Spis treści: WSTĘP MIASTO I GMINA SZTUM CIEPŁO ENERGIA ELEKTRYCZNA...104

Transkrypt

1 Spis treści: Spis treści: WSTĘP Założenia i podstawa opracowania Uwarunkowania prawne Zawartość opracowania Podsumowanie potrzeby energetyczne w sołectwach Wnioski założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe MIASTO I GMINA SZTUM Charakterystyka ogólna Miasta i Gminy Sztum Środowisko naturalne Obszary przyrodniczo chronione Klimat Miasto i sołectwa Mieszkalnictwo Obiekty użyteczności publicznej Przedsiębiorcy Zakłady i źródła energetyczne Zakłady ciepłownicze i źródła ciepła Przedsiębiorstwa elektroenergetyczne Przedsiębiorstwa gazowe CIEPŁO Ocena stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na energię cieplną Mieszkalnictwo Budynki użyteczności publicznej Przedsiębiorcy Zakłady energetyczne Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła Mieszkalnictwo Gminne budynki użyteczności publicznej Przedsiębiorcy Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na ciepło, dla obszaru Miasta i Gminy Sztum Ciepło - optymalne rozwiązania wariantowe Zbiorcza analiza energii cieplnej ENERGIA ELEKTRYCZNA Ocena stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania Mieszkalnictwo Budynki użyteczności publicznej Oświetlenie uliczne na terenie MiG Sztum Przedsiębiorcy Zakłady energetyczne Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie energii elektrycznej Mieszkalnictwo Gminne budynki użyteczności publicznej Oświetlenie uliczne Przedsiębiorcy Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną dla obszaru Miasta i Gminy Sztum Zbiorcza analiza energii elektrycznej

2 5. PALIWA GAZOWE Ocena stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie paliw gazowych Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania paliwa gazowe dla obszaru Miasta i Gminy Sztum LOKALNE ZASOBY ORAZ NADWYŻKI PALIW I ENERGII, W TYM OZE, KOGENERACJI I CIEPŁA ODPADOWEGO Możliwości wykorzystania lokalnych nadwyżek ciepła, energii i gazu z uwzględnieniem kogeneracji oraz ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych Odnawialne źródła energii Energia biomasy Energia słoneczna Energia wiatrowa Gaz łupkowy MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA ŚRODKÓW POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ Środki poprawy efektywności energetycznej Zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska ZAKRES WSPÓŁPRACY Z INNYMI GMINAMI DOSTĘPNE ŚRODKI NA DOFINANSOWANIE PROJEKTÓW ENERGETYCZNYCH BRAK CIEPŁA, ELEKTRYCZNOŚCI, GAZU ZAŁĄCZNIKI

3 1. WSTĘP 1.1 Założenia i podstawa opracowania W opracowaniu używa się następujących skrótów: MiG Sztum - określa Miasto i Gminę Sztum Projekt założeń - Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru Miasta i Gminy Sztum OZE odnawialne źródła energii Rada Gminy Rada Miasta i Gminy Sztum Studium uwarunkowań - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla Miasta i Gminy Sztum Plan zagospodarowania Plan Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Sztum CO centralne ogrzewanie CWU ciepła woda użytkowa. Zawartość niniejszego opracowania pn. Projekt Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Miasta i Gminy Sztum wypełnia zobowiązanie prawne zawarte w art. 18 Prawa Energetycznego. Dotyczy ono następujących aspektów energetycznych Gminy: planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy. Dokument sporządzono na bazie danych uzyskanych z Miasta i Gminy Sztum, przeprowadzonych badań ankietowych, przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się przesyłaniem i dystrybucją energii i paliw gazowych dla MiG Sztum, danych GUS i wizji lokalnych w terenie. Uwzględniono i porównano dane z kilku ostatnich lat. Opracowanie sporządzono zgodnie z przepisami prawnymi, z uwzględnieniem następujących założeń: Analizę zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe przedstawiono w podziale MiG Sztum na: miasto i gminę oraz wyszczególnione sołectwa w gminie. Dokument opracowano na perspektywę 15 lat. Jednak ze względu na szybki postęp technologiczny realne możliwości działań nakazują konieczność jego aktualizacji co najmniej raz na 3 lata, co jest wskazane w zapisach przepisów prawa. W dokumentacji ujęto dane dotyczące zapotrzebowania i zużycia energii w następującym układzie jednostek organizacyjnych i przedsiębiorstw na terenie MiG Sztum: mieszkalnictwo indywidualne i zbiorowe zakłady użyteczności publicznej 3

4 większe zakłady przemysłowe MiG Sztum wskazane przez MiG Sztum zakłady związane z produkcją i dystrybucją energii i paliw gazowych: o zakłady ciepłownicze i kotłownie lokalne o zakłady elektroenergetyczne i farmy wiatrowe o zakłady gazownicze. Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem i dystrybucją energii i paliw gazowych dla MiG Sztum udostępniły informacje o swoich planach rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe lub energię dla obszaru swojego działania, w zakresie dotyczącym miasta i gminy. Na tej podstawie wykonano analizę możliwości obecnego i przyszłego zaspokojenia zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Projekt założeń opracowano na podstawie umowy z Miasta i Gminy Sztum, Stanowi on aktualizację Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Miasta i Gminy Sztum z roku 2004 w zakresie regulacji polityki energetycznej państwa oraz samorządu lokalnego Miasta i Gminy Sztum (MiG). Opracowanie wykonano na podstawie następujących przepisów prawnych, wymienionych materiałów, wizji lokalnych oraz wytycznych ze spotkań roboczych: 1. Aktualne przepisy prawne związane z energią cieplną, elektryczną i paliwami gazowymi i dokumenty wymienione w rozdziale 1.2., 2. Założenia polityki energetycznej Polski do roku 2030, 3. Drugi Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej dla Polski Ministerstwo Gospodarki, 17 kwietnia 2012, 4. Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej dla Polski 2014 projekt z 21 lipca 2014, wersja 1.5, 5. Strategia Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko, 6. Strategia rozwoju województwa Pomorskiego 2020, 7. Regionalny Program Strategiczny w zakresie energetyki i środowiska 8. Regionalna strategia rozwoju energetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych dla Województwa Pomorskiego na lata , 9. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Sztum, 10. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego Miasta Sztum, 11. Program ochrony Środowiska Gminy Miejsko-Wiejskiej Sztum 12. Audyt parametrów zakupu energii elektrycznej raport, 13. Raport o stanie środowiska naturalnego w województwie pomorskim WIOŚ w Gdańsku, 14. Informacja WIOŚ w Gdańsku dot. stanu zanieczyszczenia atmosfery dla miasta i gminy Sztum, 15. Zestaw Polskich Norm w zakresie ciepłownictwa i ogrzewnictwa. 16. Atlas zasobów energii geotermalnych na Niżu Polskim, Komitet Badań Naukowych AGH, W. Górecki, Kraków 1995, 17. Mapa zasobów w okręgach i prowincjach geotermalnych Polski, R. Ney, J. Sokołowski, 18. Zasoby biomasy w województwie pomorskim, uwarunkowania przestrzenne i kierunki ich wykorzystania do produkcji energii elektrycznej i ciepła, WBPP Słupsk, Regionalny Plan działań Biomasa w województwie pomorskim, 4

5 20. Informacje i dane aktualne dotyczące przedmiotu opracowania otrzymane z Urzędu Miasta i Gminy Sztum: Ankiety informacyjne od mieszkańców MiG Sztum, Informacja o obiektach użyteczności publicznej Miasta i Gminy Sztum, Informacja o zakładach usługowych i produkcyjnych, Informacja o zakładach związanych z dostarczaniem energii i paliw gazowych, Inwentaryzacja obiektów w MiG Sztum, Informacje od zarządców budownictwa wielorodzinnego, 21. Dane z miejskiego systemu ciepłowniczego w Sztumie oraz lokalnego w Czerninie, 22. Dane uzyskane od operatora energii elektrycznej, 23. Dane uzyskane od operatora paliw gazowych, 24. Wizje lokalne przeprowadzone na terenie MiG Sztum, 25. Badania własne przeprowadzone na podstawie ankiet wypełnionych przez mieszkańców gminy oraz wskazane zakłady przemysłowe, 26. Analizy własne i szacunkowe obliczenia w przypadkach braku lub nieścisłości danych 1.2 Uwarunkowania prawne Polskie przepisy prawne bazują na zapisach ważniejszych dyrektyw unijnych, które wytyczają kierunki działań związanych z bezpieczeństwem energetycznym i zmianami klimatycznymi Unii Europejskiej. Są to: Protokół z Kioto uzupełnienie Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i międzynarodowe porozumienie dotyczące przeciwdziałania globalnemu ociepleniu z grudnia 1997r. Plan działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii: sposoby wykorzystania potencjału Komunikat Komisji Europejskiej (COM(2006)0545) Rezolucja parlamentu Europejskiego z 31 stycznia 2008r. w sprawie planu działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii: sposoby wykorzystania potencjału (2007/2106(INI)) Dyrektywa UE 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 kwietnia 2006r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europy 2010/31/UE z 19 maja 2010r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/EC z 23 kwietnia 2009 w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającej i w następstwie uchylającej Dyrektywę 2001/77/EC oraz dyrektywę 2003/30/EC Dyrektywa w sprawie promocji wysokosprawnej kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło 2004/8/EC 5

6 Dyrektywa w sprawie IED emisji w przemyśle zobowiązująca do stosowania najlepszych możliwych technik BAT 2010/75/EC Dyrektywa w sprawie ETS europejskiego systemu handlu emisjami 2003/87/EC Dyrektywa w sprawie europejskiego systemu uprawnień do emisji ETS 2009/29/EC. Poniżej wymieniono kluczowe przepisy prawne i dokumenty strategiczne związane z energetyką i zwarte w nich uwarunkowania dla działań energetycznych MiG Sztum. Polityka energetyczna Polski do 2030r. Główne cele polityki energetycznej Polski w obszarze efektywności energetycznej to: dążenie do utrzymania 0-energetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną, zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki. oraz wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii opartego o własne zasoby, dywersyfikacja dostaw paliw, rozwój wykorzystania OZE: o wzrost wykorzystania OZE w bilansie energii finalnej do 15% w 2020r. i 20% w 2030r., o ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem dla biomasy, o zrównoważone wykorzystywanie obszarów rolniczych dla biomasy, o w 2020r. osiągnięcie 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych. w obszarze produkcji i przesyłu energii elektrycznej i cieplnej zapewnienie bezpieczeństwa dostaw przy jednoczesnym zachowaniu konkurencyjności oraz zrównoważonego rozwoju; o budowa nowych mocy wytwórczych dla zrównoważenia krajowego popytu i rezerw mocy na poziomie min. 15% maksymalnego zapotrzebowania, o budowa szczytowych źródeł wytwarzania energii elektrycznej, o rozbudowa sieci dystrybucji dla rozwoju energetyki rozproszonej do wykorzystywania lokalnych źródeł energii, o rozwój lokalnych źródeł mikro i mini kogeneracji dla dostarczania min. 10% energii elektrycznej w kraju z tych źródeł do 2020r. Szczegółowymi celami w obszarze efektywności energetycznej są: Zwiększenie sprawności wytwarzania energii elektrycznej, poprzez budowę wysokosprawnych jednostek wytwórczych, Dwukrotny wzrost do roku 2020 produkcji energii elektrycznej wytwarzanej w technologii wysokosprawnej kogeneracji, w porównaniu do produkcji w 2006 r., Zmniejszenie wskaźnika strat sieciowych w przesyle i dystrybucji, poprzez m.in. modernizację obecnych i budowę nowych sieci, wymianę transformatorów o niskiej sprawności oraz rozwój generacji rozproszonej, 6

7 Wzrost efektywności końcowego wykorzystania energii, Zwiększenie stosunku rocznego zapotrzebowania na energię elektryczną do maksymalnego zapotrzebowania na moc w szczycie obciążenia, co pozwala zmniejszyć całkowite koszty zaspokojenia popytu na energię elektryczną. W celu realizacji poprawy efektywności energetycznej zostały podjęte następujące działania: Ustalanie narodowego celu wzrostu efektywności energetycznej, Wprowadzenie systemowego mechanizmu wsparcia dla działań służących realizacji narodowego celu wzrostu efektywności energetycznej, Stymulowanie rozwoju kogeneracji poprzez mechanizmy wsparcia, z uwzględnieniem kogeneracji ze źródeł poniżej 1 MW, oraz odpowiednią politykę gmin w zakresie wzrostu efektywności energetycznej w zarządzanych budynkach, urządzeniach oświetleniowych i edukacji energetycznej, Stosowanie obowiązkowych świadectw charakterystyki energetycznej dla budynków oraz mieszkań przy wprowadzaniu ich do obrotu oraz wynajmu, Oznaczenie energochłonności urządzeń i produktów zużywających energię oraz wprowadzenie minimalnych standardów dla produktów zużywających energię, Zobowiązanie sektora publicznego do pełnienia wzorcowej roli w oszczędnym gospodarowaniu energią, Wsparcie inwestycji w zakresie oszczędności energii przy zastosowaniu kredytów preferencyjnych oraz dotacji ze środków krajowych i europejskich, w tym w ramach ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, regionalnych programów operacyjnych, środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wspieranie prac naukowo-badawczych w zakresie nowych rozwiązań i technologii zmniejszających zużycie energii we wszystkich kierunkach jej przetwarzania oraz użytkowania, Zastosowanie technik zarządzania popytem, stymulowane poprzez m.in. zróżnicowanie dobowe stawek opłat dystrybucyjnych oraz cen energii elektrycznej w oparciu o ceny referencyjne będące wynikiem wprowadzenia rynku dnia bieżącego oraz przekazanie sygnałów cenowych odbiorcom za pomocą zdalnej dwustronnej komunikacji z licznikami elektronicznymi; Kampanie informacyjne i edukacyjne, promujące racjonalne wykorzystanie energii prowadzone również przez jednostki samorządu terytorialnego. Istotne w Polityce energetycznej są zapisy dotyczące rozwoju zrównoważonego w tym na bazie zobowiązań pakietu klimatycznego - ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko, w tym ograniczanie emisji. Stworzony ma być system zarządzania krajowymi dopuszczalnymi wskaźnikami emisji oraz wskazane dopuszczalne wskaźniki produktowe emisji. 7

8 Burmistrz MiG Sztum prowadzi politykę miasta i gminy w zakresie wzrostu efektywności energetycznej w zarządzanych przez siebie budynkach i infrastrukturze oświetleniowej poprzez sukcesywną termomodernizację budynków oraz wymianę instalacji i urządzeń elektrycznych oraz wprowadzanie możliwości wykorzystywania gazu ziemnego. Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej Polski Celem strategicznym zawartym w dokumencie jest zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju w 2020r. do 14% w strukturze zużycia nośników pierwotnych energii. Na początku wdrażania programów rozwoju energii odnawialnej w Polsce zakładano w strategii wzrost wykorzystania biomasy. Takie założenie jest zgodne z możliwościami Gminy Sztum w zakresie produkcji biomasy na cele energetyczne. Drugi Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej z 2 kwietnia 2012r. zawiera opis planowanych środków i działań dla poprawy efektywności energetycznej w gospodarce kraju dla realizacji określonego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią, który ma być osiągnięty w ciągu 9 lat, licząc od 2008r. do roku Przyjęto w nim następujące założenia: proponowane działania mają być maksymalnie oparte na mechanizmach rynkowych i w minimalnie wykorzystywać finansowanie budżetowe, realizacja celów będzie osiągnięta wg zasady najmniejszych kosztów tj. m.in. poprzez wykorzystanie w maksymalnym stopniu istniejących mechanizmów i infrastruktury organizacyjnej, założono udział wszystkich podmiotów w celu wykorzystania całego krajowego potencjału efektywności energetycznej. Rok Cele w zakresie oszczędności energii [GWh] % średniego zużycia z lat Oszczędności energii finalnej uzyskane i oszacowane (2016) [GWh] % średniego zużycia z lat , Krajowy Plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych do roku 2020 Uwzględniono obecnie stosowane technologie wykorzystania OZE i te, które mogą być rozwijane w przyszłości w polskich warunkach funkcjonowania oraz rozwoju rynku energii przy uwzględnieniu strony ekonomicznej, technicznej i formalno-prawnej. Planowany jest rozwój źródeł opartych na energii wiatru, biomasy, elektrowni wodnych, geotermii i energii słonecznej. W transporcie zakłada się zwiększanie udziału biopaliw i biokomponentów. 8

9 Ustawa o samorządzie gminy Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują min. sprawy 1 : 3).zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz. Ustawa Prawo energetyczne Do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy 2 : planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy Po zmianie przepisów ustawy Prawo energetyczne w art do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy również: planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocja rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy 3. Gmina realizuje ww. zadania, zgodnie z: 1) miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu z kierunkami rozwoju gminy zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy; 2) odpowiednim programem ochrony powietrza przyjętym na podstawie art. 9 ustawy Prawo ochrony środowiska. Burmistrz MiG Sztum opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru miasta i gminy co najmniej na okres 15 lat i aktualizuje go co najmniej raz na 3 lata. Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem i dystrybucją energii i paliw gazowych udostępniły swoje plany rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe lub energię dla obszaru swojego działania, w zakresie dotyczącym MiG Sztum. Projekt założeń podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa. Projekt założeń wykłada się do publicznego wglądu na okres 21 dni, powiadamiając o tym w sposób przyjęty zwyczajowo w danej miejscowości. 1 Rozdział 2, Zakres działania i zadania gminy Art Art Dodany w art. 18 pkt. 4 w ust. 1 wszedł w życie z dn r. 9

10 Osoby i jednostki organizacyjne zainteresowane zaopatrzeniem w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy mają prawo składać wnioski, zastrzeżenia i uwagi do projektu założeń. Rada MiG Sztum uchwala założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, rozpatrując jednocześnie wnioski, zastrzeżenia i uwagi zgłoszone w czasie wyłożenia projektu założeń do publicznego wglądu. W przypadku 4, gdy plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji założeń, o których mowa w art. 19 ust. 8, burmistrz opracowuje projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, dla obszaru gminy lub jej części. Projekt planu opracowywany jest na podstawie uchwalonych przez radę tej gminy założeń i winien być z nim zgodny. Ustawa o efektywności energetycznej Zgodnie z art. 10 ustawy, jednostki sektora publicznego winny realizować swoje zadania stosując przynajmniej dwa z następujących środków poprawy efektywności energetycznej: umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej; nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd, o których mowa powyżej, albo ich modernizacja; nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków w rozumieniu ustawy Prawo budowlane, o powierzchni użytkowej powyżej 500 m 2, których jednostka sektora publicznego jest właścicielem lub zarządcą. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego W Planie zakłada się zrównoważony rozwój gospodarki energetycznej uwzględniający zrównoważone wykorzystywanie zasobów naturalnych i oszczędność energii zgodnie z zasadą 3x20 zmniejszenie o 20% energii i emisji CO 2 oraz zwiększenie do 20% udziału OZE w ogólnym zużyciu energii. Założenia dotyczą istotnych zadań związanych z energooszczędnością, w tym min.; poszanowanie energii, w tym kontynuacja termomodernizacji budynków, gminne dokumenty planistyczne w zakresie energii Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe powinny być spójne z dokumentami planistycznymi gminy, w tym Studium uwarunkowań, czy Plany zagospodarowania, 4 Art. 20 Pe 10

11 uwzględnienie w Projekcie założeń zastępowania węgla kamiennego w urządzeniach małej mocy i niskiej sprawności na korzyść wzrostu udziału OZE, w tym biomasy i energii słonecznej, także wiatrowej poprzez rozwój budowy przydomowych mikro instalacji oraz energii geotermalnej, rozwój rozproszonych kogeneracyjnych źródeł energii cieplnej i elektrycznej oraz gazu, rozwój istniejących oraz budowa nowych systemów sieciowej dystrybucji ciepła. w rejonie energetycznym Południowym 5 wskaźniki celów gospodarki energetycznej są następujące: o 21% - wskaźnik obniżenia zapotrzebowanie na ciepło poprzez realizację programów termomodernizacyjnych budynków mieszkalnych, usługowych i użyteczności publicznej, o 40% - wskaźnik obniżenia udziału węgla w bilansie paliw, o 26% - wskaźnik zwiększenia udziału OZE w zaspokojeniu ogólnego zapotrzebowania na ciepło. Regionalna Strategia Energetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych dla Województwa Pomorskiego Uwzględnia zasadę zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw sektora energetyki, gospodarki regionu, powiatów i gmin oraz gospodarstw domowych w celu zapewnienia środków i możliwości efektywnego wytwarzania, przesyłania i dystrybucji energii dla odbiorców. Działania zmierzające w tym kierunku mają zwiększyć konkurencyjność i atrakcyjność regionu i poprawić środowisko naturalne. Są to min.: Wspieranie rozwoju silnego rynku energii, Zaspokajanie nowoczesnych potrzeb energetycznych, Praktyki i rozwiązania sprzyjające oszczędności energii, Traktowanie energetyki jako stymulatora regionu. Cele strategiczne działań: Wieloetapowa realizacja programu przedsięwzięć termomodernizacyjnych, z ukierunkowaniem na budownictwo mieszkaniowe Obniżanie zużycia energii pierwotnej w paliwach przez realizację modernizacji dla poprawy sprawności przetwarzania, przesyłu i dystrybucji energii o 25-33% poprzez ich wymianę, modernizację oraz konwersję paliw Redukcja uzależnienia od tradycyjnych źródeł energii poprzez zwiększenie udziału produkcji OZE do poziomu min. 19% w 2025r.. Poprawa regionalnego i lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, niezawodności dostaw energii oraz efektywności jej produkcji i wykorzystywania. Program rozwoju elektroenergetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych w województwie pomorskim do 2025r. Zakłada się do 2025r. zrównoważony rozwój sektora energetycznego z 13% udziałem OZE: 5 Na podstawie podziału pomorskiego na rejony energetyczne - s. 252 dokumentu 11

12 1. budowę nowych elektrowni w województwie pomorskim, 2. modernizacje i rozbudowę sieci elektroenergetycznych 400kv i 220kV i GPZ 6 3. wykorzystywanie OZE: Budowa elektrowni wiatrowych Wykorzystywanie biomasy do produkcji energii elektrycznej Budowa agregatów kogeneracyjnych na bazie biogazu Rozwój wykorzystywania kolektorów słonecznych oraz instalacji fotowoltaicznych. Strategia Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko Odnosi się do dwóch platform: energetyki i środowiska, kluczowych dla wprowadzenia reform odnoszących się do zielonego rozwoju gospodarczego sprzyjającego środowisku i bezpiecznego energetycznie oraz dostępu do nowoczesnych i innowacyjnych technologii. Strategia rozwoju województwa pomorskiego 2020 oparta jest o zasadę korzystnego oddziaływania na środowisko, która odnosi się bezpośrednio do OZE. Oznacza to, że istotne przedsięwzięcia dla realizacji Strategii analizowane będą przez pryzmat kryterium efektu środowiskowego promującego poprawę efektywności wykorzystania zasobów i redukcję negatywnych oddziaływań środowiskowych lub działania kompensujące. Regionalny Program Strategiczny w zakresie energetyki i środowiska RPS RPS jest podstawowym dokumentem planistycznym Pomorza w planowaniu działań RPO WP Głównym celem RPS jest stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju Pomorza w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami i poprawy bezpieczeństwa i efektywności energetycznej. W celach szczegółowych wyróżnia się kilka priorytetów dla bezpieczeństwa energetycznego: Rozwój energetyki niskowęglowej i OZE z niezbędną infrastrukturą Wzrost udziału kogeneracji i lokalnych systemów skojarzonego wykorzystania energii Ograniczenie zużycia energii we wszystkich sektorach. Regionalny Plan działań Biomasa w województwie pomorskim Główne wymierne cele Planu to: o ok. 50% - obniżenie zużycia nośników energii i paliw pierwotnych o ok. 23% - obniżenie zapotrzebowania na ciepło do 48% - obniżenie udziału węgla w bilansie paliw wzrost udziału OZE łącznie w bilansie o w % o w 2025r. 19%. Program Ochrony środowiska Województwa Pomorskiego Osiągnięcie i utrzymywanie standardów jakości powietrza dla poprawy warunków zdrowotnych mieszkańców poprzez działania min.: 6 GPZ główny punkt zasilania 7 Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Pomorskiego na lata 2014 do

13 Rozwój i modernizacja systemów infrastruktury cieplnej w połączeniu ze zmianą nośników energii z kopalnych stałych na przyjazne środowisku, Termomodernizacja i wprowadzanie scentralizowanych systemów grzewczych, Wyznaczanie w dokumentach planistycznych korytarzy przewietrzania miast, zachowanie i wzmocnienie ich ciągłości poprzez regenerację i zagospodarowanie zieleni publicznej oraz przeciwdziałanie jej zabudowywaniu, W gminnych Projektach założeń preferowanie wykorzystania biomasy jako źródła zaopatrzenia w ciepło, Inwentaryzacja podmiotów prowadzących działalność związaną z emisją odorów szkodliwych i pogarszających komfort życia mieszkańców, Prowadzenie kampanii i wspieranie inicjatyw lokalnych związanych ze spalaniem odpadów w gospodarstwach domowych i przedsiębiorstwach, wypalaniu traw i ograniczaniu emisji wtórnej. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Sztum z 2001r. Ciepło: Studium zakłada możliwość wyboru dla mieszkańców Sztumu nośnika energii cieplnej, z preferencją paliw przyjaznych dla środowiska. Scentralizowany system zaopatrzenia w ciepło powinien pozostać utrzymany i rozszerzony poprzez wykorzystanie istniejących rezerw produkcji ciepła. Zakładano modernizację budynków oraz kotłowni miejskiej ze zmianą nośnika energii na gaz ziemny lub paliwo płynne. Przewidziano rozwiązania lokalne również z preferencją OZE. Energia elektryczna: W Studium zakładano, że moc istniejących stacji redukcyjnych GPZ zasilających MiG Sztum jest wystarczająca dla potrzeb ok. 25 tys. mieszkańców. Zarezerwowano teren pod budowę nowego GPZ na wypadek przekroczenia możliwości dostawy z dwóch wcześniej istniejących GPZ. Preferuje się też budowę niekonwencjonalnych źródeł energii elektrycznej. Należy zapewniać możliwość budowy stacji transformatorowych na nowych terenach przeznaczanych pod zabudowę, szczególnie produkcyjno-gospodarczą. System elektroenergetyczny powinien zapewnić odbiorcom nieprzerwaną dostawę energii elektrycznej w ilości stosownej do potrzeb, aby zapewniona była możliwość dowolnego wykorzystania energii do różnych celów. Gaz: Zakładano, że 100% mieszkańców MiG Sztum będzie korzystało z gazu do przygotowania posiłków, a 95% gaz ziemny poprzez sieci gazowe również do ogrzewania i przygotowania ciepłej wody. Uwzględniając zmianę nośnika energii cieplnej Kotłowni miejskiej na gaz ziemny oraz zaopatrzenie w gaz ziemny przewodowy również mieszkańców całej gminy, w Studium przewidywano rozbudowę stacji redukcyjno-pomiarowej i budowę nowej stacji I o. Wiązać się to miało z budową nowych systemów magistrali gazowych i rozdzielczych średnio ciśnieniowych z indywidualnymi reduktorami ciśnienia u odbiorców. Plany Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Sztum Aktualnie obowiązują cztery Plany zagospodarowania 8 : 8 Wrzesień 2012r. 13

14 1. Sztumskie Pole 2. Koniecwałd i Kępina 3. Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna w Koniecwałdzie 4. Część obszaru w obrębie II miasta Sztum Dla wszystkich tych Planów zagospodarowania obowiązują przepisy prawne związane z zadaniami własnymi MiG Sztum: budowa dróg gminnych wraz z ich oświetleniem, zaopatrzenie w energię elektryczną, zaopatrzenie w energię cieplną, zaopatrzenie w gaz, Finansowaniu z budżetu gminy podlega oświetlenie dróg publicznych. Pozostałe zadania nie są finansowane z budżetu gminy. Podlegają one dodatkowo regulacjom ustawy Prawo energetyczne, a zaopatrzenie w te media realizują przedsiębiorstwa energetyczne. W Planach zagospodarowania zakłada się następujące zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów energetycznych: Rozbudowa sieci i urządzeń przesyłu energii elektrycznej w zakresie niezbędnym do zaopatrzenia w energię elektryczną zabudowy, Rozbudowa linii energetycznych średniego napięcia 15 kv, dotyczy sołectw, gdzie przebiega sieć średniego napięcia 15kV, Budowę sieci SN i NN realizuje się: w wyznaczonych pasach infrastruktury technicznej, w liniach rozgraniczających ulic, dojazdów i ciągów pieszych po uzgodnieniu projektowanego przebiegu z odpowiednim zarządcą terenu lub po innych trasach wynikających ze szczegółowych uzgodnień na etapie projektowania, Dopuszcza się budowę nowych stacji transformatorowych poza wyznaczonymi w niniejszym planie, o ile będzie to wynikało z potrzeb odbiorców energii elektrycznej. Zaopatrzenie w ciepło z indywidualnych źródeł, spełniających obowiązujące normy w zakresie ochrony środowiska lub z sieci. Zaopatrzenie w gaz z miejskiej sieci gazowej lub z indywidualnych źródeł. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Sztum 9 Przy zakładanym wzroście gospodarczym POŚ założono realizację celów Polityki Ekologicznej Państwa w dwóch niżej wymienionych kierunkach. Efektem ma być zmniejszenie zużycia surowców energetycznych i emisji zanieczyszczeń do środowiska. I. W zakresie zmniejszenia produkcji i zużycia energii. W prowadzenie tych zamierzeń w życie ma się odbywać poprzez: Restrukturyzację gospodarki w kierunku ograniczania produkcji energochłonnej; Wprowadzanie energooszczędnych technologii i urządzeń w przemyśle, energetyce i gospodarce komunalnej; Zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej, w systemach przesyłowych oraz obiektach mieszkalnych, usługowych i przemysłowych; Poprawa parametrów energetycznych budynków, szczególnie nowobudowanych; Racjonalizacja zużycia i oszczędzania energii przez społeczeństwo gminy; 9 Aktualne opracowanie z 2004r. 14

15 Stymulowanie i wspieranie przedsięwzięć w zakresie zmniejszania zużycia energii. II. Wzrost wykorzystania energii z OZE do roku 2015 Możliwości wykorzystania energii OZE; biomasa: słoma, drewno, w tym wierzba energetyczna, energia słoneczna, gaz z fermentacji metanowej osadów ściekowych gaz wysypiskowy, energia geotermalna: wody geotermalne, gruntowe wymienniki ciepła. 1.3 Zawartość opracowania Wypełniając zapisy prawa energetycznego w projekcie założeń dla obszaru Miasta i Gminy Sztum zawarto: 1. ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe 2. przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych 3. możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych 4. możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej 5. zakres współpracy z innymi gminami, zgodnie z wymaganiami i zaleceniami stawianymi przez opiniujący samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami i zgodności z polityką energetyczną państwa 6. dostępne środki na dofinansowanie projektów energetycznych. Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem i dystrybucją energii i paliw gazowych dla MiG Sztum udostępniły informacje o swoich planach rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe lub energię dla obszaru swojego działania, w zakresie dotyczącym MiG Sztum. Na tej podstawie wykonano analizę możliwości obecnego i przyszłego zaspokojenia zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla MiG Sztum. 15

16 1.4 Podsumowanie potrzeby energetyczne w sołectwach 10 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla MiG Sztum wykonano w oparciu o wymagania zgodne z: ustawą Prawo energetyczne, wymaganiami i zaleceniami stawianymi przez opiniujące organy administracji, tj. samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami i zgodności z polityką energetyczną państwa, dyrektywami europejskimi, w tym Dyrektywą 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych, Regionalną Strategią Energetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych dla Województwa Pomorskiego na lata W niniejszym rozdziale podsumowania opisano poszczególne sołectwa uwzględniając ich potrzeby energetyczne. Przedstawiono aktualny i perspektywiczny dla 15 lat bilans energetyczny dotyczący rocznego zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla MiG Sztum. W bilansach uwzględniono dalszą termomodernizację obiektów i przedstawiono strukturę zużycia paliw oraz ilość zużywanej energii pierwotnej w nośnikach energii. Jako efekt działań w zakresie realizacji polityki energetycznej Polski, w szczególności w zakresie poprawy efektywności energetycznej energooszczędności wyliczono i przedstawiono wielkość szacowanej emisji zanieczyszczeń na terenie MiG Sztum. Tabela: Zestawienie zapotrzebowania na energie dla mieszkalnictwa MiG Sztum Zakres Ilość budynków /lokali Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zaporzebowanie na ciepło Roczne zaporzebowanie na energię elektryczną Roczne zaporzebowanie na gaz 1- rodzinne Wielorodzinne % MW TJ MWh m3 Gmina Sztum Miasto Sztum* Razem MiG *Miasto Sztum bez sołectwa ul. Domańskiego 10 Źródło: Urząd Miasta i Gminy Sztum 16

17 Podsumowując opracowanie, poniżej przedstawiono informacje dotyczące rocznego szacunkowego zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Miasta Sztum i poszczególnych sołectw Gminy Sztum dla celów mieszkaniowych. W gminie mieszkają 8182 osoby, które zużywają ok. 400 m 3 ciepłej wody na dobę. Miasto Sztum zamieszkuje 9997 osób, Zużywają one średnio ok. 500m 3 ciepłej wody na dobę. Sołectwo Barlewice Sołectwo Barlewice zamieszkuje 356 osób, które zużywają średnio ok. 20m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawia zestawienie. 17

18 Ilość budynków 1-rodzinne Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrzeb owanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebow anie energii /sołectwo Roczne zapotrzeb owanie gazu/ sołectwo % kw GJ MWh m , ,8 Sołectwo Biała Góra Sołectwo Biała Góra zamieszkują 334 osoby, które zużywają średnio ok. 20m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawia zestawienie. Ilość budynków Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzeb owanie energii /sołectwo Roczne zapotrze bowanie gazu/ sołectwo 1-rodzinne % kw GJ MWh m , Sołectwo ul. Domańskiego Ilość budynków Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzeb owanie energii /sołectwo Roczne zapotrze bowanie gazu/ sołectwo 1-rodzinne Wielorodzinne Wielorodzinne Wielorodzinne % kw GJ MWh m ,2 18

19 Sołectwo ul. Domańskiego zamieszkuje 79 osób. Zużywają one średnio ok. 4m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawiono w zestawieniu. Sołectwo Czernin Sołectwo Czernin zamieszkuje 2191 osób. Zużywają one średnio ok. 110m 3 ciepłej wody na dobę. Oprócz kotłowni indywidualnych w domach jednorodzinnych, znajduje się tutaj kotłownia lokalna opalana słomą, obsługiwana przez firmę Promat, z której dostarczane jest ciepło CO do mieszkańców głównie w blokach mieszkalnych. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawia zestawienie. Ilość budynków Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzeb owanie energii /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie gazu/ sołectwo 1-rodzinne Wielo-rodzinne % kw GJ MWh m ,

20 Sołectwo Gościszewo Sołectwo Gościszewo zamieszkują 984 osoby, które zużywają średnio ok. 50m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawia zestawienie. Ilość budynków Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrze bowanie gazu/ sołectwo 1-rodzinne % kw GJ MWh m Sołectwo Gronajny Sołectwo Gronajny zamieszkuje 200 osób. Zużywają one średnio ok. 10m 3 ciepłej wody na dobę. Planuje się w sołectwie budowę trzech elektrowni wiatrowych o mocy 2,5MW. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawia zestawienie. Ilość budynków Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrze bowanie gazu/ sołectwo 1-rodzinne Wielorodzinne Wielorodzinne % kw GJ MWh m ,

21 Sołectwo Kępina Sołectwo Kępina zamieszkuje 147 osób. Zużywają one średnio ok. 10m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawiono w tabeli. Ilość budynków 1-rodzinne Wielorodzinne Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną MW Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrze bowanie gazu/ sołectwo % Łącznie GJ MWh m , ,1 Sołectwo Koślinka 21

22 Sołectwo Koślinka zamieszkuje 150 osób. Zużywają one średnio ok. 75m 3 ciepłej wody na dobę. Szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawiono poniżej. W Koślince planuje się budowę elektrowni wiatrowej o mocy 2,5MW. Ilość budynków Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrze bowanie gazu/ sołectwo 1-rodzinne % kw GJ MWh m , Sołectwo Koniecwałd Sołectwo Koniecwałd zamieszkuje 516 osób. Zużywają one średnio ok. 25m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawiono w tabeli. W Koniecwałdzie znajduje się farma wiatrowa o łącznej mocy 18MW oraz Zakład Granulacji Biomasy, a także budowana jest elektrociepłownia na biomasę. Ilość budynków 1-rodzinne Wielorodzinne Wielorodzinne Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrze bowanie gazu/ sołectwo % kw GJ MWh m ,

23 Sołectwo Nowa Wieś Ilość budynków Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną MW Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrze bowanie gazu/ sołectwo 1-rodzinne % Łącznie GJ MWh m , Sołectwo Nowa Wieś zamieszkuje 429 osób. Zużywają one średnio ok. 20m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawia tabela. Sołectwo Piekło Sołectwo Piekło zamieszkuje 356 osób. Zużywają one średnio ok. 20m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawiono w tabeli. Ilość budynków Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zaporze bowanie energii /sołectwo Roczne zaporze bowanie gazu/ sołectwo 1- rodinne Wielorodzinne Wielorodzinne % kw GJ MWh m ,

24 Sołectwo Parowy Sołectwo Parowy zamieszkują 63 osoby, które zużywają średnio ok. 3m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawia poniższe zestawienie. Ilość budynków 1-rodzinne Wielorodzinne Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrzeb owanie gazu/ sołectwo % kw GJ MWh m , Sołectwo Pietrzwałd Sołectwo Pietrzwałd zamieszkuje 157 osób. Zużywają one średnio ok. 8m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawia poniższe zestawienie. 24

25 Ilość budynków Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrzeb owanie gazu/ sołectwo 1-rodzinne Wielorodzinne % kw GJ MWh m , Sołectwo Postolin Sołectwo Postolin zamieszkuje 671 osób. Zużywają one średnio ok. 33m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawia zestawienie tabelaryczne. W Postolinie znajduje się plantacja biomasy 150ha rośliny miskantus. 25

26 Ilość budynków Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrzeb owanie gazu/ sołectwo 1-rodzinne % kw GJ MWh m , Sołectwo Sztumskie Pole Sołectwo Sztumskie Pole zamieszkują 582 osoby, które zużywają średnio ok. 30m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawia poniższe zestawienie: Ilość budynków Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrzeb owanie gazu/ sołectwo 1-rodzinne Wielorodzinne Wielorodzinne % kw GJ MWh m , ,4 Sołectwo Sztumska Wieś Sołectwo Sztumska Wieś zamieszkuje 431 osób. Zużywają one średnio ok. 20m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i 26

27 mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawia poniższe zestawienie. Ilość budynków Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną MW Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrze bowanie gazu/ sołectwo 1-rodzinne sołectw % Łącznie GJ MWh m , ,2 Sołectwo Uśnice Sołectwo Uśnice zamieszkuje 361 osób. Zużywają one średnio ok. 20m 3 ciepłej wody na dobę. Poniżej w tabeli przedstawiono szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz. Ilość budynków 1-rodzinne Wielorodzinne Wielorodzinne Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrzeb owanie gazu/ sołectwo % kw GJ MWh m ,

28 Sołectwo Zajezierze Sołectwo Zajezierze zamieszkuje 299 osób. Zużywają one średnio ok.15m 3 ciepłej wody na dobę. Szczegółowe dane dotyczące ilości budynków, lokali i mieszkańców sołectwa oraz szacunkowe zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i gaz przedstawia poniższe zestawienie. Ilość budynków 1-rodzinne Wielorodzinne Ilość M Udział ilości M w skali MiG Zapotrze bowanie na moc cieplną Roczne zapotrzebo wanie ciepła /sołectwo Roczne zapotrzebo wanie energii /sołectwo Roczne zapotrzeb owanie gazu/ sołectwo % kw GJ MWh m , ,4 1.5 Wnioski założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Przedstawione w opracowaniu analizy zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w latach wskazuje na spełnianie głównego celu w zakresie poprawy efektywności energetycznej Polityki Energetycznej Polski do 2030 roku pkt. 2, 2.1 i 2.3 dążenie do utrzymania zero energetycznego wzrostu gospodarczego, tj.: rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną oraz wzrostu efektywności końcowego wykorzystania energii. Jednak kluczowym warunkiem dla spełnienia powyższych warunków są działania zgodne ze wskazanymi poniżej założeniami dla których koniecznością jest wspieranie inwestorów prywatnych i przedsiębiorców przez organy państwowe i samorządowe nie tylko poprzez stosowne uwarunkowania 28

29 prawne i promocję dla efektywności energetycznej, ale również konkretne instrumenty finansowe. W celu realizacji polityki energetycznej Polski w obszarze efektywności energetycznej, jako: o dążenia do utrzymania zero-energetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną, o zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki, określono następujące wnioski i działania, które należy wdrożyć w celu realizacji działań związanych z efektywnością energetyczną w MiG Sztum. 1. Gmina prowadzi odpowiednią politykę w zakresie wzrostu efektywności energetycznej w szczególności w zarządzanych budynkach, urządzeniach oświetleniowych, 2. Polityka Gminy zmierza w kierunku obniżenia zapotrzebowania na energie i paliwa gazowe. 3. Gmina prowadzi kampanie informacyjne i edukacyjne, promujące racjonalne wykorzystanie energii oraz kampanie i wspieranie inicjatyw lokalnych związanych ze spalaniem odpadów w gospodarstwach domowych i przedsiębiorstwach, wypalaniu traw i ograniczaniu emisji wtórnej, 4. Preferuje się wykorzystania biomasy jako źródła zaopatrzenia w ciepło, tam gdzie to możliwe i sensowne ekonomicznie, w szczególności preferuje się zastępowania węgla kamiennego w urządzeniach małej mocy i niskiej sprawności na korzyść wzrostu udziału OZE, w tym biomasy i energii słonecznej, także wiatrowej poprzez rozwój budowy przydomowych mikro instalacji oraz energii geotermalnej, 5. Gmina zaprowadzi inwentaryzację podmiotów prowadzących działalność związaną z emisją odorów szkodliwych i pogarszających komfort życia mieszkańców, 6. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe są spójne z dokumentami planistycznymi gminy, w tym Studium uwarunkowań, czy Planów zagospodarowania przestrzennego, 7. Wbrew przewidywaniom wskazanym w poprzednim dokumencie Projektu założeń, w sektorze ciepłowniczym nadal przeważa zużycie węgla, 8. W zapotrzebowaniu na energię cieplną, elektryczną i paliwa gazowe przewiduje się stabilizację, z ewentualnym nieznacznym spadkiem, jeśli wypełniane będą wymogi przepisów prawnych, w szczególności dotyczące efektywności energetycznej, a dodatkowo nastąpi zapowiadany wzrost cen nośników energii, 9. Aktualnie sumaryczne zapotrzebowanie na moc cieplną wynosi 83MW, a zapotrzebowanie na energię cieplną wynosi 446 TJ/rok i biorąc pod uwagę stabilny rozwój gospodarczy MiG Sztum, w ciągu 15 lat pozostałoby ono na podobnym poziomie ok. 440TJ, gdyby nie prowadzono dalszej termomodernizacji budynków. 10.Poprzez konsekwentną termomodernizację budynków w gminie, w tym obiektów użyteczności publicznej można obniżyć zapotrzebowanie na ciepło 20-50% aktualnych potrzeb, roczne koszty energii o ok. 7mln zł, a emisję równoważną z 700 do 120Mg/a. 11. Obciążenie mocy elektrycznej transformatorów w MiG Sztum wynosi 5,8MW, 12. Zapotrzebowanie energii elektrycznej wynosi ok. 41GWh 13. Energa Operator potwierdza, że: 29

30 MiG Sztum jest infrastrukturalnie bezpieczna pod względem dostarczania energii elektrycznej na rozważane w opracowaniu 15 lat, Rezerwy dotyczą aż 60-70% mocy transformatorów, Szacuje się perspektywiczne w ciągu 15 lat wzrost zapotrzebowania mocy będzie na podobnym poziomie, Ze względu na znaczące rezerwy możliwe jest wprowadzenie na teren gminy przedsiębiorstw o znaczącym zużyciu energii elektrycznej. 14.Zapotrzebowanie energii na oświetlenie uliczne wyn. ok. 100 MWh, 15.Należy sukcesywnie prowadzić modernizację infrastruktury energetycznej, względnie jej wymianę, min.: Modernizację punktów świetlnych: źródeł światła wraz z całym oprzyrządowaniem. Montaż urządzeń do inteligentnego sterowania oświetleniem. Montaż sterowalnych układów redukcji mocy i stabilizacji napięcia zasilającego. Modernizację szafek oświetleniowych z zegarami astronomicznymi. Dodatkowe czasowe nocne wyłączanie np. co drugiej lampy w celu wprowadzenia dodatkowych oszczędności. Godziny wybrane wyłączania lamp byłyby dobierane indywidualnie dla miejscowości, w zależności od lokalnych uwarunkowań. Wykonanie lamp typu LED opartych na fotowoltaice. 16.Biorąc pod uwagę rolę MiG Sztum jako lidera we wprowadzaniu rozwiązań energooszczędnych, szczególną uwagę należy zwrócić na energooszczędność w budynkach użyteczności publicznej i oświetleniu zewnętrznym. 17.Aktualne zużycie gazu ziemnego MiG Sztum wynosi ok tys. m 3, a szacowane zużycie za 15 lat wynosi ok tys.m 3 /rok, 18.Należy w prowadzić dalszą gazyfikację Gminy w celu wprowadzania możliwości bezpiecznego ekologicznie nośnika energii. 19.Gaz ziemny dostarczany jest do Gminy Sztum z krajowego systemu sieci gazowych, 20.Przepustowość stacji redukcyjno-pomiarowych i sieci gazowych jest wystarczająca do zabezpieczenia potrzeb Gminy, również perspektywicznych, 21.Dalsza gazyfikacja gminy zależy od zapotrzebowania odbiorców i uzależniona jest od relacji nośników energii na rynku, 22.Analiza przekazanych dokumentów z zakładów energetycznych wykazała, iż plany przedsiębiorstw energetycznych zapewniają realizację założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Miasta i Gminy Sztum, a więc nie ma potrzeby opracowania Projektu Planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, dla obszaru gminy lub jej części Należy w dalszym ciągu realizować zadania w zakresie poprawy efektywności energetycznej dla uzyskania oszczędności energii oraz redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza, wskazane są: a. w sektorze mieszkalnictwa: termomodernizacja i remonty budynków z wymianą okien oraz oświetlenia na energooszczędne, należy również zwiększać sprawności wytwarzania energii, poprzez budowę wysokosprawnych jednostek wytwarzania energii, 11 Na podstawie art. 20 Prawa energetycznego 30

31 b. w sektorze publicznym: przygotowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych budynków użyteczności publicznej oraz urządzeń związanych z oświetleniem zewnętrznym, wprowadzenie systemu zarządzana energią w budynkach użyteczności publicznej, należy dążyć do produkcji energii elektrycznej wytwarzanej w technologii wysokosprawnej kogeneracji, dalsza szczegółowa termomodernizacja i remonty tych budynków z wymianą okien, instalacji i urządzeń energetycznych wymiana oświetlenia na energooszczędne względnie typu LED, budowa instalacji solarnych, budowa instalacji fotowoltaicznych do produkcji energii dla potrzeb budynków użyteczności publicznej zagospodarowanie dachów płytami fotowoltaicznymi, wykorzystanie gruntów w kategorii nieużytków do produkcji biomasy, optymalny wybór źródła OZE w tym instalacja elektrowni wiatrowych różnego rodzaju (mocy), wymiana oświetlenia zewnętrznego na energooszczędne typu LED. c. w sektorze przedsiębiorców przemysłowych przygotowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych obiektów, dalsza termomodernizacja i remonty budynków z wymianą okien, instalacji i urządzeń energetycznych oraz oświetlenia na energooszczędne względnie typu LED, określenie i wykonanie zadań prowadzących do oszczędności energii lub do wzrostu efektywności energetycznej przedsiębiorstw, wprowadzenie automatyki w formie inteligentnych systemów energetycznych, wyposażenie budynków w instalacje solarne, budowa instalacji fotowoltaicznych do produkcji energii dla potrzeb własnych zagospodarowanie dachów płytami fotowoltaicznymi, wykorzystanie gruntów rolnych do produkcji biomasy i biopaliwa, budowa biogazowi, instalacja elektrowni wiatrowych różnego rodzaju (mocy), termomodernizacja systemu dystrybucji energii, należy zmniejszyć straty sieciowe w przesyle i dystrybucji energii elektrycznej i paliw gazowych, poprzez m.in. modernizację obecnych i budowę nowych sieci, wymianę transformatorów o niskiej sprawności oraz rozwój generacji rozproszonej, należy dążyć do produkcji energii elektrycznej wytwarzanej w technologii wysokosprawnej kogeneracji, należy dążyć do wzrostu efektywności końcowego wykorzystania energii, d. w sektorze transportu systemy zarządzania ruchem i optymalizacja przewozu towarów, wymiana floty w zakładach komunikacji miejskiej oraz promocja ekojazdy, e. środki horyzontalne promowanie systemu świadectw efektywności energetycznej tzw. białych certyfikatów, kampanie informacyjne, szkolenia i edukacja w zakresie poprawy efektywności energetycznej. 31

32 24.Współpraca pomiędzy gminami może odbywać się na kilku polach działania: partnerstwo we wspólnym, grupowym zakupie paliw i energii dla szkół, przedszkoli i innych budynków użyteczności publicznej, partnerstwo w pozyskiwaniu środków finansowych na inwestycje związane z energetyką, partnerstwo w budowie obiektów i instalacji energetycznych, wspólne korzystanie z obiektów energetycznych, instalacji i sieci, wspólna organizacja edukacji i promocja w zakresie energetyki, w tym OZE. 25. Gmina winna wypełniać zobowiązania zawarte w dokumentach strategicznych w zakresie energetyki min. wymienione w rozdziale 1.2 pt. Uwarunkowania prawne niniejszego dokumentu. 32

33 2. MIASTO I GMINA SZTUM 2.1 Charakterystyka ogólna Miasta i Gminy Sztum W niniejszym rozdziale przedstawiono zinwentaryzowane zasoby MiG Sztum w zakresie wpływu na zużycie energii cieplnej, elektrycznej i paliw gazowych w następującym ujęciu: mieszkalnictwo użyteczność publiczna przedsiębiorcy zakłady energetyczne i gazowe 33

34 Największym skupiskiem obiektów użyteczności publicznej, usługowej oraz siedzibą władz administracyjnych jest miasto Sztum. Obsługę administracyjną gminy zapewnia Urząd Miasta i Gminy w Sztumie. Podstawowe dane formalno-prawne Miasta i Gminy Sztum: Status prawny: Jednostka samorządu terytorialnego Nazwa: Gmina miejsko wiejska Sztum NIP: REGON: NIP Urzędu Gminy REGON Gminy Urzędu Lokalizacja: województwo pomorskie, powiat sztumski Adres: Sztum, ul. Mickiewicza 39 Telefon: Fax: sztum@sztum.pl Strona www: Burmistrz: Leszek Tabor <burmistrz@sztum.pl> Zastępca Burmistrza: Alicja Podlewska <alicja.podlewska@sztum.pl> Skarbnik Gminy: Danuta Wiatrowska <danuta.wiatrowska@sztum.pl> Sekretarz Gminy: Daria Mietlewska Dura <daria.mietlewska@sztum.pl> Miasto i Gmina Sztum jako jednostka samorządu terytorialnego realizuje inwestycje infrastruktury technicznej na terenie MiG Sztum. Jest podmiotem zdolnym organizacyjnie i finansowo podołać realizacji projektów z udziałem środków z budżetu gminy i pochodzących z funduszy strukturalnych UE 12. Z zakresu objętego opracowaniem finansowaniu z budżetu gminy podlega oświetlenie dróg gminnych jako zadanie własne gminy oraz energia elektryczna w gminnych obiektach użyteczności publicznej. Zadania: zaopatrzenie w energię cieplną, zaopatrzenie w energię elektryczną, zaopatrzenie w gaz podlegają dodatkowo regulacjom ustawy Prawo energetyczne, a ich dostarczanie i dystrybucję realizują przedsiębiorstwa energetyczne. Inwestycje z tego zakresu nie są finansowane z udziałem środków z budżetu gminy. 12 Zgodnie z ustawą o finansach publicznych 34

35 Zespół pracowników Urzędu Miasta i Gminy Sztum posiada znaczące doświadczenie w przygotowywaniu, prowadzeniu i rozliczaniu inwestycji. Strukturę organizacyjną Urzędu Miasta i Gminy w Sztumie przedstawiono w załączniku do dokumentacji Środowisko naturalne Infrastruktura i ewentualne inwestycje związane z energetyką są ściśle związane ze środowiskiem naturalnym zarówno na etapie prowadzonych inwestycji jak i ich eksploatacji. W związku z tym, prace wykonywane na etapie realizacji i eksploatacji inwestycji mogą potencjalnie znacząco wpływać na środowisko. Z tego względu przedmiotowe przedsięwzięcia często są poddawane procedurom uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w trakcie których określa się rodzaj i stopień oddziaływań, ewentualnie działania minimalizujące i kompensacyjne. Wszystkie wymienione tutaj elementy stanowią o konieczności wnikliwej analizy i wyboru stosownych źródeł wykorzystywanej energii na terenie gminy. Miasto i Gmina Sztum Rycina: Położenie Gminy miejsko wiejskiej Sztum Gmina Sztum graniczy z siedmioma innymi gminami z 4 różnych powiatów: 1. Powiat sztumski: Gmina Mikołajki Pomorskie Gmina Stary Targ. 2. Powiat malborski: Gmina Malbork Gmina Miłoradz 35

36 3. Powiat tczewski: Gmina Pelplin Gmina Gniew 4. Powiat kwidzyński: Gmina Ryjewo. Miasto i Gmina Sztum jest usytuowana w pd-wsch części województwa pomorskiego i zachodniej części powiatu sztumskiego. Zajmuje powierzchnię 181 km 2 i charakteryzuje się szczególnymi walorami krajobrazowymi i przyrodniczymi. Sztum leży na trasie komunikacyjnej drogi krajowej nr 55 z Nowego Dworu Gdańskiego do Stolna, czego wynikiem jest dobre połączenie komunikacyjne z Gdańskiem (69 km), Elblągiem (45 km), Malborkiem (14 km), Kwidzynem (23 km) a także Toruniem (126 km). Położenie Sztumu w obrębie dolnej Wisły podnosi walory turystyczne gminy sprawiając, że jest ona wyjątkowo atrakcyjnym miejscem do wypoczynku i rekreacji. Grunty zabudowane i zurbanizowane w sumie stanowią ok. 4% powierzchni gminy, w tym mieszkalne to 151ha, a rolne zabudowane 300ha. Poniżej przedstawiono wykres kolumnowy rodzajów budynków w gminie 13. Część z nich to budynki ogrzewane w okresie grzewczym. Budynki nieogrzewane to głównie magazyny, budynki produkcyjne, rolnicze, przemysłowe i inne. 13 Według Zbiorczego zestawienia danych dotyczących budynków MiG Sztum stan na 1 stycznia 2013r. 36

37 Tabela: Struktura użytkowania gruntów MiG Sztum 14 Wyszczególnienie Ilość [ha] Razem [ha] % Użytki rolne grunty orne sady 171 łąki trwałe 819 pastwiska 755 rolne zabudowane 300 stawy 1 rowy 84 Grunty leśne lasy zadrzewienia i krzewy 90 Zabudowane i zurbanizowane mieszkalne przemysłowe 30 inne zabudowane 47 inne niezabudowane 11 wypoczynkowe 34 komunikacyjne 418 kopalne 53 Pod wodami płynące stojące 24 nieużytki 440 różne 8 Razem Źródło: Urząd MiG Sztum: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, stan na dzień 1stycznia 2013r. 37

38 W środkowej części gminy, a nawet w mieście Sztum znajdują się jeziora: Sztumskie, Barlewickie, Białe i Parleta - dzikie jezioro położone w lesie z niezliczoną ilością ptactwa wodnego i specyficznym mikroklimatem. Miasto otaczają lasy o pow ha, z dużą ilością zwierzyny łownej (rewir dewizowy) i bogatym runem leśnym. Posiada ona liczne piesze szlaki turystyczne. Na terenie gminy można aktywnie wypoczywać w wielu kwaterach agroturystycznych, położonych w atrakcyjnych miejscach, oraz korzystać z kąpielisk, wypożyczalni sprzętu wodnego, pól namiotowych, kortów tenisowych, boisk i stadionu. Ponadto gmina posiada piesze szlaki turystyczne oraz leży na trasie międzynarodowego szlaku rowerowego R1. Jednocześnie, napływ nowych mieszkańców i grup turystów, także do mniejszych miejscowości gminy, warunkuje konieczność uzbrojenia terenów w odpowiednią infrastrukturę w celu dalszego ich rozwoju oraz ochrony środowiska naturalnego. Nieużytki w gminie to powierzchnia ok. 440ha, które w zależności od indywidualnych uwarunkowań, mogłyby być wykorzystane dodatkowo jako teren pod uprawę biomasy, ewentualnie elektrownie fotowoltaiczne Obszary przyrodniczo chronione Obszary sieci Natura 2000 Rysunek: Obszary Natura 2000 na terenie województwa pomorskiego Miasto i Gmina Sztum 38

39 Nazwa obszaru Oznaczenie obszaru Specjalny Obszar Ochrony (SOO) Sztumskie Pole PLH Specjalny Obszar Ochrony (SOO) Dolna Wisła PLH Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) Dolina Dolnej Wisły PLB Pozostałe obszary objęte ochroną Miejsce realizacji przedsięwzięcia znajduje się w pobliżu granic 2 obszarów chronionego krajobrazu. Ich nazwy oraz odległości podano w tabeli poniżej. Nazwa obszaru Obszar Chronionego Krajobrazu Białej Góry Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat Rycina: Obszary ochrony przyrody i krajobrazu w woj. Pomorskim z zaznaczonym miejscem realizacji przedsięwzięcia 39

40 2.1.3 Klimat Miasto i Gmina Sztum leżą w regionie klimatu kontynentalnego o znaczących w skali roku wahaniach temperatur. Charakterystyczne jest stosunkowo długie, ciepłe lato i długa chłodna zima. Średnia roczna suma opadów jest niższa niż przeciętna w pozostałej części Polski. Tabela: Średnie temperatury miesięczne 15 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ,3-2,0 3,3 7,5 11,0 15,9 20,5 18,8 12,4 6,5 4,3-6, ,3-4,5 4,0 10,7 14,5 19,1 19,1 19,6 16,5 10,6 4,6 2, ,1 5,7 3,9 7,6 13,0 14,8 18,3 17,8 Powyżej przedstawiono zestawienie średnich temperatur miesięcznych w Sztumie ostatnich trzech latach, w tym rok 2012 od stycznia do sierpnia. Zgodnie z normą PN-82-B pn. Temperatury obliczeniowe zewnętrzne, Miasto i Gmina Sztum leży na granicy II i III strefy klimatycznej podziału Polski. Wskaźnik obliczeniowej minimalnej temperatury zewnętrznej dla potrzeb ogrzewania waha się pomiędzy: Tz = -18 a -20 o C. Roczny sezon grzewczy trwa generalnie od października do kwietnia. Jednak dokładne terminy rozpoczynania i kończenia sezonów grzewczych w ostatnich latach ustala się na wniosek odbiorców. I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 15 Źródło: Dalkia Sztum 40

41 Zarówno warunki środowiskowo-przyrodnicze, w tym krajobraz pojezierny oraz położenie w dolinie Wisły, jak i jej klimat, czynią Miasto i Gminę Sztum nie tylko atrakcyjnym terenem wypoczynku i rekreacji, ale w szczególności są znakomitym środowiskiem do produkcji odnawialnych źródeł energii. 41

42 2.1.4 Miasto i sołectwa Liczba mieszkańców w GMINIE SZTUM: 8182 Liczba mieszkańców w MIEŚCIE SZTUM: 9997 Liczba mieszkańców MIASTA I GMINY SZTUM: Inwentaryzację zasobów mieszkaniowych MiG Sztum przeprowadzono w podziale na miasto Sztum oraz Gminę Sztum, w której wyodrębniono poszczególne sołectwa. Gminę Sztum zamieszkuje osób 16. W skład gminy wchodzi 18 sołectw, które zwierają ok. 37 miejscowości: Tabela: Zestawienie ilości mieszkańców sołectw Gminy Sztum L.p. Sołectwa Ilość mieszkańców Udział ilości mieszkańców w skali MiG w sołectwie % 1 Barlewice Biała Góra Domańskiego ulica Czernin Gościszewo Gronajny Kępina Koślinka Koniecwałd Nowa Wieś Piekło Parowy Pietrzwałd Postolin Sztumskie Pole Sztumska Wieś Uśnice Zajezierze Razem Dane z ewidencji ludności Urzędu Miasta i Miasta i Gminy Sztum na dzień r. 42

43 Największym sołectwem w Gminie Sztum jest Czernin 2191 mieszkańców. Kolejnym pod względem zaludnienia jest Gościszewo 984 osoby. Pozostałe miejscowości zróżnicowane są od 63 do 671 M/sołectwo. 43

44 Analizując zmiany ilości mieszkańców w latach w poszczególnych sołectwach gminy i mieście Sztum, liczba osób zameldowanych w MiG Sztum od roku 1998 do 2014 zmieniła się nieznacznie. Całkowita liczba ludności spadła i waha się od 18787, poprzez w 2004r. do w 2014r.. Wykres kolumnowy pokazuje niewielką zmienność liczby ludności w poszczególnych sołectwach z wyraźnym zmniejszeniem ludności w mieście Sztum oraz zwiększeniem na wsi. 44

45 Przy założeniu rozwoju przemysłu na poziomie z ostatnich lat, przewiduje się stabilizację ilości mieszkańców w MiG Sztum na poziomie ok. 18tys. mieszkańców. Zauważa się niewielką tendencję migracji z miasta do wsi, co może mieć pozytywny wpływ na wzrost świadomości dotyczącej efektywności energetycznej mieszkańców gminy Sztum. 2.2 Mieszkalnictwo Zinwentaryzowano zasoby mieszkaniowe MiG Sztum. Dla uzyskania informacji o zasobach mieszkaniowych i zużyciu energii przeprowadzono badania poprzez opracowane ankiety informacyjne skierowane do: Mieszkańców indywidualnych dane uzyskane poprzez sołtysów poszczególnych sołectw oraz z Urzędu MiG Sztum Mieszkańców budownictwa zbiorowego dane uzyskane od zarządców budownictwa Użyteczności publicznej dane uzyskane z Urzędu MiG Sztum Zakładów przemysłowych dane uzyskane od przedstawicieli wskazanych zakładów przemysłowych, Zakładów energetycznych dane uzyskane z poszczególnych zakładów energetycznych i gazowych. Miasto Sztum Zinwentaryzowano zasoby mieszkaniowe w spółdzielniach mieszkaniowych w mieście Sztum i wyliczono średnią ilość mieszkańców w domkach jednorodzinnych. Dane zestawiono w poniższej tabeli. 45

46 Miasto Sztum M jednorodzinne wielorodzinne Ilość M Ilość lokali Udział % ilości mieszkańców W MiG Sztum ok. 62%, tj. ok stanowią budynki wielorodzinne, a 38 tj. 1996budynki 1-rodzinne. Poniżej zestawiono ważniejsze jednostki zarządzające zasobami domów wielorodzinnych w MiG Sztum. ul. Warszawska 1 PSM Renawa Kwidzyn psmrenawa@poczta.onet Ul. Spokojna.pl Sztum Spółdzielnia Mieszkaniowa Zakład Komunalny Mała Spółdzielnia przy Zakładzie Karnym Mała Spółdzielnia Chełmińska os. Nad Jeziorem Sztum ul. Kochanowskiego Sztum Ul. Młyńska Sztum Ul. Chełmińska 6c/ Sztum smsztum@zis.com.pl info@pwik-sztum.pl czesztym@poczta.onet.pl Mała Spółdzielnia Mieszkaniowa w Górkach Mała Spółdzielnia Mieszkaniowa Osiedle Parkowe 5,7 Górki Sztum Osiedle Parkowe 5b Sztum -- annahebel@wp.pl

47 Spółdzielnia Mieszkaniowa EWA ul. Nowowiejskiego Sztum Mała Spółdzielnia Mieszkaniowa Powiśle Czernin, ul. Zielna 2 i Krótka Sztum -- Spółdzielnia Mieszkaniowa Nowa Ul. Reja 29a Tabela: Zestawienie zasobów mieszkaniowych wielorodzinnych L.p. Wyszczególnienie Ilość lokali Powierzchnia Kubatur a Ilość mieszkańców Wskaźnik zagęszczenia m 2 m 3 osób M/lokal m 3 /M 1 SM Renawa, Sztum , SM Nad jeziorem, Sztum SM Zakład Komunalny, Sztum SM Zakład Karny, Sztum SM Chełmińska, Sztum , , , , SM Górki 1, Sztum , SM Osiedle Parkowe, Sztum SM Reja/Młyńska, Sztum , , SN Ewa, Sztum , SM Powiśle Czernin ,1 21 Razem ,

48 Największą ilością lokali zarządza SM Nad jeziorem 61% wszystkich budynków wielorodzinnych Sztumu, kolejno SM Zakładu Komunalnego i SM Renawa 7%. Pozostałe spółdzielnie zarządzają tylko kilkudziesięcioma lokalami. Spółdzielnia mieszkaniowa Renawa ogółem w Gminie Sztum posiada 2 budynki mieszkalne wielorodzinne, tj. 152 lokale o powierzchni łącznej 7534 m 2 wybudowane w latach Spółdzielnia mieszkaniowa Nad Jeziorem posiada i zarządza 1350 lokalami o powierzchni 65,8 tys.m 2. Najstarsze są budynki Zakładu Komunalnego, niektóre nawet z XIX wieku w sumie 520 lokali o powierzchni 25,5 tys.m 2. SM Nad jeziorem posiada budynki 48

49 budowane w latach 60-tych do 90-tych. Najmłodszym budownictwem zbudowanym w latach r., zarządza SM Renawa. 49

50 Gmina Sztum Liczba domostw jednorodzinnych we wszystkich sołectwach wynosi 1508, a zamieszkuje je 5344 osób. Szacunkowa liczba budynków wielorodzinnych w Gminie wynosi 113, mieszka w nich 3598 mieszkańców. Gmina jednorodzinne wielorodzinne Ilość M Ilość budynków Udział % Tabela: Zestawienie ilości budynków i ich mieszkańców w sołectwach L.p. Sołectwa Ilość budynków Ilość mieszkańców w budynkach Jednorodz. Wielorodz. jednorodz. 1 Barlewice Biała Góra Domańskiego ulica Czernin Gościszewo Gronajny Kępina Koślinka Koniecwałd Nowa Wieś Piekło Parowy Pietrzwałd Postolin Sztumskie Pole Sztumska Wieś Uśnice Zajezierze Razem Gmina Przeprowadzono badania ankietowe w ok. 100 domostwach jednorodzinnych Gminy Sztum. Na podstawie uzyskanych danych przeanalizowano stan budynków pod względem zapotrzebowania na energię. Budynki w Gminie Sztum budowano od 1904r.. 50

51 Część ankietowanych mieszkańców nie podała niektórych danych. Liczba mieszkańców waha się od 1 osoby do 12 w gospodarstwie. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami ankietowymi, średnia ilość mieszkańców w wynosi 3,8/ budynek. 51

52 2.3 Obiekty użyteczności publicznej Przeprowadzono analizę gminnych budynków użyteczności publicznej. Ich sumaryczna powierzchnia użytkowa wynosi m 2, a kubatura ok. 120tys. m 2. Miasto Sztum Obiekty użyteczności publicznej Powierzchnia ogrzewana Kubatura tys. m 2 tys. m 3 15,5 95 Tabela: Gminne obiekty użyteczności publicznej w Sztumie L.p. Wyszczególnienie Powierzchnia Kubatura Dachy m 2 m 3 m2 1 Urząd Miasta i Gminy, Sztum, bez dachu Gimnazjum nr 1 z halą sportową, Sztum Szkoła Podst. Nr 2 MDK, Sztum Szkoła Podst. Nr 2 Łącznik, Sztum Publiczne Przedszkole im. Kubusia Puchatka Sztum Biblioteka Publiczna MiG Sztum Przychodnia Zdrowia Chełmińska 6, Sztum Przychodnia Zdrowia Chełmińska 11, Sztum Powiatowy Urząd Pracy, Sztum Szkoła Podstawowa nr 2 w Sztumie P. Nr 2 budynek byłego MDK Razem Gmina Sztum Obiekty użyteczności publicznej Powierzchnia ogrzewana Kubatura tys. m 2 tys. m 3 6,2 27 Budynki użyteczności publicznej są w różnym stanie technicznym, są też różnie wyposażone pod względem energetycznym. Budowane były one nawet w 52

53 pierwszej połowie ubiegłego wieku. Większość z nich była w ostatnich latach częściowo zmodernizowana. Tabela: Obiekty użyteczności publicznej MiG Sztum w gminie Sztum L.p. Wyszczególnienie Powierzchnia Kubatura Dachy m 2 m 3 m 2 1 Zespół Szkół w Czerninie Zespół Szkół w Gościszewie- Budynek szkolny Zespół Szkół w Gościszewie - Przedszkole Szkoła Podstawowa w Nowej Wsi Remiza OSP Postolin Razem Przeanalizowano i oszacowano wstępnie możliwości wykorzystania dachów budynków użyteczności publicznej do pokrycia ich panelami fotowoltaicznymi i produkowania energii elektrycznej. Uwzględniono również wykorzystanie 100m 2 na dachu każdej ze świetlic wiejskich w całej Gminie Sztum w następujących miejscowościach: Biała Góra, Gronajny, Koźlinka, Piecwałd, Sztumska Wieś, Sztumskie Pole, Uśnice, Czernin. Część z nich ma dachy płaskie, inne są dwu lub wielospadowe. Szacuje się, że powierzchnia możliwa do wykorzystania dla montażu płyt fotowoltaicznych wynosi sumarycznie ok. 5000m 2, co odpowiada możliwościom zainstalowania instalacji PV o mocy elektrycznej ok. 0,5 MW. Przed przystąpieniem do realizacji projektu PV należy przeprowadzić 53

54 szczegółową analizę możliwości wykorzystania dachów pod względem powierzchni i ich wytrzymałości technicznej. 2.4 Przedsiębiorcy Poniżej zestawiono kluczowe zakłady przemysłowe w MiG Sztum, z których uzyskano dane o energiach i paliwie gazowym. ELITA Sp. z o.o. ul. Żeromskiego 32 Sztumskie Pole sekretariat@elitameble.pl Zakład Karny Sztum Nowowiejskiego Sztum zk_sztum@sw.gov.pl dkw_sztum@sw.gov.pl Polska Fabryka Wodomierzy i Ciepłomierzy FILA FOBOS Invest Sp. z o.o. ul. Żeromskiego 30, Sztum Żeromskiego 6, Sztum fila@fila-sztum.pl fobos@fobosinvest.com.pl Nie wszystkie zakłady zgodziły się na przekazanie danych o zaopatrzeniu i zużyciu energii cieplnej, elektrycznej i paliw gazowych. ELITA Zakłady ELITA produkują meble łazienkowe. Zasoby budynków zakładu ELITA L.p. 1 Adres budynku Sztum Żeromskiego 32 Funkcja Zakład przemysłowy Rok budowy r. Powierzchnia ogrzewana Kubatura m 2 m , Rozbudowa (w trakcie 65% wykonania) Zakład przemysłowy Do końca 2013r. 4212, Aktualnie prowadzona jest rozbudowa zakładu, po której łącznie budynki ELITY będą miały powierzchnię m 2 i kubaturę m 3. 54

55 ZAKŁAD KARNY Zakład Karny w Sztumie zarządza 17 budynkami zbudowanymi w latach o łącznej powierzchni 19217m 2 i kubaturze 82776m 3. Są to budynki więzienne razem z przeznaczonymi do obsługi więzienia: warsztaty, pralnia, garaże, pomieszczenia kierowców, ewidencji, kuchnia, szkoła i oddział szpitalny. FILA Polska Fabryka wodomierzy i ciepłomierzy FILA w Sztumie produkuje głównie wodomierze i ciepłomierze i zawory, elementy złączne, konsole wodomierzowe, plomby termokurczliwe, kształtki oraz inne elementy różnego rodzaju sieci technologicznych. Adres budynku Funkcja Rok budowy Powierzchnia ogrzewana m 2 Kubatura m Sztum Żeromskiego 30 Biurowy i produkcja FOBOS INVEST Firma Fobos Invest Sp. z o.o. w Sztumie zajmuje się produkcją urządzeń do konfekcjonowania produktów spożywczych oraz gadżetów promocyjnych oraz przepakowywania towarów. Zestawienie zasobów budynków: Adres budynku Funkcja Rok budowy Powierzchnia ogrzewana m 2 Kubatura m 3 Żeromskiego 6, H1 Prod.-mag Żeromskiego 6, H4 Prod.-mag Razem powierzchnia ogrzewalna wynosi 7335 m 2 i m 3. ADM Czernin Zakład produkcji oleju spożywczego oraz tłuszczów przemysłowych. Na bazie infrastruktury PGR Czernin z lat 70tych powstały 2 bloki ekstrakcji chemicznej 55

56 paliwa gazowe energia elektryczna ciepło Ciepło, energia elektryczna i paliwa gazowe dla Miasta i Gminy Sztum 2014 oraz w 2007r. rafineria produkująca paliwo diesel. Oprócz budynków produkcyjnych, na terenie zakładu znajdują się obiekty magazynowe, rafinerii oraz biurowy. 2.5 Zakłady i źródła energetyczne Zaopatrywanie wszelkich odbiorców MiG Sztum w energię cieplną, elektryczną i paliwa gazowe odbywa się według jednego lub kilku sposobów poniższego schematu przedstawionego w zestawieniu tabelarycznym. W MiG Sztum wykorzystuje się prawie wszystkie z wymienionych sposobów pozyskiwania energii. Jedynie nie znane są jeszcze przypadki produkowania energii z instalacji solarnych i fotowoltaicznych. Zaspokajanie potrzeb odbiorców w zakresie ciepła następuje w sposób indywidualny i poprzez kotłownie lokalne przedsiębiorców. Jedno domostwo korzysta z pompy ciepła. Indywidualne źródła ciepła zasilane są paliwami stałymi i ciekłymi. Są to paliwa węglowe, biomasa, głównie drewno, olej opałowy, gaz ziemny. Około 10 obiektów korzysta z gazu LPG. Tabela: Sposoby dostarczania ciepła, energii elektrycznej i gazu Rodzaj Wyszczególnienie zbiorowy system ciepłowniczy Mieszkalnictwo osób fizycznych spółdzielcze komunalne 1- rodzinne wspólnot własnościow e Użytku publ. Przedsiębiorcy lokatorskie własne Publicz. Prywat. x x x x x x x x kotłownie lokalne źródła indywidualne x x x x x x x x x x x x instalacje solarne x x system elektroenergetyczny instalacje fotowoltaiczne przydomowe elektrownie wiatrowe x x x x x x x x x x gaz ziemny x x x x x x x x LPG x x x x Zarówno źródła indywidualne i kotłownie lokalne, występują na terenie różnych jednostek organizacyjnych, w tym użyteczności publicznej oraz zakładów produkcyjnych gminy. Opalane są one również najczęściej węglem, gazem 56

57 ziemnym, płynnym, olejem opałowym lub biomasą. Bywa, że do podgrzewania wody używane są indywidualne podgrzewacze elektryczne Zakłady ciepłownicze i źródła ciepła Zaspokajanie potrzeb cieplnych odbiorców następuje w sposób zbiorczy zorganizowany oraz indywidualny zarówno na terenie miasta jak i gminy Sztum. Są to: 1. Główny miejski zbiorczy system ciepłowniczy zarządzany jest przez Spółkę z o.o. Dalkia, oddział w Sztumie. Dalkia Północ Sp. z o.o. Kotłownia i warsztaty w Sztumie, dawniej PRATERM S.A. w Warszawie, Oddział w Sztumie; Świecie ul. Ciepła 9 2. Zorganizowany system ciepłowniczy w Czerninie zarządzany przez Zakład Innowacyjny Technik Energetycznych PROMAT. Zakład Innowacyjny Technik Energetycznych PROMAT Sp. z o.o., Kotłownia Czernin ul. Ekologiczna Chwaszczyno 3. Indywidualne lokalne kotłownie na terenie różnych jednostek organizacyjnych, w tym użyteczności publicznej oraz zakładów produkcyjnych miasta i gminy, są opalane węglem, gazem ziemnym, płynnym, olejem opałowym lub biomasą. 4. Indywidualne źródła ciepła na paliwa stałe, olej opałowy, gaz ziemny, LPG i elektryczne mieszkańców MiG Sztum. 57

58 2.5.2 Przedsiębiorstwa elektroenergetyczne Przedsiębiorstwa elektroenergetyczne ENERGA-OPERATOR SA ul. Elektryczna 20, Elbląg Rejon Dystrybucji Kwidzyn Ul. Łąkowa 38, Kwidzyn Energa-Operator S.A. jest odpowiedzialna za cały system elektroenergetyczny i zajmuje się eksploatacją Głównych Punktów Zasilania, linii i urządzeń elektroenergetycznych. Operator jest odpowiedzialny za stan techniczny sieci i urządzeń, zdolności przesyłowe i plany rozwoju przedsięwzięć elektroenergetycznych. ENERGA Obsługa i Sprzedaż Spółka z o. o. ul. Piłsudskiego 19, Elbląg Dysponentem danych w zakresie ilości energii elektrycznej zapotrzebowanej przez MiG Sztum jest firma ENERGA Obsługa i Sprzedaż Spółka z o. o. w Elblągu, która w imieniu ENERGA OPERATOR SA zajmuje się obsługą danych handlowych w zakresie m.in. energii dostarczanej do klientów ENERGA. Farmy wiatrowe Iberdrola Renewables Polska Sp. z o.o. Farma wiatrowa Koniecwałd Aleja Niepodległości 69, Warszawa 58

59 2.5.3 Przedsiębiorstwa gazowe PGNIG S.A. Pomorska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy w Gdańsku ul. Wałowa 41/43, Gdańsk PSG Sp. z o.o. Oddział w Gdańsku odpowiada za organizację przesyłu i dystrybucji gazu wraz z infrastrukturą techniczną, w tym: sieci i urządzenia gazowe, stacje redukcyjno pomiarowe. Pomorski Oddział Obrotu Gazem PGNiG S.A. ul. Wałowa 41/43, Gdańsk Spółka Pomorski Oddział Obrotu Gazem zajmuje się sprzedażą gazu. 59

60 3. CIEPŁO 3.1 Ocena stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na energię cieplną Mieszkalnictwo miasto gmina MiG Sztum Moc cieplna MW ,04 Zużycie ciepła TJ/rok Zinwentaryzowano zasoby mieszkaniowe MiG Sztum w zakresie ztermomodernizowana budynków i zapotrzebowania na energię cieplną. Oceniono stan aktualny i przewidywane zapotrzebowanie na energię cieplną. Zapotrzebowanie na moc cieplną dla potrzeb mieszkalnictwa MiG Sztum wynosi sumarycznie 53 MW, a na zużycie ciepła 286 TJ. 60

61 Szczegółowe zestawienie zapotrzebowania na energie w budynkach mieszkalnych znajduje się w załączniku niniejszego opracowania. Poniżej przedstawiono bilans energetyczny budynków spółdzielni mieszkaniowych MiG Sztum. Tabela: Bilans energetyczny budynków spółdzielni mieszkaniowych Łączne zapotrzebowanie na moc cieplną L.p. Spółdzielnia Mieszkaniowa ZIMA LATO Razem Zużycie energii cieplnej Źródło zasilania MW GJ/rok 1 SM Renawa 1,52 0,15 1, SM Nad jeziorem 13,50 1,35 14, SM Zakład Komunalny 5,20 0,52 5, SM Zakład Karny 0,13 0,07 0, SM Chełmińska 0,24 0,02 0, SM Górki 1 0,14 0,01 0, SM Osiedle Parkowe 0,84 0,08 0, SM Reja/Młyńska 0,29 0,03 0, SN Ewa 0,21 0,02 0, SM Powiśle Czernin 0,24 0,02 0, Razem 22,31 2,29 23, system miejski system miejski system miejski system miejski system miejski kocioł olejowy system miejski system miejski system miejski system lokalny Wszystkie budynki spółdzielni mieszkaniowych w mieście Sztum podłączone są do zbiorowego systemu zasilania ciepłem firmy Dalkia. W Czerninie jest to system lokalny zarządzany przez spółkę Promat. Łączne zapotrzebowanie mocy budynków spółdzielni wynosi ok.23mw, a energii cieplnej 129TJ. Zapotrzebowanie na moc cieplną budynków mieszkalnych w gminie Sztum wynosi 25,72MW, a energii cieplnej 138,5TJ. Zestawienie bilansowe energii cieplnej MiG Sztum przedstawia się następująco. Wyszczególnienie Ilość domostw/lokali /gospodarstw [MW] 1-rodzinne Wielorodzinne Moc cieplna Zużycie ciepła Razem MW TJ Razem Gmina , Sztum bez Domańskiego , MiG Sztum , Bilans energetyczny budynków mieszkalnych gminy Sztum przedstawiono w tabeli. 61

62 Tabela: Bilans energetyczny budynków mieszkalnych w sołectwach Ilość domostw/lokali Moc cieplna L.p. Wyszczególnienie /gospodarstw 1-rodzinne Wielorodzinne Zużycie ciepła Razem MW GJ 1 Barlewice , Biała Góra , Ul. Domańskiego , Czernin , Gościszewo , Gronajny , Kępina , Koślinka , Koniecwałd , Nowa Wieś , Piekło , Parowy , Pietrzwałd , Postolin , Sztumskie Pole , Sztumska Wieś , Uśnice , Zajezierze , Razem , W tabeli poniżej przedstawiono bilans energetyczny ciepła w podziale na zimę i lato. Tabela: Bilans energetyczny budynków mieszkalnych Gminy Sztum Mieszkaniowe Moc zima Lato razem MW Ciepło MWh Gmina 23,2 2,6 25, Miasto 24,6 2,7 27, Razem 47,7 5,3 53,

63 Biorąc pod uwagę wiek i rodzaj budynków przeciętne wskaźniki zapotrzebowania na ciepło wynoszą: kwh/m 2 dla budynków nieizolowanych kwh/m 2 dla budynków średnio izolowanych kwh/m 2 dla budynków energooszczędnych 0-15 kwh/m 2 dla budynków pasywnych. Uwzględniając przedstawione zapotrzebowanie na ciepło, obliczono empiryczny średni wskaźnik zapotrzebowania na ciepło budynków MiG Sztum, biorąc pod uwagę podział na jedno i wielo-rodzinne. Mieszkaniowe Ciepło Razem Wskaźnik MWh m 2 kwh/m 2 x rok Gmina Miasto Razem Wskaźniki kWh/m 2 wskazują na stosunkowo niski stopień termoizolacji budynków w MiG Sztum. Oznacza to, że znacząca ilość dostarczanego ciepła jest marnowana poprzez nieszczelności w budynkach. Obligatoryjnie według prawa energetycznego od: 31 XII 2020r. wszystkie nowo powstające budynki 31 XII 2018r. budynki władz publicznych mają być niskoenergetyczne lub pasywne. 63

64 Poza systemem zbiorczym Dalkia i lokalnym w Czerninie, budynki mieszkalne jednorodzinne są ogrzewane przeważnie ze źródła indywidualnego o mocy do 18 kw. Część mieszkańców posiada jeszcze piec kaflowy. Paliwo to głównie różne rodzaje węgla, drewno, olej opałowy, gaz oraz słoma ilościowo według poniższego wykresów kolumnowych. Niektóre domostwa używają kilu rodzajów opału. Z przeprowadzonych analiz wynika, że kocioł węglowy posiada ok. 73% badanych mieszkańców, a spalanie drewna i innej biomasy deklaruje ponad 50% mieszkańców. Aż 20% mieszkańców ogrzewa mieszkania na bazie gazu, a tylko 3,6% olejem opałowym i 1,1% prądem elektrycznym. Procentowy udział spalanego opału w skali produkowanej energii przedstawia się nastepująco. 64

65 3.1.2 Budynki użyteczności publicznej Budynki użyteczności publicznej Moc cieplna MW Ciepło GJ/rok 2, Przeprowadzono analizę zapotrzebowania na ciepło i wykonanej już termomodernizacji w budynkach użyteczności publicznej. Sumaryczne zapotrzebowanie na moc cieplną dla celów gminnych budynków użyteczności publicznej łącznie dla MiG Sztum wynosi około 2 MW, z czego na ogrzewanie przypada wartość ok. 1859kW, a cwu 207kW. Zapotrzebowanie na ciepło szacuje się łącznie na ok. 11 TJ. Tabela: Obiekty użyteczności publicznej MiG Sztum w Sztumie L.p. Wyszczególnienie Miejscowość Moc Ciepło kw GJ/rok 1 Urząd Miasta i Gminy Sztum Gimnazjum nr 1 z halą sportową Sztum Szkoła Podst. nr 2 MDK Sztum Szkoła Podst. nr 2 Łącznik Sztum Publiczne Przedszkole im. Kubusia Puchatka Sztum Biblioteka Publiczna MiG Sztum Przychodnia Zdrowia Chełmińska 6 Sztum Przychodnia Zdrowia Chełmińska 11 Sztum Powiatowy Urząd Pracy Sztum Szkoła Podstawowa nr 2 Sztum Zespół Szkół Czernin Zespół Szkół - Budynek szkolny Gościszewo Zespół Szkół - Przedszkole Gościszewo Szkoła Podstawowa Nowa Wieś Remiza OSP Postolin Razem W gminnych budynkach użyteczności publicznej MiG Sztum tylko kilka obiektów na terenie gminy ogrzewane jest lokalnie paliwem węglowym, większość z nich podłączona jest do miejskiej sieci ciepłowniczej. 65

66 3.1.3 Przedsiębiorcy Przedsiębiorcy Moc cieplna MW Ciepło TJ/rok Łączna moc cieplna wskazanych kotłowni przedsiębiorców wynosi 24MW, a zapotrzebowanie na ciepło ok.127tj. Zakłady usługowe i przemysłowe wykorzystują energię cieplną do ogrzewania pomieszczeń oraz jako ciepło technologiczne do produkcji. Korzystają z miejskiego systemu ciepłowniczego oraz ze swoich lokalnych źródeł ciepła w zależności od potrzeb i możliwości przyłączeniowych. Asekuracyjnie zakłady potrzebujące ciepło technologiczne z reguły dbają o swoje własne źródła ciepła, niektóre rezerwowo posiadają umowy z operatorem sieci miejskiej. Tabela: Przedsiębiorstwa MiG Sztum Przedsiębiorstwo Moc ciepła MW Ciepło Elita 3, Zakład Karny 1, Fila 3, Fobos 0, ADM Czernin 14, Piekarnia Czernin 0,1 420 Razem GJ ELITA Zapotrzebowanie na moc w zakładzie wynosi ok. 3,3MW. Możliwości energetyczne zakładu przedstawia poniższa tabela. Kocioł WCO80/A był modernizowany w 2007r. L.p. Tabela: Dane kotłowni zakładowej Elita Moc Moc cieplna Rok rzeczywista Typ kotła nominalna produkcji kotła kotła Straty Paliwo rodzaj Paliwo zużycie MW MW MW t 1 WCO80/A ,9 0,8 0,2 Miał 0,9 2 Uniconfort ,0 0,16 Pelet 0,8 3 Ekomet ,5 0,3 Pelet 1,1 Razem 3,86 3,3 0,66 2,8 66

67 ZAKŁAD KARNY W SZTUMIE Kotłownia zasilana jest olejem opałowym lekkim o niskiej zawartości siarki max 0,1%. Rocznie Zakład Karny zużywa ok. 61 Mg paliwa. W skład kotłowni wchodzą następujące kotły: 1. Kocioł parowy Vitoplex 100 LS o mocy 580kW firmy Viessmann. Kocioł jest źródłem podstawowym wytwarzania pary technologicznej na potrzeby pralni oraz kuchni. 2. Kocioł wodny typu SK 625 o mocy 690kW firmy Buderus Kocioł ten jest rezerwowym (awaryjnym) źródłem ciepła wykorzystywanym na potrzeby ogrzewania obiektów zakładu. Kocioł ten jest uruchamiany jedynie w przypadku awarii kotłowni miejskiej oraz na początku sezonu grzewczego w celu sprawdzenia działania oraz szybszego uruchomienia instalacji C.O. 3. Kocioł parowy RPN 580 o mocy 400kW firmy FAKO S.A Kocioł jest źródłem rezerwowym wytwarzania pary technologicznej na potrzeby pralni oraz kuchni. Roczne zapotrzebowanie na moc cieplną wynosi 1670kW. Tabela: Dane kotłowni zakładowej ZK w Sztumie L.p. Typ kotła Rok produkcji Moc cieplna nominalna kotła [kw] Paliwo rodzaj Paliwo zużycie [Mg] Modernizacja /rok 1 Buderus SK Olej opałowy 0, Rumia Viessmann Olej opałowy Olej opałowy Razem ,4 Zapotrzebowanie na moc cieplną zakładu wynosi ok. 1,7MW. Budynki Zakładu Karnego podgrzewane są na bazie ciepła z miejskiego systemu cieplnego Dalkia. FILA Zapotrzebowanie na ciepło technologiczne wynosi 3,2 MW. Zakład produkuje ciepło w dwóch źródłach zasilania w ciepło. Tabela: Dane kotłowni zakładowej Fila Moc rzeczywista kotła L.p. MW Paliwo rodzaj 1 0,46 drewno 2 0,2 drewno 3 2,5 drewno Razem 3,16 67

68 FOBOS INVEST Tabela: Dane kotłowni zakładowej Fobos Invest Adres budynku Żeromskiego 6, H1 Izolacja budynku 15cm 2006r. Wymiana okien 2006 Typ kotła ROBUR M30 Rok produkcji Moc rzeczywista kotła MW ,3 Paliwo rodzaj Gaz ziemny Żeromskiego 6, H4 5 cm 2008r ROBUR M ,5 Gaz ziemny Łączne zapotrzebowanie na moc w zakładzie wynosi 0,8MW ADM Czernin Zakład produkcji oleju spożywczego oraz tłuszczów przemysłowych produkuje energię w dwóch kotłach parowych o mocy 7,3MW każdy, razem 14,6MW. Piekarnia Czernin Zakład wyrobów piekarskich produkuje energię w do ogrzewania pomieszczeń w piecu o mocy 0,1MW. Pieczywo wypiekane jest w piecach elektrycznych Zakłady energetyczne W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego MiG Sztum założono możliwość wyboru dla mieszkańców Sztumu nośnika energii cieplnej, z preferencją paliw przyjaznych dla środowiska. Ze względu na ochronę środowiska oraz wygodę odbiorców, scentralizowany system zaopatrzenia w ciepło powinien pozostać utrzymany i rozszerzony poprzez wykorzystanie istniejących rezerw produkcji ciepła. We wcześniejszych założeniach do planu zaopatrzenia w ciepło MiG Sztum zakładano modernizację zmianę nośnika energii na gaz ziemny lub paliwo płynne. Jednak ze względu na niekorzystny wskaźnik kosztów produkowanej energii, pozostano przy paliwie węglowym. DALKIA MIEJSKI SYSTEM CIEPŁOWNICZY Główny miejski system ciepłowniczy zarządzany jest przez Spółkę z o.o. Dalkia Północ z siedzibą w Świeciu, Kotłownia i warsztaty w Sztumie. Łączne zapotrzebowanie na moc cieplną i produkcję ciepła miejskiego systemu ciepłowniczego w Sztumie. Moc ciepła MW Ilość ciepła GJ/rok zainstalowana osiągalna potrzeby własne zamówiona straty/ REZERWA wytworzona potrzeb własne sprzedana straty 23,3 20,2 0,2 19,32 0, * stan na dzień

69 Kotłownia Kotłownia miejska jest opalana węglem kamiennym miałem pracuje w sezonie grzewczym i letnim. Łączna moc nominalna 5 kotłów wynosi: 22,78MW, a moc rzeczywista: 17,4MW. Kotłownia zasila odbiorców miasta Sztum poprzez sieć ciepłowniczą wysoko i niskoparametrową. Tabela: Dane kotłowni DALKIA L.p. Typ kotła Rodzaj Rok produkcji Moc cieplna nominalna kotła MW Moc rzeczywista kotła 1 ER parowy ,69 1,4 2 ER parowy ,69 1,4 3 WR wodny ,8 5,8 4 WR wodny ,8 5,8 5 WR wodny ,8 5,8 Razem 22,78 17,4 Od 2004r. przez 8 lat zmniejszyła się moc 1 i 2 z wyżej wymienionych kotłów o 0,26MW. Tabela: Zużycie paliwa DALKIA Mg/rok Kocioł Paliwo rodzaj Zużycie* 1 Węgiel kamienny (miał) 0 2 Węgiel kamienny (miał) 22 3 Węgiel kamienny (miał) Węgiel kamienny (miał) Węgiel kamienny (miał) 1696 *za rok 2011 RAZEM

70 Sieci ciepłownicze Do miejskiej sieci ciepłowniczej należy łącznie 13,205 km sieci ciepłowniczej. Część ok. 50% długości została zmodernizowana z czterorurowej do dwururowej sieci preizolowanej - od roku 2004 udział procentowy termo modernizowanej części wzrósł o 35%. Pilną koniecznością jest wymiana pozostałej 50% części sieci cieplnej budowanej w starej technologii na nowoczesną sieć preizolowaną dla oszczędności energii cieplnej, spalanego paliwa, zmniejszenia kosztów energii cieplnej oraz zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza. Tabela: Temperaturowy podział sieci Sieci temperaturowe długość sieci podstawowej długość sieci drugorzędnej i przyłączy łączna długość sieci sieć 130/ sieć 90/70 instalacje odbiorcze za węzłami grupowymi Razem Tabela: Podział sieci ze względu na izolacje [m] Długość sieci PREIZOLOWANEJ Długość sieci TRADYCYJNEJ Razem

71 Węzły ciepłownicze W systemie miejskiego układu ciepłowniczego w Sztumie pracuje 90 węzłów cieplnych: w tym 8 grupowych i 82 indywidualne. W roku 2004 było ich: 7 grupowych i 28 indywidualnych. Część z nich należy do firmy Dalkia eksploatującej sieć ciepłowniczą, pozostałe są własnością obcych jednostek. Tabela: Zestawienie ilości węzłów cieplnych co co+cwu Razem Grupowe 8 8 Indywidualne obce Indywidualne własne Dalkia Razem Zapotrzebowanie na moc cieplną ujęto w poniżej w podziale na co i cwu. Udział zużycia energii na przygotowanie ciepłej wody użytkowej stanowi 14% w skali całego rocznego zapotrzebowania na moc cieplną w kotłowni miejskiej. W tabeli i na wykresie słupkowym przedstawiono wyszczególnienie udziału ilości zużytej energii cieplnej w podziale na różnych odbiorców. Tabela: Zużycie ciepła u odbiorców L.p. Wyszczególnienie Zużycie ciepła GJ Ilość odbiorców Średnio GJ/jedn. 1 Mieszkaniowe Użyteczność publiczna Przedsiębiorcy Razem

72 Analizując zużycie energii cieplnej w ostatnich latach od 2005r., stwierdzono niewielki wzrost zużycia rzędu 2,2% w zapotrzebowaniu ciepła na co, a znacząco, bo aż o 17,4% wzrosło zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową. Łącznie zapotrzebowanie na ciepło wzrosło 4,4%. Tabela: Zestawienie zapotrzebowania mocy w latach [MW] Lata co cwu Razem ,174 2,298 18, ,029 2,344 18, ,049 2,337 18, ,372 2,299 18, ,442 2,304 18, ,485 2,317 18, ,552 2,645 19, * 16,538 2,782 19,320 * stan na dzień

73 PROMAT SYSTEM CIEPŁOWNICZY W CZERNINIE Moc ciepła MW Ilość ciepła GJ zainstalowana osiągalna potrzeby własne zamówiona straty/ REZERWA wytworzona potrzeb własne sprzedana straty 4,88 4,15 0 1,92 2, Rezerwa mocy stanowi ok. 50% mocy zainstalowanej systemu ciepłowniczego w Czerninie. Kotłownia 73

74 Kotłownia w Czerninie jest opalana słomą i pracuje tylko w sezonie grzewczym. Łączna moc nominalna 2 kotłów wynosi: 4,88 MW, a moc rzeczywista: 4,15MW. Kotłownia zasila sieć ciepłowniczą centralnego ogrzewania w Czerninie. Tabela: Kotły Promat w Czerninie Kocioł Typ kotła Rok produkcji Moc nominalna Moc rzeczywista MW Straty 1 Hollensten Strawmaster ,7 3,15 0,55 2 Danstoker Linka ,18 1 0,18 Razem 4,88 4,15 0,73 Sezon grzewczy zależy od temperatury otoczenia i określany jest przez użytkowników systemu ciepła w Czerninie. Roczne zapotrzebowanie na słomę wynosi ok. 2000Mg. Tabela: Paliwo dla kotłów - Czernin L.p. Typ kotła Paliwo rodzaj Paliwo zużycie Mg/rok 1 Hollensten Strawmaster słoma Danstoker Linka olej opałowy 1,5 Kocioł na olej opałowy traktuje się tylko jako rezerwę na wypadek awarii kotła na słomę. Aktualny koszt z transportem szacuje się na kwotę łączną ok. 300zł z 8%VAT. Sieci ciepłownicze Sieci ciepłownicze niskotemperaturowe, zmodernizowane zostały w 1997r.. 74

75 L.p. Średnica Długość mm m Razem 1807 Łącznie w Czerninie zbudowano 1807 m sieci ciepłowniczej preizolowanej w systemie dwu-rurowym. Węzły ciepłownicze System zaopatrzenia w energię cieplną w Czerninie pracuje indywidualnych węzłów cieplnych. w układzie Szt. Moc CO 58 1,916 MW Kotłownie lokalne Energia cieplna dla obiektów użyteczności publicznej, zakładów usługowych i przemysłowych i części zasobów mieszkaniowych MiG Sztum nie objętych usługami systemu zbiorowego pochodzi z ich kotłowni lokalnych o mocy kw. Niektóre z nich nawet do 1MW. Są one opalane węglem, gazem ziemnym, płynnym LPG, olejem opałowym lub biomasą. Źródła indywidualne Indywidualne źródła ciepła na paliwa stałe, olej opałowy, gaz ziemny, LPG i elektryczne zasilają głównie mieszkańców MiG Sztum w domkach jednorodzinnych, którzy nie mają możliwości podłączenia się do zbiorczego systemu cieplnego. Mają one różne poziomy sprawności spalania z tego względu są źródłem tzw. niskiej emisji w miejscowościach MiG Sztum. 75

76 Z przeprowadzonych badań ankietowych mieszkańców indywidualnych wynika, że źródła indywidualne najczęściej opalane są węglem kamiennym ok. 50% oraz drewnem 30% i 16% gazem. 3.2 Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła Mieszkalnictwo Rozpoczęcie ocieplania budynków chociaż jedna ściana % Wymienione częściowo okna Według analizy ankiet mieszkańców 68% budynków zbudowano w latach r., a 32% w r.. Część budynków została z ostatnim czasie 76

77 zmodernizowana, częściowo wymieniono w nich okna i ocieplono część ścian. Termomodernizację rozpoczęto od 1994r. od ocieplania budynków. Do tej pory ocieplono ok. 57% budynków, izolacją o grubości ok. 10cm. 71% właścicieli budynków deklaruje, że wymieniła przynajmniej część okien w swoich budynkach. Tylko niektóre spółdzielnie wykonywały przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła. Spółdzielnia Nad Jeziorem w latach Spółdzielnia w zarządzanych przez siebie zasobach mieszkaniowych wykonała następujące prace związane z racjonalizacją zużycia energii cieplnej. 77

78 Tabela: Termomodernizacja budynków spółdzielni mieszkaniowych L.p. Wyszczególnienie Izolacja budynku Wymiana okien Tak - cm rok Tak rok /nie 1 SM Renawa % 2 SM Nad jeziorem % 3 SM Zakład Komunalny % 4 SM Zakład Karny % 5 SM Chełmińska - - 0% 6 SM Górki % 7 SM Osiedle Parkowe 25% % 8 SM Reja/Młyńska - 0% 9 SN Ewa % 10 SM Powiśle Czernin 100% - 0% Oprócz częściowej izolacji budynków i wymiany części okien, wykonano następujące prace termomodernizacyjne: 1. Demontaż piecyków gazowych i wykonanie instalacji c.w.u. w 14 budynkach spółdzielni. 2. Wymiana okien na klatkach schodowych ONJ 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, i 11, Nowowiejskiego 25, 27, Sierakowskich 1-21, Morawskiego 2A, 2B i 4, Baczyńskiego 10, Plac Wolności 21 (razem 24 budynki), 3. Wymiana drzwi wejściowych na szczelne w 52 budynkach. 4. Montaż instalacji cwu w budynkach Mickiewicza 1 i Plac Wolności 21 w roku W ciągu najbliższych 15 lat planuje się wykonanie następujących prac: Demontaż piecyków gazowych i wykonanie instalacji cwu w 8 budynkach ONJ 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, i Dalsze ocieplanie budynków dla zmniejszania zapotrzebowania na energię cieplną. 2. Dalsza wymiana okien na klatkach schodowych budynków. 3. Wymiana oświetlenia w budynkach i zewnętrznego na energooszczędne. 78

79 Wzrasta świadomość mieszkańców w zakresie energooszczędności budynków. Aktualnie również wykonawcy są coraz bardziej doświadczeni nie tylko w jakości izolacyjnej dostępnych okien na rynku, ale również w likwidacji mostków cieplnych, po to aby efekt wymiany okien był optymalny w odniesieniu do możliwości inwestora. Wymiana okien i drzwi zewnętrznych poprawia izolacyjność budynku średnio aż o 10 15% Gminne budynki użyteczności publicznej Ilość bud. Izolacja budynku ściany dach podpiwnic z. Okna Źródło zasilania Instalacja CO i CWU instalacja grzejniki , % Jak dotąd termomodernizację przeprowadzono w następujących gminnych budynkach użyteczności publicznej: 1. Urząd Miasta i Gminy ul. Mickiewicza 39 w Sztumie pow m 2, kubatura 11309m 3. Termomodernizację przeprowadzono w 2010 r. bez docieplenia dachu. 2. Gimnazjum Nr 1 im. Jana Pawła II w Sztumie pow. użytkowa 3112 m 2, kubatura 14522m 3. Termomodernizację przeprowadzono w 2006 r. 3. Hala Sportowa przy Gimnazjum Nr 1 pow. użytkowa 1935 m 2, kubatura m 3. Budowę zakończono w 2008 r. 4. Szkoła Podstawowa Nr 2 im. M. Golisza w Sztumie (były MDK) pow m 2, kubatura 2780 m 3. Termomodernizację zakończono w 2002 r. 5. Szkoła Podstawowa Nr 2 im. M. Golisza w Sztumie ( łącznik) pow m 2, kubatura 4177 m 3. Termomodernizację zakończono w 2002 r. 6. Zespół Szkół w Czerninie - pow. 3179m 2, kubatura m 3. Termomodernizację zakończono w 2011 r. 79

80 7. Zespół Szkół w Gościszewie pow. 930m 2, kubatura 2790 m 3. Termomodernizację zakończono w 2011 r. 8. Szkoła Podstawowa w Nowej Wsi pow. 931m 2, kubatura 4115 m 3. Termomodernizację zakończono w 2008 r. 9. Publiczne Przedszkole im. Kubusia Puchatka pow.989 m 2, kubatura 4643 m 3. Termomodernizację zakończono w 2010 r. Poniżej przedstawiono szczegółowe zestawienie zapotrzebowania na uzupełnienie termomodernizacji budynków. Poniżej zestawiono informacje dotyczące wykonanej termomodernizacji i pozostałych potrzeb w tym zakresie w budynkach użyteczności publicznej zarządzanych przez MiG Sztum. Tylko niektóre z nich były częściowo izolowane w latach w zakresie wymiany okien oraz ocieplenia budynku styropianem lub wełną mineralną o grubości 12-14cm, wymieniono lub modernizowano tam kotły grzewcze, względnie wymieniono instalacje ciepłownicze. Dane przedstawiono w dwóch tabelach: 1. Stan ilościowy termomodernizacji wykazany w wielkościach części procentowej potrzeb w obiektach; 2. Stan termomodernizacji wykazany ogólnie wizualnie jako + i w odniesieniu do wykonanych lub nie wykonanych działań w obiektach. 80

81 Tabela: Stan ilościowy i % termomodernizacji gminnych budynków użyteczności publicznej [1- tj. wykonano, 0- nie wykonano, nd-nie dotyczy] Instalacja Izolacja budynku Źródło Oświetlenie Lp. Nazwa obiektu Miejscowość Okna CO i CWU zasilania energoosz ściany dach podpiwniczenie instalacja grzejniki LED czędne 1 Urząd Miasta i Gminy Sztum nd 0,05 0, Gimnazjum nr 1z halą sportową Sztum nd Szkoła Podst. nr 2 MDK Sztum nd Szkoła Podst. nr 2 Łącznik Sztum 1 0 nd 1 nd Publiczne Przedszkole im. Kubusia Puchatka Sztum 1 1 nd 1 nd Biblioteka Publiczna MiG Sztum nd Przychodnia Zdrowia Chełmińska 6 Sztum ,55 nd 0,4 0, Przychodnia Zdrowia Chełmińska 11 Sztum ,4 nd 0,4 0, Powiatowy Urząd Pracy Sztum ,05 nd 0,1 0, Szkoła Podstawowa nr 2 Sztum nd KWADRO Sztum Zespół Szkół Czernin 1 1 nd 1 nd Zespół Szkół - Budynek szkolny Gościszewo Zespół Szkół - Przedszkole Gościszewo 0 0 nd 1 0,5 0 0, Szkoła Podstawowa budynek szkolny z salą gimnastyczną Szkoła Podstawowa budynek szkolno-mieszkalny (w budynku mieści się mieszkanie, biblioteka i sala lekcyjna) Nowa Wieś 1 1 nd 1 0 0,3 1,0 0 0 Nowa Wieś nd 0 0, Remiza OSP Postolin Postolin Razem liczbowo 8,0 5,0 1,0 11,0 1,5 8,0 9,6 1,0 0,0 Razem % ,9 0,0

82 Lp. Tabela: Stan termomodernizacji gminnych budynków użyteczności publicznej Nazwa obiektu Miejscowo ść Izolacja budynku Okna Źródło zasilania Instalacja CO ściany dach podpiwniczenie instalacja grzejniki Oświetlenie energoosz czędne 1 Urząd Miasta i Gminy Sztum nd +/ Gimnazjum nr 1z halą sportową Sztum nd Szkoła Podst. nr 2 MDK Sztum nd Szkoła Podst. nr 2 Łącznik Sztum + - nd + nd Publiczne Przedszkole im. Kubusia Puchatka Sztum + + nd + nd Biblioteka Publiczna MiG Sztum nd Przychodnia Zdrowia Chełmińska 6 Sztum /- nd +/- +/ Przychodnia Zdrowia Chełmińska 11 Sztum /- nd +/- +/ Powiatowy Urząd Pracy Sztum /- nd +/- +/ Szkoła Podstawowa nr 2 Sztum nd KWADRO Sztum Zespół Szkół Czernin + + nd + nd Zespół Szkół - Budynek szkolny Gościszewo Zespół Szkół - Przedszkole Gościszewo - - nd + +/- - +/- - - Szkoła Podstawowa budynek 15 szkolny z salą gimnastyczną Nowa Wieś + + nd + - +/ Szkoła Podstawowa budynek 16 szkolno-mieszkalny (w budynku jest Nowa Wieś nd - +/- - - mieszkanie, biblioteka i sala lekcyjna) 17 Remiza OSP Postolin Postolin nd - nie dotyczy - - brak termomodernizacji +/- - częściowa termomodernizacja + - całkowita termomodernizacja LED 82

83 W odniesieniu do całej kubatury budynków, budynki ocieplone: ściany/dach/podpiwniczenie stanowią ok. 47/29/6%, a z wymienionymi oknami 65%. Instalacje co i cwu/grzejniki wymieniono w zakresie ok. 47/56%, a oświetlenie energooszczędne zamontowano tylko w zakresie 5,9% całkowitych potrzeb. W żadnym z budynków nie zamontowano oświetlenia typu LED. Dane te wskazują na konieczność wprowadzenia zmian w tym zakresie i możliwości uzyskania znaczących oszczędności. Zestawienie ilości budynków, gdzie wykonano jakiekolwiek zadania termo modernizacyjne w 17 budynkach użyteczności publicznej: 8 ocieplono ściany 5 izolacja dachu 1 izolacja podpiwniczenia (nie wszystkie budynki wymagają) 11 wymieniono okna 1,5 wymieniono źródło ciepła (na 5 które nie są podłączone do miejskiej sieci ciepłowniczej) 8 wymieniono instalację ciepłowniczą 9,6 wymieniono grzejniki 1 wymieniono oprawy oświetleniowe Przedsiębiorcy Zakłady sukcesywnie izolują swoje budynki i wymieniają okna na energooszczędne dla uzyskania oszczędności energetycznych. Tabela: Stan termomodernizacji gminnych budynków użyte Przedsiębiorstwo Izolacja budynku cm / rok Wymiana okien rok ELITA 9-12cm / % ZAKŁAD KARNY 12cm / FILA bd. bd. FOBOS 5-15cm / Elita Zakład meblarski Elita Sp. z o.o. przeprowadził prawie pełną termomodernizację zasobów budowlanych. Wykonano pełną izolację budynków i wymieniono 60% zasobów okiennych. Adres budynku Izolacja budynku Wymiana okien Wszystkie budynki 9-12cm płyty warstwowe i styropian 60%

84 W 2007r. wykonano remont główny zakładu w ramach którego ocieplono budynki, wymieniono okna, a także zmieniono oświetlenie na energooszczędne i wprowadzono ok. 15% lamp typu LED. Do 2014r. planuje się kolejną rozbudowę zakładu z modernizacją. W chwili obecnej nie są jeszcze zatwierdzone plany rozbudowy. Zakład Karny W Sztumie Z zakresu termomodernizacji dotychczas wykonano wymianę źródeł ciepła. L.p. Typ kotła Modernizacja /rok 1 Buderus SK Rumia Viessmann 2011 Zakład Karny zamontował kocioł parowy typu Vitoplex 100LS Viessmann zamiast jednego kotła wodnego typu SK 625 Buderus. Aktualnie trwają przygotowania do termomodernizacji, która zmniejszy zapotrzebowanie na energię cieplną o 36,5%. W zakresie robót planuje się: Ocieplenie ścian zewnętrznych wybranych budynków, Ocieplenie stropodachu min. 15 cm, Wymiana stolarki okiennej, Modernizacja instalacji wentylacji mechanicznej w kuchni, Modernizacja instalacji ciepłej wody z montażem baterii solarnej, Modernizacja instalacji centralnego ogrzewania. Kalkulowany koszt robót wyniesie ok. 12,5 mln zł przy wykorzystaniu premii termo modernizacyjnej. Fila W zakładzie nie wykonano izolacji budynku, ani wymiany okien. Fobos Invest W zakresie przedsięwzięć racjonalizujących w energetyce (ciepło, prąd, gaz)- planuje się wymianę oświetlenia na energooszczędne lub typu LED. Ponadto planuje się budowę hali produkcyjno magazynowej, dla której szacunkowe zapotrzebowanie na energię elektryczną to ok. 1 MW oraz ok. 1,5 MW mocy cieplnej 84

85 3.2.4 Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na ciepło, dla obszaru Miasta i Gminy Sztum DALKIA PÓŁNOC SP. Z O.O. W latach operator systemu ciepłowniczego Dalkia w Sztumie przeprowadził następujące przedsięwzięcia racjonalizujące w zakresie energetyki cieplnej. a. Modernizacja sieci wymiana 1894m sieci kanałowych na technologię preizolowaną b. Modernizacja 40 szt. węzłów indywidualnych - wyposażenie w automatykę c. Modernizacja 5 węzłów grupowych wyposażenie w automatykę i w urządzenia monitorujące pracę, przekazujące dane do operatora w ciepłowni, sygnalizujące nieprawidłowości w pracy d. Modernizacja - rozbudowa o funkcję cwu 13 szt. węzłów indywidualnych 0,317 MW oraz 1 szt. grupowego 0,072 MW. e. Modernizacja układów wytwarzania: wymiana części ciśnieniowej na 3 kotłach wodnych WR-5 doposażenie kotła parowego ER-125 w dodatkowy kocioł odzysknicowy wymiana rusztu kotła wodnego WR 5 modernizacja układu odprowadzania spalin kotłów wodnych modernizacja instalacji odpylania kotłów wodnych. Zakład energetyki cieplnej Dalkia S.A. w zakresie dotyczącym MiG Sztum, w latach planuje następujące działania w zakresie zapotrzebowania na ciepło. A. Nowe przyłącza realizowane wg zapotrzebowania ze strony odbiorców z terenu miasta Sztum (lata ): ul. Kasprowicza 5 odbiorca indywidualny 13 kw ul. Młyńska 11- odbiorca indywidualny 17 kw ul. Koniecpolskiego11 odbiorca indywidualny 10 kw ul. Jagiełły 6 obiekt mieszkalny wielorodzinny 18 kw ul. Sienkiewicza 16 obiekt mieszkalny wielorodzinny- 30kW ul. Reja 1 obiekt mieszkalny wielorodzinny 30kW ul. Młyńska obiekt mieszkalny wielorodzinny 150 kw ul. Chełmińska obiekt mieszkalno usługowy 150 kw ul. Spokojna obiekt mieszkalny wielorodzinny 120 kw B. Modernizacja systemu zasilania odbiorców z węzła grupowego Morawskiego (obecnie 2,148 MW co): budowa węzłów indywidualnych, dwufunkcyjnych (dodatkowo 0,400 MW cw), budowa sieci wysokoparametrowej (ca 700m), likwidacja węzła grupowego (2014 rok). C. Modernizacja trzech układów odpylania kotłów wodnych WR 5 ( lata ) D. Budowa układu kogeneracji w oparciu o silnik gazowy o mocy elektrycznej 1-2 MW (lata ) Poniżej przedstawiono prognozę zapotrzebowania na energię w podziale na odbiorców indywidualnych i przemysłowych w mieście Sztum na okres 15 lat. Tabela: Prognoza zapotrzebowania na energię Rok Odbiorcy indywidualni (cele mieszkaniowe) Odbiorcy instytucjonalni (handel, usługi, użyteczność publiczna, przemysł) 85

86 Liczba odbiorców Zużycie ciepła [GJ/rok] Zapotrzebowanie mocy cieplnej [MW/rok] Liczba odbiorców Zużycie ciepła [GJ/rok] Zapotrzebo wanie mocy cieplnej [MW/rok] , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,450 Źródło: Dane szacunkowe, planowane - Dalkia 2012r. Zakłada się, że zapotrzebowanie na moc cieplną w Sztumie w spółce Dalkia w ciągu 15 lat spadnie z 81 do 75GJ. KOTŁOWNIA CZERNIN PROMAT SP. Z O.O. Firma PROMAT Sp. z o.o. w Chwaszczynie dzierżawiąca kotłownię w Czerninie w 2011r. uruchomiła kocioł opalany olejem opałowym lekkim o mocy 1 MW jako kocioł rezerwowy do kotła na słomę. Zamontowano również szarpacz słomy, który ułatwia eksploatację kotłowni. Poniżej zestawiono w tabeli zakres modernizacji kotłów wykonanych w kotłowni w Czerninie w latach

87 L.p. Typ kotła Modernizacja Zakres i rok 1 ER r. montaż kotła odzysknicowego WU 0,15 2 WR r. modernizacja części ciśnieniowej, 2012r. modernizacja rusztu 3 WR r. modernizacja części ciśnieniowej 4 WR r. modernizacja części ciśnieniowej Ponieważ firma Promat nie jest właścicielem tylko dzierżawcą urządzeń, przedsiębiorca skupia się na utrzymaniu sieci i urządzeń w stanie nie pogorszonym i nie jest zainteresowany zmianą w kierunku wykorzystania OZE (np. do cwu). Promat Sp. z o.o jako dzierżawca systemu cieplnego w Czerninie od r. jest zobowiązany do prowadzenia bieżących remontów i konserwacji budynków, budowli i urządzeń ciepłowniczych. Przebudowa czy rozbudowa infrastruktury cieplnej leży w gestii właściciela systemu. W bieżącym roku planuje się podłączenie nowego odbiorcy energii cieplnej o zapotrzebowaniu Moc = 150kW. 3.3 Ciepło - optymalne rozwiązania wariantowe W niniejszym rozdziale przedstawiono propozycje realnych wariantów w zakresie bezpieczeństwa energetycznego i poprawy efektywności w energetyce cieplnej MiG Sztum. Polityka energetyczna w odniesieniu do klimatycznej wskazuje na istotę kosztów środowiskowych i ekonomicznych związanych ze zużyciem nieodnawialnych źródeł energii oraz zanieczyszczaniem powietrza związkami toksycznymi. Stąd tendencje do wprowadzania energooszczędności energetycznych w tym w szczególności termomodernizacji, a także zmian w systemach wytwarzania i nośnikach energii. Dla MiG Sztum są one zgodne z polityką państwa i przedstawiają się one następująco: w nośnikach energii zmniejszenie zużycia: o węgla, o oleju opałowego, o gazu, zwiększanie produkcji biomasy roślinnej i jej udziału w paliwach, zwiększanie produkcji biogazu, wzrost znaczenia OZE, w tym min.: o ilości instalacji urządzeń solarnych do przygotowania cwu, o rozwój fotowoltaiki w Polsce i wzrost ilości instalacji do produkcji prądu, o wzrost udziału energii wiatrowej, 87

88 o wzrost udziału energii geotermalnej. Ponieważ trzy podstawowe zasady efektywności energetycznej to: 1 - nie produkuj, 2 nie marnuj, 3 oszczędzaj, więc podstawą działań w zakresie podnoszenia efektywności energetycznej jest ograniczanie strat energii czyli termomodernizacja budynków, a także wykorzystanie OZE Biorąc pod uwagę realne uwarunkowania techniczne, ekonomiczne i środowiskowe dla MiG Sztum przeanalizowano pięć możliwych wariantów rozwiązań energetycznych dla ciepła. Dla każdego z wariantów obliczono ilość niezbędnej energii w paliwie pierwotnym dla wartości zużycia aktualnego dla MiG Sztum. W tabeli zestawiono wartości mocy cieplnej, zapotrzebowania na energię cieplną i zużycia nośników energii dla poszczególnych wariantów. Na tej podstawie wykonano analizę wartości dla energii cieplnej i jej kosztów finansowych i środowiskowych. Tabela: Zestawienie wartości dla poszczególnych wariantów Warianty I II III IV V Moc cieplna cwu+co Zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło Zapotrzebowanie ciepła cwu+co Węgiel kwalifikowany Węgiel niekwalifikowany MW GJ/a GJ/a Mg/a Mg/a Biomasa Mg/a Gaz Mg/a Olej Mg/a Prąd elektryczny (węgla) Mg/a Udział % 100% 3% 21% 51% 36% 54% 98% Wariant 0 NIE WPROWADZANIE ZMIAN Konieczność ekonomiczna wymusza na zarządcach budynków wprowadzanie zmian w systemach indywidualnych i lokalnych źródłach ciepła. Również przedsiębiorstwa 88

89 energetyczne, poprzez starzejącą się infrastrukturę i coraz restrykcyjne wymogi prawne, zmuszone są do wprowadzania zmian. Stąd wariant niepodejmowania zmian w systemach produkcji energii ustępuje wprowadzaniu innowacji. W analizie uwzględniono jako zerowe 2 warianty tegoroczny wariant aktualny i w perspektywie 15 lat: wariant Zapotrzebowanie na energię wynosi 446TJ. Wariant I OZE - CWU Jako pierwszy wariant przeanalizowano zmniejszenie zużycia energii cieplnej poprzez założenie instalacji solarnych do podgrzewania wody użytkowej. Ok. 65% budynków w gminie skierowane jest do słońca korzystnie dla wykorzystania energii słonecznej. Część instalacji można również ustawić na gruncie. Poprzez takie działania można zaoszczędzić ok. Q oze = 14 TJ energii rocznie, a zapotrzebowanie na energię wyniosłoby 432TJ. Zapotrzebowanie na energię po realizacji Wariantu I wynosiłoby: Q I = 430 TJ/a, tj. wykorzystanie ok. 3% energii cieplnej z odnawialnych źródeł energii. Wariant II TERMOMODERNIZACJA MINIMUM Dla celów opracowania przeanalizowano różne zakresy termomodernizacji, przy uwzględnieniu zadań już wykonanych. Zakłada się przeprowadzenie termomodernizacji minimum 17 w zakresie ok. 21% potrzebnej aktualnie termomodernizacji budynków tj. oszczędność wyniosłaby Q II = 92,5 TJ/rok. W wyniku przedstawionych działań zapotrzebowanie ciepła spadłoby do wartości: Q co+cwu-ii = 353 TJ Wariant III TERMOMODERNIZACJA MAXIMUM Zakłada się przeprowadzenie termomodernizacji maximum 12 w zakresie ok. 51% potrzebnej aktualnie termomodernizacji budynków, oszczędność: Q III = 230 TJ. W wyniku tych działań zapotrzebowanie ciepła spadnie do wartości: Q co+cwu-iii = 217 TJ. Wariant IV BIOMASA Ze względu na uwarunkowania prawne i korzystne warunki środowiskowe gminy Sztum do uprawy biomasy 18 wariant IV polega na pokryciu znaczącego, zapotrzebowania na ciepło biomasą wyprodukowaną w Gminie Sztum. Możliwości uprawy biomasy wskazują na wielkość energii cieplnej Q IV = 283 TJ tj. 64% całego zapotrzebowania na ciepło. W rezultacie pozostałe paliwa pokryją tylko 36% pozostałych potrzeb tj. 162TJ. Wariant V SOLARY+TERMOMODERNIZACJA MAXIMUM +BIOMASA Warianty I IV można traktować jako oddzielne propozycje, jednak najbardziej efektywne jest połączenie działań: założenie instalacji solarnych, termomodernizacja budynków w gminie, przygotowanie programu uprawy biomasy na terenach nieużytków rolnych oraz opracowanie i realizacja systemu przygotowania biomasy do sprzedaży, szeroka edukacja mieszkańców gminy w zakresie efektywności energetycznej, stworzenie systemu dopłat do termomodernizacji budynków i instalacji ciepłowniczych. 17 Szczegóły w rozdziale Zbiorcza analiza energii cieplnej w Gminie Subkowy 18 Szczegóły w rozdziale Energia biomasy 89

90 Poprzez realizację wariantu V można wypełnić obowiązki prawne w zakresie rezygnacji z paliw węglowych, obniżenie kosztów zakupu paliw oraz znaczące zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska. W wyniku realizacji wymienionych zadań zapotrzebowanie na ciepło może spaść do wartości Q IV = 203 TJ, tj. do ok. 46% wartości aktualnej. Dodatkowy efekt to uniknięta emisja równoważna o 570Mg/rok, tj. z wielkości 693 do 123Mg/rok oraz obniżenie kosztów energii cieplnej o ok. 7 mln. zł/rok. Zapotrzebowanie na energię cieplną w MiG Sztum można zmniejszyć z 446 do 203 TJ/rok. 90

91 Emisję równoważną można zmniejszyć z wartości 694 do 123 Mg/rok, a koszty co i cwu z 10 do 3-4 mln zł/rok. Zużycie paliwa Wykres warstwowy wskazuje trend korzyści z realizacji poszczególnych wariantów. Wynika z niego, że wagowo najmniejsze zużycie nośników energii w paliwie byłoby dla wariantu III i V. Wariant V pokazuje możliwość pokrycia całego zapotrzebowania na energię biomasą, przy wykorzystaniu możliwości instalacji solarnych. W praktyce ten wariant nie jest całkowicie możliwy ze względów praktycznych. Nie jesteśmy w stanie przystosować całej istniejącej infrastruktury dla biomasy. Poza tym ważna jest dywersyfikacja zużywanych nośników energii. Istotna jest jednak wiedza o ilości możliwej biomasy MiG Sztum w odniesieniu do zapotrzebowania i świadome ukierunkowanie polityki energetycznej w tym kierunku. W rzeczywistości będzie to kompromis pomiędzy wariantem III i V. Koszty finansowe 91

92 Przeanalizowano koszty uzyskania energii cieplnej w skali roku. Uwzględniono średnie, aktualne ceny paliw na rynku. Tabela: Aktualne ceny paliw na rynku Paliwa Jedn. Koszt paliwa Węgiel kwalifikowany zł/mg 650 Węgiel niekwalifikowany zł/mg 350 Biomasa zł/mg 300 Gaz zł/mg 2429 Olej zł/mg 2500 Energia elektryczna zł/kwh 0,60 Wykres jednoznacznie wskazuje na najniższe koszty ciepła dla wariantu V łączonego, kolejno dla III i IV. Efekty ekologiczne Poniżej przedstawiono graficzny obraz obliczonej emisji ze spalania paliw w odniesieniu do wszystkich wymienionych wariantów. 92

93 Najmniejsza emisja wystąpiłaby dla wariantu V, IV i III. Te warianty zaleca się do realizacji w MiG Sztum, ponieważ są one najbardziej korzystne ze względu na koszty finansowe i środowiskowe. Koszty termomodernizacji są wydatkiem jednorazowym. Aktualnie niestety wciąż stosuje się kosztowne ulepszenia infrastruktury grzewczej, którą wymienia się kilkakrotnie w ciągu jej cyklu życia, bez optymalizacji termomodernizacji całego budynku. Przygotowano bilans emisji dwutlenku węgla, wskazując na obniżenie CO 2 dla poszczególnych wariantów. Również z tej analizy jednoznacznie wynika, że wariant V łączony jest najkorzystniejszy ekonomicznie i dla środowiska naturalnego, podkreślając fakt zmniejszonych opłat za emisje CO 2. 93

94 3.4 Zbiorcza analiza energii cieplnej Na bazie danych aktualnych oraz analizy rozwoju demograficznego w okresie 15 lat zapotrzebowanie na energię końcową oraz pierwotną na terenie gminy nastąpi: realizacja głównego celu w zakresie poprawy efektywności energetycznej Polityki Energetycznej Polski do 2030 roku pkt. 2, 2.1 i 2.3 dążenie do utrzymania zero energetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną oraz wzrost efektywności końcowego wykorzystania energii pod warunkiem stosownie prowadzonej termomodernizacji, której przykłady przedstawiono w kolejnym rozdziale dot. optymalnych rozwiązań wariantowych. Moc cieplna [MW] Zużycie ciepła [TJ] Zaopatrzenie w ciepło odbiorców Miasta i Gminy Sztum następuje w sposób zbiorczy zorganizowany w przedsiębiorstwie Dalkia Północ Sp. z o.o. oraz poprzez kotłownie lokalne i indywidualne. Bilans energii cieplnej gminy aktualny i perspektywiczny na 15lat zapotrzebowanie na ciepło i prognoza rozwoju Łączne aktualne zapotrzebowanie na moc cieplną dla Gminy Sztum wynosi: Q = 84MW w tym: Q co = 75MW Q cwu = 9MW Łączne zapotrzebowanie roczne na energię cieplną wynosi ok. 450 TJ Zapotrzebowanie na energię pierwotną paliwa 19 wynosi ponad 600TJ. Zapotrzebowanie na ciepło w polskich gminach zawiera się w granicach od TJ, średnio ok. 230TJ. W MiG Sztum wynosi ok. 450TJ. Biorąc pod uwagę analizę rozwoju demograficznego i gospodarczego gminy w perspektywie omawianych 15 lat określono zapotrzebowanie na ciepło biorąc pod uwagę: migrację ludności i rozwój budownictwa inwestycje w sektorach gospodarki i usług prooszczędnościowe i ekologiczne perspektywy prawne. 19 Źródło: ustawa o efektywności energetycznej: energia pierwotna energia zawarta w pierwotnych nośnikach energii, pozyskiwanych bezpośrednio ze środowiska, w szczególności: węglu kamiennym energetycznym, koksowym, węglu brunatnym, ropie naftowej (łącznie z gazoliną), gazie ziemnym, torfie do celów opałowych oraz energię: wody, wiatru, słoneczną, geotermalną wykorzystywane do wytwarzania energii elektrycznej, ciepła lub chłodu, a także biomasę w rozumieniu ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych; 94

95 Zakłada się, że prowadzona będzie dalsza termomodernizacja budynków, która znacząco zmniejszy zapotrzebowanie na ciepło. Przeanalizowano zapotrzebowanie na energię cieplną i przedstawiono prognozę zużycia energii do roku Z aktualnych warunków izolacji budynków wynika, że bez znaczących zmian termomodernizacyjnych, zapotrzebowanie na ciepło pozostanie na podobnym poziomie wartości ok TJ. Biorąc pod uwagę wiek budynków, rodzaj i jakość wykonania przegród ze środowiskiem zewnętrznym, wskaźniki zapotrzebowania na energię cieplną przedstawiają się następująco. Tabela: Prognoza zużycia energii cieplnej na 15 lat Ilość mieszkańców Ilość domostw /lokali /gospodarstw Powierzchnia ogrzewana Zapotrzeb. na moc cieplną Zużycie ciepła tys. m 2 MW TJ Z przedstawionych danych wynika, iż przy założeniu braku znaczących zmian w budowaniu i modernizacji budynków w najbliższych latach wskaźnik zapotrzebowania na ciepło nie zmieniłby się i wynosił by dla wielu budynków nawet 300 kwh/m 2. 95

96 Ze względu na niewielkie wahania demograficzne MiG Sztum, odpowiednio nieznacznie zmieni się zapotrzebowanie na energię, przy założeniu aktualnego stopnia termomodernizacji budynków. Średni jednostkowy wskaźnik zapotrzebowania na energię dla budynków MiG Sztum wynosi 185kWh/m 2. Wskaźnik zapotrzebowania na ciepło budynków MiG Sztum wynosi od kwh/m 2, średnio 185kWh/ m 2. Oznacza to, że niektóre z budynki są mało energooszczędne. Większość z nich wymaga termomodernizacji w różnym zakresie. Tabela: Zestawienie zapotrzebowania na energię cielną Sołectwa Zapotrzebowanie na moc cieplną [MW] Zużycie ciepła [TJ] Mieszkalnictwo Użyteczności publicznej Przedsiębiorcy Razem Gmina Na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych określono aktualny udział różnych nośników energii w wytwarzaniu ciepła. W gospodarstwach domowych przedstawia się on zgodnie z przedstawionym wykresem kolumnowym. 96

97 Pomimo dostępności sieci gazu ziemnego MiG Sztum, w gospodarstwach domowych wciąż przeważa paliwo węglowe. Stanowi ono ok. 50% w skali miasta i gminy. Również nie wszyscy przedsiębiorcy i zarządcy budynków użyteczności publicznej zmienili nośnik energii z węgla na gaz ziemny. Działania MiG Sztum są kontynuacją zapisów zawartych w dokumentach strategicznych i planistycznych. W zakresie zaopatrzenia w ciepło zakładano w nich możliwość wyboru dla mieszkańców Sztum nośników energii cieplnej, z preferencją paliw przyjaznych dla środowiska 20. Na obszarze miasta istnieje scentralizowany system zaopatrzenia w ciepło z tendencją zwiększania wykorzystywania rezerw ciepła. Istniejąca kotłownia miejska w najbliższym czasie nie zamierza zmieniać nośnika energii z węgla na gaz ziemny. Uwzględniając wzrost ilości mieszkańców, na podstawie aktualnych tendencji i danych przedstawionych w Strategii Rozwoju Gminy Sztum, w ciągu najbliższych 15 lat zapotrzebowanie na energię cieplną zmieni się nieznacznie z tendencją spadkową, tym bardziej, jeśli nastąpi intensyfikacja działań termomodernizacyjnych. Biorąc pod uwagę indywidualną dbałość zarządców budynków o obniżanie kosztów poprzez dalszą termomodernizację, wielkości te mogą być znacząco niższe. 20 Źródło: Strategia rozwoju powiatu tczewskiego 97

98 Tabela: Działania termo modernizacyjne Wyszczególnienie Ilość domostw /lokali Powierzchnia ogrzewana Kubatura Ocieplone 21 Wymienione okna 22 tys. m 2 tys. m 3 % % Mieszkalnictwo Użyteczności publicznej Przedsiębiorcy Razem Gmina Niestety w odniesieniu do mieszkańców, termomodernizacja prowadzona jest głównie na bazie środków właścicieli. Wciąż zbyt mało jest dostępnych możliwości dofinansowania zadań związanych z energooszczędnością dla osób fizycznych, chociaż byłoby to najkorzystniejsze działanie w zakresie efektywności energetycznej. Pomimo to, w znacznej ilości budynków we wszystkich wymienionych kategoriach zarządczych, wykonano już izolację w zakresie ok. 50% budynków, a okna wymieniono szacunkowo w 70% badanych obiektów. Należy podkreślić, że wysokie wskaźniki procentowe ocieplonych budynków i wymienionych okien dotyczą udziału budynków, w których wykonano jakiekolwiek działania związane z termomodernizacją. Nie odnoszą się do udziału procentowego rozwiązanego problemu termomodernizacji budynków w gminie. W praktyce oznacza to, że wykonano ocieplenie budynków o grubości od 5cm 30cm, najczęściej 10cm, tylko części przegród budowlanych, a okna w 100% wymieniono w połowie badanych budynków. Przepisy dotyczące charakterystyki energetycznej budynków wprowadzają obligację prawną dla energochłonności w budynkach, w których ma być niemal zerowe zużycie energii, mają one być niskoenergetyczne lub pasywne już wkrótce: 31 XII 2018r. budynki władz publicznych 31 XII 2020r. wszystkie nowo powstające budynki Dla wypełnienia narzuconych prawem i dobrą praktyką inżynierską zasad energooszczędności budynków, należy wykonać działania kompleksowo i wówczas osiągnięty będzie efekt optymalny. Przeprowadzono analizę zapotrzebowania energii cieplnej uwzględniając kompleksową termomodernizację budynków. Na wykresie i w tabeli poniżej przedstawiono przykład oszczędności po przeprowadzonej kompleksowej termomodernizacji budynków mieszkalnych, uwzględniając procentowe wskaźniki potrzeb termomodernizacyjnych oszacowanych na podstawie przeprowadzonych wywiadów ankietowych. 21 % ilości budynków, w których wykonano chociaż część izolacji budynku 22 % ilości budynków, w których wykonano chociaż część wymiany okien 98

99 Przeanalizowano możliwość zmniejszenia zbiorczego zapotrzebowania na ciepło w budynkach, uwzględniając potencjalne działania termo modernizacyjne. Obliczono efekt termomodernizacji w potencjalnym zużyciu ciepła w GJ po wykonaniu kolejno: ocieplenia ścian, posadzek i dachu wymiany okien i drzwi zewnętrznych zaizolowaniu przewodów instalacji grzewczej, wymianie grzejników założeniu ekranów zagrzejnikowych i nie zakrywaniu grzejników zasłonami, meblami itp. wprowadzeniu możliwej automatyki, tj. sterowania zużyciem ciepła w zależności od zapotrzebowania uszczelnieniu wentylacji grawitacyjnej założeniu instalacji solarnych do podgrzewania wody użytkowej. W tabeli poniżej zestawiono dane dotyczące % udziału oszczędności ciepła w termo modernizowanych budynkach dla wariantu minimum i maximum. Tabela: Potencjalne możliwości oszczędności ciepła Wyszczególnienie zadań termomodernizacyjnych Oszczędności ciepła % Wariant min. od Wariant max. do ocieplenie ścian, posadzka, dach wymiana okien i drzwi zewnętrznych izolowanie przewodów, wymiana grzejników ekran zagrzejnikowy/ nie zakrywanie grzejników 5 10 Automatyka 5 15 uszczelnienie wentylacji grawitacyjnej Uszczelnienie okien i drzwi zewnętrznych 5 10 Tabela: Wartości wskaźnika zapotrzebowania na ciepło Wskaźnik Wiek budynków zapotrzebowania na ciepło jednostka Budynki nieenergooszczędne kwh/m 2 x rok Budynki energooszczędne kwh/m 2 x rok Budynki pasywne 15 kwh/m 2 x rok Budynki 0 - energetyczne 0 kwh/m 2 x rok W tabeli przedstawiono wskaźniki zmniejszenia zapotrzebowania na ciepło oraz obliczono realne wartości obniżenia zużycia ciepła dla budynków MiG Sztum. 99

100 Efekt sumaryczny zmniejszenie zużycia ciepła wynosi z wielkości 446 TJ do wartości TJ, w zależności od zakresu wykonanej termomodernizacji. W zależności od zakresu wykonania oraz jakości możliwe jest zaoszczędzenie energii cieplnej od 21-50%, tj. ok. 229 TJ rocznie, co przekłada się na proporcjonalne zmniejszenie kosztów ogrzewania oraz zanieczyszczenia środowiska. Szczegółowe zestawienie wartości efektów termomodernizacji w odniesieniu do różnych działań termomodernizacyjnych w budynkach miasta i gminy znajduje się w załączniku. Tabela: Zestawienie zapotrzebowania na ciepło w trakcie termomodernizacji Zadanie Oszczędność ciepła [%] Zapotrz.ciepło [GJ] Zmniejszenie zużycia [GJ] Po termomodernizacj i [GJ] Efekt wskaźnik [kwh/m 2 ] od do Przed od do od do od do ocieplenie ścian, posadzka, dach uszczelnienie okien i drzwi zewnętrznych izolowanie przewodów, wymiana grzejników/pieca ekran zagrzejnikowy/ nie zakrywanie grzejników automatyka uszczelnienie wentylacji grawitacyjnej instalacje solarne efekt sumaryczny Źródło: Opracowanie własne Przewidywany, możliwy efekt termomodernizacji przedstawiono na wykresie kolumnowym - przedstawia on wartości zmniejszania zapotrzebowania na energię cieplną w budynkach MiG Sztum łącznie. 100

101 Wykres wskazuje na znaczący, możliwy efekt ekologiczny przybliżony do założeń budynków pasywnych. Możliwości uzyskania oszczędności energii cieplnej i co za tym idzie, procentowo na podobnym poziomie, oszczędności finansowe i zmniejszona emisja substancji szkodliwych do powietrza, uzyskane poprzez zmniejszone zużycie paliwa. Uwzględniając średni koszt energii cieplnej 72zł/GJ, obliczono oszczędności w kosztach produkcji ciepła poprzez prowadzoną termomodernizację w skali od 32 do 12 mln zł w skali roku. Gdyby 100% budynków w gminie ocieplono szczelną izolacją o grubości ok cm ze wszystkich stron: ściany, stropodach, piwnica i dodatkowo wymieniono w nich okna i drzwi zewnętrzne na szczelne, to zużycie ciepła spadłoby w nich nawet o 40%. 101

102 Zgodnie z przyjętym przez Parlament Europejski pakietem klimatycznoenergetycznym do roku 2020 powinien zostać osiągnięty cel dotyczący poprawy efektywności energetycznej o 20%, a wskazana termomodernizacja budynków poprawiłaby ten wskaźnik aż o 100%.0 Zapotrzebowanie na energię pierwotną uzależnione jest od sprawności systemów wytwarzania, przesyłu, regulacji i wykorzystania ciepła. Sprawność systemów Źródło ciepła Odbiorcy Ep ŋw Qw ŋp Qd ŋr Qm ŋe Qu Energia pierwotna w paliwie sprawność wytwarzan ia Ciepło wytworzon e sprawność przesyłu Ciepło dostarczon e do budynku sprawność regulacji ŋc= ŋw*ŋp*ŋr*ŋe Ciepło dostarczon e do mieszkani a sprawność wykorzyst ania Ciepło użyteczne wykorzyst ane ŋc sprawność całkowita ŋw sprawność wytwarzania ŋp sprawność przesyłu ŋr sprawność regulacji ŋe sprawność wykorzystania Gdy termomodernizacja będzie wykonywana w skali od minimalnych działań do optymalnych (określonych powyżej w tabeli), wskaźnik zapotrzebowania na energię cieplną może zmniejszyć się dla istniejących budynków o nawet o połowę. 102

103 Potencjalne działania termo-modernizacyjne i inne zmierzające do poprawy efektywności energetycznej w mieszkalnictwie: 1. Wymiana lub modernizacja instalacji wewnętrznych (ogrzewczych, ciepłej wody użytkowej); 2. Budowa lub modernizacja wentylacji, również grawitacyjnej, 3. Modernizacja klimatyzacji; 4. Ocieplenie przegród budynku oddzielających część ogrzewaną od powietrza zewnętrznego, gruntu i przylegających pomieszczeń nieogrzewanych; 5. Wymiana okien, drzwi zewnętrznych; 6. Montaż systemów automatyki, regulacja pracy: źródła ciepła, węzła cieplnego, instalacji grzewczych, instalacji ciepłej wody użytkowej, instalacji wentylacji, klimatyzacji, instalacja systemów zarządzania budynkiem w zakresie energooszczędności; 7. Inne prace dla osiągnięcia racjonalnie niskiego zużycia: ciepła, chłodu, energii elektrycznej. 8. Modernizacja lub zastąpienie istniejących źródeł ciepła nowoczesnymi, energooszczędnymi i ekologicznymi źródłami ciepła lub energii elektrycznej, w tym: pochodzącymi ze źródeł odnawialnych lub źródłami ciepła i energii elektrycznej wytwarzanych z kogeneracją z wymianą lub przebudową przestarzałych lokalnych sieci ciepłowniczej 9. Zastosowanie odnawialnych źródeł energii OZE kolektory słoneczne układy fotowoltaiczne elektrownie wiatrowe instalacje do wykorzystania biogazu pompy ciepła instalacje do wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł geotermalnych kotły na biomasę. 103

104 4. ENERGIA ELEKTRYCZNA 4.1 Ocena stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania Mieszkalnictwo miasto gmina MiGSztum MWh Uwzględniając średnie roczne zapotrzebowanie na energię elektryczną dla mieszkalnictwa w wysokości ok. 2MWh/domostwo przedstawiono w poniższych zestawieniach zapotrzebowanie na energię elektryczną w poszczególnych sołectwach. Tabela: Energia elektryczna dla mieszkalnictwa [MWh] L.p. Wyszczególnienie Zużycie energii elektrycznej 1 Barlewice Biała Góra Domańskiego ulica Czernin 30 5 Gościszewo Gronajny Kępina Koślinka Koniecwałd Nowa Wieś Piekło Parowy Pietrzwałd Postolin Sztumskie Pole Sztumska Wieś Uśnice Zajezierze 140 Razem Gmina 5126 Sztum bez Domańskiego 5500 MiG Sztum

105 Zapotrzebowanie na energię elektryczną dla mieszkalnictwa w MiG Sztum przedstawiono w poniższych zestawieniach. Całkowite zapotrzebowanie wynosi ok. 11tys. MWh Budynki użyteczności publicznej Łączne zapotrzebowanie na energię elektryczną dla wszystkich gminnych budynków użyteczności publicznej dla MiG Sztum wynosi ok. 420MWh w ciągu roku. Gminne budynki użyteczności publicznej Zużycie prądu MWh/rok Oświetlenie [ilość] energoosz czędne LED 420 1,0 0 Tabela: Zużycie energii elektrycznej [kwh/rok] L.p. Wyszczególnienie Prąd elektryczny Razem Miasto Sztum Urząd Miasta i Gminy, Sztum, bez dachu Gimnazjum nr 1 z halą sportową, Sztum Szkoła Podst. nr 2 + MDK, Sztum + Łącznik Publiczne Przedszkole im. Kubusia Puchatka Sztum Biblioteka Publiczna MiG Sztum Przychodnia Zdrowia Chełmińska 6, Sztum Przychodnia Zdrowia Chełmińska 11, Sztum Powiatowy Urząd Pracy, Sztum Zespół Szkół w Czerninie Zespół Szkół w Gościszewie- Budynek szkolny Zespół Szkół w Gościszewie - Przedszkole Szkoła Podstawowa w Nowej Wsi Remiza OSP Postolin Razem Gmina Sztum Razem MiG Sztum

106 Zużycie energii elektrycznej w gminnych budynkach użyteczności publicznej wynosi od MWh/rok Oświetlenie uliczne na terenie MiG Sztum Moc dla oświetlenia ulicznego kw 104 Roczne zużycie energii MWh 380 Roczne koszty energii elektrycznej tys. pln 258 Obsługa oświetlenia prowadzona przez MiG Sztum dotyczy łącznie 1079 punktów oświetleniowych: 304 w Gminie Sztum 775 w Sztumie Urządzenia oświetleniowe: Linie kablowe Linie napowietrzne wydzielone Linie napowietrzne wspólne Razem Linie napowietrzne Latarnie 3,35 km 5,9 km 53,05 km 58,95 km 944 szt. - słupy betonowe 183 szt. - słupy ŻN - sieć wspólna słupy ŻN - sieć wydzielona 144 Oświetlenie uliczne na terenie Miasta i Gminy Sztum sterowane jest zegarami astronomicznymi. 106

107 Zgodnie z podpisaną umową sprzedaży energii elektrycznej na oświetlenie drogowe, łączną ilość energii elektrycznej dostarczaną w okresie realizacji umowy do punktów poboru energii elektrycznej szacuje się na poziomie 1.289,84 MWh (+/- 15%)/2lata 23, tj. rocznie ok. 645 MWh. Uśredniona cena jednostkowa za 1 MWh brutto 342,78 zł. Roczne koszty za energię w okresie realizacji według umowy wyn. brutto ,36zł. Faktyczne należności roczne za oświetlenie wynosiły ok zł. Poniżej przedstawiono zestawienie ilości i mocy lamp oświetleniowych w MiG Sztum. Tabela: Oświetlenie w MiG Sztum L.p. Sołectwa Długość dróg Ilość lamp Moc m kw 1 Barlewice ,45 2 Biała Góra ,55 3 Czernin ,48 4 Domańskiego ulica ,75 5 Gościszewo ,79 6 Gronajny ,64 7 Kępina Koniecwałd ,73 9 Koślinka ,48 10 Nowa Wieś ,28 11 Piekło ,08 12 Parowy Pietrzwałd ,04 14 Postolin ,4 15 Sztumskie Pole ,88 16 Sztumska Wieś ,21 17 Uśnice ,04 18 Zajezierze ,36 Gmina razem Sztum MiG Sztum Zapotrzebowanie mocy oświetleniowej całkowite dla MiG Sztum wyn. ok. 104kW. 23 Zgodnie z umową sprzedaży energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia drogowego nr GK

108 108

109 4.1.4 Przedsiębiorcy Przedsiębiorcy Zużycie prądu MWh/rok Przedsiębiorcy zużywają energię elektryczną do celów oświetleniowych, grzewczych oraz również do celów technologicznych. W rzeczywistości sumaryczna ilość zużycia energii przez przedsiębiorców może być wyższa. Niestety zakłady energetyczne nie prowadzą tak szczegółowych danych. Wyróżniają w swoich statystykach zużycie energii tylko w całym powiecie. Aktualnie trwają przygotowania do wprowadzania w Polskiej energetyce tzw. Systemów Smart Grid 24, które pozwolą na bardzo dokładną inwentaryzację zużycia prądu w odniesieniu do potrzeb. Zapotrzebowanie na energię dla przedsiębiorców nie jest proporcjonalne do wzrostu liczby ludności w gminie. Zakłada się wzrost liczby mniejszych przedsiębiorców w MiG Sztum. Również ze względu na planowaną budowę węglowej Elektrowni Północ w Rajkowach o mocy 2000MW możliwe jest powstawanie nowych również większych przedsiębiorstw bazujących na tym źródle produkcji energii Zakłady energetyczne Miasto Sztum Gmina Sztum kva Razem MiG Sztum System elektroenergetyczny zapewnia odbiorcom MiG Sztum nieprzerwaną dostawę energii elektrycznej w ilości dostosowanej do potrzeb. Założenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania terenu dotyczą mocy istniejących stacji redukcyjnych GPZ zasilających MiG Sztum, która jest wystarczająca dla potrzeb ok. 25 tys. mieszkańców. Zgodnie z przepisami prawnymi preferencje ukierunkowane są również na budowę niekonwencjonalnych źródeł energii elektrycznej. Jednak przepisy prawne jeszcze nie są przystosowane do przyjaznego odbioru energii od indywidualnych producentów. Również infrastruktura energetyczna nie wszędzie umożliwia odbiór produkowanego prądu z OZE. Opis systemu elektroenergetycznego Infrastruktura elektroenergetyczna składa się ze: Stacji Głównych Punktów zasilania Sieci wysokiego napięcia 110kV Sieci średniego napięcia 15 kv Sieci niskiego napięcia 0,4 kv 24 ffff 109

110 Stacji transformatorowych. Główny Punkt Zasilania Miasto i Gmina Sztum zasilana jest z jednej stacji transformatorów 110/15 kv GPZ Sztum zlokalizowanej przy ul. Kochanowskiego w Sztumie. Tabela: GPZ Sztum - transformatory Napięcie transformacji Prąd dopuszczalny Moc transformatorów Stopień obciążenia stacji w kv/kv A MVA TR I TR II TR I TR II [%] 110/ Na terenie MiG Sztum przebiega ok. 32km sieci średniego napięcia i 60km sieci niskiego napięcia. Tabela: Linie elektroenergetyczne, napowietrzne i kablowe Napięcie Linia Napowietrzna Długość linii Kablowa 110 kv Wysokiego Napięcia 17,53 km - 15 kv Średniego Napięcia 127,06 km 32,22 km 0,4 kv Niskiego Napięcia 196,49 km 58,45 km Obciążenie linii energetycznych zasilających MiG Sztum wynosi do 25% ich znamionowych możliwości. Zapewniają one ciągłość dostaw energii elektrycznej. Tabela: Zdolności przesyłowe, obciążenie - Stacja GPZ Sztum Średnie obciążenie Nr linii Nazwa linii średniego napięcia [A] prądowe Obciążeni Przekrój linii e [MW] linii [mm 2 ] Zdolność przesyło wa [MW] 73000/1 Wojciechowskiego 5 0, Głuchowskiego 52 1, Śródmieście 32 0, POMET 12 0, Sztum Pole 64 1,6 70 6, Gościszewo 60 1,5 70 6,5 Stan techniczny urządzeń i sieci 110

111 Stan techniczny linii elektroenergetycznych średniego i niskiego napięcia na terenie MiG Sztum można uznać, jako dobry. Standardy jakościowe energii elektrycznej są dotrzymywane z zachowaniem odchyleń dopuszczonych przepisami. Przebieg sieci elektroenergetycznej 110kV i 15kv zasilającej MiG Sztum Poniżej przedstawiono schemat mapy sieci elektroenergetycznych wysokiego i średniego napięcia w MiG Sztum. Wykaz ilości stacji transformatorowych w poszczególnych sołectwach gminy i mieście Sztum 111

112 Obciążenie możliwości energetycznych MiG Sztum przedstawia poniższe zestawienie i wykres kolumnowy obciążenia i rezerwy mocy elektrycznej w poszczególnych sołectwach. Tabela: Zdolności przesyłowe, obciążenie - Stacja GPZ Sztum L.p. Wyszczególn ienie Moc Transfor matorów zainstalo wana [kva] Obciążeni e [%] Szacunk owa rezerwa mocy stacji % 1 Sztum , Barlewice , Biała Góra , Czernin , Gościszewo , Gronajny , Kępina , Koślinka , Koniecwałd , Nowa Wieś , Parowy , Pietrzwałd , Piekło , Postolin , Sztumska Wieś Sztumskie Pole , , Uśnice Zajezierze , moc transfor matoró w [kw] 9039,2 Obciąż enie [kw] szacunk owa rezerwa mocy [kw] szacu nkow a rezer wa mocy [%] Razem gmina , Razem MiG Sztum ,

113 W gminie Sztum znajduje się 110 transformatorów, a w mieście Sztum 36. Łączna zainstalowana moc transformatorów w Sztumie wynosi 11299kVA a w gminie Sztum 15082kVA. Poniżej przedstawiono wykres kołowy obciążenia i szacunkowej rezerwy mocy. 113

114 4.2 Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie energii elektrycznej Mieszkalnictwo Tendencje rozwojowe wskazują na zrównoważony rozwój gospodarczy i mieszkaniowy z naciskiem na oszczędność energii i wykorzystanie OZE. Zarządcy budynków sukcesywnie wymieniają oświetlenie sodowego na energooszczędne. Niemniej jednak wciąż zbyt dużo energii elektrycznej się marnuje. Brakuje wiedzy i świadomości użytkowników energii w zakresie energooszczędności. Ogólne zasady oszczędzania prądu to: 1. Należy kupować energooszczędne urządzenia, 2. Urządzenia niepotrzebne trzeba wyłączać, 3. Ze wszystkich urządzeń należy korzystać racjonalnie. 4. Zmodernizować instalacje i urządzenia oświetleniowe, W budynkach użyteczności publicznej i przedsiębiorców dodatkowo należy: Optymalizować procesy technologiczne, Właściwie dobierać moc elektryczną transformatora dla potrzeb zainstalowanych odbiorników, Kontrolować moc znamionową silników w stosunku do mocy zapotrzebowanej, Uzupełniać systemy o falowniki dla dopasowania prędkości obrotowej do obciążenia. Na wykresie kołowym przedstawiono przykładowy udział różnych odbiorników w zużyciu energii elektrycznej w domostwach. W odniesieniu do tych wartości należałoby przywiązywać wagę do odpowiednich zachowań konsumenckich, aby rzeczywiście oszczędzać prąd. To samo odnosi się do oświetlenia. Okazuje się, że odbiorcy energii w całym kraju wielokrotnie marnują energię elektryczną i niepotrzebnie oświetlają jasne pomieszczenia lub zasłonięte od słońca. Odnosi się to zarówno do mieszkańców jak i pozostałych użytkowników. 114

115 Tabela: Oszczędność kosztów oświetlenia[1kw=0,60zł] żarówka świetlówka kompaktowa Oszczędność kosztów W Od do [W] Od do [zł/rok] Kolejną kwestią jest wymiana oświetlenia na energooszczędne. Poniżej przedstawiono zestawienie porównawcze mocy równoważnych opraw świetlnych: żarówki i świetlówki kompaktowej, przy rocznym czasie włączonego światła: 365 dni x 4h/d. Jeszcze większe oszczędności można wprowadzić zamieniając oświetlenie na typu LED. Okres zwrotu kosztów wymiany oświetlenia zamyka się w ok. 2-3 lat Gminne budynki użyteczności publicznej Aby racjonalnie użytkować energię elektryczną w budynkach użyteczności publicznej należy : 115

116 wymienić sprzęt, urządzenia oraz instalacje na energooszczędne, jeśli tego wymagają. zoptymalizować instalacje i oprawy oświetleniowe wewnętrzne i zewnętrzne. przeanalizować i opłacalność wykonania i wykorzystywania instalacji fotowoltaicznych na budynkach użyteczności publicznej. propagować energooszczędność w społeczeństwie miasta i gminy. Optymalizacja oświetlenia w gminnych budynkach użyteczności publicznej Przeprowadzono analizę zmiany oświetlenia LED w przykładowej szkole i obliczono potencjalne sumaryczne oszczędności dla wszystkich 17tu obiektów. Założono, następujące wyposażenie budynku w moc oświetleniową oraz czas wykorzystywania energii 25. Tabela: Zapotrzebowanie na energię Ilość świetlówek/ L.p. Wyszczególnienie żarówek moc moc razem dni godzin Zużycie energii szt. W kw h kwh 1 klasy , ,6 2 hala sportowa , ,3 3 biura , ,3 Razem 10, ,2 Okazuje się, że poprzez zmianę oświetlenia istniejącego na typu na typu LED w jednym obiekcie szkolnym roczne zużycie energii można zmniejszyć o ok. 5 MWh, tym samym koszty spadną o 4tys. zł. W budynkach użyteczności publicznej oświetlenie energooszczędne wykonano w skali tylko 6% potrzeb. W żadnym z tych obiektów nie ma jeszcze oświetlenia typu LED, które zmniejszyłoby zapotrzebowanie i koszty energii o ponad 50%. Tabela: Oszczędności po zmianie oświetlenia na typu LED Dla przykładowej szkoły Lampy istniejące Lampy LED Różnica Oszczędności dla 17 obiektów Zapotrzebowanie mocy kw 10,4 4,5 5,9 100 Roczne zużycie energii kwh Roczne koszty energii elektrycznej tys. zł W MiG Sztum jest 17 gminnych obiektów użyteczności publicznej, stąd suma oszczędności może osiągnąć wartość ok. 70tys. zł. Aby wykonać wskazane zmiany, należy przeprowadzić szczegółowy audyt energetyczny w tym zakresie. Znaczącą, dodatkową korzyścią byłoby zmniejszenie emisji poprzez mniejsze wykorzystanie energii. Szczegółowe porównanie efektu zużywania energii oświetlenia przedstawiono w tabeli. 25 Na podstawie szkoły w Nowej Wsi 116

117 Różnica Ciepło, energia elektryczna i paliwa gazowe dla Miasta i Gminy Sztum 2014 Tabela: Porównanie efektu oświetlenia istniejących lamp do typu LED w szkole Eksploatacja lamp świetlówek i lamp typu LED porównywalnych w efekcie oświetlania w szkole L.p. Wyszczególnienie Lampy istniejące Lampy LED 1 pomieszczenia klasy 1,2m świetlów ki hala sportowa biura Razem klasy hala sportowa 2 czas oświetlenia h/rok biura Razem 3 Ilość lamp szt Porównanie zużywanej mocy 4 adekwatnych lamp LED i HPS(W) W Roczne zużycie energii kwh cena energii zł/kw 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0, Roczne koszty energii elektrycznej Żywotność lamp sodowych i lamp LED ( przyjęto czas pracy 2555h w ciągu roku) zł lata Zużycie węgla 0,86 0,81 0,06 1,7 0,43 0,32 0,01 0, Zmniejszenie negatywnego efektu ekologicznego [Mg/rok] SO2 9,44 8,85 0, ,72 3,44 0,10 8,26 11 NO2 2,49 2,33 0,17 5 1,24 0,91 0,03 2,17 3 CO 38,77 36,34 2, ,38 14,13 0, CO Pył 2,49 2,33 0,17 5 1,24 0,91 0,03 2,17 3 BaP 0, , , ,001 0, , , ,0005 0,001

118 Wykorzystanie istniejących dachów dla instalacji fotowoltaicznych Przeprowadzono wstępną analizę pokrycia dachów budynków użyteczności publicznej płytami fotowoltaicznymi. Założono, że powierzchnia dachu możliwa do zagospodarowania wynosi ok. 5-6tys. m 2. Możliwa do uzyskania moc elektryczna z takiej powierzchni w warunkach polskich dla Sztumu dla dachów płaskich wynosi ok. 295kW, stąd możliwa do uzyskania energia elektryczna w skali roku to 283 MWh. Zakładając wstępne założenia Projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii możliwe będzie uzyskiwanie dochodów z tytułu produkcji prądu elektrycznego w wysokości ok. 1,15zł/kWh, tj. łącznie zł. Zwrot inwestycji przy takich założeniach nastąpiłby po ok. 7 latach. Dla budynków z dachami skośnymi zwrot ten byłby jeszcze korzystniejszy. Na wykresie przedstawiono roczny potencjalny przychód z energii słonecznej dla wybranych budynków użyteczności publicznej w odniesieniu do kosztów bieżących energii w tych budynkach. Wstępny szacunek energii elektrycznej możliwej do uzyskania z fotowoltaiki na dachach gminnych budynków użyteczności publicznej wskazuje, że koszty bieżące energii elektrycznej i potencjalny przychód z energii słonecznej pokrywają się dla budynków urzędu miasta i gminy, Zespołu Szkół w Gościszewie i Szkoły Podstawowej w Nowej Wsi. Oznacza to, że instalacja PV na dachu tych budynków wystarczyłaby do pokrycia kosztów zapotrzebowania energii tych obiektów. Na wykresie przedstawiono w MWh/rok ilość energii ze słońca dla wybranych budynków użyteczności publicznej w odniesieniu do rzeczywistego, aktualnego zapotrzebowania.

119 Z wykresu wynika, że w niektórych przypadkach możliwe jest całkowite pokrycie zapotrzebowania energii elektrycznej, energią fotowoltaiczną. Należy przeprowadzić szczegółowy audyt możliwości energetycznych w zakresie instalacji fotowoltaicznych zamontowanych na dachach gminnych budynków użyteczności publicznej. Nadmienić należy, że korzystny efekt byłby jeszcze większy po zamianie aktualnych opraw oświetleniowych na typu LED. Wówczas zapotrzebowanie na energię byłoby znacząco niższe. 119

120 Tabela: PV na dachach budynków użyteczności publicznej Przychód z Przychód Koszty Uzyskana Uzyskana energii Zwrot Zwrot z nową L.p. Wyszczególnienie Dachy z energii razem moc energia nowa obecnie* opcją** obecnie* brutto: opcja** m2 kw MWh zł/rok zł/rok zł lata lata 1 Urząd Miasta i Gminy Gimnazjum nr 1 z halą sportową Szkoła Podst. nr 2 MDK z łącznikiem Publiczne Przedszkole , Biblioteka Publiczna , Przychodnia Zdrowia , Przychodnia Zdrowia , Powiatowy Urząd Pracy , Szkoła Podstawowa nr , Zespół Szkół , Zespół Szkół , Zespół Szkół - Przedszkole , Szkoła Podstawowa , Remiza OSP , świetlic , Razem * obecna cena energii 0,19zł/kWh + ceny zielonych certyfikatów na giełdzie ok. 0,13zł ** nowa opcja propozycji ceny energii 1,15zł/kWh

121 4.2.3 Oświetlenie uliczne W 2011r. przeprowadzono audyt parametrów zakupu energii elektrycznej, którego celem było sprawdzenie możliwości ograniczenia kosztów zużycia energii elektrycznej. W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono zawyżone moce umowne stosowane do rozliczeń z Zakładem Energetycznym oraz zmieniono taryfę C11 i C12b stosowaną w rozliczeniach oświetlenia ulicznego na C12w. Po przeprowadzonych zmianach taryf energii, aktualne zapotrzebowanie mocy przesyłowej energii wynosi ok. 104kW, a zużycie energii oświetleniowej spadło z 645 MWh i wyn. 380MWh. Ilość lamp Dla niniejszego opracowania przeprowadzono analizę ilości lamp ulicznych MiG Sztum. Obliczono ilość potrzebnych lamp w odniesieniu do perspektywicznych potrzeb w danych sołectwach przyjmując odległość pomiędzy lampami ok. 30m. Tabela: Lampy uliczne MiG Sztum L.p. Sołectwa Długość dróg [m] Obliczeniowa ilość lamp Rzeczywista ilość lamp Średnia odległość między lampami 1 Barlewice , Biała Góra , Czernin , Domańskiego ulica , Gościszewo , Gronajny 250 8, Kępina 150 5, Koniecwałd , Koślinka 150 5, Nowa Wieś , Piekło , Parowy 150 5, Pietrzwałd , Postolin , Sztumskie Pole 100 3, Sztumska Wieś , Uśnice , Zajezierze , Gmina razem Sztum , MiG Sztum

122 Z analizy obliczeniowej wynika, iż różnica ilości lamp potrzebnych w odniesieniu do rzeczywistych występuje głównie w Czerninie. Jednak rzeczywiste potrzeby należy określić po wykonaniu szczegółowego audytu energetycznego dla oświetlenia MiG Sztum. Tabela: Lampy uliczne MiG Sztum Sołectwa Długość dróg [m] obliczeniowa ilość lamp Rzeczywista ilość lamp Różnica ilości potrzebnych lamp Czernin Domańskiego ulica Kępina Parowy Sztumska Wieś Gmina razem Optymalizacja kosztów oświetlenia ulicznego MiG Sztum Przeprowadzono wstępną analizę możliwości ograniczenia kosztów zużycia energii na podstawie wymiany istniejącego oświetlenia na typu LED, dzięki czemu można by zaoszczędzić ok 50% kosztów zużywanej energii. Istniejące lampy o mocy ok. 75W można by zastąpić lampami LED, porównywalnymi w efekcie oświetlenia. Ich pobór mocy łącznie z zasilaczem wynosiłby 36W. 122

123 Tabela: Porównanie lamp sodowych i lamp typu LED L.p. Wyszczególnienie Jednostka Lampa uliczna sodowa 75W Lampa uliczna LED 36 W Różnica 1 Porównanie zużywanej mocy adekwatnych lamp LED i HPS(W) W Roczne zużycie energii MWh Roczne koszty energii elektrycznej Żywotność lamp sodowych i lamp LED ( przyjęto czas pracy 2555h w ciągu roku) Negatywny efekt ekologiczny [Mg/rok] pln lata Zużycie SO NO CO CO Pył BaP 0, ,02 Oszczędność roczna w zużyciu energii po zamianie lamp sodowych na typu LED wynosiłaby dla istniejącego oświetlenia w gminie ponad 130 tys. zł. Dodatkowym zyskiem byłaby dłuższa żywotność lamp LED oraz znaczące korzyści środowiskowe. Korzyści te przedstawiono na poniższych wykresach. 123

124 Biorąc pod uwagę poprawę efektywności energetycznej całego systemu oświetlenia: dróg MiG Sztum oraz gminnych obiektów użyteczności publicznej należałoby wykonać kompleksową inwentaryzację wymienionych obiektów infrastruktury oświetleniowej. Dane te posłużyłyby do przeprowadzenia dokładnego audytu energetycznego i przygotowania studium wykonalności modernizacji oświetlenia. Wstępne przybliżone szacunki tylko na bazie oświetlenia ulicznego wskazują na przewidywane znaczące korzyści przekraczające 50% aktualnych kosztów. Analiza całego systemu przewiduje: Modernizację punktów świetlnych: źródeł światła wraz z całym oprzyrządowaniem. Montaż urządzeń do inteligentnego sterowania oświetleniem. Montaż sterowalnych układów redukcji mocy i stabilizacji napięcia zasilającego. Modernizację szafek oświetleniowych z zegarami astronomicznymi. Dodatkowe czasowe nocne wyłączanie np. co drugiej lampy w celu wprowadzenia dodatkowych oszczędności. Godziny wybrane wyłączania lamp byłyby dobierane indywidualnie dla miejscowości, w zależności od lokalnych uwarunkowań. Wykonanie lamp typu LED opartych na fotowoltaice. 124

125 Lampa LED 36 Lampa sodowa 75W Przedsiębiorcy Przedsiębiorcy sukcesywnie wykonują przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie energii w celu uzyskania oszczędności finansowych. Coraz więcej z nich wymienia urządzenia techniczne oraz oświetlenie na energooszczędne, w tym oświetlenie typu LED. Istotne są działania w zakładach w zakresie systematycznej kontroli bieżącego zapotrzebowania mocy w odniesieniu do mocy zamówionej. Reasumując należy: Właściwie dobierać moc elektryczną transformatora dla potrzeb zainstalowanych odbiorników, Kontrolować moc znamionową silników w stosunku do mocy zapotrzebowanej, Uzupełniać systemy o falowniki dla dopasowania prędkości obrotowej do obciążenia, Wymienić urządzenia i oświetlenie na energooszczędne. Przed wykonaniem działań racjonalizujących zużycie energii należy przeprowadzić szczegółowy audyt energetyczny w poszczególnych działaniach. Firma Fobos Invest Sp. z o.o. w Sztumie planuje przedsięwzięcia racjonalizujące w zakresie oświetlenia w zakładzie, tj. wymianę oświetlenia na energooszczędne lub typu LED. Ponadto w ciągu najbliższych 15 lat planuje się budowę hali produkcyjno magazynowej, dla której szacunkowe zapotrzebowanie na energię elektryczną to ok. 1 MW oraz ok. 1,5 MW mocy cieplnej, co zwiększy aktualne zapotrzebowanie na energie. Ponieważ w Zakładzie Karnym instalacje elektryczne są wysoce wyeksploatowane, w 2011r. przygotowano audyt energetyczny energii elektrycznej oświetlenia wbudowanego. Na bazie tego audytu zostanie przeprowadzona modernizacja instalacji elektrycznej oświetleniowej przy wykorzystaniu środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zakłada się, że zakres modernizacji obejmie następujące zadania: wymiana źródeł światła wraz z oprawami, przebudowa instalacji oświetleniowej wewnątrz budynku oraz oświetlenie związane z budynkiem dostosowujące instalację do aktualnych norm i przepisów, 125

126 odpowiednich zabezpieczeń nadprądowych, różnico prądowych oraz przeciw przepięciowych w rozdzielniach budynkowych. Zakład Karny planuje całkowite nakłady brutto na modernizację instalacji elektrycznej w wysokości zł Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną dla obszaru Miasta i Gminy Sztum Energa Operator S.A. sukcesywnie wymienia linie napowietrzne n/n na izolowane typu AsXsn oraz modernizuje stacje transformatorowe wymieniając stare na typu STS. W odniesieniu do przedsięwzięć racjonalizujących zużycie energii u odbiorców stosowane są taryfy z tańszą energią w określonych godzinach (tzw. II taryfa, taryfa weekendowa oraz dla odbiorców instytucjonalnych - szczyt i poza szczyt ). Energa Obrót Sa Plany rozwoju przedsięwzięć elektroenergetycznych ENERGI OBRÓT w zakresie dotyczącym MiG Sztum dotyczą zamierzeń inwestycyjnych i modernizacyjnych opartych o Plan Rozwoju w zakresie zaspokajania obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na lata obowiązującego w Energa Operator S.A. Oddział w Elblągu. Dla Miasta i Gminy Sztum przewiduje się następujące inwestycje: modernizacja linii 110 kv relacji GPZ Sztum - GPZ Kwidzyn Celuloza dostosowanie linii do pracy w temperaturze C; budowa dwutorowej linii WN 110 kv Pelplin Sztum (słupy 3 lub 4-torowe); podwieszenie toru w planowanej linii od stacji PSE 400/110 kv Pelplin Sztum dla umożliwienia przyłączenia farm wiatrowych; rozbudowa stacji 110/15 kv GPZ Sztum o pole transformatora 110 kv, transformator 110/15 kv nr 2, II sekcję SN oraz nowe wyprowadzenia kablowe SN 15 kv; wymiana niesieciowanego kabla SN 15 kv pomiędzy stacją T-5259 Sztum Sienkiewicza II do mufy kierunek słup nr 9 linii napowietrznej SN 15 kv nr 72900; wymiana niesieciowanego kabla SN 15 kv pomiędzy stacją T-5276 Sztum Szpital i T-5275 Osiedle Różane I; wymiana niesieciowanego kabla SN 15 kv pomiędzy T-6032 Sztum Zamek i T Plac Wolności; automatyzacja linii SN 15 kv poprzez montaż rozłączników sterowanych drogą radiową; program wymiany przewodów gołych na izolowane w liniach napowietrznych na niskim i średnim napięciu. 126

127 4.3 Zbiorcza analiza energii elektrycznej 26 Obciążenie mocy transformatorów [MW] Zużycie energii elektrycznej do celów bytowych [MWh] Zużycie energii oświetlenie ulic [kw] ,8 5, MiG Sztum są zasilane w energię elektryczną z krajowego systemu energetycznego poprzez: Główne punkty zasilania GPZ 110/15kV, Sieć wysokiego napięcia 110kV WN Sieci średniego napięcia 15kV SN Sieci niskiego napięcia 0,4kV nn. Bilans energii elektrycznej gminy aktualny i perspektywiczny na 15lat zapotrzebowanie na energię i prognoza rozwoju Łączna moc transformatorów energetycznych dla MiG Sztum wynosi 26381kVA, a roczne zapotrzebowanie energii elektrycznej jest równe wartości ok. 41GWh, Stopień obciążenia stacji wynosi ok. 6MW tj % całkowitej mocy transformatorów. Zakładając tendencje wzrostowe liczby mieszkańców gminy i dalszy rozwój społeczno gospodarczy w ciągu 15 lat, jak również wprowadzanie oszczędności energii, obciążenie transformatorów i zapotrzebowanie energii będzie się wahało w granicach wartości aktualnych. Znaczący wzrost zużycia energii może nastąpić w przypadku wprowadzenia na teren MiG Sztum znacząco energochłonnego przemysłu. Zapotrzebowanie na energię elektryczną dla MiG Sztum w podziale dla mieszkalnictwa, zakładów użyteczności publicznej oraz przedsiębiorców i dużych gospodarstw rolnych przedstawiono w zestawieniu tabelarycznym. Energa Operator na bieżąco prowadzi rozbudowę i modernizację infrastruktury energetycznej. Stan techniczny infrastruktury energetycznej ocenia się na dobry, a w niektórych przypadkach dostateczny z tendencją w kierunku stałych remontów i modernizacji. Tabela: Zestawienie danych dotyczących energii elektrycznej Wyszczególnienie Oświetlenie energooszczędne w budynkach Obciążenie mocy transformatorów Zużycie energii elektrycznej Oświetleni e uliczne % MW MWh MWh 26 Źródło: Energa Operator 127

128 Mieszkalnictwo Użyteczności publicznej Przedsiębiorcy Razem Gmina 45 5, W wielu budynkach mieszkalnych, jak i użyteczności publicznej oraz zakładach usługowych, przedsiębiorców i gospodarstwach rolniczych, instalacje elektryczne są często znacznie wyeksploatowane i nie wszędzie jeszcze zmodernizowane. Potrzeba modernizacji najczęściej dotyczy źródeł światła, tj. wymiany opraw oświetleniowych i dostosowania do obowiązujących norm i przepisów prawnych. Często dotyczy to również odpowiedniego rozmieszczenia lamp w pomieszczeniach jak i na zewnątrz budynków, w tym wzdłuż ulic, a także zoptymalizowania czasu świecenia tych lamp. Kompleksowa modernizacja oświetleniowej infrastruktury energetycznej spowodowałaby wydłużenie czasu życia źródeł światła i zwiększenie ich efektywności, przy jednoczesnym obniżeniu kosztów eksploatacji. Optymalizacja oświetlenia w gminnych budynkach użyteczności publicznej W wielu obiektach gminy wciąż używa się tradycyjnych żarówek oraz lamp świetlówkowych. Są one sukcesywnie wymieniane często w zależności od świadomości elektro-energetycznej zarządzających lokalami, czy budynkami. Tabela: Oszczędności po zmianie oświetlenia na typu LED Dla przykładowej szkoły 27 Lampy istniejące Lampy LED Różnica Oszczędności dla 17 obiektów Zapotrzebowanie mocy kw 10,4 4,5 5,9 100 Roczne zużycie energii kwh Roczne koszty energii elektrycznej zł Szacunkowo, poprzez modernizację wszelkiego oświetlenia w gminie można by zaoszczędzić około 50% energii, nośników energii, zmniejszyć zanieczyszczenie środowiska i koszty związane z energią. W budynkach użyteczności publicznej oświetlenie energooszczędne wykonano w skali tylko 6% potrzeb. W żadnym z tych obiektów nie ma jeszcze oświetlenia typu LED, które wymagałoby zmniejszonego zapotrzebowania i kosztów energii o ponad 50%. Instalacje fotowoltaiczne na dachach budynków użyteczności publicznej Przeanalizowano możliwość pokrycia dachów gminnych budynków użyteczności publicznej instalacjami fotowoltaicznymi. Na wykresie przedstawiono porównanie potencjalnych przychodów z energii do bieżących rzeczywistych kosztów za prąd. 128

129 Ze wstępnej analizy możliwości produkcji energii fotowoltaicznej na dachach gminnych budynków użyteczności publicznej wynika, iż w niektórych przypadkach obiektów możliwe jest całkowite pokrycie zapotrzebowania na energię elektryczną, tym bardziej po zmianie opraw oświetleniowych na typu LED. Optymalizacja oświetlenia ulicznego Moc przesyłowa oświetlenia ulicznego kw Roczne zużycie energii MWh Roczne koszty energii elektrycznej tys. zł Gmina wykonała już kilka projektów dotyczących oświetlenia ulicznego opartego na fotowoltaice i lampach typu LED. Przeprowadzono dodatkowo wstępną analizę dotyczącą optymalizacji kosztów całego oświetlenia ulicznego poprzez wymianę wszystkich opraw na typu LED. Porównano zapotrzebowanie mocy, roczne zużycie energii oraz koszty energii elektrycznej. Szacuje się, że gdyby wymienić oprawy oświetleniowe całej infrastruktury oświetleniowej, roczne oszczędności w kosztach energii elektrycznej za oświetlenie ulic MiG Sztum zmniejszyłoby się o kwotę ponad 130tys. zł w skali roku, przy aktualnych kosztach ok. 258tys. zł. Należałoby wykonać szczegółowy audyt energetyczny i analizę kosztów wymiany całego oświetlenia ulicznego, wszystkich ponad 1000lamp miasta i gminy w odniesieniu do zwrotu kosztów całej infrastruktury z oszczędności finansowych. 27 Na podstawie danych ze szkoły w Nowej Wsi 129

130 5. PALIWA GAZOWE 5.1 Ocena stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania miasto gmina MiGSztum Moc [m 3 /h] Zużycie [tys.m 3 ] Aktualny i perspektywiczny na 15 lat bilans zużycia paliw gazowych Moc gazu 8000m 3 /h; Zużycie gazu 10584tys.m 3 /rok. Gaz ziemny dostarczany jest do odbiorców MiG Sztum poprzez sieć gazową średniego niskiego ciśnienia o łącznej długości ok. 50km. Aktualnie zgazyfikowane są następujące miejscowości: Barlewiczki, Czernin, Gościszewo, Kępina, Zajezierze, sztumska Wieś, Sztumskie Pole. Poza szerokim zastosowaniem gazu butlowego, na trenie MiG Sztum jest tylko ok. 10 odbiorców gazu LPG do ogrzewania budynków. Zapotrzebowanie na gaz ziemny GZ-50 łącznie dla MiG Sztum wynosiło w roku 2011r. ok tys. m 3. Łączna moc dostarczanego gazu MiG Sztum wynosi ok. 8000m 3 /h. Na podstawie danych Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. w Gdańsku oraz Pomorskiego Oddziału Obrotu Gazem PGNiG S.A. w Gdańsku ewentualny wzrost zużycia gazu w ciągu najbliższych 15 lat szacuje się na ok. 500tys.m 3 /rok w odniesieniu do dzisiejszego zapotrzebowania i ma ono wynosić ok tys.m 3 /rok. Aktualny stan zapotrzebowania na paliwa gazowe 28 Zaopatrzenie MiG Sztum w gaz odbywa się siecią gazu ziemnego GZ-50 oraz systemem dowozu butli gazowych propan-butan. Gaz butlowy używany jest głównie do przygotowywania posiłków w miejscach nie pokrytych siecią gazu ziemnego. Wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię do przygotowania posiłków wynosi ok. 220kWh/osobę, co stanowi 0,8GJ/osobę. Zakłada się, że ok. 10% energii potrzebnej dla przygotowania posiłków stanowi gaz LPG, pozostałe to gaz ziemny, węgiel, drewno i prąd. W tabeli przedstawiono ilości w perspektywie do 2030r. 28 Dane PSG Sp. z o.o. w Gdańsku 130

131 Rycina: Schemat miejscowości objętych siecią gazową w MiG Sztum Sieć gazową w MiG Sztum zbudowano w 1997r.. Łączna długość sieci gazowej średniego i niskiego ciśnienia w MiG Sztum wynosi 48,8km i od roku 2004 wzrosła o 30,1km. W chwili obecnej oprócz miasta Sztum, zgazyfikowane są miejscowości: Barlewiczki, Czernin, Gościszewo, Kępina, Zajezierze, Sztumska Wieś, Sztumskie Pole. Na terenie gminy Sztum występuję dwie stacje średniego ciśnienia należące do PSG. Jedna stacja występuje w Sztumie (ul. Koniecpolskiego), natomiast druga w Czerninie na ulicy Dominirskich. Na terenie gminy występuje też sieć gazowa wysokiego ciśnienia należąca Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ - SYSTEM System dystrybucyjny odpowiada aktualnym wymogom prawa. Monitorowaniem i bieżącą eksploatacją sieci zajmują się wyznaczone służby eksploatacji. Gazociągi wysokiego ciśnienia o ciśnieniu roboczym 6,3MPa: Ø DN400 Gardeja-Rokitki-Juszkowo, Ø DN200 Sztumska Wieś-Raczki, Ø DN80 do stacji w Sztumie. SRP I O SRP II O 6,3MPa 0,4MPa Odbiorcy gazu wysokie - średnie średnie - niskie MiG Sztum podłączone są do sieci wysokiego ciśnienia poprzez 2 stacje redukcyjnopomiarowe średniego ciśnienia. Tabela: Stacje gazowe - przepustowość Stacje gazowe średniego ciśnienia Przepustowość [ m 3 /h ] 131

132 Sztum Koniecpolskiego 1200 Czernin Dominirskich 600 Gaz do Miasta i Gminy Sztum dostarczany jest gazociągami średniego ciśnienia o długości 26,5 km poprzez 134 przyłącza. Poniżej przedstawiono długości gazociągów i ilości przyłączy w podziale na miasto i gminę Sztum. Tabela: Gazociągi - średnie ciśnienie Wyszczególnienie Gazociągi m Przyłącza szt. Miasto Gmina Razem Do użytkowników dostarczany jest gaz sieciami niskiego ciśnienia o łącznej długości ok. 22,3 km poprzez przyłącza. Tabela: Gazociągi - niskie ciśnienie Wyszczególnienie Gazociągi m Przyłącza szt. Miasto Gmina Razem Zapotrzebowanie mocy gazu ziemnego przedstawiono w poniższej tabeli z podziałem na grupy odbiorców i miasto oraz gminę Sztum. Wyszczególnienie Tabela: Zapotrzebowanie mocy gazu dla odbiorców miasto gmina MiGSztum m 3 /h Mieszkańcy Użyteczności publicznej pozostałe Przedsiębiorcy Razem Gaz ziemny w MiG zużywany jest na cele bytowe mieszkańców oraz do celów przemysłowych. Zapotrzebowanie roczne określono na podstawie rzeczywistego 132

133 zużycia. W poniższych zestawieniach przedstawiono roczne ilości dostarczanego aktualnie gazu w tys. m 3. Tabela: Miasto Sztum razem [tys. m 3 ] Różnica Wyszczególnienie Budownictwo jednorodzinne Przedsiębiorcy Razem Dane w tabeli powyżej potwierdzają znaczący wzrost ilości zużytego gazu od 2005r. w mieście Sztum przez przedsiębiorców, przy niewielkim spadku zużycia u pozostałych odbiorców. Zużycie gazu w mieście znacznie przewyższa zużycie na terenie gminy Sztum. Tabela: Gmina Sztum razem [tys. m 3 ] Różnica Wyszczególnienie Budownictwo jednorodzinne Przedsiębiorcy Razem Na terenie gminy Sztum zanotowano od 2005r. niewielki spadek zużycia gazu u wszystkich odbiorców. MiG Sztum [tys. m 3 ] Różnica Wyszczególnienie Budownictwo jednorodzinne Przedsiębiorcy Razem Mieszkalnictwo miasto gmina MiGSztum miasto gmina MiGSztum Moc gazu [m 3 /h] Zużycie gazu [tys.m 3 ] Łączna zapotrzebowanie mocy do celów mieszkaniowych w MiG Sztum wynosi ok. 5058m 3 /h, a zużycie 1234tys. m 3 /rok. 133

134 Przeanalizowano zużycie gazu na bazie zużycia w spółdzielniach mieszkaniowych MiG Sztum. Nie wszystkie spółdzielnie mieszkaniowe mają możliwość podłączenia swoich budynków do gazu. Problemem jest również wciąż wysoka cena paliwa gazowego. Aktualnie korzystają z gazu 4 spółdzielnie. Ich sumaryczne zużycie gazu wyn. ok. 69tys. m 3 /rok. Tabela: Zużycie gazu w spółdzielniach mieszkaniowych L.p. Wyszczególnienie GAZ w budynku m 3 //rok 1 SM Renawa 0 2 SM Nad jeziorem SM Zakład Komunalny SM Zakład Karny SM Ewa 3740 Razem Przedsiębiorcy Wykorzystanie gazu do celów przemysłowego zużycia zależy głównie od możliwości przyłączeniowych do sieci. Z tego względu niektóre z nich nie mają możliwości wykorzystywania gazu. Są to: Zakład ELITA Sp. z o.o. w Sztumie nie wykorzystuje paliw gazowych. Zakład Karny w Sztumie nie wykorzystuje paliw gazowych. Polska Fabryka wodomierzy i ciepłomierzy FILA w Sztumie nie wykorzystuje paliw gazowych. Zakład Fobos Invest Sp. z o.o. w Sztumie wykorzystuje paliwa gazowe w ilości przedstawionej w poniższym zestawieniu. Adres budynku Zużycie GAZU m 3 Żeromskiego 6, H Żeromskiego 6, H Łącznie w zakładzie zużywa się ok m 3 gazu rocznie. Zakład ADM w Czerninie produkuje energię w dwóch kotłach parowych o mocy 7,3MW, razem 14,6MW. Kotły zasilane są gazem ziemnym, roczne zużycie wynosi ok. 8mln m 3. Łączne zużycie gazu w MiG Sztum wynosi ok tys.m 3 /rok, a od roku 2005r. wzrosło o ok. 6000tys.m 3 /rok. Zużycie gazu ziemnego w budownictwie mieszkaniowym stanowi ok. 50% całego rocznego zużycia gazu w MiG Sztum. Pozostała część zużywana jest przez przedsiębiorców i użyteczność publiczną. W budownictwie potrzeby CO stanowią 76% całego rocznego zapotrzebowania, a w przemyśle tylko 4%, a 96% zużywane jest na potrzeby produkcji. 134

135 Tabela: Zużycie gazu MiG Sztum Wyszczególnienie miasto gmina MiGSztum tys. m 3 /h Mieszkańcy Użyteczności publicznej pozostałe Przedsiębiorcy Razem Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie paliw gazowych Znaczący wzrost zużycia gazu nastąpił w latach r. ze względu na przyrost 30km nowej sieci gazowej. Biorąc pod uwagę perspektywę rozwoju MiG Sztum w sumarycznej ilości zapotrzebowania na gaz przewiduje się stabilizację. Uwzględniając bieżącą tendencję do termomodernizacji budynków, tym samym obniżania zapotrzebowania na ciepło, w przyszłości możliwy jest nawet spadek zużycia gazu do ogrzewania pomieszczeń. Na podstawie danych PSG Sp. z o.o. ewentualny wzrost zużycia gazu w ciągu najbliższych 15 lat szacuje się na ok. 500tys.m 3 /rok w odniesieniu do dzisiejszego zapotrzebowania. Ze względów finansowych, mieszkańcy często wybierają węgiel i biomasę jako nośnik swojej energii. Tak długo jak będzie ograniczenie finansowe, nie można liczyć na to, że po zgazyfikowaniu całego obszaru MiG Sztum znacząca część mieszkańców skorzysta z wygody wykorzystywania łatwo dostępnego paliwa. Aktualnie wprowadzono obniżki gazu ziemnego o ok. 10%. W przypadku potwierdzenia perspektywy dalszego obniżania cen gazu ziemnego, kierunek ten będzie bardziej wykorzystywany. Zwiększenie wykorzystywania paliw gazowych oraz instalacji bazujących na wykorzystywaniu słońca spowoduje ograniczanie marnotrawienia paliw węglowych cennych z punktu widzenia chemicznego, a także obniżanie poziomu zanieczyszczenia powietrza. 135

136 5.3 Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania paliwa gazowe dla obszaru Miasta i Gminy Sztum Łączne zużycie gazu w MiG Sztum aktualnie i szacunkowe w perspektywie 15 lat przedstawiono na poniższym wykresie. Obecne zapotrzebowanie Miasta i Gminy Sztum na paliwa gazowe wynosi rocznie ok tys. m 3. Pomorska Spółka Gazownictwa zapewnia dostarczanie gazu na poziomie potrzeb dzisiejszych oraz w perspektywie roku PSG ma w planach dalszą gazyfikację MiG Sztum, która wyniknie z potrzeb rozwoju rynku. Poniżej zestawiono przewidywane ilości zużycia gazu w MiG Sztum w latach 2020 i Tabela: Miasto Sztum razem [tys. m 3 ] Wyszczególnienie Budownictwo jednorodzinne

137 Przedsiębiorcy Razem Tabela: Gmina Sztum razem Wyszczególnienie Budownictwo jednorodzinne Przedsiębiorcy Razem Tabela: MiG Sztum Wyszczególnienie Budownictwo jednorodzinne Przedsiębiorcy Razem Jak wynika z powyższego zestawienia plany Pomorskiej Spółki Gazownictwa zapewniają realizację założeń zaopatrzenia Miasta i Gminy Sztum w paliwo gazowe. Zgodnie z założeniami operatora, zarówno przepustowość stacji redukcyjnopomiarowych, jak i istniejących sieci gazowych jest wystarczająca do pokrycia aktualnego i perspektywicznego zapotrzebowania na gaz podmiotów w MiG Sztum. Jednak wysokie ceny gazu sprawiają, że wciąż nie jest on atrakcyjnym nośnikiem energii. Pewne nadzieje wiąże się z perspektywą wydobywania w Polsce gazu łupkowego. Wyniki aktualnie prowadzonych badań wskazują, że zasoby tego gazu w Polsce wystarczyłyby na pokrycie zapotrzebowania Polski na ponad 100 lat. Są to jednak optymistyczne szacunki. Dokładniejsze dane będą dopiero po wykonaniu ponad 1000 odwiertów badawczych, aktualnie wykonano mniej niż

138 6. LOKALNE ZASOBY ORAZ NADWYŻKI PALIW I ENERGII, W TYM OZE, KOGENERACJI I CIEPŁA ODPADOWEGO 6.1 Możliwości wykorzystania lokalnych nadwyżek ciepła, energii i gazu z uwzględnieniem kogeneracji oraz ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych Ciepło odpadowe i kogeneracja Wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonej generacji sprzyja zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego. Należałoby wykorzystać potencjał posiadanych zasobów dla poprawy bezpieczeństwa dostaw energii i lepszego zarządzania popytem na energię, a także dla redukcji środowiskowych oddziaływań energetyki. Mogą to być następujące działania: realizacji działań opartych na OZE, ograniczenie niekorzystnych oddziaływań energetyki na jakość powietrza. realizacja inteligentnych sieci optymalizacja i racjonalizacja zużycia energii elektrycznej, cieplnej i gazowej, podnoszenie świadomości społeczeństwa nt. konieczności racjonalizacji zużycia energii oraz wpływu energetyki na jakość środowiska i warunki życia, w tym także nowe podejście do energii - postawy prosumenckie, tzn. że odbiorca jest również producentem energii. W wyniku wykonania wymienionych zadań oczekiwać można następujących efektów: wyższe bezpieczeństwo energetyczne i większa niezawodność dostaw energii odpowiedniej jakości, wyższa efektywność energetyczna, szczególnie w zakresie produkcji z udziałem kogeneracji i przesyłu energii oraz racjonalizacji jej wykorzystania - głównie dla budownictwa mieszkaniowego i publicznego, niższe koszty korzystania z energii, poprawa jakości powietrza. W zakładach przedsiębiorców wciąż nie stosuje się wykorzystywania ciepła odpadowego ze względu na brak możliwości lub racjonalnego podejścia do zużywania takiego ciepła. Nie ma również możliwości wprowadzenia gospodarki skojarzonej w źródłach przemysłowych, gdyż pobór mocy cieplnej ze źródeł ciepła jest zbyt mały. W kotłowni zbiorowego miejskiego systemu zaopatrzenia w ciepło Dalkia Sp. z o.o. planuje w latach 2016/17 budowę układu kogeneracji w oparciu o silnik gazowy o mocy elektrycznej 1-2MW. Analizę kosztów i korzyści należałoby wykonać dość dokładnie, aby efekty analizy były odnośne do rzeczywistości. Istotne są prawdziwe, realne możliwości uzyskiwania energii cieplnej i elektrycznej w odniesieniu do faktycznych, kosztów inwestycyjnych oraz bieżących eksploatacyjnych. 138

139 Wprowadzenie kogeneracji będzie tym bardziej istotne, gdy potwierdzą się aktualnie zbadane optymistyczne perspektywy wydobycia gazu łupkowego i cena gazu w Polsce będzie znacząco niższa. Nadwyżki ciepła Kotłownia Dalkia w Sztumie: Moc nominalna kotłowni 23,300 MW Moc rzeczywista kotłowni 20,200 MW Zapotrzebowanie na moc cieplną CO 16,538 MW Zapotrzebowanie na moc cieplną CWU 2,762 MW Moc zamówiona CO + CWU 19,320 MW Potrzeby własne kotłowni 0,200 MW Rezerwa mocy cieplnej 0,880 MW Produkcja ciepła w kotłowni 126,167 TJ Straty ciepła 11,355 TJ Sprzedaż ciepła 114,525 TJ Ciepło na potrzeby własne 0,593 TJ Kotłownia Promat w Czerninie Moc nominalna kotłowni 4,880 MW Moc rzeczywista kotłowni 4,150 MW Moc zamówiona CO 1,916 MW Potrzeby własne kotłowni 0,000 MW Rezerwa mocy cieplnej 2,230 MW Produkcja ciepła w kotłowni 16,782 TJ Straty ciepła 2,058 TJ Sprzedaż ciepła 14,332 TJ Rezerwa mocy w zakładzie ciepłowniczym Dalkia wynosiła w roku ,88MW, w Promat w Czerninie 2,23MW. Źródła mocy indywidualne są często przewymiarowane, stąd rezerwy mocy występują w nich w zakresie %, czasami więcej. Rezerwa w źródłach indywidualnych i lokalnych może być wykorzystana tylko w zakresie obiektu właściciela, tak prywatnego, jak i użyteczności publicznej czy przedsiębiorcy. Rezerwy zarówno w obiektach zasilanych w systemie zbiorowym jak i indywidualnym wzrosną po wykonaniu kompleksowej termomodernizacji 139

140 budynków i instalacji co i cwu oraz coraz częściej stosowanej rekuperacji. Z obliczeń wynika, że teoretycznie mogą one zwiększyć się nawet o 40-50%. Stworzy to znakomitą możliwość do rozwoju zarówno budownictwa mieszkaniowego, jak i zakładów przemysłowych zakłada się, że rezerwy energetyczne wykorzystane będą do zasilania nowych obiektów. Lokalne nadwyżki energii elektrycznej Szacunkowa sumaryczna rezerwa mocy na transformatorach elektrycznych wynosi ok. 14,6 MW co stanowi ok. 70% aktualnej mocy transformatorów. Na wykresie poniżej przedstawiono zestawienie obciążenia i rezerwy mocy transformatorów w poszczególnych sołectwach. 140

141 Lokalne nadwyżki gazu Przedsiębiorstwo gazowe Pomorska Spółka Gazownictwa potwierdza możliwości techniczne i ilościowe doprowadzenia większych ilości gazu do MiG Sztum w zależności od zapotrzebowania. Rachunek ekonomiczny odbiorców gazu wskazuje na nieopłacalność kosztową wykorzystywania gazu do zbiorowej produkcji ciepła w MiG Sztum. 6.2 Odnawialne źródła energii Miasto i Gmina Sztum posiada znakomity potencjał energii odnawialnej. Jest ona tylko częściowo wykorzystywana, głównie w zakresie biomasy drzewnej. Energia odnawialna może być wykorzystywana do produkcji ciepła a także prądu elektrycznego, z którego oczywiście można również produkować energię cieplną. Całkowity potencjał energii odnawialnej przekracza wielokrotnie zapotrzebowanie ludzkości na energię, obrazowo przedstawia to poniższy rysunek Elektrownie wodne to zakłady wykorzystujące energię mechaniczną wody zamienianą na energię elektryczną za pomocą turbin wodnych. Jest to stosunkowo tanie źródło energii jednak wymaga określonych warunków terenowych do gromadzenia wody i ukierunkowania jej do zapory, gdzie stworzone będą warunki do napędzania turbin wodnych, gdzie silnik wodny 29 Nadchodzi era słońca Prof. Maciej Nowicki 141

142 przetworzy za pomocą wirnika energię mechaniczną wody na ruch obrotowy. W Gminie Sztum nie występują elektrownie wodne. 2. Energia geotermalna to energia zgromadzona we wnętrzu Ziemi wykorzystywana do ogrzewania, w pompach ciepła, balneologii, suszarniach, szklarniach, farmach rybnych, przemyśle, chłodzeniu i innych potrzebach związanych z energią cieplną. MiG Sztum leży w Regionie Grudziądzko- Warszawskim 30, jest to rejon gdzie znajdują się największe zasoby geotermalnych wód podziemnych. Badania wskazują, że roczne możliwości wykorzystywania zasobów wód geotermalnych przekraczają kilkaset krotnie zapotrzebowanie Polski na energię cieplną. Temperatura wód waha się od o C, na głębokości zalegania m 31. Ze względu na wysokie koszty instalacji z pompą ciepła, energia ta wciąż jest wykorzystywana w nieznacznym zakresie. Jednak w przypadku dofinansowania byłoby to znakomite źródło energii do ogrzewania budynków. 30 Wg Sokołowskiego dane o zasobach w okręgach i prowincjach geotermalnych Polski 31 Musialik Anna, Merdzik Paweł, Politechnika Częstochowska,

143 6.2.1 Energia biomasy Biomasa drzewna Zasoby Zasoby Powierzchnia Powierzchnia lasów energii energii gminy i zakrzewienia cieplnej elektrycznej km 2 % km 2 TJ/rok GWh/rok % 49, Energia biomasy powstaje ze spalania drewna w postaci drewna opałowego, zrębków czy pelet drzewnych, a także słomy. Zasoby biomasy w województwie pomorskim pozwalają na pokrycie zapotrzebowania na ciepło właśnie w skali ok. 20% 32. Grunty leśne oraz zadrzewienia i krzewy stanowią ok. 27% obszaru gminy, tj. 4925ha. Drewno uzyskane z planowych zabiegów hodowlanych i użytkowych stanowi ilość średnio ok. 1,2m 3 /ha 33. Dla ilości ok. 1000ha sumaryczna ilość możliwa do pozyskania rocznie wynosi ok. 1000Mg. Szacuje się, że roczne zasoby energii cieplnej w biomasie 34 twardej wynoszą szacunkowo: 15762GJ/rok z 1970Mg drewna odpadowego z lasów 197 GJ/rok z 24,6Mg drewna z sadów, 932 GJ/rok z 116Mg drewna z dróg i miejskich terenów zielonych, Drewno ciepło GJ/rok ilość Mg lasy ,6 sady drogi i tereny zielone Zgodnie z założeniami lesistość Polski powinna wzrosnąć 35, jednak uwarunkowane jest to wieloma czynnikami min. związanymi z zarządzaniem gruntami i ochroną przyrody. Wpływ na zalesianie lasów prywatnych ma również możliwość dofinansowania ze środków unijnych. Na drewno energetyczne wykorzystuje się surowiec drzewny: Symbol S2 drewno użytkowe, w tym na cele energetyczne oraz drewno Z zabiegów hodowlanych i użytkowych: o symbolu S4 średniowymiarowy o wymiarach średnicy cieńszego końca bez kory min. 5cm, grubszego końca = 24cm, o symbolu S3B - żerdzie o symbolu M2 tzw. drobnica opałowa o średnicy <5cm bez kory, pozostałości zrębowe w szczególności karpiny 36, chrust, drobne gałęzie, igliwie i listowie. 32 Źródło: Regionalny Plan działań Biomasa w województwie pomorskim 33 Źródło: Dane Nadleśnictwa Tuchola 34 Źródło: Zasoby biomasy w województwie pomorskim, uwarunkowania przestrzenne i kierunki ich wykorzystania do produkcji energii elektrycznej i ciepła, 2010r. 35 Zgodnie z Krajowym programem zwiększania lesistości 36 Korzenie pozostające po ścięciu drzew 143

144 Bazując na informacji z Lasów Państwowych, ok. 19% drewna dostępnego w Lasach Państwowych na terenie Gminy Sztum jest wciąż niewykorzystana. Tabela: Podział drewna dostępnego w Lasach Państwowych Ilość Wyszczególnienie [mln m 3 % ] Drewno użytkowe 5,3 49 Drewno energetyczne 3,5 33 Arbomasa Razem 10,8 100 Drewno poużytkowe to drewno, które skończyło swój cykl życia, możliwe do odzyskania z użytych materiałów drzewnych z budownictwa, komunikacji, energetyki, telekomunikacji, rolnictwa, transportu, handlu i od konsumentów bezpośrednich, np. wyeksploatowanych mebli, drzwi i okien. Na bazie danych krajowych szacuje się, że jest to dość znacząca ilość drewna, jednak w skali gmin nie zebrano takich informacji. Poza tym znaczącą trudnością w użyciu drewna poużytkowego jako opału jest jego skład. Często zanieczyszczony różnymi domieszkami klejów, czy farb, takie odpady spalane, zanieczyszczają powietrze toksycznymi związkami. Ze względu na to oraz z uwagi na możliwości odzysku, drewno poużytkowe powinno być inwentaryzowane w planie gospodarki odpadami w gminie. Biomasa z rolnictwa Na cele energetyczne przeznacza się pozostałości i produkty uboczne oraz odpady organiczne z rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego oraz nadwyżki produktów rolnych. Od kilku lat rozpowszechnia się również zakładanie plantacji roślin energetycznych, które aktualnie już wymaga utworzenia systemu obejmującego produkcję, dystrybucję oraz wykorzystanie biomasy. Użytki rolne MiG Sztum zajmują 11176ha a nieużytki 440ha, w sumie zajmują tu 64% powierzchni. To wystarczająco dużo dla stworzenia stałej, wieloletniej bazy dla pozyskiwania biomasy. Zarówno nieużytki jak i grunty rolne można wykorzystać pod uprawę roślin energetycznych do produkcji energii cieplnej, elektrycznej lub paliwa. W Polskich warunkach mogą być to min.: 37 karpiny, chrust, gałęzie, igliwie, listowie 144

145 zboża, kukurydza rzepak, słonecznik, len, konopie, ziemniaki, burak cukrowy, szybko rosnąca wierzba, miskantus, ślazowiec. Wiele z wymienionych jeszcze nie wykorzystuje się w praktyce. Sprawdzone w znaczącej skali produkcji energii lub paliwa są: zboża, rzepak oraz wierzba i miskantus. Powierzchnia roślin energetycznych uprawianych na terenie gminy Sztum wyn.: 331ha rzepak ozimy 150ha- miskantus 0,3ha wierzba, brzoza. Słoma z upraw zbożowych może być wykorzystywana do produkcji ciepła. Doświadczenia wskazują, że średnio można pozyskiwać ok. 5Mg słomy/1ha. Wartość opałowa słomy wynosi ok MJ/kg, a więc z 1ha teoretycznie można uzyskiwać ok. 75tys. GJ energii cieplnej. Jednak nie całą biomasę rolniczą można w praktyce wykorzystywać jako paliwo energetyczne. Szacuje się, że jest to ilość ok. 20% całej masy słomy. Z całej użytkowanej powierzchni gruntów rolnych saldo słomy możliwej do wykorzystania na produkcję energii wyn. ok. 8082Mg/rok. Rolnictwo ciepło GJ/rok ilość Mg ,3 słoma siano energetyczne Uwzględniając również sprawność instalacji do spalania paliwa, możliwości pozyskiwania energii z biomasy słomy w Gminie Sztum stanowią ok. 97 tys. GJ energii cieplnej w skali roku. Zdjęcie: Pola rzepaku i miskantusa Energia biogazu ze spalania biogazu powstaje z fermentacji beztlenowej związków organicznych, np. ze ścieków, osadu czynnego nadmiernego, odchodów 145

146 zwierzęcych, gnojowicy, odpadów rolno-spożywczych, biomasy. Ilość powstającego osadu ściekowego w Gminie Sztum jest zbyt małą ilością dla przeróbki i wykorzystywania samodzielnie potencjalnie wyprodukowanego biogazu. Jak dotąd nie powstały jeszcze żadne biogazownie. Plany są na etapie wstępnych przygotowań niektórych gospodarstw rolnych. Wydano jedną decyzję pozwolenie na budowę elektrowni o mocy 17tys. MW /rok na biomasę w miejscowości Koniecwałd dla Firmy,,Widok Energii Sp. z o.o. ul. Parkowa Sopot tel Biogaz rolniczy ciepło GJ/rok en.el. MWh/rok s.m.org. Mg/rok Biogaz Metan m 3 /rok m 3 /rok Biogaz z odpadów komunalnych ciepło GJ/rok en.el. MWh/rok Biogaz m 3 /rok Odpady Mg/rok ,6 Łączna ilość biomasy dla MiG Sztum przedstawia się następująco: Biomasa Energia GJ/rok Drewno Słoma, siano Rośliny energetyczne Biogaz Razem Zasoby biomasy możliwe do pozyskiwania MiG Sztum wynoszą: na energię cieplną ok. 284TJ w skali roku - ilość, która pokryłaby ponad 50% zapotrzebowania na energię cieplną dla miasta i gminy w wysokości 446 TJ rocznie, na energię elektryczną ok. 18GWh/rok. Biomasa pokryłaby ponad 50% zapotrzebowania na energię cieplną oraz elektryczną MiG Sztum. Uwzględniając optymalne wykonanie termomodernizacji budynków, energia z gminnej biomasy w ilości 284TJ pokryłaby znaczną część zapotrzebowania na energię cieplną. Zakład Granulacji Biomasy w miejscowości Koniecwałd 38 W Koniecwałdzie powstał zakład wytwarzania paliwa typu pelet ze słomy. Posiada on łatwy dostęp do surowca oraz bliskość do odbiorców peletu. Produkuje się tutaj ok. 30 tys. ton/rok peletu ze słomy. W wybudowanej hali produkcyjnej została umieszczona innowacyjna linia technologiczna niemieckiej firmy Amandus Kahl GmbH & Co. KG. Proces produkcji peletu składa się z następujących etapów: przygotowanie surowca słomy (kukurydziana, rzepakowa, pszenna) w balotach o wymiarach 0,9x1,2x2,7m, masa balotu: około 500kg, - rozdrobnienie i zmielenie surowca; 38 Źródło: wizja lokalna oraz 146

147 suszenie - mokra biomasa jest porcjowana i podawana do urządzenia rozkładającego i dalej na odpowiednio zaprojektowanej taśmie do suszarni taśmowej, w suszarni nadmuch gorącego powietrza powoduje opływ powietrzem taśmy i leżącego na niej mokrego surowca, kondycjonowanie zmielony surowiec podawany jest do zbiornika z wygarniaczem i ślimakiem porcjującym transportowany jest do kondycjonera, gdzie następuje uwolnienia ligniny, stanowiącej naturalne lepiszcze, a para nie tylko aktywizuje wyzwalanie miazgi, ale także otacza ją filtrem zmniejszającym tarcie w trakcie granulowania; peletowanie - najważniejszym etapem całego procesu jest granulowanie, Pelet ze słomy, wyprodukowany przy wykorzystaniu technologii KAHL nie wymaga użycia lepiszczy w procesie produkcji, a jest to możliwe dzięki procesowi, w którym gniotownik granulatora przeciska surowiec przez płaską matrycę, produkt jest formowany w niekończące się cylindry, a następnie ucinany na żądaną długość za pomocą noży, zastosowanie takich granulatorów jest niezbędne zwłaszcza przy produkcji z surowców trudno poddających się procesowi peletyzacji np. takich jak słoma; chłodzenie - po granulacji uzyskiwany jest gorący produkt, który musi być poddany intensywnemu chłodzeniu celem uzyskania ostatecznych właściwości fizycznych, potem jest kierowany na odsiewacz wibracyjny gdzie usuwane są z niego części drobne i pył. Budowa elektrociepłowni na biomasę Widok Bio-Energia Sp. z o.o. powstała w styczniu 2008 r., a w 2012 roku weszła do Grupy Kapitałowej Widok Energia. Spółka zajmuje się realizacją budowy Elektrociepłowni na biomasę. Firma WIDOK BIO-ENERGIA Sp. z o.o. współpracując z Ministerstwem Gospodarki 39, przy realizacji projektu: Budowa elektrociepłowni na biomasę Widok Energia w miejscowości Koniecwałd, powiat sztumski", współfinansowanego z Funduszu Spójności. W dniu 25 czerwca 2012 r. Widok Bio-Energia Sp. z o.o. z siedzibą w Sopocie zawarła Umowę o wykonanie zamówienia publicznego Konsorcjum firm: AWBUD S.A. z siedzibą w Fugasówce, ul. Reja 4, Ogrodzieniec Lider Konsorcjum i Zakłady Remontowe Energetyki ELKO Sp. z o.o. z siedzibą w Raciborzu, ul. Łąkowa 26 G, Racibórz Członek Konsorcjum 39 w ramach działania 9.4 Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych priorytetu IX Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, 147

148 6.2.2 Energia słoneczna Energia słoneczna wykorzystywana jest w instalacjach solarnych do przygotowania ciepłej wody i suszenia np. płodów rolnych. Również możliwa jest produkcja energii elektrycznej na bazie instalacji fotowoltaicznych, z których wtórnie można również produkować energię cieplną. Sztum leży na obszarze, gdzie roczne nasłonecznienie wynosi ok W/m 2. Oznacza to, że znakomicie można wykorzystywać energię słoneczną. Średnia suma godzin słonecznych wynosi /rok. Instalacje solarne Do uzyskania ciepłej wody użytkowej dla jednej osoby (tj. ok. 50dm 3 /d) potrzebne jest ok. 1m 2 /osobę płyty solarnej. Oznacza to, że dla wszystkich mieszkańców MiG Sztum potrzeba w przybliżeniu ok m 2 płyt solarnych. Na wykresie kolumnowym przedstawiono stopień pokrycia zapotrzebowania na ciepło do przygotowania ciepłej wody użytkowej dla energią solarną. 148

149 Wykorzystując energię słoneczną do przygotowania cwu dla wszystkich użytkowników MiG Sztum możnaby wykorzystać ok. 45TJ energii cieplnej ze słońca. W odniesieniu do zużywanego paliwa obliczono roczne oszczędności w zużyciu opału i przedstawiono je na wykresie kolumnowym. W skali całego roku oszczędność może wynieść ok. 47% kosztów ogrzewania cwu. Istotne jest ukierunkowanie dachu, który w przypadku mieszkańców gminy przedstawia się następująco. Z badań ankietowych wynika, że ponad 60% badanych domostw w gminie ukierunkowana jest optymalnie do słońca, tj. od wsch. Poprzez pd lub pd-zach, a instalacje solarne w pozostałych gospodarstwach należałoby ustawić na gruncie. Dokładną analizę ilości możliwych i sensownych ekonomicznie instalacji solarnych należałoby wykonać biorąc pod uwagę szczegółowe uwarunkowania poszczególnych domostw. Fotowoltaika 149

150 Istotną możliwością korzystania z energii słonecznej są instalacje fotowoltaiczne PV, w których wykorzystuje się konwersję światła w energię elektryczną. Można wykorzystywać układy jednorodne i hybrydowe: wodne i powietrzne, tzn. produkcja energii elektrycznej razem z energią dla ciepłej wody lub powietrzną do zastosowania w suszeniu np. płodów rolnych. Aktualnie produkowane są płyty o coraz większych możliwościach technicznych i sprawności. 1-3 W = 1 ogniwo, W = 1000 ogniw, tj. 10 m 2, a 100 ogniw tj. 1m 2 Dla przeciętnego 1 domku jednorodzinnego potrzeba max. ok. 7-10kW mocy elektrycznej (bez energii na ogrzewanie budynku). Ponieważ na uzyskanie 1kW energii elektrycznej należy zamontować ogniwa PV o powierzchni ok. 10m 2. Oznacza to, że wystarczyłoby zainstalować ogniwa fotowoltaiczne o powierzchni ok. 100m 2 dachu skierowanym do słońca, aby w pełni wykorzystywać energię słoneczną dla swoich potrzeb. Połowa dachu przeciętnego domku to ok m 2. W takim przypadku powierzchnia pokryta fotowoltaiką wystarczyłaby w zupełności do bieżącej produkcji prądu elektrycznego. W tabeli poniżej przedstawiono przykładowe przeliczenia ilości energii powstającej z fotowoltaiki w odniesieniu do powierzchni pokrycia płytami PV. Obliczono potencjalne możliwości uzysku energii elektrycznej z pokrycia domów jednorodzinnych w Gminie Sztum płytami PV domów x 150m 2 dachu tj m 2 łącznie. Tabela: Ilość energii z powierzchni paneli fotowoltaicznych Uwagi/porównania m 2 ha kw MW Ilość gosp. dom. 1 kw 10 0, ,001 0,133 MWh 100 m 2 dachu 100 0, ,01 1,33 Granica w przepisach , ,1 13 1ha duży wiatrak Przyjęto, że 1 gospod. = 7-10 kw 75 0,0075 7,5 0, ,5 Dla Sztumu 100% Dla Sztumu 50% , ,

151 Uwzględniając nasłonecznienie roczne ok. 1000h, oznaczałoby to roczny uzysk energii ok. 7,5-10MWh. Jednak sprawność instalacji wynosi ok. 11%, więc rzeczywista produkcja energii wynosiłaby ok. 0,8MWh/rok. Zapotrzebowanie rzeczywiste wynosi ok. 2MW, co oznacza, że taka instalacja powinna zawierać ok. 180m 2 ogniw. Na dzień dzisiejszy koszt instalacji PV na 7,5kW wynosi ok. 30tys. zł, a koszt instalacji 18kW wynosiłby ok. 70tys. zł. Niestety wciąż brakuje źródeł dofinansowania energetyki odnawialnej dla odbiorców prywatnych. Problemem wciąż jest również brak możliwości oddawania prądu do sieci, co ma być wkrótce uregulowane w przepisach prawnych. Przykłady przeliczenia ilości energii w odniesieniu do powierzchni płyt PV przedstawiono w poniższej tabeli łącznie z zapotrzebowaniem dla MiG Sztum Przyjmując, że można wykorzystać efektywnie ok. 50% dachów domów mieszkalnych w gminie, całkowita moc energii możliwa do pozyskania z tej powierzchni wynosi ok. 8MW. Rozpoczynają się projekty na dofinansowanie fotowoltaiki dla budynków użyteczności publicznej. Jeśli udział dofinansowania wynosi 80%, to znaczy, że instalacja 18kW będzie kosztowała inwestora ok zł i zwróci się po kilku latach. Istotne, że możliwość budowy farm słonecznych uzależniona jest od bliskości odpowiedniej infrastruktury energetycznej, transformatorów 15 kv, związanych z odbiorem produkowanej energii. Zamierzenia takie realizowane powinny być na terenach gruntów o klasie nie wyższej niż V i VI Energia wiatrowa Lokalne farmy wiatrowe Na terenie Gminy Sztum znajduje się jedna farma elektrowni wiatrowych w miejscowości Koniecwałd. Wydano dla niej decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia dla zespołu 12 elektrowni wiatrowych. Są to trójłopatowe turbiny wiatrowe typu GE WIND ENERGY 1,5SL o mocy 1,5MW każda. 12 x 1,5MW = 18MW Łączna maksymalna moc znamionowa wynosi 27,6 MW. Połączone są one siecią SN 20kV ze stacją abonencką GPZ Sztum 20/110kV na terenie Sztumu. Stąd wytworzona energia przekazywana jest do sieci dystrybucyjnej 110kV ENERGA. Oś wirnika znajduje się na wysokości 85m. Średnica wirnika wynosi 78m. Farmę wykonano w 2008r. w Koniecwałdzie, gmina Sztum, województwo pomorskie na terenach upraw rolnych. Powierzchnia dróg dojazdowych i placów manewrowych wykorzystywanych na potrzeby farmy wiatrowej wynosi ok m 2, tj. 4,3ha. Firma posiada koncesję na wytwarzanie energii. Moc zainstalowana 18MW. Firma nie posiada danych nt. perspektywy rozwoju farm wiatrowych na terenie MiG Sztum. 151

152 Aktualnie na wniosek Eolica Sp. z o.o. wydano kolejną decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia dla budowy Farmy wiatrowej Postolin. Zbudowane będzie kolejnych 16 elektrowni wiatrowych typu Games Eolica G90 2,0MW. 16 x 2 = 32 MW Planuje się budowę kolejnych pięciu farm wiatrowych: 1. Larix Energy Sp. z o.o. Budowa elektrowni wiatrowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą o mocy nominalnej do 2,5 MW w obrębie ewidencyjnym Koślinka, działka nr 87/6 w gminie Sztum turbina typu VESTAS V90 o mocy nominalnej 2 MW; 2. Passat Energia Sp. z o.o. Budowa elektrowni wiatrowej o mocy do 2,5 MW wraz z towarzyszącą infrastrukturą drogową i elektroenergetyczną w rejonie miejscowości Koślinka w gminie Sztum na etapie wstępnym postępowania nie określono ostatecznego typu turbiny; 3. Wind Energy Investment Sp. z o.o. Budowa elektrowni wiatrowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą o mocy nominalnej do 2,5 MW w obrębie ewidencyjnym Gronajny, działka nr 8/1 w gminie Sztum na etapie wstępnym postępowania nie określono ostatecznego typu turbiny; 4. EOL Zielona Energia Sp. z o.o. - Budowa elektrowni wiatrowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą o mocy nominalnej do 2,5 MW w obrębie ewidencyjnym Gronajny, działka nr 184/5 w gminie Sztum na etapie wstępnym postępowania nie określono ostatecznego typu turbiny; 5. Elektrownia Wiatrowa Sp. z o.o. - Budowa elektrowni wiatrowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą o mocy nominalnej do 2,5 MW w obrębie ewidencyjnym Gronajny, działka nr 184/4 w gminie Sztum na etapie wstępnym postępowania nie określono ostatecznego typu turbiny. 6. Dodatkowo przygotowywane są dokumenty do decyzji środowiskowej na lokalizacje Fermy Wiatrowej w Szpitalnej Wsi dla 8 turbin o mocy 2,3 MW. Po wybudowaniu powyżej wymienionych elektrowni wiatrowych o sumarycznej mocy 14,3MW, łączna moc nominalna wszystkich istniejących dużych elektrowni wiatrowych wynosić będzie: ,3 = 64,3MW. Niestety poza podatkiem od nieruchomości gruntowych, oraz prywatnymi dochodami z profitów elektrowni wiatrowych, MiG Sztum nie uzyskuje korzyści materialnych z energii wiatrowej. 152

153 6.3 Gaz łupkowy Uwarunkowania związane z poszukiwaniem gazu łupkowego w Polsce wskazują na wysokie prawdopodobieństwo powstania nowego znaczącego źródła gazu, z którym wiąże się nadzieje na znaczące obniżenie cen tego paliwa. Szacuje się, że zasoby gazu łupkowego w Polsce wynoszą od 100 do ponad 5000mld m 3. Roczne zużycie gazu w Polsce wynosi ok. 14 mld m 3, co przedstawiono na poniższym diagramie. Rycina: Obszary występowania łupków w Polsce 40 Polityka gospodarką paliwami gazowymi na świecie zmienia się w ostatnim czasie na bardziej pozytywną dla naszego kraju. Związane jest to z otwieraniem się nowych rynków dostarczania gazu ziemnego. Stany Zjednoczone Ameryki przygotowują się do ewentualnego eksportu do Europy gazu pochodzącego z łupków. Jest on 3 4 razy tańszy od gazu pochodzącego z Rosji. 1000m 3 kosztuje ok dolarów, przy cenie ok. 500 dolarów za gaz rosyjski. Aktualne największe nadzieje dotyczące gazu wiązane są z nowym kierunkiem uzyskiwania gazu ziemnego zawartego w łupkach gazowych

154 7. MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA ŚRODKÓW POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ 7.1 Środki poprawy efektywności energetycznej W odniesieniu do art. 10 Ustawy o efektywności energetycznej jednostki sektora publicznego realizują swoje zadania stosując przynajmniej dwa z następujących środków poprawy efektywności energetycznej: umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej; nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd, o których mowa w pkt. 2, albo ich modernizacja; nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termo modernizacyjnego w rozumieniu ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków w rozumieniu ustawy Prawo budowlane, o powierzchni użytkowej powyżej 500 m 2, których jednostka sektora publicznego jest właścicielem lub zarządcą. Informację o stosowaniu ww. środków poprawy efektywności energetycznej należy podać do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. Propozycje w zakresie stosowania środków poprawy efektywności energetycznej 1. W sektorze mieszkalnictwa: termomodernizacja budynków wymiana instalacji grzewczych na termo oszczędne wymiana okien wymiana oświetlenia na energooszczędne i typu LED, budowa instalacji solarnych, budowa instalacji fotowoltaicznych, instalacja przydomowych wiatraków. 2. W sektorze publicznym: przygotowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych w przedsiębiorstwach, wprowadzenie systemu tzw. inteligentnych sieci energetycznych, wprowadzenie systemu zarządzana energią w budynkach użyteczności publicznej, termomodernizacja budynków wymiana instalacji grzewczych na termo oszczędne wymiana okien wymiana oświetlenia wewnętrznego na energooszczędne i typu LED, wymiana oświetlenia zewnętrznego na energooszczędne typu LED. budowa instalacji solarnych, budowa instalacji fotowoltaicznych, wykorzystanie biomasy, 154

155 instalacja elektrowni wiatrowych różnego rodzaju (mocy) 3. W sektorze przedsiębiorców przemysłowych przygotowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych w przedsiębiorstwach, określenie i wykonanie zadań prowadzących do oszczędności energii lub do wzrostu efektywności energetycznej przedsiębiorstw, wprowadzenie systemu tzw. inteligentnych sieci energetycznych, termomodernizacja systemu dystrybucji energii, wprowadzenie wysokosprawnego wytwarzania energii. 4. W sektorze transportu optymalizacja przewozu towarów, promocja ekojazdy. 5. Środki horyzontalne promowanie systemu świadectw efektywności energetycznej tzw. białych certyfikatów. szkolenia i edukacja w zakresie poprawy efektywności energetycznej w zarządzanych budynkach zgodnie z zasadami: o ociepl budynek o uszczelnij okna i drzwi zewnętrzne o zaizoluj przewody co i cwu w piwnicy o odpowietrzaj instalację co o używaj ekranów foliowych za grzejnikami o nie zasłaniaj grzejników o nie przegrzewaj mieszkania o wietrz mieszkanie krótko o zastosuj perlatory na kranach o zmień baterie na jedno-uchwytowe, termostatyczne lub na bezdotykowe. Szczególnej uwagi wymagają przedsięwzięcia ISE, tzw. Inteligentne sieci energetyczne, które mogą obejmować: energię elektryczną, energię cieplną, ciepłą wodę użytkową oraz we współdziałaniu z innym rodzajem energii - energię gazową. Dla optymalizacji wielkości efektu ekologicznego wspólnie z zainstalowanymi rozproszonymi OZE. Ponadto takie przedsięwzięcia jak: inteligentne sieci oświetleniowe z energooszczędnym oświetleniem, mikrogeneracja, kogeneracja i trójgeneracja gazowa, montaż urządzeń magazynujących energię (np. infrastruktury dla gromadzenia energii elektrycznej z/dla samochodów elektrycznych). Dla zapewnienia kompleksowości projektów - realizacja w przestrzeni pilotażowych kampanii informacyjno edukacyjnych. Efektami ekologicznymi i rzeczowymi uzyskiwanymi poprzez realizację przedsięwzięć ISE mogą być: produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych oszczędność i optymalizacja zużycia energii elektrycznej (zmniejszone zapotrzebowanie szczytowe), ograniczenie zużycia ciepła, ciepłej wody oraz gazu, ograniczenie strat w przesyle energii, 155

156 zmniejszenie awaryjności sieci, zmniejszenie nielegalnych poborów energii. realizacja przedsięwzięć ISE może stać się bazą dla postaw prosumenckich (osób, organizacji bądź przedsiębiorców będących równocześnie producentami i konsumentami energii). 7.2 Zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska Główne założenia programowe dotyczące zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska pochodzącego z energetyki polegają na likwidacji lub ograniczeniu: emisji powierzchniowej niskiej, rozproszonej emisji komunalno-bytowej i technologicznej, emisji liniowej komunikacyjnej, emisji istotnych źródeł punktowych z energetycznego spalania paliw, emisji istotnych źródeł punktowych technologicznych. W tabeli przedstawiono wartości wskaźników aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza w Gminie Sztum ustalony w oparciu o szacunkowy poziom imisji. Tabela: Aktualne wskaźniki zanieczyszczenia atmosfery MiG Sztum 41 Zanieczyszczenie Średnioroczne stężenie [µ/m 3 ] Wartości dopuszczalne 42 Dwutlenek siarki Dwutlenek azotu Tlenek węgla Pył zawieszony PM W MiG Sztum znajduje się kilka emitorów punktowych, z których głównym jest komin zakładu ciepłowniczego Dalkia Sp. z o.o.. Znaczącym problemem jest emisja niska, która ma ważny udział w zanieczyszczeniu powietrza. Jest ona efektem kilkunastu kotłowni lokalnych o małej i średniej mocy oraz ok kotłowni domów jednorodzinnych. Dane w tabeli nie wskazują na przekroczenie wartości dopuszczalnych, ponieważ są to wielkości średnioroczne. Najtrudniejsze w zatruwaniu atmosfery są wartości chwilowe, które często wielokrotnie przekraczają wartości dopuszczalne. 41 Źródło: Dane WIOŚ w Gdańsku z 17 sierpnia Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu 156

157 Ciepło wytwarzane na bazie paliw węglowych stanowi ok. 50% udziału w strukturze innych nośników, a jeszcze więcej w efekcie zanieczyszczania powietrza. Ze względu na konieczność dbałości o czyste powietrze oraz przesłanki ekonomiczne, należy wprowadzić zmiany w strukturze gospodarowania energią w domach prywatnych, obiektach użyteczności publicznej i przedsiębiorców oraz rolników i przeprowadzenie termomodernizacji w różnym zakresie. Tabela: Wartości zmniejszenia zapotrzebowania na ciepło i emisji równoważnej w prowadzonej termomodernizacji w różnym zakresie Wyszczególnienie Całkowite zapotrzebowanie na ciepło Emisja równoważna TJ Mg/rok Wartości przed termomodernizacją ocieplenie ścian, posadzka, dach wymiana okien i drzwi zewnętrznych Izolowanie przewodów, wymiana grzejników Ekran zagrzejnikowy/ nie zakrywanie grzejników Automatyka uszczelnienie wentylacji grawitacyjnej instalacje solarne Wielkość emisji równoważnej dla paliwa spalanego w Gminie Sztum wynosi 693MgSO 2 /rok. Na podstawie obliczeń termomodernizacji budynków w całym 157

158 wyznaczonym zakresie obliczono wartości możliwego zmniejszenia emisji równoważnej w zakresie ok. 45%. Wyniki przedstawiono w tabeli. Tabela: Zmniejszenie emisji równoważnej po przeprowadzeniu termomodernizacji Wyszczególnienie Energia pierwotna Udział Emisja równoważn a Zmniejszeni e emisji równoważn ej po termomod. Pozostała emisja równoważn a po termomod. TJ % Mg/rok 45% 60% Mieszkalnictwo Użyteczności publicznej Przedsiębiorcy Razem Poprzez wykonanie termomodernizacji budynków emisje można zmniejszyć z wartości 700 do 120Mg/rok. 158

159 8. ZAKRES WSPÓŁPRACY Z INNYMI GMINAMI Zaopatrzenie w energie cieplną i elektryczną oraz paliwa gazowe należy do zadań własnych gminy, jako jedno z działań dotyczących zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty 43. Jest ono w gminach z założenia traktowane jako zadanie rozwiązywane dla odbiorców i obszaru danej gminy. Wiąże się to ściśle z kosztami inwestycyjnymi oraz eksploatacyjnymi, które dla gminy wygodniej jest rozliczać w swoim budżecie. Stąd zakres współpracy z innymi gminami na polu zaopatrzenia w energie i paliwa gazowe jest bardzo ograniczony. Dotyczy on najczęściej działań w zakresie edukacji i promocji OZE. Doświadczenie MiG Sztum w zakresie współpracy wiąże się z przygotowaniem wspólnego projektu dotyczącego zaopatrzenia budynków mieszkańców oraz użyteczności publicznej w instalacje solarne do przygotowania ciepłej wody użytkowej. Projekt pn. Słoneczne dachy dla Powiśla przygotowywany był wspólnie z 11 gminami powiatu kwidzyńskiego i sztumskiego w celu uzyskania wspólnego dofinansowania ze środków unijnych. Niestety ostatecznie nie uzyskano dofinansowania. Pomimo tego, podobne działania są godne polecenia, gdyż we współpracy partnerskiej łatwiej i taniej można uzyskać tego rodzaju instalacje oraz ich dofinansowanie. Aktualnie przygotowywane są przepisy prawne związane z wykorzystywaniem instalacji fotowoltaicznych do produkcji energii elektrycznej również u odbiorców indywidualnych, z możliwością jej sprzedaży do systemu elektroenergetycznego. W związku z tym warto przygotować wspólne z innymi gminami projekty i wnioski o ich dofinansowanie. Mogą one być realizowane z następującymi podmiotami: Stowarzyszenia i fundacje, Związki międzygminne, Zrzeszenia międzynarodowe, Spółki prawa handlowego, Związki bliźniacze z zagranicznymi partnerami. Tego rodzaju wspólne działania są korzystne ze względu na większą szansę uzyskania dofinansowania dla projektu partnerskiego oraz możliwość wykorzystania współfinansowania, kapitału w postaci miejsca, terenu pod inwestycję, również doświadczenia i wiedzy ekspertów wszystkich zaangażowanych partnerów. Współpraca pomiędzy gminami może odbywać się na trzech poziomach: 1. Partnerstwo w budowie obiektów energetycznych, 2. Wspólne korzystanie z obiektów energetycznych, 3. Wspólna organizacja edukacji i promocji w zakresie OZE. Współpraca pomiędzy gminami może dotyczyć następujących projektów: instalacji solarnych do przygotowania ciepłej wody użytkowej, instalacji fotowoltaicznych do produkcji prądu elektrycznego, budowy farm wiatrowych różnej wielkości, modernizacja filtrów, kotłów energetycznych i zakup paliwa do produkcji energii, budowa instalacji do pozyskiwania biogazu, budowa elektrowni wodnej, eksploatacja obiektów energetycznych, gminy dysponujące nadwyżkami energii mogą ją sprzedawać gminom sąsiednim lub mogą wspólnie organizować produkcję i sprzedaż energii dla innych gmin - po wprowadzeniu nowych przyjaznych dla OZE przepisów prawnych 43 Ustawa o samorządzie gminy 159

160 9. DOSTĘPNE ŚRODKI NA DOFINANSOWANIE PROJEKTÓW ENERGETYCZNYCH Bardzo istotną kwestią są koszty uzyskiwania energii, które wzrastają szybciej, niż wcześniejsze przewidywania. Wykres kolumnowy przedstawia koszty energii cieplnej w zależności od analizowanych wariantów, z podziałem na poszczególne nośniki energii cieplnej. Z wykonanej analizy wynika, że w przypadku wykonania termomodernizacji budynków MiG Sztum koszty produkcji energii mogą spaść z 10 do 3mln zł/ rok. Zmiany w kierunku ekologicznych praktyk w energetyce cieplnej możliwe są poprzez uwarunkowania ekonomiczne. Tylko w przypadku sensownych oszczędności w energii możliwe są znaczące zmiany na korzyść środowiska. Koszty energii są wciąż niewspółmiernie wysokie w odniesieniu do zarobków społeczeństwa. 160