Kwiecień 2014 ROW DOBRE PRAKTYKI PRODUKCJA ROLNA EKONOMIKA ROLNICTWA

Transkrypt

1 Kwiecień szkolenia imprezy zewnętrzne prawo Tu się pysznie jada, jak tradycja podpowiada (Magdalena Włodarska Kasiuk; K-PODR, O/Zarzeczewo ) PRODUKCJA ROLNA EKONOMIKA ROLNICTWA ROW DOBRE PRAKTYKI Wszystko zaczęło się od zachwytu Gospodarstwo jest niewielkie, nie da się z niego utrzymać rodziny. Dodatkowy dochód przynosi działalność agroturystyczna. Goście chwalą doskonałą kuchnię i wieść o smakowitych regionalnych potrawach, które pani Mirka serwuje swoim gościom szybko rozchodzi się po okolicy. Artykuł prezentuje znakomity przykład dobrej Praktyki - przedsięwzięcia zrealizowanego m.in. dzięki środkom z UE, a przede wszystkim dzięki pasji, zaangażowaniu i poświęceniu właścicielki firmy Tradycyjne Jadło - Pani Mirosławy Wilk. e-biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania w e-biuletynie artykułów, ciekawych informacji i ofert. Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem e-biuletynu Informacyjnego drogą elektroniczną, prosimy o zgłoszenia na adres: p.pruszek@cdr.gov.pl lub tel. 22/ w. 132 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE Brwinów, ul. Pszczelińska 99, tel do 38

2 szkolenia CDR 2 Konferencje, szkolenia, warsztaty organizowane przez CDR NAZWA WYDARZENIA/ FORMA EDUKACYJNA DATA I MIEJSCE ZGŁOSZENIA I INFORMACJE CDR Brwinów Zarządzanie stadem bydła mlecznego /szkolenie/ 8-9 kwietnia Barbara Grygo tel. 22/ w.122 b.grygo@cdr.gov.pl Szkolenie kandydatów na doradcę rolnośrodowiskowego 24 26kwietnia Bożena Krześniak tel w. 146 b.krzesniak@cdr.gov.pl CDR O/Radom Podstawy przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, źródła finansowania, instrumenty wsparcia /szkolenie/ 2-3 kwietnia Zdzisław Ginalski z.ginalski@cdr.gov.pl tel. 48/ Minimalne wymogi wzajemnej zgodności oraz BHP w gospodarstwie rolnym /szkolenie/ 7 11 kwietnia Wojciech Kowalski w.kowalski@cdr.gov.pl tel Praktyczne wykorzystanie wyników badań w produkcji zwierzęcej /szkolenie/ kwietnia Bożena Ginalska b.ginalska@cdr.gov.pl

3 szkolenia CDR 3 Konferencje, szkolenia, warsztaty organizowane przez CDR NAZWA WYDARZENIA/ FORMA EDUKACYJNA DATA I MIEJSCE ZGŁOSZENIA I INFORMACJE CDR O/Kraków Szkolenie online i warsztaty pt: "Internet w kreowaniu marki, czyli e-marketing w praktyce" 1 kwietnia 16 maja Karolina Boba tel k.boba@cdr.gov.pl Myślenie projektowe zgodne z założeniami nowego okresu programowania /szkolenie/ kwietnia Jadwiga Nowakowska tel j.nowakowska@cdr.gov.pl VAT w przedsiębiorstwach funkcjonujących na obszarach wiejskich /szkolenie e-learning/ od 21 kwietnia Mateusz Grojec tel m.grojec@cdr.gov.pl Idee innowacji, transferu wiedzy i współpracy w programowaniu rozwoju obszarów wiejskich w perspektywie finansowej UE /seminarium internetowe / kwietnia Leszek Leśniak, DROW, tel l.lesniak@cdr.gov.pl XVII Małopolska Giełda Agroturystyczna kwiecień Elżbieta Kmita-Dziasek, tel.12/ /26 e.dziasek@cdr.gov.p VI Międzynarodowe Targi Turystyki Wiejskiej AGROTRAVEL Kielce kwiecień Elżbieta Kmita-Dziasek, tel.12/ /26 e.dziasek@cdr.gov.p

4 Kwiecień 2014 imprezy zewnętrzne 4 Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia, warsztaty organizowane przez WODR Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu miejsce/kontakt 12 kwietnia Prezentacja wojewódzka tradycyjnych stołów wielkanocnych, palm i pisanek, Wojewódzki konkurs: Najładniejszy koszyczek wielkanocny DODR we Wrocławiu, Dział PWGDiA izabela.michniewicz@dodr.pl, ewa.wrobel@dodr.pl, 71/ kwiecień XVI Spotkania Tradycji Wielkanocnych Ziemi Kłodzkiej DODR we Wrocławiu PZD Kłodzko, zbigniew.dabrowski@dodr.pl, 74/ Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie organizator/kontakt kwiecień Biesiada Wielkanocna Teraz Wieś OODR Łosiów, Dział Wiejskiego Gospodarstwa Domowego i Agroturystyki tel. 77/ wew.259, wgdia@oodr.pl Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli organizator/kontakt 27 kwietnia Kiermasz Roślin Ozdobnych LODR w Końskowoli tel. 81/ , fax. 81/ , wodr@wodr.konskowola.pl, Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie miejsce/kontakt kwietnia WIOSENNE TARGI OGRODNICZE I TARGI PSZCZELARSKIE Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie tel. 86/ , wpodr@zetobi.com.pl, kjamiolkowska@odr-szepietowo.pl

5 Kwiecień 2014 imprezy zewnętrzne 5 Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia, warsztaty organizowane przez WODR Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach organizator/kontakt 5-6 kwietnia Wiosenne Seminarium i XXXII Wystawa Szynszyli MODR, PZDR Myślenice tel ; 12/ kwietnia XI Powiatowy Konkurs Potraw i Palm Wielkanocnych MODR, Bieńkówka 33/ kwietnia Wybory Chłopa Roku 2014 MODR, U.G. Racławice 41/ Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach organizator/kontakt kwietnia XXII Targi Rolne AGROTECHNIKA 2014 Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Bratoszewicach, Dział Metodyki Doradztwa, Szkoleń i Wydawnictw tel , a.lis@lodr-bratoszewice.pl Warmińsko- Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie miejsce/kontakt kwietnia VI Wiosenne Targi Ogrodnicze "Pamiętajcie o ogrodach" Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie, Dział Metodyki Doradztwa, Szkoleń i Wydawnictw tel. 89/ w. 46, ; u.anculewicz@w-modr.pl

6 Kwiecień 2014 imprezy zewnętrzne 6 Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia, warsztaty organizowane przez WODR Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie miejsce/kontakt kwiecień Kiermasz Wielkanocny MODR Warszawa, O/Radom, Terenowy Zespół Doradczy w Szydłowcu 48/ , teresa.sodel@modr.mazowsze.pl 27 kwietnia VIII Wiosna na Polu i w Ogrodzie MODR Warszawa, O/Siedlce, Zespół Metodyki Doradztwa, Szkoleń i Wydawnictw 25/ , 25/ , anna.oledzka@modr.mazowsze.pl 27 kwietnia XXI Targi Rolne i Przedsiębiorczości MODR Warszawa, Oddział Bielice tel. 46/ urszula.milczarek@modr.mazowsze.pl Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku miejsce/kontakt 5-6 kwietnia Targi Ogrodnicze WIOSNA kwietnia VI Targi Ogrodnicze, Wojewódzki Konkurs Tradycyjna Palma Wielkanocna Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Oddział z siedzibą w Słupsku, Zespół Specjalistów Branżowych w Słupsku tel. 59/ , fax. 59/ , oddzialslupsk@podr.pl Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Lubań k. Kościerzyny; Dział Systemów Produkcji Rolnej, Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa tel. 58/ , luban@podr.pl 26 kwietnia XI Turniej Kół Gospodyń Wiejskich Województwa Pomorskiego PODR w Gdańsku, Dział Przedsiębiorczości, Wiejskiego Gospodarstwa Domowego i Agroturystyki, 58/ b.ditrich@podr.pl kwietnia V Wiosenne Targi Ogrodnicze Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, O/ zs. w Starym Polu, Zespół Specjalistów Branżowych w Starym Polu tel. 55/ , fax. 55/ , starepole@podr.pl

7 Kwiecień 2014 imprezy zewnętrzne 7 Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia, warsztaty organizowane przez WODR Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu organizator/kontakt 5 kwietnia Forum Pszczelarskie WODR w Poznaniu tel lucyna.palicka@wodr.poznan.pl 6 kwietnia Wiosenne Targi Rolno-Ogrodnicze AGROMARSZ WODR w Poznaniu, tel wieslawa.witaszak@wodr.poznan.pl kwietnia XXIII Agro-Targi w Starej Łubiance WODR w Poznaniu, ZD w powiecie pilskim tel , jerzy.markowski@wodr.poznan.pl Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego organizator/kontakt 12 kwietnia Jarmark Wielkanocny Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Minikowo, O/ w Przysieku k. Torunia tel. 56 / , tel. 56/ , fax. 56/ , przysiek@kpodr.pl

8 EKONOMIKA ROLNICTWA 8 PODATKI w gospodarstwie rolnym cz. 4. Autorzy: Ireneusz Gradka, Bolesław Pieczyński; CDR Brwinów O/Radom Artykuł ten jest kontynuacją cyklu artykułów o podatkach ukazujących się w kolejnych wydaniach e-biuletynu. Część czwarta to podstawowe informacje na temat podatku dochodowego, w Polsce i UE. W następnej części, zaprezentujemy kolejną grupę podatków podatki majątkowe. Podatek dochodowy w Polsce Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w Art. 2 mówi, że nie stosuje się jej do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej. Ustawa z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (t. jedn. Dz. U. z 2002 r., Nr 76, poz.694 z późn. zm.): Art.2.1. Przepisy ustawy o rachunkowości, zwanej dalej ustawą, stosuje się do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: (...) 2) osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły, co najmniej równowartość w walucie polskiej euro (...). Od kilku lat trwają prace a także debaty polityczne na temat wprowadzenia powszechnego podatku dochodowego dla rolników oraz jego zakresu, formy, itp. Najnowsza propozycja rozwiązania tego problemu to propozycja Ministerstwa Finansów z października 2013 roku mówiąca o tym, że właściciele gospodarstw, których przychód nie przekracza 100 tys. zł rocznie, płaciliby podatek od nieruchomości rolnych, zaś zarabiający więcej płaciliby podatek dochodowy. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dość sceptycznie wypowiada się o tej koncepcji, że taki sposób nie jest neutralny dla rolników. Projekt zakłada, że obecny podatek rolny, zastąpiłyby dwa rozwiązania - adresowane do mniej i bardziej zamożnych rolników. Ci rolnicy, których przychody nie przekraczałyby 100 tys. zł w roku gospodarczym (od 1 lipca do 30 czerwca roku następnego), byliby zwolnieni z podatku dochodowego. Płaciliby natomiast podatek od nieruchomości rolnych w wysokości 185 zł od tzw. hektara przeliczeniowego. Użytki rolne wchodzące w skład gospodarstwa rolnego a nieużytkowane rolniczo opodatkowane zostałyby stawką 370 zł od 1 hektara. Wszyscy rolnicy na potrzeby rozliczenia musieliby rejestrować swoje przychody. Rolnicy, których przychody przekraczałyby 100 tys. zł płaciliby podatek dochodowy w wysokości 19 proc. Resort finansów przewiduje możliwość wyboru ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych z limitem przychodów w wysokości 150 tys. euro z poprzedniego roku i stawką w wysokości 4 proc. Ministerstwo Finansów proponuje też wprowadzenie okresu przejściowego, gdzie limity dochodów dla ustalenia sposobu obliczenia podatku byłyby inne. I tak w 2015 r. byłoby to 200 tys. zł (obliczane na podstawie przychodów z roku gospodarczego ), a w 2016 r. 150 tys. zł (obliczane na podstawie przychodów z roku gospodarczego ). Rolnicy opodatkowani podatkiem rolnym płaciliby podatek od nieruchomości rolnych w przypadku użytków rolnych, na których nie prowadziliby działalności rolniczej. Stawka miałaby wynieść 370 zł za hektar. MF do przychodów rolniczych chce zaliczyć: przychody ze sprzedaży produktów rolnych, z agroturystyki czy również małego przetwórstwa.

9 EKONOMIKA ROLNICTWA 9 Podatki w gospodarstwie rolnym cz. 4. Do przychodów nie zaliczano by zaś m.in. płatności w ramach wsparcia bezpośredniego, dopłat do paliwa rolniczego czy dopłat do ubezpieczeń rolniczych. Według szacunków MF ze zwolnienia skorzystałoby tys. rolników i oni płaciliby podatek od nieruchomości rolnych, natomiast ok. 120 tys. rolników płaciłoby podatek dochodowy od działalności rolniczej. Korzystający z tego przywileju mogliby odliczać od dochodu składki na ubezpieczenia rolnicze oraz korzystać z ulg związanych z darowiznami, rehabilitacją czy wydatkami na nowe technologie. Od podatku mogliby natomiast odliczać składki zdrowotne, ulgę na dzieci tak jak robią to podatnicy PIT. MF wskazuje, że w większości krajów UE działalność rolnicza podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na podobnych zasadach, jak działalność gospodarcza, a sposób opodatkowania jest uzależniony od wysokości dochodów uzyskiwanych przez rolników. Podatek dochodowy - działy specjalne produkcji rolnej Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych do działów specjalnych produkcji rolnej zalicza: uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin in vitro, fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowlę i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowlę dżdżownic, hodowlę entomofagów, hodowlę jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowlę i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym. Niekiedy o zaliczeniu produkcji rolnej do działu specjalnego decydują rozmiary produkcji. Tak jest, np. w odniesieniu do drobiu rzeźnego czy upraw w szklarniach. Podstawa i sposób opodatkowania Podstawą opodatkowania z działów specjalnych jest dochód. Ustalany różnie, w zależności od tego czy podatnik prowadzi księgi rachunkowe, czy też nie. Ma prawo wyboru. Jeżeli podatnik dokonane operacje gospodarcze rejestruje w księdze przychodów i rozchodów lub księdze rachunkowej, obliczenie podstawy opodatkowania jest możliwe na podstawie faktycznych przychodów i wydatków stanowiących koszty uzyskania przychodów. Dochód stanowi różnicę pomiędzy przychodem a poniesionymi kosztami. Dochód szacunkowy Jeśli podatnik nie prowadzi ksiąg rachunkowych, to ustalenie podatku odbywa się przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu. Normy te określa załącznik do rozporządzenia ministra finansów z r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dochód ten oblicza się, mnożąc jednostkę powierzchni upraw (m 2 ) lub jednostkę produkcji zwierzęcej (np. sztuka) przez właściwą dla danego rodzaju upraw lub produkcji normę szacunkową dochodu. Zaliczki na podatek dochodowy Oprócz określenia zasad obliczania dochodu z działów specjalnych odmiennie też uregulowano pobór zaliczek na podatek dochodowy. Zaliczki te ustalane są w drodze decyzji wydawanej przez organ podatkowy i to niezależnie od metody ustalania dochodu. Dla potrzeb wymiaru zaliczek w terminie do 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy, a w przypadku rozpoczęcia działalności w ciągu roku w terminie 7 dni od jej rozpoczęcia, podatnicy składają właściwemu urzędowi skarbowemu deklaracje na formularzu PIT-6. W deklaracji podatnicy wskazują rodzaj produkcji, numer działu i rozmiary zamierzonej produkcji w roku następnym. Podatnicy, których dochód będzie ustalany na podstawie ksiąg, są zobowiązani w ww. deklaracji złożyć oświadczenie o ustaleniu dochodów w oparciu o księgi oraz wykazać przewidywany dochód w roku następnym. Na podstawie tych danych organ podatkowy wydaje decyzję (na formularzu PIT-7) w sprawie wymiaru zaliczek.

10 EKONOMIKA ROLNICTWA 10 Podatki w gospodarstwie rolnym cz. 4. Obowiązek zapłaty zaliczek powstaje od rozpoczęcia prowadzenia działu, a nie od daty uzyskania z tego działu dochodu. Zaliczki są płatne do dnia 20 następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczkę za grudzień należy wpłacić w terminie do dnia 20 grudnia, łącznie z zaliczką należną za listopad. W razie zaistnienia zmian w rodzajach i rozmiarach produkcji w stosunku do podanej w deklaracji PIT-6, a także w przypadku zaprzestania w ciągu roku eksploatacji obiektu umożliwiającego całoroczny cykl produkcji (np. ogrzewanej szklarni), podatnicy są zobowiązani zawiadomić o tych zdarzeniach właściwy urząd skarbowy. Podatek dochodowy w Unii Europejskiej W poszczególnych państwach członkowskich obowiązują krajowe systemy podatku dochodowego, w których ustala się stawki i zakres opodatkowania. W krajach UE jednakowo potraktowano i opodatkowano dochody niezależnie od źródeł ich powstawania. Oznacza to, że dochody z działalności rolniczej traktowane są tak samo jak dochody z działalności gospodarczej - pozarolniczej. Ważne jest to, ze oprócz podatku dochodowego rolnicy płacą także podatek majątkowy naliczany od rynkowej wartości nieruchomości rolniczych (ziemi) i budynków (oprócz Wielkiej Brytanii). Każdy kraj członkowski indywidualnie ustala podstawę do opodatkowania dochodów z działalności rolniczej, przyjmując za podstawę: dochód uzyskiwany wyłącznie z użytków rolnych (Belgia i Włochy) lub dochód z całego gospodarstwa rolnego (Dania, Niemcy, Holandia) lub łączny dochód z użytków rolnych i z gospodarstwa rolnego (Francja, Wielka Brytania, Grecja, Hiszpania). Dochód do opodatkowania ustalany jest różnie. Może to być w drodze szacunku, ryczałtu lub według rzeczywistych danych na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych. Stawki podatku dochodowego są progresywne, zróżnicowane w poszczególnych krajach UE i wynoszą od 27 do 72%. Unijni rolnicy dzięki podleganiu podatkowi dochodowemu mają możliwość tak jak pozostali podatnicy obywatele do korzystania z różnego rodzaju ulg i zwolnień podatkowych.

11 EKONOMIKA ROLNICTWA 11 O czym warto pamiętać zawierając umowę? Autorzy: Mateusz Grojec; CDR O/Kraków Umowa cywilnoprawna stanowi swobodne i wiążące ustalenie wzajemnych praw lub obowiązków przez co najmniej dwie strony. Umowy cywilnoprawne, chcąc nie chcąc, zawieramy codziennie, choćby robiąc zakupy w sklepie spożywczym, czy korzystając z usług fryzjera. Bez wątpienia są to proste umowy i nie ma najmniejszej potrzeby ich dokładnego regulowania. Czasami jednak warto dopilnować należytego udokumentowania zawieranej umowy Dotyczy to przede wszystkim umów, w których strony muszą dokonać czynności bardziej złożonych, wykonywanych przez dłuższy czas lub czynności, które wywołują poważne konsekwencje w życiu osobistym lub sytuacji majątkowej stron. Zazwyczaj wtedy strony, chcąc zabezpieczyć wykonanie postanowień umowy (a czasami zobowiązane do tego odpowiednimi przepisami) zawierają umowę w formie pisemnej. W sensie prawnym strony mogą zawrzeć umowę ustnie, pisemnie lub też poprzez dokonanie odpowiednich czynności, jak choćby odpowiednie gesty, np. kiwnięcie głową. Forma umowy uzależniona jest od jej treści. Brzmienie umowy dotyczącej wykonania prac remontowych będzie inne niż w przypadku wynajmu powierzchni magazynowej. Regulacje prawne dla każdej z tych umów przewidują odmienne rozwiązania. Istnieje jednak pewien wspólny zbiór elementów występujących w większości umów cywilnoprawnych. Niektóre decydują o ważności takich umów, a inne jedynie zapewniają im wyższą jakość i większą skuteczność. Zawierając umowę, warto ją najpierw prawidłowo nazwać. Jakkolwiek, zgodnie z Kodeksem Cywilnym, o rodzaju umowy nie decyduje nazwa, ale cel oraz zgodny zamiar stron, to w sytuacji, gdy pojawiają się wątpliwości co do samego przedmiotu umowy, nazwa może okazać się bezcenną wskazówką co do intencji przyświecających stronom w chwili jej podpisywania. Wskazanie prawidłowej nazwy umowy świadczy ponadto o profesjonalizmie stron. W praktyce gospodarczej bardzo często można się spotkać z błędnym nazywaniem umowy sprzedaży umową umową kupna lub umową kupna-sprzedaży. Tymczasem, zgodnie z definicją zawartą w Kodeksie Cywilnym, sprzedaż jest umową wzajemną, a więc zawsze towarzyszy jej kupno. Podobnie sytuacja wyglądaw przypadku umowy najmu - zawsze towarzyszy jej wynajem. Umowa powinna wskazywać dokładnie strony ją zawierające. Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej określa się poprzez imię, nazwisko, PESEL czy opis dokumentu tożsamości. Nieco trudniejsza sytuacja jestw przypadku bardziej złożonych podmiotów gospodarczych, jak spółki prawa handlowego (ale także stowarzyszenia czy fundacje). W ich przypadku prawidłowe oznaczenie stron i osób uprawnionych do ich reprezentacji może być prawdziwym wyzwaniem. Spółki kapitałowe - spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjną - należy opisywać poprzez wskazanie organu prowadzącego rejestr handlowy spółki, numeru rejestru, wysokości kapitału zakładowego w spółce (o jego pokryciu w całości lub w części), NIP, REGON. Zawsze należy także sprawdzić, czy podmioty występujące w imieniu spółki są uprawnione do jej reprezentacji. Warto sprawdzić (choćby w Internecie), czy wskazani w umowie członkowie zarządu, prokurenci lub pełnomocnicy,zgodnie z wpisem w rejestrze przedsiębiorców

12 EKONOMIKA ROLNICTWA 12 O czym warto pamiętać zawierając umowę? lub udzielonym im pełnomocnictwem, uprawnieni są do reprezentowania spółki i czy wymienione osoby posiadają pełną czy też ograniczoną zdolność do czynności prawnych. W pierwszym oznaczeniu stron w umowie nie powinno się używać skrótów (sp. z o.o., sp. k., itp.), tylko korzystać z pełnych nazw firm. Ważną kwestią jest również prawidłowe określenie daty i miejsca zawarcia umowy oraz wskazanie początku jej obowiązywania, jeśli ma być on inny niż sam moment zawarcia umowy. Elementy te mają istotny wpływ na prawidłowe liczenie terminowości wykonania umowy, okresów przedawnienia roszczeń, miejsca spełnienia tych roszczeń (art. 455 kc) oraz określenie sądu właściwego do rozstrzygania ewentualnych sporów. Kodeks cywilny wskazuje różne tryby zawierania umowy. Umowa może być zawarta przez przyjęcie oferty wprost przez drugą stronę, w trybie negocjacji, w drodze aukcji lub przetargu. Warto zatem zadbać o to, aby nie został naruszony sam tryb zawierania umowy. Umowy najczęściej zawierane są w trybie przyjęcia oferty wprost. Istotne postanowienia umowy, jeśli są prawidłowo określone, wpływają w znacznym stopniu na jej ważność. Zaliczamy do nich postanowienia dotyczące takich kwestii, jak np. cena sprzedaży, obowiązek wydania rzeczy kupującemu, określenie przedmiotu i wysokości czynszu najmu, określenie czynności prawnej zlecenia, określenie przedmiotu leasingu, itp. Istotne postanowienia umowy (przedmiot umowy) należy opisać jak najdokładniej, w sposób nie budzący wątpliwości interpretacyjnych. Brak tych postanowień sprawia że takiej umowy nie można uznać za zawartą, co w praktyce skutkuje jej nieważnością. Inaczej być nie może. Weźmy na przykład umowę sprzedaży samochodu. Jeśli strony ustaliły cenę sprzedaży, lecz nie wskazały co jest przedmiotem umowy, to jest marki, modelu roku produkcji etc., umowa ta nie będzie ważna W pewnych szczególnych przypadkach to czy umowa jest ważna będzie zależeć od zachowania prawidłowej formy. Prawo przewiduje określoną formę dla danych typów umów. Specjalna forma (akt notarialny, popisy notarialnie poświadczone pod umową) zasadniczo zastrzeżona jest dla umów o znacznej doniosłości. Przykładowo, umowa sprzedaży nieruchomości powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Bez zachowania tej formy umowa jest nieważna. W odniesieniu do niektórych czynności prawnych przepisy wskazują na konieczność zawarcia umowy w formie pisemnej dla celów dowodowych. Wówczas forma zawieranej umowy może być dowolna. Bez sporządzenia umowy na piśmie strony nie będą jednak miały możliwości dowodzenia przed sądem jej zawarcia, gdyby zaistniała taka konieczność. Przykładem może być tutaj umowa pożyczki powyżej 500 zł. Jeżeli strony nie zawrą takiej umowy w formie pisemnej, to w przypadku sporu sądowego nie będą mogły tego udowodnić, ponieważ w takiej sytuacji zeznania świadków stanowią dowód zasadniczo niedopuszczalny. Prawidłowe umieszczenie w umowie wszystkich wskazanych wyżej elementów jest niezbędne dla celowości i skuteczności umowy, jak również często przesądza o jej ważności. Na koniec warto zaznaczyć, że umowa nie musi regulować wszystkich kwestii dotyczących danego stosunku prawnego w sposób szczegółowy. W zakresie nieuregulowanym w umowie obowiązywać będą bowiem właściwe przepisy kodeksu cywilnego. Jak nie wejść na minę, czyli o zawieraniu umów w obrocie gospodarczym. Zdecydowana większość przedsiębiorców, zwłaszcza drobnych, zawiera umowy na własną rękę, ewentualnie konsultując się z księgowym.

13 EKONOMIKA ROLNICTWA 13 O czym warto pamiętać zawierając umowę? Z jednej strony unikanie kontaktu z prawnikami pozwala przedsiębiorcom zaoszczędzić. Czasami jednak przez źle skonstruowaną umowę mogą wpaść w tarapaty i wówczas tak czy siak do prawników trafią. Tymczasem źródeł możliwych pułapek w umowach jest całkiem sporo. Źródłem pułapki w umowie może być m.in., z pozoru atrakcyjne, zastrzeżenie, jakim jest kara umowna. Sankcję tą zazwyczaj wprowadza się do umowy celem zabezpieczenia interesów wierzyciela. W razie nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania przez dłużnika zapis ten daje podstawę do żądania od wierzyciela zapłaty, która przewidziana jest w umowie właśnie jako kara umowna. Mały błąd w konstrukcji umowy sprawi jednak że zapis o karze umownej znajdujący się w umowie będzie de facto zwrócony przeciwko wierzycielowi. Jeśli bowiem w umowie brak zastrzeżenia, że w sytuacji, gdy szkoda okaże się wyższa niż kara umowna strona uprawniona może dochodzić odszkodowania uzupełniającego ponad wysokość zapisanej w umowie kary, dochodzenie odszkodowania w przypadku niewywiązania się wierzyciela z umowy może okazać się nieskuteczne. Przyczyną problemów dla wierzyciela może okazać się również umowny zapis dotyczący odsetek innych niż ustawowe za nieterminowe wywiązanie się ze świadczenia pieniężnego. Jeśli strony nie określą w umowie o jakie odsetki chodzi to należą się wówczas właśnie odsetki ustawowe. Zapis w tej sprawie może też rodzić inne problemy. Dotyczy to np. kwestii zastrzeżenia tzw. odsetek za opóźnienie zamiast odsetek za zwłokę. W języku potocznym stwierdzenia te znaczą mniej więcej to samo. W języku prawniczym, oznaczają jednak coś zupełnie innego. Ze zwłoką mamy do czynienia wówczas, gdy termin spełnienia świadczenia zostanie niedotrzymany z winy dłużnika. Przy opóźnieniu nie ma jednak takiego warunku i opóźnienie może być wywołane okolicznościami od dłużnika niezależnymi. Stopa odsetek ustawowych w skali roku wynosi 13 %. Odsetki maksymalne w skali roku wynoszą natomiast 24 procent. Wysoce problematyczne w umowach zawieranych przez przedsiębiorców są również zapiski dotyczące odpowiedzialności stron za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umownych zobowiązań. W tym obszarze bardzo łatwo można się nabrać na atrakcyjnie wyglądające na pierwszy rzut oka zapisy. Wyjątkowo kłopotliwe jest sformułowanie: "W przypadku zwłoki w dostarczeniu towaru, X będzie odpowiedzialny za straty Y stąd wynikłe". Choć taki zapis wydaje się korzystny, to tak naprawdę dzięki niemu następuje ograniczenie odpowiedzialności odszkodowawczej X jedynie do strat, z wyłączeniem utraconych korzyści, które normalnie także wchodzą w skład szkody. W związku z tym dla Y korzystniej byłoby, gdyby umowa w ogóle nie regulowała odpowiedzialności X. W braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje bowiem straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Nie mniej problemów nastręcza klauzula typu: "W razie umyślnego wyrządzenia szkody, X zobowiązany będzie ją naprawić na rzecz Y". Tak naprawdę zmierza ona wyraźnie do wyłączenia odpowiedzialności dłużnika (X) za niezachowanie należytej staranności przewidzianej w Kodeksie Cywilnym.

14 EKONOMIKA ROLNICTWA 14 O czym warto pamiętać zawierając umowę? W praktyce do umyślnego wyrządzenia szkody dochodzi niezwykle rzadko. Znacznie częściej niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (np. zbyt późne dostarczenie towaru) jest wynikiem tego, iż dłużnik np. nie miał wystarczających mocy przerobowych, nie otrzymał zapłaty od innego kontrahenta, nie dostarczono mu na czas surowca lub dokumentacji. Bardzo trudno podciągnąć powyższe przyczyny pod umyślne działania lub zaniechania dłużnika, a z reguły wystarczają one do tego, by stwierdzić, iż dłużnik nie dochował należytej staranności. Tak więc, również i w tym przypadku korzystniejszy dla wierzyciela (Y) byłby brak jakiegokolwiek zapisu w umowie na ten temat, dzięki czemu zastosowanie miałyby ogólne zasady kodeksowe dotyczące skutków niewykonania zobowiązań. Warto więc skorzystać z pomocy profesjonalisty przy podpisywaniu umów, zwłaszcza jeśli dotyczą one znacznych sum.. Inaczej ryzykujemy, że zawrzemy niekorzystną umowę i być może nawet tego nie zauważymy. Mateusz Grojec, CDR o/ Kraków Zainteresowanych tematyką przedsiębiorczości na obszarach wiejskich zapraszamy do zapoznania się z tematycznym biuletynem CDR o/kraków Przedsiębiorczość wiejska dostępnym na stronie internetowej CDR o/kraków www cdr.gov.pl/krakow oraz na stronie internetowej

15 ROW 15 Magia wędkowania Autor: Leonard Cilak, W-MODR w Olsztynie Zarówno w wędkarstwie, jak i zawodowym rybactwie pobrzmiewa jakaś nutka czegoś niezwykłego, tajemniczego, nieprzewidywalnego. Tego, co może pozytywnie zaskoczyć. Może zdarzyć się, że nieoczekiwanie złowimy rekordową rybę lub połów będzie wyjątkowo obfity. Rybactwo amatorskie, czyli wędkarstwo, dostarcza przyjemności i emocji wielu milionom ludzi. Trudno by je zastąpić jakąś inną cywilizowaną formą rekreacji związaną z branżą rolniczą. Słynni wędkarze, znane imprezy i programy Liczne badania socjologiczne prowadzone w Europie, Australii i Ameryce Północnej dowodzą, że wędkarstwo jest podstawowym sposobem spędzania wolnego czasu. Wielu uważa je również za najpiękniejsze hobby świata. Jest ono przy tym bardzo egalitarne i dostępne szerokim warstwom społeczeństwa. Wędkarstwem zajmują się zarówno prości ludzie jak i koronowane głowy. Miłośnikami łowienia ryb są książę Karol, były prezydent Georg Bush senior i obecny Władimir Putin. Wielką zwolenniczką wypoczynku z wędką w ręku była brytyjska Królowa Matka. Lech Wałęsa został uznany za pierwszego wędkarza Rzeczypospolitej. Dla Saddama Hussajna prezydenta Iraku - specjalnie wybudowano w okolicach Mosulu sztuczne jezioro, aby mógł uprawiać swoje hobby. Również wielu znanych aktorów, artystów i sportowców z pasją oddaje się temu zajęciu. Bardziej znani z nich to Jerzy Turek, Wiktor Zborowski, Maryla Rodowicz i Robert Gadocha. Corocznie na farmie Makedońskich w Zawiesiuchach pod Warszawą odbywa się znany maraton wędkarski aktorów pod patronatem Teletygodnia. Do ważniejszych, cyklicznych imprez wędkarskich można zaliczyć także Sielawa Blues w Starych Jabłonkach koło Olsztynka i zawody wędkarskie rozgrywane w ramach Dnia Rybaka w Zatykach pod Gołdapią. W telewizji istnieją specjalne kanały i programy tematyczne poświęcone wyłącznie wędkarstwu, na przykład Z Wałęsą na rybach, Na haczyku czy Wędkarskie wyprawy Jakuba Vagnera. Wędka dla zdrowia i urody Coraz częściej, podkreśla się znaczenie wędkarstwa w terapii wielu schorzeń i propagowaniu zdrowego trybu życia. Amerykanie wyliczyli, że przeciętny ich obywatel przebywa w zamkniętych pomieszczeniach 93 % czasu, w aucie 5%, a na powietrzu zaledwie 2%. Podobna statystyka dotyczy także Polaków. Oglądanie telewizji (75 proc.), przebywanie razem z rodziną (74 proc.) i robienie zakupów (70 proc.) - to najpopularniejsze sposoby spędzania przez Polaków wolnego czasu. Takie wyniki przynosi sondaż IQS & Quant Group wykonany w ramach raportu ING "Porozmawiajmy o życiu" - informuje "Rzeczpospolita". Ukazujący się w okresie międzywojennym ilustrowany tygodnik AS popularyzował dla pięknych rybaczek tzw. fishing. Zauważono już wtedy, że wędkarstwo może nobilitować, że jest okazją do spotkań towarzyskich, że służy zdrowiu i urodzie. Chodzenie z wędką nad wodą uspokaja nerwy i przyczynia się do utrzymania linii. Pobyt na świeżym powietrzu wpływa doskonale na zdrowie i samopoczucie. Jak się wydaje, wędkarstwo mogłoby być znakomitym antidotum na depresję, na którą cierpi w Polsce 10% ludzi, czyli około 4 mln obywateli. Jest to głównie przypadłość pań, których choruje trzy razy więcej niż mężczyzn. Interesująco przedstawiają się motywy, jakimi kierują się wędkarze podejmując eskapadę nad wodę.

16 ROW 16 Magia wędkowania Są to: obserwacja przyrody, odpoczynek na świeżym powietrzu, ucieczka od monotonii miejskiego życia, chęć odniesienia sukcesu, przy czym takie czynniki jak żywy kontakt z otaczającym środowiskiem i emocje związane z kompletowaniem sprzętu oraz planowaniem wyprawy często okazują się ważniejsze od złowionej ryby. Łowcy okazów, zwłaszcza płochliwych gatunków ryb jeziorowych, preferują samotne zasiadki z wędką, stąd też niektórzy z sentymentem wspominają tzw. łowiska specjalne. Były one szczególnie rozpowszechnione przed laty na Mazurach i za dodatkową opłatą - stwarzały możliwość wędkowania bez wszechobecnego zgiełku. Wędkarstwo źródłem dochodu w agroturystyce Walory wędkarstwa dostrzegły nawet osoby profesjonalnie związane z agroturyzmem. W folderze Z wędką do Mazurskiej Krainy wydanym niedawno przez stowarzyszenie agroturystyczne czytamy: Główne atrakcje to łowienie ryb. Na naszym terenie posiadamy kilkanaście jezior, których gospodarzami są PZW, jak i prywatni dzierżawcy. Można w nich złowić szczupaka, sandacza, suma, węgorza, leszcza, okonia, lina itp. W rzekach łączących jeziora występuje miętus, kleń, jelec. Dodatkową atrakcję stanowią stawy, w których można złowić okazy srebrnego karasia, lina czy szczupaka. Turystyka wędkarska w Polsce staje się dopiero raczkującym interesem, a przecież jest nas ponad milion, a to z kolei przekłada się na rynek warty na pewno kilkaset milionów, a może i kilka miliardów złotych. Turystyka wędkarska jest bowiem dziedziną gospodarki nie wymagającą zbyt dużych nakładów, a mogącą przynosić spore zyski. Może w przyszłości stać się jedną z nielicznych szans rozwoju dla regionów naszego kraju nie mających wielkiego przemysłu, znakomitych gleb, wysokich gór, wspaniałych światowej klasy zabytków itd., posiadających za to czyste, naturalne i niekiedy nawet rybne wody - zaznacza Karol Zacharczyk. Na Mazurach, Suwalszczyźnie i Pomorzu, które corocznie odwiedza kilka milionów turystów (w tym wielu zagranicznych), intratnym zajęciem może być organizowanie różnorodnych usług wędkarskich. Jest to tym bardziej istotne, że ponad 80 procent tutejszych gospodarstw agroturystycznych swoje usługi i rozkwit opiera na różnych atrakcjach wodnych, z turystyką i sportami wodnymi oraz możliwością wędkowania na czele. Na letnim łowisku. Fot. Autor Turysta przyjedzie do nas zobaczyć, usłyszeć, zjeść to, na co nie ma szans gdzie indziej,...jest to zrozumiałe, gdyż ostatecznie żaden agroturysta przyjeżdżający do Krainy Tysiąca Jezior ze Śląska czy stolicy kraju nie będzie siedział tylko pod gruszą, na pastwisku z końmi, czy wędrował po lesie, zwłaszcza w czasie letnich upałów. To niemal wszystko znajdzie ale poza czystymi wodami także w wielu innych regionach kraju, mniej lub bardziej atrakcyjnie czy luksusowo to tylko niektóre opinie znawców przedmiotu. Ponieważ sezon wędkarski trwa od maja do października, a nawet i dłużej (bardzo interesujące są - na przykład - połowy pod lodem). Stwarza to szansę na skrócenie tak zwanego martwego sezonu i tym samym zwiększenie dochodów.

17 ROW 17 Magia wędkowania Szczególnie istotne jest umiejętne wykorzystanie pasji wędkarskiej, dla której wędkarze są skłonni przemierzać setki kilometrów, a nawet narażać życie. Corocznie - u schyłku zimy - media podają zatrważające wieści o setkach moczykijów dryfujących na krze. Wielu z nich nie udaje się uratować. Aby przekonać się o popularności wędkarstwa przenieśmy się do Kanady, gdzie w największych na świecie zawodach w wędkarstwie podlodowym, jakie odbyły się 3 lutego 2001r. startowało 3,5 tysiąca wędkarzy, w tym 120 przedstawicielek płci pięknej. Główną nagrodą był Chevrolet Truck. Opłata startowa wynosiła 75 dolarów i upoważniała do dwóch dziur wywierconych w lodzie. Wędkarstwo światowe to wielki biznes i znakomity produkt turystyczny. Obliczono, że wędkarze amerykańscy wydają rocznie na swoje hobby dziesiątki miliardów dolarów. Dla pasji nie ważne są pieniądze Sportowy charakter wędkarstwa podkreślają liczne zawody i konkursy. Wszyscy chętni mogą wziąć udział w dorocznym konkursie na rekordową rybę, przy czym konkurs ten ma liczne gradacje poszerzających krąg uczestników i zwycięzców. Odbywają się targi wędkarskie, mistrzostwa Europy i świata a luksusowa wędka kosztuje tyle, co niezła limuzyna. Dziś środowisko wędkarskie w Polsce to potężny rynek liczący ponad 1,5 mln pasjonatów (uwzględniając wędkarzy nie zrzeszonych), gotowych wydać ostatnie zaskórniaki, aby realizować swoje hobby. Na potwierdzenie tej tezy można przywołać wyniki przeprowadzonej w 1971 roku ankiety wśród znanych wędkarzy w kilku krajach przez nowozelandzki magazyn wędkarzy i myśliwych. Na pytanie: ile kosztuje pana (panią) złowienie jednej ryby najbardziej szokująca odpowiedź nadeszła od australijskiego rekordzisty w połowie marlinów, Warrena Kendalla. Okazuje się, że koszt złowienia marlina, stanowiącego rekord Australii (1100 funtów) wyniósł około 30 tys. dolarów. Natomiast tego samego gatunku ryba, będąca rekordem świata (1360 funtów), złowiona u wybrzeży Peru kosztowała Kendalla 200 tys. dolarów. Większość tej opłaty wędkarz poniósł na wynajęcie odpowiedniej łodzi wraz z doświadczoną obsługą. Jako ciekawostkę można dodać, że holowanie rekordowej ryby trwało 12,5 godziny. Wędkarstwo jako biznes łowisko Fot. Autor w drodze na zimowe W wielu krajach dawno przekonano się, że pozyskanie ryb metodami wędkarskimi jest znacznie bardziej dochodowe niż przez rybaków profesjonalnych. Na przykład w Kanadzie, w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat cena jednego łososia złowionego metodami przemysłowymi praktycznie się nie zmieniła i wynosi około 6-7 dolarów, to koszt złowienia przez wędkarzy stale rósł i od lat pięćdziesiątych zwiększył się ponad dwukrotnie, kształtując się na poziomie 330 dolarów. Obliczono, że roczny dochód z przemysłowego połowu łososi (91 % pozyskiwanych zasobów) wynosi 145 mln dolarów, a z wędkarskiego (4%) 120 mln. Szacuje się, że w Polsce, na około tys. ton rocznej produkcji ryb słodkowodnych, 60 % odławiane jest w ramach rybactwa rekreacyjnego.

18 ROW 18 Magia wędkowania Wyliczono, że obroty polskiego przemysłu zanęt wędkarskich, który daje zatrudnienie 10 tys. osób, osiągają 300 mln zł. Ale wędkarstwo to nie tylko przynęty. Wędkarz potrzebuje także paliwa do samochodu, specjalistycznego ubrania, obuwia. W naszym kraju jest 270 tys. ha jezior, z czego połowa leży na Warmii, Mazurach i Suwalszczyźnie. O ile w 1995 r. produkcja podstawowa gospodarstw rybackich była warta ok. 40 mln zł, a wpływy z opłat wędkarskich sięgały 8 mln zł, o tyle w 2002 r. dochody z produkcji wzrosły o 15 mln zł, a z wędkarstwa o ponad 30 mln zł. Dzisiaj wartość branży rybackiej w Polsce szacowana jest na 408 mln zł, a rynku wędkarskiego na 1,13 mld zł. Gospodarstwa rybackie zatrudniają 5 tysięcy osób, podczas gdy na rzecz wędkarstwa pracuje ok. 15 tysięcy ludzi (w firmach produkujących sprzęt, ubrania, obuwie, w agencjach turystycznych, hotelarstwie, wydawnictwach specjalistycznych, handlu itp.). Ewolucja postaw W ostatnich latach radykalnie zmienia się charakter wędkarstwa. Staje się ono coraz bardziej masowe i efektywne. Rozwój i wykorzystanie do przemieszczania się transportu lotniczego, kołowego i wodnego pozwala miłośnikom wędkowania dotrzeć do łowisk wcześniej niedostępnych. Stosowanie nowoczesnych technologii i materiałów do wytwarzania sprzętu wędkarskiego sprawia, że jest on bardziej łowny. Cieszyć może ewolucja nastawienia wędkarzy do złowionych ryb. Jeszcze do niedawna nad polskimi wodami panoszyło się wszechobecne mięsiarstwo, a koszt wykupienia licencji musiał się zwrócić. Nie do pomyślenia było, aby złowionym rybom darować życie, jakby były one nie partnerem, a wrogiem wędkarza. Dziś coraz częściej spotyka się takie postawy, jaką prezentował zmarły niedawno redaktor A. Turski:...od lat nie biorę do domu żadnej złowionej ryby. Wystarczy mi radość z samego wędkowania w dobrym towarzystwie. Zainteresowanie wędkarstwem wywiera korzystny wpływ wychowawczy, sprzyja kształtowaniu się pożądanych nawyków oraz zachowań u dzieci i młodzieży. Ostatnio w szkołach w Słupsku wprowadzono zajęcia z wędkarstwa. Dzieci poznają gatunki ryb, warunki ich życia w wodach naturalnych. Pod okiem doświadczonych instruktorów uczą się łowienia. Taka forma zajęć jest ważnym elementem edukacji ekologicznej. Postępujące uprzemysłowienie i intensyfikacja rolnictwa powodują, że kurczą się zasoby wód przydatnych do wędkowania. Na przykład w Szwecji ponad 5 tysięcy jezior z powodu tzw. kwaśnych deszczy osiągnęło krytyczne ph. Swego czasu gazety często donosiły o zapaleniu się Tamizy w centrum Londynu. Również w Polsce coraz mniej rzek i jezior nadaje się do wędkowania. Dlatego wiele stowarzyszeń i klubów wędkarskich podejmuje działania mające na celu ochronę wód i środowiska przyrodniczego. Na zakończenie Rozwój wędkarstwa jest niezwykle istotny także z innego - społecznego punktu widzenia. Umiejętnie wykreowane, mogłoby stać się alternatywą dla narkotyków, gier komputerowych, dyskotek czy wszechogarniającego młodzież kultu przemocy. Wędkarstwo uczy przecież systematyczności, cierpliwości, poszanowania praw przyrody, wyrabia silną wolę i zamiłowanie do porządku. Należy jeszcze raz podkreślić, że wędkarstwo jest jedną z najważniejszych dziedzin przemysłu rekreacyjnego. Sprzyja podwyższeniu ogólnego poziomu życia i poprawie stanu środowiska przyrodniczego. Nie wymaga przy tym dużych nakładów inwestycyjnych, które umiejętnie zainwestowane - zwracają się stosunkowo szybko. Leonard Cilak (Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie)

19 ROW 19 Biała kiełbasa na Wielkanoc - to łatwe Autor: Andrzej Śliwa, CDR/Radom Zbliżają się święta Wielkanocne a wraz z nimi śniadanie z barszczem na białej kiełbasce. Mało kto ma dostęp do takiej kiełbasy w wystarczająco dobrej jakości i stąd konieczność użycia takiej, jaką akurat uda się zakupić. Można to zmienić. Bazując na doświadczeniach Centrum Praktycznego Szkolenia w Zakresie Małego Przetwórstwa, śmiem twierdzić, że bez specjalistycznych maszyn oraz bez wyjątkowych zdolności można we własnym zakresie taką kiełbaskę przygotować. Jak to się robi u nas. Warsztaty z zakresu przetwórstwa mięsnego w ramach prowadzonych szkoleń, trwają 2 godziny. Czasu jest zbyt mało, żeby wyprodukować wędzonki, ale na zrobienie białej kiełbasy wystarczająco dużo. Podobnie rzecz będzie się miała w warunkach domowych, w przeciętnie wyposażonej kuchni. Z czym możemy mieć największy problem? Zdobycie osłonek. Co prawda jest wiele hurtowni czy sklepów zaopatrujących zakłady mięsne, jednak większość ludzi nie wie o ich istnieniu. Trzeba taką placówkę namierzyć i tam zakupić pęczek jelit wieprzowych 26/28 (rozmiar podany w mm). Najmniejsze opakowanie to prawdopodobnie około 92 metry, koszt około 30 zł. Biorąc pod uwagę fakt, że jelita przechowywane i sprzedawane są w stanie suchym i zasolone, można niewykorzystane przechować w lodówce dość długo i zużyć w późniejszym okresie. Co będzie potrzebne? Poza surowcem mięsnym, ze zdobyciem którego raczej nie powinno być żadnych problemów, czosnek, sól, świeży grubo zmielony pieprz, przyprawy według uznania majeranek lub zmielone ziele jałowca. Maszyny i urządzenia domowa maszynka do mięsa, misa mieszcząca planowaną ilość farszu i garnek do parzenia kiełbaski. Większość sprzedawanych maszynek do mięsa, na wyposażeniu posiada siatki o różnej wielkości oczek i lejek do napełniania osłonek. Bez tego ostatniego elementu, trudno będzie napełnić jelita farszem. Wspomniane wcześniej sklepy i hurtownie takie wyposażenie sprzedają, ważne żeby zakupić rozmiar pasujący do posiadanej maszynki bez znaczenia elektrycznej czy na korbkę. Przepis propozycja na około 5 kg kiełbasy: - Mięso wieprzowe od szynki, szynka lub gulaszowe (raczej chude) 3 kg, łopatka wieprzowa bez kości 1 kg (będzie stanowiła spoiwo farszu), słonina lub podgardle 1 kg. - Przyprawy: czosnek 1 2 główki, sól g, pieprz około 15 g, podobne ilości majeranku lub ziela jałowca. Ilość przypraw należy dostosować do indywidualnego gustu. Przygotowanie: Zaczniemy od przygotowania osłonek. Z pęczka należy oddzielić około 1/3 ilości i przepłukać w ciepłej nie gorącej wodzie. Pozostałą część pęczka szczelnie zawinąć i schować do lodówki. Opłukaną część jelit pozostawiamy w naczyniu z ciepłą wodą, powinny się wymoczyć. Następnie do maszynki zakładamy siatkę z drobnymi oczkami, i przepuszczamy dwukrotnie łopatkę. Używając siatki do maku wystarczy jeden raz. Jeżeli nie dysponujemy praską do czosnku, można go rozdrobnić razem z łopatką. Rozdrobnioną łopatkę z czosnkiem przekładamy do misy, dodajemy przyprawy i wyrabiamy (mieszamy). Soli i pieprzu można nie dodawać w całości a uzupełnić pod koniec wyrabiania po spróbowaniu farszu. W międzyczasie przez maszynkę przepuszczamy tłuszcz i odstawiamy na bok.

20 ROW 20 Biała kiełbasa na Wielkanoc - to łatwe Następnie do maszynki zakładamy siatkę o grubszych oczkach i również jednokrotnie rozdrabniamy mięso chude, które dokładamy do wymieszanej z przyprawami łopatki. Wyrabiamy farsz dość intensywnie. Nie obejdzie się prawdopodobnie bez dodatku wody tępy farsz nie da się dobrze wyrobić, natomiast zbyt duży dodatek wody może spowodować że kiełbasa będzie twarda. Na taką ilość mięsa powinno wystarczyć 1 2 setki ciepłej wody. Gdy farsz stanie się kleisty dokładamy rozdrobniony wcześniej tłuszcz i jeszcze chwilę dokładnie mieszamy. Na tym etapie można jeszcze ostatecznie sprawdzić, czy wystarczająco dobrze farsz został przyprawiony. Smak soli i dodatek pieprzu powinny być wyczuwalne. Należy pamiętać, że kiełbasa będzie parzona i sól przejdzie również do wody. Czas na formowanie. Namoczone osłonki należy przelać. Koniec jelita należy otworzyć i wlać weń nieco wody, następnie palcami tę wodę trzeba przemieścić tak, aby wylała się z drugiej strony. Tak przygotowane jelita nadają się do napełniania. Z maszynki należy wyjąć nożyk i siatkę, a założyć lejek do napełniania kiełbas. Po włożeniu części farszu do maszynki, należy ją uruchomić na moment, aby farsz pojawił się na wylocie lejka ułatwi to naciąganie jelit na lejek. Jelito naciągamy na lejek a końcówkę należy zawiązać. Po uruchomieniu maszynki farsz wpychany jest do osłonek. Puszczając osłonki swobodnie otrzymamy kiełbaskę bardzo cienką, luźną, należy więc stopniowo podtrzymywać zsuwające się z lejka w trakcie napełniania jelito, aby uzyskać pożądany stopień wypełnienia. Przy nakładaniu kolejnych partii farszu do maszynki trzeba zwracać uwagę, aby nie pozostawiać w farszu przestrzeni powietrznych w osłonkach są bardzo niepożądane. W razie pojawienia się w napełnionych osłonkach pęcherzy powietrza, takie miejsca należy delikatnie przekłuć igłą czy też widelcem. Po napełnieniu całego jelita, końcówkę również zawiązać, i przystąpić do napełniania następnego. Napełnione osłonki można odkręcać na odcinki zgodnie z upodobaniem, a można również pozostawić w krótkich odcinkach bez odkręcania. Fot. Produkt, do którego dążymy Najtrudniejsza praca już za nami, teraz nie mniej ważna obróbka termiczna. Kiełbasę do bezpośredniego spożycia należy parzyć, natomiast tą, która będzie konsumowana po kilku dniach należy zabezpieczyć przed obsychaniem (np. folią) i natychmiast umieścić w zamrażalniku. Parzenie kiełbasy polega na przetrzymywaniu jej w gorącej wodzie około 85 0 C, aż do uzyskania wewnątrz kiełbasy temperatury 72 0 C. Wodę ogrzewamy wcześniej, kiełbasę wkładamy do gorącej wody. W tej czynności bardzo przydatny okazuje się termometr kuchenny. Za pomocą niego możemy kontrolować zarówno temperaturę wody jak i temperaturę obrabianego produktu. Parzenie bez termometru powoduje w większości przypadków przegotowanie kiełbasy, co niekorzystnie wpływa na jej smak i konsystencję, staje się po prostu sucha. Zbyt mało parzona z kolei będzie nie trwała i mało apetyczna. Od rozpoczęcia pracy do degustacji gotowego wyrobu, nie powinno upłynąć więcej niż wspomniane na wstępie dwie godziny. Smacznego i udanego świętowania.