Materiały pomocnicze do badania techniką "Rysunek rodziny"

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Materiały pomocnicze do badania techniką "Rysunek rodziny""

Stanisław Stefański
7 lat temu
Przeglądów:

1 Materiały pomocnicze do badania techniką "Rysunek rodziny" Warunki badania badanie indywidualne przed rozpoczęciem rysunku nawiązanie kontaktu z dzieckiem: pytania o wiek, zainteresowania, ulubione sporty, zabawki, gry pytania nie dotyczą rodziny, czas badania: ok. 35 min, analiza rysunku i interpretacja wyników ok. 30 min. wiek badanych: 6;0-11;11 pomoce: kartka z bloku w formacie A4, kredki, ołówek (niedopuszczalne używanie gumki i linijki) uzupełniająco musi być wywiad z rodzicem / opiekunem dziecka na temat sytuacji rodzinnej (struktura rodziny, podział ról, rodzeństwo, konflikty itp.). Procedura badania 1. Rysowanie Narysowanie przez dziecko rysunku na polecenie narysuj swoją rodzinę. Niezmiernie ważne jest nawiązanie dobrego kontaktu z badanym dzieckiem przed rozpoczęciem rysowania. Wskazane jest prowadzenie z dzieckiem swobodnej rozmowy, zadawanie pytań nie mających zabarwienia emocjonalnego, np. dotyczących wieku dziecka, ulubionych zabawek, sportów, oglądanych filmów, zainteresowań. na tym etapie badania należy unikać pytań dotyczących rodziny badanego. Po nawiązaniu kontaktu kładziemy przed badanym kartkę z bloku rysunkowego, dobrze zatemperowany miękki ołówek, kredki. Nie pozwalamy dziecku wykonywać rysunku flamastrem. Wysokość stołu, przy którym sadzamy dziecko, powinna być dostosowana do jego wzrostu. Podajemy instrukcję: NARYSUJ RODZINĘ, JAKĄ CHCESZ, szczególnie podkreślając "NARYSUJ RODZINĘ". Jeśli zachowanie badanego wskazuje na niezrozumienie instrukcji należy ją powtórzyć, wyjaśniając znaczenie słowa "rodzina". Wyjaśniamy dziecku, że może rysować ołówkiem, kredkami lub jednym i drugim. Podczas rysowania dyskretnie obserwujemy badanego, odnotowujemy wszystkie reakcje emocjonalne i wypowiedzi badanego związane z wykonywanym rysunkiem. Aby nie przerywać badanemu rysowania, w celu ustalenia kogo w danym momencie rysuje, należy narysować sobie na swoim Arkuszu Zapisu pomocniczy prostokąt, odpowiadający proporcjami kartce rysunkowej. Podczas wykonywania przez dziecko rysunku zaznaczamy na prostokącie cyframi kolejność rysowania poszczególnych postaci w takim układzie przestrzennym, jak na rysunku. Po zakończeniu rysowania i ustaleniu w wywiadzie z badanym, kogo przedstawia każda z narysowanych postaci, zaznaczamy to w Arkuszu. W czasie rysowania nie wypowiadamy żadnych uwag dotyczących treści wykonywanego rysunku. Jeśli badany przerywa rysowanie, twierdzi, że rysunek mu się nie udaje, chwalimy pracę i zachęcamy do jej kontynuowania. Kiedy dziecko stwierdzi, że rysunek jest już gotowy, chwalimy wykonaną pracę i przystępujemy do wywiadu, prowadzonego na podstawie rysunku wykonanego przez dziecko. Wywiad powinien być przeprowadzony zgodnie z zasadami prowadzenia wywiadu klinicznego. Należy uwzględniać wszystkie objawy reakcji emocjonalnych dziecka (niepokój, momenty wahań, przedłużenia reakcji itp.) Odpowiedzi dziecka oraz wszystkie obserwacje jego zachowania podczas rysowania i wywiadu zapisujemy w Arkuszu Zapisu.

2 2. Wywiad z dzieckiem Wywiad z dzieckiem, prowadzony na podstawie wykonanego rysunku i pytań z kwestionariusza: 1. Opowiedz mi o rodzinie, którą narysowałeś, co to za rodzina? 2. Pokaż, kogo narysowałeś na swoim rysunku, jak oni się nazywają? 3. Kto w tej rodzinie jest najbardziej miły, dobry? Dlaczego? 4. Kto w tej rodzinie jest najmniej miły, dobry? Dlaczego? 5. Komu w tej rodzinie jest najlepiej, kto jest najbardziej szczęśliwy? Dlaczego? 6. Komu w tej rodzinie jest najgorzej, kto jest najmniej szczęśliwy? Dlaczego? 7. Czy chciałbyś coś zmienić w tej rodzinie? 8. Dlaczego nie narysowałeś...? 3. Analiza rysunku Kryteria analizy rysunku 1. Kolejność rysowania postaci 2. Przedstawianie osób znaczących 3. Relatywna wielkość postaci 4. Ozdabianie postaci 5. Symbolika barw (ciemny brąz, czarny oznacza brak ciepła, patologię w rodzinie; kolory jasne oznaczają więź emocjonalną dziecka z rodziną) 6. Relacje w rodzinie (rodzina przedstawiona poziomo, w jednym szeregu, trzymająca się za ręce, świadczy o głębokiej więzi emocjonalnej w tej rodzinie; jeśli każdy członek rodziny jest w pewnej odległości od siebie, to świadczy to o braku kontaktów) OCENA I INTERPRETACJA RYSUNKU FORMA Analiza linii, jaką został wykonany rysunek Rozległość i siła linii ekstrawersja, stabilność emocjonalna Linia słaba, cienka, niewyraźna, przerywana niepewność, lękowość, tłumienie uczuć. Linia gruba, zdecydowana, długa pewność siebie, żywe, otwarte reakcje emocjonalne Ekspansywność wyrażona w wielkości postaci w stosunku do kartki Postacie duże to te zajmujące ok. 2/3 wysokości kartki, postacie bardzo małe nie przekraczają 3 4 cm. Postacie małe, na brzegu kartki introwersja, zahamowanie, lękowość, niska samoocena Postacie duże, zajmujące większą część kartki, a także nie mieszczące się na niej ekstrawersja, ekspansywność, agresja. OCENA I INTERPRETACJA RYSUNKU TREŚĆ Kolejność rysowania postaci znaczenie w obrębie struktury rodzinnej: W pierwszej kolejności rysowana postać najważniejsza, posiadająca władzę w rodzinie. Dziecko nie musi być z nią najsilniej związane. Kolejność rysowania związana z identyfikacją. Dziewczynki częściej rysują jako pierwszą postać matki, chłopcy ojca. Jeśli jako pierwsza rysowana jest postać kogoś z rodzeństwa, oznacza to uprzywilejowaną pozycję tej osoby w rodzinie. Własną postać na pierwszym miejscu częściej rysują dziewczynki niż chłopcy. Oznacza to tendencję do dominacji, koncentracji na sobie. W ostatniej kolejności rysowana jest postać wg dziecka najmniej ważna w rodzinie. Narysowanie na końcu własnej postaci oznaczać może, że dziecko nie czuje się akceptowane w rodzinie. Może też oznaczać pokazanie porządku chronologicznego w rodzinie.

3 Relatywna wielkość rysowanych postaci: Powiększone są postacie dominujące w rodzinie (najczęściej matka). Zmniejszenie postaci oznacza chęć obniżenia jej wartości. Ozdobienie postaci znaczenie w obrębie struktury rodzinnej: wskaźnik dodatkowy, świadczący o znaczeniu postaci w rodzinie ozdobienie dodatkowym elementem/kolorami emocjonalność Usytuowanie postaci względem siebie więź emocjonalna między członkami rodziny: Umieszczenie postaci obok siebie rysujący umieszcza swoją postać obok tej, którą uważa za najważniejszą lub z którą jest najsilniej związany Połączenie postaci dłońmi silna więź emocjonalna lub pragnienie więzi Odsunięcie postaci zakłócenie więzi emocjonalnej, dystans między rysującym a tą postacią. Oddzielać może np. drzewo, mebel, pionowa linia. Interpretując odsunięcie należy zachować dużą ostrożność. Literatura Anna Frydrychowicz, Rysunek rodziny. Projekcyjna metoda badania stosunków rodzinnych, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 1984 Maria Braun-Gałkowska, Test rysunku rodziny: skrypt do wykładów z psychologii rodziny dla studentów psychologii KUL, Redakcja Wydawnictw KUL Martyna Głuszek-Osuch, Spostrzeganie więzi rodzinnych przez dzieci pochodzące z rodzin alkoholowych, "Studia Medyczne Akademii Świętokrzyskiej" t. 3, Kielce %20rodzinnych%20przez%20dzieci%20pochodzace%20z%20rodzin %20alkoholowych.pdf Małgorzata Chojak, Obraz rodziny w percepcji dzieci w młodszym wieku szkolnym z rodzin z problemem alkoholowym, "Alkoholizm i Narkomania" 2008, t. 21 nr 2,

4 Rysunek rodziny - arkusz zapisu Osoba badana: Imię i nazwisko... Data urodzenia... Przedszkole, szkoła... klasa, grupa... Imię i nazwisko badającego... Data badania... Miejsce badania... Obserwacja przed rozpoczęciem badania Nastrój badanego: pogodny, niespokojny, apatyczny, lękowy, rozdrażniony, podniecony Stosunek do badania: Bardzo zainteresowany - Zainteresowany - Nie zainteresowany - Bierny - Niechętny Obserwacja w trakcie rysowania Zachowanie w czasie badania - momenty zahamowania, niechęć do rysowania którejś z postaci, wypowiedzi dziecka itp. Kolejność rysowania W czasie, kiedy badany rysuje, zaznaczyć w prostokącie liczbami kolejność rysowania postaci w takim układzie przestrzennym, w jakim rozmieszczone zostały na rysunku. Po ustaleniu w rozmowie z badanym, kogo postać przedstawia, opisać obok liczb. BADANY BADAJĄCY

5 Rozmowa z dzieckiem po zakończeniu pracy nad rysunkiem 1. Opowiedz mi o rodzinie, którą narysowałeś, co to za rodzina? 2. Powiedz i pokaż kogo narysowałeś na swoim rysunku? 3. Kto w tej rodzinie jest najbardziej miły, dobry? Dlaczego? 4. Kto w tej rodzinie jest najmniej miły, dobry? Dlaczego? 5. Komu w tej rodzinie jest najlepiej, kto jest najbardziej szczęśliwy? Dlaczego? 6. Komu w tej rodzinie jest najgorzej, kto jest najmniej szczęśliwy? Dlaczego?

6 7. Czy chciałbyś coś zmienić w tej rodzinie? 8. Dlaczego nie narysowałeś...? (w przypadku kiedy dziecko rysując własną rodzinę pomija na rysunku postacie wchodzące w jej skład) 9. Inne wypowiedzi badanego dotyczące własnej rodziny. Analiza treści rysunku Własności poszczególnych postaci (występowanie zaznaczyć krzyżykiem) matka ojciec dziecko rodzeństwo pozostali Rysowanie postaci w pierwszej kolejności Wyraźne powiększenie postaci w porównaniu z innymi Największe ozdobienie postaci Rysowanie postaci w ostatniej kolejności Wyraźne zmniejszenie postaci w porównaniu z innymi Najmniejsze ozdobienie postaci Wyraźne odsunięcie postaci od pozostałych Pominięcie postaci Usytuowanie postaci względem siebie 1. Postacie umieszczone obok siebie: Postacie połączone rękami:...

7 Inne uwagi dotyczące treści rysunku (wg kryteriów opisu zawartych w instrukcji) Wnioski z badania

Podobne dokumenty

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl