Rok akademicki: 2015/2016 Kod: DIS s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -

Transkrypt

1 Nazwa modułu: Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Rok akademicki: 2015/2016 Kod: DIS s Punkty ECTS: 2 Wydział: Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 7 Strona www: Osoba odpowiedzialna: dr inż. Kozakiewicz Ryszard (rysiek@agh.edu.pl) Osoby prowadzące: dr inż. Kozakiewicz Ryszard (rysiek@agh.edu.pl) mgr inż. Rzeszutek Mateusz (rzeszut@agh.edu.pl) Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza M_W001 zna podstawowe pojęcia, definicje i uwarunkowania prawne związane z nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska M_W002 zna kryteria kwalifikacyjne używane w celu identyfikacji obiektów niebezpiecznych i procedurę zgłoszenia obiektów zakwalifikowanych do kategorii niebezpiecznych M_W003 zna podstawowe elementy programu zapobiegania awariom i raportu o bezpieczeństwie M_W004 zna podstawowe elementy wewnętrznego i zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego M_W005 zna obowiązki operatorów w przypadku awarii, tryb i terminy zgłaszania poważnych awarii Umiejętności 1 / 7

2 M_U001 potrafi - na podstawie badań literaturowych - przedstawić przyczyny poważnych awarii przemysłowych w tym mechanizmów powstawania awarii. IS1A_U01, IS1A_U03 Prezentacja M_U002 potrafi samodzielnie zakwalifikować obiekt niebezpieczny do odpowiedniej kategorii obiektów zwiększonego lub dużego ryzyka wystąpienia poważnej awarii. IS1A_U01, IS1A_U03, IS1A_U05 Kompetencje społeczne M_K001 rozumie konieczność przekazywania społeczeństwu informacji związanych z nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska (awarii przemysłowcyh) IS1A_K07 Aktywność na zajęciach, Udział w dyskusji Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Forma zajęć Wykład Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenia projektowe Konwersatori um seminaryjne praktyczne terenowe warsztatowe Inne E-learning Wiedza M_W001 M_W002 M_W003 M_W004 M_W005 Umiejętności zna podstawowe pojęcia, definicje i uwarunkowania prawne związane z nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska zna kryteria kwalifikacyjne używane w celu identyfikacji obiektów niebezpiecznych i procedurę zgłoszenia obiektów zakwalifikowanych do kategorii niebezpiecznych zna podstawowe elementy programu zapobiegania awariom i raportu o bezpieczeństwie zna podstawowe elementy wewnętrznego i zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego zna obowiązki operatorów w przypadku awarii, tryb i terminy zgłaszania poważnych awarii 2 / 7

3 M_U001 M_U002 potrafi - na podstawie badań literaturowych - przedstawić przyczyny poważnych awarii przemysłowych w tym mechanizmów powstawania awarii. potrafi samodzielnie zakwalifikować obiekt niebezpieczny do odpowiedniej kategorii obiektów zwiększonego lub dużego ryzyka wystąpienia poważnej awarii Kompetencje społeczne M_K001 rozumie konieczność przekazywania społeczeństwu informacji związanych z nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska (awarii przemysłowcyh) Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład Definicję i informację ogólne dotyczące Nadzwyczajnych Zagrożeń Środowiska. Uwarunkowania prawne w Polsce i EU Podstawowe pojęcia i definicje związane z nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska. Ustawa Prawo ochrony środowiska, tytuł IV Poważne awarie i inne postanowienia tej ustawy oraz przepisy szczegółowe zawarte w rozporządzeniach ministrów właściwych do spraw gospodarki oraz środowiska. Przepisy dyrektywy Seveso II. Przepisy konwencji Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (Konwencji Helsińskiej). Informacje o przebiegu i skutkach wybranych poważnych awarii w Polsce i na świecie. Statystyki, przykłady Zagrożenia poważnymi awariami przemysłowymi w Polsce. Zakłady dużego oraz zwiększonego ryzyka wystąpienia poważnych awarii przemysłowych. Informacje o poważnych awariach: przyczyny, scenariusze, wnioski. Główne elementy systemu przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym Kryteria kwalifikacyjne używane w celu identyfikacji obiektów niebezpiecznych. Omówienie procedury identyfikacji obiektów niebezpiecznych przez prowadzącego zakład do kategorii zwiększonego (ZZR) oraz dużego (ZDR) ryzyka wystąpienia poważnej awarii. Procedura zgłoszenia właściwym władzom (komendant powiatowy ZZR lub wojewódzki PSP ZDR oraz wojewódzki inspektor ochrony środowiska WIOŚ) obiektów zakwalifikowanych do kategorii niebezpiecznych. Program zapobiegania awariom, system bezpieczeństwa, raport o bezpieczeństwie Wewnętrzny i zewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy Omówienie wewnętrznego i zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego. Rola konsultacji społecznych. Obowiązki, zadania oraz ustanowione procedury w razie awarii Obowiązki operatorów zakładów zwiększonego (ZZR) oraz dużego (ZDR) ryzyka. Sposób, tryb i terminy zgłaszania poważnych awarii. Zadania kompetentnych władz. Transgraniczne skutki awarii i współpraca międzynarodowa. 3 / 7

4 Inspekcje, kontrole, nadzór Dwupoziomowy system kontroli i nadzoru: poziom kontroli operacyjnej oraz poziom nadzoru państwowego. Odpowiedzialność i sankcje w przypadku niewykonywania wymagań przepisów POŚ. Ćwiczenia projektowe Krajowe regulacje prawne dotyczące awarii. Rodzaje i źródła nadzwyczajnych zagrożeń dla zdrowia i środowiska Przedstawienie krajowych przepisów prawa odnoszących się do awarii przemysłowych. Nakreślenie głównych rodzajów oraz najważniejszych źródeł nadzwyczajnych zagrożeń środowiska naturalnego, a także życia i zdrowia człowieka. Definicje najważniejszych pojęć i tenninów stosowanych w przepisach dotyczących poważnych awarii przemysłowych. Analiza wybranych awarii Powtórzenie najważniejszych definicji związanych z awariami występującymi w przemyśle. Przypomnienie najważniejszych i najbardziej niebezpiecznych w skutkach awarii przemysłowych, które wystąpiły zarówno w kraju jak i na świecie. Analiza wybranych awarii przemysłowych w kraju. Polska na tle innych krajów UE w kontekście występowania nadzwyczajnych zagrożeń Dokładna analiza przyczynowo- skutkowa najbardziej znanych awarii przemysłowych w Polsce. Analiza porównawcza bezpieczeństwa oraz ewentualnego narażenia Polski na wystąpienie nadzwyczajnych zagrożeń środowiska w odniesieniu do innych krajów Unii Europejskiej. Przyczyny awarii i wypadków w przemyśle. Mechanizm powstawania awarii Analiza podstawowych przyczyn wystąpienia awarii oraz wypadków w wybranych gałęziach przemysłowych w Polsce i na świecie. Przedstawienie mechanizmu przyczynowo- skutkowego prowadzącego do wystąpienia dowolnej awarii. Klasyfikacja nadzwyczajnych zagrożeń chemicznych. Pożary i wybuchy Wytypowanie i klasyfikacja nadzwyczajnych zagrożeń chemicznych. Przedstawienie najbardziej znanych wypadków i awarii wywołujących chemiczne zagrożenia zdrowotne i środowiskowe. Nakreślenie mechanizmów powstawania pożarów oraz wybuchów wywołanych w sposób naturalny i/lub z udziałem człowieka wraz z przykładami. Uwolnienia toksyczne, reaktywność i niekontrolowane reakcje chemiczne. Niezawodność w systemie człowiek - technika - środowisko Wyjaśnienie pojęć związanych z uwolnieniami toksycznymi, reaktywnością raz niekontrolowanymi reakcjami chemicznymi. Przedstawienie wybranych przykładów związanych z omawianymi zagrożeniami i ich skutków. Omówienie pojęcia niezawodności. Zarządzanie ryzykiem. Metody analizy zagrożeń Omówienie najważniejszych pojęć związanych z zarządzaniem ryzykiem. Opis wybranych metod analizy zagrożeń. Uwalnianie substancji chemicznych do otoczenia. Analiza efektów fizycznych i skutków awaryjnych uwolnień substancji chemicznych do otoczenia Przedstawienie wybranych przykładów awarii i wypadków, podczas których doszło do uwolnienia niebezpiecznych substancji chemicznych do otoczenia wraz z opisem skutków środowiskowych oraz zdrowotnych związanych z niekontrolowanym przedostaniem się chemikaliów poza zakład przemysłowy. Zarządzanie bezpieczeństwem instalacji. Identyfikacja zagrożeń na szczeblu zakładu (w wybranych technologiach) 4 / 7

5 Przedstawienie sposobów zarządzania bezpieczeństwem instalacji na wybranych przykładach. Określenie, w jaki sposób identyfikowane są zagrożenia w wybranym zakładzie przemysłowym. Raport bezpieczeństwa obiektu przemysłowego. Typowe elementy planu operacyjno - ratowniczego na wypadek awarii na szczeblu zakładu i lokalnym Przedstawienie poszczególnych składowych raportu bezpieczeństwa obiektu przemysłowego, wraz ze szczegółowym opisaniem wybranych elementów raportu. Prezentacja przykładowego raportu bezpieczeństwa dla wybranego zakładu przemysłowego. Opisanie podstawowych składowych planu operacyjno- ratowniczego. Prezentacja przykładowego planu operacyjno ratowniczego. Kierowanie sytuacjami kryzysowymi w miastach. System reagowania kryzysowego. Działania lokalne, regionalne i centralne Określenie, w jaki sposób kieruje się sytuacjami kryzysowymi w miastach. Przedstawienie przykładów sytuacji kryzysowych mogących zagrozić bezpieczeństwu w miastach. Opis systemu reagowania kryzysowego na szczeblu lokalnym, regionalnym i centralnym. System powiadamiania i ostrzegania przed zanieczyszczeniami środowiska.organizacja monitoringu środowiska w trakcie awarii przemysłowej Opis systemów umożliwiających zawiadamianie i ostrzeganie ludności na wypadek wystąpienia zagrożenia z udziałem niebezpiecznych substancji zanieczyszczających środowisko. Określenie sposobu organizacji monitoringu środowiska w czasie wystąpienia awarii w przemyśle. Planowanie działań zapobiegających skutkom zagrożeń. Zmiany klimatu i czynniki klimatotwórcze Przedstawienie sposobów zapobiegania skutkom zagrożeń oraz ich planowanie. Określenie przyczyn zmian klimatu oraz procesów i czynników powodujących te zmiany. Zagrożenia związane z zapyleniem powietrza atmosferycznego. Ekstremalne zdarzenia meteorologiczne. Określenie głównych zagrożeń zdrowotnych i środowiskowych związanych z nadmiernym zapyleniem powietrza. Przeprowadzenie klasyfikacji zdarzeń meteorologicznych. Określenie ekstremalnych zdarzeń meteorologicznych wraz z przykładami ich wystąpienia oraz skutkami przez nie spowodowanymi. Ocena ryzyka zdrowotnego. Analiza ryzyka generowanego przez odpady Dokonanie analizy metod oceny ryzyka zdrowotnego w odniesieniu do różnych zanieczyszczeń oraz niebezpieczeństw mogących wystąpić w miejscu pracy. Przedstawienie potencjalnego ryzyka generowanego przez odpady. Określenie skutków zdrowotnych i środowiskowych wynikających ze składowania odpadów przemysłowych, komunalnych i niebezpiecznych. Sposób obliczania oceny końcowej Ocena końcowa wyznaczana jako średnia arytmetyczna oceny z kolokwium zaliczeniowego i oceny z projektu. Wymagania wstępne i dodatkowe Znajomość podstowowych pojęć i przepisów prawnych z zakresu ochrony środowiska. Zalecana literatura i pomoce naukowe 5 / 7

6 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Dz.U. nr 62, poz Council Directive 96/82/EC of 9 December 1996 on the control of major accident hazards involving dangerous substances. OJ L 10, Dyrektywa Rady 96/82/WE z dnia 9 grudnia 1996 r. dotycząca zarządzania zagrożeniami poważnymi awariami z udziałem substancji niebezpiecznych (tekst polski). Warszawa, CIOP Directive 2003/105/EC of the European Parliament and of the Council of 16 December 2003 amending Council Directive 96/82/EC on the control of major-accident hazards involving dangerous substances [Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/105/WE z dnia 16 grudnia 2003 r. zmieniająca Dyrektywę Rady 96/82/WE dotyczącą zarządzania zagrożeniami poważnymi awariami z udziałem substancji niebezpiecznych]. OJ L 345, , p Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Dz. U. nr 30, poz Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku. DzU nr 104, poz Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 12 września 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku. DzU nr 197, poz Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 lipca 2003 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać plany operacyjno-ratownicze. DzU nr 131, poz Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać plany operacyjno-ratownicze. Dz. U. nr 229 poz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. DzU z 2003 r. nr 5, poz Convention on the transboundary effects of industrial accidents, ECE UN, E/ECE UN 1992; New York Konwencja sporządzona w Helsinkach dnia 17 marca 1992 r. w sprawie transgranicznych skutków awarii przemysłowych. DzU z 2004 r. nr 129, poz Michalik J.S.: Przeciwdziałanie poważnym awariom przemysłowym. Chemia Przemysłowa 3 / 2005 (Nr 285), BMP, s Michalik J.S., Domański W., Gajek A., Łużny E., Grobecki A., Lewandowski J., Kawa W.: Program zapobiegania awariom oraz system zarządzania bezpieczeństwem w zakładach zagrażających poważną awarią przemysłową. Wytyczne. Wyd.: CIOP-PIB, Warszawa, 2005 r. 13. Borysiewicz M., Markowski A.S., redakcja Michalik J.S.: Kryteria akceptowalności ryzyka poważnych awarii przemysłowych. Wyd.: CIOP, Warszawa, 2002 r. 14. Maciejewski M. (red): Współczesne problemy ekstremalnych zagrożeń środowiska. Wyd.: IMGW, Warszawa, Mazur M.: Systemy ochrony powietrza, Wyd.: Uczelniane wydawnictwa naukowo dydaktyczne AGH Kraków, Markowski A. (red): Zapobieganie stratom w przemyśle. Część III. Zarządzanie bezpieczeństwem procesowym, Wyd.: Wyd. Politechniki Łódzkiej, Łódź, Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu 1. Założenia metodologiczne szacowania ryzyka ekologicznego na terenach zdegradowanych przez składowiska odpadów Methodology guidelines for the environmental risk evaluation on the waste deposition threatened areas / Ryszard KOZAKIEWICZ, Jerzy MIKOŁAJCZAK // Inżynieria Środowiska t. 8 z. 2 s Zagadnienia oceny oddziaływania na środowisko w planach gospodarki odpadami dla gmin [The issue of the environmental impact assessment in the waste management plans for communes] / Katarzyna GRZESIK, Ryszard KOZAKIEWICZ // W: II konferencja z cyklu Instrumenty Zarządzania Ochroną Środowiska na temat Oceny oddziaływania na środowisko na szczeblu krajowym i regionalnym : Kraków, października 2005 roku / Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica. Kraków : AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, S Impact assessment of road transport on air quality in the selected area of Krakow Ocena wpływu komunikacji na jakość powietrza w wybranym obszarze Aglomeracji Krakowskiej / Mateusz RZESZUTEK, Magdalena KASIETCZUK, Marek BOGACKI // Logistyka ; ISSN nr 4 dod.: CD nr 6 Logistyka nauka : artykuły recenzowane, s Zastosowanie systemu modeli CALMET/CALPUFF o wysokiej rozdzielczości do oceny wpływu na jakość powietrza spalarni odpadów komunalnych w Krakowie Use of the high resolution system of CALMET/CALPUFF models to air quality impact assessment for the municipal solid waste incineration plant in Krakow / Mateusz RZESZUTEK, Robert OLENIACZ // Inżynieria i Ochrona Środowiska = 6 / 7

7 Engineering and Protection of Environment ; ISSN t. 18 nr 1, s Impact of large combustion plants on air quality in Krakow / Mateusz RZESZUTEK, Robert OLENIACZ // W: KraSyNT 2015 : 2\textsuperscript{nd} Krakow Symposium on Science and Technology / ed. Agata Nawrocka, Stanisław Flaga ; AGH University of Science and Technology. Faculty of Mechanical Engineering and Robotics. Department of Process Control. Kraków : Department of Process Control. AGH University of Science and Technology, Informacje dodatkowe Brak Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta Udział w wykładach Udział w ćwiczeniach projektowych Samodzielne studiowanie tematyki zajęć Przygotowanie do zajęć Dodatkowe godziny kontaktowe z nauczycielem Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł Obciążenie studenta 14 godz 14 godz 17 godz 4 godz 1 godz 50 godz 2 ECTS 7 / 7