Informacja o projekcie Wnioski

Transkrypt

1 Seminarium Projektu HerMan Zarządzanie dziedzictwem kulturowym w Europie Środkowej (Management of Cultural Heritage in the Central Europe Area Moving from Conservation to Management) Informacja o projekcie Wnioski Instytut Rozwoju Miast 15 grudnia 2014 r. Wykorzystano materiały i fotografie zamieszczone w materiałach sporządzonych przez partnerów projektu oraz na stronie oraz materiały IRM

2 Wstęp Projekt HERMAN Zarządzanie dziedzictwem kulturowym w Europie Środkowej (Management of Cultural Heritage in the Central Europe Area) Realizowany w ramach Programu dla Europy Środkowej priorytet 4 poprawa konkurencyjności, obszar interwencji 4.3- Wykorzystywanie zasobów kulturowych. Częściowo finansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF). Czas trwania projektu lipiec 2012r. 31 grudnia 2014.

3 Cele projektu 1. Wspólne opracowanie i przetestowanie, strategii, modeli, procedur i sposobów finansowania ochrony i wykorzystania zasobów kulturowych 2. Zidentyfikowanie i wykreowanie innowacyjnych usług i funkcji które mogą pełnić niedoceniane obiekty dziedzictwa kulturowego, pozwalających zarówno na ochronę jak i promocję tych obiektów. 3. Wzmocnienie zdolności zarządzania instytucji i organizacji partnerskich

4 Odbiorcy projektu władze publiczne lokalne i regionalne zarządzający obiektami zabytkowymi mieszkańcy, społeczeństwo i odwiedzający obiekty zabytkowe organizacje pozarządowe, inicjatywy obywatelskie i przedsiębiorstwa europejskich sieci działających w obszarze dziedzictwa kulturowego decydenci szczebla krajowego, rządowe agencje i instytucje

5 Miasto Eger (1) Węgry partner wiodący Miasto Lublin (3) Miasto Rawenna (6) Włochy Miasto Regensburg (9) Niemcy Prowincja Ferrara (7) Włochy Prowincja Treviso (8) Włochy Partnerzy Instytucje eksperckie Marco Polo System (6) Gyula Forster National Centre for Cultural Heritage Management (2) Instytut Rozwoju Miast (4)

6 Eger Miasto Eger liczy 58 tys. mieszkańców. W mieście zachowane jest trwałe dziedzictwo kulturowe będące świadkiem przenikania się kultur, w tym minaret stanowiący najdalej na północ wysunięty w Europie zabytek turecki, łaźnie tureckie, barokowy Kościół Trójcy Świętej, Synagoga pochodząca z 1843 r. Zamek w Egerze stanowi jeden z najważniejszych zabytków węgierskich (XIII w), przebudowany w XVI w. na nowoczesną twierdzę. Ważnym elementem dziedzictwa jest Podziemne Miasto - historyczny system piwnicy położonych w centrum Egeru.

7 Lublin Bogate dziedzictwo kulturowe 365 tysięcznego Lublina, odzwierciedlające wielokulturową ponad 800 letnią historię, należy do najcenniejszych w Polsce zabytków urbanistycznoarchitektonicznych ze średniowieczną architekturą zamkową i kościelną, oraz przykładami harmonii architektury gotyckiej i bizantyjsko - ruskich fresków. Historyczny zespół architektoniczny Lublina został uznany za pomnik historii. Pomnik Historii obejmujący swymi granicami Wzgórze Zamkowe, Wzgórze Staromiejskie oraz część Krakowskiego Przedmieścia stanowi obszar historycznego Lublina, bogaty w materialne i niematerialne świadectwa historii kształtujące również tożsamość współczesnych mieszkańców. Współczesny Lublin charakteryzuje bogate życie naukowe i kulturowe oraz dbałość o dziedzictwo zabytkowe.

8 Rawenna Rawenna, położona w Regionie Emilia Romania i licząca ok. 150 tys. mieszkańców jest ośrodkiem kultury i turystyki, nazywanym miastem mozaik. Znaczenie kulturowe Rawenny opiera się na występowaniu prestiżowych zabytków oraz dobrze zorganizowanym systemie instytucji kultury i organizacji wydarzeń w skali międzynarodowej. Miasto prezentuje dziedzictwo związane z działalnością Dantego. Głównym zasobem kulturowym jest zespół wczesnochrześcijańskich zabytków, będących świadectwem świetności Rawenny w V-VI wieku kiedy to miasto stanowiło europejskie centrum kultury w czasach schyłku świata łacińskiego, będąc stolicą Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego, następnie stolicą królestwa Gotów oraz prowincji bizantyjskiej Egzarchatu Rawenny. Osiem zabytków wpisanych jest na listę UNESCO i zorganizowane są w system wysokiej jakości muzeów.

9 Regensburg Stare miasto liczącego ok. 138 tys. mieszkańców Regensburga, położonego nad Dunajem w Bawarii, wyróżnia historyczne centrum miasta zachowane w bardzo dobrym stanie i tworzące jedno z największych średniowiecznych starych miast na terenie Niemiec. Liczne budynki świadczą o politycznym, handlowym i religijnym znaczeniu miasta od IX w. Stare miasto zachowało podstawowy, pochodzący z XI- XIV w. układ urbanistyczny. Stanowi przykład europejskiego średniowiecznego centrum handlowego. Stare Miasto w 2006 r. zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

10 Prowincja Treviso Prowincja Treviso - położona jest w północno- wschodniej części Włoch w regionie Wenecja Euganejska (Veneto), liczącym ok. 800 tys. mieszkańców, w tym 82 tys. mieszkańców miasta Treviso. Obszary prowincji charakteryzują się żywym i różnorodnym dziedzictwem kulturowym reprezentowanym przez średniowieczne budynki, kościoły zamki, klasztory zabytki archeologiczne i zbiory muzealne. Cennym zasobem kulturowym są bogate zbiory bibliotek.

11 Prowincja Ferrara Prowincja Ferrara położona jest w północnowschodniej części Włoch w regionie Emilia Romania i liczy ok. 350 tys. mieszkańców, w tym ok. 135 tys. to mieszkańcy miasta Ferrara. Bogate zasoby kulturowe prowincji to muzea archeologiczne, Muzeum sztuki starożytnej i renesansowej, Muzeum sztuki nowoczesnej, Muzeum sztuki naturalnej, Muzeum Historyczne, ekomuzea z chronionymi obszarami Parku Delty Padu wpisanym na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Prowincja Ferrara.

12 Zasoby kulturowe analizowane w projekcie HERMAN Rawenna: Muzeum Dantego, Dom Kamiennych Dywanów, TAMO Tutta l avventura del Mosaico, Krypta Rodziny Rosponi i Ogrody Dachowe, Park Archeologiczny Classe. Lublin: historyczny zespół urbanistyczno-architektoniczny. Regensburg: dzielnica staromiejska miasta ze Stadtamhof. Eger: Zamek, łaźnia turecka, Mała Synagoga, Kościół Trójcy Świętej, podziemne miasto. Ferrara: Muzea archeologiczne, Muzea sztuki antycznej i renesansowej, muzea sztuki nowoczesnej, eco muzea, Muzeum Natury, Muzeum historyczne. Treviso: Sieć bibliotek.

13 Wnioski z przeglądu sposobów zarządzania Partnerzy projektu HERMAN zidentyfikowali następujące sposoby organizacji zarządzania dziedzictwem kulturowym: zarządzanie przez władze lokalne z udziałem jednostki koordynującej (np.. Regensburg) zarządzanie przez muzea, z koordynacją opartą na obowiązujących standardach i z udziałem podmiotów zewnętrznych (np. Ferrara) zarządzanie w obrębie poszczególnych obiektów dziedzictwa, z nadzorem koordynatora regionalnego (np Treviso) zarządzanie przez organizację non-profit (na podstawie umowy) (np. Ravenna) zarządzanie przez właściciela obiektów, bez udziału koordynatora działań (np. Eger, Lublin).

14 Wnioski z przeglądu sposobów zarządzania Wprowadzanie skutecznych systemów zarządzania zależy od rodzaju, cech i potrzeb obiektów oraz kontekstu kulturowego i przyrodniczego Systemy zarządzania mogą opierać się na tradycyjnych praktykach, istniejących instrumentach planowania lokalnego i regionalnego oraz innych mechanizmach Park Kultury jest formą ochrony obiektów dziedzictwa kulturowego, która może mieć zastosowanie w stosunku do dużej powierzchni i struktur miejskich. Plany zarządzania obiektami będącymi na liście światowego dziedzictwa UNESCO mogą być wzorcami dobrych praktyk. Zasadą Planu Zarządzania jest kierowanie rozwojem miasta w taki sposób, aby w równym stopniu zapewnić ochronę dziedzictwa historycznego, jak i gospodarczą żywotność i rozwój miasta.

15 Wnioski z przeglądu sposobów zarządzania Partnerzy projektu przywiązują dużą wagę, do przywrócenia znaczenia swoich obiektów historycznych w życiu społecznym miasta. Dotyczy to zwłaszcza zarządzania rewitalizowanymi obiektami, które mogą tworzyć nowe wartości w strukturze społecznej i przestrzennej i przyczyniać się rozwoju życia kulturalnego.

16 Realizowane działania Przegląd europejskich przykładów zarządzania Akcje pilotażowe Wizyty studialne Materiały prezentujące wyniki- dostępne na stronie Pilot Action Assessment Benchmark Study Handbook of innovative management strategies and models on cultural heritage Toolbox for heritage asset development Handbook for cultural management courses Policy Recommendation

17 Kursy dotyczące zarządzania dziedzictwem kulturowym Przeprowadzono 4 kursy szkoleniowe: 1. General Issues of Cultural Heritage Management, Kraków, Moving from conservation to management. The challenge of the new heritages" 2. Finnancial Issues of Cultural Heritage Management, Wenecja Tools and strategies for the economics of culture 3. Marketing of Cultural Heritage Management, Ravenna The communication of Cultural Heritage in times of financial crisis 4. Collaborative Management Methods for Steakholders, Regensburg Benefits of the integrated approach. Training of personal skills for collaborative management. Methodologies for stakeholders collaboration

18 Kursy dotyczące zarządzania dziedzictwem kulturowym Sposób prowadzenia i wytyczne dotyczące kursów szkoleniowych związanych z dziedzictwem kulturowym zostały opisane w formie podręcznika dostępnej w wersji elektronicznej e-booka

19 Akcje pilotażowe dotycząca ochrony i zachowania w dobrym stanie zasobów dziedzictwa kulturowego "Monumentenwacht - System diagnozy zabytków realizowana przez Forster Centre, przetestowanie, na przykładzie kilkunastu obiektów zabytkowych Egeru, holenderskiej metody wczesnego ostrzegania pozwalającej na monitorowanie stanu obiektów, połączone z reakcją polegającą na podejmowaniu działań konserwujących i remontowych. Pozwala to uniknąć w przyszłości dużej skali renowacji

20 Akcje pilotażowe ukierunkowane na udział społeczeństwa w ochronie i wykorzystaniu przestrzeni i obiektów zabytkowych Metody wspólnego zarządzania przestrzenią publiczną Lublin określenie skutecznych metod współpracy z zainteresowanymi stronami dla opracowania ogólnych zasad lokalizacji oraz dopuszczalnych form tablic i ogłoszeń w przestrzeni publicznej zabytkowego obszaru Starego Miasta i śródmieścia Lublina Organizacje pozarządowe w Małej Synagodze Eger utworzenie platformy dialogu dla lokalnych organizacji obywatelskich dla wprowadzenia nowych usług i funkcji związanych z różnorodną działalnością artystyczną w obiektach zabytkowych

21 Akcje pilotażowe dotyczące narzędzi udostępniania zasobów dziedzictwa kulturowego z wykorzystaniem nowoczesnych technik komunikacji Realizacja i cyfrowego Katalogu sieci bibliotek Prowincji Treviso rozwinięcie możliwości korzystania z zasobów 120 bibliotek, wprowadzenie innowacyjnych usług w zakresie udostępniania materiałów m.in. e-książek, audiobooków, muzyki, czasopism, zdjęć, banku danych. Mówiąca Rawenna Talking Ravenna osobisty przewodnik po dziedzictwie kulturowym, aplikacja na telefony pozwalająca na wybór tras zwiedzania opracowanych przez ekspertów. Mówiące zabytki Egeru aplikacja na telefony, mobilny przewodnik po mieście, mający na celu m.in. zwiększenie przywiązania lokalnej społeczności do dziedzictwa kulturowego. Film o muzeach prowincji Ferarry film promujący dziedzictwo kulturowe prowincji w innowacyjny i zabawny sposób.

22 Podsumowanie wyników i wnioski Dziedzictwo kulturowe jest obecnie ważnym elementem życia społecznego i gospodarczego, a w niektórych przypadkach zasobom dziedzictwa przyznawana jest kluczowa rola w gospodarce miast czy regionów. Jedną z ideowych podstaw budowania zasad ochrony i wykorzystania dziedzictwa kulturowego miast są Rekomendacje UNESCO w sprawie historycznego krajobrazu miejskiego. Niematerialne dziedzictwo kulturowe, w powiązaniu ze środowiskiem przyrodniczym jest ważnym elementem budowania tożsamości społeczeństw miast i regionów a także zasobem budującym potencjał turystyczny. W zarządzaniu zasobem kulturowym ochrona nie może być przeciwstawiana rozwojowi miast, chociaż potencjalne na tym polu pojawia się wiele napięć i konfliktów. Dziedzictwo kulturowe cierpi na niedoinwestowanie. Obecnie niezbędne jest poszukiwanie sposobów wykorzystania zasobów pozwalających na utrzymanie ich walorów a także produkowanie kultury.

23 Podsumowanie wyników i wnioski Wysoki stopień zagrożenie zasobów wymaga organizacji systemów monitorowania tych zagrożeń. Wzrasta znaczenie tworzenia platform służących budowaniu bazy danych o wartościach obszarów, udostępnianiu wiedzy a także włączaniu społeczności lokalnej w procesy zarządzania. Popularne stają się nowoczesne techniki udostępniania dziedzictwa Utrzymani walorów obiektów zabytkowych powinny opierać się na wspólnej zintegrowanej wizji terytorialnej wizji oraz wkładzie wszystkich zainteresowanych podmiotów. Dziedzictwo kulturowe powinno być traktowane jako element terytorialnego systemu kulturowego z uwzględnieniem dzielnic kulturowych Podejście menażerskie do dzielnicy kulturowej ma na celu tworzenie sieci lokalnych opartych na specyfice terenu. Plany zarządzania związane są głównie z podejściem terytorialnym i dzielnicami kulturowymi.

24 Dziękujemy za uwagę Projekt współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu dla Europy Środkowej. Praca naukowa jest finansowana ze środków finansowych na naukę w latach przyznanych na realizację projektu międzynarodowego współfinansowanego