Proces usamodzielniania. wymienionych w art. 88 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie

Transkrypt

1 Proces usamodzielniania wychowanków w placówek wymienionych w art. 88 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej

2 CZYM JEST USAMODZIELNIENIE? To proces, który rozpoczyna się już z chwilą przyjęcia małoletniego do placówki lub rodziny zastępczej i formalnie trwa od 18 do 25 roku życia. Ma on na celu wejście osoby usamodzielnianej w dorosłe, samodzielne życie w integracji ze środowiskiem. Tuż przed osiągnięciem pełnoletności osoba usamodzielniana wspólnie z opiekunem procesu spisuje indywidualny program usamodzielnienia. Oceny realizacji programu dokonuje się po ukończeniu przez nią 25 lat, chyba, że usamodzielnienie wychowanka nastąpi wcześniej. Wychowankowie po formalnym zakończeniu programu mogą nadal korzystać ze wsparcia, poradnictwa i pracy socjalnej.

3 INDYWIDUALNY PROGRAM USAMODZIELNIENIA (1) to dokument określający wszystkie ważne dla przyszłości młodego człowieka aspekty usamodzielnienia, opracowany przez wychowanka przy współudziale opiekuna. Dobrze opracowany program pozwala na szczegółowe zaplanowanie drogi życiowej usamodzielnianego wychowanka, w tym planu kontynuowania nauki. Program zawierający zobowiązanie wychowanka do realizacji poszczególnych etapów programu, zatwierdzony przez PCPR staje się podstawą do przyznania świadczeń związanych z usamodzielnieniem.

4 INDYWIDUALNY PROGRAM USAMODZIELNIENIA (2) Program ten określa obowiązki osoby usamodzielnianej, w tym: formy uzyskania wykształcenia, podjęcia zatrudnienia, uzyskania odpowiednich warunków mieszkaniowych, uzyskania należnych świadczeń wraz z terminem ich realizacji. Treść programu wypełniają obowiązki usamodzielnianego wychowanka oraz zobowiązania podjęte przez opiekuna usamodzielnienia. W przypadku zmiany sytuacji życiowej osoby usamodzielnianej może ona wraz z opiekunem dokonać zmian w programie a następnie przedstawić go do zatwierdzenia PCPR. Niewykonywanie obowiązków przez osobę usamodzielnianą może spowodować odmowę lub zawieszenie wypłacania świadczeń pieniężnych.

5 KOMU PRZYSŁUGUJE POMOC? Wychowankom opuszczającym: rodziny zastępcze, placówki opiekuńczo- wychowawcze, placówki wymienione w art. 88 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, czyli: - zakłady poprawcze, - młodzieżowe ośrodki wychowawcze, - młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapewniające całodobową opiekę, - schroniska dla nieletnich, - dps dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie (w przypadku gdy ta osoba jest zdolna do samodzielnej egzystencji) - specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, - specjalne ośrodki wychowawcze -domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży.

6 PODSTAWA PRAWNA PROCESU USAMODZIELNIENIA (1) 1. Usamodzielniani wychowankowie rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych, którzy opuścili te formy pieczy zastępczej przed r.: - Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009r., Nr 175, poz z późn. zm. w brzmieniu przed r.) - Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie (Dz. U. z 2005r., Nr 6 poz. 45 z późn. zm.).

7 PODSTAWA PRAWNA PROCESU USAMODZIELNIENIA (2) 2. Usamodzielniani wychowankowie rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych, którzy opuścili te formy pieczy zastępczej po r.: Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (jednolity tekst Dz. U. z 2013r., poz.135 z późn. zm.)

8 PODSTAWA PRAWNA PROCESU USAMODZIELNIENIA (3) 3. Usamodzielniani wychowankowie placówek wymienionych w art.88 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej: Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (jednolity tekst Dz. U. z 2013r., poz. 182), Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 sierpnia 2012 r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie (Dz. U. poz. 954 ) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2012r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.

9 FORMY POMOCY pomoc pieniężna na usamodzielnienie pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki pomoc na zagospodarowanie w formie rzeczowej pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym pomoc w uzyskaniu zatrudnienia Pomoc, ta udzielana jest w trybie postępowania administracyjnego, zakończonego wydaniem decyzji administracyjnej, w toku którego niezbędne jest ustalenie w drodze wywiadu środowiskowego sytuacji wychowanka.

10 WARUNKI PRZYZNANIA POMOCY (1) 1) wskazanie przez osobę usamodzielnianą, co najmniej na 2 miesiące przed osiągnięciem przez nią pełnoletności, danych osobowych osoby, która podejmuje się pełnienia funkcji opiekuna usamodzielnienia, przedstawienie pisemnej zgody tej osoby oraz uzyskanie zgody kierownika PCPR; 2) opracowanie wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, co najmniej na miesiąc przed osiągnięciem pełnoletności programu usamodzielnienia, zobowiązanie się przez osobę usamodzielnianą do jego realizacji i zatwierdzenie go przez kierownika PCPR;

11 WARUNKI PRZYZNANIA POMOCY (2) 3) złożenie wniosku o przyznanie pomocy; 4) spełnienie kryterium dochodowego (dotyczy przyznania pomocy pieniężnej na kontynuację nauki oraz pomocy pieniężnej na usamodzielnienie) osoba samotnie gospodarująca 1084 zł osoba wspólnie gospodarująca z rodziną 912 zł, 5) pobyt w placówce, o której mowa w art. 88 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej lub pieczy zastępczej powyżej 1 roku, na podstawie orzeczenia sądu.

12 KTO UDZIELA POMOCY? Pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy na kontynuowanie nauki udziela starosta powiatu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby usamodzielnianej przed skierowaniem do placówki, w Warszawie pomoc ta przyznawana jest w imieniu Prezydenta m. st. Warszawy przez WCPR. Pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, w uzyskaniu zatrudnienia oraz na zagospodarowanie w formie rzeczowej udziela starosta właściwy ze względu na miejsce osiedlenia się osoby usamodzielnianej.

13 POMOC PIENIĘŻNA NA KONTYNUOWANIE NAUKI Pomoc ta przysługuje osobie usamodzielnianej kontynuującej naukę w gimnazjum, szkole ponadpodstawowej, szkole ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej. Pomoc przyznaje się na czas nauki, do czasu jej ukończenia, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 25 roku życia, po przedłożeniu na początku każdego semestru zaświadczenia stwierdzającego kontynuowanie nauki. Pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki przysługuje w wysokości 30% podstawy, tj. obecnie 494,10.

14 POWODY ZAPRZESTANIA UDZIELANIA POMOCY NA KONTYNUOWANIE NAUKI kontynuowanie nauki w szkole ponadgimnazjalnej lub szkole wyższej, która zapewnia nieodpłatną naukę i nieodpłatne pełne utrzymanie, trzykrotna zmiana na tym samym poziomie kształcenia szkoły lub szkoły wyższej bez uzasadnionych powodów. Aby ocenić, czy zmiana szkoły była uzasadniona, brana jest pod uwagę zgodność z planem kontynuowania nauki zawartym w programie usamodzielnienia, ocena opiekuna usamodzielnienia oraz to, czy zmiana szkoły jest korzystna z punktu widzenia rozwoju edukacyjnego i zawodowego wychowanka.

15 POMOC NA USAMODZIELNIENIE (1) W przypadku gdy osoba usamodzielniana kontynuuje naukę, pomoc wypłaca się po ukończeniu nauki, w uzasadnionych przypadkach pomoc tę można wypłacić w trakcie trwania nauki. Warunkiem przyznania pomocy jest pisemna deklaracja osoby usamodzielnianej zawarta w programie usamodzielnienia, że pomoc ta zostanie przeznaczona na zaspokojenie ważnej, życiowej potrzeby, w szczególności na: polepszenie warunków mieszkaniowych, stworzenie warunków do działalności zarobkowej, w tym podniesienie kwalifikacji zawodowych, pokrycie wydatków związanych z nauką innych niż na kontynuację nauki.

16 WYSOKOŚĆ POMOCY NA USAMODZIELNIENIE Wysokość ta uzależniona jest od okresu pobytu w placówce, o której mowa w art. 88 ust. 1 ustawy i wynosi: 1) 300 % podstawy, tj. obecnie 4941 zł w przypadku gdy osoba usamodzielniana przebywała w tej placówce przez okres powyżej 3 lat; 2) 200 % podstawy, tj. obecnie 3294 zł - w przypadku gdy osoba usamodzielniana przebywała w tej placówce przez okres od 2 do 3 lat; 3) 100 % podstawy, tj. obecnie 1647 zł - w przypadku gdy osoba usamodzielniana przebywała w tej placówce przez okres od roku do 2 lat.

17 PRZYCZYNY ODMOWY POMOCY PIENIĘŻNEJ 1) istnieje uzasadnione przypuszczenie, że pomoc pieniężna zostanie wykorzystana niezgodnie z celem, na jaki została przyznana; 2) osoba usamodzielniana przed osiągnięciem pełnoletności opuściła samowolnie placówkę, w której przebywała; 3) osoba usamodzielniana porzuci naukę umożliwiającą jej przygotowanie zawodowe i nie podejmie zatrudnienia; 4) osoba usamodzielniana porzuci pracę i uchyla się od podjęcia proponowanego jej zatrudnienia; 5) osoba usamodzielniana została skazana prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa z winy umyślnej.

18 POWODY ZAWIESZENIA POMOCY 1) wystąpiły szczególne okoliczności związane z tokiem nauki, stanem zdrowia lub zdarzeniem losowym dotyczącym osoby usamodzielnianej; 2) nastąpiła przerwa w kontynuowaniu nauki przez osobę usamodzielnianą w okresie między ukończeniem przez nią szkoły niższego stopnia a rozpoczęciem nauki w szkole wyższego stopnia; 3) stwierdzi się marnotrawienie przyznanej pomocy; 4) osoba usamodzielniana nie realizuje programu usamodzielnienia. 5) w przypadku gdy przeciwko osobie usamodzielnianej wszczęto postępowanie karne o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, do czasu prawomocnego zakończenia postępowania..

19 POMOC NA ZAGOSPODAROWANIE W FORMIE RZECZOWEJ Pomoc tę można przeznaczyć na: materiały niezbędne do przeprowadzenia remontu i wyposażenia mieszkania, niezbędne urządzenia domowe, pomoce naukowe, sprzęt rehabilitacyjny, sprzęt, który może służyć do podjęcia zatrudnienia. Wysokość pomocy na zagospodarowanie ustala się do wysokości równowartości 300 % podstawy, tj. obecnie 4941 zł.

20 MIESZKANIA CHRONIONE (1) Pobyt w mieszkaniu chronionym może być przyznany osobie, która ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność albo chorobę potrzebuje wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymaga całodobowej opieki. Pobyt w mieszkaniu chronionym jest ściśle określony i powiązany z faktem oczekiwania na przydział mieszkania z zasobów lokalowych. Pobyt ten nie może być dłuższy niż rok.

21 MIESZKANIA CHRONIONE (2) Na terenie m. st. Warszawy mieszkania chronione dla młodzieży są przypisane bezpośrednio placówkom opiekuńczo wychowawczym, które wskazują swoich wychowanków do zamieszkania w nich. W przypadku wolnych miejsc w tych lokalach, mogą z nich skorzystać inni usamodzielniani wychowankowie. Za pobyty w mieszkaniu chronionym odpłatność ponosi usamodzielniany wychowanek. W trakcie pobytu w mieszkaniu chronionym obowiązuje konieczność stosowania się do regulaminu, z którym wychowanek zapoznany jest przed zamieszkaniem w danym mieszkaniu.

22 Wychowanek PODMIOTY ZAANGAŻOWANE W PROCES USAMODZIELNIENIA Placówka opiekuńczo-wychowawcza lub rodzina zastępcza Placówka, o której mowa w art.88 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej Opiekun usamodzielnienia Jednostki organizacyjne wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej (w Warszawie: pracownik socjalny WCPR i pracownicy projektu Integracja dla Samodzielności ) Organizacje pozarządowe np. Fundacja po DRUGIE, Fundacja Robinson Crusoe.

23 ZADANIA PLACÓWKI, O KTÓREJ MOWA W ART. 88 UST. 1 USTAWY WOBEC PCPR Poinformowanie właściwego PCPR nie później niż do 10 grudnia roku poprzedzającego o wychowankach, którzy w danym roku kalendarzowym osiągną pełnoletność, Poinformowanie PCPR o zamiarze usamodzielnienia się wychowanka co najmniej na 3 miesiące przed terminem opuszczenia przez niego placówki, Przekazanie dokumentacji wychowanka do PCPR nie później niż na miesiąc przed terminem opuszczenia przez niego placówki.

24 ZADANIA PLACÓWKI, O KTÓREJ MOWA W ART. 88 UST. 1 USTAWY WOBEC WYCHOWANKA Poinformowanie o przysługujących mu prawach i obowiązkach. Przygotowanie do usamodzielnienia, które ma na celu jak najlepsze, najefektywniejsze przygotowanie go do dorosłego, samodzielnego, odpowiedzialnego i dojrzałego życia poza placówką. Pomoc w wypełnieniu druku wyznaczenia opiekuna usamodzielnienia i przesłanie go do PCPR na 2 miesiące przed osiągnięciem przez wychowanka pełnoletności Pomoc w przygotowaniu indywidualnego programu usamodzielnienia wspólnie z opiekunem oraz przesłanie go do PCPR na miesiąc przed osiągnięciem przez wychowanka pełnoletności.

25 OPIEKUN PROCESU USAMODZIELNIENIA Opiekun usamodzielnienia towarzyszy wychowankowi przez cały proces usamodzielnienia, czyli do momentu zrealizowania programu usamodzielnienia i dokonania oceny końcowej procesu usamodzielnienia. Osoba ta musi zostać zaakceptowana przez dyrektora placówki, a następnie przez kierownika PCPR. Jest to osoba wspierająca osobę usamodzielnianą w dążeniu do osiągnięcia wyznaczonych celów zawartych w indywidualnym programie usamodzielnienia.

26 ZADANIA OPIEKUNA PROCESU USAMODZIELNIENIA zaznajomienie się z dokumentacją i drogą życiową osoby usamodzielnianej, opracowanie wspólnie z osobą usamodzielnianą indywidualnego programu usamodzielnienia oraz w przypadku zaistnienia takiej konieczności jego modyfikowanie, współpraca z rodziną osoby usamodzielnianej oraz ze środowiskiem lokalnym, zwłaszcza ze szkołą oraz gminą, opiniowanie wniosku o pomoc pieniężną na usamodzielnienie i pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki.

27 ZADANIA PRACOWNIKA SOCJALNEGO WCPR WOBEC USAMODZIELNIANYCH (1) Udzielanie informacji o prawach i obowiązkach osobie, która opuszcza placówkę i deklaruje przystąpienie do indywidualnego programu usamodzielnienia oraz innych informacji dotyczących funkcjonujących instytucjach mogących służyć wychowankowi pomocą, tj. ośrodku pomocy społecznej, klubach pracy, poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz instytucjach pozarządowych działających na rzecz młodzieży, Kontaktowanie się w sprawach dotyczących wychowanka z opiekunem usamodzielnienia, ze szkołą, do której uczęszcza wychowanek, organizacją pozarządową działającą na rzecz usamodzielnianych wychowanków,

28 ZADANIA PRACOWNIKA SOCJALNEGO WCPR WOBEC USAMODZIELNIANYCH (2) Prowadzenie dokumentacji dotyczącej przebiegu kontaktów i spotkań z wychowankiem, ustaleń z nim dotyczących przebiegu nauki, sposobu jej dokumentowania bądź podejmowania kroków dotyczących podjęcia zatrudnienia, udziału w szkoleniach, projektach kierowanych do osób usamodzielnianych lub ewentualnie innych zadań ustalonych wspólnie z wychowankiem, Wspólna praca na rzecz życiowego usamodzielnienia wychowanka oraz faktycznej realizacji przez niego indywidualnego programu usamodzielnienia.

29 PROJEKT WCPR INTEGRACJA DLA SAMODZIELNOŚCI (1) Młodzież usamodzielniana może skorzystać z pomocy w ramach Projektu Integracja dla Samodzielności. Wychowankowie w ramach Projektu mogą skorzystać z: - Instrumentów aktywizacji zawodowej, w tym usług doradcy zawodowego, - Instrumentów aktywizacji edukacyjnej, w tym zajęć w ramach podnoszenia kluczowych kompetencji o charakterze zawodowym lub zdobywania nowych kompetencji i umiejętności zawodowych, umożliwiających aktywizację zawodową, skierowanie i sfinansowanie terapii psychologicznej, rodzinnej lub psychospołecznej dla rodzin lub osób,

30 PROJEKT WCPR INTEGRACJA DLA SAMODZIELNOŚCI (2) -Instrumentów aktywizacji społecznej, w tym z uczestnictwa w grupach i klubach samopomocowych, treningach kompetencji i umiejętności społecznych, poradnictwa i wsparcia indywidualnego oraz grupowego w zakresie podniesienia kompetencji życiowych i umiejętności społeczno-zawodowych umożliwiających docelowo powrót do życia społecznego, w tym w formie wyjazdowej, poradnictwa specjalistycznego oraz z informacji o prawach i uprawnieniach: zajęcia edukacyjne w zakresie edukacji seksualnej i profilaktyki itp.

31 PROBLEMY DOSTRZEGANE PRZEZ WCPR (1) Samodzielne, odpowiedzialne dorosłe życie często budzi wiele obaw, ale równie często wzbudza w młodych osobach wolę do pełnego decydowania o sobie, swoich wyborach życiowych. Młodzi ludzie pragną samodzielnie podejmować decyzje, sprawdzać się w różnych rolach. W obowiązującym stanie prawnym niewiele miejsca poświęcone jest samemu przygotowaniu młodych ludzi do dorosłego życia, zaś praktyka wskazuje, że wychowankowie nie są w pełni wyposażeni w wiedzę i nie orientują się jak sobie radzić po opuszczeniu placówki.

32 PROBLEMY DOSTRZEGANE PRZEZ WCPR (2) Młodzi ludzie stają przed dylematami: - co z edukacją, jak sprostać wymogom edukacyjnym, - jak zaistnieć zawodowo, - gdzie zamieszkać po opuszczeniu placówki czy rodziny zastępczej, - z czego się utrzymać, - jak gospodarować budżetem, - jak organizować czas wolny, życie towarzyskie, gdzie szukać dodatkowej pomocy.

33 PROBLEMY DOSTRZEGANE PRZEZ WCPR (3) Brak przygotowania do usamodzielnienia, Zdarza się, że usamodzielnienie młodym ludziom kojarzy się jedynie z wyjściem z placówki i otrzymaniem jakiejś wyprawki. Wychowankowie nie mają motywacji do nauki, często zmieniają szkoły, zrywają kontakt z pracownikiem WCPR, nie rozliczają się z otrzymanej pomocy. Wychowankowie nie są świadomi istoty usamodzielnienia, nie znają jego celu, a często także nie są świadomi swojej roli w tym procesie. Wychowanków cechuje: niski poziom aspiracji edukacyjnych i ogólna niechęć do nauki; unikanie odpowiedzialności za swoje decyzje i działania; brak poczucia celowości działania; nastawienie roszczeniowe.

34 PROBLEMY DOSTRZEGANE PRZEZ WCPR (4) Dokumenty przesyłane przez niektóre placówki są niekompletne, często brakuje wpisów do programu usamodzielnienia, wypełniane są niewłaściwe druki. Sporządzanie programu usamodzielnienia postrzegane jest niekiedy jako zbędna biurokracja, niepotrzebne wypełnianie papierów, uzyskanie świadczeń pieniężnych traktowane jest jako cel, a nie element procesu usamodzielnienia. Opiekunami procesu usamodzielnienia zostają przypadkowe osoby, które nie wypełniają zadań im powierzonych. Osoba usamodzielniana nie posiada wiedzy o roli opiekuna.

35