47. MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL WRATISLAVIA CANTANS 1 9 września , sobota Wrocław, Aula Leopoldina, godz. 13:00

Transkrypt

1 47. MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL WRATISLAVIA CANTANS 1 9 września , sobota Wrocław, Aula Leopoldina, godz. 13:00 Rachel Podger skrzypce, dyrygent Brecon Baroque : J.S. Bach Koncert skrzypcowy a-moll BWV 1041 J.S. Bach Koncert klawesynowy d-moll BWV 1052 J.S. Bach Koncert na troje skrzypiec D-dur BWV , sobota Wrocław, Aula Leopoldina, godz. 15:00 Rachel Podger skrzypce, dyrygent Brecon Baroque J.S. Bach Koncert skrzypcowy E-dur BWV 1042 J.S. Bach Koncert na obój d amore A-dur BWV 1055 J.S. Bach Koncert na dwoje skrzypiec d-moll BWV , sobota Wrocław, Aula Leopoldina, godz. 17:00 Rachel Podger skrzypce, dyrygent Brecon Baroque J.S. Bach Koncert skrzypcowy g-moll BWV 1056 J.S. Bach Koncert na altówkę Es-dur BWV 1053 J.S. Bach Koncert podwójny na obój i skrzypce c-moll BWV 1060 J.S. Bach Ricercar á 6 z Musikalisches Opfer BWV 1079 Dla Johanna Sebastiana Bacha Köthen było ostatnim przystankiem przed osiedleniem się w Lipsku. Kompozytor pełnił tam obowiązki nadwornego muzyka, ciesząc się przyjaźnią rozmiłowanego w sztuce księcia Leopolda von Anhalt-Köthen. Czas spędzony na tamtejszym dworze byłby jednym z najszczęśliwszych okresów w życiu kompozytora, gdyby nie śmierd żony. Niedługo potem jednak muzyk ożenił się powtórnie z siedemnaście lat młodszą Anną Magdaleną. W tym samym czasie w związek małżeoski wstąpił książę. Niestety, jego nowa żona nie podzielała miłości do muzyki, w związku z czym stosunki Leopolda i Bacha uległy

2 pogorszeniu. Był to jeden z powodów przeprowadzki kompozytora do Lipska, gdzie otrzymał posadę kantora przy kościele św. Tomasza. Tam drobne zatargi ze zwierzchnikami, w których przejawiała się kłótliwośd i apodyktycznośd Bacha, uprzykrzały mu resztę życia. Z tego okresu, tj. z lat pochodzą koncerty przeznaczone na różne instrumenty. Usłyszymy je w interpretacji Rachel Podger, światowej sławy skrzypaczki specjalizującej się wykonawstwie muzyki barokowej, której towarzyszyd będzie znakomity zespół Brecon Baroque , sobota Wrocław, Kościół Uniwersytecki, godz. 20:00 Andrew Parrott dyrygent Taverner Consort Wrocławska Orkiestra Barokowa J.S. Bach Pasja wg św. Jana (wersja 1749) BWV 245 Wolnośd jest prawem i pragnieniem każdego człowieka. Jednak grzech sprawia, że staje się on zniewolony. Ewangelia wg św. Jana głosi, że prawdziwe wyzwolenie może przynieśd jedynie Jezus, a tylko wolni będą mogli przebywad w Domu Ojca. Pełna dramatycznego wyrazu, młodzieoczej pasji, wzburzenia i namiętności tak w kilku słowach można scharakteryzowad Pasję według św. Jana Johanna Sebastiana Bacha. Pisanie dzieła kompozytor zakooczył w Lipsku. Oprócz cytatów z Ewangelii podstawę tekstową stanowi poezja nieznanego autora. Obecny kształt utworu jest rezultatem kilkakrotnych przeróbek Bacha. Wersja pochodząca z 1749 roku najbardziej zbliżona jest do pierwotnego kształtu dzieła. Całośd usłyszymy w wykonaniu znakomitego chóru Taverner Consort oraz Wrocławskiej Orkiestry Barokowej pod dyrekcją specjalizującego się w muzyce dawnej Andrew Parrotta , niedziela Wrocław, Oratorium Marianum, godz. 17:00 Jonathan Manson viola da gamba Trevor Pinnock klawesyn J.S. Bach Sonata G-dur na violę da gamba i klawesyn BWV 1027 J.S. Bach Sonata D-dur na violę da gamba i klawesyn BWV 1028 J.S. Bach Fantazja chromatyczna i fuga d-moll BWV 903 J.S. Bach Sonata g-moll na violę da gamba i klawesyn BWV 1029 Viola da gamba zwana violą kolanową, chod kształtem zbliżona jest do dzisiejszej wiolonczeli, nie należy do jej bezpośrednich przodków. Instrument ten charakteryzuje się cichym, miękkim i ciepłym brzmieniem. Największą popularnością cieszył się w epoce renesansu i

3 baroku, dziś przeżywa swoje odrodzenie. Brzmienie uzyskane dzięki połączeniu violi da gamba z klawesynem sprawi, że przeniesiemy się do epoki pełnej kontrastów, czasów pobożności i przepychu, wieku, w którym sztuka, ściśle związana z arystokracją, służyła podkreślaniu potęgi Boga lub jego ziemskich reprezentantów, czyli duchowieostwa i szlachty. Na koncercie zabrzmią utwory Johanna Sebastiana Bacha powstałe w czasach, gdy pełnił on funkcję kapelmistrza na dworze księcia Leopolda von Anhalt-Köthen. Dzieła te usłyszymy w interpretacji muzyków specjalizujących się w grze na instrumentach historycznych i wykonawstwie muzyki dawnej, dbających o autentyzm brzmienia Jonathana Mansona i Trevora Pinnocka , niedziela Wrocław, Kościół Uniwersytecki, godz. 19:30 Paul McCreesh dyrygent Helen-Jane Howells sopran Susan Gilmour Bailey sopran Anna Stephany alt TBA alt Nicholas Mulroy tenor Thomas Walker tenor Marcus Farnsworth bas TBA bas Gabrieli Consort & Players J.S. Bach Pasja wg św. Mateusza BWV 244 Chod dramatyczna, to jednak pełna kontemplacji i epickiego spokoju Pasja według św. Mateusza Johanna Sebastiana Bacha skomponowana została w ostatnim okresie twórczości, w czasie, gdy muzyk sprawował funkcję kantora w kościele św. Tomasza w Lipsku. Podstawę tekstu stanowi Ewangelia według św. Mateusza, a autorem libretta jest poeta Friedrich Henrici, zw. Picandrem. Aby podkreślid znaczenie słów Pisma Świętego, Bach wprowadził przy słowach Chrystusa akordy symbolizujące aureolę, realizowane przez instrumenty smyczkowe. W partyturze zaś takie fragmenty jak chorał w chórze początkowym, partia Ewangelisty i słowa Jezusa zapisane są kolorem czerwonym. Akcja dzieła rozpoczyna się od słów Jezusa, który na dwa dni przed śmiercią zapowiada swoje ukrzyżowanie. W czasie, gdy utwór ten był komponowany, Bach dostał wiadomośd o śmierci swojego przyjaciela księcia Leopolda von Anhalt-Köthen. Otrzymał również polecenie przygotowania muzyki żałobnej na uroczyste złożenie zwłok, które miało odbyd się trzy tygodnie przed premierą Pasji. W rezultacie, z jedenastu części składających się na muzykę żałobną aż dziewięd ma tę samą muzykę co Pasja. Do dziś toczą się spory, który z utworów był wzorem i inspiracją dla którego , wtorek Wrocław, Katedra Polskokatolicka św. Marii Magdaleny, godz. 19:00

4 Alexander Liebreich dyrygent Isabelle Faust skrzypce Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach A. Webern Passacaglia M. Reger Aria według preludium chorałowego J. S. Bacha BWV 622 A. Berg Koncert skrzypcowy Pamięci anioła M. Lindberg Chorał na orkiestrę według Es ist genug J.S. Bacha F. Mendelssohn-Bartholdy V Symfonia d-moll, op. 107 Reformacyjna Gdyby jakimś pierwotnym cudem odjęto nam to, co zbudowała w nas twórczośd największego z geniuszów muzycznych ludzkości, nie moglibyśmy w tym spustoszeniu poznad samych siebie pisał o twórczości Johanna Sebastiana Bacha Witold Lutosławski. Zdaniem tym potwierdził wpływ, jaki wywarł na całe pokolenia twórców kompozytor epoki baroku. Niezwykle nowatorskie, wręcz intelektualne dzieła Bacha stały się fundamentem muzycznej kultury Europy. Sławę wśród szerszej publiczności Bach zawdzięcza Felixowi Mendelssohnowi, który po raz pierwszy od śmierci twórcy z Eisenach zadyrygował w 1829 roku jego Pasją według św. Mateusza. Od tego czasu muzyka Bacha cieszy się niesłabnącym powodzeniem. Na koncercie usłyszymy V Symfonię Mendelssohna, która chod skomponowana przez niego jako pierwsza, wydana została dopiero po jego śmierci. Zabrzmią również dzieła twórców XX i XXI wieku nawiązujące do muzyki Bacha, w tym Koncert skrzypcowy Albana Berga dedykowany tragicznie zmarłej osiemnastoletniej córce Almy Mahler przyjaciółki austriackiego kompozytora i żony Gustava Mahlera. Koncert Pamięci Anioła usłyszymy w interpretacji światowej sławy skrzypaczki Isabelle Faust. Akompaniowad jej będzie Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia pod dyrekcją Alexandra Liebreicha , środa Wrocław, Katedra Polskokatolicka św. Marii Magdaleny, godz. 19:00 Stephen Layton dyrygent Iestyn Davies kontratenor Andrew Kennedy tenor Roderick Williams baryton Wiesław Komasa narrator Chór Filharmonii Wrocławskiej Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Wrocławskiej P. Łukaszewski Via Crucis

5 Via Crucis dramatyczna Droga Krzyżowa upamiętniająca przejście Jezusa ulicami Jerozolimy od momentu wydania wyroku przez Piłata aż do Golgoty, gdzie dokonano ukrzyżowania. Dzieło Łukaszewskiego czołowego kompozytora polskiej współczesnej muzyki sakralnej podzielone jest na piętnaście stacji przeplatanych ustępami spełniającymi funkcję refrenu, na który składają się nazwy stacji, inwokacja Kłaniamy Ci się, Panie Jezu Chryste oraz lamentacja Któryś za nas cierpiał rany. Niezwykły wyraz dziełu nadaje umieszczenie przez kompozytora w ostatnim ustępie cytatu melodii kolędy Jezus malusieoki, symbolizującej narodzenie do nowego życia w chwili śmierci ciała. W Via Crucis słuchacz odczuwa narastający dramatyzm, którego apogeum następuje w stacji na Golgocie i stacji finalnej przedstawiającej Zmartwychwstanie. Mimo że utwór ten powstał w 1999 roku, w kompozycji przeważają brzmienia bliskie tonalnym, które sam twórca nazywa odnowioną tonalnością. Na koncercie dzieło usłyszymy w wykonaniu wybitnych angielskich solistów z towarzyszeniem Chóru i Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Wrocławskiej pod dyrekcją Stephena Laytona. W rolę narratora wcieli się znakomity polski aktor teatralny i filmowy Wiesław Komasa , środa Wrocław, Kościół Uniwersytecki, godz. 21:00 Doric String Quartet J. Haydn Siedem ostatnich słów Chrystusa na krzyżu op. 51 Ojcze przebacz im, bo nie wiedzą co czynią!, Zaprawdę, powiadam ci: Dziś ze mną będziesz w raju, Niewiasto, oto syn Twój. Oto Matka twoja, Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?, Pragnę, Wykonało się!, Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego to siedem ostatnich słów wypowiedzianych przez umierającego na krzyżu Chrystusa. Słowa te stanowiły pozamuzyczną inspirację dzieła napisanego przez Józefa Haydna, a powstałego w 1776 roku na zamówienie jednego z kościołów w Kadyksie. Całośd przybrała formę cyklu siedmiu sonat instrumentalnych poprzedzonych introdukcją i zakooczonych fragmentem symbolizującym trzęsienie ziemi i Zmartwychwstanie. Sam kompozytor, wspominając później pierwsze wykonanie dzieła, pisał: Mury, okna i kolumny katedry były pokryte czarną tkaniną, wielka lampa wisiała w centrum, oświetlając mistyczną ciemnośd. O północy drzwi katedry zostały zamknięte i orkiestra zaczęła grad. Biskup stanął za pulpitem, wypowiedział pierwszą z fraz z komentarzem, opadł na kolana przed ołtarzem i przeżywał. Biskup wstawał i klękał tak siedem razy i za każdym razem orkiestra grała po jego komentarzu. Utwór, którego pierwsza wersja przeznaczona była na orkiestrę, doczekał się wielu transkrypcji. Na koncercie usłyszymy wersję powstałą w 1787 roku, w opracowaniu na kwartet smyczkowy , czwartek Wrocław, Kościół Uniwersytecki, godz. 19:00 Ebbe Munk dyrygent Helen Davies Mikkelborg harfa

6 Torsten Nielsen baryton Flemming Dreisig organy Copenhagen Royal Chapel Choir G.P. da Palestrina Canite tuba in Sion / Rorate coeli F. Liszt Das Vaterunser (oratorium Chrystus) G.P. da Palestrina Stabat Mater dolorosa F. Liszt Wariacje na temat Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen J.S. Bacha F. Liszt Ave Maria G.P. da Palestrina Sicut cervus desiderat ad fontes / Sitivit anima mea F. Liszt Qui seminant in Lacrimis, Die Seligkeiten (oratorium Chrystus), Inno a la Vergine Maria, Salve Regina Mój związek z katolicyzmem sięga czasów dzieciostwa i ciągle pozostaje uczuciem ogarniającym mnie całego pisał w 1863 roku 51-letni Franciszek Liszt. Jego ekscentryczny oraz dosyd swobodny i luksusowy styl życia powodował, że trudno było uwierzyd współczesnym kompozytorowi w szczerośd jego religijnych zainteresowao. Jednak w dojrzałym już wieku, po rozstaniu z wieloletnią przyjaciółką i partnerką, Liszt zamieszkał w Rzymie. Przeniósł się nawet do tamtejszego klasztoru Madonna del Rosario, znajdującego się na wzgórzu Monte Mario, gdzie otrzymał upragniony spokój i intymnośd. Był to czas, w którym z wielkim zaangażowaniem zwrócił się ku muzyce religijnej, a w 1865 roku z rąk Piusa IX przyjął nawet niższe święcenia kapłaoskie, które nie zobowiązywały do zachowania celibatu. Podobne święcenia prawie dwieście lat wcześniej przyjął Giovanni Pierluigi da Palestrina wybitny włoski kompozytor epoki renesansu. Do tego kroku skłoniły go śmierd bliskich i problemy finansowe. Po roku jednak zmienił zdanie i wkrótce stanął na ślubnym kobiercu. Palestrina zasłynął z utworów religijnych. Prostota i powaga jego dzieł, a także dbałośd o starannośd deklamacji tekstu zadecydowały o uznaniu przez Sobór Trydencki stylu palestrinowskiego za oficjalny styl wielogłosowej muzyki kościelnej. Warto podkreślid, że utwory Palestriny stanowiły inspirację dla twórczości Liszta. Dzieła obu kompozytorów usłyszymy w wykonaniu duoskich artystów , czwartek Wrocław, Kościół Uniwersytecki, godz. 21:30 Marcin Czarnik narrator Anna Markowicz śpiew Lutosławski Quartret P. Mykietyn II Kwartet smyczkowy W.A. Mozart Kwartet smyczkowy d-moll KV 421 M. Markowicz Zaprawdę powiadam Ci (prawykonanie)

7 Pewnego razu Józef Haydn, zwracając się do Leopolda Mozarta, oznajmił: Przysięgam na Boga, paoski syn jest największym kompozytorem, jakiego znam z nazwiska oraz jako osobę: ma wyczucie smaku, a ponadto największą wiedzę na temat sztuki komponowania. Papę Haydna oraz młodego Wolfganga Amadeusa łączyła przyjaźo i wzajemny szacunek. W dowód wdzięczności za opiekę, jaką Mozart został otoczony, dedykował on Haydnowi cykl sześciu kwartetów, z których zaprezentowany zostanie drugi, ukooczony prawdopodobnie w 1783 roku. Na koncercie zabrzmią również utwory kompozytorów współczesnych. Dla Pawła Mykietyna komponowanie to chodzenie po ulicy, siedzenie w kinie, budzenie się rano z jakimś pomysłem i powolne układanie tego w głowie, to praca na niebezpiecznych częstotliwościach emocjonalnych. Nie ma stanów pośrednich, jest się albo w euforii, albo w depresji. Jego II Kwartet smyczkowy powstał w 2006 roku na zamówienie światowej sławy kwartetu Kronos, a cechuje go nowatorskie brzmienie wynikające z zastosowanej przez kompozytora mikrotonowości. Podczas koncertu nastąpi również prawykonanie utworu Marcina Markowicza drugiego skrzypka Lutosławski Quartet, a także koncertmistrza Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Wrocławskiej , piątek Wrocław, Kolegiata Świętego Krzyża i św. Bartłomieja, godz. 19:00 Fabio Bonizzoni klawesyn, dyrygent La Risonanza A. Caldara Oratorium La Passione di Gesù Cristo Fabio Bonizzoni jest jednym z najlepszych klawesynistów i organistów swojego pokolenia. Po kilku latach występowania z orkiestrami specjalizującymi się w wykonawstwie muzyki dawnej postanowił założyd zespół, z którym obecnie koncertuje w całej Europie. Bonizzoni wraz z La Risonanza dokonał wielu znakomitych nagrao płytowych muzyki baroku. Podczas jednego z koncertów festiwalu Wratislavia Cantans w interpretacji artystów usłyszymy oratorium jednego z czołowych kompozytorów epoki baroku, znanego dzięki swoim operom i oratoriom, Antonio Caldary. Muzyk ten większośd swojego życia spędził jako maestro di cappella na dworach w Mantui, Barcelonie, Rzymie i Wiedniu , sobota Wrocław, św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława, godz. 20:00 Gallicantus O. di Lasso Lagrime di San Pietro Święty Piotr trzy razy wyparł się Jezusa przed jego śmiercią na krzyżu. Gdy Apostoł uświadomił sobie, że stało się to, co przepowiedział mu Chrystus, a w co trudno mu było

8 wcześniej uwierzyd, gorzko zapłakał. Do tego fragmentu Męki Paoskiej nawiązał renesansowy kompozytor Orlando di Lasso. Łzy św. Piotra napisane zostały na siedem głosów. Liczba ta miała symbolizowad cierpienie. W całym cyklu znajduje się dwadzieścia madrygałów i jeden motet, w sumie dwadzieścia jeden, czyli wielokrotnośd liczby siedem. Orlando di Lasso już za życia był niezwykle cenionym twórcą. W jego dorobku znaleźd można aż dwa tysiące dzieł. Dedykowane papieżowi Klemensowi VIII Łzy św. Piotra stanowią ostatnią pozycję długiej listy kompozycji. Ukooczone zostały zaledwie na trzy tygodnie przed śmiercią artysty. Utwór ten zabrzmi w interpretacji angielskiej grupy wokalnej Gallicantus, niegdyś członków The King s Singers, Westminster Cathedral Choir czy Westminster Abbey , niedziela Wrocław, Katedra Polskokatolicka św. Marii Magdaleny, godz. 19:00 Paul McCreesh dyrygent Gillian Webster sopran Christine Rice mezzosopran Edgaras Montvidas tenor David Wilson-Johnson bas-baryton Chór Filharmonii Wrocławskiej Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach A. Dvořák Stabat Mater op. 58 Stabat Mater to jedna z najsłynniejszych średniowiecznych sekwencji, której pełen smutku i zadumy wyraz stanowił inspirację w twórczości wielu kompozytorów. Tekst zawierający opis Męki Paoskiej widzianej oczami Matki napisał włoski poeta i mistyk Jacopone da Todi. Pierwsze szkice Stabat Mater Antonina Dvořáka powstały w lutym 1876 roku. Kompozytor zwrócił się ku tak przejmującej tematyce z powodu śmierci nowonarodzonej córki Józefy. Kolejny ciąg tragicznych zdarzeo w małżeostwie Dvořáków, tj. śmierd dwojga następnych dzieci Rużeny i Otokara, przerwał dalsze prace nad utworem. Został on skooczony i zorkiestrowany dopiero jesienią 1877 roku. Do dziś dzieło to uznawane jest za jedno z najpiękniejszych i najdojrzalszych utworów w twórczości czeskiego kompozytora, a jego pozamuzyczna inspiracja sprawia, że staje się jednym z najbardziej wzruszających w całej historii muzyki. W Katedrze Polskokatolickiej św. Marii Magdaleny wystąpią znakomici soliści, Chór Filharmonii Wrocławskiej oraz Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia pod batutą dyrektora artystycznego festiwalu Paula McCreesha.