PARYŻ. Nr 162. Ostrowski, Kulski

Transkrypt

1 PARYŻ Nr 162 Paryż, 4 stycznia 1989 r. Ambasador Janusz Stefanowicz do zastępcy kierownika Wydziału Zagranicznego KC PZPR i do podsekretarza stanu w MSZ o reakcjach francuskich na rezultaty X Plenum KC PZPR Szyfrogram nr 179/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Ostrowski, Kulski Poniżej resume dotychczasowych reakcji tut. kół politycznych, partii i śmp na przebieg i rezultaty I części X Plenum (na podstawie licznych w ostatnich dniach rozmów przedstawicieli ambasady w ww. środowiskach): 1. Po raz pierwszy od wielu lat rządzące siły polityczne Francji (obóz prezydencki) reagują generalnie pozytywnie, na działania PZPR. Ocenia się dość powszechnie, że partia przejmuje inicjatywę w kształtowaniu sytuacji politycznej w Polsce. Znamienne w tym względzie są artykuły w Le Monde z , prezentującego, jak wynika z naszych informacji, quasi oficjalne stanowisko tut. władz państwowych (zwł. Pałacu Elizejskiego)w sprawie rezultatów Plenum. 2. Dominuje przekonanie, że kierownictwo PRL przekroczyło Rubikon, proponując, mimo oporu sił konserwatywnych w elicie władzy, realną formułę porozumienia narodowego z umiarkowaną opozycją (Wałęsa) i głębokich reform, z zachowaniem zasad ustrojowych. 3. Akcentuje się tutaj zwł. tezę W. Jaruzelskiego nt. konieczności walki z pozostałościami stalinizmu oraz przemówienia Orzechowskiego i Rakowskiego. 4. W tut. kołach politycznych dostrzegamy żywe spekulacje nt. ich zdaniem istotnych rozbieżności między Rakowskim a Pożogą w sprawie oceny Wałęsy (ocenę tut. placówki nt. postawy W. w Paryżu przedstawiliśmy szeroko w naszej 481) i jego linii politycznej. 5. Rozmówcy (obóz prezydencki, PS oraz MSZ) oceniają, że coraz bardziej realna staje się w Polsce perspektywa okrągłego stołu (zakładają, że może to nastąpić po obradach II części X Plenum). Pojawia się też teza, że Polska staje się, u progu 1989 r., krajem najgłębszego eksperymentu ustrojowego wśród państw realnego socjalizmu. Oceniają, że dokonuje się to przy pełnej akceptacji Gorbaczowa. 6. Obóz prezydencki podkreśla oczywiście swój wkład w przyspieszenie procesu przemian w Polsce. Ocenia się powszechnie, iż wizyta Wałęsy we Francji była w tym względzie dalekowzroczną decyzją zarówno Mitterranda, który wierzy w reformy

2 Jaruzelskiego (dał temu wyraz w rozmowie z Olechowskim) oraz władz polskich. Obóz prezydencki zamierza wykorzystać efekty tej wizyty oraz przemiany w Polsce w walce z prawicą, która generalnie nie docenia rezultatów X Plenum i kontynuuje krytykę władz polskich z pozycji jawnie antykomunistycznych. 7. Pojawia się spory optymizm co do przyszłości stosunków Polski z Francją i Zachodem. Uważa się, że realizacja linii X Plenum, w połączeniu z nowymi rozwiązaniami prawnymi, proponowanymi przez rząd Rakowskiego i przyjętymi przez Sejm w sprawie działalności gospodarczej i współpracy z obcym kapitałem, mogą w ciągu roku zmienić w sposób istotny stanowisko Zachodu w sprawie polskiego zadłużenia (głównie z Klubem Paryskim) i w sprawie perspektyw stosunków PRL-EWG. 8. Dostrzegamy, że po Plenum rośnie zainteresowanie tut. kół politycznych i przemysłowo-finansowych wizytą Rakowskiego we Francji jeszcze przed wizytą Mitterranda w Polsce (ideę taką przedstawił wstępnie Dumas podczas wizyty Olechowskiego). Stefanowicz Otrzymują: Baka, Czarzasty, Sekuła, Tabkowski, Pawlak, Olechowski, Jaroszek, Kulski, Majewski, Miernik, Fekecz, Napieraj, Nowak, Padlewski, Rapacki, Staniszewski, Szymański Nr 163 Paryż, 9 stycznia 1989 r. Minister spraw zagranicznych Andrzej Olechowski do prezesa Rady Ministrów o rozmowie z ministrem spraw zagranicznych RFN Hansem-Dietrichem Genscherem na temat stanu stosunków polsko-niemieckich przed wizytą premiera Rakowskiego w RFN Szyfrogram nr 382/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Natychmiast Rakowski Rozmowa z Genscherem. 1. Po moim wstępie, w którym nawiązałem do zbliżającej się wizyty Premiera w Bonn i przedstawiłem nasze stanowisko zgodnie z ustaleniami, Genscher stwierdził, że przybył na spotkanie paryskie z takimi samymi intencjami. Rząd RFN z uwagą śledzi rozwój sytuacji w Polsce i z szacunkiem odnosi się do nowych decyzji rządu polskiego, zwłaszcza w dziedzinie gospodarczej. Ustalone ramy prawne stwarzają właściwe warunki również dla dwustronnej współpracy gospodarczej. Ważne jest i to, że działalność rządu znajduje poparcie w siłach społecznych, o czym miał możliwość przekonać się w ważnej rozmowie, jaką przeprowadził w Paryżu z Wałęsą i dziś jest rzeczą istotną jak przybliżyć oczekiwania obu stron i w tym celu, w drodze wymiany myśli, chce sformułować pewne idee, do przemyślenia przed wizytą Premiera w Bonn: A) Kredyt Jumbo można by uzgodnić jego częściową lub całkowitą spłatę w złotówkach, a uzyskane w ten sposób sumy przeznaczyć na różne inicjatywy, na

3 przykład na budowę instytutu kultury, współpracę młodzieżową, pomniki antynazistowskiej przeszłości (Oświęcim, Krzyżowa). B) W odróżnieniu od Jumbo w sprawie gwarancji Hermesa rząd RFN ma związane ręce wewnętrznie (przepisy) i zewnętrznie (Klub Paryski), aspekty polityczne i historyczne polsko-niemieckie nie robią w KP wrażenia i dlatego będzie trudnym uruchomienie gwarancji Hermesa, bez uprzedniego wywiązania się przez Polskę z zaległych spłat. Możliwości finansowania widzi G. natomiast w zakresie spółek mieszanych i wspólnych inwestycji w ramach joint-ventures. Tą drogą można ominąć trudności formalne i uzyskać środki kredytowe na modernizację polskiej gospodarki (G. poinformował, że mówił o tym z kanclerzem). Odpowiedziałem, że jakkolwiek idea jest ciekawa, ale powinna obejmować również gwarancje zakupów inwestycyjnych polskich przedsiębiorstw. Stwierdziłem, że rozwiązanie naszego zadłużenia wymaga niekonwencjonalnego podejścia, ponieważ nie możemy dopuścić do sytuacji, w której zaległe spłaty byłyby wyższe niż ew. nowe kredyty. Podkreśliłem, że w KP niezbędne jest wypracowanie długoterminowej formuły spłaty zadłużenia pozwoliłoby to na rozłożenie płatności w czasie i dałoby na najbliższe lata tak potrzebny polskiej gospodarce oddech. G. nie kwestionował. 2. Dokonaliśmy krótkiego przeglądu otwartych spraw politycznych i kulturalnych. G. kolejny raz podniósł sprawy: zwiększenie nauki języka niemieckiego w rejonach pozbawionych tych możliwości, tworzenia stowarzyszeń pielęgnujących kulturę niemiecką (oczekują, że Premier poinformuje kanclerza o ustawie o stowarzyszeniach) oraz grobów II wojny światowej i nazewnictwa. Odpowiedziałem, że we wszystkich sprawach możemy znaleźć kompromisowe rozwiązania. 3. G. proponuje moją wizytę w Bonn w marcu br., przy założeniu, że w lutym grupy robocze zakończą swoją pracę. 4. G. kilkakrotnie podkreślał, że czas dojrzał do przełomu, bo obie strony są zdecydowane i mają wolę dokonania postępu. Rozmowy Premiera w Bonn powinny otworzyć pole do ważnych politycznych decyzji po obu stronach. 5. Rozmowę oceniam pozytywnie. Nasza polityka stawiana na pierwszym miejscu substancji stosunków zaczyna przynosić rezultaty. W tematyce, którą w poprzednich rozmowach omijał, Genscher formułuje propozycje, które zasługują na uwagę. Wpłynęły na to przemiany w Polsce w ostatnich miesiącach. Stąd intencja zdyskontowania wizyty Premiera w Bonn. Rozmowa z G. wskazuje jednocześnie na skalę trudności (Hermes, Klub Paryski) i konieczność szczególnie starannego opracowania nowych postulatów i argumentacji. Olechowski Otrzymują: Jaroszek, Sekuła, Baka, Jastrzębski, Wróblewski, Majewski, Miernik, Fekecz, Padlewski, Rapacki, Staniszewski Nr 164

4 Paryż, 11 stycznia 1989 r. Ambasador Janusz Stefanowicz do ministra finansów o polsko-francuskich rozmowach na tematy finansowe i gospodarcze Szyfrogram nr 533/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Od Sosnowskiego. Wróblewski Zgodnie z dyspozycją od J. Sawickiego, w dniu dzisiejszym przeprowadziłem, wspólnie z M. Witkowskim konsultację z Pillu /Ministerstwo Gospodarki, Finansów i Budżetu, negocjacje dwustronne umowy z Polską/ dot. konieczności wypracowania nowej koncepcji rozwiązania zadłużenia Polski wobec krajów Klubu Paryskiego /respektowanie umowy z 1987 r. z równoczesnym włączeniem do niej zobowiązań przypadających na rok 1988 i niezapłaconych. Stworzenie pakietu obejmującego wszystkie zaległe zobowiązania na 31 grudnia 1989 r., za wyjątkiem wynikających z umowy 1981 r. i przypadających na 1989 r. te moglibyśmy w czasie z odpowiednią karencją, z tym, że odsetki z tytułu tej restrukturyzacji do zapłacenia w 1989 r. byłyby regulowane jedynie do wysokości wynikającej z możliwości płatniczych Polski. Reszta byłaby objęta nową formułą obligacje z preferencyjnym, np. 4 procentowym oprocentowaniem i przełożoną spłatą. Wsparcie takiego porozumienia z KP porozumieniem z MFW dot. programu dostosowawczego i stand-by/. Przedstawiono argumentację konieczność realizmu i wiarygodności, dostosowania do możliwości, stworzenia warunków dla rozwoju kraju /niemożliwość dalszego ograniczania importu/ i proeksportowej modernizacji, wsparcia dla reformy przez uzyskiwanie równowagi wewnętrznej i zewnętrznej oraz walki z inflacją normalizacją stosunków finansowokredytowych. Rozmówca, zastrzegając nieoficjalność rozmowy, wykazał zrozumienie dla naszego stanowiska ale zgłosił następujące uwagi: 1. Bardzo trudna do przyjęcia będzie formuła restrukturyzacji części odsetek do zapłaty w 1989 r., a zwłaszcza preferencyjnego ich oprocentowania /obligacje/ dotychczas niestosowanego w KP, chociaż rozumie zasadność intencji, aby zahamować proces narastania zadłużenia P. w wyniku kapitalizacji niezapłaconych odsetek i kolejnego ich oprocentowania. 2. Dodatkowo skomplikowana jest sytuacja Francji wobec ustaleń szczytu w Toronto dot. preferencyjnego traktowania najbiedniejszych z krajów zadłużonych /Afryka/, zwłaszcza frankofońskich. Nie objęto nimi wszystkich państw, jak np. Kongo, Gabon, Senegal. Preferencyjne traktowanie Polski spowodowałoby reakcję tej grupy krajów. 3. Obawiają się negatywnej reakcji u siebie opozycja i opinia publiczna - /Polska jest wśród 5 państw dłużników najbardziej obciążających budżet Francji z tytułu udzielonych gwarancji rządowych COFACE/. 4. Poprą nasze zabiegi w MFW, ale uważają, że aby zwiększyć szanse w KP, Polska po uzyskaniu stand-by w MFW powinna z niego skorzystać. Byłby to argument w KP dla szczególnego potraktowania, gdyż przewiduje opory ze strony niektórych państw.

5 5. Ideę zapłacenia zobowiązań z 1981 r. ocenił pozytywnie. Niepokoił się, czy znów podniesiemy wysokość oprocentowania. 6. Wobec pozostałych elementów pakietu, nie zajął stanowiska. Stefanowicz Otrzymują: Olechowski, Kulski, Jaroszek, Miernik, Biały, Fekecz, Nowak, Pawlak, Rapacki, Staniszewski, Szymański Nr 165 Paryż, 26 stycznia 1989 r. Ambasador Janusz Stefanowicz do kierownika Wydziału Zagranicznego KC PZPR o rozmowie z sekretarzem krajowym Partii Socjalistycznej Pierre Guidoni o przygotowaniach do rozmów PS z PZPR Szyfrogram nr 1370/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Kucza Z rozmowy Rozalicza i Szczepańskiego z sekretarzem krajowym Partii Socjalistycznej Pierre Guidoni. 1. Kierownictwo PS pozytywnie ocenia ewolucję sytuacji w Polsce i zaangażowanie władz w otwarcie dialogu z opozycją (tekst komunikatu w tej sprawie clarisem). Przygotowuje się instrukcję dla instytucji i ogniw PS w terenie, przychylnie oceniającą linię polityczną X Plenum G. podkreślił przy tym, że rozumieją trudności i uwarunkowania, z jakimi obie strony przystąpią do rozmów. 2. PS bierze pod uwagę przygotowanie w br. delegacji na wyższym szczeblu do rozmów z PZPR w miarę pogłębiania się procesu demokratyzacji w Polsce. Nikt nie jest zainteresowany w PS, aby okrągły stół zakończył się fiaskiem. 3. Gotowi są podjąć i rozszerzać inne formy współpracy (grupy studyjne, udział w seminariach instytutów np. ISER - ANS i inne). Stefanowicz Otrzymują: Czyrek, Kołodziejczak, Kucza, Górnicki, Misztal, Sarewicz, Olechowski, Kulski, Fekecz, Nowak, Rapacki, Staniszewski Nr 166

6 Paryż, 30 stycznia 1989 r. Ambasador Janusz Stefanowicz do dyrektora Departamentu Konsularnego MSZ o stanowisku Polonii francuskiej wobec X Plenum KC PZPR Szyfrogram nr 1502/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Szumski Polonia wobec postanowień X Plenum KC. 1. Większość rozmówców wyraża umiarkowane zadowolenie z decyzji X Plenum. Wielu jednak powołując się na francuskie mass-media sądzi, że zostały one wymuszone na twardogłowych w partii i dlatego nie są pewni czy będą realizowane. 2. Środowiska kościelne i katolickie, w tym część nowej inteligencji obawia się prowokacji ultralewicy. 3. W środowiskach b. Solidarności zaczyna pojawiać się opinia, że legalizacja S jako związku zawodowego nie ma już większego znaczenia. Uważają, że będzie to początek większych przemian droga do pluralizmu politycznego. 4. W wypowiedziach bardziej otwartych, nowych emigrantów występuje przekonanie, że Wałęsa stosuje mądrą taktykę. Wbrew podnoszonym zastrzeżeniom zgadza się na rozmowy z rządem, bo kluczową sprawą są już dla niego wybory do Sejmu. Cel stworzenie warunków do wprowadzenia na listy wyborcze jak najwięcej przedstawicieli opozycji i jest pewny, że społeczeństwo wybierze ich. Zmierza to do rozsadzenia struktur ustrojowych od środka. 5. Młodzież emigracyjna szczególnie studenci, młodzi naukowcy, stażyści podkreślają jednogłośnie konieczność uznania niezależnego związku studentów. Stefanowicz Otrzymują: Pawlak, Olechowski, Kulski, Miernik, Fekecz, Rapacki, Staniszewski, Szumski, Szymański Nr 167 Paryż, 31 stycznia 1989 r. Ambasador Janusz Stefanowicz do podsekretarza stanu w MSZ o rozmowie z deputowanym do Parlamentu Europejskiego Michelem Poniatowskim o projekcie pomocy gospodarczej krajom Europy Wschodniej Szyfrogram nr 1570/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g

7 Kulski Z rozmowy z Michel Poniatowskim, deputowanym do Parlamentu Europejskiego. W PE nieformalnie dyskutuje się ideę De Benedettiego, popartą przez Giscarda d Estaing, udzielania masowej pomocy gospodarczej krajom socjalistycznym Europy Wschodniej. Bez niej, zdaniem P., Polska i inne mniejsze KS nie mają szans podźwignięcia się w niedługim czasie. Dyskutowana wersja oznaczałaby pomoc EWG w stosunku do 5 KS /bez Rumunii/, przy życzliwej neutralności ZSRR i USA. P uważa, że inicjatywę w tej sprawie powinien podjąć rząd francuski wytrącając tym samym z obiegu zamiary RFN wobec KS /koncepacja Mitteleuropy/. Zastrzegając się, że pozostając w opozycji zawsze podziela posunięcia rządu francuskiego w polityce zagranicznej, P. sądzi, iż Mitterrand jest obecniew dogodnej pozycji, aby taką inicjatywę podjąć i przeprowadzić w EWG. P. widzi obecnie2 wstępne trudności, które powinny rozwiązać same KS: 1. zgoda ZSRR, pozostająca poza koncepcją, ale którego życzliwość jest niezbędna; 2. wyrażenie zainteresowania przez poszczególne KS aby tak nie było jak niegdyś z planem Marshalla. Decyzję co do inicjatywy musiałaby podjąć Rada Ministrów, EWG, Rada Europy /szczyt EWG/. Przygotowanie tej decyzji w obecnym półroczu podczas przewodnictwa Hiszpanii w EWG, a następnie jej podjęcie w następnym przy przewodnictwie Francji P. uważa za możliwe, o ile Mitterrand użyje swojego autorytetu i uzyska od Busha zapewnienie, że nie będzie to pretekstem do desengagement USA wobec Europy Zachodniej. Rozproszyłoby to wtedy obawy mniejszych państw EWG i zgalwanizowałoby ekspansję potencjału RFN. Ze swej strony oceniamy, że P. przekazuje idee Giscarda d Estainga. Znamienne jest deklarowanie zaangażowania się P. do działania na rzecz realizacji tej idei w Parlamencie Europejskim, a także wobec Hiszpanów. Niewątpliwie chodzi równieżo pokazanie działalności obozu Giscarda w polityce zagranicznej. Przy rozmowie obecny był M. Schumann, który żywo popierał P. Stefanowicz Otrzymują: Baka, Sekuła, Basiak, Olechowski, Kulski, Majewski, Fekecz, Napieraj, Padlewski, Rapacki, Staniszewski Nr 168 Paryż, 2 lutego 1989 r. Ambasador Janusz Stefanowicz do ministra spraw zagranicznych o rozmowie z przewodniczącym Unii na rzecz Demokracji Fracuskiej Valérym Giscard d Estaing o projekcie spotkania z premierem M.F.Rakowskim Szyfrogram nr 1773/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Olechowski

8 2 bm. złożyłem wizytę domową u V. Giscard d Estaing. W założeniu kurtuazyjna /pożegnalna/ przekształciła się w znaczącą wymianę poglądów. 1. VGE zgodził się, że obóz umiarkowanej prawicy zbyt słabo akcentuje poparcie dla przemian w Polsce i aktywizacji stosunków dwustronnych oraz roli Polski w systemie ogólnoeuropejskim / a także udziału w niektórych instytucjach i przedsięwzięciach wspólnoty zachodnioeuropejskiej/. Z powyższych względów oraz dla podkreślenia osobistej życzliwości wobec naszego kraju i ekipy Rakowskiego, chciałby mu złożyć wizytę podczas pobytuw Paryżu. Ze względu na podróż do Chin, wizyta mogłaby się odbyć 16 lutego po południu lub nazajutrz rano. Biorąc pod uwagę wyraźny wzrost znaczenia VGE we Francji, a przede wszystkim w skali zachodnioeuropejskiej, sugeruję z naciskiem rozważenie przedłużenia pobytu M. F. Rakowskiego, tak, aby doszło do spotkania. 2. Świeżo po pobycie w ZSRR wyraził optymizm odnośnie radzieckich intencji rozbrojoniowych /rozmowy z Kulikowem, Achromiejewem i in./, natomiast pesymizm, co do perspektyw ekonomicznych tego kraju. Wyrażał się sceptycznie na temat europejskiego zaangażowania Gorbaczowa, twierdząc że G. i jego otoczenie /np. Arbatow, Dobrynin, Woroncow/ podobnie jak poprzednicy, sa zapatrzeni w USA i Europę traktują instrumentalnie. Stefanowicz Otrzymują: Jaruzelski, Rakowski, Czyrek, Kiszczak, Siwicki, Gdula, Kucza, Pożoga, Użycki, Szaciło, Górnicki, Misztal, Pawlak, Sarewicz, Olechowski, Jaroszek, Kulski, Majewski, Biały, Fekecz, Napieraj, Nowak, Rapacki, Staniszewski, Szymański, Padlewski Nr 169 Paryż, 8 lutego 1989 r. Ambasador Janusz Stefanowicz do dyrektora Departamentu Konsularnego MSZ w sprawie polonijnego okrągłego stołu Szyfrogram nr 2099/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Od Wychowańca. Szumski Wśród Polonii na ogół małe zainteresowanie okrągłym stołem. W rozmowach nie nawiązują do niego i nie słychać uwag czy pytań. Stara emigracja nie wie właściwie o co chodzi i co on oznacza. Przedstawiciele nowej emigracji /inteligencja, zawody techniczne/ oświadczają, że zaczął się on zbyt późno, aby mógł wywołać większy, pozytywny wstrząs w społeczeństwie. W opinii tej grupy ludzi, władze polskie podjęły wyprzedzająco szereg poważnych decyzji, zgodnych z oczekiwaniami społeczeństwa i tym samym osłabiły znaczenie okrągłego stołu.

9 Przedstawiciele Kościoła np. palotyni czy rektor Polskiej Misji Katolickiej ks. St. Jeż wykazują jednak nadal rezerwę i nieufność co do intencji rządu. Twierdzą, że jeżeli rozmowy doprowadzą do uznania pluralizmu związkowego, to następnym etapem musi być pluralizm polityczny. On bowiem tylko może doprowadzić do całościowego uregulowania stosunków w kraju. W sumie jednak emigracja zainteresowana jest stabilizacją w Polsce i osiągnięciem porozumienia społecznego. Liczy na nią i wiąże z tym nadzieje na bliższe, swobodne kontakty z krajem. Zapowiada, że w nowych warunkach będzie chętniej wyjeżdżać do Polski, że zwiększy się zainteresowanie krajem u dzieci i młodzieży. Może to wywołać większą chęć do nauki języka polskiego, poznawania kultury czy wyjazdów na kolonie. Stefanowicz Otrzymują: Ciosek, Czyrek, Gdula, Kucza, Pożoga, Urban, Górnicki, Misztal, Pawlak, Sarewicz, Olechowski, Kulski, Nowak, Rapacki, Staniszewski, Szumski, Szymański Nr 170 Paryż, 15 lutego 1989 r. Ambasador Janusz Stefanowicz do przewodniczącego Rady Państwa o rozmowie prezesa Rady Ministrów M.F.Rakowskiego z przewodniczącym Partii Socjalistycznej Pierre Mauroy w sprawie sytuacji wewnętrznej w Polsce i rozwoju kontaktów PS z PZPR oraz rozmowie z przewodniczącym Francuskiej Partii Komunistycznej Georges Marchais. Szyfrogram nr 2446/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Od Rakowskiego. Jaruzelski I. Spotkanie z Mauroy. Uczestniczył Guidoni. 1. M. pozytywnie ocenił przemiany w Polsce i linię partii po X Plenum. Wykazał uznanie dla naszych wysiłków na rzecz budowy socjalizmu demokratycznego oraz zrozumienie uwarunkowań tego procesu i trudności z tym związanych. Akcentując dużą sympatię PS do pierestrojki i fascynację Gorbaczowa stwierdził, że w ich ocenie Polska jest w wielu dziedzinach najdalej zaawansowana KS w procesie przemian realnego socjalizmu. Zaniepokojony stanem naszej gospodarki i sprawą zadłużenia, sugerował mi podjęcie tego u Mitterranda. 2. Sam podjął sprawę współpracy międzypartyjnej. Wyraził gotowość pełnej normalizacji stosunków PS - PZPR. Proponują jeszcze w br. wizytę oficjalną na szczeblu członka kierownictwa, wymianę grup studyjnych, współpracę naukową instytutów partyjnych. Przyjął zaproszenie do Polski. M. proponuje skonkretyzować datę po wyborach do Parlamentu Europejskiego (czerwiec br.). Spotkanie oceniam w pełni pozytywnie.

10 II. Spotkanie z Marchais. Uczestniczył Gremetz. Przedstawiłem szeroką informację nt sytuacji wewnętrznej. M. ograniczył się do ogólnych refleksji politycznych w języku klasycznie propagandowym, akcentując tezę o zaostrzającej się walce klasowej we współczesnym świecie. Przestrzegając nas przed iluzjami w sprawie dialogu z opozycją i Wałęsą przyznał jednak, że na X Plenum PZPR wybrała jedyną możliwą drogę. Szerzej o spotkaniach w notatce. Stefanowicz Otrzymują: Jaruzelski, Rakowski, Ciosek, Czyrek, Orzechowski, Siwicki, Kołodziejczak, Gdula, Kucza, Pożoga, Użycki, Szaciło, Górnicki, Misztal, Sarewicz, Olechowski, Kulski, Majewski, Napieraj, Staniszewski, Szymański Nr 171 Paryż, 15 lutego 1989 r. Ambasador Janusz Stefanowicz do przewodniczącego Rady Państwa o rozmowie prezesa Rady Ministrów M.F.Rakowskiego z prezydentem Francji Francois Mitterrandem Szyfrogram nr 2458/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Od Rakowskiego. Z wizyty u Mitterranda: Jaruzelski 1. Wykazał dużą sympatię i pełne zrozumienie dla przemian w Polsce. Przyjął tezę, że bez powodzenia reform w Polsce nie jest możliwa pierestrojka w ZSRR, czym obóz prezydencki jest b. zainteresowany. 2. Nawiązał korzystnie do spotkania z Wami i ze mną w Bonn, akcentując, że bez względu na tempo przemian w Polsce był gotów po wyborach zaktywizować stosunki z naszym krajem. Napotkałby jednak wówczas istotny opór prawicowej opozycji i opinii publicznej. Przemiany w Polsce ułatwiają to zadanie i ułatwiają zainteresowanie prezydenta powrotem do tradycyjnych stosunków z Polską. 3. Kilkakrotnie pytał o ustalenia z mojej rozmowy z Rocardem. Uznał w pełni moją argumentację nt zależności między efektami reform w Polsce, a rozwiązaniem kwestii zadłużenia.

11 4. Zaproponował, że w najbliższym czasie zajmie się osobiście polskim dossier w sprawach zadłużenia. Akcentował, że w tej sprawie potrzebna jest decyzja polityczna wierzycieli, która zmieni sposób patrzenia tut. finansistów. 5. Pytał o szczegóły naszej koncepcji oddłużenia. Przyjął moją ideę, by Polska spłacała na rzecz wierzycieli zachodnich nie więcej niż 15 procent wysokości swojego rocznego eksportu na Zachód. Zamierza podjąć to wkrótce w sposób skoordynowany z partnerami zachodnimi w Klubie Paryskim, na forum EWG (gdzie Francja przewodniczy w II połowie br.) i podczas najbliższego szczytu w RFN. Prosi o nasze zaufanie w wykonaniu tej misji. Powyższą ofertę M. potwierdza dzisiejsza rozmowa Stefanowicz z Gentot (doradca ekonomiczny Rocarda), który zapowiedział, że M. przyjedzie do Polski z konkretną korzystną dla nas ofertą w sprawie warunków spłaty polskiego zadłużenia. 6. Zdecydowanie potwierdził zamiar wizyty w Polsce ( br.) akcentując swoją nadzieję, że polski eksperyment nabierze już wówczas konkretnych kształtów. Atmosfera spotkania b. dobra, zaangażowanie M. w nasze sprawy przekroczyło moje oczekiwania. Stefanowicz Otrzymują: Baka, Olesiak, Olechowski, Kulski, Padlewski, Rapacki, Staniszewski, Szymański Nr 172 Paryż, 15 lutego 1989 r. Ambasador Janusz Stefanowicz do przewodniczącego Rady Państwa o rozmowie prezesa Rady Ministrów M.F.Rakowskiego z premierem Francji Michelem Rocard Szyfrogram nr 2457/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Natychmiast Jaruzelski Od Rakowskiego. Spotkanie z Rocardem. W rozmowie wyakcentował cztery główne tezy: a) rząd francuski ocenia, że przy wszystkich uwarunkowaniach i trudnościach, jakie przeżywa Polska, obrany kierunek reform /X Plenum/ jest optymalny i odważny/ b) Francja uważa, że stabilna Polska jest potrzebna Europie, która wkracza w nowy etap rozwoju historycznego; c) Francja jest zainteresowana, by Polska, dokonując głębokich reform politycznych i gospodarczych, wyszła z pętli zadłużenia. Deklaruje swoje zaangażowanie w tej sprawie;

12 d) dostrzegają coraz wyraźniejsze zbliżenie poglądów współczesnej lewicy w jej różnorodności na rzecz równowagi między systemami wolnorynkowymi a ideałami sprawiedliwości społecznej; e) zaakceptował z zadowoleniem ideę swojej wizyty w Polsce /po wizycie Mitterranda/. Stefanowicz Otrzymują: Olechowski, Majewski, Kulski, Padlewski, Rapacki, Szymański Nr 173 Paryż, 15 lutego 1989 r. Ambasador Janusz Stefanowicz do przewodniczącego Rady Państwa o rozmowie prezesa Rady Ministrów M.F.Rakowskiego z ministrem spraw zagranicznych Francji Rolandem Dumas Szyfrogram nr 2460/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Natychmiast Jaruzelski Od Rakowskiego. Spotkanie z Dumasem w naszej ambasadzie: a/ Akcentował zasadniczy przełom, jaki dokonuje się w stosunkach francusko -polskich podkreślając, że od 1984 roku prezentował linię, iż Polska wyjdzie własnymi siłami z kłopotów. b/ Przyznał, że obóz prezydencki w latach /koabitacja/ ulegał zbytnio naciskom tut. opinii publicznej i prawicy w sprawach rozwoju stosunków z Polską. c/ Zapowiedział oficjalnie, że Francja wykorzysta okres swojego przewodnictwa EWG dla stworzenia Polsce najbardziej korzystnych warunków dla stosunków z 12. Zastrzegł jednocześnie, że Polska nie powinna rozwijać swych stosunków z EWG poprzez RWPG, z uwagi na nieporównywalność obu organizacji oraz z uwagi na fakt, że sytuacja KS jest coraz bardziej zróżnicowana, a Francja nie ukrywa w tej sprawie swojego selektywnego podejścia /na korzyść Polski/. d/ Akcentował wagę Acte Unique /1992/ dla Francji, ale z pełną świadomością znaczenia stosunków 12 po 1992 r. z Europą Wschodnią. e/ Potwierdził kwietniową wizytę w Polsce. Stefanowicz Otrzymują: Baka, Sekuła, Olesiak, Pawlak, Olechowski, Kulski, Fekecz, Majewski, Rapacki, Stelmachowski, Szymański

13 Nr 174 Paryż, 20 lutego 1989 r. Ambasador Janusz Stefanowicz do dyrektora Departamentu Prasy i Informacji o reakcjach mediów francuskich na wizytę premiera M.F.Rakowskiego w Paryżu Szyfrogram nr 2652/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Staniszewski 1. Wizyta premiera Rakowskiego w Paryżu spotkała się z dużym zainteresowaniem mass mediów Francji. Już na kilka dni przed przyjazdem pojawiły się zapowiedzi wizyty oraz seria wywiadów z Premierem w czołowych dziennikach / Le Monde, Le Figaro /i w telewizji / La Cinq /. W czasie trwania wizyty była ona systematycznie relacjonowana, Antenne 2 przeprowadziła z Premierem bezpośredni wywiad w głównym wydaniu dziennika TV. Pojawiło się również szereg innych ciekawych propozycji spotkańi wypowiedzi dla mass mediów /w tym m.in. ze strony sekcji polskiej BBC/, z których musieliśmy zrezygnować z uwagi na bogaty program wizyty. O zainteresowaniu wizytą świadczy przebieg konferencji prasowej Premiera w Ambasadzie, na którą przybyło około 90 dziennikarzy reprezentujących ważniejsze stacje radiowe i telewizyjne, prasę, agencje fotograficzne, biura korespondentów zagranicznych. 2. W relacjach z wizyty eksponowano następującą problematykę: - sytuacja w KS podkreślano, iż Polska znalazła się obok Węgier w czołówce przemian, a oświadczenie Premiera o rezygnacji PZPR z monopolu władzy otwiera nowy ich etap; - stosunki dwustronne eksponowano fakt ich ocieplenia czego wyrazem zapowiedziana seria wizyt oraz gotowość Francji do wsparcia starań Polski w Klubie Paryskim. Pojawiły się również głosy nt celowości poszerzenia wzajemnej współpracy gospodarczej; - sytuacja w Polsce zwracano uwagę na problemy ekonomiczne i napięcia społeczne towarzyszące obradom okrągłego stołu. Nie wykluczono możliwości szybkiej legalizacji Solidarności oraz powstania nowych grup politycznych /np. Stronnictwa Pracy/. 3. Oceniając propagandową oprawę wizyty należy stwierdzić, iż: - po raz pierwszy po r. mass media Francji odeszły od programowego krytycyzmu w podejściu do polityki władz PRL; - zarówno prasa prawicowa, jak i lewicowa zgodnie podkreślały znaczenie przemian zachodzących w PRL i KS dla sytuacji w Europie; - nie odnotowaliśmy prób organizowania antypolskich akcji w oparciu o wypowiedzi sowietologów czy przedstawicieli wrogiej emigracji. Stefanowicz Otrzymują: Kiszczak, Kołodziejczak, Jastrzębski, Olechowski, Kulski, Majewski, Miernik, Rapacki, Staniszewski, Szymański

14 Nr 175 Paryż, 15 marca 1989 r. Ambasador Ryszard do dyrektora Departamentu IV MSZ o rozmowie z dyrektorem Departamentu Europy w MSZ Francji Jacques Blot o stanie stosunków dwustronnych Szyfrogram nr 4002/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Fekecz Z rozmowy zapoznawczej 14 bm. z dyr. Europy w MSZ, Blot em. 1. Stwierdził, że stosunki dwustronne znajdują się na linii wznoszonej, do czego przyczyniły się również uwarunkowania, w tym rozwój sytuacji w naszym kraju, pozytywnie zmieniający odczucia i nastawienie (nieraz bardzo emocjonalnie ) francuskiej opinii publicznej. Zgodził się, że po otwarciu politycznym, jakie nastąpiło w wyniku serii spotkań wysokiego szczebla i wyrażonej przez obie strony woli rozwoju współpracy, należy przyjść do fazy wypełniania spotkań konkretną treścią. Wskazał, że okazją po temu będą nadchodzące wizyty: Dumasa i szczególnie Mitterranda (przyjazd D. traktują zresztą jako etap przygotowawczy do wizyty M.). MSZ pracuje już nad tym wraz z zainteresowaniem resortami. Na moją uwagę potwierdził, że zdają sobie sprawę ze znaczenia współpracy gospodarczo-finansowej dla całości stosunków. W kwestiach finansowych potrzebna będzie decyzja polityczna. Nastawiają się na udzielanie pomocy w procesie restrukturyzacji i proeksportowej modernizacji naszej gospodarki. Będą gotowi rozmawiać wstępnie nt substancji merytorycznej nadchodzących wizyt po wypracowaniu stanowiska w poszczególnych kwestiach. Zareagował pozytywnie na sugestię przedstawienia odpowiednich propozycji z naszej strony już na tym etapie przygotowań. Potwierdził daty: Dumas kwietnia, Mitterrand czerwca. Sondował, czy jesteśmy gotowi utrzymać termin czerwcowy w kontekście kalendarza wyborów. Podkreśliłem znaczenie, jakie przywiązujemy do wizyty M. i zaznaczyłem, że nie mam aktualnie żadnych informacji nt możliwości zmiany jej terminu. Na moje podziękowanie za szybkie wyznaczenie daty wręczenia listów uwierzytelniających (6 kwietnia) dał do zrozumienia, że podjęli odpowiednie wysiłki, aby nastąpiło to przed wizytą D. w Polsce. 2. Z tonu i treści rozmowy wynika, że strona francuska nastawia się na nadanie bardziej rzeczowego i skonkretyzowanego charakteru rozwojowi współpracy dwustronnej. Przygotowujemy pilnie nasze sugestie, przy pomocy, których chcielibyśmy odpowiednio ukierunkować przygotowania francuskie pod kątem naszych interesów. Przedstawimy je do Waszej akceptacji i uzupełnienia przed zaprezentowania gospodarzom.

15 Otrzymują: Czyrek, Kołodziejczak, Kucza, Pożoga, Użycki, Szaciło, Górnicki, Pawlak, Misztal, Sarewicz, Olechowski, Kulski, Fekecz, Rapacki, Staniszewski Nr 176 Paryż, 16 marca 1989 r. Ambasador Ryszard do dyrektora Departamentu Konsularnego MSZ w sprawie opinii środowiska polskiej emigracji we Francji na temat obrad okrągłego stołu Szyfrogram nr 4012/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Od Wychowańca. Szumski Opinia nowej emigracji podzielona odnośnie przebiegu o.s.. Przedstawiciele świata kultury i inteligencji krytycznie oceniają wyniki obrad. W większości przyznają, że rząd zaskoczył opozycję ustępstwami, wytrącił jej argumenty i główną sprawą obrad uczynił wybory. Uważają, że Wałęsa nie powinien zgodzić się na ich przyspieszenie, bo leży to w interesie rządu, a nie społeczeństwa. Opóźnienie wyborów o rok przyniosłoby inny, korzystniejszy układ sił, niż można się tego spodziewać obecnie. Krytykowany jest także projekt powołania Urzędu Prezydenta o szerokich uprawnieniach. Są wypowiedzi, że w ten sposób polityczny ośrodek władzy przeniesie się z osoby I Sekretarza KC na osobę prezydenta. W środowisku emigracji zarobkowej niezadowolenie z braku rozstrzygnięć gospodarczych w obradach o.s., szczególnie w sprawach mieszkaniowych, zaopatrzenia, powstrzymania wzrostu inflacji. Zgodnie obwiniają rząd i opozycję, że prowadzą rozgrywki wyłącznie polityczne. Wielu wstrzymuje się z powrotem do kraju. Otrzymują: Czyrek, Kiszczak, Gdula, Kucza, Pożoga, Górnicki, Pawlak, Misztal, Sarewicz, Olechowski, Kulski, Miernik, Fekecz, Rapacki, Staniszewski, Szumski, Szymański Nr 177 Paryż, 16 marca 1989 r. Ambasador Ryszard do dyrektora Departamentu IV MSZ o rozmowie z doradcami prezydenta Francji F.Mitteranda w sprawie przygotowań do wizyty prezydenta w Polsce Szyfrogram nr 4011/I z Paryża nadany g

16 Rozszyfrowano g Fekecz Od Rozalicza z rozmowy z J. Musitelli i H. Vedrinem, bliskimi doradcami Mitterranda ws. polityki zagranicznej: 1. Rozmówcy podkreślali znaczenie wizyty M. w Polsce dla stosunków francusko -polskich, a także jej charakter nierutynowego szczytu o znaczeniu ogólnoeuropejskim. Wyrażali przekonanie prezydenta, że stosunki z Polską powinny powrócić we francuskiej polityce zagranicznej do uprzywilejowanej pozycji. 2. Pytali prywatnie, czy strona polska utrzymuje datę wizyty M. w Polsce w związku z datami planowanych wyborów. Zaznaczyli, że decyzja w tej sprawie należy do Polski. 3. Francja pozytywnie ocenia dialog i porozumienie z opozycją w Polsce, wypracowane przy okrągłym stole. Francuskie środki przekazu, wg oceny Vedrina, podchodzą zawsze emocjonalnie do wydarzeń w Polsce. Do niedawna emocje te były negatywne, obecnie zaś sa wyraźnie pozytywne. Stwarza to dobrą atmosferę dla wizyty M. i buduje w opinii publicznej przekonanie o konieczności pomocy Polsce. 4. Po rozmowie M. z premierem Rakowskim powołano grupę ekspertów do przygotowania konkretnej problematyki wizyty. Uruchomiono również wymianę poglądów ekspertów państw EWG ws. pomocy dla niektórych KS. Francja może bowiem pomóc Polsce tylko w ramach dwunastki. Sprawa stanie jako ważny punkt na szczycie M. - Kohl kwietnia, ale także na wcześniejszym, roboczym spotkaniu z Kohlem na początku kwietnia. 5. Vedrine przypomniał w pozytywnym kontekście formułę oceny zbliżania i współpracy Francja-RFN, użytą przez premiera Rakowskiego w rozmowie z prezydentem. Podkreślił, że zbliżenie to nie oznacza rezygnacji ze swej osobowości i własnych interesów Francji. Otrzymują: Baka, Sekuła, Basiak, Jastrzębski, Wróblewski, Mielczarek, Olechowski, Jaroszek, Kulski, Miernik, Użycki, Fekecz, Nowak, Rapacki, Staniszewski, Szymański Nr 178 Paryż, 17 marca 1989 r. Ambasador Ryszard do członka Biura Politycznego KC PZPR o rozmowie członka Biura Politycznego KC PZPR Janusza Reykowskiego z sekretarzem krajowym Partii Socjalistycznej Pierre Guidonim o przebiegu obrad okrągłego stołu. Szyfrogram nr 4129/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g

17 Czyrek Od Reykowskiego. PS/. Ze spotkania z Guidoni /czł. Komitetu Wykonawczego, sekretarz KC PS w siedzibie 1. Potraktowałem spotanie, jako kontynuację rozmowy Rakowski - Mauroy, w której G. uczestniczył. Zarysowałem naszą strategię po X Plenum. Na prośbę G. szeroko przedstawiłem dotychczasowy przebieg i perspektywy obrad przy okrągłym stole, akcentując wyniki stołu politycznego. Ze strony gospodarzy wiele konkretnych pytań, potwierdzających ich szczególne zainteresowanie rozwojem sytuacji w Polsce i wyrażających sympatię dla naszych działań. 2. Przemiany w Polsce oceniają b. pozytywnie. Traktuje je, jako historyczny eksperyment dla całej lewicy i dla KS, który pasjonuje PS i inne wielkie partie socjalistyczne. Deklarują poparcie PS i rządu francuskiego dla naszej linii politycznej. Wysoko oceniają rozsądek i umiarkowanie obu stron w rozmowach przy okrągłym stole. 3. Dostrzegają zagrożenie procesu demokratyzacji w Polsce /siły ekstremalne w opozycji i we władzy, które chcą wykorzystać trudną sytuację gospodarczą i społeczną kraju/. Wyrażają swoje uznanie dla odwagi kierownictwa PZPR. Popierają ewolucyjną koncepcję przemian w Polsce. Akcentują, że PS, jako partia rządząca nie zamierza udzielać nam żadnych rad. Będzie natomiast wspierać nasze wysiłki na rzecz budowy socjalizmu demokratycznego. 4. G. sam podjął sprawę konkretyzacji ustaleń podjętych podczas spotkania Rakowski Mauroy, a dot. współpracy PS PZPR. Są gotowi nawiązać szeroką współpracę z naszą partią. Na początek proponują wysłanie misji studyjnej PS do Polski /w końcu maja br./, która mogłaby się zapoznać z przebiegiem kampanii wyborczej. 5. Spotkanie oceniam pozytywnie. Potwierdza ono, zdaniem kierownictwa ambasady, że w kierownictwie PS, jako partii rządzącej, dokonują się głębokie przewartościowania w sprawach polskich. Powinny obie mieć swoje pozytywne odzwierciedlenie w stosunkach międzynarodowych /zwłaszcza w perspektywie wizyty Dumasa i Mitterranda w naszym kraju/ bm. spotykam się z Gremetzem. Otrzymują: Gdula, Tabkowski, Olechowski, Jaroszek, Majewski, Kulski, Fekecz, Napieraj, Nowak, Rapacki, Staniszewski, Szymański Nr 179 Paryż, 22 marca 1989 r.

18 Ambasador Ryszard do ministra finansów o liście w sprawie rozmów Polski z Klubem Paryskim Szyfrogram nr 4315/I z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Wróblewski 1. Wykonując dyspozycję, Witkowski został br. przyjęty na własną prośbę przez Trichet, któremu wręczył list od Sawickiego dot. propozycji rozmów z Klubem Paryskim. Podkreślił zainteresowanie Polski uzgodnieniem zasad restrukturyzacji polskiego zadłużenia wobec Klubu, skonsolidowanego na koniec 1989 r. oraz gotowość zakończenia negocjacji i zawarcia umów dwustronnych w związku z porozumieniem z KP z 18 grudnia 1987 r., w tym zwłaszcza z Francją. Byłby to istotny element przygotowań do wizyty Mitterranda w Polsce. Trichet wyraził zadowolenie wobec chęci zawarcia umów dwustronnych. Ocenił, że list po raz pierwszy tak konkretnie i kompleksowo przedstawia stanowisko Polski. Anomalia dotychczasowej sytuacji polegała, zdaniem KP, na nieregulowaniu przez nas zobowiązań wobec rządów przy równoczesnym realizowaniu umów z bankami. Zmiana tego stanu pozwoli na inne podejście rządów. Treść listu (otrzymanego wcześniej telefaxem) została rozesłana członkom KP, jego przedyskutowanie nastąpi na spotkaniu KP w II tygodniu kwietnia br. Na propozycję spotkania się z Sawickim zareagował pozytywnie proponując wstępnie 10 kwietnia w Paryżu o godzinie Podziękował, obiecując niezwłocznie poinformować Warszawę. Rozmowa w bardzo przychylnej atmosferze. 2. Następnie Witkowski rozmawiał z Pillu (sekretarz KP). Ustalono wstępnie podjęcie negocjacji dwustronnych w dniach 24 (uzgodnienie liczb zwłaszcza kwoty odesetek kontraktowych na r.), 25 i ewentualnie 26 kwietnia br. Jest tu jedyny dostępny termin przed majem. Oczekujemy na instrukcje. Otrzymują: Czyrek, Sekuła, Kucza, Jastrzębski, Wróblewski, Wójcik, Borawski, Misztal, Sarewicz, Pawlak, Olechowski, Kulski, Fekecz, Padlewski, Rapacki, Szymański Nr 180 Paryż, 4 kwietnia 1989 r. Ambasador Ryszard do dyrektora Departamentu IV MSZ o rozmowie z zastępcą dyrektora Departamentu Europy w MSZ Francji Marcelem Tremeau o przygotowaniach do wizyty ministra Rolanda Dumas w Polsce Szyfrogram nr 152/II z Paryża nadany g Rozszyfrowano g

19 Fekecz Wasze Z rozmowy Rozalicza z Marcel Tremeau zastępcą dyrektora ds. Europy w MSZ. R. poruszył sprawę problematyki gospodarczej i stosunków finansowo-kredytowych jako b. istotnego elementu rozmów podczas wizyty Dumasa w Polsce. T., powołując się na rozmowę Mitterranda z premierem Rakowskim, wskazał na zrozumienie problemów Polski i gotowość poszukiwania ich rozwiązania. Są świadomi, że w czasie wizyty Dumasa w Polsce minister Olechowski poruszy problematykę stosunków gospodarczych. Ze swej strony D., według T., zna dobrze dossier gospodarcze, które jest uzupełniane w miarę inicjatywy w rozmów obu stron. Według naszego rozeznania, rozstrzygnięcia w tematach ekonomicznych przygotowuje się na wizytę Mitterranda. W tej sytuacji D. prawdopodobnie nie będzie w stanie zająć wiążącego stanowiska w interesujących nas konkretnych kwestiach a tylko ew. zarysować kierunek myślenia strony francuskiej pod kątem finalnych rozstrzygnięć. B. ważnym będzie natomiast przekazanie przez niego Mitterrandowi naszego stanowiska zaprezentowanego w czasie wizyty. Otrzymują: Baka, Czyrek, Sekuła, Basiak, Kucza, Jastrzębski, Wróblewski, Borawski, Górnicki, Pawlak, Misztal, Sarewicz, Olechowski, Kulski, Fekecz, Padlewski, Rapacki, Staniszewski Nr 181 Paryż, 5 kwietnia 1989 r. Ambasador Ryszard do ministra spraw zagranicznych o rozmowie z prezydentem Francois Mitterrandem w czasie składania listów uwierzytelniających Szyfrogram nr 351/II z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Olechowski 6 bm. złożyłem listy uwierzytelniające i odbyłem okolicznościową rozmowę z Mitterrandem /obecny Dumas/. M. w nawiązaniu do wizyt tow. Jaruzelskiego i tow. Rakowskiego stwierdził, że oba kraje umocniły i rozwinęły stosunki co jest powodem do zadowolenia. Potwierdził swój zamiar złożenia wizyty w Polsce chyba, że zajdzie coś zupełnie niespodziewanego, czego się nie da dzisiaj przewidzieć. Strona francuska przygotowuje się do wizyty, która powinna przynieść wyraźny postęp we wzajemnej współpracy. Dumas wtrącił w tym momencie, że udaje się do Warszawy bm. dla jej przygotowania. M. podkreślił także istnienie sprzyjających warunków międzynarodowych i w zakresie rozwoju sytuacji w obu naszych krajach dla otwarcia nowego etapu stosunków polskofrancuskich. Reagując na moją informację i krótką ocenę zakończenia obrad o.s. wyraził zadowolenie i poparcie dla rysującego się na tym tle dalszego rozwoju sytuacji w Polscew kierunku demokratycznego socjalizmu.

20 W odpowiedzi na zaakcentowanie przeze mnie wagi sytuacji gospodarczej dla losów kraju i realizowanych przemian M. stwierdził, że rozumie nasze potrzeby i chce nam przyjśćz pomocą w miarę możliwości jakimi dysponuje Francja, a także z uwzględnieniem uwarunkowań międzynarodowych, które nie są łatwe do pokonania. M. prosił o przekazanie osobistych pozdrowień i życzeń dla tow. Jaruzelskiego i Rakowskiego. Rozmowa była utrzymana w życzliwym tonie, z osobistymi akcentami. Trwała dwukrotnie dłużej niż ze składającym wcześniej listy amb. Colotka z CSRS. Otrzymują: Baka, Sekuła, Tabkowski, Olechowski, Kulski, Czyżycki, Fekecz, Szymański Nr 182 Paryż, 10 kwietnia 1989 r. Ambasador Ryszard do dyrektora Departamentu Konsularnego MSZ o wypowiedziach prof. Krzysztofa Pomiana podczas spotkania z przedstawicielami polskiej emigracji politycznej Szyfrogram nr 550/II z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Od Wychowańca. Szumski 1. Podajemy ważniejsze oceny zaprezentowane na doraźnym spotkaniu w Paryżu przedstawicieli środowisk opozycji antykrajowej przez prof. Krzysztofa Pomiana: - porozumienie o.s. jest ciosem dla opozycji za granicą. Wobec przychylnego wobec niego stanowiska USA i Watykanu nie należy spodziewać się obecnie środków na działalność antyrządową, co zagraża jej istnieniu; - Wałęsa i jego doradcy przegrali politycznie rozmowy z rządem, mimo legalizacji Solidarności. Uzyskali iluzoryczne ustępstwa, które nie naruszają w istotny sposób pozycji władz ani socjalistycznych struktur systemowych. Skoncentrowanie się w obradach na legalizacji Solidarności i sprawie wyborów było dużym błędem W., ponieważ zakończą się one prawdopodobnie wygraną strony rządowej; - błędem był również brak zaproszenia na obrady przedstawicieli walczącej emigracji. W zaistniałej sytuacji nie ma ona wpływu na rozwój sytuacji w Polsce, a będąc podzieloną na różne ugrupowania nie może też wywierać odpowiednich nacisków na kierownictwo opozycji w kraju. Autor powyższych sformułowań nawoływał do zjednoczenia się opozycji we Francji, aby mogła w pełni reprezentować środowisko emigracyjne, a nie odzwierciedlać partykularne interesy poszczególnych krajowych przywódców opozycyjnych.

21 2. Pozostali przywódcy ugrupowań walczącej opozycji, P. Chruszczyński i M. Chojecki, podzielili poglądy referenta. Obecny na spotkaniu uczestnik obrad o.s., Kuczyński nie zajął stanowiska wobec ww. poglądów. Zebrani akcentowali również, że wyniki o.s. nie zadowalają społeczeństwa wobec nieuregulowania żywotnych dla niego spraw, w tym przede wszystkim kwestii ekonomicznych. Wyrazili opinię, że narastające niezadowolenie w każdej chwili może grozić społecznym wybuchem. Otrzymują: Rakowski, Ciosek, Czyrek, Kiszczak, Siwicki, Kołodziejczak, Kucza, Pożoga, Szaciło, Górnicki, Pawlak, Misztal, Sarewicz, Olechowski, Kulski, Fekecz, Staniszewski, Szumski, Szymański Nr 183 Paryż, 12 kwietnia 1989 r. Ambasador Ryszard do dyrektora Departamentu Prasy i Informacji MSZ o reakcjach francuskich na wyniki obrad okrągłego stołu Szyfrogram nr 634/II z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Wasz Staniszewski Porozumienie osiągnięte w ramach o.s. spotkało się we Francji z szerokim, pozytywnym przyjęciem. Oficjalnie znalazło to wyraz m.in. w znanym oświadczeniu prezydenta Mitterranda /wydanym po raz kolejny wspólnie z Kohlem/ oraz wypowiedzi ministra SZ Dumasa dla TV. W obu tych przypadkach wyrażając zadowolenie z rezultatów o.s. nawiązywano do potrzeby rozszerzenia stosunków dwustronnych i zbliżających się wizyt państwowych w Polsce. Zwraca uwagę /na tle np. wypowiedzi amerykańskich/ ostrożność w deklarowaniu pomocy ekonomicznej dla Polski. Poparcie dla rezultatów o.s. wyraziła oficjalnie także Partia Republikańska oraz Socjalistyczna Centrala Związkowa CFDT. Wiele miejsca poświęciły temu wydarzeniu francuskie środki masowego przekazu. Najszerzej u najbardziej obiektywnie informowały o rezultatach o.s. mass-media powiązane z kołami rządowymi /dzienniki Liberation, Antenne-2, FR-3, radio France/. Eksponowały one historyczny charakter i nowatorstwo osiągniętego porozumienia. Zwracały uwagę na sprzyjającą polskiemu eksperymentowi sytuację międzynarodową, w tym podejście do udzielenia Polsce ekonomicznego wsparcia. W podobnym duchu informowałyo o.s. pierwszy i piąty kanał TV podkreślając, iż wiele obecnie zależy od postawy samych Polaków. Bardziej ostrożnie i chłodniej komentowały rezultaty o.s. mass media prawicowe, zwracają uwagę na takie elementy, jak: - obojętność społeczeństwa polskiego na wyniki o.s. ; - ryzyko kolejnego niedotrzymania przez władze podjętych zobowiązań; - możliwość kompromitowania się Wałęsy i umiarkowanego skrzydła opozycji w oczach społeczeństwa; - generalny brak pewności co do kierunków dalszego rozwoju sytuacji w Polsce.

22 Mass-media komunistyczne powstrzymały się do komentarzy, koncentrując się na opisie wydarzeń. Szerzej i z sympatią informowano przy tym o stanowisku zajmowanym w czasie negocjacji przez OPZZ. Reakcje na wyniki o.s. świadczą, że doszło do wyraźnej poprawy obrazu Polski w tut. środkach przekazu i opinii publicznej. Otrzymują: Baka, Ciosek, Czyrek, Kiszczak, Miodowicz, Kołodziejczak, Sekuła, Kucza, Tabkowski, Pożoga, Bisztyga, Użycki, Urban, Górnicki, Pawlak, Misztal, Sarewicz, Olechowski, Jaroszek, Kulski, Majewski, Miernik, Fekecz, Nowak, Padlewski, Staniszewski, Szymański Nr 184 Paryż, 13 kwietnia 1989 r. Ambasador Ryszard do ministra finansów o rozmowach w sprawie zadłużenia Polski w Klubie Paryskim Szyfrogram nr 714/II z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Wróblewski 1. W dniu 12 bm. Sawicki przeprowadził konsultacje z J.C. Trichet. Przedmiotem rozmów były możliwości nowych rozwiązań problemu zadłużenia w Klubie Paryskim (KP). JC.T. przekazał reakcje krajów wierzycielskich (wyrażane na spotkaniu KP) na tezy zawarte w naszym liście z dnia 11 marca, kładąc nacisk na następujące elementy: - zadowolenie krajów wierzycielskich z faktu gotowości strony polskiej do finansowania i podpisywania umów dwustronnych na bazie protokółu paryskiego z 16 grudnia 1987 r., Polska dała temu wyraz podpisując w dniu 7 kwietnia br. porozumienie bilateralne z Austrią. Zmienia to zdecydowanie nastawienie KP do naszych spraw, - rozpoczęcie rozmów z KP nt. odroczenia zobowiązań wymaganych w latach następnych powinno nastąpić po podpisaniu przez Polskę większości umów dwustronnych Nowa umowa z KP musi wiązać się z porozumieniem z MFW w sprawie programu dostosowawczego i kredytów stand-by. Innymi słowy, KP orientować się będzie na to, co dzieje się w relacjach PRL - MFW, - konieczność równego traktowania przez Polskę swoich wierzycieli w kontekście zbyt małej partycypacji banków komercyjnych w rozwiązywaniu problemu naszego zadłużenia. 2. Po przedstawieniu informacji nt wyników o.s., sytuacji gospodarczej i płatniczej kraju, procesy wdrażania reform, jak i wystąpieniu ws. przyłączenia się Polski do planu Brady ego J.C.T. naświetlił bliżej stanowisko KP odnośnie podstawowych problemów związanych z zadłużeniem Polski: - zmniejszeniem ciężaru obsługi długu jest możliwe jedynie poprzez restrukturyzację należnych odsetek oraz bilateralnie uzgadniania gotowość wsparcia kredytowego (poprzez niektóre i precedensowych stosować preferencyjnego oprocentowania wobec Polski. Może natomiast rozważyć odraczanie zobowiązań kapitałowych, odsetek kontraktowych, jak i tzw.

23 maratorium interest (odsetki od odsetek). Potraktowane to powinno być jako udzielenie Polsce nowych kredytów (istotne w kontekście rozmów z bankami komercyjnymi), - w tym świetle szczególnego znaczenia nabiera konieczność zwiększenia udziału banków komercyjnych w rozwiązywaniu problemu zadłużenia zagranicznego kraju, którym Polska spłaca na bieżąco odsetki i częściowo kapitał, przy braku dopływu nowych kredytów. Kraje wierzycielskie, zgrupowane w KP, zdecydowały się przekazać zalecenie swoim bankom komercyjnym, iż w większym stopniu muszą one wyjść naprzeciw polskim interesom, tak, aby zwiększyć ich zaangażowanie w sprawy zadłużenia Polski. Nowe porozumienie w KP powinno być wiarygodne i wykonalne, ale wg tradycyjnych praktyk KP (który nie chce dla Polski stosować nowych rozwiązań). Negocjacje nt tej umowy powinny rozpocząć się po podpisaniu większości umów dwustronnych np. w czerwcu/ lipcu oraz po zaawansowaniu rozmów z MFW i powinny zakończyć się podpisaniem odpowiedniego porozumienia np. w październiku br. tak, aby było ono powiązane z porozumieniami z MFW. 3. Należy podkreślić, iż J.C.T. nie podjął dyskusji na obecnym etapie nt technicznych warunków nowego wielostronnego porozumienia oraz sprawy wielkości i harmonogramu płatności wobec KP wynikających z podpisywanych bilateralnych umów. Otrzymują: Sawicki, Olechowski, Jaroszek, Kulski, Majewski, Miernik, Duchowski, Federowski, Nowak, Padlewski, Rapacki, Staniszewski, Szymański Nr 185 Paryż, 13 kwietnia 1989 r. Ambasador Ryszard do ministra spraw zagranicznych o rozmowie z ministrem Rolandem Dumas o problemach bilateralnych i rozmowach z Klubem Paryskim Szyfrogram nr 761/II z Paryża nadany g Rozszyfrowano g Olechowski 13 bm. zostałem przyjęty przez Dumas. Podaję ważniejsze elementy rozmowy: Wyraził zadowolenie z dobrze rozwijających się ostatnio stosunków polskofrancuskich. Potwierdził, że przywiązują duże znaczenie do nadchodzących wizyt: Mitterranda i jego własnej w Polsce. Mają świadomość polskich realiów, w tym ekonomicznych i starają się wyjść im naprzeciw na płaszczyźnie dwustronnej /czemu powinna służyć wizyta M./ oraz wśród ich partnerów zachodnich /wymienił USA, RFN, Włochy i po chwili wahania W. Brytanię/. Oświadczył, że występują aktywnie w naszej sprawie i powołał się na swoje ostatnie /10-11 bm./ rozmowy z Waszyngtonie z Bushem, oraz sekretarzem Stanu i Obrony. Stwierdził, że zaczynają się rysować kontury rozwiązania sprawy pomocy Polsce w kontekście reakcji na wydarzenia w naszym kraju.