytetami III Wieku, w terminie maj-grudzień 2008 rok. We współpracy z uniwersytetami i klubami osiedlowymi rozprowadzono ponad książek. W projekcie wzięło udział około 850 seniorów z Uniwersytetów III Wieku Ursynowskiego, Wawerskiego, w Ursusie i ALMAMERZE oraz z Klubu Spółdzielni Mieszkaniowej Bródno. Promotor Dobrego Życia Lider Zdrowia Pod takim hasłem Fundacja zrealizowała projekt w 2009 roku. Był on adresowany do szkół podstawowych oraz gimnazjów. W ramach nawiązanej z placówkami współpracy ponad 300 uczniów było przygotowywanych do roli lidera zdrowia, promotora dobrego życia. Została wydana książka oraz gazetka, podsumowująca podejmowane działania. W sumie idee zawarte w publikacjach dotarły do około 5 tys. osób. Wydawnictwa w statystyce Fundacja Dobre Życie od chwili powstania w ramach realizowanych projektów wydała 9 książek (ta ostatnia jest 10. pozycją), ulotkę oraz sześć edycji gazetki Dobre Życie. Ulotka o chlebie ukazała się w nakładzie około 20 tys. egzemplarzy. Gazeta Dobre Życie ukazała się sześciokrotnie, w łącznym nakładzie ponad 200 tys. egzemplarzy. W każdym materiale znalazły się informacje o chlebie na zakwasie. Opracowano i wydano: cztery książki z serii Zdrowie naszych dzieci, jeden Poradnik Lidera Zdrowia, książkę pt. Żyć w zdrowiu jak najdłużej, Tydzień Żytniego Chleba w Szkole (obecnie wydajemy już trzecią książkę z tej serii) oraz poradnik Promotor Dobrego Życia Lider Zdrowia Łączny nakład to ponad 10 tys. egzemplarzy. Treść wydawnictw jest związana z ekologią, ochroną środowiska, zrównoważonym rozwojem, promocją zdrowia, profilaktyką chorób, zdrowym stylem życia. Inne działania Poza w/w projektami wspólnie z panią profesor Zobel, przy udziale specjalistów przeprowadziliśmy szereg wykładów z zakresu ekologii, profilaktyki zdrowotnej, prewencji chorób w kilku różnych środowiskach, udzieliliśmy wielu porad. Uczestniczyliśmy w wielu spotkaniach, imprezach, w konferencjach i sympozjach, w tym także międzynarodowych, na których prezentowane były idee Fundacji. Nawiązaliśmy liczne kontakty z naukowcami, uczelniami, instytutami naukowo-badawczymi oraz innymi organizacjami pozarządowymi i placówkami oświatowo-wychowawczymi. Promowaliśmy cele i działania Fundacji Dobre Życie w prasie, radio i telewizji. Rozmawialiśmy z wysoko postawionymi urzędnikami i politykami o polskiej gospodarce rolnej i spożywczej, przetwarzaniu odpadów w gospodarstwach rolnych na biogaz i kompost, o wytwarzaniu bioetanolu z buraka cukrowego. Prezentowaliśmy rozwiązania polskich naukowców, które nie zostały jeszcze wdrożone. 12

13 Fundacja uczy też publiczność, jak należy zabiegać, aby Sejm stanowił prawo, które ochroni nas przed zagrożeniami cywilizacyjnymi. Dr Alicja Zobel ma duże zasługi w tej dziedzinie (spowodowała, że na etykietkach artykułów spożywczych w Kanadzie piszą, ile produkt zawiera tłuszczy trans, czyli izomerów trans nienasyconych kwasów tłuszczowych. W trzech państwach na świecie Danii (od 11 lat), Kanadzie (od 2005 roku) i USA (od 2006 roku) przepisy nakazują umieszczać na etykietkach zawartość tłuszczy trans. Profesor Zobel zabiega teraz, aby na etykietkach znalazła się informacja o zawartości akryloamidów (neurotoksyna, powstaje w temp stopni Celsjusza z połączenia molekuły cukru (glukoza) i białka aspargina, w wyniku reakcji Maillarda). W ramach Fundacji Dobre Życie prowadzimy w parlamencie lobbing na rzecz wprowadzenia przedmiotu zdrowie do szkół, ograniczenia chemii w żywności oraz promujemy chleb na zakwasie. Wiceprezes Fundacji Walentyna Rakiel-Czarnecka umieściła treści związane z Fundacją na swojej stronie w Internecie: Zarząd Fundacji pracuje społecznie, nie zatrudniamy nikogo, nie otrzymujemy specjalnych funduszy. Piszemy projekty, stajemy do konkursów, a jeśli je wygrywamy realizujemy zadania, które wykreowaliśmy. Fundatorkami Fundacji są: Doktor Alicja Zobel, prezes Fundacji: pracowała na Uniwersytecie Warszawskim przez 15 lat w Zakładzie Cytologii, badając działanie na komórki substancji antyrakowych, jest członkiem New York Academy of Science. Od 1977 roku członek (a przez 7 lat sekretarz) Fitochemicznego Towarzystwa Ameryki Północnej (PSNA) i Europejskiego Towarzystwa Fitochemicznego (EPSI), które zajmują się aktywnymi substancjami w roślinach użytecznych dla człowieka. Od 1986 roku w Trent University (Peterborough, Ontario, Kanada) i przez rok w Cornell University (Geneva, New York, USA) kontynuuje badania nad potrzebami metabolicznymi wtórnymi w roślinach wchodzących w skład naszej diety oraz rozszerzyła badania o wpływ minerałów i ultrafioletu na produkcję tych aktywnych substancji. Dr Zobel współpracuje z dwunastoma uniwersytetami i placówkami naukowymi, publikuje około 10 prac naukowych rocznie, jeździ na różne zjazdy i przy okazji zwiedza świat. Jej pasją stała się medycyna ludowa i dieta różnych obszarów naszego globu. Dieta jest najlepszym lekarstwem i właśnie niedobory niezbędnych składników powodują powstawanie chorób degeneracyjnych, tak nagminnych ostatnio. Spowodowała petycjami w Kanadyjskim Parlamencie, iż na tutejszym jedzeniu musi być napisane ile tłuszczy trans znajduje się w danym produkcie. Tłuszcze trans są kancerogenne, powodują raka. Aktualnie pani profesor czeka na rozpatrzenie petycji w sprawie znakowania na jedzeniu innych toksyn akryloamidu. Toksyny te mogą być wykrywane m.in. w mleku UHT. Walentyna Rakiel-Czarnecka, wiceprezes Fundacji: dziennikarka, ekolog, promotorka zdrowej żywności i Polskiej Niezapominajki. Absolwentka Wydziału Psychologii i Pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Podyplomowego Dziennego Studium Dziennikarskiego na tejże uczelni. Przez około ćwierć wieku, pracując w zawodzie dziennikarza walczyła na pierwszym froncie życia, ma duże doświadczenie i sukcesy, jest bardzo aktywna zawodowo i społecznie, była redaktorem naczelnym kilku pism (ostatnio TTG Polska ), w tym Przyrody Polskiej Ligi Ochrony Przyrody, gdzie wykreowała dodatek Natura i zdrowie oraz Biuletyn Eko-edukacyjny. Jest członkiem Zarządu Wojewódzkiego Polskiego Stronnictwa Ludowego, Zarządu Głównego Stowarzyszenia Dziennikarzy RP, była członkiem ZG LOP, Kapituły Polskiej Niezapominajki oraz autorką i koordynatorem ogólnopolskiej kampanii LOP Niezapominajka znakiem jakości naszej postawy wobec przyrody i zrównoważonego rozwoju. Dużo uwagi poświęca problemowi bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, zdrowiu środowiskowemu, profilaktyce chorób, promocji zdrowia, ekologii i ekopsychologii. Zajmuje się promocją turystyki, ekologicznego transportu, dziedzictwa myśli technicznej, wykorzystując wspaniałe walory przyrodnicze i dziedzictwo kulturowe Mazowsza. Kontakt z nami: Walentyna Rakiel-Czarnecka poczta@rakiel-czarnecka, wrakiel@wp.pl, wrc55@hotmail.com, tel.: Informacje o Fundacji: Adres do korespondencji: Fundacja Dobre Życie, Walentyna Rakiel-Czarnecka, ul. Na Uboczu 20/44, Warszawa 13

14 Raport Przekazujemy Państwu już drugi Raport z działań podejmowanych z ramach kampanii na rzecz dobrego chleba. Jesteśmy wdzięczni wszystkim, którzy włożyli tyle serca i pracy w organizację Tygodnia. Dziękujemy za nadesłane relacje, informacje, sprawozdania. Część z nich publikujemy, aby kolejni animatorzy kampanii mieli inspiracje i pomysły, jak zorganizować w szkole Tydzień chleba. Prosimy o nadsyłanie relacji z kampanii w 2011 roku na podany na początku książki adres Fundacji Dobre Życie. 14

15 Szkoła Podstawowa nr 166 im. Żwirki i Wigury ul. Żytnia 38/ Warszawa Tel.: 22/ Fax 22/ sekretariat.sp166@gmail.com Dziękuję Szkole Podstawowej nr 166 w Warszawie za doroczną inaugurację Tygodnia Od pierwszej edycji Tygodnia Chleba w Szkole inauguracja kampanii odbywa się w Szkole Podstawowej nr 166 w Warszawie. Zapraszamy dziennikarzy, gości z różnych instytucji, a także uczniów tej i innych szkół. Mówimy o kampanii, prezentujemy jej cele i efekty. Uroczyście otwieramy obchody w całym kraju. Dokładnie w tym miejscu, gdzie prezentujemy działania (w ramach Tygodnia ) Szkoły Podstawowej nr 166 w Warszawie pragnę serdecznie podziękować pani Dyrektor Danieli Bartosiak, a także szkolnym koordynatorom pani Małgorzacie Bykowskiej oraz Małgorzacie Mazur, i całej społeczności szkolnej. Dziękuję za serce, wysiłek, otwartość, zaangażowanie, życzliwość i wspieranie idei kampanii od pierwszego dnia aż do tej chwili, a nawet i dłużej... Dziękuję, że co roku Szkoła przygotowuje salę, przedstawienie, poczęstunek (z pomocą okolicznych piekarzy). Dziękuję za to, że przygotowuje zaproszenia i wysyła je, a także organizuje publiczność. Dziękuję serdecznie, po przyjacielsku, z całego serca. Walentyna Rakiel-Czarnecka wiceprezes Fundacji Dobre Życie Na fotografii wiceprezes Fundacji Dobre Życie podczas inauguracji kampanii Tydzień Chleba Żytniego 2010 w SP nr 166 na tle pięknych rysunków wykonanych przez uczniów w ramach Tygodnia. ZAPROSZENIE NA KONFERENCJJĘ PRASOWĄ Fundacja Dobre Życie organizator II edycji ogólnopolskiej kampanii Tydzień Żytniego Chleba w Szkole oraz Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 166 im. Żwirki i Wigury w Warszawie serdecznie zapraszają na konferencję prasową, której tematem będzie prezentacja projektu oraz inauguracja w/w kampanii w szkołach. Zostanie także przekazany apel o organizacje Tygodnia w szkołach. Konferencja odbędzie się w poniedziałek, 11 października, o godzinie 10.00, w Szkole Podstawowej nr 166 w Warszawie ul. Żytnia 40 SERDECZNIIE ZAPRASZAJJĄ: Walentyna Rakiel Czarnecka Fundacja Dobre Życie Daniela Bartosiak dyrektor SP 166 w Warszawie Koordynatorzy szkolni projektu: Małgorzata Bykowska, Małgorzata Mazurek 15

16 Wspaniały zapach świeżego chleba każdemu kojarzy się z domem Inscenizacja Tydzień Żytniego Chleba w Szkole 16 Z boku sceny siedzą trzej chłopcy i rozmawiają: Chłopiec 1: No pięknie, mamy tydzień, aby przygotować apel z okazji Dnia Chleba Żytniego w Szkole. Nie mamy żadnego pomysłu. I to wszystko przez Was, dodatkowa praca dla chętnych. Jak jesteście tacy chętni to proszę, słucham. Chłopiec 2: Ja mam pomysł, wyobraźcie sobie uroczysty apel, poważna muzyka i wiersze o chlebie. Chłopiec 3: Daj spokój, tego nikt nie wytrzyma. Ja mam pomysł. Tylko patrzcie i słuchajcie. Na scenę wychodzi uczeń: Narrator: Chleb od bardzo dawna był najważniejszym składnikiem diety człowieka. Zmieniał się jego wygląd, smak i skład surowca. Zawsze jednak był czymś szczególnym. Kiedy ludzie dawniej życzyli sobie dostatku, mawiali: aby Ci nigdy chleba nie zabrakło. Nasi przodkowie zbierali ziarno z dziko rosnących zbóż i spożywali je bez żadnej obróbki. Z epoki kamiennej pochodzi najstarsze znalezisko, potwierdzające wykorzystanie nasion: źdźbła traw wyrzeźbione w porożu renifera. Od zebrania pierwszych nasion dzikich zbóż do wypieku prawdziwego chleba minęły tysiąclecia. Początkowo sporządzano papkę zbożową z nasion roztartych między kamieniami, potem podpłomyki, formowane z papki zbożowej i pieczone na żarze lub na gorących kamieniach aż wreszcie bochny pachnącego chleba. Wspaniały zapach świeżego chleba każdemu kojarzy się z domem. Scena 1. Kraj Słowian. Drewniany gród. Obozowisko, chata, ognisko. Mężczyzna wraca z lasu i niesie łuk, ale wraca bez zwierzęcia. Kobieta siedzi na ziemi i przesypuje ziarna. Na ziemi leżą w drewnianych miskach ziarna zbóż oraz mąka. Mężczyzna Kobieto, wracam z polowania głodny i zmęczony a Ty nawet nie przerwiesz swoich rozrywek. Zamiast zabawiać się przygotowałabyś mi posiłek. To co najbardziej lubię grzyby. Widziałem jak wczoraj przyniosłaś z lasu. Albo zresztą to, co masz. Tylko nie jelenia. Kobieta Jelenia nie ma, bo jak widzę wracasz z pustymi rękoma. Co, polowanie się nie udało??? Za głośno się skradałeś? Mężczyzna Cichoooooo! Milcz kobieto! Nie polowałem tylko spacerowałem a teraz chcę jeść! Podobno kobieta naszego sąsiada przygotowała mu wczoraj coś wyjątkowego. Bardzo chwalił sobie nową potrawę. Przez całą drogę i opowiadał. Podobno ze zmielonych nasion trawy. Kobieta O!!! Jakiej trawy! ZBOŻA! ZBOŻA! Człowiek wyhodował zboże i potrafi robić mąkę. Popatrz, mam tu ziarna zboża. Roztarłam je w żarnach i uzyskałam mąkę. Z mąki zrobiłam placki i upiekłam na ognisku, a że na ogniu upieczone, to nazwałam je podpłomyki. Sąsiadka pożyczyła mi specjalne kamienie do pieczenia podpłomyków. O! Mężczyzna

17 Ano widzę. Może być, oby szybko! Głodny jestem i to bardzo! Po chwili kobieta podaje mężczyźnie placek. Ten próbuje go ugryźć. OOOOOOOOOOO! Moje zęby! Co to jest? Kamień? Co ty mi dałaś? To jest do jedzenia, czy do powalenia wroga? Kobieta Do jedzenia panie, to są P O D P Ł O M Y K I, sam chciałeś. Narrator 2: Pierwsze chleby, jakie wypiekał człowiek to były podpłomyki. Paloną mąkę zalewaną wrzącą wodą nazywano polewką lub prażuchą. Wystudzoną prażuchę pieczono w popiele pod ogniskiem. Tę postać chleba nazwano podpłomykiem. W średniowiecznym Biskupinie były to bardzo popularne produkty żywnościowe. Nawet posługiwano się specjalnymi, glinianymi talerzami do ich wypiekania. Nie wiadomo kiedy człowiek spostrzegł, że zostawiona w garnku zagęszczona polewka po jakimś czasie wydyma się, zmienia zapach i konsystencję. Być może jakaś nieuważna gospodyni upiekła z takiej zważonej prażuchy chleb i przekonała się, że nabrał on nie tylko lekkości ale też nowego, wspaniałego smaku. Tak wynaleziono tzw. zakwas, czyli zaczyn, niezbędny do wypieku chleba. Z czasem człowiek nauczył się robić zakwas z mąki żytniej, dzięki któremu wypiekany chleb stał się pulchny i delikatny. Bakterie mlekowe sprawiły, że wypiekany chleb był nie tylko smaczny ale i bardzo zdrowy. Te same bakterie powodują kwaśnienie mleka, kiszenie ogórków i kapusty. Na terenie Polski chleb robiony na zakwasie i pieczony w piecach zaczęto jadać między I a V w n.e. Robiono go głównie z żyta i pszenicy, czasem z jęczmienia. Na początku był pieczony przez rodziny na własny użytek, nieco później pojawiły się piece wolno stojące dla mieszkańców grodów i podgrodzi. Pierwszy cech piekarzy założył Bolesław Wstydliwy w 1260 roku. Scena 2. Wiejska chata. Ludowe elementy wystroju. Kobieta szykuje posiłek, młoda dziewczyna przymierz korale przed lustrem, kręci się i podśpiewuje. Matka Córuś, przestań już przymierzać korale i chodź mi pomóc. Zaraz ojciec wróci z pola. Dziewczyna Mamo, po co tyle roboty. Ja i tak chleba nie będę jadła odchudzam się. Widziałaś jaka Hanka od Józefowej szczupła? Na zabawie tylko z nią tańczył Stefan od Guzików. Nie chcę chleba, nie chcę kartofli. Matka Córuś co ty mówisz, ładna jesteś, dorodna. Nie ma drugiej takiej we wsi. A teraz przynieś mi z piwnicy mąkę żytnią, zrobimy zakwas. Pomieszamy mąką z ciepłą wodą i poczekamy aż się ukisi, jak ogórki na zimę. Za trzy dni upieczemy nowy chleb i zostawimy trochę zakwasu na następny raz. Akurat zjemy ten pieczony wczoraj. Dziewczyna Tato jak wróci z pola chętnie zje, bo bardzo lubi ten nasz chleb. Matka Chleb jest dobry i zdrowy. Do tego żurek na zakwasie, ogórki kiszone i kapusta z beczki, mleko zsiadłe. Wszyscy będziemy zdrowi, znachorki nie trzeba będzie wołać. Narrator 3 : Przez wiele lat wypiekano chleb na zakwasie. Najpierw w domach, potem w małych prywatnych piekarniach. Chleb taki ma same zalety jest lekkostrawny, zawiera bakterie niezbędne do spraw- 17

18 nego funkcjonowania naszych jelit i długo utrzymuje świeżość. Jeżeli jest to chleb z mąki z grubego przemiału to jeszcze dodatkowo zawiera duże ilości dobroczynnego dla naszego organizmu błonnika. Jednak w miastach rosła liczba mieszkańców i pieczywo zaczęto wypiekać w wielkich, zmechanizowanych piekarniach. Żeby było szybciej do mąki zaczęto dodawać drożdże piekarnicze. Mąka też była inna biała, bez otrąb, czyli łusek nasiennych. Pszenne chleby i bułki wyparły razowy ciemny chleb. Takie pieczywo nie jest zdrowe zawiera wiele chemicznych składników niekorzystnych dla naszego zdrowia. Niektórzy producenci stosują chemiczne środki spulchniające. Pieczywo z owymi dodatkami jest lekkie i puszyste jak wata. Spulchniacze dodaje się zazwyczaj do białych bułek oraz pieczywa tostowego. Czasami do ciasta na chleb dodawane są polepszacze, np. E-282 antypleśniowy, przedłużający trwałość pieczywa nawet do dwóch tygodni, E-471 emulgator nadający ciastu jednorodną konsystencję lub mieszanki spulchniające. Często ciemny chleb barwiony jest karmelem. Scena 3. Sklep, dwaj chłopcy robią zakupy. Wybierają pieczywo. Chłopiec 1 No to co kupujemy? Bułeczki czy rogaliki. Jakie to wszystko apetyczne! Chłopiec 2 Apetyczne jest, tylko nie wiem, czy zdrowe. Podobno pieczywo z białej mąki wysoko przetworzonej i oczyszczonej nie jest wcale zdrowe. Zdrowszy jest chleb razowy. I nie na samych drożdżach, ale przede wszystkim na zakwasie. Chłopiec 1 No tak, też to słyszałem. Ale jak poznać, który chleb jest zdrowy, a który nie? To powinno być oznaczone. Chłopiec 2 No właśnie, na etykiecie powinny być oznaczenia. Może ekspedientka wie? Chłopiec 1 Nie widzę tu nikogo z obsługi. Chłopiec 2 No właśnie, chodźmy do naszej osiedlowej piekarni. Tam na pewno wskażą nam chleb pieczony na zakwasie. Zresztą tam jest wszystko oznaczone i można sobie samemu poczytać. Narrator 4 : Nasi koledzy mają rację. W Polsce powstała fundacja Polski Chleb zrzeszająca wiele piekarni. W nich wypiekają chleb zdrowy i smaczny, odpowiadający wymogom dietetyków. Do produkcji pieczywa głównie żytniego używa się zakwasu, czyli namnożonych drożdży i bakterii kwasu mlekowego; zwykle znajdują się one w małej porcji ciasta zostawionej z poprzedniego wypieku. Pod wpływem ciepła drożdże fermentują i wydziela się dwutlenek węgla oraz alkohol etylowy, a dodatkowo w czasie fermentacji wywołanej zakwasem powstaje kwas mlekowy, dzięki czemu chleb ma lekko kwaskowy smak i wolniej czerstwieje. Tak powstaje smaczny, zdrowy prawdziwy chleb. Taki chleb powinniśmy jadać. To ważne, abyśmy się zdrowo odżywiali. Ludzki organizm to wielka biologiczna i chemiczna przetwórnia. Jeżeli dostarczymy jej zdrowych składników odżywczych przez długie lata będzie wiernie nam służyła. Prawdą jest stwierdzenie jak się odżywiamy, tak się czujemy. Pamiętajmy o tym. 18

19 Piosenka Chleb na zakwasie (na melodię piosenki Urszuli Konik na biegunach ) Nie raz i nie dwa, kupując chleb Myślimy, czy będzie on zdrowy Dziś wiemy już, że najlepszy jest Z zakwasem chleb razowy Bakterie on ma, co uleczą nas I błonnik i witaminy Jest smaczny i świeży przez wiele dni Prawdziwy polski chleb Ref. Smaczny zdrowy chleb na zakwasie Zalety jego zna każdy uczeń W zerówce i w pierwszej klasie Smaczny zdrowy chleb na zakwasie Żytni, razowy lub orkiszowy Każdy powinien go jeść! Uczeń No, pani to pewnie się ten apel spodoba, ale czy naszym kolegom? A może cos takiego? Muzyka zespołu FLO rida Low. Na scenę wychodzi trzech chłopców przebranych za raperów. Zaczynają tańczyć, w przerwach grupa rapuje. Każdy powinien dbać o swoje zdrowie Lekarz, dietetyk i uczeń to powie Zdrowo się odżywiać stosując zasady Zbilansowanej diety i różne porady Dotyczące zdrowia i życia zdrowego Pamiętaj zawsze o tym kolego! Pięć posiłków dziennie, kilka szklanek wody Dodadzą nam zdrowia a także urody Warzywa, owoce pełne błonnika Także niech ryb nikt już nie unika Chipsy do kosza, razem z Coca colą Niech nas już nigdy brzuchy nie bolą! I jeszcze na koniec słów kilka o chlebie Po którym poczujesz, że jesteś już w niebie Smaczny i zdrowy, najlepszy razowy Chociaż także dobry i orkiszowy A wszystkie te chleby pieczone z zakwasem Kiedy spróbujesz, to mówiąc nawiasem Nie będziesz chciał kosztować już innego Uwierz nam na słowo, kochany kolego! Uczeń 2: Sam nie wiem, który apel lepszy i który wybrać. Mnie podobał się i jeden i drugi. A państwu? Podobały się obydwa? Jeżeli tak cieszy nas to bardzo, dziękujemy za uwagę. Na scenę wychodzą wszyscy i kłaniają się. Opracowanie: Małgorzata Mazur Od Wydawcy: Powyższy Apel był jednym z elementów Tygodnia. Szkoła podejmuje wiele działań pogadanki, gazetki, konkursy, plakaty, rysunki itd. Od dłuższego czasu realizuje także projekty z zakresu poromocji zdrowia i zdrowego stylu życia. 19

20 Gimnazjum Publiczne w Bobolicach ul. Głowackiego 7d Bobolice Tel.: 94/ Fax 94/ gimnazjum@bobolice.pl 20 Tydzień powinien być organizowany każdego roku Fundacja Dobre Życie po raz drugi zorganizowała,,tydzień Żytniego Chleba w Szkole, który odbywał się w dniach: października 2010r. Projekt był adresowany przede wszystkim do uczniów do 18 roku życia. Celem kampanii było podniesienie świadomości zdrowotnej. Patronat nad projektem objął Minister Rolnictwa. Nasze gimnazjum przystąpiło do realizacji projektu z ogromną przyjemnością. Wykorzystaliśmy nie tylko materiały zamieszczo- ne na stronie internetowej ale przede wszystkim realizowaliśmy własne pomysły. Już wcześniej pojawiły się informacje o organizacji i przebiegu imprezy. Uczniowie klasy IId pod opieką nauczyciela techniki Marii Religia zaprosili pozostałych uczniów klas drugich do złożenia wizyty w gospodarstwie agroturystycznym U Zdzicha. Gospodarstwo to słynie w okolicy z wypieku najlepszego żytniego chleba. Podczas zajęć można było dowiedzieć się o tradycyjnych metodach wypieku chleba, spróbować wyrabiać ciasto, zdobyć mnóstwo informacji teoretycznych na temat korzyści płynących ze spożywania razowego chleba. Mało kto z uczniów wiedział, co to jest zakwas. Teraz wiedzą prawie wszyscy. Sprawdziliśmy również, jakim popytem będą cieszyły się kanapki ze świeżutkiego chleba razowego, wzbogacone o masło, ser, swojski miód lub ogórek kiszony. Poszły jak świeże bułeczki. Częstowaliśmy nimi wszystkich. Odbył się również konkurs, w którym należało podać składniki, niezbędne do wypieku chleba z ziarnami. Okazało się, że uczestnicy wszystko wiedzą. Obie drużyny klasa IIa i IIb uzyskały ten sam wynik. Były nagrody dla zwycięzców. Zainteresowanie zwiedzających wywołało również mini stoisko sprzętu rolniczego. Zdaniem nauczyciela, klasa IId wywiązała się z zadania na trójkę. Jeszcze dużo pracy przed uczniami tego zespołu. Mamy nadzieję, że uczniowie naszej szkoły będą chętniej sięgać po kromkę chleba razowego i zawsze darzyć chleb szacunkiem. Na zajęciach techniki podsumowaliśmy realizację projektu. Oto jedna z opinii Mileny Rodzik, uczennicy klasy IId: Uświadamianie młodzieży jest trudne, wymaga dużej cierpliwości i wyrozumiałości. Ta rola przeważnie spada na dorosłych, jednak tym razem to my, uczniowie klasy IId, mieliśmy za zadanie uświadomić naszym rówieśnikom, jak ważna jest rola zdrowego, nie zawierającego żadnych ulepszaczy żyt-