Wczesne dzieciństwo WIEK NIEMOWLĘCY (1. ROK ŻYCIA) WIEK PONIEMOWLĘCY (2. i 3. ROK ŻYCIA)

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wczesne dzieciństwo WIEK NIEMOWLĘCY (1. ROK ŻYCIA) WIEK PONIEMOWLĘCY (2. i 3. ROK ŻYCIA)"

Urszula Mucha
7 lat temu
Przeglądów:

1 Wczesne dzieciństwo Zespół Personalitas nad podstawie Białecka-Pikul, M. (2011). Wczesne dzieciństwo. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s ). Warszawa: PWN.

2 Wczesne dzieciństwo WIEK NIEMOWLĘCY (1. ROK ŻYCIA) Biologiczny stan noworodka Odruchy Psychomotoryka Komunikacja Samoświadomość WIEK PONIEMOWLĘCY (2. i 3. ROK ŻYCIA) Rozwój poznawczy Język Przywiązanie Relacje z innymi Samowiedza Aktywność

3 Wczesne dzieciństwo - Wiek niemowlęcy -

3300-3600g (Domagała, 2008) Długość: 29% względem

4 Stan biologiczny Noworodek Masa ciała: 4-5% względem dorosłego g (Wolański, 2005) g (Domagała, 2008) Długość: 29% względem dorosłego 50-52cm Obwód głowy: 64% względem dorosłego 33-36cm

5 Stan biologiczny Skala Apgar 1) częstotliwość bicia serca 2) oddychanie 3) napięcie mięśniowe 4) barwa ciała 5) reakcja odruchowa na ból 3 pomiary (1., 5. i 10. minuta po porodzie) Skala od 0 do 2 punktów WYNIK INTERPRETACJA 3 pkt stan krytyczny (ciężka zamartwica) 4-6 pkt zamartwica średniego stopnia 7-8 pkt zmęczenie porodem 9-10 pkt stan dobry

Odruchy ODRUCHY - automatyczne, szybkie i stereotypowe reakcje ruchowe w odpowiedzi na określone bodźce Odruch ssania (do 3.m-ca) Odruch poszukiwawczy (do 4.

6 Odruchy ODRUCHY - automatyczne, szybkie i stereotypowe reakcje ruchowe w odpowiedzi na określone bodźce Odruch ssania (do 3.m-ca) Odruch poszukiwawczy (do 4. m-ca) Odruch chwytny (do 4. m-ca) Odruch kroczenia/podparcia (do 2. m-ca) Odruch Moro/obejmowania (do 5. m-ca) Odruch Babińskiego (do 7. m-ca) Odruch toniczno-szyjny (do 6. m-ca) Odruch Galanta (do 6. m-ca)

7 Odruchy ODRUCH MORO: ODRUCH BABIŃSKIEGO : ODRUCH GALANTA :

8 Psychomotoryka Psychomotoryka to wzajemna relacja między: percepcją dojrzewaniem układu nerwowego aktywnością fizyczną poznaniem i pamięcią

9 Percepcja Jak badać percepcję? Paradygmat habituacji/nowości Paradygmat preferencji patrzenia (technika Fantza) Technika ssania nieodżywczego Obserwacja ekspresji mimicznej twarzy, ruchów głowy Pomiar aktywności mózgu Co percypuje niemowlę? Wyraźna preferencja dla ludzkiej twarzy Zmysły smaku i węchu Percepcja słuchowa Stałość wielkości Stałość kształtu Percepcja głębi (widzenie binokularne)

10 Dojrzewanie układu nerwowego Przycinanie synaps

11 Motoryka Teoria Systemów Dynamicznych Ester Thelen (1995) Rozwój motoryki (dużej i małej) następuje dzięki dojrzewaniu układu nerwowego oraz intensywnemu ćwiczeniu KIERUNKI ROZWOJU - Arnold Gesell (1940) Cefalokaudalny Proksymodystalny Łokciowo-promieniowy

12 Postawy i lokomocja Noworodek - leży 2 miesiące - unosi głowę 5 miesięcy - opiera się 7 miesięcy - siedzi 9 miesięcy - chwyta pęsetkowo 10 miesięcy - stoi

13 Rozwój poznawczy Etapy wg Jeana Piageta (1966) STADIUM SENSOMOTORYCZNE 1) Ćwiczenie odruchów (0-1 m-c) - akomodacja, asymilacji uogólniająca i różnicująca - zmiana prymitywnych schematów 2) Reakcje okrężne pierwotne (2-4 m-c) - nabyte przystosowania, odnoszące się tylko do własnego ciała 3) Reakcje okrężne wtórne (5-8 m-c) - ruch odnoszący się do świata poza własnym ciałem, początek uczenia metodą 'prób i błędów 4) Koordynacja schematów wtórnych (8-12 m-c) - wyraźne zachowania intencjonalne, początki rozumienia stałości przedmiotu, łączenie schematów (w sposób plastyczny lub typowy)

14 Rozwój poznawczy Piaget vs. Współczesne badania Piaget (1966): Dziecko osiąga pełne rozumienie stałości oraz obiektywności przedmiotu dopiero w wieku 18 miesięcy Baillargeon (2003, 2006): TECHNIKA ŁAMANIA OCZEKIWAŃ (violation of expectation technique) Reprezentacje przedmiotów (wiedza o ich właściwościach przestrzennych, czasowych i mechanicznych) pojawiają się już w 1. roku życia

15 Komunikacja Wyposażenie społeczne o zdolność do naśladowania (Meltzoff, Moore 1983; Jackson i in. 2006) o gesty (wskazywanie protoimperatywne i protodeklaratywne) o wokalizacje: Gruchanie m-c Gaworzenie wstępne (marginal babbling) m-c Gaworzenie zasadnicze (canonical babbling) m-c Gaworzenie modulowane (modulated babbling) - po 10. m-u Pierwsze znaczące słowo m-c

16 Samoświadomość MICHEL LEWIS (2005): o MECHANIZM JA organizuje doświadczenie i pozwala odczuwać siebie jako istotę odrębną od innych i trwałą w czasie o IDEA SIEBIE skutek świadomej refleksji nad sobą, poznawcza reprezentacja siebie, samowiedza

17 Wczesne dzieciństwo - Wiek poniemowlęcy -

Wiek poniemowlęcy o o o o o CEL ROZWOJU: samokontrola i poczucie własnej odrębności CENTRALNY PROCES: ćwiczenie sprawności manipulacyjnych, uczenie się

18 Wiek poniemowlęcy o o o o o CEL ROZWOJU: samokontrola i poczucie własnej odrębności CENTRALNY PROCES: ćwiczenie sprawności manipulacyjnych, uczenie się ZNACZĄCE RELACJE: rodzice UMIEJĘTNOŚCI PSYCHOSPOŁECZNE: zatrzymać pozbyć się (trzeba umieć panować nad sobą) ZAGROŻENIE: źle prowadzony trening czystości

19 Rozwój poznawczy Etapy wg Jeana Piageta (1966) STADIUM SENSOMOTORYCZNE 1) Ćwiczenie odruchów (0-1 m-c) - akomodacja, asymilacji uogólniająca i różnicująca - zmiana prymitywnych schematów 2) Reakcje okrężne pierwotne (2-4 m-c) - nabyte przystosowania, odnoszące się tylko do własnego ciała 3) Reakcje okrężne wtórne (5-8 m-c) - ruch odnoszący się do świata poza własnym ciałem, początek uczenia metodą 'prób i błędów' 4) Koordynacja schematów wtórnych (8-12 m-c) - wyraźne zachowania intencjonalne, początki rozumienia stałości przedmiotu, łączenie schematów (w sposób plastyczny lub typowy) 5) Reakcje okrężne trzeciego rzędu (12-18 m-c) - Relacja ciało-przedmiot, czynne eksperymentowanie, modyfikowanie działania; uwnętrznianie schematów 6) Koordynacja schematów wtórnych (18-24 m-c) - obrazy umysłowe, antycypacja konsekwencji określonych działań

Komunikacja Ciąg dalszy o o o o Symboliczna gestykulacja (11.-20.

20 Komunikacja Ciąg dalszy o o o o Symboliczna gestykulacja ( m-c) Acredolo i Goodwyn (1988) Gesty jako ekwiwalenty Gesty komplementarne Gesty suplementarne gest+gest gest+słowo słowo+słowo

21 Komunikacja Stadia przyswajania języka Ida Kurcz (2005) 1) Holofrazy ( m-c) 2) Wypowiedzi dwuwyrazowe (17-27 m-c) 3) Wypowiedzi kilkuwyrazowe (20-40 m-c) 4) Pełne zdania (26-42 m-c) 5) Pełna kompetencja w języku ojczystym (4-9 rok)

22 Komunikacja Język Język = Rozumienie słów poprzedza ich produkcję o Wybuch słownictwa (17-19 m-c) o Słownik czynny dwulatka - od 10 do 500 słów o Nadmierne rozszerzanie i zawężanie znaczeń o Neologizmy o Gramatykalizacja mowy

Przywiązanie John Bowlby o Faza przedprzywiązaniowa o Faza przywiązania w trakcie tworzenia (2.-7. m-c) o Wyraźnie ukształtowane przywiązanie (7.-24.

23 Przywiązanie John Bowlby o Faza przedprzywiązaniowa o Faza przywiązania w trakcie tworzenia (2.-7. m-c) o Wyraźnie ukształtowane przywiązanie ( m-c) o Podważone tezy Bowlby ego: Nienawiązanie relacji w okresie pierwszych dwóch lat przynosi nieodwracalne skutki Dziecko przywiązuje się tylko do jednej osoby

24 Przywiązanie Mary Ainsworth PRZYWIĄZANIE Głęboka, długotrwała emocjonalna więź Relacja między dwiema osobami Dążenie do utrzymania bliskości

25 Przywiązanie - Procedura obcej sytuacji Mary Ainsworth Krytyka paradygmatu: Nieetyczność Ogromne różnice w wynikach TYPY PRZYWIĄZANIA: A unikające (lękowo-unikające) B bezpieczne (ufne) C oporne (lękowo-ambiwalentne)

26 Relacje z innymi Rozwojowe poziomy zabawy Carollee Howes (1989) Poziom 1: Obserwacja innego dziecka Poziom 2: Proste naśladowanie, zabawa równoległa Poziom 3: Odgrywanie dopełniających się ról EMPATIA HOFFMAN (2006) Globalna (do 6 m-ca) Egocentryczna (10-12 m-c) Pseudoegocentryczna (2. rok) Właściwa

27 Samowiedza Test czerwonej plamki TEST CZERWONEJ PLAMKI

28 Aktywność John Bowlby Podstawowa forma aktywności ZABAWA Zabawy z przedmiotem Zabawy interpersonalne ZABAWA W UDAWANIE najistotniejsza rozwojowo podstawa rozwoju wyobraźni i fantazji

29 Dziękuję za uwagę Białecka-Pikul, M. (2011). Wczesne dzieciństwo. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s ). Warszawa: PWN.

Podobne dokumenty

Charakterystyka okresów rozwojowych. Metody oceny rozwoju bilanse zdrowia. Dr hab.med. Anna Kucharska

Charakterystyka okresów rozwojowych. Metody oceny rozwoju bilanse zdrowia. Dr hab.med. Anna Kucharska Okresy rozwojowe w pediatrii Noworodkowy do 28dnia życia Niemowlęcy od 1 mies. do 1 roku życia Wczesne