język publikacji streszczenie streszczenie

Transkrypt

1 tytuł czasopisma tytuł artykułu (polski) NAFTA-GAZ Szacowanie pojemności PMG utworzonych w sczerpanych złożach gazu w jednostkach energii tytuł artykułu (angielski) Estimation of UGS working volume created in depleted gas fields in energy units nazwiska autorów Bogdan Filar, Tadeusz Kwilosz miejsce zatrudnienia Nafty i Gazu Państwowy język publikacji polski streszczenie streszczenie polskie angielskie W The paper prezentowanej presents an pracy algorithm zaproponowano for the algorytm estimation szacowania of the UGS ilości gazu cushion gas buforowego expressed oraz in energy pojemności units. The czynnej PMG presented wyrażonej w algorithm is jednostkach based on energii. statistical Zaprezentowany methods and algorytm opiera się na szacowaniu ilości gazu w jednostkach energii metodami statystycznymi i dotyczy podziemnych magazynów gazu utworzonych w sczerpanych złożach wysokometanowych. PMG tego typu zlokalizowane są na concentrates on gas storages developed in depleted high methane gas fields. These types of gas storages are located in the southern part of Poland. The method is implemented in three steps. The primary cushion gas is estimated in the first rok nr woluminu nr str. Plik PDF 2014 nr / FileGateway/2471/ / NAFTA_2014_1_1.pdf

2 południu Polski. Opracowana metoda realizowana jest w trzech krokach. W pierwszym oszacowaniu podlega gaz znajdujący się w buforze pierwotnym. W drugim kroku oszacowaniecorresponding dotyczy gazu to the w buforze working dotłoczonym. volume of W trzecim UGS. The szacuje się estimation ilość energii results are odpowiadającąillustrated on pojemności czynnej PMG. Zaprezentowano wyniki oszacowania ilości gazu; zostały one zilustrowane na przykładzie teoretycznym, dla którego zaburzone dane zaczerpnięto z jednego step. The second step concerns the estimation of the gas energy injected into the gas storage to enlarge cushion. The last third step estimates the amount of energy the example of theoretical data which were created based on a real data taken from one of UGS located in Poland.

3 NAFTA-GAZ Degazacja próbek skał ocena ilościowa i jakościowa gazu resztkowego Degassing of rock samples residual gas parameters Marek Janiga, Małgorzata Kania Nafty i Gazu Państwowy polski PMG w Polsce. W artykule została przedstawiona, opracowana i zoptymalizowana metodyka degazacji próbek skał. Uzyskane wyniki (ilości wydzielonych związków ze skały przeliczone z uwzględnieniem objętości pojemnika oraz wagi i gęstości skały) dla testowanych próbek soli kamiennej, anhydrytu i dolomitu wapnistego są zróżnicowane i mogą służyć do oceny gazonośności skał. Ponadto możliwe jest wykonywanie analiz składu izotopowego This article presents developed and optimized methodology of the degassing of rock samples. Results obtained (amounts of compounds separated from the rock calculated including volume of the container, weight and density of rock) for tested samples of salt, anhydrite and limy dolomite are varied and can be used for gas content determination. In addition it is possible to perform analysis of 2014 nr / FileGateway/2472/ / NAFTA_2014_1_2.pdf

4 NAFTA-GAZ Zastosowanie nanocieczy jako dodatków wspomagających proces wypierania ropy naftowej The use of nanofluids as additives to aid the process of oil recovery Klaudia Wilk, Piotr Kasza, Marek Czupski Nafty i Gazu Państwowy polski węglowodorów the isotopic (przy composition odpowiednio of wysokich hydrocarbons zawartościach) w gazie resztkowym. Coraz większe zapotrzebowanie na ropę naftową oraz jej wysoka cena rynkowa powodują in residual gas (only with appropriately, high levels of hydrocarbons). best use of zainteresowanieoil resources, zagadnieniami including jak those which najlepszego wykorzystania jej zasobów, także tych niedających się wyeksploatować tradycyjnymi metodami. W związku z tym doskonalenie ulepszonych metod eksploatacji EOR jest dziś jednym z The increase in worldwide energy demand and price causes increasing interest in making the could not be exploited by traditional methods. Consequently, the improvement of the EOR processes is today one of the most important tasks in the field of oil production. That s why, this article presents a 2014 nr / FileGateway/2475/ / NAFTA_2014_1_3.pdf

5 najważniejszych zadań w zakresie kopalnictwa naftowego. Dlatego w niniejszym artykule zaprezentowano badania, które miały na celu sprawdzenie potencjalnych możliwości działania dostępnych na rynku nowych środków do nawadniania na bazie nanocząsteczek. Wstępne analizy wykazały, że dla cieczy z dodatkiem każdego z badanych środków następowało zwiększenie odzysku ropy w porównaniu z nawadnianiem przy użyciu solanki. laboratory study that illustrates the potential usage of nanoproducts or Enhanced Oil Recovery available on the market. Preliminary studies showed that for liquids with the addition of the nanofluids there was an increase in oil recovery compared to the application of brine flooding.

6 NAFTA-GAZ Powstawanie The flow Łukasz lekkich hydrocarbons Jęczmionek węglowodorów w procesie formation of light hydrokonwersji hydrocarbons triglicerydów in the process of triglicerides hydroconversion Nafty i Gazu Państwowy polski Przedstawiono The paper badania presents a dotyczące study on the powstawania formation lekkich of light (gazowych) (gaseous) węglowodorówhydrocarbons podczas while prowadzenia carrying hydrokonwersji out the oleju roślinnego w kierunku bioparafin. Stwierdzono, że podczas prowadzenia hydroconversion of vegetable oil into bioparafin. It was found that the during the hydrokonwersji hydroconversion triglicerydów of oprócz triglycerides, typowych in addition produktów to typical gazowych gaseous w gazach products wylotowych in exhaust notuje się gas the obecność presence of składników components powstających resulting w wyniku from the reakcji reaction of krakingu. cracking Prowadząc was noted. hydrokonwersjęconducting triglicerydów, hydroconversion w tym w of wariancie triglycerides, coprocessingu, the co- including należy brać processing 2014 nr / FileGateway/2476/ / NAFTA_2014_1_4.pdf

7 NAFTA-GAZ Ocena możliwości syntezy substancji powierzchniowo czynnych w polu promieniowania mikrofalowego Evaluation of the use of microwave irradiation for surfactants synthesis Jarosław Markowski, Wojciech Krasodomski, Michał Pajda, Wojciech Mazela Nafty i Gazu Państwowy polski pod uwagę wystąpienie zjawiska krakingu, prowadzącego do formowania się lekkich węglowodorów, także rozgałęzionych, nawet w zakresie relatywnie niskich temperatur (320 C). W ostatnich latach w Instytucie Nafty i Gazu Państwowym Instytucie m w Krakowie opracowywano technologie otrzymywania nowych detergentowych substancji aktywnych mających szerokie zastosowanie: od dodatków wspomagających wydobycie ropy i gazu, variant, the occurrence of cracking should be taken into consideration, leading to the formation of light hydrocarbons, including branched, even at relatively low temperature ranges (320 C). In recent years the Oil and Gas Institute National Research Institute in Krakow has developed some technologies for obtaining detergent active substances which have broad application, from additives in oil and gas production, through 2014 nr / FileGateway/2477/ / NAFTA_2014_1_5.pdf

8 przez dodatki additives for uszlachetniającehydrocarbon do paliw fuels to węglowodorowych, industrial po cleaning przemysłowe agents. środki These myjące. types of Tego typu substances substancjami are, among są m.in. others, zasady Mannich Mannicha, bases, which które have good wykazują detergent dobre properties. właściwości The aim of detergentowe. the work was Celem to study the pracy było literature and przeprowadzenielaboratory studiów research literaturowych on the i badań possibility of laboratoryjnychsupporting by nad microwave możliwością irradiation, wspomagania synthesis promieniowaniem carried mikrofalowym syntez prowadzonych conventional dotychczas w thermal konwencjonalny sposób. Praca obejmuje studia literaturowe i patentowe out so far under the conditions. The work includes review of literature and patents concerning

9 NAFTA-GAZ Wpływ zawartości biokomponentów w paliwach silnikowych na jakość oznaczeń liczb oktanowych i liczby cetanowej Effect of biocomponents in motor fuels on the quality of the determination of octane numbers and cetane numbers Kornel Dybich Nafty i Gazu Państwowy polski z zakresu the synthesis wykorzystania of Mannich mikrofal w base type syntezie surfactants związków under powierzchniowoconventional czynnych, thermal syntezy conditions, tego typu as well as in związków presence of oraz badanie microwave właściwości irradiation. fizykochemicznych In the otrzymanych substancji. Narastające dążenia do dywersyfikacji presented paper, research on laboratory synthesis of surfaceactive Mannich bases and study of their physicochemical properties were also described. Increasing efforts to diversify fuel produkowanych produced, paliw oraz and reducing obniżania harmful emisji emissions szkodliwych from spark składników ignition spalin engines silników o (SI) and zapłonie compression iskrowym ignition (CI) 2014 nr / FileGateway/2478/ / NAFTA_2014_1_6.pdf

10 (ZI) i and the need samoczynnym to meet the (ZS), a także requirements konieczność of National spełniania Index (NI), wymagań resulted w zakresie in the narodowego emergence celu on the Polish wskaźnikowego (NCW) spowodowały pojawienie się na polskim rynku różnych biofuels. As a komponentówconsequence, pochodzenia a significant roślinnego increase in mieszanych the share z paliwami of biofuels węglowodorowymi ordered biopaliw. W konsekwencji znacząco wzrósł udział próbek biopaliw zlecanych do oceny liczb oktanowych (LO) i liczby cetanowej (LC), zarówno przez market, various vegetable components mixed with hydrocarbon fuels samples to evaluate the octane number (ON) and cetane number (CN) by both external customers and internal. The share of bio fuels contained in fuels and zleceniodawcówdissemination zewnętrznych, of biofuels jak i and bio

11 wewnętrznych. Udział biokomponentów zawartych w paliwach oraz rozpowszechnianie samych biopaliw, a także zróżnicowana jakość stosowanych biokomponentów stwarzają problemy między innymi w zakresie oznaczania liczb oktanowych paliw do silników ZI i liczby cetanowej paliw do silników ZS. Biorąc to pod uwagę, zrealizowano pracę badawczą polegającą na wielokrotnym powtórzeniu oznaczeń liczb oktanowych diverse quality used is problematic, inter alia, the determination of octane numbers of fuels for SI engines and fuel cetane number of CI engines. With this in mind, a research was carried out, involving the repeated recurrence of octane and cetane sign numbers of fuel samples containing 5 30% (V/V) bioethanol in engine petrol and 7 30% (V/V) FAME in diesel fuel. The obtained results will be used to verify the reproducibility of the scope of determined numbers and

12 i cetanowych dla próbek paliw o zawartości 5 30% (V/ V) bioetanolu w benzynie silnikowej i 7 30% (V/ V) FAME w oleju napędowym. Uzyskane wyniki badań posłużą do zweryfikowania zakresu powtarzalności oznaczanych liczb i częstotliwości obsługi technicznej silników badawczych CFR firmy Dresser Waukesha (USA) względem zaleceń zawartych w normach ASTM D2699 (LOB), ASTM D2700 (LOM) i ASTM D613 (LC). frequency of technical services of research engines CFR Dresser Waukesha USA with respect to the recommendations contained in ASTM D2699 (RON), D2700 (MON) and D613 (CN).

13 NAFTA-GAZ Zastosowanie Analyzing of chromatografii environmental jonowej do samples analizowania using ion próbek chromatography środowiskowych Dorota Kluk Nafty i Gazu Państwowy polski W artykule opisano zasadę działania chromatografu jonowego z supresją chromatography chemiczną, by Sykam. firmy Sykam. Subsequently Kolejno chromatograph przetestowano applications aplikacje had been chromatografu (rodzaj kolumny i sposobu detekcji) w zakresie rozdziału anionów: F-, Cl-, NO2-, Br-, NO3-, SO42-, PO43- i kationów: Li+, Na+, NH4+, K +, Fe3+, Cu2+, Pb2+, Zn2+, Ni2+, Co2+, Cd2+, Fe2+, Ca2+, Mg2+. Po zoptymalizowaniu The article describes the principle of chemically suppressed ion tested (type kolumn, method detection, temperature) for the allocation of anions: F-, Cl-, NO2-, Br-, NO3-, SO42-, PO43- and kations: Li+, Na+, NH4+, K+, Fe3+, Cu2+, Pb2+, Zn2+, Ni2+, Co2+, Cd2+, Fe2+, Ca2+, Mg2+. After optimizing the operation warunków conditions for pracy dla the different różnych configurations konfiguracji of the ion chromatografu chromatograph, jonowego a qualitative 2014 nr / FileGateway/2479/ / NAFTA_2014_1_7.pdf

14 NAFTA-GAZ Prosty sposób oceny A simple procedure for the przepuszczalności evaluation of pionowej warstwythe vertical izolacyjnej złoża permeability of the wellbore zone opposite the isolation layers overlying the hydrocarbon reservoir Tadeusz Szpunar, Paweł Budak Nafty i Gazu Państwowy polski opracowano metodykę jakościowego i ilościowego oznaczania jonów w próbkach środowiskowych. and quantitative metod for the chemical determination of ions in environmental samples was developed. Przedstawiono Proposed konstrukcję is a zestawu configuration pomiarowego, of packers sposób wykonania pomiarów służących do określania przepuszczalności pionowej strefy przyodwiertowej warstwy izolacyjnej złoża oraz model matematyczny, na podstawie którego opracowano sposób określania tej and pressure gauges in down hole equipment used for the evaluation of the vertical permeability of the wellbore zone of layers overlying the hydrocarbon reservoir and presented is a mathematical model which przepuszczalności. supports the Znajomość proposed przepuszczalności method. strefy Knowledge przyodwiertowej, of vertical a raczej permeability stwierdzenie of zones jej braku, jest overlying the 2014 nr / FileGateway/2480/ / NAFTA_2014_2_1.pdf

15 NAFTA-GAZ Materiały Proppant podsadzkowe material for do zabiegów hydraulic hydraulicznegofracturing in szczelinowania unconventional złóż reservoirs niekonwencjonalnych Mateusz Masłowski Nafty i Gazu Państwowy polski warunkiem hydrocarbon koniecznym reservoir is do oceny necessary przydatności when the wyeksploatowanego reservoir is złoża do expected magazynowaniato be used płynów, jak for gas/ również do podejmowania decyzji o ewentualnychfitting method zabiegach is used mających for the na celu calculation of likwidację tej the vertical przepuszczalności. permeability Przy ocenie wielkości przepuszczalności pionowej strefy przyodwiertowej zastosowano metodę wpasowania krzywej pomiarowej do jednej z pęku krzywych teoretycznych. W artykule została przedstawiona technologia slickwater fracturing, która jest najczęściej fluid storage purposes. The curve value of the wellbore zone of layers overlying the reservoir. This article presents the slickwater fracturing technology most commonly used to 2014 nr / FileGateway/2481/ / NAFTA_2014_2_2.pdf

16 wykorzystywaną create a metodą system of tworzenia numerous systemu fractures in licznych unconventional szczelin reservoirs. i spękań Three types w złożach of proppant niekonwencjonalnych. material Scharakteryzowano used to fill trzy rodzaje the fractures materiałów were podsadzkowych characterized: stosowanych do wypełnienia szczeliny: piasek kwarcowy, materiał ceramiczny oraz piasek kwarcowy pokryty żywicą. Następnie, po przeglądnięciu literatury oraz norm dotyczących właściwości materiałów podsadzkowych, quartz sand, ceramic proppant and quartz sand coated with resin. After reviewing the literature and recommended practices for evaluating propant test parameters, the proper selection of fracturing proppants for unconventional resources were presented. przedstawionothe proppant sposób pack właściwego conductivity doboru and materiałów permeability podsadzkowych in the

17 NAFTA-GAZ Zastosowanie metody statystycznej do prognozowania wydobycia gazu z PMG The use of statistical methods for forcasting the recovery of natural gas from UGS Tadeusz Kwilosz, Bogdan Filar Nafty i Gazu Państwowy do zabiegów simulated szczelinowaniafracture were złóż examined in niekonwencjonalnych. laboratory Zbadano conditions. przewodność i przepuszczalność materiału podsadzkowego w zasymulowanej szczelinie w warunkach laboratoryjnych. polski Opracowanie The study zawiera contains a opis metod wykonywania prognoz wydobycia gazu z PMG z wykorzystaniem statystycznego szacowania niepewności parametrów modelu oraz uzyskanych rezultatów. Wyniki prognoz (dobowe wielkości odbioru gazu w jednostkach objętościowych) wyliczane są w postaci description of the methods used to forecast the recovery of natural gas from UGS using the statistical estimation of the uncertainty of model parameters and obtained results. The results of forecasts (daily production volumes presented in volumetric units) are 2014 nr / FileGateway/2488/ / NAFTA_2014_2_3.pdf

18 NAFTA-GAZ Uzdatnianie The biogazu do biogas to parametrów biomethane gazu upgrading wysokometanowego technologies Julita Piskowska- Wasiak Nafty i Gazu Państwowy polski rozkładów calculated in prawdopodobieństwa the form of zmiennej probability losowej. distributions Przykładowe of the obliczenia random wykonano variable. dla jednego Sample z PMG na calculations terenie were Polski. performed Opracowane for one of algorytmy the Polish zaimplementowano underground w postaci procedur arkusza kalkulacyjnego Excel. W artykule przedstawiono metody usuwania dwutlenku węgla z gazu biologicznego oraz możliwości realizacji procesu uzdatniania biogazu łączącego usuwanie gas storage. Case study algorithms were implemented as Visual Basic procedures in the form of an EXCEL spreadsheet. The paper presents methods of removing carbon dioxide from biological gas and the feasibility of combining the biogas upgrading process by removing carbon 2014 nr / FileGateway/2483/ / NAFTA_2014_2_4.pdf

19 NAFTA-GAZ System bilansu masy jako narzędzie do identyfikacji strumieni biomasy spełniających kryteria zrównoważonego rozwoju Mass balance system as a tool for the identification of biomass streams that meet the sustainability criteria Kamil Nafty Berdechowski i Gazu Państwowy polski dwutlenku węgla i związków siarki. Dokonano także analizy możliwości opracowania dioxide using the desulfurization methods. An analysis of the possible development of a kompleksowej comprehensive metody method uzdatniania for biogas biogazu do upgrading to biometanu z biomethane wykorzystaniem using the metody chelate chelatowej method w etapie in the odsiarczania. desulfurization stage was performed. Dla In order zapewnienia to ensure właściwego proper nadzoru nad supervision strumieniami over biomass biomasy streams, dyrektywa Directive 2009/28/ 2009/28/ WE (RED) EC (RED) wprowadza introduces obowiązek the wdrożenia i obligation of stosowania w development przedsiębiorstwie systemu bilansu masy; wynika on bezpośrednio z artykułu 18 and application of a mass balance system in the enterprise. It results 2014 nr / FileGateway/2484/ / NAFTA_2014_2_5.pdf

20 dyrektywy RED. Zgodnie z jego zapisami państwa członkowskie wymagają od podmiotów gospodarczych stosowania systemu bilansu masy będącego podstawą do wykazania spełnienia kryteriów zrównoważonego rozwoju. System bilansu masy jest zbiorem zapisów i danych, zapewniającym nadzór nad ilościami biomasy przepływającymi przez łańcuch dostaw i produkcji, począwszy od producenta rolnego aż po ostatecznego directly from article 18 of the RED. According to its provisions, member states should require economic entities to apply the mass balance system which will be the basis for the demonstration of compliance with the sustainability criteria. The mass balance system is a set of statements and data ensuring supervision over quantities of biomass flowing through the chain of supply and production, from a farmer

21 NAFTA-GAZ NAFTA-GAZ Wpływ wstępnego zeoformowania The effect of initial zeoforming oleju of rapeseed rzepakowego oil on the na properties właściwości of first and biokomponentów second paliwowych I generation i II generacjibiocomponents Analiza zmian jakości biopaliw B100 zachodzących podczas ich magazynowania w niskich temperaturach The article presents the results of research and evaluation of changes taking place in samples of B100 biofuels during Łukasz Jęczmionek Tomasz Łaczek Nafty i Gazu Państwowy Nafty i Gazu Państwowy polski polski producenta biopaliw. W artykule zaprezentowano problematykę wstępnego zeoformowania olejów roślinnych przeznaczonych to the final biofuels producer. The problem of the initial zeoforming of vegetable oils intended do biocomponents wytwarzania as well as biokomponentówthe results of HVO researches (hydrotreated concerning vegetable production oils), a także of FAME przedstawiono esters from wyniki badań zeoformed dotyczące rapeseed wytwarzania oil are z presented. zeoformowanego rzepakowego oleju estrów FAME (fatty acids methyl esters). Artykuł przestawia wyniki badań oraz ocenę zmian zachodzących w próbkach bioestrów B100 podczas przechowywania for the production of HVO Analysis of changes in the quality of B100 biofuels during storage at low temperatures 2014 nr / FileGateway/2485/ / NAFTA_2014_2_6.pdf 2014 nr / FileGateway/2486/ / NAFTA_2014_2_7.pdf

22 storage at low temperature according to ASTM D 7501:12a are presented. Utilizing of cold filtration test (ASTM D 7501) and taking into consideration selected physicochemical properties of tested B100 biofuels, several factors causing sediments precipitations, when stored at the temperature of 4.5 C were determined. The properties of biofuels at low temperature were analyzed. The influence of organic compounds, presumably ich w niskiej temperaturze według ASTM D 7501:12a. Wykorzystując test zimnej filtracji CSFT, według ASTM D 7501 oraz w oparciu o wyniki oznaczeń wybranych właściwości fizykochemicznych i użytkowych próbek badanych biopaliw B100, określono czynniki powodujące wytrącanie osadów w trakcie ich magazynowania w temperaturze 4,5 C. Oceniono także wpływ związków organicznych obecnych w biopaliwach, które najprawdopodobniej wywołują

23 NAFTA-GAZ Analiza wpływu zastosowania różnych technologii udostępniania złóż niekonwencjonalnych na opłacalność ich eksploatacji responsible for the precipitation of sediments out of biofuels stored at low temperature glycerols, sterols and sterols glucosides was also investigated. Analysis of the impact of different gas well completion technologies on the profitability of unconventional gas reserves production Bogdan Filar Nafty i Gazu Państwowy polski sedymentację osadów (takich jak glicerole, sterole oraz glukozydy steroli) z biopaliwa przechowywanego w niskiej temperaturze. Głównym celem pracy było wykazanie wpływu konstrukcji odwiertu na opłacalność eksploatacji niekonwencjonalnego złoża gazu ziemnego. Analiza została wykonana na podstawie symulacji przeprowadzonych The main objective of this study was to determine the impact of gas well completion technologies on the profitability of unconventional gas reserves production. The analysis was performed based on z simulations wykorzystaniem using the oprogramowania Computer firmy Modelling Computer Group Modelling software Group (IMEX, (IMEX, Builder, 2014 nr / FileGateway/2518/ / NAFTA_2014_3_1.pdf

24 Builder, Results). Przestrzenną budowę modelu symulacyjnego oparto na parametrach przykładowego złoża gazu ziemnego zlokalizowanego w warstwach łupkowomułowcowych. Symulacje wykonano dla trzech wariantów udostępnienia złoża: odwiertem pionowym, udostępniającym całą miąższość (300 m), odwiertem horyzontalnym o długości odcinka poziomego 1100 m, udostępniającym całą miąższość horyzontu, od stropu do spągu, odwiertem Results). The spatial structure of the simulation model was based on parameters of sample gas deposits located in shalemudstones layers. Simulations were performed for three types of well completions: vertical well, drilled through the entire horizon thickness (300 m), horizontal well with 1100 m of horizontal section, providing the entire thickness of the horizon, from the ceiling to the floor, horizontal

25 NAFTA-GAZ Symulacyjne modelowanie procesów mieszania się gazów w warunkach złożowych Simulation modeling of gasgas mixing processes under reservoir conditions Wiesław Szott, Andrzej Gołąbek Nafty i Gazu Państwowy polski horyzontalnym o długości odcinka poziomego 1100 m z sześcioma sekcjami szczelin. W artykule przedstawiono również szacunkową analizę finansową wykonaną dla każdego rodzaju udostępnienia złoża. Wszystkie koszty zostały wyliczone na bazie dostępnych danych. well with 1100 m of horizontal sections and six fracture stages. The paper also presents an estimate of the financial analysis performed for each type of well completion. All costs were estimated based on available data. W pracy The paper przeanalizowanoaddresses problem the problem modelowania of the procesów simulation mieszania modelling się gazów of gasgas mixing w ośrodku porowatym. processes Zbadano in porous efekt media. The dyspersji effects of numerycznej numerical obserwowany dispersion 2014 nr / FileGateway/2519/ / NAFTA_2014_3_2.pdf

26 w modelach o rosnącym stopniu złożoności (od 1- wymiarowych do realistycznych 3- wymiarowych). Porównano wyniki symulacji z dokładnymi lub przybliżonymi Stwierdzono istotną zgodność efektów dyspersji numerycznej i fizycznej. Fakt ten wykorzystano do modelowania procesów mieszania się gazów w PMG. were studied in the models of increasing complexity (from synthetic 1- D models to realistic 3- D models). Their results were compared with exact or/and approximate solutions of rozwiązaniami analitycznymi równań transportu konwekcyjnodyspersyjnego. convectivedispersion transport equations. A satisfactory compatibility between the effects of numerical and physical dispersions was confirmed. Consequently, the numerical dispersion was successfully applied to model gasgas mixing processes in a real USG reservoir.

27 NAFTA-GAZ Ocena wpływu płuczek wiertniczych Evaluation of the impact of drilling muds on the na parametry physicomechanical fizykomechaniczne parameters skał ilastołupkowych in terms of shales w aspekcie of drilling doboru parameters parametrów selection wiercenia Bartłomiej Jasiński Nafty i Gazu Państwowy polski W artykule przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych określających wpływ wybranych płuczek wiertniczych na właściwości fizykomechaniczne skał ilastołupkowych oraz dobór na ich podstawie optymalnych parametrów wiercenia. Do badań wybrano cztery rodzaje inhibitowanych płuczek wiertniczych, a następnie określono ich wpływ na właściwości fizykomechaniczne próbek skalnych uzyskanych z siedmiu rdzeni pobranych z pięciu otworów This article presents the results of laboratory tests on the effect of selected drilling muds on physicalmechanical properties of shales and selection on their basis of the optimal parameters of drilling. The research used four types of inhibited drilling muds and then determined their effect on the physical and mechanical properties of rock samples obtained from the seven cores taken from five bore holes. Measurements of physical and mechanical 2014 nr / FileGateway/2520/ / NAFTA_2014_3_3.pdf

28 wiertniczych. Pomiary parametrów fizykomechanicznych performed using a rock przeprowadzono tester, the z użyciem principle skałomierza, of which is którego based on the zasada method of L. działania A. Szreiner. opiera się Rock na metodzie samples L. A. were first Szreinera. tested in Próbki skał the air-dry badane były state and w stanie then after powietrznosuchym, 48 hours a następnie po 48- godzinnym oddziaływaniu płuczek wiertniczych. Pozwoliło to określić zmianę parametrów wskutek działania poszczególnych płuczek, a następnie w oparciu o uzyskane wyniki dobrać odpowiedni rodzaj świdra i optymalne parameters were of drilling muds impact. This made it possible to change the parameters set by the action of various fluids and then on the basis of the results obtained to choose the suitable type of drilling bit and optimize drilling parameters.

29 NAFTA-GAZ Modyfikacje receptur zaczynów uszczelniających w celu recipes to zminimalizowania minimize the przepuszczalności permeability powstałych of cement kamieni stone cementowych The Marcin Nafty modification Kremieniewski of cement slurries i Gazu Państwowy polski parametry wiercenia. W artykule The paper zaprezentowanopresents a modyfikacje modification receptur of cement zaczynów slurries uszczelniających, recipes, które miały which were na celu designed to zminimalizowanie minimize the przepuszczalności permeability powstałego kamienia cementowego. Badane próbki kamieni cementowych sporządzone zostały z zaczynów uszczelniających stosowanych dotychczas w warunkach otworowych, a następnie poddane modyfikacjom prowadzącym do doszczelnienia ich struktury. W celu obniżenia przepuszczalności i doszczelnienia matrycy of the cement stone. Cement stone test samples were prepared from cement slurries used to date in borehole conditions and then modified for the purpose of sealing of the structure in order to reduce the permeability. For reducing the permeability and sealing the cement matrix and thus 2014 nr / FileGateway/2521/ / NAFTA_2014_3_4.pdf

30 NAFTA-GAZ Problemy badania skłonności benzyn do tworzenia osadów w komorze spalania silnika metodami przywołanymi w światowej karcie paliw: M 111 oraz BZ Problems of assessment of the petrol propensity to combustion chamber deposits forming according to methods specified in Worldwide Fuel Charter: M 111 test and BZ Łukasz Jęczmionek, Michał Krasodomski, Martynika Pałuchowska 2. Krystyna Porzycka- Semczuk 1. Oil and Gas Institute National Research Institute 2. University of Technology angielski cementowej, preventing a tym samymgas migration przeciwdziałania small migracji gazu molecules zastosowano and wypełniające polymeric dodatki additives drobnocząsteczkowe were used. oraz polimerowe. Światowa Karta Paliw jest wyrazem dążności do ujednolicenia standardów paliw silnikowych w zakresie emisji w zależności od wymagań rynków. Dzieli ona benzyny silnikowe na cztery kategorie w zależności od dodatkowych wymagań w zakresie czystości zaworów silnika oraz tworzenia osadów w komorze spalania. The Worldwide Fuel Charter established to harmonize fuel quality world-wide, classified fuel markets according to the severity of the requirements for emission control or other market demands. Petrol standards for markets of categories 2, 3 and 4 contain additional requirements concerning intake valve cleanliness and combustion 2014 nr / FileGateway/2522/ / NAFTA_2014_3_5.pdf

31 Do oceny chamber skłonności deposits benzyn do (CCDs). Two tworzenia tests CECosadów w F-20-A-98 komorze (engine test spalania Mercedes silnika Benz M stosowane 111) or TGA są dwie FLTM metody BZ badawcze: (laboratory test silnikowy test) can CEC- be used to F-20-A-98 appreciate (Mercedes the effect M 111) oraz of petrol metoda quality on termograwimetryczna the formation opracowana of deposits przez in the koncern combustion Ford FLTM chamber. BZ In the TGA W metodzie method a termograwimetrycznej coefficient of oznaczany jest współczynnik rozkładu żywic nieprzemywanych w temperaturze 450 C. Skłonność benzyn do tworzenia osadów w komorze spalania jest unwashed gums decomposition at 450 C is determined. Petrol propensity to form combustion chamber deposits (CCDs) is a crucial parameter

32 kluczowym parametrem w przypadku stosowania nowoczesnych pakietów dodatków do paliw. Podstawowy test M 111 jest kosztowny i słabo odtwarzalny, co sprawia, że poszukuje się innej, prostszej i tańszej metody do oceny tego parametru. W niniejszej publikacji zaproponowano matematyczny model tworzenia osadów w komorze spalania silnika bazujący na funkcji termicznego rozkładu żywic nieprzemywanych oraz ich zawartości w in the case of the introduction of a new additive package. The basic M 111 test engine enabling quantitative evaluation of this property is very expensive, besides, reproducibility of the test results is low in some cases. For these reasons some attempts have been made to replace the test or to find a complement to it. In the presented work a model describing the rate of CCDs formation as a function of unwashed

33 paliwie. Dla 11 próbek benzyn zbadano skłonność do tworzenia osadów metodami M 111 oraz BZ Dokonano oceny korelacji uzyskanych wyników z obu metod. Stwierdzono, że test M 111 nie może być wprost zastąpiony metodą BZ Obie metody mogą być rozważane jako komplementarne, niemniej jednak metoda BZ może być przydatna do wstępnej oceny skłonności do tworzenia osadów. gums content and their decomposition coefficient, has been proposed. For 11 samples of petrol the following tests have been performed: engine test M 111, a test determining unwashed gums content and TGA measurements. Correlation of the obtained experimental results with the model have been assessed. It was found that the M 111 engine test can t be substituted by the measurement of unwashed gums content and TGA of these gums. These methods

34 NAFTA-GAZ Nanocząstki węglowe w środkach smarowych. Część I stan wiedzy Carbon nanoparticles in lubricants. Part I state of knowledge Wojciech Krasodomski, Michał Krasodomski, Agnieszka Skibińska, Wojciech Mazela Nafty i Gazu Państwowy polski Praca dotyczy problematyki wykorzystania nanostruktur węglowych do modyfikacji środków smarowych, szczególnie smarów plastycznych. Potencjalna możliwość zmiany właściwości użytkowych smarów plastycznych dzięki unikalnym cechom nanostruktur węglowych jest przedmiotem can be only considered as complementary, nevertheless they can be helpful in preliminary estimation of the potential ability of petrol to form deposits. This work concerns the problem of the use of carbon nanostructures to modify lubricants, especially plastic greases. The use of the unique properties of carbon nanostructures to modify the performance of greases are the subject of a few publications, but due to the steadily decreasing prices of 2014 nr / FileGateway/2523/ / NAFTA_2014_3_6.pdf

35 niewielkiej liczby prac, choć w najbliższych latach, w związku ze stałym spadkiem cen nanocząstek, należy spodziewać się rozwoju tej gałęzi nanotechnologii. W artykule przedstawiono zastosowania nanocząstek węglowych w technologii środków smarowych w celu poprawy właściwości tribologicznych, zwiększenia przewodnictwa cieplnego, przewodnictwa elektrycznego i obniżenia prędkości starzenia komponentu olejowego smaru. nanoparticles, the development of this branch of nanotechnology is expected in the coming years. This paper presents the application of carbon nanoparticles in lubricants technology with the aim of improving tribological properties, increasing thermal conductivity, electrical conductivity and reducing the aging speed of the base oil of the grease.

36 NAFTA-GAZ Destylacja benzyny silnikowej z zawartością do 10% (V/ V) etanolu obliczanie jej parametrów metodą addytywnych wskaźników mieszania Distillation of gasoline with up to 10% (V/V) ethanol calculation of its parameters by additive blending index method Bogusława Danek, Delfina Rogowska Nafty i Gazu Państwowy polski Etanol stosowany jako biokomponent benzyny bezołowiowej 95 wywiera znaczący wpływ na wartości nieaddytywnych parametrów jakościowych tego paliwa, do których zaliczane są: prężność par, skład frakcyjny i liczby oktanowe. Do obliczania tych właściwości dla mieszaniny benzynowoetanolowej można wykorzystać addytywne wskaźniki mieszania. W artykule omówiono sposób wyznaczania addytywnych wskaźników mieszania Ethanol used as a biocomponent of gasoline, has a significant impact on the non-additive parameters of the gasoline, which include vapor pressure, distillation and octane numbers. To calculate these properties of the ethanolgasoline blend, additive blending index can be used. This article discusses how to determine the blending index to calculate E70 and E100 for gasoline with up to 10.0% (V/ V ) ethanol nr / FileGateway/2524/ / NAFTA_2014_3_7.pdf

37 NAFTA-GAZ Problem emisji powierzchniowej z otwartych zbiorników na płyn po szczelinowaniu hydraulicznym Surface emissions of open water reservoirs on the hydraulic fracturing fluid Grzegorz Kołodziejak Nafty i Gazu Państwowy polski do obliczenia parametrów destylacji E70 i E100 dla benzyny bezołowiowej 95 z udziałem do 10,0% (V/ V) etanolu. Proces wydobywania kopalin z podziemnych złóż węglowodorów związany jest z ciągłą emisją zanieczyszczeń do powietrza. W zależności od etapu prac, emisje te mają różnorodny charakter. Zmienia się zarówno ich wielkość, jaki i rodzaj. W większości przypadków określenie emisji jest stosunkowo łatwe, a także proste w prognozowaniu. The process of extracting minerals from underground hydrocarbon deposits is connected with the continuous emission of pollutants into the air. Depending on the phase of works these emissions may have different nature. Both the amount and type of emissions change. In most cases, the determination of these emissions 2014 nr / FileGateway/2525/ / NAFTA_2014_4_1.pdf

38 Wraz z pojawieniem się możliwości pozyskiwania węglowodorów z formacji łupkowych zrodził się problem związany z emisją substancji lotnych z płynu po szczelinowaniu. Płyn ten gromadzony jest w otwartych zbiornikach powierzchniowych zlokalizowanych na terenie wiertni. Emisje z tym związane budzą jednak kontrowersje i są źródłem obaw lokalnych społeczności. W artykule omówiono zagrożenia związane z potencjalną emisją substancji z is relatively simple and easy to anticipate. With appearance of the possibility of obtaining hydrocarbons from shale formations the problem of emission of volatile substances from the fracturing fluid arose. This fluid is collected in open reservoirs located in the drilling area. Related emissions have raised controversies and are sources of concern to local communities. The article discusses the potential risks associated with the

39 NAFTA-GAZ Niekonwencjonalny, Unconventional, ultralekki ultra-light materiał do material to regulowania controll the gęstości density of cieczy drilling fluids wiertniczych Sławomir Błaż Nafty i Gazu Państwowy polski powierzchniowychemission of zbiorników substances oraz aktualny from surface stan wiedzy na temat możliwości jej reservoirs and the current state of knowledge prognozowania. about its forecasting capabilities. Wiercenie Drilling otworów w through warstwach o layers with obniżonym reduced pore gradiencie pressure ciśnienia gradient porowego and partially i złożach depleted częściowo reservoirs sczerpanych requires wymaga the use of stosowania drilling muds płuczek o characterized gęstości by a density poniżej 1 g/ lower than 1 cm3, które g/cm3. The pozwolą na application bezpieczne of such odwiercenie muds allows otworu i for drilling uzyskanie safety and optymalnej enhances wydajności optimal field ze złoża. production Regulację rate. gęstości Controlling płuczek the density wiertniczych of the drilling poniżej mud in the 1 g/cm3 range of nr / FileGateway/2526/ / NAFTA_2014_4_2.pdf

40 umożliwia zastosowanie medium ściśliwego, jakim jest powietrze. Alternatywny sposób regulowania gęstości cieczy wiertniczej to możliwość wykorzystania w składach płuczek wiertniczych nowego rodzaju materiału szklanych mikrosfer. Szklane mikrosfery, jako materiały o niskiej gęstości, od 0,2 g/cm3 do 0,6 g/cm3, mogą być stosowane do zmniejszania gęstości płuczek wodnodyspersyjnych, układów emulsyjnych oraz płuczek to 1 g/cm3 is possible through the use of compressible matter such as air. An alternative way of controlling the density of the drilling fluid is the application of a new kind of material glass microspheres. This is a material which has a density in the range of 0.2 to 0.6 g/ cm3 and can be used to reduce the density of water based drilling muds, saltwater drilling fluids and emulsions. This article presents the preliminary results of laboratory tests for the

41 zasolonych. W artykule przedstawione zostały wstępne wyniki badań laboratoryjnych nad możliwością opracowania składu płuczki o gęstości poniżej 1 g/ cm3 bez udziału fazy gazowej do przewiercania warstw o obniżonym gradiencie ciśnienia złożowego, zawierającej nowy, unikatowy materiał (szklane mikrosfery). Opracowane płuczki zawierające szklane mikrosfery mogą stanowić realną alternatywę do obecnie wykorzystywanych possible development of a new low-density drilling mud composition containing a unique new material (glass microspheres). Developed drilling muds containing glass microspheres may be a viable alternative to currently used aerated fluids and muds with gas microspheres in a density range of 0,75 1,0 g/cm3.

42 NAFTA-GAZ Wpływ The impact nanokrzemionkiof nanosilica na parametry mechaniczne kamienia cementowego on the mechanical parameters of cement stone Edyta Dębińska Nafty i Gazu Państwowy polski płuczek aeryzowanych lub płuczek z dodatkiem mikrosfer powietrza w zakresie gęstości 0,75 1,0 g/cm3. W ostatnich In recent latach coraz years, większym nanomaterials zainteresowaniem i.e. szeregu molecules dziedzin containing nauki at least one cieszą się dimension nanomateriały, tj. cząsteczki o przynajmniej jednym wymiarze zawierającym się w granicach 100 nm. W związku z rosnącymi wymaganiami stawianymi przed zaczynami cementowymi stosowanymi w zabiegach uszczelniania otworów wiertniczych, in the range of 100 nm, have been of growing interest in a number of areas of science. In connection with the growing requirements for cement slurries used in the procedure of boreholes sealing, as well as gas storage, resulting from drilling 2014 nr / FileGateway/2527/ / NAFTA_2014_4_3.pdf

43 a także magazynach gazu, wynikającymi z wierceń w głębszych horyzontach, z czym wiążą się wysokie temperatury i ciśnienia, istnieje konieczność stosowania significantly innowacyjnychtechnological środków, parameters które of cement poprawią w slurry and znaczący stone. Such sposób additives parametry may be technologicznenanomaterials. zaczynu i kamienia cementowego. Takimi dodatkami mogą być nanomateriały. Artykuł przedstawia wyniki badań wpływu properties of nanokrzemionki cement slurry na parametry and stone. reologiczne To cement zaczynu oraz slurry 0.5, mechaniczne kamienia cementowego. in deeper and deeper horizons, which implies high temperatures and pressures, there is a need for innovative additives to improve the The article presents the results of the influence of silica nanoparticles on the mechanical and rheological 1.0 and 1.5% nanosilica was added.

44 Do zaczynów Compressive cementowychstrength tests dodawano were carried 0,5, 1,0 out after 2, i 1,5% 7, 14 and 28 nanokrzemionki. days, while Badania wytrzymałości na ściskanie prowadzono po 2, 7, 14 i 28 dniach, natomiast pomiar przyczepności do rur oraz of silica przepuszczalności nanoparticles dla gazu in the cement wykonano po slurry 2 i 28 dniach workability hydratacji. and Wraz ze rheological wzrostem parameters ilości deteriorated, nanokrzemionki w zaczynie cementowym pogorszeniu ulegały urabialność zaczynu i parametry reologiczne, zaczyn silnie żelował przy stężeniu 1,5% nanokrzemionki. Zwiększanie ilości measuring adhesion to the pipe and permeability at 2 and 28 days. With the increase of the amount the slurry became highly gelled at a concentration of 1.5% silica nanoparticles. Increasing the amount of silica nanoparticles improved parameters such as permeability, strength

45 NAFTA-GAZ Tworzenie osadów na zaworach dolotowych i w komorach spalania silników czynniki wpływające Intake valve and combustion chamber deposits formation the engine and fuel related Zbigniew Stępień Nafty i Gazu Państwowy angielski nanokrzemionki and other spowodowało głównie poprawę takich parametrów jak: wytrzymałość na ściskanie i przyczepność do rur oraz wpłynęło na spadek przepuszczalności kamienia cementowego dla gazu. Uzyskane wyniki umożliwiają określenie wpływu dodatku nanokrzemionki na zaczyn i kamień cementowy i są wstępem do dalszych badań w tym kierunku. Skłonność do tworzenia osadów na powierzchniach mechanical properties of cement stone. The results obtained allow to determine the effect of silica nanoparticles on the cement slurry and stone and are a prelude to further research in this direction. Deposit forming tendency on the internal wewnętrznych surfaces of części spark ignition silników z engines parts zapłonem including IVD iskrowym, w (Intake Valve 2014 nr / FileGateway/2528/ / NAFTA_2014_4_4.pdf

46 na wzrost osadów związane z silnikiem i paliwem factors that impacts their growth tym osadów na zaworach dolotowych (IVD) i w komorach spalania (CCD), jest jednym z najistotniejszych czynników pogarszających właściwości użytkowoeksploatacyjne pojazdu, oddziałujących na trwałość silnika i wywołujących zaniepokojenie w przemyśle summarizes motoryzacyjnym. knowledge Artykuł podsumowuje, w skrócie, wiedzę dotyczącą wpływu warunków eksploatacji silnika i składu paliwa na tworzenie IVD i CCD. W oparciu o przegląd literatury i wyniki badań własnych omówiono Deposits) and CCD (Combustion Chamber Deposits) is one relevant parameter which causes driveability problems, affects engine durability and is of increasing concern in the automobile industry. The paper concerning the impact of engine operating conditions and fuel composition on the formation of IVD and CCD. On the basis of literature reviews and one s own research results, some interesting

47 wiele interesujących zagadnień związanych z narastaniem w silniku osadów i czynnikami wpływającymi na ich wzrost. Dotychczas w INiG wykonano około 380 testów silnikowych zgodnie z procedurą CEC F i około 220 zgodnie z procedurą CEC F W artykule opisano także skutki tworzenia osadów na osiągi i właściwości eksploatacyjne silnika biorąc pod uwagę mechanizm oddziaływania osadów. issues involved in the engine deposit accumulation and factors that influence their growth has been discussed. Until now at the Oil and Gas Institute (INiG) about 380 engine tests in compliance with CEC F procedure, and about 220 in accordance with CEC F procedure have been performed. This paper also covers description of the effects of deposits build-up on engine performance and its operational properties.

48 NAFTA-GAZ Ocena wpływu wdrożenia koncepcji ILUC na rozwój przemysłu biopaliw Assessment of the impact of the ILUC conception on the development of the biofuel industry Magdalena Monika Jabłońska Nafty i Gazu Państwowy polski Ze względu na zwiększającą się powierzchnię upraw surowców na cele transportowe (biopaliwa) i energetyczne (biopłyny), emisja spowodowana pośrednimi zmianami sposobu użytkowania gruntów (ILUC) w ostatnich latach stała się przedmiotem debat politycznych i naukowych. Dotyczą one głównie zasięgu oddziaływania emisji ILUC na środowisko i na przyszłość biopaliw, szczególnie biopaliw konwencjonalnych. Because of the continuous increase of the cultivation area of raw materials for transport (biofuels) and energy (bioliquids), the emission of indirect land-use change (ILUC) has become a topic for political and scientific debate. The debate on ILUC concerns mainly the range of ILUC influence on the environment and the future of biofuels, especially so called first generation biofuels. Although GHG 2014 nr / FileGateway/2529/ / NAFTA_2014_4_5.pdf

49 Chociaż emisje gazów cieplarnianych (GHG) z ILUC wydają się realne, to istnieje wiele wątpliwości związanych z ich modelowaniem. W artykule dokonano analizy nowych wymagań dotyczących ograniczania emisji GHG oraz obowiązku stosowania biopaliw i biopłynów w krajach Unii Europejskiej. Przedstawiono koncepcję ILUC wraz z określeniem możliwych przyczyn jej powstania. Scharakteryzowano krajowy rynek biopaliw w odniesieniu do propozycji emissions from ILUC seem to be real, there are many scientific uncertainties in modeling the ILUC emissions. In this article, an analysis of the new requirements on greenhouse reduction and the obligation to use biofuels in EU s countries, has been described. The ILUC concept, as well as the possible origin of its occurrence, has been also presented. The polish biofuel market has been also characterized in terms of introducing

50 NAFTA-GAZ Przegląd An overview dobrowolnych of voluntary systemów certyfikacji biopaliw na zgodność z kryteriami certification schemes for biofuels to meet the sustainable zrównoważonego development rozwoju criteria Delfina Rogowska Nafty i Gazu Państwowy polski wprowadzenia 6- procentowego ograniczenia udziału biopaliw konwencjonalnych oraz uwzględniania wskaźników ILUC do ogólnego bilansu emisji GHG. the 6% cap on first generation biofuels and accounting ILUC in GHG balance. Zgodnie z According regulacjami to the zapisanymi regulations w dyrektywie enshrined 2009/28/ in Directive WE (RED) 2009/28/EC podmioty (the RED), gospodarcze, economic które operują operators biomasą handling (przetworzoną biomass biomasą), są (processed zobowiązane biomass) do are obliged udowodnienia to prove spełniania compliance kryteriów with the zrównoważonego sustainability rozwoju. criteria. One Jednym of the three z trzech ways to sposobów demonstrate wykazania this is by tej zgodności using the jest voluntary wykorzystanie scheme 2014 nr / FileGateway/2530/ / NAFTA_2014_4_6.pdf

51 NAFTA-GAZ Filtrowalność olejów smarowych według PN- ISO The filterability of lubricating oils according to PN- ISO Dariusz Sacha Nafty i Gazu Państwowy polski systemu approved for dobrowolnego, this purpose który został by the uznany przez Commission. Komisję This article do tego presents celu. Artykuł the issues przedstawia relating to zagadnienia voluntary związane z schemes systemami dobrowolnymi, takie jak ścieżka uznania przez KE, zakres działalności, krótki opis systemów dobrowolnych, które do tej pory uzyskały aprobatę. Pokrótce omówiono również wybrane kierunki rozwoju tych systemów. such as the pathway of recognition by the EC, the scope of activities, a summary of the voluntary scheme, which have been approved to date. Selected directions of development of those schemes were also briefly discussed. Ciecze w The fluid in systemach a hydraulic hydraulicznych system służą acts as a również lubricant, it jako środki is important smarowe. Z to reduce the tego względuconcentrations 2014 nr / FileGateway/2531/ / NAFTA_2014_4_7.pdf