10. samorządów. Zwycięzcy: JUBILEUSZOWA EDYCJA. ranking. >Gdańsk >Krasnystaw >Świdnica (woj. lubuskie) Wtorek 15 lipca Nr 162 (9889) SEKCJA

Transkrypt

1 Nr 162 (9889) SEKCJA S Wtorek 15 lipca 2014 Partner Rankingu Samorządów 10. ranking samorządów JUBILEUSZOWA EDYCJA 2014 Zwycięzcy: >Gdańsk >Krasnystaw >Świdnica (woj. lubuskie) TOMASZ WAWER

2 S2 ranking samorządów 2014 Wtorek 15 lipca 2014 ekonomia.rp.pl W numerze: ROZMOWA Z JERZYM BUZKIEM O wyzwaniach dla samorządności >S3 Jubileuszowy ranking NAJLEPSZE MIASTA I GMINY OSTATNICH DZIESIĘCIU LAT >S4 5 Ranking Samorządów 2014 NAJLEPSZE MIASTA NA PRAWACH POWIATU >S6 7 NAJLEPSZE GMINY MIEJSKO-WIEJSKIE >S8 9 NAJLEPSZE GMINY WIEJSKIE >S10 11 Ranking Europejski Samorząd KTÓRE SAMORZĄDY NAJLEPIEJ WYKORZYSTUJĄ FUNDUSZE UNIJNE >S13 15 Ranking Innowacyjny Samorząd NOWOCZESNE TECHNOLOGIE, OCHRONA ŚRODOWI- SKA, ZIELONA ENERGIA W MIASTACH I GMINACH >S16 17 NAJWIĘKSZE INWESTYCJE SAMORZĄDOWE >S18 19 FINANSOWANIE Obligacje zyskują na znaczeniu >S20 Specyficzny i wymagający klient banków >S20 GMINY WIEJSKIE Wyzwania inwestycyjne są duże i niełatwo będzie im sprostać >S21 PLANOWANIE PRZESTRZENNE Dlaczego w naszym kraju urbanistyka się nie przyjęła >S22 SAMORZĄDNOŚĆ Najwyższa pora zakasać rękawy >S23 Redakcja: Bożena Żuławnik, tel , b.zulawnik@rp.pl Dziesięć lat dobrej tradycji Paweł Jabłoński zastępca redaktora naczelnego Rz, członek kapituły rankingu samorządów W tym roku minęło 25 lat od rozpoczęcia przemian ustrojowych i gospodarczych. Samorządy oraz samorządność należą do największych beneficjentów tych przemian. W 1989 r. zaczęliśmy budować społeczeństwo obywatelskie. Sprawy publiczne miały się stać przedmiotem zainteresowania i troski możliwie dużej części społeczeństwa. Proces ten trwa. Może zbyt wolno, ale posuwa się naprzód. Co prawda wciąż za mało Polaków bierze udział w lokalnych wyborach, jednak ludzi aktywnych stale przybywa. Świadczy to o kształtowaniu się społeczeństwa obywatelskiego. W tym jubileuszowym roku Rzeczpospolita prezentuje już dziesiątą edycję rankingu samorządów. Udało nam się zbudować markę tego zestawienia. Od dziesięciu lat kapituła prowadzona przez byłego premiera Jerzego Buzka, współtwórcę drugiego etapu reformy samorządowej, wskazuje i nagradza najlepsze lokalne władze. Przez wiele lat towarzyszył nam w tym prof. Michał Kulesza, który też miał wielki wkład w obecny kształt struktury administracji lokalnej. Przychodził na posiedzenia kapituły, nawet gdy był już ciężko chory. W ubiegłym roku zastąpił go prof. Jerzy Stępień. Nasz ranking, podobnie jak samorządy, się rozwija. Zanim przed dziesięciu laty powołaliśmy kapitułę i wprowadziliśmy skomplikowane metody wyboru liderów, przez siedem lat publikowaliśmy przygotowywane przez dr Wisłę Surażską złote setki samorządów, czyli zestawienia gmin według wydatków w przeliczeniu na mieszkańca. Wiele samorządów protestowało przeciw takiemu prostemu klasyfikowaniu ich osiągnięć. Dlatego przygotowaliśmy ranking w postaci zbliżonej do obecnej. Prawie co roku zasady oceniania samorządów są modyfikowane, tak aby były dostosowane do zmieniającej się sytuacji. Na przykład jeszcze niedawno bardzo wysoko ocenialiśmy samorządy, które odważnie pożyczały pieniądze. Dziś traktujemy to znacznie ostrożniej. Niemal co roku dokładamy nowe parametry. Stworzyliśmy podrankingi: gmin innowacyjnych i najskuteczniej korzystających z unijnych pieniędzy. Mimo tych zmian w metodologii widać, że przetasowań w czołówce rankingu nie jest dużo. Na nasze ankiety odpowiada około 300 gmin, ale na górze zestawień pojawiają się często te same. W tym roku z okazji jubileuszu nagradzamy tych najbardziej konsekwentnych w zdobywaniu laurów. Następną jubileuszową nagrodę chcemy wręczyć za pięć lat. Mamy nadzieję, że do grona liderów dołączą kolejne samorządy. <Najlepszym gminom od kilkunastu lat wręczamy dyplomy. Jednak uznaliśmy, że zwycięzcy rankingu dziesięciolecia powinni być specjalnie wyróżnieni. Trzy gminy, które zajęły pierwsze miejsca w swoich grupach, otrzymały 14 lipca 2014 roku statuetki KAPITUŁA RANKINGU Od dziesięciu lat, czyli od pierwszego rankingu samorządów, nad metodologią oceny miast i gmin czuwa niezależna kapituła. Od początku na jej czele stoi Jerzy Buzek, były premier, za którego rządów przeprowadzono reformę samorządową. Poza tym w skład kapituły wchodzi Jerzy Stępień, który uczestniczył w przygotowywaniu tej reformy. Są także m.in. przedstawiciele związków samorządowych i instytucji współpracujących z nami przy tworzeniu rankingu, takich jak PKO BP, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju. >Jerzy Buzek PRZEWODNICZĄCY KAPITUŁY, BYŁY PREMIER RP, EUROPOSEŁ, BYŁY PRZEWODNICZĄCY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO >Anna Cieślak- -Wróblewska DZIENNIKARKA DZIAŁU EKONOMICZNEGO RZ, SPECJALIZUJE SIĘ W TEMATYCE SAMORZĄDOWEJ ROBERT GARDZIŃSKI ROBERT GARDZIŃSKI KRZYSZTOF SKŁODOWSKI ROBERT GARDZIŃSKI >Zygmunt Berdychowski PRZEWODNICZĄCY RADY PROGRAMOWEJ FORUM EKONOMICZNEGO W KRYNICY >Piotr Galas DYREKTOR DEPARTAMENTU KLIENTA SEKTORA PUBLICZNEGO PKO BANK POLSKI >Adam Kowalewski PRZEWODNICZĄCY RADY NADZORCZEJ FUNDACJI ROZWOJU DEMOKRACJI LOKALNEJ KRZYSZTOF SKŁODOWSKI ROBERT GARDZIŃSKI RYSZARD WANIEK KRZYSZTOF SKŁODOWSKI ROBERT GARDZIŃSKI >Hanna Majszczyk PODSEKRETARZ STANU W MINISTERSTWIE FINANSÓW >Andrzej Porawski DYREKTOR BIURA ZWIĄZKU MIAST POLSKICH >Jerzy Stępień PRAWNIK, SENATOR ( ), PRZEWODNICZYŁ KOMISJI SAMORZĄ- DU TERYTORIALNEGO SENATU, BYŁY PREZES TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO >Stanisław Sudak ZASTĘPCA DYREKTORA DEPARTAMENTU KOORDYNACJI STRATEGII I POLITYKI ROZWOJU W MINISTERSTWIE INFRASTRUKTURY I ROZWOJU >Paweł Tomczak DYREKTOR BIURA ZWIĄZKU GMIN WIEJSKICH RP

3 ekonomia.rp.pl Wtorek 15 lipca 2014 ranking samorządów 2014 S3 Samorządy muszą się dzisiaj napracować, by jutro korzystać z dobrego finansowania ROZMOWA O wyzwaniach dla samorządności mówi Jerzy Buzek, były premier i przewodniczący kapituły rankingu. : Zgadza się pan z coraz częstszymi opiniami, że konieczna jest gruntowna reforma samorządności w Polsce? Jerzy Buzek: Głęboką reformę i zmiany przeprowadziliśmy w latach 90. Pierwsza reforma miała miejsce w 1990 r., druga w 1998 r. Zdecydowana większość ekspertów uważa, że reformy te należą do najbardziej udanych w polskiej transformacji. Tak więc na pewno zasadnicza zmiana nie jest dzisiaj ani potrzebna, ani oczekiwana. Ale każdej reformy dokonanej 10 czy 20 lat temu trzeba doglądać i trzeba ją korygować. Co należy skorygować? Problemy, które narosły przez lata działania gmin, powiatów i regionów. Chodzi na przykład o konieczność podniesienia profesjonalizmu pracowników, powszechność konkursów czy stabilność zatrudnienia. To bardzo istotne dla realizacji długofalowych strategii oraz odpolitycznienia samorządów. Warto też szerzej wprowadzać nowoczesne narzędzia zarządzania. Właściwym kierunkiem byłoby również uspołecznienie samorządów, włączenie instytucji obywatelskich w działania na poziomie samorządowym. Samorząd terytorialny powinien być partnerem wsłuchanym w potrzeby mieszkańców i przedsiębiorców, powinien być otwarty na ich inicjatywy. I wreszcie należałoby stworzyć instytucjonalne zachęty do różnego rodzaju współpracy między samorządami. Dziś często samorządy postrzegane są, z różnych przyczyn, jako lokalny, ale jednak kolejny szczebel władzy centralnej. Bardzo źle, że tak się dzieje, bo istotą samorządu terytorialnego jest powierzenie zarządu sprawami publicznymi samym zainteresowanym, czyli wspólnocie obywateli. Dzięki rozwojowi samorządności odeszliśmy od hierarchicznej budowy państwa. Poszczególne poziomy samorządu nie są szczeblami hierarchicznej struktury, lecz niezależnymi wspólnotami, które posiadają osobowość prawną, własne zadania i środki na ich realizację oraz samodzielność w formułowaniu celów rozwoju. A co z postępującym zurzędniczeniem samorządów? Sprawna obsługa urzędnicza jest obywatelom bardzo potrzebna. Jednocześnie, jak wspomniałem, samorząd terytorialny to nie tylko władze czy urząd, ale przede wszystkim sami obywatele. Przywództwo wymaga więc stałego kontaktu z ludźmi. Choć nie wszyscy są aktywni publicznie, to z pewnością wszyscy chcą być na bieżąco informowani o zamiarach władz samorządowych. Zaś proc. najbardziej aktywnych obywateli jest gotowych współtworzyć strategie, bezpośrednio wpływać na konkretne decyzje. A co mogłoby poprawić zaangażowanie obywateli w życie samorządów? Tym, co zawsze aktywizuje społeczność lokalną, jest przede wszystkim jawność. Wierzę głęboko, że pełna przejrzystość działania władz samorządowych wzmocni obywatelską odpowiedzialność mieszkańców. Ludzie jeszcze silniej będą odbierać miasto, teren wiejski czy powiat jako rzeczywiście swoje, utożsamiać się z nimi. Warto też trochę energii włożyć w edukację mieszkańców, aby zapobiegać populizmowi. Jak mogłoby to wyglądać w praktyce? Na pewno ważną rolę, zarówno edukacyjną, jak i aktywizującą, może odegrać wprowadzenie tzw. budżetu obywatelskiego. Może warto rozważyć nałożenie na gminy obowiązku wprowadzenia takiego budżetu. Wracając do problemów... Przed władzą samorządową pojawia się przede wszystkim pytanie, jak finansować dalszy rozwój i dbać o tworzenie miejsc pracy, gdy zaczną kończyć się unijne pieniądze. Dotyczy to zwłaszcza przyszłości samorządów wojewódzkich. W przypadku powiatów problem finansowy istniał od początku. Dlaczego kładzie pan nacisk na powiaty, a nie na przykład na biedne gminy? Na każdym poziomie samorządu należy tak inwestować unijne środki, aby każdy zrealizowany projekt uruchamiał fundusze dla następnych projektów, tak jak stojące pionowo przy sobie kostki domina, przewracając się, wprawiają w ruch następne. Dotąd nie myśleliśmy w ten sposób ani w wymiarze samorządowym, ani krajowym. Wydawaliśmy pieniądze z zewnątrz tak, jakby zawsze miały do nas płynąć. Trzeba radykalnie zmienić to podejście. Co do powiatów, rzeczywiście były niedofinansowane od początku. Aby to zmienić, rząd, którym kierowałem, podjął decyzję o decentralizacji finansów publicznych likwidacji centralnych funduszy, agencji. Co zatem poszło nie tak? Niestety, weto prezydenckie zatrzymało reformę. A to powiaty właśnie, przy liczbie mieszkańców od kilkudziesięciu do stu kilkudziesięciu tysięcy, mogły być najbardziej proinnowacyjną częścią naszego systemu zarządzania państwem. Oczywiście pod warunkiem, że uruchomi się w nich złoty trójkąt rozwoju: przedsiębiorcy, nauka, władze publiczne zjednoczeni w jednym celu. Doświadczenia europejskie jednoznacznie na to wskazują. To była droga krajów skandynawskich czy Ameryki do szybkiego rozwoju. Na razie w kraju podnoszone są argumenty, że powiaty należy zlikwidować. Powiaty były w Polsce od zawsze. Do reformy z 1998 r. ich rolę odgrywały podporządkowane wojewodom urzędy rejonowe. Zajmowały się one ważnymi dla obywateli sprawami. Większość z nich załatwiały poprzez wydawanie decyzji administracyjnych. Nie można było tych kompetencji przenieść ani do gmin, ani do województwa, mimo że tych ostatnich było aż 49. Powołując, a precyzyjniej mówiąc, reaktywując powiaty, dodaliśmy tylko tym urzędom obudowę samorządową, obywatelską. Pamiętajmy, że zlikwidowaliśmy przy okazji aż 33 urzędy wojewódzkie, te najbardziej wówczas zurzędniczałe struktury, i wprowadziliśmy tylko 16 nowych regionów. Trudno sobie wyobrazić, że nagle zlikwidujemy ten pośredni szczebel wykonywania zadań między województwem a gminą. Nie widzę ku temu żadnych powodów. Jakie inne korzyści czerpią obywatele z istnienia powiatów? Chodzi chociażby o elementarną dostępność wielu usług. Warto zapoznać się z tym, co na ten temat pisał śp. Michał Kulesza. Nie mniej ważna jest lokalna tożsamość. Ludzie utożsamiają się przecież z miastami powiatowymi, w których, lub w pobliżu których, mieszkają. To właśnie takie miasta jak Tarnowskie Góry, Łęczyca, Gniezno, Żywiec czy Kamień Pomorski są dla mieszkańców symbolem małej ojczyzny. Identyfikujemy się poprzez powiaty, ale oczywiście trzeba usprawnić ich działanie, wyposażyć je w odpowiednie narzędzia. Na problemy finansowe uskarżają się jednak wszystkie rodzaje samorządów. Czy powinny dostawać więcej pieniędzy, czy należy poszukać oszczędności wewnątrz systemu? ROBERT GARDZIŃSKI Sytuacja finansów publicznych jest napięta, trudno więc liczyć na znaczące dofinansowanie. W tej sytuacji samorządy muszą absolutnie postawić na lokalną i regionalną przedsiębiorczość. Kluczowe staje się takie wykorzystanie środków unijnych, by były źródłem dochodów samorządów na następne dziesięciolecia. Bez tej możliwości, a więc bez uzyskiwania wpływów z podatków od własnych przedsiębiorców, trudno będzie zapewnić finansowanie i rozwój naszych gmin, powiatów i województw, trudno liczyć na przyszły rozwój kraju. Trzeba się dzisiaj mocno napracować, aby jutro korzystać z dobrego finansowania. To jest największe wyzwanie, jakie stoi przed polskimi samorządami. Samorządy podkreślają, że rząd wymaga od nich coraz więcej, ale nie finansuje zlecanych zadań. Trzeba przeprowadzić dokładną, rzetelną i przejrzystą analizę, jak dzisiaj wygląda to finansowanie. Warto też popatrzeć na efektywność działań samorządu terytorialnego. Władza publiczna to przecież nie tylko ministerstwa i urzędy centralne, władza publiczna to także gminy, powiaty i województwa. Wspólnie ponosimy odpowiedzialność za sytuację w kraju, dlatego powinniśmy sprawiedliwie podzielić się finansami. Z generalnej oceny wynika jednak, że część zadań zlecanych samorządom jest istotnie niedofinansowana. Mówi pan o pobudzeniu przedsiębiorczości, ale zwykle jedna gmina w pojedynkę nie jest w stanie tego zrobić. Potrzebna jest współpraca. Brak współpracy to rzeczywiście słabość wielu samorządów. Tam, gdzie dobrze działa współpraca, zwłaszcza między gminami a powiatem, udaje się osiągać naprawdę dobre rezultaty rozwojowe. Widać tam postęp przede wszystkim w tworzeniu regionalnej przedsiębiorczości. Takich zachowań brakuje nam w większej skali. Trzeba się zastanowić, czy poprzez korektę ustawową można usprawnić współpracę. Wiele zapewne zależy od lokalnego przywódcy. Czy pana zdaniem powinien on być, wzorem prezydenta kraju, wybierany tylko na dwie kadencje? Takie rozwiązanie wydaje się niecelowe. W wielu miejscach, zwłaszcza na poziomie gmin wiejskich czy małych miast, może praktycznie zabraknąć kandydatów, którzy byliby w stanie dobrze poprowadzić samorząd. Tu jednak są potrzebne specyficzne, dość rzadkie predyspozycje i uzdolnienia. Proszę zauważyć, że kraje, które praktykują samorządność od pokoleń, nie wprowadzają takich rozwiązań. Dwukadencyjność mogłaby doprowadzić do obniżenia standardów i sprawności działania samorządów. rozmawiała Anna Cieślak-Wróblewska > NAJWIĘCEJ MIAST I GMIN, KTÓRE W RANKINGU 2014 ZAJĘŁY NAJWYŻSZE POZYCJE, ZNAJDUJE SIĘ NA PÓŁNOCY I NA POŁUDNIU POLSKI

4 S4 ranking samorządów 2014 Wtorek 15 lipca 2014 ekonomia.rp.pl > ZWYCIĘZCY DZIESIĘCIU EDYCJI RANKINGÓW miasta na prawach powiatu gminy miejsko-wiejskie gminy wiejskie Najlepsze miasta i gminy RANKING Poznań 2. Rybnik 3. Kraków 1. Choroszcz 2. Lubawa 3. Nowe Skalmierzyce JUBILEUSZOWY RANKING Utrzymywanie się na wysokich pozycjach przez wiele lat wskazuje, że samorząd postawił na zrównoważony rozwój i jest w tym konsekwentny. 1. Krościenko Wyżne 2. Pawłosiów 3. Blizanów RANKING Rybnik 2. Kraków 3. Toruń 1. Międzyrzecz 2. Żary 3. Puławy 1. Andrespol 2. Mszana Dolna 3. Dębno RANKING Poznań 2. Wrocław 3. Częstochowa 1. Polkowice 2. Kąty Wrocławskie 3. Karpacz >LAUREATÓW RANKINGU DZIESIĘCIOLECIA WYŁONILIŚMY BIORĄC POD UWAGĘ SZEŚĆ NAJLEPSZYCH WYNIKÓW 1. Zielonki 2. Izabelin 3. Zgorzelec RANKING Poznań 2. Sopot 3. Gdynia 1. Kąty Wrocławskie 2. Goleniów 3. Puszczykowo 1. Kobylanka 2. Osielsko 3. Kobierzyce RANKING Poznań 2. Sopot 3. Gdańsk 1. Grodzisk Mazowiecki 2. Dzierżoniów 3. Goleniów 1. Kobylanka 2. Zielonki 3. Mszana Dolna ANNA CIEŚLAK- -WRÓBLEWSKA Z okazji dziesiątej edycji rankingu samorządów redakcja Rzeczpospolitej postanowiła wyróżnić najlepsze gminy i miasta ostatniego dziesięciolecia. Sposób ich wyboru był prosty. Pod uwagę wzięliśmy sześć najlepszych pozycji uzyskanych przez dany samorząd w kolejnych rankingach. Utrzymywanie się na wysokich miejscach przez kilka lat wskazuje, że gmina czy miasto postawiły na zrównoważony rozwój i strategia ta jest konsekwentnie realizowana. Wysoka pozycja w rankingu to powód do dumy, ale też satysfakcji, że przyjęta i realizowana przez nie strategia się sprawdza. Te samorządy, które zajmują premiowane punktami pozycje, mogą się pochwalić sukcesem. Te, które wypadają z grona najlepszych, wiedzą, w jakim kierunku powinny iść ich działania, by doprowadziły do poprawy podkreśla Jerzy Buzek, przewodniczący kapituły rankingu samorządów od czasu jego powstania. Reguły tego rankingu zostały ustalone tak, by na poziomie gmin i miast na prawach powiatu dopingować władzę publiczną do efektywnych działań. Mamy tu wskaźniki, które pokazują, jak samorząd wspiera lokalną przedsiębiorczość, jak walczy z bezrobociem, czy jak współpracuje z organizacjami obywatelskimi. Wreszcie np. na ile efektywne są jego inwestycje, jakie są osiągnięcia w zakresie edukacji czy sprawnej obsługi klienta mówi Jerzy Buzek. Najlepsi z najlepszych Wśród miast na prawach powiatu niekwestionowanym liderem dziesięciolecia jest Poznań. Aż sześć razy zajmował w rankingu pierwszą pozycję. Świetnymi wynikami mogą pochwalić się także: Gdańsk, Sopot, Wrocław i Gdynia. Wśród mniejszych gmin rotacja jest znacznie większa, dlatego w zestawieniu obejmującym dziesięć lat mogły wygrać nawet te gminy, które zajmowały nieco bardziej odległe miejsca. Ale i tu bez trudu udało się wybrać najlepszych. Gmina Dzierżoniów stawała w szranki naszego konkursu sześć razy i sześć razy zdobywała miejsce w pierwszej dziesiątce (od pierwszego do szóstego). W kategorii gmin miejskich oraz wiejsko-miejskich w gronie najlepszych znalazły się także: Kołobrzeg, Kórnik, Dobczyce, Grodzisk Mazowiecki. W rankingu gmin wiejskich mamy dwóch zwycięzców. Są to Świdnica (woj. lubuskie) oraz Zabierzów. Obie gminy ani razu nie wypadły z pierwszej dziesiątki. W piątce najlepszych zmieściły się również: Zielonki, Morawica i Konopiska. W tym miejscu warto wyjaśnić, że o włos od zwycięstwa była Stepnica, która od pięciu lat zajmuje bardzo wysokie pozycje. Jednak zgodnie z przyjętymi regułami, braliśmy pod uwagę tylko te samorządy, które przez minione dziesięć lat były oceniane co najmniej sześć razy. Co ciekawe, na czele aż 13 gmin-finalistów rankingu dziesięciolecia stoją osoby, które co najmniej trzecią kadencję sprawują funkcję prezydenta, burmistrza lub wójta. Może to być argument w dyskusji na temat ograniczenia liczby kadencji władz samorządowych. Okazuje się, że długoletnie przywództwo niekoniecznie musi prowadzić do nieprawidłowości, ułatwia za to zarządzanie rozwojem. Największe sukcesy Laureaci naszego zestawienia z pewnością odnieśli sukces. Co nie oznacza, że inne samorządy nie mają osiągnięć. Nie jest trudno wymienić największe sukcesy samorządu ostatnich dziesięciu lat. Wystarczy chociażby spojrzeć na efekty działania liderów waszego rankingu samorządów komentuje Piotr Zgorzelski, przewodniczący sejmowej Komisji ds. Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Regionalnego. Są oni najlepszym przykładem, że prowadząc racjonalną politykę można wiele osiągnąć, zarówno w zakresie szeroko rozumianego rozwoju, jak i dla skutecznego zaspokajania lokalnych potrzeb. Podobne wyniki, może tylko mniej spektakularne, ma bardzo wiele jednostek samorzą- >ZWYCIĘZCA RANKINGU DZIESIĘCIOLECIA W KATEGORII DUŻYCH MIAST Poznań Stolica Wielkopolski. Od 1998 r. prezydentem miasta jest Ryszard Grobelny. Dochody gminy w 2013 r. w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosły ponad 4,8 tys. zł. W porównaniu z 2004 r. wzrosły o prawie 90 proc. Do ważnych wydarzeń, do jakich doszło w Poznaniu, samorządowcy zaliczają Konferencję Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu Miasto było również gospodarzem Euro W latach miasto zrealizowało program inwestycji w transport publiczny. Wymieniono tabor autobusowy i tramwajowy na nowoczesny, niskopodłogowy, spełniający normy ekologiczne. Zostały otwarte dwie nowe trasy tramwajowe: na Franowo i do Dworca Zachodniego. Przedłużono trasę Poznańskiego Szybkiego Tramwaju. W pełni zmodernizowano kilka innych tras, w tym z buspasami. Została otwarta największa w Europie zajezdnia tramwajowa. W 2013 r. do użytku został oddany nowy gmach Biblioteki Raczyńskich, który pomieści nawet milion książek. Na parterze znajduje się biblioteka dla dzieci, a na piętrze wypożyczalnia z punktami samoobsługowymi i biblioteką dla niewidomych. a.o.r. NAJLEPSZA GMINA WIEJSKO-MIEJSKA W DZIESIĘCIOLECIU Dzierżoniów Jest to gmina położona w województwie dolnośląskim (powiat dzierżoniowski). Od 2002 r. burmistrzem miasta jest Marek Piorun. Dochody gminy w przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2013 r. wynosiły ponad 2,8 tys. zł, 106 proc. więcej niż dziesięć lat temu. Dzierżoniów w 2012 r. znalazł się w gronie najlepiej zarządzanych organizacji w Europie, został finalistą Europejskiej Nagrody Jakości nadawanej przez EFQM. Gmina mocno stawia na wsparcie biznesu i przedsiębiorczości. Efektem tego jest znaczący spadek bezrobocia. Po zmianach ustrojowych stopa bezrobocia w tym mieście wynosiła prawie 50 proc., teraz jest to około 10 proc. Gmina do swoich sukcesów osiągniętych w ciągu ostatnich dziesięciu lat zalicza czterokrotne powiększenie i zagospodarowanie strefy ekonomicznej, wprowadzenie do miasta dziesięciu dużych inwestorów. Firmy, które tylko w tym roku otrzymały zezwolenia na działalność w strefie, oraz jeden nowy inwestor w najbliższych trzech latach zainwestują w Dzierżoniowie ponad 150 mln zł. a.o.r.

5 ekonomia.rp.pl Wtorek 15 lipca 2014 ranking samorządów 2014 S5 ostatnich dziecięciu lat > ZWYCIĘZCY DZIESIĘCIU EDYCJI RANKINGÓW miasta na prawach powiatu gminy miejsko-wiejskie gminy wiejskie RANKING Poznań 2. Sopot 3. Wrocław 1. Kórnik 2. Lubliniec 3. Grodzisk Mazowiecki 1. Zabierzów 2. Kobylanka 3. Wielka Wieś (woj. małopolskie) RANKING Poznań 2. Sopot 3. Leszno 1. Mszczonów 2. Dzierżoniów 3. Dobczyce 1. Stepnica 2. Zabierzów 3. Świdnica RANKING Gdańsk 2. Poznań 3. Sopot >NAJCZĘŚCIEJ W NASZYM RANKINGU WYGRYWAŁY GMINY I MIASTA ZE ŚLĄSKA 1. Kołobrzeg 2. Ełk 3. Dobczyce du terytorialnego dodaje Piotr Zgorzelski. Olgierd Dziekoński, minister w Kancelarii Prezydenta RP, wskazuje, że w ostatnich dziesięciu latach samorządów nie można oceniać w oderwaniu od naszego członkostwa w Unii Europejskiej. Fundusze pomocowe dały gminom i miastom ogromny impuls rozwojowy. Możemy się o tym przekonać na własne oczy, bo praktycznie każde miejsce w Polsce przypominało lub wciąż przypomina plac budowy. W latach gminy i miasta na prawach powiatu wydały na inwestycje 204 mld zł. Dla porównania, w latach tylko 85 mld zł. Wartość posiadanego majątku (także w gminach i miastach) w 2011 r. wzrosła o 35 proc. w porównaniu z 2005 r. (tylko takimi danymi dysponuje GUS). W 2012 r. liczba kilometrów dróg gminnych o utwardzanej nawierzchni wydłużyła się o 35 proc. w porównaniu z 2002 r. Równie ważna jak zdolność absorbcji funduszy UE w ostatnich dziesięciu latach była także zdolność samorządów do budowania społecznego rozwoju poprzez budżety partycypacyjne, współpracę z organizacjami pozarządowymi i innymi samorządami. W wielu samorządach pojawiła się też troska o stymulowanie rozwoju gospodarczego, o lokalne prosperity podkreśla Olgierd Dziekoński. Są i porażki Oczywiście nie wszystko się udało. Na polskiej mapie można znaleźć i takie jednostki, które wpadły w poważne problemy finansowe bądź nie załapały się na cywilizacyjny skok. Największe porażki mają jednak charakter systemowy uważa przewodniczący Zgorzelski. Wprowadzane ulgi podatkowe i nowe zadania przyznawane bez odpowiednich środków finansowych sprawiły, że wiele jednostek samorządu terytorialnego osiąga kres swojej wydolności finansowej. Brakuje też fundamentalnej dyskusji nad przyszłością samorządu w najbliższym dziesięciu- czy szerzej 25-leciu. Porażką jest także niezmiernie powolne wyrównywanie różnic w poziomie zamożności. Najbiedniejszym województwom, podkarpackiemu i lubelskiemu, choć notują całkiem szybki wzrost zamożności, wciąż daleko do najbogatszego Mazowsza. Słabość gospodarcza niektórych regionów ma też odzwierciedlenie w naszym zestawieniu dziesięciolecia. Na przykład jedynie 1 proc. gmin z województwa lubelskiego zajmowało miejsca w pierwszej dwudziestce najlepszych samorządów (średnia z dziesięciu lat). Tylko na nieco wyższym poziomie (1,3 1,4 proc.) kształtował się ten wskaźnik dla innych biednych regionów: warmińsko-mazurskiego, podkarpackiego czy podlaskiego. W przypadku świętokrzyskiego wyniósł 1,8 proc. Najsilniejszą reprezentację najlepszych gmin w naszym rankingu dziesięciolecia mają województwa: zachodniopomorskie, lubuskie i śląskie; ponad 4,3 proc. samorządów z tych regionów zajmowało najwyższe miejsca w kolejnych zestawieniach. Choć ani Zachodniopomorskie, ani Lubuskie nie należą jako regiony do liderów gospodarczego rozwoju, wyniki naszego konkursu pokazują, że mogą pochwalić się wyjątkowo aktywnymi samorządami. Bardzo dobrze wypadają też miasta i gminy z Pomorza, które mimo słabych początków coraz częściej wygrywają konkurencję z innymi. Ciekawa jest sytuacja na Śląsku. Gdy ruszaliśmy z rankingiem samorządów, gmin z tego regionu znajdujących się na czołowych miejscach było bardzo dużo. Z biegiem czasu ich liczba malała i dopiero w tym roku wróciła do wysokiego poziomu. To zbieżne z danymi wskazującymi, że Śląsk w ostatnich latach utracił swój impet rozwojowy. Zastanawiać może pozycja mazowieckich gmin i miast; w naszych rankingach jest ich stosunkowo mało. Może się to wiązać z tym, że Mazowsze jest najbardziej rozwarstwionym wewnętrznie regionem w kraju. Średnia zamożność takich podregionów, jak radomski czy ostrołęcko-siedlecki, wynosi tylko mniej niż połowę średniej wyliczonej dla województwa. To najgorszy wynik w kraju. 1. Stepnica 2. Słupsk 3. Tarnowo Podgórne RANKING Sopot 2. Gdańsk 3. Poznań 1. Krynica Morska 1. Dzierżoniów 3. Kórnik 1. Tarnowo Podgórne 2. Stepnica 3. Słupsk RANKING Gdańsk 2. Wrocław 3. Sopot 1. Krasnystaw 2. Karpacz 3. Polanica-Zdrój 1. Świdnica 2. Ożarowice 3. Ustka Nr 166 (9590) SEKCJA S Wtorek lipca 2014 samorządów ranking JUBILEUSZOWA EDYCJA Zwycięzcy: 2014 Partner Rankingu Samorządów >Gdańsk >Krasnystaw >Świdnica (woj. lubuskie) PIERWSZE MIEJSCE EX AEQUO W RANKINGU DZIESIĘCIOLECIA: GMINA WIEJSKA Świdnica Jest to wieś w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim. Od 1994 r. funkcję wójta gminy pełni Adam Jaskulski. W ciągi dziesięciu lat gmina dwukrotnie zwiększyła swoje dochody. Wśród najważniejszych wydarzeń ostatniego dziesięciolecia przedstawiciele gminy wymieniają budowę i modernizację sieci wodno-kanalizacyjnych. Inwestycja kosztowała ok. 26 mln zł. W 2010 r. oddano do użytku regionalną halę sportową. Jest wielofunkcyjna, pozwala rozgrywać mecze piłki nożnej, siatkówki, koszykówki itp. Można w niej organizować krajowe oraz międzynarodowe turnieje szermiercze. W Świdnicy od 17 lat działa Szkolny Klub Szermierczy Flesz. Gmina szczyci się rosnącą aktywnością społeczną mieszkańców. Działają tam organizacje pozarządowe. W ramach budżetu gminnego wprowadzono dla nich nieoprocentowane pożyczki na realizację zadań refundowanych ze źródeł zewnętrznych (UE, budżet państwa). Gmina może też pokryć część wkładu własnego niezbędnego przy ubieganiu się o finansowanie zewnętrzne. a.o.r. RANKING DZIESIĘCIOLECIA ZWYCIĘZCA EX AEQUO ZE ŚWIDNICĄ Zabierzów To gmina położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim. Elżbieta Burtan jest wójtem Zabierzowa nieprzerwanie od 2004 r. W ciągu ostatnich lat dochód gminy w przeliczeniu na jednego mieszkańca wzrósł o ponad 130 proc. W 2013 r. wynosił blisko 3,3 tys. zł. W ciągu ostatniego dziesięciolecia zakończono program budowy kanalizacji w gminie. Zabierzów może się pochwalić tym, że teren gminy jest w 100 procentach pokryty planami zagospodarowania przestrzennego. Zabierzów z myślą o turystach przygotował wiele atrakcji w Jurajskim Raju. Jest to kompleks rekreacyjny, w skład którego wchodzą między innymi rowerowe i piesze szlaki turystyczne, wioski dziecięce oraz ścieżki edukacyjne. Jednym z priorytetów gminy jest podniesienie standardu bazy edukacyjnej i jakości kształcenia. W ostatnich latach gmina wybudowała Samorządne Przedszkole Integracyjne w Zabierzowie, Szkołę Podstawową w Brzeziu, rozbudowała Szkołę Podstawową w Zabierzowie, oddała do użytku sieć boisk szkolnych w ramach programu Radosna szkoła. a.o.r.

6 S6 ranking samorządów 2014 Wtorek 15 lipca 2014 ekonomia.rp.pl Wygrywają najbardziej aktywni WYNIKI RANKINGU 2014 Najlepszymi samorządami okazały się: Gdańsk, Krasnystaw i Świdnica. Tym razem sprawdziliśmy dodatkowo, jak miasta i gminy walczą z bezrobociem oraz czy wspierają rodziny. ANNA CIEŚLAK- WRÓBLEWSKA W Rankingu Samorządów 2014, w kategorii miast na prawach powiatu, zwyciężył Gdańsk. W zeszłym roku zajął drugą pozycję. Jest to więc kontynuacja dobrej passy. Wysokie miejsce w naszym zestawieniu zawdzięcza m.in. dosyć konserwatywnej polityce finansowej. Dynamika inwestycji wyraźnie spowolniła, za to miastu udało się wypracować jedną z najwyższych nadwyżek operacyjnych i osiągnąć stosunkowo wysoki wzrost dochodów własnych; w tak trudnym dla gospodarki 2013 roku wcale nie było to łatwe. Drugie miejsce przypadło Wrocławiowi. Oznacza to, że po dłuższej przerwie wrócił do ścisłej czołówki naszego zestawienia, m.in. dzięki likwidacji nadmiernego zadłużenia. Na trzecim miejscu znajduje się Sopot, który rok wcześniej był liderem. Podobnie jak Wrocław może się pochwalić nie tylko zrównoważonymi finansami, ale też np. bardzo dobrą współpracą z organizacjami pozarządowymi czy efektywnym wspieraniem przedsiębiorczości lokalnej. W kategorii gmin miejskich i wiejsko-miejskich na pierwszym miejscu uplasował się Krasnystaw. To debiut tego miasta na tak wysokiej pozycji. W tym roku udało mu się zdecydowanie pokonać rywali pod względem jakości zarządzania gminą. Karpacz i Polanica- -Zdrój (drugie oraz trzecie miejsce) mają znakomite wyniki finansowe. Listę najlepszych gmin wiejskich otwiera Świdnica. Przez osiem lat obecności w naszym zestawieniu tylko raz znajdowała się poza pierwszą dziesiątką. W zeszłym roku była na siódmej pozycji. Dwie kolejne gminy to Ożarowice i Ustka. Wskaźnik zadłużenia Nasz ranking dostosowujemy do zmieniającej się rzeczywistości, stąd delikatne zmiany w kryteriach oceny. W tym roku dotyczyły one przede wszystkim poziomu długu. Już od trzech lat samorządy przygotowują się do nowego wskaźnika zadłużenia, który lepiej odzwierciedla zdolność kredytową. Miasta i gminy muszą podjąć spory wysiłek, żeby wypracować jak największe nadwyżki dochodów bieżących nad wydatkami. Kapituła rankingu doceniła te starania. Dlatego w pierwszym etapie prac nad zestawieniem (gdy badaliśmy stan samorządowych finansów) gminy mogły uzyskać 5 pkt za spełnienie nowego wskaźnika zadłużenia. Dodatkowo te gminy i miasta, które zakwalifikowały się do drugiego etapu i których zadłużenie nie przekroczyło 60 proc., premiowaliśmy 3 pkt za korzystanie mimo trudnej sytuacji z zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji. Jeśli gmina posiada potencjał do spłaty zadłużenia i jednocześnie inwestuje, może rozwijać się szybciej. W pierwszym etapie oceny po raz pierwszy pojawiły się także 3 pkt za dynamikę podstawowych wydatków na administrację (m.in. wynagrodzenia, podróże służbowe); im mniejsza dynamika, tym więcej punktów. Wsparcie dla rodzin Drugi etap naszego rankingu to pytania ankietowe. W tej części też pojawiły się nowe >ZASOBNOŚĆ LOKALNEGO BUDŻETU NIE PRZESĄDZA O POZYCJI W RANKINGU kategorie. Zapytaliśmy miasta i gminy, czy aktywnie walczą z bezrobociem na ich terenie. Większość twierdząco odpowiedziała na to pytanie, a stosowane rozwiązania mogą być inspirujące. Na przykład w gminie Zator dla nowych inwestycji wprowadzono zwolnienia od podatku od nieruchomości. Wielkość zwolnienia jest uzależniona od liczby powstających miejsc pracy. Jeśli miejsc jest pięć, zwolnienie przysługuje na pół roku, jeśli dziesięć na rok, itp. Firma, która stworzy 80 nowych miejsc pracy, może nie płacić podatku przez pięć lat. Gmina Pieńsk, oprócz różnych innych działań, organizuje szkolenia podnoszące kwalifikacje zawodowe osób korzystających z pomocy społecznej. Są to kursy na prawo jazdy, dla przyszłych opiekunów osób starszych, sprzedawców, kasjerów walutowych czy operatorów wózków widłowych. Osoby te mogą też korzystać z pomocy psychologa i doradcy zawodowego. Po raz pierwszy w tym roku zapytaliśmy także samorządy o Kartę Dużej Rodziny. Okazuje się, że takie udogodnienie dla mieszkańców wprowadziło aż 37 miast na prawach powiatu (na 56 w naszym zestawieniu). Co ciekawe, w zdecydowanej większości były to karty dla rodzin z co najmniej trójką dzieci (tylko trzy miasta mają kartę dla rodzin z czworgiem dzieci i więcej). Mniejsze samorządy zdecydowanie rzadziej decydują się na przyznanie mieszkańcom zniżek. Wśród gmin miejskich i wiejsko-miejskich tylko 13 (na 100) ma Kartę Dużej Rodziny, a wśród gmin wiejskich sześć (także na 100). Rankingi gmin miejsko-wiejskich i wiejskich, zwycięzcy w każdej kategorii >S7 11 >MIASTA NA PRAWACH POWIATU Poz Poz Miasto Województwo suma punktów Ocena jakości gminy za sytuację finansową za zarządzanie Dochody (w zł na osobę) Wydatki (w zł na osobę) Pozyskanie środki unijne (w zł na osobę) Zobowiązania/dochody (w proc.) Udział wydatków na organizacje pozarządowe (w proc.) Nakłady na gospodarkę mieszkaniową (w zł na osobę) Wydatki na promocję w wydatkach ogółem (w proc.) Nowe podmioty gospodarcze * 1 2 Gdańsk pomorskie 83,30 36,82 46, ,2 1, , ,4 2 9 Wrocław dolnośląskie 76,55 31,05 45, ,3 2, , ,2 3 1 Sopot pomorskie 76,10 34,25 41, ,9 2, , ,2 4 3 Poznań wielkopolskie 75,65 30,18 45, ,4 1, , ,7 5 7 Rzeszów podkarpackie 75,04 36,11 38, ,4 1, , , Toruń kujawsko-pomorskie 72,41 38,40 34, ,3 1, , , Gliwice śląskie 72,40 34,45 37, ,1 0, , , Kraków małopolskie 72,29 33,51 38, ,9 1, , , Łódź łódzkie 70,97 34,29 36, ,3 1, , , Olsztyn warmińsko-mazurskie 70,87 40,25 30, ,4 1, , , Lublin lubelskie 70,46 37,76 32, ,0 1, , , Nowy Sącz małopolskie 67,78 29,18 38, ,1 3, , , Zabrze śląskie 67,55 39,56 27, ,4 0, , , Katowice śląskie 67,47 30,62 36, ,3 1, , , Rybnik śląskie 67,29 35,29 32, ,1 2, , , Bielsko-Biała śląskie 66,29 31,55 34, ,6 0, , , Krosno podkarpackie 66,18 39,47 26, ,6 0, , , Dąbrowa Górnicza śląskie 65,82 45,96 19, ,9 0, , , Szczecin zachodniopomorskie 65,68 29,62 36, ,0 1, , , Zielona Góra lubuskie 65,44 30,29 35, ,0 2, , , Kalisz wielkopolskie 65,44 33,00 32, ,9 2, , , Płock mazowieckie 64,84 30,09 34, ,8 1, , , Koszalin zachodniopomorskie 63,72 28,18 35, ,3 2, , , Częstochowa śląskie 63,39 32,22 31, ,9 2, , , Białystok podlaskie 63,20 32,11 31, ,1 1, , , Elbląg warmińsko-mazurskie 63,09 36,65 26, ,7 1, , , Kielce świętokrzyskie 61,76 32,31 29, ,9 0, , , Jelenia Góra dolnośląskie 60,91 33,24 27, ,0 1, , , Piotrków Trybunalski łódzkie 60,68 39,76 20, ,4 0, , , Leszno wielkopolskie 60,41 32,24 28, ,7 1, , , Bydgoszcz kujawsko-pomorskie 60,31 28,55 31, ,4 1, , , Opole opolskie 59,73 30,91 28, ,3 0, , , Tychy śląskie 58,75 33,95 24, ,6 2, , , Świnoujście zachodniopomorskie 57,75 26,02 31, ,3 1, , , Jastrzębie-Zdrój śląskie 57,16 40,53 16, ,1 0, , ,7 36 Tarnów małopolskie 56,71 33,05 23, ,9 1, , , Siedlce mazowieckie 56,37 25,56 30, ,7 2, , , Suwałki podlaskie 55,92 34,35 21, ,6 0, , , Gorzów Wielkopolski lubuskie 54,88 28,78 26, ,6 1, , , Zamość lubelskie 54,85 31,27 23, ,8 1, , , Konin wielkopolskie 53,87 27,98 25, ,5 1, , , Biała Podlaska lubelskie 53,60 31,24 22, ,4 1, , , Chorzów śląskie 53,43 34,47 18, ,8 2, , , Słupsk pomorskie 53,40 26,38 27, ,1 0, , ,8 45 Łomża podlaskie 52,45 33,58 18, ,2 1, , , Jaworzno śląskie 52,03 32,95 19, ,6 0, , ,3 47 Skierniewice łódzkie 51,79 29,05 22, ,3 1, , , Ruda Śląska śląskie 51,26 29,09 22, ,1 2, , ,3 49 Bytom śląskie 50,80 27,84 22, ,0 0, , ,7 50 Ostrołęka mazowieckie 49,43 27,69 21, ,7 0, , , Grudziądz kujawsko-pomorskie 48,85 32,11 16, ,3 1, , ,0 52 Chełm lubelskie 47,97 30,51 17, ,0 0, , , Tarnobrzeg podkarpackie 47,31 30,18 17, ,3 0, , ,6 54 Mysłowice śląskie 46,51 28,76 17, ,8 0, , , Żory śląskie 42,93 25,82 17, ,5 0, , ,1 56 Piekary Śląskie śląskie 37,44 26,95 10, ,2 0, , ,5 * nowe podmioty gospodarcze liczone na 1000 mieszkańców Liczba mieszkańców (w tys.)

7 ekonomia.rp.pl Wtorek 15 lipca 2014 najlepsze miasta S7 Potrafią wykorzystać dotacje unijne Miasto stawia na rozwój dróg i komunikacji miejskiej GDANSK.PL GDAŃSK I MIEJSCE Prawie jedna trzecia tegorocznego budżetu miasta jest przeznaczona na inwestycje. Do priorytetów należą transport i rewitalizacja starych dzielnic. Gdańsk wygrał tegoroczny ranking samorządów w kategorii miast na prawach powiatu. Ludzie są tu pracowici, dobrze wykształceni i niepokorni. W chwilach najważniejszych dla miasta potrafią działać wspólnie dla jego dobra mówi prezydent Paweł Adamowicz. Jako przykład podaje przygotowania i przebieg Euro W tym roku budżet Gdańska wynosi 2,7 mld zł, z czego aż 949 mln zł jest przeznaczone na inwestycje; to ponad 200 mln zł więcej niż przed rokiem. Miasto stawia na rozwój dróg i komunikacji miejskiej, zwłaszcza tramwajowej. Nie zapomina o rewitalizacji starych dzielnic czy działaniach kulturalno-edukacyjnych i turystycznych. Wiele z tych zadań jest realizowanych dzięki środkom unijnym. Miasto bardzo sprawnie pozyskuje unijne dotacje i potrafi je dobrze wykorzystać. Z kwotą zł dofinansowania na jednego mieszkańca zajmuje pierwsze miejsce w kraju i wyprzedza takie miasta jak Rzeszów, Warszawa, Kielce, Olsztyn czy Wrocław. Jedną z większych inwestycji drogowych w Gdańsku jest budowa drogi łączącej lotnisko z portem morskim. Jej koszt to 1,42 mld zł, z czego większość to wsparcie unijne. Wspólnie z Gdynią i Sopotem władze Gdańska wprowadzają zintegrowany system zarządzania ruchem Tristar wart 85 mln zł. W czasie wakacji jest on testowany. Jeśli próby wypadną dobrze, na jesieni zacznie działać mówi Antoni Pawlak, rzecznik Gdańska. Miasto stawia na tramwaje. Obecnie budowana jest linia tramwajowa, która połączy Śródmieście z Moreną. Jak mówią urzędnicy, powszechnie dostępny, sprawny i ekologiczny transport publiczny należy do priorytetów. Wspólnie z Gdynią i Sopotem Gdańsk konsekwentnie popiera transport rowerowy. W ramach rozwoju tej formy komunikacji mają powstać 32 drogi dla cyklistów o długości przekraczającej 39 km, z czego ponad 25 km w Gdańsku. Poza tym przewidziano budowę 14 parkingów Bike & Ride. Dzięki nim będzie można zostawić rower i przesiąść się do komunikacji miejskiej. Dodatkowo ma powstać dziesięć parkingów rowerowych. Władze miasta nie zapominają o starych zabytkowych kamienicach. Dzięki unijnemu wsparciu możliwa jest rewitalizacja dzielnic: Dolny Wrzeszcz, Dolne Miasto, Nowy Port i Letnica. Zostaną tam przebudowane ulice i docieplone budynki. Poza tym w modernizowanych budynkach powstaną lokale, które będą mogły być wykorzystywane na działalność społeczną. Gdańsk sporo wydaje na bezpieczeństwo przeciwpowodziowe: umacnia kanały, buduje zbiorniki retencyjne czy kanalizację deszczową. Miasto nie oszczędza na kulturze. Wspiera budowę Centrum Solidarności i budowę Centrum Hewelianum, które jak mówi Antoni Pawlak jest podobne do stołecznego Centrum Nauki Kopernik, choć trochę mniejsze. A co jest największą bolączką Gdańska? Potrafimy wspaniale współpracować głównie wtedy, gdy zachodzi taka konieczność. Jednak wciąż za mały jest u nas kapitał ludzki. Taki na co dzień. Ale, i to jest pocieszające, powoli się to poprawia przekonuje prezydent Paweł Adamowicz. blik Stolica inwestycji, badań i innowacyjności WROCŁAW II MIEJSCE 200 mln euro to łączna wartość tylko trzech projektów badawczych realizowanych przez Wrocławskie Centrum Badań. Kampus Pracze, siedziba Wrocławskiego Centrum Badań EIT+ MARCIN WITKOWSKI System oparty jest na trójkącie wiedzy. Za każdy róg trójkąta odpowiada inna instytucja opowiada Katarzyna Sarka, kierownik Wydziału Komunikacji Społecznej Urzędu Miejskiego Wrocławia. Ten unikalny model współpracy stymuluje rozwój gospodarczy miasta. Agencja Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej ma za zadanie wspierać inwestycje strategiczne. Każda z nich ma wyznaczonego menedżera, który zbiera i przetwarza informacje. Dzięki nim można obniżyć ryzyko inwestycyjne. Menedżer jest też odpowiedzialny za dopasowanie programów edukacyjnych szkolnictwa, tak by odpowiadały potrzebom biznesu. Gdy zajdzie taka potrzeba, rozwiązuje również problemy logistyczne. Wrocławskie Centrum Badań zbiera potencjał naukowo-badawczy wrocławskich uczelni. Jaki jest cel tych działań? Komercjalizacja wyników prac badawczych i transfer technologii z laboratorium do przemysłu. Wrocławskie Centrum Akademickie ma za zadanie wspierać studentów i młode kadry naukowe. Na wrocławskich uczelniach wykładają światowej klasy specjaliści. Studenci mogą też liczyć na zajęcia, które pomogą im rozwijać umiejętności i kompetencje oczekiwane przez pracodawców. Jak ten trójkąt działa w praktyce? Inwestor obsługiwany przez agencję ma ułatwiony dostęp do potencjału naukowego oferowanego przez Wrocławskie Centrum Badań. Łatwiej mu też wyszukiwać pracowników dzięki Centrum Akademickiemu. Uczelnie są otwarte na tworzenie nowych kierunków studiów i programów nauczania. Program przynosi wymierne efekty. We Wrocławiu zainwestowały takie globalne firmy, jak Bosch, LG, Toyota czy Volvo. Rozwija się rynek usług z takimi markami, jak Google, Siemens czy Viessmann. Udało się nam zastopować wzrost bezrobocia spowodowany światowym kryzysem gospodarczym i utrzymać tempo inwestycji podkreśla Katarzyna Sarka. Centrum usług, jakie we Wrocławiu otworzył IBM, zatrudnia 3 tys. pracowników. Chlubą Wrocławia jest to, że stolica Dolnego Śląska została wybrana przez firmę konsultingową McKinsey na lokalizację jednego z czterech na świecie centrów wiedzy. Imponują także statystyki. W 2013 r. poziom bezrobocia we Wrocławiu wynosił 5,6 proc. Zarejestrowano blisko 7,5 tys. nowych podmiotów gospodarczych. Wrocław wciąż się rozwija. Za 140 mln euro powstaje właśnie kampus badawczo- -inwestycyjny Pracze. To największa w Polsce inwestycja w infrastrukturę naukową. W sumie laboratoria mają zajmować 20 tys. mkw. Ma to być miejsce współpracy nauki z innowacyjnym biznesem oraz przestrzeń do realizacji strategicznych programów badawczych w obszarach biotechnologii i nowoczesnych materiałów. Miasto przygotowuje się też do projektu Europejska Stolica Kultury. W 2016 r. będzie reprezentować Polskę w tym unijnym programie. W związku z tym postanowiono na 50-ha działce stworzyć nowoczesne osiedle mieszkaniowe, które będzie architektoniczną wizytówką. Artur Grabek Tu nie oszczędza się na edukacji najmłodszych SOPOT - III MIEJSCE Rodzina, edukacja, zdrowie to dziedziny, w które sporo inwestuje się w tym nadmorskim kurorcie. Z dobrymi efektami. Priorytetem w myśleniu o mieście jest zdecydowanie idea zrównoważonego rozwoju mówi Jacek Karnowski, prezydent Sopotu. Dzięki dużemu wsparciu z Unii Europejskiej miasto realizuje inwestycje infrastrukturalne, które zwiększają jego atrakcyjność szczególnie poza sezonem letnim, ale także projekty społeczne adresowane do różnych grup mieszkańców: seniorów, dzieci czy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. W tegorocznym budżecie dochody Sopotu wynoszą 292 mln zł, z czego na inwestuje ma być przeznaczone 68,3 mln zł. To o 11 mln zł mniej niż rok wcześniej. W 2013 r. miasto zakończyło modernizację Opery Leśnej, budynku Państwowej Galerii Sztuki, budowę przystani jachtowej, Sopockiego Centrum Ratownictwa Wodnego oraz Centrum Windsurfingu. Wciąż trwają prace przy projektach: Ochrona Wód Zatoki Gdańskiej, Zintegrowany System Zarządzania Ruchem Tristar czy budowa ścieżek rowerowych. Trzy lata temu Sopot jako pierwsze miasto w Polsce zaprosił mieszkańców do współdecydowania o wydatkach z budżetu miasta. W ramach budżetu obywatelskiego zrealizowaliśmy i realizujemy w sumie 56 inwestycji za ponad 10 mln zł. Głosowali na nie mieszkańcy w poprzednich latach mówi Anna Dyksińska z urzędu miasta. Powstały m.in. nowe place zabaw, siłownie na świeżym powietrzu, nowe skwery, chodniki, boiska. Od kilku lat władze Sopotu podejmują inicjatywy związane z rozwojem ekonomii społecznej. W tym roku działalność rozpoczynają trzy spółdzielnie społeczne. Sopocki Inkubator Przedsiębiorczości Społecznej adresowany jest do osób niepełnosprawnych, bezrobotnych, bezdomnych, opuszczających zakłady karne oraz poszukujących pracy. W lokalach miejskich Sopotu powstają dwie spółdzielnie socjalne prowadzone przez artystów: galeria i klubokawiarnia w centrum miasta oraz klub muzyczny w jednej z dzielnic. Bardzo dużo zainwestowaliśmy w system sopockiej oświaty mówi prezydent Karnowski. Urząd przeznacza dodatkowe środki na zadania z zakresu edukacji. Rocznie jest to ok. 20 mln zł. Rok szkolny 2012/2013 był bardzo udany. Średnia zdawalność matur w sopockich szkołach ponadgimnazjalnych wyniosła 87,84 proc. (przy średniej w województwie 80,78 proc.). Jest to nie tylko najlepszy wynik w województwie pomorskim, ale także jeden z najlepszych w Polsce. Miasto finansuje dodatkowe lekcje matematyki i języków obcych, naukę żeglarstwa we wszystkich sopockich gimnazjach i w jednej podstawówce (docelowo we wszystkich), naukę ratownictwa. Wszystkie dzieci w Sopocie mają zapewnione miejsca w przedszkolu. Wiele działań adresowanych jest do seniorów. Są to zarówno usługi opiekuńcze, jak i aktywizujące osoby starsze. Miniony i bieżący rok to także kontynuacja programu rewitalizacji zabytkowego centrum Sopotu. W ciągu 15 lat wyremontowano 355 budynków za ponad 50 mln zł. Janina Blikowska Budowa przystani jachtowej zakończyła się w 2013 roku FOTOBANK.PL/UMS

8 S8 najlepsze gminy miejsko-wiejskie Wtorek 15 lipca 2014 ekonomia.rp.pl > GMINY MIEJSKIE I MIEJSKO-WIEJSKIE Poz Poz Gmina Województwo suma punktów Ocena jakości gminy za sytuację za zarządzanie finansową Dochody (w zł na osobę) Wydatki (w zł na osobę) Pozyskane środki unijne (w zł na osobę) Zobowiązania/ dochody (w proc.) Udział wydatków na organizacje pozarządowe (w proc.) Nakłady na gospodarkę mieszkaniową (w zł na osobę) Wydatki na promocję w wydatkach ogółem (w proc.) 1 Krasnystaw lubelskie 63,11 28,51 34, ,7 9, , ,6 2 Karpacz dolnośląskie 61,62 33,86 27, ,7 0, , , Polanica-Zdrój dolnośląskie 60,53 36,08 24, ,3 0, ,18 8 6, Błonie mazowieckie 59,42 29,72 29, ,5 2, , ,0 5 Ustka pomorskie 59,26 30,55 28, ,0 0, , , Mszczonów mazowieckie 58,96 26,43 32, ,4 1, , , Gołańcz wielkopolskie 58,63 34,93 23, ,4 0, ,25 2 8, Zator małopolskie 58,35 28,94 29, ,7 0, ,49 7 9, Goleniów zachodniopomorskie 58,08 30,21 27, ,9 1, , , Krotoszyn wielkopolskie 58,04 28,16 29, ,9 1, , , Pruszcz Gdański pomorskie 57,87 31,14 26, ,9 1, , , Grodzisk Mazowiecki mazowieckie 57,52 27,47 30, ,5 1, , ,4 13 Węgliniec dolnośląskie 57,51 35,66 21, ,8 1, , , Głogów dolnośląskie 57,01 29,85 27, ,8 2, , ,2 15 Biłgoraj lubelskie 56,93 34,20 22, ,3 0, , , Dobczyce małopolskie 56,80 29,83 26, ,5 1, , , Zelów łódzkie 56,24 33,38 22, ,5 0, , ,2 18 Ząbki mazowieckie 56,18 30,05 26, ,5 0, , , Lubliniec śląskie 55,91 32,71 23, ,4 1, , , Brusy pomorskie 55,85 34,36 21, ,4 0, , ,1 21 Sianów zachodniopomorskie 55,80 32,41 23, ,8 0, , , Rabka-Zdrój małopolskie 55,68 30,24 25, ,8 0, , ,5 23 Środa Śląska dolnośląskie 55,59 31,15 24, ,6 0, , ,6 24 Dobre Miasto warmińsko-mazurskie 55,51 29,19 26, ,9 0, , ,2 25 Krosno Odrzańskie lubuskie 55,35 28,74 26, ,9 0, , ,5 26 Górowo Iławeckie warmińsko-mazurskie 55,23 35,00 20, ,6 4, ,14 6 4,4 27 Nałęczów lubelskie 55,17 37,41 17, ,0 0, ,19 8 9, Czersk pomorskie 54,92 33,34 21, ,8 0, , ,5 29 Brzeziny łódzkie 54,63 29,63 25, ,0 0, , , Ciechanów mazowieckie 54,46 30,75 23, ,2 0, , , Babimost lubuskie 54,21 34,48 19, ,3 0, ,61 5 6, Pieńsk dolnośląskie 54,11 28,12 25, ,3 1, ,09 8 9,4 33 Jasło podkarpackie 54,05 31,90 22, ,2 1, , ,6 34 Golub-Dobrzyń kujawsko-pomorskie 53,43 34,60 18, ,5 0,23 9 0, ,0 35 Świebodzice dolnośląskie 53,22 30,58 22, ,0 1, , , Węgrów mazowieckie 53,04 29,73 23, ,8 0, , , Szprotawa lubuskie 53,02 30,04 22, ,0 0, , , Nisko podkarpackie 53,02 33,54 19, ,8 0, , , Muszyna małopolskie 52,94 34,00 18, ,6 0, , , Miejska Górka wielkopolskie 52,75 31,99 20, ,9 1, ,19 6 9,4 41 Sucha Beskidzka małopolskie 52,70 29,27 23, ,5 0, ,57 9 9, Połaniec świętokrzyskie 52,69 36,36 16, ,7 0, , ,0 43 Lubsko lubuskie 52,60 31,82 20, ,7 0, , ,3 44 Żukowo pomorskie 52,44 32,64 19, ,2 0,72 3 0, ,4 45 Wyszków mazowieckie 52,30 28,74 23, ,3 0,54 8 0, , Sułkowice małopolskie 52,26 34,33 17, ,5 0, , ,6 47 Kańczuga podkarpackie 52,12 29,33 22, ,1 1, , ,6 48 Kargowa lubuskie 52,01 31,12 20, ,9 0, ,67 6 5,8 49 Dąbrowa Tarnowska małopolskie 51,86 32,44 19, ,8 0, , , Siewierz śląskie 51,61 32,21 19, ,1 0,70 8 0, , Radzionków śląskie 51,55 29,08 22, ,9 0, , , Gołdap warmińsko-mazurskie 51,30 27,57 23, ,8 0, , ,5 53 Chęciny świętokrzyskie 50,95 34,05 16, ,4 0, , ,1 54 Mszana Dolna małopolskie 50,86 34,13 16, ,4 0,50 0 0,12 7 7, Kalety śląskie 50,74 32,11 18, ,6 0, ,31 5 8, Karlino zachodniopomorskie 50,72 27,51 23, ,7 0, ,20 7 9, Nowy Targ małopolskie 50,61 29,50 21, ,3 1,10 0 0, ,8 58 Rejowiec Fabryczny lubelskie 50,09 31,81 18, ,8 1, ,18 5 4,5 59 Wieluń łódzkie 49,85 32,14 17, ,3 0, , ,7 60 Woźniki śląskie 49,75 29,22 20, ,0 0, ,27 6 9,7 61 Wąbrzeźno kujawsko-pomorskie 49,68 29,35 20, ,2 0, , ,1 62 Międzylesie dolnośląskie 49,58 32,40 17, ,2 0,68 0 0,41 5 7,6 63 Czarna Białostocka podlaskie 49,53 29,97 19, ,6 0, , ,8 64 Białobrzegi mazowieckie 49,35 33,66 15, ,8 0, , , Daleszyce świętokrzyskie 49,17 30,93 18, ,2 0,25 6 0, ,5 66 Wisła śląskie 48,85 28,96 19, ,1 0, , , Konstantynów Łódzki łódzkie 48,81 29,19 19, ,5 0, , ,8 68 Strumień śląskie 48,58 34,31 14, ,0 0, , ,7 69 Imielin śląskie 48,44 30,75 17, ,3 0, ,21 6 8,5 70 Lędziny śląskie 48,42 32,94 15, ,3 0, , , Serock mazowieckie 48,20 29,29 18, ,5 0, , ,4 72 Świecie kujawsko-pomorskie 48,07 28,29 19, ,2 0, , ,3 73 Stalowa Wola podkarpackie 48,00 29,54 18, ,2 0, , ,2 74 Ustrzyki Dolne podkarpackie 47,79 29,02 18, ,9 0, , ,7 75 Twardogóra dolnośląskie 47,71 34,98 12, ,2 0, , ,0 76 Sośnicowice śląskie 47,64 34,29 13, ,9 0,60 0 0,34 6 8,7 77 Dobrodzień opolskie 47,06 30,10 16, ,0 0, , ,1 78 Kolonowskie opolskie 47,03 31,98 15, ,4 1, ,22 3 6,0 79 Ryn warmińsko-mazurskie 47,00 32,19 14, ,8 0, ,46 7 5,9 80 Mirosławiec zachodniopomorskie 46,97 32,89 14, ,5 0, ,21 6 5,6 81 Barwice zachodniopomorskie 46,95 32,27 14, ,2 0, ,29 3 8,9 82 Myszków śląskie 46,73 28,01 18, ,2 0, , ,7 83 Kisielice warmińsko-mazurskie 46,71 31,42 15, ,2 0, ,14 5 6,2 84 Halinów mazowieckie 46,59 29,18 17, ,1 0, , ,8 85 Tarczyn mazowieckie 46,18 29,59 16, ,7 0, , ,2 86 Parczew lubelskie 45,95 29,67 16, ,6 0,20 3 0, ,9 87 Drzewica łódzkie 45,54 34,13 11, ,6 0, , ,8 87 Łochów mazowieckie 45,54 31,98 13, ,0 0, , ,0 89 Kowalewo Pomorskie kujawsko-pomorskie 45,06 31,32 13, ,1 0, , ,6 90 Toszek śląskie 44,88 29,20 15, ,2 0, ,64 5 9,5 91 Myszyniec mazowieckie 44,44 35,92 8, ,7 0,20 6 0, ,6 92 Bobowa małopolskie 44,16 30,99 13, ,6 0,86 6 0,26 5 9,6 93 Radków dolnośląskie 44,06 30,35 13, ,6 0, ,03 4 9,4 94 Tyszowce lubelskie 43,75 32,28 11, ,5 0,81 5 0,33 3 6,0 95 Czyżew podlaskie 43,61 29,70 13, ,4 0, ,09 4 6,6 96 Ogrodzieniec śląskie 43,59 29,69 13, ,2 0, ,37 8 9,5 97 Przemków dolnośląskie 42,87 30,80 12, ,3 0, ,52 4 8,8 98 Lidzbark Warmiński warmińsko-mazurskie 42,61 29,91 12, ,5 0, , ,5 99 Frampol lubelskie 42,47 30,54 11, ,2 0,50 0 0,06 4 6,4 100 Lipsko mazowieckie 42,45 28,87 13, ,0 0, , ,6 * nowe podmioty gospodarcze liczone na 1000 mieszkańców Nowe podmioty gospodarcze * Liczba mieszkańców (w tys.) Jak powstał ranking METODOLOGIA Sprawdziliśmy, jak miasta i gminy dbają o swój rozwój oraz o standard życia mieszkańców. Ale duże znaczenie miała też ocena stanu finansów. Samorządy, które wzięliśmy pod uwagę, przygotowując ranking, zostały podzielone na trzy kategorie: > miasta na prawach powiatu, > pozostałe gminy miejskie i miejsko-wiejskie, > gminy wiejskie. Pominęliśmy Warszawę ze względu na jej wielkość i inny ustrój prawny. Kryteria oceny samorządów zostały ustalone przez Kapitułę Rankingu, której skład podajemy na >S2. Ranking przygotowaliśmy w dwóch etapach. W pierwszym etapie wybraliśmy miasta i gminy, które w najlepszy sposób zarządzały swoimi finansami w latach i jednocześnie najwięcej w tym czasie inwestowały. Wzięliśmy pod uwagę dane z Ministerstwa Finansów dotyczące wszystkich samorządów w Polsce mieszczących się w wybranych przez nas kategoriach (nie analizowaliśmy danych na szczeblu powiatu i województw). Aby wybrać samorządy do drugiego etapu, ocenialiśmy między innymi: > dynamikę wzrostu wydatków majątkowych (pomniejszonych o środki unijne) w przeliczeniu na jednego mieszkańca w latach (maks. 10 pkt); > wartość środków unijnych (w przeliczeniu na jednego mieszkańca), jakie w latach wpłynęły na rachunek budżetu gminy/miasta (maks. 9 pkt); > indywidualny wskaźnik zadłużenia, który zaczął obowiązywać od 2014 r. (5 pkt); > dynamikę wzrostu wydatków na administrację od 2009 r. (maks. 3 pkt); > nadwyżkę operacyjną w stosunku do dochodów w latach (maks. 5 pkt); > dynamikę wzrostu dochodów własnych w latach (maks. 10 pkt); > relację nakładów inwestycyjnych do przyrostu zadłużenia w latach (maks. 6 pkt); > dynamikę wzrostu wydatków ogółem na jednego mieszkańca (w wybranych działach) w latach ; > transport i łączność (maks. 5 pkt); > ochronę środowiska (maks. 4 pkt); Łącznie w pierwszym etapie samorząd mógł uzyskać maksymalnie 59 punktów. Po zakończeniu pierwszego etapu dysponowaliśmy listą samorządów, których finanse najlepiej odpowiadały kryteriom wyznaczonym przez kapitułę. Do drugiego etapu zakwalifikowaliśmy 564 samorządy. W grupie tej znalazły się 64 miasta na prawach powiatu, 250 gmin miejskich i miejsko-wiejskich oraz 250 gmin wiejskich. Pytania jakie zadaliśmy w ankiecie >S10, ranking miast >S6, ranking gmin wiejskich >S10

9 ekonomia.rp.pl Wtorek 15 lipca 2014 najlepsze gminy miejsko-wiejskie S9 Inwestycje, ekologia, bezpieczeństwo <Jedną z inwestycji Krasnegostawu jest budowa zbiornika Lubańka KRASNYSTAW I MIEJSCE Umiejętnie przyciąga inwestorów. Wspiera rodziny wielodzietne. Odnawia zabytkowe obiekty. ANETA GAWROŃSKA Krasnystaw okazał się w tym roku nie tylko najlepszą gminą wiejsko-miejską, ale zajął też pierwsze miejsce w rankingu Innowacyjny samorząd. Tegoroczny budżet gminy Miasto Krasnystaw to ponad 72,5 mln zł. Inwestycje mają pochłonąć ponad 26,3 mln zł. Inwestujemy w wiele różnych sfer miejskiego życia. Są to inwestycje o charakterze społecznym, ekologicznym, poprawiające bezpieczeństwo i infrastrukturę drogową podkreśla Andrzej Jakubiec, burmistrz Krasnegostawu. Projekty są finansowane ze środków unijnych, krajowych oraz własnych. Dwie najnowsze inwestycje współfinansowane z funduszy unijnych to rewitalizacja zabytkowego, zdewastowanego dworku starościańskiego w Krasnymstawie oraz budowa zbiornika wodnego Lubańka. Zabytkowy dwór ma być przystosowany do potrzeb Centrum Integracji Społecznej z klubem opiekuńczo-wychowawczym. Przebudowywane są także budynki gospodarcze, w których znajdzie siedzibę m.in. klub seniora. Rewitalizacja dworku poszerzy ofertę Dziennego Domu Pomocy Społecznej mówi burmistrz. Wartość projektu to ponad 7 mln zł, w tym dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata wyniosło ok. 5,5 mln zł. Na terenie Krasnegostawu powstał też (w ramach Programu Małej Retencji Województwa Lubelskiego) zbiornik Lubańka o pojemności ok. 80 tys. metrów sześc. Jak podkreśla Andrzej Jakubiec, realizacja tego projektu poprawia bezpieczeństwo powodziowe okolic miasta. Powstały dodatkowe tereny rekreacyjne, wybudowano także drogi. Wartość inwestycji to prawie 4,5 mln zł, w tym dofinansowanie wynosi ponad 2,5 mln zł. Miasto Krasnystaw dzięki unijnemu dofinansowaniu buduje zakład zagospodarowania odpadów w Wincentowie. W ramach projektu, wartego ponad 9 mln zł, zostanie też rozbudowane składowisko odpadów. Kolejny projekt, o wartości ponad 7 mln zł, to energooszczędny, inteligentny system oświetlenia ulic. Inwestycja w 45 proc. jest dotowana z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a 55 proc. to pożyczka. KRASNYSTAW Zmodernizowanych zostanie 1738 z 2155 punktów świetlnych. Dzięki temu roczne koszty utrzymania systemu oświetleniowego spadną o ok. 316 tys. zł; wydatki na energię elektryczną zmaleją o 27 proc., a na konserwację o ok. 60 tys. zł. Z szacunków wynika, że koszt energii elektrycznej zużywanej na oświetlenie uliczne zmniejszy się ogółem o ok. 30 proc. Krasnystaw poprawia także stan dróg. Tylko w 2014 r. zostaną zmodernizowane ulice: Piekarskiego, Kilińskiego, Niesieckiego, Gospodarcza, Rzeczna, Partyzantów, PCK. W sumie na poprawę infrastruktury drogowej w 2014 r. miasto przeznaczy ze swojego budżetu ok. 5 mln zł. Do najcenniejszych inicjatyw krasnostawski samorząd zalicza bezpłatne przedszkola. Wszystkie zajęcia, także te dodatkowe, są finansowane z miejskiego budżetu. Wielodzietne rodziny mogą liczyć na dopłaty do wywozu śmieci. Wprowadziliśmy Kartę Dużej Rodziny 3 Plus. Rodziny wielodzietne korzystają z licznych zniżek na usługi mówi Andrzej Jakubiec. W Krasnymstawie działają Młodzieżowa Rada Miasta i Rada Seniorów. Z punktu widzenia inwestorów istotne jest, że miejski samorząd konsekwentnie uchwala plany zagospodarowania przestrzennego dla kolejnych obszarów. Uchwalone plany obejmują 82,3 proc. terenów zurbanizowanych miasta. Przedsiębiorcy doceniają także niezmienne od lat stawki podatków. Samorząd współorganizuje odbywające się co roku w mieście Forum Gospodarcze, a burmistrz Krasnegostawu uczestniczy w cyklicznych spotkaniach konsultacyjnych z przedsiębiorcami. W mieście działają OSM Krasnystaw i FTK (przemysł rolno-spożywczy), Cersanit, Przedsiębiorstwo Wdrażania Nowych Technologii Energoremont, produkujący opakowania Kartonex. Są też przedstawiciele branży metalowej, firmy WEMAX i Mazurek Metal. Dynamiczne miasto, aktywni mieszkańcy KARPACZ II MIEJSCE Dzięki budżetowi partycypacyjnemu odnowiono lokalną atrakcję turystyczną i budowana jest droga rowerowa. ROBERT BISKUPSKI Gmina Karpacz jest typową gminą górską. Leży w Karkonoszach w dolinie Łomnicy i jej dopływów, u podnóża Śnieżki. Miasto Karpacz położone jest w niezbyt szerokiej i stromej dolinie Łomnicy, na wysokości od 480 do 885 m n.p.m. Dlaczego warto żyć w Karpaczu? Powodów jest wiele. Na przykład przy wsparciu funduszy unijnych zostało Uczestnicy polsko-czeskiego projektu Sztuka Łączy Narody wybudowane przedszkole publiczne. Działa też drugie, prywatne. Dzięki temu wszyscy chętni mogą wysłać dziecko do przedszkola mówi Ryszard Rzepczyński, wiceburmistrz Karpacza. Problemu nie ma też ze żłobkiem; znajduje się w sąsiedniej miejscowości. Na wysokim poziomie jest też gimnazjum. Uwaga: wszyscy uczniowie biorą tu udział w treningu kontroli złości. Do gimnazjum chętnie zapisują swoje dzieci również mieszkańcy sąsiednich gmin mówi wiceburmistrz Rzepczyński. Niektórzy specjalnie się u nas meldują, żeby posłać dziecko do szkoły. MATERIAŁY PRASOWE Dla dzieci organizowane są półkolonie. Bierze w nich udział setka spośród 300 uczących się mieszkańców Karpacza. Miasto nie zapomina o seniorach. Dla ludzi 50+ przygotowano specjalny program. Uczestniczy w nim ponad 100 osób. Chodzą na baseny, uczą się języków, biorą udział w kursie komputerowym. Od trzech lat w mieście działa budżet partycypacyjny. Na zebrania, podczas których głosuje się, jakie projekty mają być realizowane, co roku przychodzi o 25 proc. więcej osób. Dzięki budżetowi partycypacyjnemu odnowiono m.in. Młynek Miłości, lokalną atrakcję turystyczną. Teraz budowana jest droga rowerowa wokół Karpacza. Powstały też siłownie zewnętrzne. Gmina korzysta ze środków unijnych. Dzięki temu przebudowała m.in. ul. Parkową; biegnie obecnie tunelem, a w centrum miasta można było stworzyć deptak. Zagospodarowano trasę na Budniki zapomnianą, ale malowniczą część Karpacza. Wyremontowano stary dworzec. Jak twierdzą władze miasta, jest to pierwszy na Dolnym Śląsku, a być może nawet w całej Polsce dworzec kolejowy, który stał się atrakcją turystyczną. Wyremontowano 75 proc. ulic, na głównej niedawno powstało pierwsze w mieście rondo. 97 proc. miasta jest skanalizowane. Wybudowano halę sportową dla gimnazjum. W naszym 5-tysięcznym mieście mamy dwie takie hale wylicza wiceburmistrz. Władze miasta angażują mieszkańców w organizację imprez. Warto wymienić chociażby skiring zawody w jeździe na nartach za koniem albo... motorem krosowym, czy Everyboard Festival święto wszelkiego rodzaju desek do jeżdżenia. W najbliższym czasie odbędzie się dwutygodniowy Festiwal Ducha Gór, a w jego ramach wiele różnych wydarzeń kulinarnych, artystycznych, koncertów, spektakli, nieoczywistych wędrówek, wizyt w otwartych pracowniach artystów i rzemieślników. Mieszkańcy chętnie sami tworzą atrakcje turystyczne. W ten sposób powstało m.in. muzeum Ducha Gór, Park Bajek, wystawa klocków Lego (jest tam ćwierć miliarda klocków). Istnieje też lokalna grupa działania, która zrzesza kilkudziesięciu regionalnych twórców. Zachęty: nieruchomości i klimat POLANICA-ZDRÓJ III MIEJSCE Nowoczesne hotele i apartamentowce, ośrodki medyczne i salony piękności. Miasto prężnie się rozwija. ANETA GAWROŃSKA Polanica-Zdrój przyciąga inwestorów jak magnes podkreśla Jerzy Terlecki, burmistrz Polanicy. Doceniają oni atrakcyjną lokalizację miasta, jego mikroklimat, w pełni uzbrojone w infrastrukturę techniczną nieruchomości. Całe miasto jest objęte planami zagospodarowania przestrzennego, co jest atutem nie do przecenienia. Współpracujemy ze wszystkimi przedsiębiorcami i gestorami w branży hotelarskiej oraz gastronomicznej mówi Jerzy Terlecki. W mieście realizowane są duże inwestycje hotelarskie, np. pięciogwiazdkowy obiekt SPA dr Irena Eris; ma być oddany w grudniu tego roku. Powstają też projekty deweloperskie. Posiadanie apartamentu w Polanicy-Zdroju stało się modne ocenia burmistrz. Podkreśla, że powstające inwestycje są dostosowane do ekologicznych standardów, zgodnie z normami unijnymi. Do atutów Polanicy, oprócz świetnego położenia geograficzno-przyrodniczego, Jerzy Terlecki zalicza bazę noclegową i gastronomiczną, dobre warunki do uprawiania sportów zimowych i turystyki, w tym zdrowotnej. - Mamy bazę lecznictwa uzdrowiskowego, ośrodki medycyny estetycznej - opowiada burmistrz. Zapewnia też, że miasto jest bezpieczne m.in. dzięki systemowi monitoringu. Polanica-Zdrój chce ułatwiać życie samym mieszkańcom. Inwestuje w szeroko rozumianą infrastrukturę. Do najważniejszych inwestycji urzędnicy zaliczają budowę dróg, modernizację chodników, budowę trasy spacerowej nad rzeką Bystrzycą Dusznicką, budowę obiektów socjalnego i lekkoatletycznego. Polanica inwestuje też w place zabaw, monitoring wizyjny, rekultywację wysypiska. Remontuje i rozbudowuje ujęcia wodne. Chcemy, by mieszkańcy mieli możliwość atrakcyjnego spędzania wolnego czasu. Dlatego inwestujemy w park zdrojowy, teatr zdrojowy, deptak z restauracjami i kawiarenkami dla najbardziej wymagających klientów, trasy do turystyki pieszej i rowerowej wylicza Jerzy Terlecki. Zadania inwestycyjne są realizowane ze środków własnych i dotacji z budżetu państwa (budynek socjalny). Polanica korzysta też z dofinansowania z funduszy strukturalnych i Funduszu Polanica-Zdrój jest w całości objęta planami zagospodarowania Spójności. Poza tym gmina wspomaga się nisko oprocentowanymi pożyczkami z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i emituje obligacje. Planowane w tym roku dochody (według stanu na 30 czerwca) to ponad 26,7 mln zł, natomiast wydatki mają przekroczyć 26,5 mln zł. Inwestycje pochłoną ponad 5,4 mln zł. POLANICA

10 S10 najlepsze gminy wiejskie Wtorek 15 lipca 2014 ekonomia.rp.pl > GMINY WIEJSKIE Poz Poz Gmina Województwo suma punktów Ocena jakości gminy za sytuację za zarządzanie finansową Dochody (w zł na osobę) Wydatki (w zł na osobę) Pozyskane środki unijne (w zł na osobę) Zobowiązania/ dochody (w proc.) Udział wydatków na organizacje pozarządowe (w proc.) Nakłady na gospodarkę mieszkaniową (w zł na osobę) Wydatki na promocję w wydatkach ogółem (w proc.) 1 7 Świdnica lubuskie 62,62 26,64 35, ,4 0, , , Ożarowice śląskie 62,25 34,39 27, ,3 0, ,29 7 5,6 3 Ustka pomorskie 62,19 29,16 33, ,0 0, ,32 6 8,1 4 Polska Cerekiew opolskie 59,70 34,81 24, ,6 0, ,23 2 4,3 5 2 Stepnica zachodniopomorskie 58,81 29,52 29, ,0 0, ,29 7 4,9 6 Dębica podkarpackie 57,73 31,48 26, ,2 0, , , Postomino zachodniopomorskie 57,66 33,91 23, ,8 0, ,55 8 7,1 8 Gorlice małopolskie 56,55 27,54 29, ,9 0, , , Duszniki wielkopolskie 56,48 28,72 27, ,1 0,66 5 0, , Cekcyn kujawsko-pomorskie 56,21 29,44 26, ,6 0, ,17 6 6, Iława warmińsko-mazurskie 56,15 32,40 23, ,7 0,00 2 0, ,8 12 Koszyce małopolskie 56,12 29,08 27, ,9 0, ,40 6 5,7 13 Sękowa małopolskie 55,95 30,66 25, ,0 0, ,75 8 4, Morawica świętokrzyskie 55,66 30,42 25, ,6 0, , , Konopiska śląskie 55,65 30,87 24, ,0 0, , ,7 16 Radowo Małe zachodniopomorskie 55,59 35,25 20, ,0 1, , ,7 17 Stegna pomorskie 55,32 32,00 23, ,9 0, , ,9 18 Żarnowiec śląskie 55,13 34,21 20, ,1 3, ,04 3 4,8 19 Tuchomie pomorskie 55,09 33,05 22, ,7 4, ,17 6 4,2 20 Przemęt wielkopolskie 54,76 31,06 23, ,2 0, , ,9 21 Nowy Targ małopolskie 54,74 32,38 22, ,3 1,00 0 0, ,4 22 Mielec podkarpackie 54,73 27,29 27, ,0 0,35 0 1, ,9 23 Reńska Wieś opolskie 54,52 32,32 22, ,0 4, ,52 3 8,2 24 Szczaniec lubuskie 54,11 38,74 15, ,0 0, ,64 7 3, Rząśnia łódzkie 54,08 33,76 20, ,4 1, ,18 4 4,9 26 Kaźmierz wielkopolskie 54,01 30,21 23, ,2 0, ,10 8 7,9 27 Marianowo zachodniopomorskie 53,86 33,59 20, ,3 0, ,00 7 3,2 28 Kondratowice dolnośląskie 53,50 34,27 19, ,1 0, ,44 4 4, Trzcinica wielkopolskie 53,46 30,18 23, ,3 1, ,09 9 4, Gołcza małopolskie 53,20 32,76 20, ,9 5, ,09 3 6,2 31 Sławno łódzkie 52,98 31,06 21, ,1 3, ,39 5 7,5 32 Gołuchów wielkopolskie 52,82 29,55 23, ,7 0, , ,3 32 Budzyń wielkopolskie 52,82 29,70 23, ,8 0, , , Boronów śląskie 52,41 32,11 20, ,2 0, ,17 8 3,3 35 Wąsewo mazowieckie 52,40 30,98 21, ,7 0, ,39 7 4,5 36 Repki mazowieckie 52,34 33,97 18, ,3 0,20 8 0,34 5 5,7 37 Miedźna śląskie 51,85 30,60 21, ,8 1, , ,1 38 Górno świętokrzyskie 51,84 31,29 20, ,8 0,27 1 0, , Wola Uhruska lubelskie 51,81 34,52 17, ,8 0, ,07 4 4,0 40 Niedźwiada lubelskie 51,67 36,89 14, ,2 0,26 2 0,03 6 6,3 40 Dydnia podkarpackie 51,67 29,87 21, ,4 0, ,13 5 8,2 42 Baranowo mazowieckie 51,66 36,81 14, ,6 0,03 5 0, ,8 43 Podegrodzie małopolskie 51,58 29,61 21, ,4 0, , ,5 44 Łęka Opatowska wielkopolskie 51,48 32,93 18, ,3 0, ,12 7 5,3 45 Żelechlinek łódzkie 51,34 32,71 18, ,2 0, ,11 3 3,4 46 Lubomino warmińsko-mazurskie 51,22 30,94 20, ,5 0, ,44 5 3,7 47 Czerniewice łódzkie 51,15 34,08 17, ,7 0, ,08 6 5, Czernikowo kujawsko-pomorskie 51,01 30,85 20, ,5 0,21 5 0,15 7 8,9 49 Jeziorzany lubelskie 50,88 31,22 19, ,4 2,36 1 0,33 3 3,0 50 Tereszpol lubelskie 50,83 32,05 18, ,1 0, ,07 5 4,0 51 Rychliki warmińsko-mazurskie 50,80 32,11 18, ,6 4, ,16 3 4,1 52 Tczew pomorskie 50,36 34,25 16, ,4 0, , ,2 53 Milanów lubelskie 50,22 34,17 16, ,8 0,20 0 0, , Kaliska pomorskie 50,04 33,94 16, ,0 0, ,15 7 5,3 55 Potok Górny lubelskie 50,00 32,73 17, ,0 0,50 2 0,05 5 5,5 56 Kurzętnik warmińsko-mazurskie 49,70 29,77 19, ,2 0,30 1 0,32 8 9,1 57 Kuryłówka podkarpackie 49,39 29,84 19, ,4 0, ,20 5 5, Rościszewo mazowieckie 49,23 30,42 18, ,6 0, ,12 4 4,3 59 Sztutowo pomorskie 49,02 30,94 18, ,0 0, , ,7 60 Krzywda lubelskie 48,67 32,37 16, ,0 1,00 1 0, , Wągrowiec wielkopolskie 48,66 29,94 18, ,3 0, , ,9 62 Udanin dolnośląskie 48,42 30,66 17, ,1 0,56 0 1,00 2 5,4 63 Korycin podlaskie 48,37 32,49 15, ,1 0, ,12 4 3,4 64 Górowo Iławeckie warmińsko-mazurskie 47,94 32,12 15, ,6 0, ,16 3 7,1 65 Chełmno kujawsko-pomorskie 47,84 28,22 19, ,1 0,43 8 0,07 7 5,6 66 Szelków mazowieckie 47,48 37,20 10, ,0 0,00 0 0,02 7 3, Lipusz pomorskie 47,40 29,33 18, ,6 0, ,11 7 3,6 68 Radziemice małopolskie 46,63 30,74 15, ,2 0,00 8 0,12 4 3,5 69 Brzozie kujawsko-pomorskie 46,63 32,56 14, ,0 0, ,06 4 3,8 70 Przeciszów małopolskie 46,24 32,49 13, ,0 0,01 0 0,27 4 6,8 71 Kowiesy łódzkie 45,94 28,46 17, ,4 0, ,13 3 3, Płaska podlaskie 45,57 31,94 13, ,9 0, , , Czajków wielkopolskie 45,46 33,66 11, ,8 0,56 7 0,22 4 2,5 74 Brańsk podlaskie 45,19 30,46 14, ,6 0, , ,2 75 Koszęcin śląskie 45,13 28,44 16, ,0 0, , ,8 76 Hanna lubelskie 44,81 32,35 12, ,4 0,18 0 0,00 5 3,1 77 Kłoczew lubelskie 44,70 31,13 13, ,9 0,19 0 0,05 4 7,4 78 Klwów mazowieckie 44,63 32,94 11, ,3 0,30 0 1,61 4 3,5 79 Jeleniewo podlaskie 44,60 29,29 15, ,2 0,00 8 0,06 5 3,2 80 Płoniawy-Bramura mazowieckie 44,25 33,73 10, ,0 0,00 0 0,26 9 5,7 81 Krasne mazowieckie 44,24 32,54 11, ,5 0, ,02 3 3,8 82 Łopiennik Górny lubelskie 44,14 29,56 14, ,4 0, ,06 5 4,2 83 Augustów podlaskie 43,49 32,80 10, ,0 0, ,18 6 6,9 84 Waśniów świętokrzyskie 43,07 30,02 13, ,1 0,09 0 0,09 3 7,1 85 Zalesie lubelskie 42,87 31,63 11, ,0 0, ,16 2 4,5 86 Kocierzew Południowy łódzkie 42,68 32,14 10, ,0 0, ,05 4 4,4 87 Maszewo lubuskie 42,30 31,11 11, ,9 0,00 0 0,37 3 2,9 88 Józefów Nad Wisłą lubelskie 41,63 31,09 10, ,1 0,19 0 0,21 5 6,9 89 Wieprz małopolskie 41,05 31,56 9, ,8 0,34 0 0, ,0 90 Tuczępy świętokrzyskie 40,48 31,88 8, ,0 0,00 0 0,25 3 3,8 91 Osina zachodniopomorskie 40,44 34,54 5, ,3 0,00 0 0,11 0 3,0 92 Chrostkowo kujawsko-pomorskie 39,27 32,03 7, ,8 0,00 0 0,00 4 3,0 93 Bargłów Kościelny podlaskie 37,65 30,55 7, ,0 0,00 6 0,06 4 5,8 94 Szulborze Wielkie mazowieckie 37,60 30,56 7, ,5 0,00 0 0,00 3 1,8 * nowe podmioty gospodarcze liczone na 1000 mieszkańców Nowe podmioty gospodarcze* Liczba mieszkańców (w tys.) Pytania do miast i gmin METODOLOGIA Samorządy ocenialiśmy w dwóch etapach. W pierwszym wzięliśmy pod uwagę dane finansowe, w drugim dodatkowo uwzględniliśmy informacje dostarczone Rz przez same samorządy. Do wszystkich gmin, które przeszły przez pierwszy etap oceny, wysłaliśmy ankiety składające się z 18 pytań. Odpowiedzi miały pomóc w ostatecznym wyborze najlepszych samorządów. Punkty z pierwszego etapu zostały ponownie przeliczone dla gmin, które odesłały ankietę. Łącznie w drugim etapie samorządy mogły uzyskać 54,5 pkt. O łącznej klasyfikacji decydowała suma punktów z obu etapów. W ankiecie pytaliśmy między innymi o: udział wydatków na realizację kontraktów z organizacjami pozarządowymi w latach (maks. 5 pkt); liczbę złożonych wniosków o dofinansowanie organizacji pozarządowych w latach (maks. 5 pkt); wydatki mieszkaniowe w przeliczeniu na jednego mieszkańca w latach (maks. 4 pkt); wyniki testu szóstoklasistów oraz gimnazjalistów w latach (maks. 4 pkt); stopę bezrobocia w latach ; dot. tylko miast na prawach powiatu (maks. 4 pkt); liczbę nowych podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy w latach w przeliczeniu na 1000 mieszkańców (maks. 4 pkt); czy urząd funkcjonuje na podstawie jednej z metod/ narzędzi wsparcia zarządzania: CAF, EFQM, ISO, PRI (maks. 5 pkt); jaka jest ocena wiarygodności kredytowej (2 lub 3 pkt w zależności od ratingu); czy sprawozdanie finansowe było badane przez niezależnego biegłego rewidenta (maks. 1 pkt); udział wydatków na promocję gminy w wydatkach ogółem w latach (maks. 2 pkt); współpraca z jednostkami pomocniczymi (2 pkt), budżet zadaniowy i mierniki określające stopień realizacji celów budżetowych; dot. tylko miast na prawach powiatu (1 pkt); wspieranie rozwoju przedsiębiorczości (maks. 2 pkt); inicjatywy w ramach partnerstwa publicznego (maks. 1 pkt); czy gmina ma plan zagospodarowania przestrzennego, czy pozwolenia na budowę są wydawane na podstawie decyzji administracyjnej o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (maks. 2 pkt); sposoby zapobiegania bezrobociu w gminie (maks. 2 pkt); Karta Dużej Rodziny (maks. 2 pkt). Jeśli analizowaliśmy dane za kolejne lata, najwięcej punktów przyznawaliśmy za ostatni rok. Ranking Europejski Samorząd >S13 15, Ranking Innowacyjny Samorząd >S16 17

11 ekonomia.rp.pl Wtorek 15 lipca 2014 najlepsze gminy wiejskie S11 Wielkie wyzwania małej gminy ŚWIDNICA I MIEJSCE Wysoka jakość edukacji, sport na światowym poziomie, rozwinięta sieć organizacji pozarządowych gmina ma się czym pochwalić. Mała wielka gmina. Bardzo lubię tak mówić o Świdnicy twierdzi zastępca wójta Arisa Jaz. Największy nasz sukces, ale też dowód na dobrą długofalową politykę edukacyjną, to poziom nauczania. W gminie są dwie podstawówki. Szkoły plasują się w pierwszej dziesiątce placówek województwa lubuskiego. Skutecznie konkurują ze szkołami w Zielonej Górze. Absolwenci gimnazjum bez problemu dostają się do szkół ponadgimnazjalnych w Zielonej Górze. Często kontynuują naukę na uczelniach. Edukacja w naszych szkołach to nie tylko lekcje, ale też mnóstwo dodatkowych atrakcji tłumaczy Adam Jaskulski, wójt gminy. Są zajęcia pozalekcyjne, nie tylko naukowe, ale też sportowe. Działa wiejski klub szermierczy, który uczestniczy w krajowych i międzynarodowych zawodach. Władze postawiły też na ekologię. Cała gmina jest skanalizowana i wyposażona w wodociągi. Udało się na ten cel zdobyć środki unijne z funduszu rozwoju obszarów wiejskich oraz z programów skierowanych do jednostek samorządowych. Ekologiczne postawy są promowane wśród mieszkańców. Co roku organizowany jest konkurs na najbardziej ekologiczne sołectwo. Nagrodą są pieniądze, za które mieszkańcy mogą zrealizować inwestycję służącą ekologii. W zeszłym roku wygrało jedno z mniejszych sołectw, kupiło wiatrak produkujący energię do napowietrzania stawu znajdującego się w środku wsi mówi Arisa Jaz. W tym roku przymierzamy się do zakupu ogniw fotowoltaicznych. Organizowane są również proekologiczne konkursy dla młodzieży. W tym roku młodzi ludzie zachęcali do zgniatania butelek, puszek itp. Dzięki temu gmina ma być nie tylko bardziej ekologiczna, ale również czysta. Świdnica może pochwalić się aktywnym życiem społecznym. W 12 miejscowościach funkcjonują aż 23 organizacje pozarządowe. Wszystkie prężnie działają zapewnia wójt Jaskulski. Pozyskują środki z budżetu gminy i z różnych programów, takich jak np. Lider PROW. Włączają się w życie kulturalne, społeczne i obywatelskie gminy. Powołana została Młodzieżowa Rada Gminy, która zarządza niewielkim budżetem. Udało się zrealizować projekt termomodernizacji budynków administracyjnych oraz oświatowych. I to w formule partnerstwa publiczno- -prywatnego, z czym większość samorządów ma bardzo duży problem. Dodatkowo na cel ten pozyskano dofinansowanie unijne. Ważną inwestycją była też rozbudowa sieci wodno-kanalizacyjnej (wydano ok. 15 mln zł). Obecnie Świdnica za 3 mln zł rozbudowuje zbiornik retencyjny (z 2 do 5 hektarów). Powstała też regionalna hala sportowa, która częściowo została sfinansowana ze środków unijnych, a częściowo z budżetu państwa. Ma pełnowymiarowe boiska. Jest częścią kompleksu edukacyjno- -sportowego, który w przyszłym roku wzbogaci się o astrobazę Kepler. W latach w gminie trzykrotnie wzrosła zarówno wartość podatku od nieruchomości, jak i wpływy z podatku PIT. Ponad tysiąc osób spośród 5 tys. mieszkańców prowadzi działalność gospodarczą. Robert Biskupski Sala koncertowa w wyremontowanym ze środków UE byłym zborze ewangelickim w Letnicy MATERIAŁY PRASOWE Gospodarka, ultraszybki internet i zdrowie Tereny inwestycyjne przy Międzynarodowym Porcie Lotniczym OŻAROWICE OŻAROWICE II MIEJSCE Niskie podatki, uzbrojone tereny inwestycyjne, działki budowlane. Gmina przyciąga i nowych mieszkańców, i inwestorów. Boisko piłkarskie w Ożarowicach, obiekt wielofunkcyjny i strażnica Ochotniczej Straży Pożarnej w Celinach, sieć kanalizacji sanitarnej, rozbudowa i termomodernizacja szkół w Zendku i Tąpkowicach. To tylko niektóre inwestycje gminy Ożarowice. Wydatki inwestycyjne w 2014 r. pochłoną ponad 58 mln zł. Część inwestycji jest współfinansowana ze środków unijnych. W naszym rankingu Europejski Samorząd (>S13-15) w kategorii gminy wiejskie Ożarowice zajęły pierwsze miejsce. Gmina Ożarowice ma do zaoferowania bardzo atrakcyjne, dobrze zlokalizowane tereny inwestycyjne podkreśla Grzegorz Czapla, szef gminnego urzędu, który w telewizyjnym konkursie zdobył tytuł Wójt Roku Położenie tych nieruchomości w sąsiedztwie Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice w Pyrzowicach, w pobliżu skrzyżowania autostrady A1 i drogi ekspresowej S1, sprawia, że do gminy można szybko i łatwo dotrzeć. Dla przedsiębiorców, także tych zagranicznych, to bardzo ważne kryterium przy wyborze lokalizacji na działalność gospodarczą zauważa wójt Ożarowic. W 2013 r. na terenach powojskowych w sąsiedztwie Portu Lotniczego w Pyrzowicach gmina utworzyła Strefę Aktywności Gospodarczej (SAG). Pieniądze na budowę dróg, uzbrojenie terenu, adaptację koszarowca na potrzeby małych i średnich przedsiębiorstw samorząd pozyskał z unijnego budżetu. W 2013 r. rozpoczęto realizację kolejnej inwestycji na terenie SAG. Projekt dotyczący przygotowania terenów inwestycyjnych jest współfinansowany ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego. W gminie obowiązują najniższe z możliwych podatki: rolny, od nieruchomości i działalności gospodarczej, od środków transportowych podkreśla Grzegorz Czapla. Dodatkowo rada gminy zwolniła z podatku od nieruchomości przedsiębiorców mających siedzibę na obszarze SAG oraz zatrudniających co najmniej dziesięć osób. Zwolnienie można uzyskać nawet na 10 lat. Korzystne warunki do prowadzenia działalności gospodarczej spowodowały, że w gminie Ożarowice przybywa mieszkańców, inwestorów i przedsiębiorców. Działają tu m.in. stacja benzynowa, hotel, biurowiec MŚP, restauracja. Oferujemy działki budowlane, które umożliwiają osiedlenie się na terenie gminy podkreśla wójt Ożarowic. Gmina stawia także na nowoczesne technologie. Dysponujemy ultranowoczesnym internetem w technologii Wi- MAX-LTE. To pierwsza tego typu inwestycja w Polsce, dofinansowana ze środków UE mówi wójt. LTE to szerokopasmowa platforma do bezprzewodowej transmisji danych na dużym obszarze. Internet w tej technologii wyróżnia się szybkością. To kolejny krok w walce z wykluczeniem cyfrowym. Ważna jest także profilaktyka zdrowotna. Ożarowice były trzecią gminą w Polsce, która w 2007 r. podjęła decyzję o szczepieniu dziewcząt przeciwko rakowi szyjki macicy. Gmina współfinansuje też niektóre badania medyczne. Aneta Gawrońska O Ożarowicach czytaj też >S13 Dobrze wykorzystać możliwości GMINA USTKA III MIEJSCE Umiejętne zdobywanie dotacji, wsparcie potrzebujących i ciekawe imprezy turystyczne wszystko to jest robione z myślą o mieszkańcach oraz o gościach. Ustka to prężnie rozwijająca się gmina turystyczno-uzdrowiskowa na środkowym wybrzeżu Bałtyku, chętnie odwiedzana przez turystów. Staramy się maksymalnie wykorzystywać pojawiające się możliwości mówi Anna Sobczuk-Jodłowska, wójt gminy Ustka. Inwestycje zrealizowane od 2010 r. opiewały na kwotę ponad 43 mln zł. Wskaźnik inwestycji był średnio na poziomie 30 proc., a w 2013 r. wyniósł ponad 39 proc. wydatków budżetowych ogółem. Pozyskaliśmy pokaźną sumę funduszy zewnętrznych. Przeznaczyliśmy je na nowe inwestycje oraz modernizacje opowiada pani wójt. Inwestycja, która dała mi najwięcej satysfakcji, spełniła oczekiwania mieszkańców i turystów, to budowa ciągu pieszo-rowerowego z Przewłoki do zejścia na plażę. Realizacja była trudna, bo ścieżka prowadzi przez tereny leśne. Musieliśmy negocjować z innymi urzędami i osiągnąć kompromis. Natomiast projektem, który zdominował budżet gminny, jest przebudowa oczyszczalni ścieków w Rowach wraz z inwestycjami towarzyszącymi. Wartość całego projektu wyniosła około 30 mln zł, z czego 14 mln zł to dofinansowanie. Władze gminy negocjują rozszerzenie projektu o instalację wolno stojących paneli fotowoltaicznych, które przetwarzają energię świetlną w elektryczną. Sukcesywnie budowane są drogi betonowe, polbrukowe i asfaltowe. W każdym sołectwie powstają sieci kanalizacyjne i wodociągowe. Rozbudowana została oczyszczalnia ścieków w Rowach. Wybudowaliśmy także świetlicę z remizą w Starkowie, boisko wielofunkcyjne w Przewłoce, lampy hybrydowe, sieć wodociągową z Objazdy do Rowów, przebudowaliśmy ulice w Rowach wylicza Anna Sobczuk-Jodłowska. Rozpoczęliśmy budowę kanalizacji w Możdżanowie, sześciu mieszkań socjalnych w Pęplinie oraz długo wyczekiwanej kładki z udogodnieniami dla osób niepełnosprawnych w Poddąbiu. Wspólnie z Fundacją Kaszubskie Słoneczniki otworzyliśmy przedszkole i żłobek. Wprowadziliśmy Kartę Dużej Rodziny. Gmina realizuje program ochrony zdrowia psychicznego. Ma on na celu pomoc osobom z zaburzeniami psychicznymi w codziennym życiu. Prowadzone są też grupy wsparcia dla uzależnionych. Dla gminy bardzo ważna jest turystyka. Żeby przyciągnąć gości, przygotowano wiele ciekawych imprez. Z roku na rok coraz więcej uczestników z całej Polski przyciąga Ogólnopolski Zjazd Maskotek w Rowach. To zasługa nie tylko rodzinnego charakteru tej imprezy, ale również jej aspektu charytatywnego. Maskotki zawsze odwiedzają dzieci w Słupskim Szpitalu Specjalistycznym, rozdają upominki oraz wspierają maluchy w ciężkich dla nich chwilach. W pierwszą sobotę lipca gmina organizuje rajd rowerowy Szlakiem Zwiniętych Torów. Przyciąga on setki uczestników nie tylko z kraju, ale i z zagranicy. Rowy stają się stolicą orkiestr dętych oraz służb mundurowych i sanitarnych podczas Dnia Prewencji. Robert Biskupski Zjazd Maskotek w Rowach przyciąga coraz więcej turystów MATERIAŁY PRASOWE

12 S12 ranking samorządów 2014 Wtorek 15 lipca 2014 ekonomia.rp.pl

13 Europejski samorząd RANKING WYKORZYSTANIA FUNDUSZY UNIJNYCH Gminy czekają na nową pulę FUNDUSZE UE Do końca maja 2014 r. jednostki samorządu pozyskały 83,7 mld zł z Unii Europejskiej. Więcej dostały tylko przedsiębiorstwa 87,2 mld zł. ARTUR OSIECKI Samorządom przyznano 31 proc. rozdysponowanych dotychczas w naszym kraju pieniędzy z europejskiej polityki spójności (regionalnej), a firmom 32 proc. Zatem te dwie główne grupy odbiorców unijnej pomocy zamieniły się miejscami. Wcześniej w wykorzystywaniu dotacji przodowały jednostki samorządu terytorialnego. Trzecią główną grupą pozyskującą środki z Unii Europejskiej są organy administracji rządowej. Tu trafiło 63,3 mld zł (23 proc.). Około trzech czwartych wartości dofinansowania UE w tej kategorii przeznaczono na projekty realizowane przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Co ważne dla samorządów, utrzymają one swoją wiodącą pozycję również w okresie Resort infrastruktury i rozwoju, który zarządza pieniędzmi europejskimi, zamierza bowiem pogodzić rosnące oczekiwania samorządów i biznesu. Coraz mniej umów Jak powiedziała niedawno w wywiadzie dla Rz Elżbieta Bieńkowska, wicepremier, minister infrastruktury i rozwoju, głównymi odbiorcami nowych pieniędzy ze wspólnego budżetu UE będą w Polsce samorządy i firmy. Łącznie do tych dwóch grup może trafić około 70 proc. środków. Jeszcze w ubiegłym roku samorządy były górą, jeśli chodzi o pozyskiwanie dotacji. Ale jak wynika z obliczeń Rz, wraz z upływem okresu (co jest naturalne ze względu na wyczerpywanie się puli pieniędzy na te lata) gminy zawierają coraz mniej umów o dofinansowanie. Cztery lata temu, w 2010 r., samorządy podpisały łącznie prawie 8500 kontraktów na ponad 19 mld zł, rok później, w 2011 r., już tylko 3324 o wartości 8,5 mld zł, w 2012 r. umów było niewiele mniej, bo 3276 (niemal 7,5 mld zł), ale już w 2013 r. (tego okresu dotyczą dane wykorzystane w tegorocznym rankingu) zawarto tylko 2012 umów, choć wciąż na pokaźną kwotę 4,7 mld zł. Przetasowania >SAMORZĄDY WYKORZYSTAŁY DUŻO DOTACJI UNIJNYCH Ciągle jednak Polska gminna i powiatowa zmienia się na korzyść. Jak podkreśla Jerzy Kwieciński, ekspert BCC, były wiceminister rozwoju regionalnego, fundusze pozyskiwane przez samorządy są przeznaczane przede wszystkim na finansowanie inwestycji. Tak szerokiego frontu inwestycji w Polsce, największego od czasów Kazimierza Wielkiego, nie mielibyśmy bez udziału funduszy z Unii Europejskiej. Dzięki nim znaczenia nabrała polityka regionalna w naszym kraju i następuje proces decentralizacji zarządzania mówi Jerzy Kwieciński. W tegorocznej edycji rankingu Europejski samorząd zwyciężyły: Przemyśl i Dąbrowa Górnicza ex aequo w kategorii miast na prawach powiatu, Szczawnica (województwo małopolskie) w kategorii gmin miejskich i miejsko-wiejskich, Ożarowice (województwo śląskie) w kategorii gmin wiejskich. W grupie gmin wiejskich doszło do przetasowania. Gmina Mielnik, która w ubiegłym roku wygrała, miała szansę na utrzymanie pierwszej pozycji, gdyż w marcu 2013 r. podpisała umowę z Urzędem Marszałkowskim Województwa Podlaskiego o dofinansowanie pierwszego etapu budowy Parku Historycznego Trylogia. Miała to być główna atrakcja turystyczna gminy. Z Unii na ten cel miało trafić prawie 27 mln zł. Jednak w październiku 2013 r. zarząd województwa podlaskiego podjął decyzję o rozwiązaniu z gminą umowy o unijną dotację. Uznano, że termin realizacji budowy Trylogii jest zbyt krótki i istnieje poważne niebezpieczeństwo, że nie zostanie dotrzymany. Informację tę potwierdził Adam Tobota, wójt Mielnika. Ma on nadzieję, że inwestycję będzie można sfinansować z nowego programu regionalnego Podlasia na lata Lepsza jakość życia Do końca trwała walka w kategorii miast na prawach powiatu. Ostatecznie mamy dwoje zwycięzców. Są to Przemyśl i Dąbrowa Górnicza (identyczna liczba punktów do dwóch miejsc po przecinku). Nie pierwszy raz dowiadujemy się, że nasze miasto >METODOLOGIA RANKINGU EUROPEJSKI SAMORZĄD Jak ocenialiśmy samorządy pozyskujące dotacje z UE Przygotowując ranking Europejski samorząd, jak co roku samorządy sklasyfikowaliśmy w trzech kategoriach: I. miasta na prawach powiatu, II. gminy miejskie i miejsko- -wiejskie, III. gminy wiejskie. Wykorzystaliśmy dane z Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. Zestawienie powstało na podstawie danych o dochodach budżetowych pochodzących z funduszy unijnych (dochody środki unijne, z końcówką 1, 5, 7 i 8) oraz na podstawie wielkości wsparcia z UE przyznanego jednostkom samorządu terytorialnego z programów operacyjnych: krajowych ( Infrastruktura i środowisko, Kapitał ludzki, Innowacyjna gospodarka, Rozwój Polski wschodniej, Pomoc techniczna ) i regionalnych. W przypadku danych z resortu infrastruktury wzięliśmy pod uwagę jedynie wartość dofinansowania unijnego bez tzw. wkładu krajowego. znajduje się w czołówce najlepiej wykorzystujących fundusze UE. Za każdym razem jest to dla wszystkich zaangażowanych w przygotowanie projektów, a także dla mieszkańców, duża satysfakcja mówi Robert Choma, prezydent Przemyśla. To przede wszystkim potwierdzenie, że mozolna praca z ostatnich kilku lat daje efekty, które przekładają się na poprawę jakości życia Analizując nowe umowy o dofinansowanie, tak jak w ostatnich trzech latach braliśmy pod uwagę wyłącznie dane za ostatni rok, czyli w tym przypadku Tak jak rok temu, analizując umowy o dofinansowanie podpisane w 2013 r., uwzględniliśmy (już po raz czwarty) dotacje pozyskane przez spółki komunalne, w których samorząd ma co najmniej 51 proc. udziałów. Zasady przyznawania punktów samorządom się nie zmieniły. Tak jak w roku ubiegłym jednostka samorządu terytorialnego mogła maksymalnie uzyskać 100 punktów, w tym: > 45 punktów za wartość wykazanych w budżecie za 2013 r. dochodów z funduszy unijnych w przeliczeniu na jednego mieszkańca, > 45 punktów za łączną wartość umów o dofinansowanie (z wyżej wymienionych programów operacyjnych), zawartych w 2013 r. w przeliczeniu na jednego mieszkańca, > 10 punktów za liczbę umów. Rankingi >S14 15 mieszkańców. Jest to także dowód, że dobrze przygotowaliśmy się do wykorzystania środków europejskich. W ubiegłym roku Dąbrowa Górnicza zajęła 17. miejsce, a Przemyśl 21. Ubiegłoroczny zwycięzca Gdańsk uplasował się teraz na czwartej pozycji. W kategorii gmin miejskich i wiejsko-miejskich po dwóch latach Szczawnica zdetronizowała Uniejów. Wiele dotacji wykorzystanych, ale to nie koniec OŻAROWICE I MIEJSCE WŚRÓD GMIN WIEJSKICH Od początku okresu gmina pozyskuje kolejne dotacje z regionalnego programu operacyjnego na ważne inwestycje. Jak mówi Justyna Gubała, skarbnik gminy Ożarowice (województwo śląskie, powiat tarnogórski), pierwszą umowę o dofinansowanie unijne gmina zawarła już w 2008 r. W kolejnych latach posypały się następne kontrakty, głównie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego. Gmina zdążyła już pozyskać pieniądze na budowę sieci szybkiego internetu, oczyszczalnię ścieków i kanalizację, rozbudowę szkoły oraz na przygotowanie terenów pod inwestycje. Największy i najdroższy projekt dotowany z UE to budowa infrastruktury okołolotniskowej przy Międzynarodowym Porcie Lotniczym Katowice w Pyrzowicach. Chodzi o gospodarkę wodno-ściekową, w tym budowę oczyszczalni ścieków dla aglomeracji Ożarowice i kanalizacji wraz z przepompowniami. Jak informuje Justyna Gubała, inwestycja jest realizowana w partnerstwie z Mięrzecicami i Miasteczkiem Śląskim. Projekt jest wart 110 mln zł, z czego 68 mln zł przypada na Ożarowice. Budowa trwa od 2013 r. Ma się zakończyć w przyszłym roku. Jak przyznaje skarbnik, nie obyło się bez trudności. Trzeba było przeprowadzić aż trzy przetargi. Inne ważne dla społeczności lokalnej przedsięwzięcie to zrealizowana w latach budowa sieci internetowej w technologii WIMAX LTE. Inwestycja objęła zasięgiem 100 proc. terenów zamieszkałych oraz przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe. W efekcie wszyscy mieszkańcy gminy będą mieli dostęp do szybkiego internetu (korzystają już z niego jednostki gminne). Dodatkowo w ramach projektu zamontowano trzy hotspoty oraz dwa infokioski. Z programu regionalnego gmina pozyskała też pieniądze na rozbudowę szkoły podstawowej w Zendku koło Pyrzowic. Warte 5 mln zł przedsięwzięcie już zakończono. Dzięki dotacji placówka zyskała salę gimnastyczną oraz komplet boisk (do piłki nożnej siatkowej, tenisa i koszykówki). Zagospodarowano też teren wokół szkoły, poprawiając elementy tzw. małej architektury. Jak przypomina skarbnik Justyna Gubała, Ożarowice pozyskały też pieniądze na promocję inwestycyjną gminy. Gmina stale stara się o kolejne dotacje. W ubiegłym roku pozyskała kilka milionów złotych z programu regionalnego na projekt Przygotowanie terenów inwestycyjnych w gminie Ożarowice. Artur Osiecki O Ożarowicach piszemy też na >S11 Nowe boisko przy szkole podstawowej w Zendku UG OŻAROWICE

14 S14 europejski samorząd Wtorek 15 lipca 2014 ekonomia.rp.pl > FUNDUSZE UNIJNE GMINY MIEJSKIE I MIEJSKO-WIEJSKIE Poz. Poz. Gmina Województwo Suma punktów Przychody z UE w 2013 r. Umowy podpisane w 2013 r. Liczba podpisanych umów w 2013 r (zł/osoba) (zł/osoba) (szt) 1 Szczawnica małopolskie 53, Krynica Morska pomorskie 47, Białobrzegi mazowieckie 32, Frombork warmińsko-mazurskie 30, Nowe Warpno zachodniopomorskie 27, Szczuczyn podlaskie 27, Stalowa Wola podkarpackie 26, Zagórz podkarpackie 25, Frampol lubelskie 23, Biłgoraj lubelskie 22, Nałęczów lubelskie 22, Darłowo zachodniopomorskie 21, Aleksandrów Kujawski kujawsko-pomorskie 20, Bieruń śląskie 20, Cieszanów podkarpackie 20, Świeradów-Zdrój dolnośląskie 19, Dobiegniew lubuskie 19, Ropczyce podkarpackie 19, Byczyna opolskie 19, Ostrów Lubelski lubelskie 19, Siewierz śląskie 18, Ujazd opolskie 18, Jeziorany warmińsko-mazurskie 18, Wąchock świętokrzyskie 18, Janów Lubelski lubelskie 18, Zelów łódzkie 17, Sośnicowice śląskie 17, Drohiczyn podlaskie 17, Nowe Brzesko małopolskie 17, Chęciny świętokrzyskie 17, Babimost lubuskie 17, Lubawka dolnośląskie 17, Bielawa dolnośląskie 17, Polanica-Zdrój dolnośląskie 16, Nieszawa kujawsko-pomorskie 16, Żarki śląskie 16, Sucha Beskidzka małopolskie 15, Lubsko lubuskie 15, Lubań dolnośląskie 15, Parczew lubelskie 15, Brzeziny łódzkie 15, Ustka pomorskie 15, Hrubieszów lubelskie 14, Toszek śląskie 14, Grajewo podlaskie 14, Uniejów łódzkie 14, Kędzierzyn-Koźle opolskie 14, Ulanów podkarpackie 14, Głogów Małopolski podkarpackie 14, Stepnica zachodniopomorskie 13, Resko zachodniopomorskie 13, Wojkowice śląskie 13, Aleksandrów Łódzki łódzkie 13, Zwierzyniec lubelskie 13, Mirosławiec zachodniopomorskie 13, Radomyśl Wielki podkarpackie 13, Myszyniec mazowieckie 13, Płońsk mazowieckie 12, Puławy lubelskie 12, Łazy śląskie 12, Przeworsk podkarpackie 12, Leśnica opolskie 12, Koziegłowy śląskie 12, Opatów świętokrzyskie 12, Łobez zachodniopomorskie 12, Czerwieńsk lubuskie 12, Boguchwała podkarpackie 12, Polanów zachodniopomorskie 12, Nakło Nad Notecią kujawsko-pomorskie 12, Kamień Pomorski zachodniopomorskie 12, Wieliczka małopolskie 12, Karlino zachodniopomorskie 12, Biskupiec warmińsko-mazurskie 12, Busko-Zdrój świętokrzyskie 12, Rajgród podlaskie 12, Iwonicz-Zdrój podkarpackie 12, Pilzno podkarpackie 11, Świdnica dolnośląskie 11, Jasło podkarpackie 11, Chmielnik świętokrzyskie 11, Brok mazowieckie 11, Szczyrk śląskie 11, Kępice pomorskie 11, Debrzno pomorskie 11, Kargowa lubuskie 11, Łapy podlaskie 11, Opalenica wielkopolskie 11, Siemiatycze podlaskie 10, Bardo dolnośląskie 10, Szczawno-Zdrój dolnośląskie 10, Drobin mazowieckie 10, Tarnogród lubelskie 10, Lwówek wielkopolskie 10, Namysłów opolskie 10, Wisła śląskie 10, Nowa Dęba podkarpackie 10, Miłomłyn warmińsko-mazurskie 10, Piaski lubelskie 10, Borek Wielkopolski wielkopolskie 10, Sandomierz świętokrzyskie 10, Przychody z UE pargraf z końcówką 1,5,7,8. Nowy wizerunek miasta SZCZAWNICA I MIEJSCE W KATEGORII MAŁYCH MIAST Priorytety gminy to infrastruktura turystyczna i gospodarka wodno-ściekowa. ARTUR OSIECKI Samorząd konsekwentnie realizuje inwestycje zmierzające do uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej. Zły stan infrastruktury wodociągowej, w tym ujęć wody pitnej i stacji uzdatniania wody, stanowił duży problem uzdrowiska. W okresach zwiększonych opadów, roztopów wiosennych czy prac leśnych dochodziło do zanieczyszczania ujęć. Skutek był taki, że woda trafiająca do odbiorców nie nadawała się do spożycia. Konieczne stało się podjęcie działań zapewniających mieszkańcom i gościom uzdrowiska nieprzerwane dostawy wody o dobrej jakości. Przygotowano więc projekt rozbudowy i modernizacji ujęć oraz stacji uzdatniania wody o wartości 16,1 mln zł. Miasto pozyskało na ten cel 7,5 mln zł z funduszy unijnych. <Promenada spacerowa w Szczawnicy, nie tylko dla mieszkańców, ale też dla turystów Poz. Poz. Miasto Województwo Zmodernizowano dwa ujęcia wody. Wybudowano rurociągi przesyłowe wody surowej. Rozbudowano stację uzdatniania wody, zamontowano aparaturę kontrolno-pomiarową oraz system sterowania. Zyskali mieszkańcy, turyści i kuracjusze. Teraz infrastruktura wodociągowa jest na wysokim poziomie, a woda pitna dobrej jakości. Inna duża inwestycja zrealizowana za dotacje z Unii Europejskiej to rewitalizacja placu Dietla oraz promenady spacerowej do pijalni wraz z jej przebudową. Zmodernizowano nawierzchnię placów i chodników oraz fontannę zlokalizowaną w centralnej części placu. Zainstalowano też nocną iluminację. Atrakcją jest teraz tzw. sztuczna rzeka wraz z wodospadem. Częścią projektu była gruntowna modernizacja pijalni wody mineralnej. Stary pawilon został rozebrany i zastąpiony otwartą konstrukcją drewnianą. >FUNDUSZE UNIJNE MIASTA NA PRAWACH POWIATU Suma punktów Szczawnica razem ze słowacką gminą Leśnica zrealizowała też inwestycję Poprawa jakości infrastruktury turystycznej w rejonie Pienińskiego Parku Narodowego. Natomiast w ubiegłym roku miasto zdobyło kolejną dotację na poprawę warunków działalności Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej. W latach Szczawnica pozyskała na inwestycje 60,9 mln zł. Pozwoliło to uporządkować gospodarkę wodociągową oraz zrealizować wiele inwestycji związanych z turystycznym i uzdrowiskowym charakterem naszej miejscowości mówi Grzegorz Niezgoda, burmistrz Szczawnicy. Budowa promenady spacerowej czy chociażby rewitalizacja placu Dietla i parku Dolnego to przedsięwzięcia, które w znaczącym stopniu zmieniły obraz miasta. Przychody z UE w 2013 r. Umowy podpisane w 2013 r. Liczba podpisanych umów w 2013 r (zł/osoba) (zł/osoba) (szt) 1 21 Przemyśl podkarpackie 75, Dąbrowa Górnicza śląskie 75, Toruń kujawsko-pomorskie 60, Gdańsk pomorskie 49, Kielce świętokrzyskie 47, Tarnobrzeg podkarpackie 45, Lublin lubelskie 44, Piotrków Trybunalski łódzkie 37, Szczecin zachodniopomorskie 35, Białystok podlaskie 31, Łódź łódzkie 30, Olsztyn warmińsko-mazurskie 29, Łomża podlaskie 29, Częstochowa śląskie 28, Wrocław dolnośląskie 28, Jaworzno śląskie 28, Suwałki podlaskie 27, Elbląg warmińsko-mazurskie 26, Radom mazowieckie 24, Zabrze śląskie 22, Poznań wielkopolskie 21, Płock mazowieckie 21, Katowice śląskie 21, Ostrołęka mazowieckie 20, Kraków małopolskie 20, Legnica dolnośląskie 15, Opole opolskie 12, Gliwice śląskie 12, Sosnowiec śląskie 12, Gorzów Wielkopolski lubuskie 9, Przychody z UE - pargraf z końcówką 1,5,7,8. UMIG SZCZAWNICA

15 ekonomia.rp.pl Wtorek 15 lipca 2014 europejski samorząd > FUNDUSZE UNIJNE GMINY WIEJSKIE S15 Inwestycje pomagają nadrobić zapóźnienia PRZEMYŚL I MIEJSCE EX AEQUO W KATEGORII MIAST Zabiega o dotacje zarówno samodzielnie, jak i poprzez spółki komunalne. ARTUR OSIECKI Jak wskazuje Robert Choma, prezydent Przemyśla, trudno nawet wymienić wszystkie inwestycje zasilone pieniędzmi europejskimi. A to chyba coś znaczy. Cały nasz wysiłek finansowy skierowaliśmy na inwestycje, ponieważ mieliśmy świadomość, jak wielkie zapóźnienia infrastrukturalne ma Przemyśl mówi prezydent Choma. Część dotowanych projektów miasto zdążyło już zrealizować. Zbudowano np. wschodnią obwodnicę miasta łączącą drogę krajową nr 77 z drogą krajową nr 28. Tę długo oczekiwaną przez mieszkańców obwodnicę oddano do użytku w grudniu 2012 r. Prawie czterokilometrowy odcinek nowej trasy pozwolił w znacznej mierze wyprowadzić narastający ruch samochodowy z zabytkowego centrum miasta. Jest to ułatwienie komunikacyjne dla wszystkich, którzy chcą się dostać do handlowej i przemysłowej części miasta, co jest istotne po oddaniu do użytku autostrady A4. Nie bez znaczenia jest też lepsze skomunikowanie z pobliskim przejściem granicznym Medyka-Szeginie, ważnym węzłem wymiany handlowej i turystycznej. Dzięki inwestycji Przemyśl zyskał też nową przeprawę mostową. Brama Przemyska to nazwa nowego mostu na obwodnicy Teraz trwa budowa obwodnicy łączącej drogę krajową nr 28 z drogą wojewódzką nr 885. W perspektywie kilku lat ma to być dobre połączenie do powstającego nowego przejścia granicznego Malhowice-Niżankowice. W 2012 r. zakończono uzbrojenie terenu przemyskiej podstrefy Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej o powierzchni 42 ha. To oferta inwestycyjna miasta, z której skorzystali już pierwsi przedsiębiorcy. Za pieniądze z Unii Europejskiej zmodernizowano zamek kazimierzowski i zrewitalizowano XIX-wieczny park miejski. Euro z UE pozyskują też spółki komunalne. W maju 2014 r. Miejski Zakład Komunikacji w Przemyślu zakończył budowę układu kogeneracyjnego wraz z przebudową infrastruktury towarzyszącej do wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej. Dzięki inwestycji produkowana jest energia elektryczna i cieplna na potrzeby przedsiębiorstwa. Głównym celem przedsięwzięcia było obniżenie kosztów związanych z pozyskaniem energii. Inwestycja pozwoliła też na modernizację infrastruktury zasilania gazem ziemnym pojazdów MZK. Wszystko to jest ukłonem zarówno w stronę naszych mieszkańców, jak i turystów, którym chcemy pokazać piękno tego zakątka Polski podkreśla Robert Choma. W 2013 r. miasto podpisało kolejne umowy o dofinansowanie, w tym na termomodernizację budynków szkolnych. Dużo na infrastrukturę DĄBROWA GÓRNICZA I MIEJSCE EX AEQUO W KATEGORII MIAST Z sukcesem pozyskuje granty z programów krajowych i regionalnego. Centrum sportów letnich i wodnych Pogoria Pierwsze miejsce w rankingu miast na prawach powiatu Dąbrowa Górnicza zawdzięcza umowom o dofinansowanie z 2013 r. Jedna z nich jest bardzo duża. Miasto pozyskało 153,8 mln zł z Unii Europejskiej z programu Infrastruktura i środowisko na przebudowę drogi krajowej nr 94 na swoim terenie (od granicy z Sosnowcem do granicy ze Sławkowem). Roboty budowlane trwają. Droga ma być gotowa w grudniu 2014 r. Drugą, choć znacznie mniejszą dotację (4,5 mln zł), miasto pozyskało z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na II etap rewitalizacji przestrzeni miejskich na osiedlu Sikorskiego. To tylko umowy z zeszłego roku. Miasto aktywnie pozyskiwało dotacje przez cały okres , zarówno z programów krajowych, jak i regionalnego. Za pieniądze z tego ostatniego wybudowano np. centrum sportów letnich i wodnych Pogoria. To partnerski projekt mający na celu rozwój infrastruktury do aktywnych form turystyki i rekreacji na terenie gmin: Będzin, Siewierz, Sławków i Dąbrowa Górnicza. Dotację z programu regionalnego miasto zdobyło też na rozwój społeczeństwa informacyjnego. W ramach zakończonej już trzyetapowej inwestycji wybudowano sieć internetową obejmującą całe UM DĄBROWA GÓRNICZA miasto oraz publiczne punkty dostępu do internetu. W 2010 r. Dąbrowa Górnicza pozyskała wielką dotację (252 mln zł) z programu Infrastruktura i środowisko na I etap porządkowania gospodarki wodno-ściekowej w gminie. Ten wielki projekt wart 507 mln zł jest w trakcie realizacji. Ma być ukończony w przyszłym roku. Do jego obsługi miasto powołało specjalną jednostkę organizacyjną. Dąbrowa Górnicza pozyskała też dotację z programu Innowacyjna gospodarka na aktywizację ekonomiczną obszarów poprzemysłowych. Chodzi o hałdy Jadwiga i Kozdębie. Dzięki dofinansowaniu przeprowadzono m.in. badania geotechniczne i przygotowano koncepcję zagospodarowania terenu. Miasto nie zwalnia tempa w ubieganiu się o pieniądze europejskie. W 2014 r. pozyskało kolejne środki z programu regionalnego, tym razem na termomodernizację świetlicy środowiskowej w dzielnicy Antoniów. W pozyskiwaniu dotacji unijnych nie mamy żadnych przerw mówi Kacper Węglarz z Biura Funduszy i Projektów Unijnych Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej. osa PRZEMYŚL Poz. Poz. Gmina Województwo Suma punktów Przychody z UE w 2013 r. Umowy podpisane w 2013 r. Liczba podpisanych umów w 2013 r (zł/osoba) (zł/osoba) 1 13 Ożarowice śląskie 62, Bukowina Tatrzańska małopolskie 50, Nieporęt mazowieckie 39, Firlej lubelskie 33, Fałków świętokrzyskie 33, Baćkowice świętokrzyskie 28, Wilków lubelskie 28, Zakrzew lubelskie 27, Łańcut podkarpackie 27, Gorzków lubelskie 26, Nagłowice świętokrzyskie 25, Mierzęcice śląskie 23, Narewka podlaskie 23, Jednorożec mazowieckie 21, Kurzętnik warmińsko-mazurskie 21, Jasienica śląskie 19, Giby podlaskie 19, Osina zachodniopomorskie 19, Książki kujawsko-pomorskie 18, Biłgoraj lubelskie 17, Dębica podkarpackie 17, Ujsoły śląskie 17, Rząśnik mazowieckie 17, Michałów świętokrzyskie 16, Milejczyce podlaskie 16, Jaworze śląskie 16, Bodzanów mazowieckie 15, Mielnik podlaskie 15, Krempna podkarpackie 15, Kiełczygłów łódzkie 15, Korczyna podkarpackie 15, Miękinia dolnośląskie 15, Żarnowiec śląskie 14, Lipie śląskie 14, Niemce lubelskie 14, Białe Błota kujawsko-pomorskie 14, Buczkowice śląskie 14, Trzebownisko podkarpackie 14, Uścimów lubelskie 14, Bliżyn świętokrzyskie 14, Stargard Szczeciński zachodniopomorskie 14, Zakrzówek lubelskie 14, Chmielnik podkarpackie 14, Wydminy warmińsko-mazurskie 14, Mełgiew lubelskie 13, Wola Uhruska lubelskie 13, Nowy Korczyn świętokrzyskie 13, Bobrowniki śląskie 13, Olsztyn śląskie 13, Skarbimierz opolskie 13, Kraśnik lubelskie 13, Starcza śląskie 13, Kutno łódzkie 13, Ornontowice śląskie 13, Wielkie Oczy podkarpackie 12, Radzyń Podlaski lubelskie 12, Cmolas podkarpackie 12, Wymiarki lubuskie 12, Radziłów podlaskie 12, Brzyska podkarpackie 12, Podedwórze lubelskie 12, Kroczyce śląskie 12, Polska Cerekiew opolskie 12, Medyka podkarpackie 12, Grodzisko Dolne podkarpackie 12, Płoniawy-Bramura mazowieckie 12, Bulkowo mazowieckie 11, Świercze mazowieckie 11, Brenna śląskie 11, Kijewo Królewskie kujawsko-pomorskie 11, Andrzejewo mazowieckie 11, Bejsce świętokrzyskie 11, Rokiciny łódzkie 11, Szczytno warmińsko-mazurskie 11, Buczek łódzkie 11, Zaleszany podkarpackie 11, Kowale Oleckie warmińsko-mazurskie 11, Dubicze Cerkiewne podlaskie 11, Świdnica lubuskie 11, Siemiątkowo mazowieckie 11, Osjaków łódzkie 11, Sorkwity warmińsko-mazurskie 10, Jedwabno warmińsko-mazurskie 10, Nielisz lubelskie 10, Łysomice kujawsko-pomorskie 10, Gietrzwałd warmińsko-mazurskie 10, Troszyn mazowieckie 10, Gródek podlaskie 10, Stary Dzików podkarpackie 10, Repki mazowieckie 10, Bełchatów łódzkie 10, Opatowiec świętokrzyskie 10, Strawczyn świętokrzyskie 10, Bojszowy śląskie 10, Jasienica Rosielna podkarpackie 10, Krasne mazowieckie 10, Miastków Kościelny mazowieckie 10, Płużnica kujawsko-pomorskie 9, Olszanka mazowieckie 9, Ostrów Wielkopolski wielkopolskie 9, Przychody z UE - pargraf z końcówką 1,5,7,8.

16 S16 Wtorek 15 lipca 2014 ekonomia.rp.pl Innowacyjny samorząd Przybywa samorządów, które chcą być bardziej eko RANKING Dwie trzecie miast i jedna czwarta gmin wiejskich wdrożyły plan gospodarki niskoemisyjnej. Wspierana jest też zielona energia. MICHAŁ DUSZCZYK Innowacje to nie tylko nowoczesne technologie i systemy teleinformatyczne. To także nowe podejście do kwestii związanych np. z ochroną środowiska i zieloną energią. Temat jest niezwykle ważny i aktualny. Dlatego w tegorocznej edycji rankingu Innowacyjny samorząd postanowiliśmy wprowadzić modyfikacje i zapytaliśmy jednostki samorządu terytorialnego o praktyczny stosunek do ekologii. Po raz pierwszy przyznaliśmy gminom i miastom na prawach powiatu punkty za wdrożenie planu gospodarki niskoemisyjnej, a także za organizację spotkań z mieszkańcami bądź podjęcie faktycznych działań, konkretnych decyzji lub uchwał wspierających energetykę odnawialną. Ograniczanie emisji > INNOWACYJNE GMINY MIEJSKIE I MIEJSKO-WIEJSKIE Poz. Poz. Gmina Województwo Suma pnktów Sprawy załatwiane w urzędzie przez internet Z rankingu Innowacyjny samorząd wynika, że plan gospodarki niskoemisyjnej (PGN) wdrożyła już co czwarta gmina wiejska, więcej niż co trzecia miejsko-wiejska lub miejska oraz aż dwie trzecie miast na prawach powiatu. Znakomicie pod tym względem wypadł zwycięzca tegorocznego rankingu Świnoujście. Choć jest to miasto uzdrowiskowe z najczystszym powietrzem w regionie i Polsce, uchwałą Rady Miasta z 14 października 2013 r. przyjęto bardzo ambitny PGN. Zakłada on m.in. pozyskanie środków na zakup ekologicznych, hybrydowych autobusów dla komunikacji miejskiej oraz wymianę silników na elektryczne w jednostkach obsługujących przeprawę promową. Obniżona ma też być emisja zanieczyszczeń w dzielnicy Warszów. Zaplanowano ponadto wymianę kotłów ciepłowniczych i filtrów w Przedsiębiorstwie Energetyki Cieplnej. Nowe mają być bardziej przyjazne środowisku. Liczba punktów Prywatne serwisy Darmowe punkty dostępu do internetu Szkolenia pracowników internetowe Zintegrowany system zarządzania gminą Rozwiązania mobilne 1 Krasnystaw lubelskie Kańczuga podkarpackie Sianów zachodniopomorskie Krotoszyn wielkopolskie Siewierz śląskie Miejska Górka wielkopolskie Pieńsk dolnośląskie Rejowiec Fabryczny lubelskie Strumień śląskie Żabno małopolskie Daleszyce świętokrzyskie Dąbrowa Tarnowska małopolskie Gołdap warmińsko-mazurskie Imielin śląskie Kalety śląskie Lubliniec śląskie Łochów mazowieckie Wyszków mazowieckie Zator małopolskie Brusy pomorskie Karpacz dolnośląskie Lędziny śląskie Babimost lubuskie Czersk pomorskie Dobczyce małopolskie Halinów mazowieckie Myszyniec mazowieckie Parczew lubelskie Stalowa Wola podkarpackie Ząbki mazowieckie Błonie mazowieckie Frampol lubelskie Muszyna małopolskie Myszków śląskie Rabka-Zdrój małopolskie Ustrzyki Dolne podkarpackie Bobowa małopolskie Brzeziny łódzkie Dobrodzień opolskie Głogów dolnośląskie Kolonowskie opolskie Krosno Odrzańskie lubuskie Lubsko lubuskie Międzylesie dolnośląskie Mirosławiec zachodniopomorskie Polanica-Zdrój dolnośląskie Przemków dolnośląskie Toszek śląskie Wąbrzeźno kujawsko-pomorskie Biłgoraj lubelskie Gołańcz wielkopolskie Jasło podkarpackie Kargowa lubuskie Kowalewo Pomorskie kujawsko-pomorskie Mszana Dolna małopolskie Ogrodzieniec śląskie Pruszcz Gdański pomorskie Sułkowice małopolskie Środa Śląska dolnośląskie Świebodzice dolnośląskie Zelów łódzkie Żukowo pomorskie Powodów do wstydu nie ma również Poznań. Co prawda nie wdrożył jeszcze planu gospodarki niskoemisyjnej, ale projektuje dynamiczne działania związane z ograniczeniem emisji. Miasto zamierza ustalić, które podmioty gospodarcze emitują najwięcej zanieczyszczeń powietrza, by opracować projekt redukcji tych zanieczyszczeń. Poznań chce również ograniczyć stosowanie opału stałego w obiektach mieszkalnych oraz użyteczności publicznej (odpowiednie zapisy znalazły się już w aktualizacji strategii rozwoju miasta do 2030 r.). Duży nacisk miasto położy na wykorzystanie energii odnawialnej. Wiele gmin zdecydowało się podpisać porozumienia międzygminne w sprawie realizacji niskoemisyjnych projektów. W ramach takich przedsięwzięć mają być opracowane plany energetyczne poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego oraz audyty energetyczne. Energetyka odnawialna Wiele z ankietowanych miast i wsi postawiło na promocję odnawialnych źródeł energii (OZE). Ponad połowa gmin wiejskich i miejsko-wiejskich podjęła konkretne inicjatywy wspierające energetykę odnawialną. Na podobny ruch zdecydowało się niemal dwie trzecie miast na prawach powiatów. Na przykład w gminie Stepnica w ubiegłym roku realizowano program ochrony środowiska skierowany do mieszkańców prowadzących >METODOLOGIA Jak powstał ranking Ranking przygotowaliśmy na podstawie ankiet wysłanych do 250 gmin miejskich, 250 gmin wiejskich oraz do miast na prawach powiatu. Ankieta zawierała 19 pytań. W sumie za odpowiedzi na te wszystkie pytania można było uzyskać maksymalnie 30 punktów. W przypadku większości odpowiedzi przyznawaliśmy gminom najwyżej 1 punkt. Liczba punktów możliwych do uzyskania za odpowiedzi na pytania 6, 7 i 14 zależała od liczby gminnych serwisów lub komputerów dostępnych dla mieszkańców, a na pytanie 13 od średniej liczby uczniów przypadających na komputer. W przypadku pytań 16 i 17 liczba punktów zależała od stopnia zaangażowania w projekt. Czego dotyczyły pytania, które zadaliśmy samorządom: 1 jakie sprawy można załatwić w urzędzie za pośrednictwem internetu >WIELE GMIN SPEŁNIŁO NOWE WYMAGANIA 1 A sprawy meldunkowe (1 pkt) 1 B sprawy związane z ewidencją działalności (1 pkt) 1 C sprawy związane z podatkami lokalnymi (1 pkt) 1 D sprawy związane z komunikacją (1 pkt) 2 czy gmina prowadzi rejestrację zapytań przez internet (1 pkt) 3 ilu mieszkańców skorzystało ze skrzynki podawczej (1 pkt) 4 szkolenia pracowników urzędu (1 pkt) 5 szkolenia pracowników online (1 pkt) 6 liczba prywatnych serwisów internetowych (2 pkt) 7 liczba punktów z darmowym internetem (2 pkt) 8 czy na terenie gminy jest obszar bez internetu (1 pkt) 9 czy gmina prowadzi szkolenia dla mieszkańców (1 pkt) 10 czy samorząd korzysta z możliwości elektronicznego udzielania zamówień publicznych (1 pkt) 11 czy w gminie działa elektroniczny system informacji przestrzennej (1 pkt) gospodarstwa rolne. Dzięki niemu rolnicy otrzymują refundację określonych w programie kosztów prowadzenia gospodarstwa. Celem programu jest ograniczenie negatywnych skutków związanych z działalnością rolniczą, zmniejszenie zanieczyszczenia wód oraz tworzenie i wspieranie podstaw dobrej praktyki rolniczej wyjaśniają w stepnickim urzędzie. Gmina zapoczątkowała debatę publiczną dotyczącą projektu przeznaczenia części terenów pod budowę farm wiatrowych. Przeprowadziła też spotkania informacyjne z mieszkańcami na temat możliwości instalowania systemów fotowoltaicznych i dofinansowania kolektorów. W gminie Sianów uchwałą Rady Miasta wyznaczono już konkretne tereny pod siłownie wiatrowe. Zainstalowano również solary w kilku szkołach na terenie gminy. Na urządzenia solarne stawia również Świnoujście, ponieważ niezabudowana część miasta leży na terenach objętych dyrektywą unijną Natura 2000 oraz w otulinie Wolińskiego Parku Narodowego, gdzie nie można instalować wiatraków (choć na wyspie Wolin znajduje się jedna z największych w województwie zachodniopomorskim farm wiatrowych). Prowadzimy spotkania i konferencje z prywatnymi przedsiębiorcami oraz bankami na temat zakładania urządzeń solarnych. Chcemy, by podjęły się współfinansowania lub dotowania w formie umarzanej częściowo pożyczki informują w świnoujskim urzędzie miasta. Solary zasilają już niektóre ośrodki wypoczynkowe. W ten sposób ogrzewana jest część socjalna portu jachtowego oraz zasilana sieć oświetleniowa polsko-niemieckiej transgranicznej ścieżki rowerowej. W Katowicach miasto przyznaje dotacje celowe na stosowanie odnawialnych źródeł energii. Jednorazowa dotacja wynosi do 50 proc. nakładów inwestycyjnych wynikających z przedłożonych faktur lub rachunków (nie więcej niż 6 tys. zł na lokal mieszkalny i do 75 tys. zł w obiektach użyteczności publicznej). 12 czy został wprowadzony zintegrowany system zarządzania gminą (1 pkt) 12 A czy system obejmuje wszystkie jednostki (1 pkt) 13 średnia liczba uczniów w szkole przypadających na jeden komputer (2 pkt) 14 stanowiska komputerowe dostępne dla mieszkańców (2 pkt) 15 A czy gmina dysponuje SMS-owym systemem informacji/ostrzeżeń (1 pkt) 15 B czy gmina dysponuje aplikacją lub platformą mobilną (1 pkt) 16 czy gmina wdrożyła plan gospodarki niskoemisyjnej (2 pkt) 17 spotkania, decyzje, uchwały dotyczące wspierania energetyki odnawialnej (2 pkt) 18 czy gmina korzysta z elektronicznych źródeł informacji (1 pkt) 19 unikalne innowacyjne rozwiązania wprowadzone przez samorząd (1 pkt)

17 ekonomia.rp.pl Wtorek 15 lipca 2014 innowacyjny samorząd S17 Gminy i miasta zaczynają e-woluować RANKING Świnoujście, Krasnystaw i Stepnica to krajowi liderzy innowacyjności. Coraz więcej spraw załatwia się tam online. MICHAŁ DUSZCZYK Tegoroczny ranking Innowacyjny samorząd przyniósł kilka zmian. Ubiegłoroczni liderzy in no wa cyj no ści w kategorii miasta na prawach powiatu trzymają się mocno (tylko ich kolejność nieco się zmieniła). Wygrało Świnoujście, które wyprzedziło Poznań (tym razem druga pozycja). Ale w pozostałych kategoriach: gminy wiejskie, miejsko-wiejskie i miejskie w pierwszej dziesiątce doszło do roszad. Na szczycie rankingu utrzymały się m.in. Miejska Górka, Świdnica czy Ożarowice. Na szczególną uwagę zasługują Stepnica (zwycięzca wśród gmin wiejskich), Iława, Świdnica (woj. lubuskie), a także Krasnystaw (najlepszy wśród gmin miejsko- -wiejskich), Kańczuga i Sianów. Elektroniczne okienko Z ankiet przesyłanych przez samorządy wynika, że internet mocno wkroczył już w codzienne życie gmin. Jak co roku ocenialiśmy sprawność w udo stęp nia niu miesz kań com usług e-urzę du, za an ga żo wanie w internetyzację i kompute ry za cję gmin. Nie co le piej niż w ubie głych la tach wy padła ocena wykorzystania elektronicznych skrzynek podawczych. Są to spe cjal ne miejsca na stronie in ter ne to wej urzędu, gdzie można zło żyć ofi cjalne pismo czy do ku ment ma jący ta ką sa mą moc praw ną jak kwit przyniesiony oso bi ście. Kwestie meldunkowe mieszkańcy mogą załatwić online już niemal w co trzeciej gminie i mieście na prawach powiatu. Jeszcze lepiej wygląda możliwość załatwienia przez internet wszelkich formalności związanych z ewidencją działalności gospodarczej. Takie rozwiązanie umożliwia 63 proc. badanych gmin wiejskich i 84 proc. miast. Elektroniczne załatwienie spraw związanych z podatkami lokalnymi (np. zgłoszenie online przez osobę fizyczną podatku od nieruchomości) też nie jest już niczym nadzwyczajnym. Oferuje to co drugie miasto na prawach powiatu i co trzecia gmina wiejska. Mimo istniejących możliwości mieszkańcy wciąż niechętnie sięgają po takie rozwiązania. Z ankiet wynika, że internet to wciąż mało popularna forma komunikacji z administracją. I to nie tylko na wsi. Korzysta z niej ułamek procentu mieszkańców, np. w Świnoujściu 0,22 proc., Poznaniu 1 proc., Iławie ok. 2 proc., a w Krasnymstawie 5 proc. Jak tłumaczy prof. Wojciech Cellary, kierownik Katedry Technologii Informacyjnych na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu, działania zmierzające do przekonania Polaków do e-administracji nie przyniosły dotąd oczekiwanych rezultatów i powinny być zintensyfikowane. Dostępność internetu w gminach i miastach wciąż się zwiększa. Podpinanie do sieci Samorząd w Świdnicy, który zajął trzecie miejsce w rankingu innowacyjności wśród gmin wiejskich, uruchomił np. gminną sieć komputerową składającą się z czterech nadajników. Zapewnił w ten sposób darmowy dostęp do internetu swoim mieszkańcom. Ponadto uczestniczy w projekcie Lubuska sieć szerokopasmowa, finansowanym ze środków Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Teraz każda miejscowość w gminie jest już podpięta do sieci informuje wójt Adam Jaskulski. Stepnica skorzystała z możliwości, jakie daje ustawa o wspieraniu inwestycji i sieci szerokopasmowych. W dwóch etapach zrealizowała projekt Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu Internet dla mieszkańców gminy Stepnica. Wybudowała sieć światłowodową. W efekcie zlikwidowane zostały bariery techniczne w dostępie do internetu. > INTERNET TO CORAZ CZĘŚCIEJ CODZIENNOŚĆ ADMINISTRACJI SAMORZĄDOWEJ Platformy mobilne Wiele jednostek samorządu terytorialnego zdecydowało się budowę darmowych, finansowanych z własnego budżetu punktów dostępu do internetu. W Katowicach działa 55 hotspotów, prawie 50 proc. więcej niż rok wcześniej. W Poznaniu jest ich aż 120. Infrastruktura teleinformatyczna więc istnieje. Teraz trzeba przekonać mieszkańców do korzystania z sieci. W szkołach na terenie badanych gmin wciąż jest często kilkanaście komputerów na 100 uczniów. Dlatego samorządy uruchamiają dodatkowe stanowiska komputerowe, np. w bibliotekach, ośrodkach pomocy społecznej czy ośrodkach kultury. W Świnoujściu jest blisko 250 takich miejsc, w Krasnymstawie 60, a w gminie Stepnica 38. Do komunikowania się z mieszkańcami coraz częściej wykorzystywane są platformy mobilne. Aplikacje tego typu umożliwiają kontakt z poziomu smartfona lub tabletu. Samorządy starają się podnosić również umiejętności własnych pracowników, korzystając m.in. z platform e- -learningowych. W ten sposób swoją wiedzę i umiejętności, nie tylko w zakresie technologii teleinformatycznych, ale również w innych dziedzinach, podnoszą urzędnicy np. w Katowicach, Iławie, Stepnicy. > INNOWACYJNE MIASTA NA PRAWACH POWIATU > INNOWACYJNE GMINY WIEJSKIE Poz. Poz. Miasto Województwo Suma punktów Sprawy załatwiane w urzędzie przez internet Szkolenia pracowników Liczba punktów Darmowe punkty dostępu do internetu Prywatne serwisy internetowe Zintegrowany system zarządzania gminą 1 1 Poznań wielkopolskie Świnoujście zachodniopomorskie Katowice śląskie Łódź łódzkie Rybnik śląskie Gliwice śląskie Lublin lubelskie Toruń kujawsko-pomorskie Zabrze śląskie Nowy Sącz małopolskie Rzeszów podkarpackie Słupsk pomorskie Częstochowa śląskie Kraków małopolskie Płock mazowieckie Biała Podlaska lubelskie Dąbrowa Górnicza śląskie Gdańsk pomorskie Olsztyn warmińsko-mazurskie Sopot pomorskie Tarnów małopolskie Tychy śląskie Wrocław dolnośląskie Bielsko-Biała śląskie Krosno podkarpackie Elbląg warmińsko-mazurskie Piotrków Trybunalski łódzkie Białystok podlaskie Jastrzębie-Zdrój śląskie Jaworzno śląskie Opole opolskie Ostrołęka mazowieckie Bytom śląskie Gorzów Wielkopolski lubuskie Grudziądz kujawsko-pomorskie Kalisz wielkopolskie Koszalin zachodniopomorskie Zielona Góra lubuskie Ruda Śląska śląskie Szczecin zachodniopomorskie Tarnobrzeg podkarpackie Bydgoszcz kujawsko-pomorskie Leszno wielkopolskie Łomża podlaskie Suwałki podlaskie Chorzów śląskie Konin wielkopolskie Mysłowice śląskie Skierniewice łódzkie Zamość lubelskie Rozwiązania mobilne Poz. Poz. Gmina Suma punktów Sprawy załatwiane w urzędzie przez internet Szkolenia pracowników Liczba punktów Darmowe punkty dostępu do internetu Prywatne serwisy internetowe Zintegrowany system zarządzania gminą 1 3 Stepnica zachodniopomorskie Iława warmińsko-mazurskie Świdnica lubuskie Ożarowice śląskie Dębica podkarpackie Koszyce małopolskie Sławno łódzkie Wola Uhruska lubelskie Brzozie kujawsko-pomorskie Gołuchów wielkopolskie Górno świętokrzyskie Jeziorzany lubelskie Postomino zachodniopomorskie Rząśnia łódzkie Wąsewo mazowieckie Budzyń wielkopolskie Cekcyn kujawsko-pomorskie Czerniewice łódzkie Jeleniewo podlaskie Potok Górny lubelskie Radziemice małopolskie Reńska Wieś opolskie Sękowa małopolskie Szelków mazowieckie Gołcza małopolskie Kaźmierz wielkopolskie Kurzętnik warmińsko-mazurskie Płaska podlaskie Repki mazowieckie Rościszewo mazowieckie Tuchomie pomorskie Brańsk podlaskie Hanna lubelskie Klwów mazowieckie Kuryłówka podkarpackie Maszewo lubuskie Milanów lubelskie Polska Cerekiew opolskie Przemęt wielkopolskie Kocierzew Południowy łódzkie Konopiska śląskie Krzywda lubelskie Niedźwiada lubelskie Waśniów świętokrzyskie Wągrowiec wielkopolskie Żarnowiec śląskie Czernikowo kujawsko-pomorskie Kondratowice dolnośląskie Korycin podlaskie Koszęcin śląskie Łęka Opatowska wielkopolskie Nowy Targ małopolskie Rozwiązania mobilne

18 S18 największe inwestycje samorządów Wtorek 15 lipca 2014 ekonomia.rp.pl Lp.SamorządInwestycja Wartość w mln zł Data zakończenia Lp.SamorządInwestycja Wartość w mln zł Data zakończenia 1 Warszawa II linia metra w Warszawie budowa i zakup taboru Gdańsk Połączenie Portu Lotniczego z Portem Morskim Gdańsk Trasa Słowackiego Warszawa Budowa Trasy Siekierkowskiej kolejny etap Warszawa Budowa Trasy Mostu Północnego (do węzła z ul. Modlińską oraz od węzła z ul. Pułkową do węzła przesiadkowego Młociny) Poznań System gospodarki odpadami dla miasta Poznania Szczecin Zakład Technicznego Unieszkodliwienia Odpadów Toruń Budowa mostu drogowego w Toruniu wraz z drogami dojazdowymi 693 zakończona 8 Kraków Program Gospodarki Odpadami Komunalnymi Łódź Rozbudowa i modernizacji trasy kolejowej w relacji wschód zachód Zabrze Drogowa Trasa Średnicowa Katowice Gliwice Bydgoszcz Budowa zakładu termicznego przekształcania odpadów komunalnych Olsztyn Modernizacja i rozwój zintegrowanego systemu transportu zbiorowego Lublin Zintegrowany system miejskiego transportu publicznego w Lublinie Wrocław Budowa Narodowego Forum Muzyki we Wrocławiu Łódź Węzeł Multimodalny przy Dworcu Łódź Fabryczna Rzeszów Budowa systemu integrującego transport publiczny miasta Rzeszowa i okolic Gdańsk Gdański projekt komunikacji miejskiej etap IIIB i IIIC Białystok Budowa Zakładu Unieszkodliwień Odpadów Komunalnych Warszawa Modernizacja ciągu ulic Marsa Żołnierska etap II Kielce Rozwój systemu komunikacji publicznej w Kieleckim Obszarze Metropolitalnym 353 zakończona 21 Kraków Centrum Kongresowe (rondo Grunwaldzkie) Gliwice Budowa hali widowiskowo sportowej Podium Nowy Sącz Modernizacja i rozbudowa systemu gospodarki wodno ściekowej Poznań Przebudowa węzła komunikacyjnego rondo Kaponiera Katowice Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach Poznań Budowa zajezdni tramwajowej Franowo Gdańsk Gospodarka wodno ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM priorytetu Konin Uporządkowanie gospodarki odpadami na terenie subregionu konińskiego Białystok Stadion piłkarski w regionie północno wschodniej Polski wraz z zapleczem treningowym Lublin Budowa drogi dojazdowej do węzła drogowego Dąbrowica Katowice Budowa siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Łódź Rewitalizacja EC 1 i jej adaptacja na cele kulturalno artystyczne Olsztyn Budowa zakładu unieszkodliwienia odpadów Poznań Budowa trasy tramwajowej Os. Lecha Franowo 261 zakończona 35 Łódź Budowa drogi krajowej nr 1 Trasa Górna Warszawa Przebudowa ciągu ul. Żegańskiej i ul. Zwoleńskiej na odc. od ul. Pożaryskiego do ul. Mrówczej Wrocław Budowa obiektu Afrykarium Oceanarium Warszawa Budowa Trasy Świętokrzyskiej zadanie B Dąbrowa Górnicza Przebudowa drogi krajowej nr Kraków Zakup niskopodłogowego taboru tramwajowego 244 zakończona 41 Kielce Budowa zakładu unieszkodliwiania odpadów w Promniku Gdańsk Budowa Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku Katowice Strefa rondo rynek Piotrków Trybunalski Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków Warszawa Modernizacja Al. Jerozolimskich budowa węzła Łopuszańska Kleszczowa 225 zakończona 46 Toruń Integracja systemu transportu miejskiego wraz z zakupem taboru tramwajowego Warszawa Budowa Szpitala Południowego Poznań Odnowa infrastruktury transportu 224 zakończona 49 Włocławek Przebudowa drogi krajowej nr Warszawa Modernizacja ciągu ulic Marsa Żołnierska etap I Bydgoszcz Budowa ulicy Ogińskiego, wraz z obiektami inżynierskimi i dojazdami w Bydgoszczy Warszawa Rozbudowa i modernizacja szpitala św. Rodziny Tychy Przebudowa drogi krajowej nr 1 i 86 Gdańsk Cieszyn Gliwice Modernizacja gospodarki wodno ściekowej w Gliwicach II etap Lublin Budowa stadionu miejskiego w Lublinie Warszawa Budowa ul. Wołoskiej na odc. ul. Rostafińskich ul. Cybernetyki Warszawa Budowa ul. Nowolazurowej zadanie B Łódź Program Miasto Kamienic Szczecin Budowa hali widowiskowo sportowej Łódź Budowa Trasy Górna Toruń Zagospodarowanie terenu Jordanek Toruń Budowa hali widowiskowo sportowej przy ul. Bema Jastrzębie Zdrój Budowa drogi głównej południowej Uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej na obszarze Związku 64 Gorzów Wlkp. Celowego Gmin MG Warszawa Przebudowa (rozbudowa) ul. Prostej na odc. rondo Daszyńskiego rondo ONZ Płock Uporządkowanie gospodarki ściekowej Rzeszów Budowa drogi od ul. Załęskiej do ul. Lubelskiej wraz z budową mostu na rzece Wisłok Kraków Budowa linii tramwajowej łączącej ul. Brożka oraz Kampus UJ 178 zakończona 69 Bukowno Porządkowanie gospodarki ściekowej w zlewni Białej Przemszy na terenach gmin: Olkusz, Bukowno, Bolesław, Klucze etap I Toruń Budowa Trasy Średnicowej Płn Warszawa Budowa Trasy Świętokrzyskiej zadanie A Siedlce Rozbudowa oczyszczalni ścieków Zabrze Poprawa gospodarki wodno ściekowej Kraków Rozbudowa linii tramwajowej KST, etap II Warszawa Rozbudowa i modernizacja Szpitala Wolskiego Katowice Układ komunikacyjny dla terenu budowy Nowego Muzeum Śląskiego 155 zakończona 77 Lublin Budowa drogi dojazdowej do węzła drogowego Jakubowice Warszawa Przebudowa wraz z rozbudową Szpitala Praskiego Wrocław Przebudowa Teatru Muzycznego Capitol we Wrocławiu 145 zakończona 80 Kraków Warszawa: dane z budżetu miasta Przebudowa linii tramwajowej na odcinku rondo Mogilskie al. Jana Pawła II plac Centralny Lublin Port lotniczy Lublin 142 zakończona 82 Warszawa Budowa ul. Czerniakowskiej Bydgoszcz Przebudowa ul. Grunwaldzkiej na odcinku od Węzła Zachodniego do granic miasta Gdańsk Kompleksowe zabezpieczenie Przeciwpowodziowe Żuław Etap I Tychy Budowa zakładu zagospodarowania i przeróbki odpadów komunalnych Poznań Przedłużenie Poznańskiego Szybkiego Tramwaju do Dworca Zachodniego w Poznaniu 131 zakończona 87 Tychy Modernizacja stadionu miejskiego Gdańsk Ochrona wód Zatoki Gdańskiej budowa i modernizacja systemu odprowadzania wód opadowych 128 zakończona 89 Kielce Modernizacja i rozbudowa targów Kielce 126 zakończona 90 Bielsko Biała Rozbudowa i modernizacja stadionu miejskiego Ciechanów Budowa i rozbudowa systemu wodno kanalizacyjnego Szczecin Filharmonia Szczecińska im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie 118 zakończona 93 Jelenia Góra Uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej Stalowa Wola Budowa Zakładu Mechaniczno Biologicznego Przetwarzania Odpadów Komunalnych Białystok Przebudowa ul. gen. F. Kleeberga Warszawa Budowa ul. Nowolazurowej zadanie C Szprotowa Kompleksowe rozwiązanie gospodarki wodno ściekowej dla aglomeracji Szprotawa Zabrze Europejski ośrodek kultury technicznej i turystyki przemysłowej Chełm Modernizacja oczyszczalni ścieków Poznań Spalarnia odpadów Dzierżoniów Uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej na terenie powiatu Dzierżoniowskiego etap I Poznań System ITS Bielsko Biała Poprawa stanu gospodarki wodno ściekowej w dzielnicach miasta Bielsko Biała Elbląg Przebudowa ulic stanowiących ciąg drogi wojewódzkiej nr Warszawa Przebudowa i modernizacja Szpitala Grochowskiego Szczecin Budowa i wyposażenie I etapu Pomerania Technopark Poznań Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego Lublin Budowa zespołu krytych pływalni przy Al. Zygmuntowskich Kielce Rozbudowa ul. Ściegiennego 96 zakończona 110 Toruń Gospodarka wodno ściekowa na terenie aglomeracji Toruń II etap 95 zakończona 111 Warszawa Budowa budynków komunalno socjalnych przy ul. Jagiellońskiej Łódź Wybudowanie boiska piłkarskiego przy al. Unii Lubelskiej Gdańsk Zintegrowany System Zarządzania Ruchem TRISTAR Kielce Rozwój infrastruktury Kieleckiego Parku Technologicznego Wrocław Inteligentny system transportu Siedlce Program komunalnego budownictwa mieszkaniowego Warszawa Przebudowa ul. Marynarskiej na odc. ul. Taśmowa Rzymowskiego Warszawa Przebudowa (rozbudowa) ul. Grzybowskiej na odc. ul. Jana Pawła II Siedmiogrodzka Rzeszów Budowa drogi krajowej łączącej obwodnicę północną miasta z drogą ekspresową S 19 i autostradą A 4 86 zakończona 120 Warszawa Warszawski węzeł wodno rowerowy pedałuj i płyń Bytom Modernizacja gospodarki cieplnej dla gminy Bytom i Radzionków Kielce Rewitalizacja zabytkowego śródmieścia Kielc etap I i II Poznań Budowa Poznańskiego Parku Technologiczno Przemysłowego Warszawa Budowa parkingów strategicznych Parkuj i jedź II etap Dąbrowa Górnicza Kontrakt W3B Toruń Rozwój sieci komunikacji tramwajowej w Toruniu w latach Warszawa Modernizacja ul. Świętokrzyskiej Krotoszyn Uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej na terenie aglomeracji Krotoszyn Etap II Warszawa Zagospodarowanie nadbrzeży Wisły etap I Warszawa Budowa linii tramwajowej na Tarchomin pozyskanie nieruchomości, budowa Zielona Góra Gospodarka ściekowa na terenie Zielonej Góry Etap II Gdańsk Budowa ulicy Nowej Łódzkiej w Gdańsku 75 zakończona 133 Warszawa Przebudowa i modernizacja Szpitala Czerniakowskiego Poznań Rozbudowa Biblioteki Raczyńskich 73 zakończona 135 Gdynia Rozbudowa Teatru Muzycznego im. Danuty Baduszkowej Grudziądz Modernizacja sieci tramwajowej w Grudziądzu Olsztyn Budowa i uruchomienie Olsztyńskiego Parku Naukowo Technologicznego 69 zakończona 138 Nowy Targ Modernizacja gospodarki wodno ściekowej Ożarowice Infrastruktura okołolotniskowa MPL Katowice Tarnowo Podgórne Budowa Aquaparku Tarnowskie Termy Leszno Przebudowa drogi krajowej nr 5 67 zakończona 142 Tychy Budowa parkingu wielopoziomowego Lublin Infrastruktura dla strefy ekonomicznej 65 zakończona 144 Opole Trias Opolski ochrona zbiornika wód podziemnych Jelenia Góra Budowa Term Cieplickich Dolnośląskiego Centrum Rekreacji Wodnej 63 zakończona 146 Lubsko Zapewnienie prawidłowej gospodarki ściekowej na terenie miasta i gminy Lubsko Olsztyn Budowa całorocznej infrastruktury sportowo rekreacyjnej nad Jeziorem Krzywym Poznań Przebudowa wiaduktu Górczyńskiego 63 zakończona 149 Kraków Budowa ul. Lema Grudziądz Modernizacja składowiska odpadów w Zakurzewie Łódź Przebudowa ul. Piotrkowskiej Bydgoszcz Budowa wiaduktu i przystanków kolejowych w bydgosko toruńskim obszarze metropolitarnym BIT CITY Słupsk Budowa Parku Wodnego Centrum Rekreacji, Sportu i Rehabilitacji w Słupsku Bydgoszcz Inteligentne systemy transportowe Bielsko Biała Infrastruktura turystyczno rekreacyjna w Bielsku Białej 56 zakończona 156 Grudziądz Budowa Trasy Średnicowej od ul. Droga Łąkowa do węzła A 1 odcinek Warszawa Przebudowa ciągu ulic: Marywilska Czołowa Polnych Kwiatów na odc. Trasa Toruńska ul. Mehoffera etap I Warszawa Budowa i rozbudowa infrastruktury teleinformatycznej urzędu m.st. Warszawy Warszawa Budowa mieszkań komunalnych przy ul. Pełczyńskiego Dąbrowa Górnicza Zagospodarowanie terenu w rejonie osiedla Mickiewicza i Norwida

19 ekonomia.rp.pl Wtorek 15 lipca 2014 największe inwestycje samorządów S19 Wielkie przedsięwzięcia dzięki pieniądzom z Unii INFRASTRUKTURA Najwięcej dużych projektów prowadzi Warszawa, za nią jest Gdańsk. ARTUR OSIECKI Na pierwszym miejscu rankingu największych inwestycji samorządowych (nie tylko w kraju, ale i w całej UE) znajduje się druga linia metra w Warszawie. Za projekt odpowiada ratusz stolicy i spółka Metro Warszawskie. Unia ma dołożyć do budowy i zakupu taboru ok. 3 mld zł. Całkowity orientacyjny koszt projektu to prawie 6 mld zł. Na drugim miejscu znalazła się Trasa Słowackiego w Gdańsku (ok. 18 km), czyli połączenie lotniska z portem morskim. Trasa poprawi dostęp lądowy do obu portów i stanie się kluczowym elementem nowego układu komunikacyjnego miasta, usprawniając tranzyt. Najbardziej spektakularnym jej fragmentem będzie najdłuższy w Polsce tunel pod rzeką (martwą Wisłą). Inwestycja podzielona na cztery zadania ma kosztować 1,49 mld zł, z czego wkład UE to 1,15 mld zł. Projekt, za który odpowiada samorząd Gdańska, ma dwie cechy wspólne z budową warszawskiego metra. To także kluczowy projekt indywidualny finansowany z Infrastruktury i środowiska i tak jak metro ma być zakończony oraz rozliczony w przyszłym roku. Na trzecim miejscu znajduje się kolejny etap budowy Trasy Siekierkowskiej w Warszawie; ma kosztować 1,2 mld zł i zakończyć się w tym roku. Spalarnie śmieci Inna wielka inwestycja warszawska to budowa Trasy Mostu Północnego. Most im. Marii Curie-Skłodowskiej oddano do użytku ponad dwa lata temu. Jest to przedsięwzięcie numer cztery na liście największych inwestycji samorządowych. Tuż za nim, na piątym miejscu, plasuje się projekt System gospodarki odpadami dla miasta Poznania. To sztandarowa inwestycja stolicy Wielkopolski. Obejmuje m.in. budowę spalarni śmieci. Ma powstać nowoczesny system, który pozwoli w sposób kompleksowy prowadzić gospodarkę odpadami. Budowę spalarni rozpoczęto w maju 2014 r. Jak twierdzi Łukasz Dziekoński, przewodniczący zarządu panaeuropejskiego funduszu infrastrukturalnego Marguerite (wniósł kapitał do spółki celowej powołanej do realizacji tej inwestycji), jest to największy projekt w formule partnerstwa publiczno-prywatnego realizowany w Polsce i największa inwestycja na zasadach PPP w 2013 r. w całej UE w sektorze utylizacji odpadów. Inwestycję w Poznaniu Unia wskazuje jako wzór efektywnego wykorzystania funduszy europejskich (dotacja z Infrastruktury i środowiska ) i kapitału prywatnego. Projekt był wielokrotnie nagradzany przez prestiżowe magazyny (m.in. Project Finance Deal of the Year, Infrastructure Journal Awards i Partnership Award). Za poznańskim znalazł się inny projekt spalarniowy o wartości 711 mln zł: budowa zakładu termicznego unieszkodliwiania odpadów dla Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego. Odpowiada za niego samorząd Szczecina. Projekt też jest dotowany z Infrastruktury i środowiska. Ma umożliwić spalanie 150 tys. ton odpadów rocznie. W pierwszej dziesiątce megainwestycji na ósmym miejscu znalazła się jeszcze budowa spalarni w Krakowie ( Program gospodarki odpadami komunalnymi ), finansowana z programu Infrastruktura i środowisko. Pierwszą dziesiątkę uzupełniają dwie inwestycje drogowe: pierwsza w Toruniu (zbudowano już most z dojazdami) i druga w Zabrzu (odcinek Drogowej Trasy Średnicowej) oraz kolejowy projekt w Łodzi (rozbudowa i modernizacja trasy kolejowej relacji Wschód Zachód). Stolica liderem Najwięcej dużych inwestycji prowadzi Warszawa. W pierwszej dziesiątce są trzy. Łącznie z pozostałymi dużymi projektami stolicy mają pochłonąć prawie 12 mld zł. Drugi na liście Gdańsk na megaprojekty wyda ponad 3 mld zł, trzeci Poznań niecałe 3 mld zł, a Łódź i Kraków ponad 2 mld zł. Wartość inwestycji w Toruniu, Lublinie, Bydgoszczy, Szczecinie, Katowicach, Wrocławiu i Kielcach przekracza 1 mld zł.

20 S20 ranking samorządów 2014 Wtorek 15 lipca 2014 ekonomia.rp.pl Obligacje zyskują na znaczeniu BUDŻETY Emisja papierów dłużnych, leasing zwrotny, partnerstwo publiczno-prawne. Samorządy coraz częściej sięgają po te instrumenty. ANNA CIEŚLAK- -WRÓBLEWSKA Samorządy przestały się na gwałt zadłużać. Jeszcze w latach ich dług rósł w tempie dwucyfrowym; zwiększył się z 26 do 66 mld zł! Ostatnie dwa lata to skromny wzrost w wysokości 2 3 proc. Skąd to przyhamowanie? To efekt zapaści, nie bójmy się tego mocnego słowa, w samorządowych inwestycjach komentuje Tomasz Kaczor, główny ekonomista Banku Gospodarstwa Krajowego. Spowolnienie gospodarcze uderzyło także w lokalne budżety. Ale samorządy zachowały się dosyć konserwatywnie. Nie zwiększały deficytu, tylko rozpoczęły agresywne działania oszczędnościowe, głównie w postaci cięć w inwestycjach wyjaśnia Tomasz Kaczor. W sumie wydatki na inwestycje w 2012 i 2013 r. wyniosły po ok. 34 mld zł wobec ponad 42 mld zł w latach Gminy i miasta wyhamowały inwestycyjny impet także z powodu kończących się funduszy UE oraz zmian w prawie. Przez ostatnie trzy lata samorządy przygotowywały się do nowego wskaźnika zadłużenia, który oblicza się indywidualnie dla każdej jednostki. Wymusza on większą dyscyplinę wydatków bieżących podkreśla Dorota Dziedzic, analityk Fitch Ratings Polska. W efekcie przyniosło to znaczącą poprawę wyników operacyjnych tych jednostek, które podlegają naszej ocenie. Można też podejrzewać, że miasta i gminy zaczęły się już przygotowywać do nowego rozdania funduszy UE od 2015 r., gromadząc wkład własny wyjaśnia Dziedzic. Jak będzie w tym roku? Samorządowe plany są dosyć ambitne: 12,5 mld zł deficytu wobec 380 mln zł w 2013 r. i 50 mld zł wydatków na inwestycje (tak wynika ze sprawozdań finansowych za I kwartał). Wybory motywują samorządowców do kończenia inwestycji, ale na razie ożywienia nie widać Gospodarka jest fazie wzrostowej, co powinno przełożyć się na większą aktywność inwestycyjną sektora publicznego. Do tego mamy rok wyborczy. A wybory motywują samorządowców do kończenia inwestycji zauważa Tomasz Kaczor. Na razie nie widać jednak wielkiego ożywienia. Jak wynika z danych Narodowego Banku Polskiego, wartość zaciągniętych przez samorządy kredytów wyraźnie spada już od stycznia 2013 r. Na koniec kwietnia 2014 r. roku wynosiła 33,5 mld zł i osiągnęła poziom z początku 2011 r. Co ciekawe, systematycznie, choć nie bardzo dynamicznie, rośnie wartość wyemitowanych przez samorządy papierów dłużnych. Według NBP na koniec maja tego roku było to 17 mld zł, czyli o 20 proc. więcej niż rok wcześniej. Rzeczywiście obserwujemy wzrost zainteresowania tą formą finansowania inwestycji potwierdza Tomasz Kaczor. Samorządy oswoiły się z tym instrumentem. Przekonały się, że nie jest on skomplikowany. - Z punktu widzenia samorządów, obligacje są bardziej elastycznym instrumentem finansowym niż kredyt. Przykładowo, harmonogram spłaty kredytu to zwykle równe raty rozłożone na lata. W przypadku obligacji, raty wykupu mogą być zróżnicowane w kolejnych latach i dostosowane do przewidywanej sytuacji finansowej danej jednostki. Wybór organizatora emisji nie wymaga przetargu, przy kredytach takie wymagania zaś obowiązują wylicza Dorota Dziedzic. Obligacje mogą obejmować znacznie dłuższy horyzont czasowy niż tradycyjne kredyty. Na rynku pojawił się nowy instrument finansowania inwestycji, który wzbudził zainteresowanie samorządów. To tzw. dzierżawa lub leasing zwrotny. Rozwiązanie to jest o tyle ciekawe, że jest neutralne lub nawet poprawia wskaźniki zadłużenia mówi >SPADA WARTOŚĆ KREDYTÓW DLA GMIN Krzysztof Kluza z Getin Banku. Na czym to polega? W zwykłym leasingu najpierw podmiot użytkuje majątek, płaci za to, a potem może go wykupić. W dzierżawie zwrotnej samorząd najpierw sprzedaje inwestorowi swój majątek, potem płaci za jego wynajem, a na końcu - odkupuje. W transakcjach przeprowadzonych za pośrednictwem naszego banku samorząd ma zagwarantowany odkup np. swojej nieruchomości po cenie zakupu. Taki zwrotny leasing pozwala odblokować kapitał zamrożony w w istniejącym majątku, gdy gmina ma dalsze potrzeby inwestycyjne mówi Krzysztof Kluza. Całość tego procesu jest w pełni jawna. Pionierem w tej dziedzinie był Wrocław, który pod koniec 2012 r. sprzedał cztery urzędowe budynki za 82 mln zł, a później wziął je w leasing (700 tys. miesięcznego czynszu przez dziesięć lat). Powoli, ale sukcesywnie rośnie liczba inwestycji realizowanych w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Dotyczy to zwłaszcza obszaru efektywności energetycznej oraz gospodarki komunalnej, choć nie są to duże projekty twierdzi Bartosz Korbus z Instytutu PPP. Chodzi na przykład o inwestycje poprawiające efektywność energetyczną budynków użyteczności publicznej. Inwestor sam finansuje modernizację, a jego wynagrodzenie pochodzi z oszczędności, jakie samorząd uzyskuje dzięki inwestycji. Na przykład gdy gmina przed modernizacją wydawała 100 zł na energię, a po modernizacji wydatki te zmalały do 70 zł, to uzyskanymi oszczędnościami dzieli się z partnerem publicznym. Samorządy podchwyciły też pomysł oddawania w zarząd sieci wodno-kanalizacyjnych. Samorząd ustala standardy świadczenia usług dla mieszkańców i limity cen. Natomiast inwestor zarabia dzięki efektywnemu zarządzaniu siecią, a nie poprzez zwiększenie opłat. Popularność zdobywają również projekty dotyczące oświetlania ulic, budowy parkingów oraz tzw. projekty hybrydowe łączące kapitał prywatny i środki z UE. Sukcesem kończą się pierwsze projekty w formule PPP. To zachęca innych do naśladownictwa. Samorządy mają coraz więcej wiedzy na temat partnerstwa publiczno- -prywatnego. Ich propozycje dla biznesu są więc coraz bardziej przemyślane podsumowuje Bartosz Korbus. Specyficzny i wymagający klient banków FINANSE Jednostki samorządu terytorialnego z uwagi na fakt, że dysponują środkami publicznymi, podlegają rygorom wielu ustaw i w ich ramach muszą prowadzić politykę inwestycyjną. Realizacja zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) jest determinowana przez istnienie systemu finansów tych jednostek, w tym przede wszystkim systemu ich dochodów i wydatków budżetowych. System ten powinien gwarantować odpowiednią do zadań ilość środków, możliwość swobodnego nimi dysponowania, a przede wszystkim powinien zabezpieczać stabilność dochodów. Jednak jak pokazuje doświadczenie, często plany rozmijają się z rzeczywistością. Obowiązujący w Polsce system finansowania zadań JST, oparty na dochodach własnych, dotacjach, subwencjach ogólnych oraz środkach z funduszy Unii Europejskiej, nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania na kapitał. Współpraca banku z samorządami i spółkami z nimi powiązanymi realizowana jest dwutorowo. Z jednej strony samorządy ogłaszają przetarg na obsługę budżetu, udzielenie kredytu czy konkursy na emisję obligacji, a z drugiej oczekują propozycji innych rozwiązań, które umożliwią im realizację planowanych zadań inwestycyjnych. Zarządzanie klasyczne lub aktywne W pierwszym przypadku bank startuje w przetargu, a jego wygrana uzależniona jest praktycznie tylko od zaoferowanej ceny. Jest to najbardziej rozpowszechniona forma pozyskania kapitału przez JST. Taki typ zarządzania finansami można określić jako zarządzanie klasyczne. Bazuje ono na wykorzystaniu budżetu w układzie krótkookresowym (często jednorocznym). Dochody i wydatki nie są ujmowane w odniesieniu do realizowanego zadania i okresu jego życia. Skutkiem tego jest przerzucanie konsekwencji finansowania niedoborów na przyszłe lata. Na szczęście zmiana ustawy o finansach publicznych niejako wymusiła aktywne zarządzanie finansami. Cechuje się ono kompleksowością podejścia. Obejmuje całokształt procesów gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych oraz odpowiednie decyzje w tym zakresie. Bazuje na sprawnej informacji, budżetowaniu w długim okresie, wieloletnim planowaniu finansowym i inwestycyjnym. Zmienia się rola skarbników, którzy zaczynają działać jak dyrektorzy finansowi w wielkich korporacjach. W poszukiwaniu niestandardowych rozwiązań samorządy zaczynają się interesować realizacją projektów w formule partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP). Taka inwestycja nie zalicza się im do długu, gdy partner prywatny weźmie na siebie dwa z trzech rodzajów ryzyka (budowy, dostępności, popytu). PPP to przedsięwzięcia realizowane na podstawie umowy długoterminowej (zwykle lat), zawartej między podmiotem publicznym a prywatnym. Jej celem jest stworzenie składników infrastruktury umożliwiającej świadczenie usług o charakterze publicznym. Motywem skłaniającym do realizacji inwestycji w takiej formule, oprócz niewliczania jej finansowania do długu, jest zmiana sposobu myślenia o projekcie i przestawienie się na długookresowe liczenie opłacalności. Takie aktywne zarządzanie finansami zaczyna być coraz popularniejsze wśród samorządowców. W ciągu najbliższych kilku lat powinno stać się powszechne. Kolejne lata mają być z nadwyżką Z analizy wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego (dane dostępne w Ministerstwie Finansów) wynika, że zmiany w ustawie o finansach publicznych spowodowały w perspektywie krótkoterminowej (lata ) ograniczanie wydatków majątkowych i gromadzenia środków na finansowanie przyszłych inwestycji. Utrzymała się także tendencja ograniczania zadłużenia sektora JST, z wyjątkiem zobowiązań związanych z projektami unijnymi. JST po zamknięciu 2013 r. zbiorczo deficytem w wysokości 0,4 mld zł w kolejnych trzech latach planują zakończenie roku nadwyżką: w 2015 r. ok. 5 mld zł, a w 2016 r. już ponad 6 mld zł. Wśród samorządów popularność zyskuje też finansowanie potrzeb poprzez emisję obligacji. Pozwala to niektórym samorządom obniżyć poziom indywidualnego MATERIAŁY PRASOWE <W Poznaniu powstanie spalarnia śmieci współfinansowana przez inwestorów prywatnych wskaźnika zadłużenia poprzez zaplanowanie wykupu obligacji na długi okres i obniżenie rat kapitałowych. Dodatkowym atutem jest możliwość rozmów z kilkoma bankami odnośnie do warunków takiej emisji i wynegocjowanie najkorzystniejszych warunków. Ocena i prognoza Podsumowując, sytuację jednostek samorządu terytorialnego i prognozę na przyszłość można określić następująco: JST ograniczają zadłużenie z wyjątkiem zobowiązań związanych z projektami unijnymi i gromadzą środki na finansowanie przyszłych inwestycji; poprawa sytuacji makroekonomicznej i środki UE z perspektywy są szansą na poprawę sytuacji finansowej sektora JST; liczba jednostek samorządu terytorialnego, które mogą mieć trudności z uchwaleniem budżetu z powodu przekroczenia dopuszczalnego wskaźnika zadłużenia, będzie się corocznie zmniejszała; samorządy coraz częściej będą realizowały inwestycje w ramach PPP, a także będą finansowały swoje potrzeby za pomocą emisji obligacji. Piotr Galas dyrektor Departamentu Klienta Korporacyjnego w PKO Banku Polskim