Udział zbożowych produktów śniadaniowych w zaspokajaniu potrzeb żywieniowych dzieci i młodzieży

Transkrypt

1 Zeszyty Naukowe nr 705 Akademii Ekonomicznej w Krakowie 2006 Zofia Cichoń Katedra Towaroznawstwa Żywności Małgorzata Miśniakiewicz Katedra Towaroznawstwa Żywności Udział zbożowych produktów śniadaniowych w zaspokajaniu potrzeb żywieniowych dzieci i młodzieży 1. Wprowadzenie Produkty zbożowe stanowią obecnie jedno z głównych źródeł węglowodanów w diecie człowieka. Przy stosunkowo niskiej zawartości tłuszczu posiadają dużą wartość energetyczną, a jednocześnie mają znaczący udział w dostarczaniu białka roślinnego oraz są dobrym źródłem składników mineralnych, a także witamin z grupy B [6, 7]. Szczególnie cenne pod tym względem są zbożowe produkty śniadaniowe, zwłaszcza typu muesli, z dodatkiem suszonych owoców i orzechów. Wzbogacane w szereg witamin oraz deficytowe składniki mineralne, takie jak wapń i żelazo, zbożowe produkty śniadaniowe stanowią przykład żywności funkcjonalnej coraz chętniej i bardziej świadomie włączanej do codziennej diety Polaków, zwłaszcza dzieci i młodzieży [1, 2]. Zwyczaj spożywania płatków śniadaniowych przywędrował do Europy ze Stanów Zjednoczonych. Obecnie moda na lekkie, zdrowe śniadania stopniowo zapanowuje również w Polsce. Asortyment dostępnych na rynku płatków śniadaniowych jest bardzo szeroki, a producenci stale go wzbogacają wprowadzając nowe bądź modyfikując już istniejące rodzaje zbożowych produktów śniadaniowych. Obok tradycyjnych kukurydzianych płatków śniadaniowych dużą popularnością cieszą się płatki wielozbożowe o smaku czekoladowym czy miodowym. Niedawno

2 6 Zofia Cichoń, Małgorzata Miśniakiewicz w polskich sklepach pojawiły się płatki cynamonowe, płatki z dodatkiem karmelu, kokosu itp. Najbardziej oryginalną formą płatków, a właściwie mieszanką rozmaitych zbóż, rozdrobnionych orzechów i owoców, jest muesli. Obecnie na rynku można wybierać w bardzo urozmaiconej ofercie muesli, którego składnikami są także płatki pszenne, żyto, jęczmień, kasza gryczana i proso. Ważnymi dodatkami są pestki słonecznika, suszone owoce itd. Dla osłodzenia dodaje się zwykle cukier, kawałki czekolady i miód. Generalnie warto podkreślić, że dzięki mnogości kształtów, smaków, barw i możliwości zastosowania każdy konsument może znaleźć w tej grupie produkt dla siebie. Fakt, że płatki śniadaniowe nadają się do spożywania z mlekiem, kefirem, jogurtem, sokiem, konfiturami bądź bez dodatków, jako samodzielna przekąska, sprawia, że zbożowe produkty śniadaniowe znajdują w Polsce coraz szerszy krąg odbiorców. Choć popyt na tzw. galanterię śniadaniową stale w Polsce rośnie, spożycie tego typu produktów jest jeszcze stosunkowo niskie, bowiem kształtuje się na poziomie 0,7 0,8 kg rocznie w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Daleko zatem Polakom do Irlandczyków, którzy spożywają ponad 8 kg płatków rocznie, Brytyjczyków, konsumujących ok. 6,5 kg różnego rodzaju płatków w ciągu roku, czy Amerykanów 5 kg. Szacuje się, że spożycie płatków śniadaniowych będzie w Polsce nadal rosło, bowiem konsumenci docenili już ich walory smakowe, dietetyczne oraz odżywcze, a przede wszystkim łatwość przygotowania do spożycia. Jednak według szacunków wzrost ten będzie bardzo powolny, w granicach 0,2 0,6% rocznie i może zostać zahamowany w związku z rządowymi projektami wprowadzenia zakazu reklamy kierowanej do dzieci i młodzieży , , ,12 9, ,4 8,2 8,4 8,6 8,8 9 9,2 9,4 9,6 Rys. 1. Przeciętne miesięczne spożycie pieczywa i produktów zbożowych ogółem w kg na 1 osobę w latach Źródło: [5].

3 Udział zbożowych produktów śniadaniowych 7 Do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, szczególnie zaś dzieci i młodzieży w okresie rozwoju i intensywnego wzrostu, niezbędnych jest ok. 60 różnych składników odżywczych. Zalicza się do nich: 10 egzogennych aminokwasów wchodzących w skład pełnowartościowych białek, 1 4 niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, 1 2 cukrowców, 21 składników mineralnych, 18 witamin oraz błonnik pokarmowy, który zwiększa objętość pokarmu i ułatwia czynność motoryczną przewodu pokarmowego [4, 6]. Cennym źródłem większości wyżej wymienionych składników są produkty zbożowe, w tym zbożowe produkty śniadaniowe określane potocznie mianem płatków śniadaniowych. Obecnie, mimo zauważalnej tendencji zniżkowej, konsumpcja produktów zbożowych utrzymuje się w Polsce na stosunkowo wysokim poziomie, co obrazuje rys. 1 i rys. 2. 3,2 % 6,7% 12,9 % 4,2% 2,7% 70,4% pieczywo ryż makaron mąka kasze i płatki inne Rys. 2. Struktura spożycia produktów zbożowych w Polsce w 2003 r. Źródło: [5]. 2. Metodyka badań Celem niniejszej pracy było ustalenie w kilku najpopularniejszych na rynku zbożowych produktach śniadaniowych zawartości podstawowych składników odżywczych i określenie możliwości zaspokojenia przez nie potrzeb żywieniowych dzieci i młodzieży. Dzięki ustalonej analitycznie zawartości podstawowych składników odżywczych na podstawie norm żywienia opracowanych przez IŻŻ ustalono (w przeliczeniu na porcję, czyli 30 g zbożowych produktów śniadaniowych) stopień zaspokojenia przez nie dziennego zapotrzebowania młodego organizmu na

4 8 Zofia Cichoń, Małgorzata Miśniakiewicz energię, węglowodany, tłuszcz i białko. Cukry oznaczono metodą Lane-Eynona, tłuszcz metodą Soxhleta, białka metodą Kiejdahla, a wartość energetyczną analizowanych płatków śniadaniowych obliczono na podstawie ustalonej analitycznie zawartości podstawowych składników odżywczych z wykorzystaniem średnich współczynników Atwatera. Uwzględniając deklarowaną przez producenta płatków śniadaniowych na opakowaniu zawartość witamin i wybranych składników mineralnych, w które wzbogacono produkt, przykładowo dla wybranych rodzajów płatków, zalecanych szczególnie dla dzieci i młodzieży, określono stopień pokrycia przez nie dziennego zapotrzebowania na te deficytowe w okresie intensywnego wzrostu związki. Analizą objęto: dzieci w wieku przedszkolnym, cztero-, pięcio- i sześcioletnie, dla których roczne tempo przyrostu masy ciała i wzrostu jest podobne i wynosi odpowiednio ok. 2,5 kg i ok cm, a które w związku z utratą ciągłości opieki matki (objęcie opieką przedszkola) są szczególnie zagrożone nieprawidłowym żywieniem [7]; dzieci w wieku szkolnym, z podziałem na grupy wiekowe 7 9 lat i lat (w tym ostatnim przedziale z podziałem na chłopców i dziewczęta), o średniej w danej grupie masie ciała i umiarkowanej aktywności fizycznej. W tym okresie życia masa ciała ulega podwojeniu w okresie tzw. skoku wzrostowego, w związku z czym zapotrzebowanie na energię i składniki pokarmowe jest większe niż w jakimkolwiek innym okresie, a deficyt ich podaży może spowodować nieodwracalne zahamowanie tempa rozwoju młodego organizmu; młodzież męską i żeńską w wieku i lat. Za reprezentanta danej grupy przyjęto osoby o średniej masie ciała i umiarkowanej aktywności fizycznej. 3. Charakterystyka materiału badawczego Materiał badawczy stanowiło 12 ogólnodostępnych na polskim rynku zbona polskim rynku zbożowych produktów śniadaniowych należących do czterech najpopularniejszych rodzajów, tzn. płatki kukurydziane, kuleczki wielozbożowe o smaku czekoladowym, kółeczka wielozbożowe o smaku miodowym oraz muesli: 1) płatki kukurydziane: Nestle Corn flakes, OBST Corn flakes, Brüggen Polska Sp. z o.o. Płatki kukurydziane; 2) kuleczki wielozbożowe o smaku czekoladowym: Nestle Nesquik, OBST Czekusie, Z.P.C. OTMUCHÓW SA Leckermatz Kuleczki zbożowe o smaku czekoladowym;

5 Udział zbożowych produktów śniadaniowych 9 3) kółeczka wielozbożowe o smaku miodowym: Nestle Cheerios, OBST Kółeczka miodowe (z miodem i orzechami), Z.P.C. OTMUCHÓW SA kukurydziano-ryżowo-pszenne kółeczka o smaku miodowym Leckermatz; 4) muesli: Nestle Musli tradycyjne, OBST Musli wielozbożowe, Brüggen Polska Sp. z o.o. Musli owocowe. Badane produkty zostały nabyte w detalicznych punktach sprzedaży na terenie Krakowa na przełomie marca i kwietnia 2004 r. Wszystkie analizowane produkty były w okresie przydatności do spożycia i znajdowały się w oryginalnych, szczelnych opakowaniach jednostkowych. 4. Rezultaty i analiza wyników Przeprowadzone badania analityczne pozwoliły ustalić zawartość podstawowych składników odżywczych w analizowanych zbożowych produktach śniadaniowych. Uzyskane wyniki przedstawiono w tabeli 1. Jak wynika z powyższego zestawienia, zawartości poszczególnych składników odżywczych w ramach tych samych typów zbożowych produktów śniadaniowych znacznie się różnią w zależności od receptury producenta czy zastosowanych dodatków. Widać to zwłaszcza na przykładzie miodowych płatków śniadaniowych, szczególnie pod względem zawartości tłuszczu i cukru. Ten ostatni składnik dodawany jest przede wszystkim w celu poprawy smaku produktu i zachęcenia dzieci do jego konsumpcji. Działanie takie sprawiło, że np. w Wielkiej Brytanii producenci tych wyrobów zostali oskarżeni o nieetyczne postępowanie, a konsumpcję tak wzbogacanych płatków śniadaniowych, zwłaszcza w przerwach między posiłkami, uznano za jedną z ukrytych przyczyn otyłości dzieci. W Polsce, w związku z kilkakrotnie mniejszym spożyciem tych produktów, podobnych zarzutów się nie spotyka, a nawet wprost przeciwnie podkreśla się korzystny wpływ zbożowych produktów śniadaniowych na młody organizm. Zawartość węglowodanów ogółem w badanych płatkach śniadaniowych kształtowała się na wysokim poziomie, w granicach od 68,1% w muesli wielozbożowym do 89,3% w Nestle Corn flakes. Najniższą zawartość węglowodanów ogółem stwierdzono w produktach zbożowych typu muesli uzyskane wartości oscylowały w granicach 70%. Średnio o 18 punktów proc. większą zawartość węglowodanów ogółem uzyskano dla płatków kukurydzianych, dla których wartość ta była najwyższa i wynosiła 86,6 89,3%. Również wysokie zawartości węglowodanów stwierdzono w płatkach śniadaniowych czekoladowych i miodowych, dla

6 10 Zofia Cichoń, Małgorzata Miśniakiewicz których średnia zawartość wynosiła ok. 85%. Bardzo zróżnicowane wyniki uzyskano badając zawartość tłuszczu od 0,4% dla OBST Corn flakes do 7,1% dla Nestle Musli tradycyjne. Szczególnie zasobne w tłuszcz okazały się płatki typu muesli, średnio 6,4%. Przeciętnie ośmiokrotnie mniejszą zawartością charakteryzowały się płatki kukurydziane. Pod względem zawartości białka uzyskane wyniki były zbliżone w obrębie poszczególnych rodzajów płatków śniadaniowych i wynosiły odpowiednio: 6,7% dla płatków kukurydzianych i miodowych, 11,3% dla muesli. Wyjątek stanowiły płatki o smaku czekoladowym w tej grupie dla płatków firmy Nestle oznaczono niemal dwukrotnie mniejszą zawartość białka (4,8%) niż dla płatków firmy Leckermatz (8,8%). Najwyższą zawartość białka stwierdzono w muesli, średnio wyższą o ponad 60% w stosunku do pozostałych analizowanych rodzajów. Tabela 1. Zawartość podstawowych składników odżywczych i wartość kaloryczna badanych zbożowych produktów śniadaniowych w przeliczeniu na 100 g produktu Zbożowe produkty śniadaniowe Białko Tłuszcz Węglowodany Cukier Wartość kaloryczna [g] [g] ogółem [g] [g] [kcal] [KJ] Płatki kukurydziane Nestle Corn flakes 6,3 0,6 89,3 3, OBST Corn flakes 6,0 0,4 87,4 19, Brüggen Polska Sp. z o.o. Płatki kukurydziane 8,8 1,2 84,1 6, Kuleczki wielozbożowe o smaku czekoladowym Nestle Nesquik 4,8 2,5 86,9 21, OBST Czekusie 6,8 1,0 87,1 11, Leckermatz Czekoladowe kuleczki zbożowe 7,2 1,4 86,6 15, Kółeczka wielozbożowe o smaku miodowym Nestle Cherioos 6,6 2,3 85,9 27, OBST Kółeczka miodowe 6,4 4,2 84,3 24, Leckermatz Kukurydziano- -ryżowo-pszenne kółeczka 7,2 6,8 81,3 25, Muesli Nestle Musli tradycyjne 11,3 7,1 71,8 25, OBST Musli wielozbożowe 11,2 7,0 68,1 7, Brüggen Polska Sp. z o.o. Musli owocowe 10,9 5,1 71,8 12, Źródło: badania własne.

7 Udział zbożowych produktów śniadaniowych 11 Tabela 2. Stopień pokrycia dziennego zapotrzebowania na podstawowe składniki odżywcze i energię przez analizowane płatki śniadaniowe dla dzieci i młodzieży w przeliczeniu na porcję, czyli 30 g płatków Grupa konsumentów Dzieci w wieku 4 6 lat Dzieci w wieku 7 9 lat Chłopcy w wieku lat Dziewczynki w wieku lat Podstawowe składniki odżywcze i wartość kaloryczna Zalecane dzienne spożycie Procent pokrycia przez zbożowe produkty śniadaniowe firmy Nestle zalecanego dziennego zapotrzebowania (RDI) na podstawowe składniki odżywcze i wartość kaloryczną w przeliczeniu na porcję, czyli 30 g Nestle Corn flakes Nestle Nesquik Nestle Cheerios Nestle Musli Białko 55 [g] 3,4 2,6 3,6 6,7 Tłuszcz [g] 0,4 0,3 1,4 1,1 1,3 1,0 4,0 3,1 Węglowodany ogółem [g] 12,0 10,7 11,3 10,4 11,2 10,3 8,9 8,2 Wartość kaloryczna [kcal] 7,8 6,1 7,8 6,1 7,8 6,2 7,6 6,0 Białko 65 [g] 2,9 2,2 3,0 5,2 Tłuszcz [g] 0,3 0,2 1,2 1,0 1,1 0,9 3,3 2,9 Węglowodany ogółem [g] 0,3 0,2 9,3 7,9 9,2 7,8 7,3 6,2 Wartość kaloryczna [kcal] 6,1 5,3 6,1 5,3 6,2 5,3 6,0 5,2 Białko 75 [g] 2,5 1,9 2,6 4,5 Tłuszcz [g] 0,3 0,2 1,1 0,9 1,1 0,9 3,2 2,6 Węglowodany ogółem [g] 7,6 7,0 7,5 6,8 7,4 6,7 5,8 5,3 Wartość kaloryczna [kcal] 5,4 4,9 5,4 4,9 5,5 5,0 5,3 4,9 Białko 75 [g] 2,5 1,9 2,6 4,5 Tłuszcz [g] 0,3 0,2 1,2 1,0 1,1 0,9 3,4 2,8 Węglowodany ogółem [g] 7,6 7,0 7,5 6,8 7,3 6,9 5,8 5,3 Wartość kaloryczna [kcal] 5,8 5,4 5,8 5,4 5,9 5,5 5,7 5,3

8 12 Zofia Cichoń, Małgorzata Miśniakiewicz cd. tabeli 2 Grupa konsumentów Chłopcy w wieku lat Dziewczęta w wieku lat Młodzież męska w wieku lat Młodzież żeńska w wieku lat Źródło: badania własne, [4]. Podstawowe składniki odżywcze i wartość kaloryczna Zalecane dzienne spożycie Procent pokrycia przez zbożowe produkty śniadaniowe firmy Nestle zalecanego dziennego zapotrzebowania (RDI) na podstawowe składniki odżywcze i wartość kaloryczną w przeliczeniu na porcję, czyli 30 g Nestle Corn flakes Nestle Nesquik Nestle Cheerios Nestle Musli Białko 95 [g] 2,0 1,5 2,1 3,5 Tłuszcz [g] 0,2 0,1 1,0 0,8 1,0 0,7 2,7 2,1 Węglowodany ogółem [g] 5,1 5,0 5,0 4,9 4,9 4,8 4,0 3,8 Wartość kaloryczna [kcal] 4,7 4,1 4,7 4,1 4,7 4,1 4,6 4,0 Białko 85 [g] 2,2 1,7 2,3 4,0 Tłuszcz [g] 0,3 0,2 1,1 0,9 1,0 0,8 3,1 2,5 Węglowodany ogółem [g] 7,1 6,5 6,9 6,3 0,9 0,7 5,4 4,9 Wartość kaloryczna [kcal] 5,3 4,9 5,3 4,9 5,3 4,9 5,2 4,8 Białko 100 [g] 1,9 1,4 2,0 4,4 Tłuszcz [g] 0,2 0,1 0,9 0,6 0,8 0,6 2,6 1,8 Węglowodany ogółem [g] 5,0 4,5 4,9 4,3 4,8 4,2 3,8 3,4 Wartość kaloryczna [kcal] 4,5 3,6 4,5 3,6 4,5 3,7 4,4 3,6 Białko 80 [g] 2,4 1,8 2,5 4,2 Tłuszcz [g] 0,1 0,2 1,0 0,8 1,0 0,7 2,9 2,2 Węglowodany ogółem [g] 5,1 5,0 5,0 4,9 4,9 4,8 4,0 3,8 Wartość kaloryczna [kcal] 5,3 4,5 5,3 4,5 5,3 4,5 5,2 4,4

9 Udział zbożowych produktów śniadaniowych 13 Tabela 3. Zawartość witamin i składników mineralnych w płatkach Cheerios i Nesquik Witaminy i składniki mineralne W 100 g produktu W przeliczeniu na porcję [30 g] Witamina C 51,0 mg 15,3 mg Tiamina (witamina B 1 ) 1,2 mg 0,36 mg Ryboflawina (witamina B 2 ) 1,4 mg 0,42 mg Niacyna (witamina PP) 15,3 mg 4,6 mg Witamina B 6 1,7 mg 0,5 mg Kwas foliowy 170 μg 51,1 μg Witamina B 12 0,85 μg 0,26 μg Kwas pontotenowy (witamina B 5 ) 5,1 mg 1,53 mg Żelazo 11,9 mg 3,57 mg Wapń 267,0 mg 80,1 mg Źródło: deklaracja producenta firmy Nestle przedstawiona na opakowaniach płatków Cheerios i Nesquik. Tabela 4. Stopień pokrycia zalecanego dziennego spożycia wybranych witamin i składników mineralnych przez porcję Nestle Cheerios lub Nesquik Procent pokrycia przez analizowane zbożowe produkty śniadaniowe zalecanego dziennego zapotrzebowania na wybrane witaminy i składniki Rozpatrywana grupa mineralne konsumentów kwas wit. C wit. B 1 wit. B 2 wit. PP wit. B 6 wit. B 5 foliowy żelazo wapń Dzieci w wieku 4 6 lat 30,6 32,7 32,3 32,9 35,7 51,0 56,7 35,7 10,0 Dzieci w wieku 7 9 lat 23,5 30,0 30,0 27,1 27,8 51,0 48,6 35,7 10,0 Chłopcy w wieku lat 21,9 24,0 22,1 23,0 27,8 38,3 25,5 25,5 6,7 Dziewczynki w wieku lat 21,9 27,7 30,0 25,6 31,3 38,3 26,8 22,3 6,7 Chłopcy w wieku lat 21,9 21,2 21,0 20,9 25,0 30,6 23,2 23,8 6,7 Dziewczęta w wieku lat 21,9 24,0 23,3 23,0 29,4 30,6 25,5 21,0 6,7 Młodzież męska w wieku lat 21,9 21,2 19,1 19,2 20,8 30,6 21,2 23,8 6,7 Młodzież żeńska w wieku lat 21,9 22,5 22,1 23,0 27,8 30,6 23,2 21,0 6,7 Źródło: badania własne.

10 14 Zofia Cichoń, Małgorzata Miśniakiewicz Udział płatków śniadaniowych w zaspokojeniu potrzeb żywieniowych dzieci i młodzieży zaprezentowano na przykładzie czterech najchętniej wybieranych przez te grupy konsumentów produktów firmy Nestle, która ma największy udział na rynku zbożowych produktów śniadaniowych w Polsce. Wyniki przedstawiono w tabeli 2. Znaczna część zbożowych produktów śniadaniowych dostępnych na polskim rynku wzbogacana jest dodatkiem witamin i wapnia oraz żelaza [1, 3]. Przykładowo w tabeli 3 przedstawiono zawartość wyżej wymienionych związków w płatkach Nesquik i Cheerios produkowanych przez firmę Nestle, cieszących się w Polsce największą popularnością. W tabeli 4 przedstawiono, w jakim stopniu analizowane płatki spełniają te zalecenia w analizowanej grupie konsumentów. 5. Wnioski Wzbogacanie żywności, między innymi zbożowych produktów śniadaniowych, w deficytowe składniki odżywcze jest jednym ze sposobów zapobiegania ich brakom w organizmie, zwłaszcza w okresie intensywnego wzrostu. Aby osiągnąć pożądany skutek, należy pamiętać o konieczności informowania społeczeństwa o korzyściach wynikających z regularnego włączania tej grupy produktów żywnościowych do codziennej diety ludzi w niemal każdym wieku. Znakowanie wartością odżywczą w przeliczeniu na przeciętną spożywaną porcję znacznie ułatwiłoby komponowanie codziennej diety szczególnie osobom zainteresowanym racjonalnym odżywianiem. Zbożowe produkty śniadaniowe należące do grupy będącej u podstaw piramidy prawidłowego żywienia człowieka to doskonały posiłek na początek każdego dnia. Są lekkostrawne, bogate w węglowodany złożone i cenne białko roślinne, a przy tym ubogie w tłuszcze. Szczególnie cenne dla młodego organizmu jest spożycie porcji muesli, które dostarcza dwa razy większą, w porównaniu z innymi rodzajami zbożowych produktów śniadaniowych, porcję białka, a przy tym ma jednocześnie najniższą wartość kaloryczną. Wszystkie analizowane zbożowe produkty śniadaniowe mają wysoki i relatywnie porównywalny udział w zaspokajaniu potrzeb kalorycznych młodego organizmu. W zależności od wieku konsumenta w rozpatrywanej grupie dzieci i młodzieży ich jednorazowa przeciętna porcja, czyli ok. 30 g, dostarcza od 4% do 8% energii potrzebnej w ciągu dnia. Przeciętna porcja zbożowych płatków śniadaniowych jest bogatym źródłem witamin z grupy B, zwłaszcza witamin B 5 i B 6, oraz witaminy C. Zawiera także istotne ilości żelaza, które zapobiega powstawaniu anemii i wapnia koniecznego do budowy układu kostnego szczególnie w okresie intensywnego wzrostu. Dzięki spożyciu płatków śniadaniowych dostarczane są znaczące ilości kwasu foliowego

11 Udział zbożowych produktów śniadaniowych 15 szczególnie ważnego dla dzieci młodszych do lat 9, pokrywające nawet do 50% zalecanego dla nich dziennego zapotrzebowania na ten składnik. W diecie analizowanej grupy młodzieży 30 g zbożowych produktów śniadaniowych dostarcza od 21% do 26% zalecanego dziennego spożycia kwasu foliowego. Warto przy tym zauważyć, że niedobory tego składnika, zwłaszcza w okresie młodości, mogą prowadzić do nieodwracalnych zmian w systemie nerwowym człowieka, np. być przyczyną depresji, a nawet do zmian w szpiku kostnym. Należy jednocześnie podkreślić, że produkty zbożowe należy spożywać w połączeniu z mlekiem i produktami mlecznymi, gdyż wzajemnie uzupełniają one swą wartość odżywczą zapewniając m.in. efektywniejsze wykorzystanie zawartego w nich białka. Literatura [1] Krygier K., Żywność funkcjonalna w Polsce i na świecie, Przemysł Spożywczy 2003, nr 11. [2] Krygier K., Żywność funkcjonalna żywność XXI wieku, Przemysł Spożywczy 2002, nr 4. [3] Nadolna I., Rola wzbogaconej żywności w racjonalnym żywieniu, Przemysł Spożywczy 2000, nr 7. [4] Normy żywienia człowieka. Fizjologiczne podstawy, pod red. Ś. Ziemlańskiego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa [5] Rocznik Statystyczny RP, GUS, Warszawa [6] Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, pod red. J. Gawęckiego i L. Hryniewieckiego, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa [7] Żywienie człowieka zdrowego i chorego, pod red. J. Hasika i L. Hryniewieckiego, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Share of Cereal Breakfast Products in Satisfying Nutritional Needs of Children and Teenagers Bakery products and cereal products constitute the third regarding the consumption volume group of food products composing the diet of a statistical Pole. Among them grain flakes become more and more popular, especially with children and teenagers. Their general consumption in Poland, in spite of the fact that it increased eight times over the past seven years, is still on a considerably low level of somewhat less than 1 kg. Being eaten first of all for breakfast, which according to the principles of rational nutrition is the most important meal considering the proper functioning of the human organism, cereals have a significant nutritional value. In the research work the degree to which selected cereal breakfast products satisfy the needs for basic nutrients in children and teenagers, i.e. the group for which they are mainly intended, is determined. It has been found that they are a valuable source of carbohydrates owing to which their energy value is relatively high with a low fat content, and they also have a significant share in providing valuable vegetable protein.

12 16 Zofia Cichoń, Małgorzata Miśniakiewicz Due to intentional enrichment, cereal products, especially of the musli type, are also a valuable source of vitamins from the B group, mainly the vitamins B 5 and B 6, and vitamin C, as well as iron, calcium and folic acid which is especially important for children and teenagers in the period of intensive growth.