1. Stany i zmiany przedrakowe raka gruczołowego przełyku, refluksowe zapalenie przełyku, przełyk Barretta, dysplazja w przełyku Barretta
|
|
- Bożena Lewandowska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 POL J PTHOL 2013; 64 (4) (SUPLEMENT 2): S10-S16 RK GRUCZOŁOWY PRZEŁYKU I POŁĄCZENI PRZEŁYKOWO-ŻOŁĄDKOWEGO NDRZEJ MRÓZ 1. Stany i zmiany przedrakowe raka gruczołowego przełyku, refluksowe zapalenie przełyku, przełyk arretta, dysplazja w przełyku arretta 1.1. Refluksowe zapalenie błony śluzowej przełyku Zarzucanie treści żołądkowej do dystalnego odcinka przełyku prowadzi do rozwoju zmian zapalnych w błonie śluzowej przełyku. Klinicznie zmiany te objawiają się przede wszystkim w postaci uczucia zgagi, pustego odbijania, dyspepsji, rzadziej dołączają się bardziej zaawansowane objawy, takie jak ból w klatce piersiowej. Podstawą rozpoznania choroby refluksowej jest występowanie typowych objawów choroby obniżających jakość życia i/lub stwierdzenie zmian nadżerkowych. W obrazie morfologicznym obserwowane są różne stopnie nasilenia przewlekłego zapalenia przełyku, aż do wystąpienia nadżerek i owrzodzenia Przełyk arretta Przełyk arretta to rozpoznanie kliniczno-morfologiczne, w którym określonym zmianom endoskopowym towarzyszy zamiana prawidłowego nabłonka wielowarstwowego płaskiego w nabłonek gruczołowy [1] (ryc. 1.). Rycina 1. Obraz endoskopowy przełyku arretta adanie endoskopowe widoczna jest zamiana połyskliwej jasnoróżowej błony śluzowej na żywoczerwoną matową błonę śluzową w dystalnej części przełyku. W zależności od długości obszaru zajętego zmianami wyróżnia się długi (powyżej 3 cm), krótki (1 3 cm) i ultrakrótki (poniżej 1 cm) przełyk arretta. Klasyfikacja z Pragi [2] wprowadza endoskopowe określenia C (circumferential) i M (maximum), według których badający określa okrężny (C) i maksymalny (M) zasięg przełyku arretta w badaniu endoskopowym. adanie mikroskopowe: podłożem powstania przełyku arretta jest uszkodzenie nabłonka wielowarstwowego płaskiego przez proces zapalny aż do całkowitej jego martwicy i złuszczenia, a następnie nieprawidłowa regeneracja nabłonka połączona z metaplazją do nabłonka gruczołowego. Uważa się, że komórką odtwórczą, która ulega metaplazji, jest nisko zróżnicowana komórka pnia (stem cell). Część autorów sądzi, że może to być także komórka nabłonka żołądka czy też komórka pnia śluzówkowych i podśluzówkowych gruczołów przełyku. Nabłonek arretta może zawierać różne typy komórek gruczołowych, najczęściej są to wyspecjalizowane komórki metaplastyczne z wykształconymi komórkami kubkowymi (metaplazja jelitowa kompletna i niekompletna), mogą to być także komórki nabłonka typu dna żołądka, nabłonka typu wpustu, śluzowe komórki cylindryczne, komórki neuroendokrynne oraz mieszane komórki (nabłonek wielorzędowy składający się z komórek nabłonka płaskiego i gruczołowego). W Stanach Zjednoczonych i niektórych krajach Europy do rozpoznania przełyku arretta konieczne jest stwierdzenie komórek kubkowych w badaniu mikroskopowym [3], w Japonii i Wielkiej rytanii wystarczy opisanie komórek nabłonka gruczołowego w obszarze odpowiadającym endoskopowo przełykowi arretta [4]. Warto przypomnieć, że Norman arrett w oryginalnym opisie nie wymieniał komórek kubkowych jako koniecznych do rozpoznania przełyku arretta. Rozpoznanie przełyku arretta koreluje z miejscem pobrania biopsji i obrazem endoskopowym. Podstawą do rozpoznania mikroskopowego jest metaplastyczny nabłonek gruczołowy walcowaty z obecnością komórek kubkowych z obszaru uznanego przez endoskopistę za obszar mogący odpowiadać nabłonkowi arretta (nabłonek koloru łososiowego powyżej górnej granicy fałdów żołądkowych). rak komórek kubkowych/ognisk metaplazji jelitowej nie wyklucza rozpoznania przełyku arretta. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego przy bra- s10
2 RK GRUCZOŁOWY PRZEŁYKU I POŁĄCZENI PRZEŁYKOWO-ŻOŁĄDKOWEGO Tabela I. Przełyk arretta, różnicowanie zmian regeneracyjnych i dysplastycznych [7] CECH MORFOLOGICZN REGENERCJ DYSPLZJ/ NEOPLZJ zapalenie ++ +/ owrzodzenie ++ +/ dojrzewanie powierzchniowe + pleomorfizm +/ utrata polarności +/ atypowe mitozy +/ powierzchowna proliferacja +/ ++ kosmkowa przebudowa +/ +/ zmniejszenie ilości śluzu +/ ++ ku komórek kubkowych wskazany jest tylko opis mikroskopowy bez konkluzji rozpoznania przełyku arretta Dysplazja w przełyku arretta Przełyk arretta jest stanem przedrakowym, który zwiększa ryzyko rozwoju raka gruczołowego przełyku poprzez pojawienie się dysplazji lub neoplazji śródnabłonkowej. Ryzyko rozwoju raka u pacjentów z przełykiem arretta ocenia się na ok. 0,5% na rok, jednak nowsze badania obejmujące duże populacje pacjentów wskazują, że może być ono nawet 5 razy niższe [5]. Dysplazja nabłonka gruczołowego w obszarze przełyku arretta jest zmianą bezobjawową, zazwyczaj niewidoczną endoskopowo, choć w ostatnim czasie próbuje się stosować nowe techniki, takie jak chromoendoskopia, endomikroskopia konfokalna czy endoskopia wąskiego pasma, w celu poprawy wydolności obrazowania. Decydujące znaczenie ma jednak badanie histopatologiczne. W wypadku zmian dysplastycznych do parametrów morfologicznych ocenianych w biopsjach należą [6]: architektonika gruczołów najlepiej oceniać ją pod małym powiększeniem, należy do niej układ gruczołów, stosunek liczby gruczołów do blaszki właściwej, zmiana kształtu gruczołów lub ich obrysu; dojrzewanie powierzchniowe w prawidłowych warunkach strefa proliferacyjna występuje w dolnych partiach gruczołów i ewentualne nawarstwianie się jąder komórkowych oraz zmiany ich kształtu stają się coraz mniej nasilone w warstwach powierzchownych; zmiany cytologiczne hiperchromazja jąder, nawarstwianie, zaburzenia polaryzacji, powiększenie jąder, grudkowanie chromatyny, pojawienie się jąderek i figur podziału; zmiany te należy różnicować z reakcją nabłonka gruczołowego na stan zapalny lub ogniska martwicy; zapalenie i obecność martwicy lub owrzodzenia zmiany te zawsze pogarszają obraz i utrudniają ocenę obecności i ewentualnie stopnia nasilenia dysplazji. Zachowując powyższy algorytm zgodnie z obowiązującymi klasyfikacjami stopniowania dysplazji w nabłonku przewodu pokarmowego (obecnie stosuje się klasyfi- C Rycina 2. Obraz morfologiczny przełyku arretta bez dysplazji., ) HE; pow. obiektywu 20 ; C) PS + alcjan; pow. obiektywu 20 kację analogiczną do zaproponowanej dla chorób zapalnych jelit [8] i klasyfikację wiedeńską neoplazji śródnabłonkowej [9]), wyróżnić można: 1. Przełyk arretta bez dysplazji w pobranych wycinkach widoczny jest nabłonek gruczołowy dojrzały, z zachowaną architektoniką i dojrzewaniem powierzchniowym, z obecnością komórek kubkowych lub innego typu ko- s11
3 NDRZEJ MRÓZ Rycina 3. Przełyk arretta z dysplazją nieokreśloną. HE; pow. obiektywu 20 mórek gruczołowych. laszka właściwa jest bogato reprezentowana. Jądra komórkowe mają gładkie zarysy oraz ewentualnie drobne, podobne do siebie jąderka. Polarność jąder jest zachowana, w zależności od towarzyszących zmian zapalnych mogą się pojawić zmiany regeneracyjne w nabłonku (ryc. 2.). 2. Przełyk arretta z dysplazją nieokreśloną dotyczy przypadków, w których pojawia się atypia komórkowa niespełniająca wymagań stawianych określeniu dysplazja, kiedy pojawiają się zmiany w głębszych warstwach gruczołów, nawet nasilone, ale widoczne jest dojrzewanie powierzchowne lub też obecna rozległa martwica i zmiany zapalne, które utrudniają różnicowanie zmian regeneracyjnych z prawdziwą dysplazją. Ze względu na objętość i skrojenie wycinków warstwy powierzchowne nabłonka mogą być zupełnie niewidoczne i wówczas określenie dysplazja nieokreślona dla zmian leżących w głębi może być także uzasadnione. Część autorów uważa, że rozpoznanie dysplazji nieokreślonej powinno skutkować nadzorem endoskopowym podobnym jak w wypadku rozpoznania dysplazji małego stopnia [10] (ryc. 3.). 3. Przełyk arretta z dysplazją małego stopnia widoczne jest mało nasilone stłoczenie gruczołów z ogólnie względnie dobrze zachowaną architektoniką, widoczne jest nawarstwianie jąder z utratą ich polarności, są one hiperchromatyczne, mają nierównomierne obrysy i zagęszczoną chromatynę. Dojrzewanie powierzchniowe jest zahamowane i opisane zmiany sięgają górnych partii gruczołów. Należy również zwrócić uwagę w tym miejscu na inny typ dysplazji w obszarze przełyku arretta opisany ostatnio przez gastropatologów, tj. dysplazję w głębiej położonych kryptach, tzw. deep crypt dysplasia [11] (ryc. 4.). 4. Przełyk arretta z dysplazją dużego stopnia zmiany typowe dla dysplazji nasilają się, jądra wypełniają całą grubość nabłonka i zupełnie tracą polarność. Dołączają się wyraźne zmiany architektoniczne w postaci znacznego stłoczenia cewek, ich pączkowania, układów plecy w plecy, ilość blaszki właściwej pomiędzy gruczołami jest minimalna. Występują liczne mitozy na całej wysokości nabłonka, nie obserwuje się dojrzewania powierzchniowego. Zazwyczaj komponent zapalny jest nieobecny lub bardzo mało nasilony [12]. Do cech morfologicznych, które nakazują uważne poszukiwanie raka inwazyjnego u pacjentów z dysplazją dużego stopnia, należą: struktury sitowate, obecność martwiczego debris w świetle poszerzonych dysplastycznych cewek, owrzodzenie, obecność neutrofili w dysplastycznych cewkach, C Rycina 4. Przełyk arretta z dysplazją małego stopnia;,, C) HE; pow. obiektywu 4 (), 10 (), 40 (C) s12
4 RK GRUCZOŁOWY PRZEŁYKU I POŁĄCZENI PRZEŁYKOWO-ŻOŁĄDKOWEGO Rycina 5. Przełyk arretta z dysplazją dużego stopnia; ) HE; pow. obiektywu 40, ) PS + alcjan; pow. obiektywu 40 wnikanie dysplastycznego nabłonka gruczołowego w pokrywający nabłonek wielowarstwowy płaski (pagetoid pattern) [12] (ryc. 5.). Warto podkreślić, że mimo licznych prób stosowania barwień immunohistochemicznych do różnicowania zmian dysplastycznych w nabłonku przełyku arretta (Ki67, p53, MCR) nie dysponujemy obecnie wiarygodnym markerem, który mógłby być stosowany w codziennej praktyce. Rozpoznanie obecności dysplazji w nabłonku gruczołowym w obszarze przełyku arretta opiera się wyłącznie na podstawowym barwieniu HE. Diagnostyka ta jest trudna i wymaga doświadczenia w gastropatologii. Zaleca się także, aby każde rozpoznanie dysplazji w nabłonku gruczołowym przełyku arretta było ustalane przez dwóch patologów Raport histopatologiczny W opisie wycinków pobranych z obszaru endoskopowo podejrzanego o przełyk arretta należy uwzględnić: rodzaj występującego nabłonka, obecność metaplazji jelitowej i dysplazji nabłonka gruczołowego. Przykład: błona śluzowa pokryta częściowo nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, częściowo gruczołowym z cechami metaplazji jelitowej bez dysplazji. 2. Rak gruczołowy dystalnej części przełyku Patogenetycznie grupa ta obejmuje dwa typy zmian: rak gruczołowy przełyku rozwijający się w obszarze przełyku arretta (ryc. 6.), raki gruczołowe rozwijające się z gruczołów przełyku lub ognisk heterotopii żołądkowej. Rak gruczołowy rozwijający się w dystalnej części przełyku na podłożu refluksowego zapalenia przełyku i przełyku arretta stanowi zdecydowaną większość raków gruczołowych dystalnej części przełyku. Zmiany te powstają najczęściej u białych mężczyzn w wieku lat, a do czynników ryzyka ich rozwoju należą: palenie tytoniu, nieprawidłowa dieta sprzyjająca zarzucaniu treści pokarmowej do przełyku, otyłość oraz przede wszystkim refluksowe zapalenie błony śluzowej przełyku i przełyk arretta. Rak gruczołowy może się rozwijać na każdym odcinku przełyku arretta, a zmiany wczesne są zazwyczaj niewidoczne lub słabo widoczne w badaniu endoskopowym. Zalecane jest zatem prowadzenie nadzoru endoskopowego u osób z przełykiem arretta. Częstość występowania raka gruczołowego dystalnej części przełyku oraz raka gruczołowego połączenia przełykowo-żołądkowego rozwi- Rycina 6. Rak gruczołowy przełyku rozwijający się na podłożu przełyku arretta, ) HE; pow. obiektywu 10 s13
5 NDRZEJ MRÓZ 3. Rak gruczołowy połączenia przełykowo-żołądkowego Rycina 7. Schemat prawidłowego połączenia przełykowo- -żołądkowego jającego się na podłożu przełyku arretta rośnie i w krajach rozwiniętych ten typ raka dominuje nad rakiem płaskonabłonkowym. Czynniki ryzyka są podobne jak dla przełyku arretta i obejmują płeć męską, otyłość, rasę białą, historię refluksu żołądkowo-przełykowego [3]. Niektóre raki dystalnej części przełyku mogą się rozwijać z gruczołów ściany przełyku lub ognisk heterotopii żołądkowej Obraz makroskopowy Większość raków gruczołowych przełyku to zmiany płaskie lub owrzodziałe rozwijające się w dystalnej części przełyku. W większości przypadków w sąsiedztwie guza widoczne są fragmenty łososiowej błony śluzowej typowej dla przełyku arretta. W niskim odsetku zmiany takie mogą się rozwijać z ektopowych gruczołów żołądkowych lub z gruczołów przełyku i są wówczas najczęściej odpowiednio owrzodziałymi i polipowatymi zmianami [3] Obraz mikroskopowy 1. Rak gruczołowy najczęściej dobrze i średnio dojrzały typu brodawkowatego (papillare) i cewkowego (tubulare). 2. Rak gruczołowo-płaskonabłonkowy. 3. Rak gruczołowotorbielowaty (adenoid cystic carcinoma). 4. Rak śluzowonaskórkowy (mucoepidermoid carcinoma) Raport histopatologiczny Raport histopatologiczny obejmuje: typ histologiczny i stopień dojrzałości, klasyfikację ptnm (analogiczną jak w raku płaskonabłonkowym), status R. Opcjonalnie: ocenę statusu HER2, mutacji TP53, ekspresji COX2, NFκ, ocenę regresji guza po leczeniu skale ilościowe (w zależności od ośrodka) Definicja połączenia przełykowo- -żołądkowego Połączenie przełykowo-żołądkowe (gastroesophageal junction GEJ) nie istnieje ogólnie przyjęte jedno kryterium oceny dokładnej lokalizacji połączenia przełykoowo-żołądkowego (ryc. 7.). W sferze koncepcyjnej jest to miejsce, w którym kończy się przełyk, a zaczyna żołądek. Powstały liczne definicje GEJ tworzone przez lekarzy klinicystów, radiologów i patologów. Należą do nich: definicja endoskopowa I GEJ to miejsce, w którym kończy się nabłonek wielowarstwowy płaski przełyku i zaczyna nabłonek cylindryczny żołądka dokładne określenie tego punktu ma istotne znaczenie dla oceny endoskopowej przełyku arretta; definicja endoskopowa II górna granica fałdów żołądkowych powszechnie stosowana definicja przez endoskopistów ze Stanów Zjednoczonych i Europy [13]; definicja endoskopowa III GEJ jest wyznaczone przez dolną granicę naczyń żylnych palisadowanych obecnych w błonie śluzowej i podśluzowej przełyku definicja ta stosowana jest często w Japonii [14]; definicja radiologiczna GEJ stanowi rejon dolnego zwieracza przełyku; definicja morfologiczna zazwyczaj ostra granica pomiędzy nabłonkiem wielowarstwowym płaskim przełyku a nabłonkiem gruczołowym wpustu żołądka; definicja anatomiczna nowotworów GEJ klasyfikacja Siewerta-Stein [15] dzieli raki gruczołowe GEJ na typ I, tj. guzy dystalnej części przełyku, których epicentrum zlokalizowane jest w odległości 1 5 cm powyżej GEJ, typ II, tj. raki gruczołowe wpustu, których epicentrum znajduje się do 1 cm powyżej i 2 cm poniżej GEJ, oraz typ III, tj. raki gruczołowe podwpustowej części żołądka (epicentrum 2 5 cm poniżej GEJ). Klasyfikacja Siewerta jest stosowana przez College of merican Pathologists Definicja histopatologiczna Raki gruczołowe połączenia przełykowo-żołądkowego to guzy przekraczające GEJ bez względu na to, gdzie znajduje się główna masa i epicentrum guza [16] (WHO 2010). Raki gruczołowe posadowione w całości powyżej GEJ traktowane są jako raki przełyku, raki umiejscowione w całości poniżej GEJ są rakami żołądka (zalecane obecnie określenie to raki proksymalnej części żołądka, nie należy stosować określenia raki wpustu ) Rak połączenia przełykowo-żołądkowego Raki gruczołowe GEJ obejmują dwie podstawowe jednostki nozologiczne:. Rak gruczołowy dystalnej części przełyku rozwijający się na podłożu refluksowego zapalenia przełyku i przełyku arretta. s14
6 RK GRUCZOŁOWY PRZEŁYKU I POŁĄCZENI PRZEŁYKOWO-ŻOŁĄDKOWEGO. Rak gruczołowy proksymalnej części żołądka przekraczający GEJ. Objawy kliniczne: trudności w połykaniu, krwawe wymioty, dysfagia i dyspepsja późne! Czynniki ryzyka: zakażenie Helicobacter pylori i choroba wrzodowa (szczep Cag) zakażenie tym szczepem zmniejsza ryzyko rozwoju przełyku arretta, choroba refluksowa, palenie tytoniu (znacznie mniej wyraźne niż w raku gruczołowym przełyku), metaplazja jelitowa w błonie śluzowej żołądka (ryzyko jest mniejsze niż w obszarze przełyku arretta), dysplazja w błonie śluzowej proksymalnej części żołądka. Zaburzenia genetyczne w rakach GEJ [3]: mutacja EGFR, mutacja HER2, cmyc, SMD4, DCC, mutacja TP53 w większości zmian GEJ Obraz makroskopowy Zmiany egzofityczne, często owrzodziałe. Wiele raków GEJ to zmiany duże, owrzodziałe, całkowicie obliterujące łącze przełykowo-żołądkowe. Określenie posadowienia takiego guza względem GEJ bywa bardzo trudne, a często nawet niemożliwe Obraz mikroskopowy 1. Rak gruczołowy [brodawkowaty, cewkowy, śluzowy, śluzowokomórkowy, nisko zróżnicowany inny niż śluzowokomórkowy (poorly cohesive) oraz mieszane] zmiany o różnym stopniu zróżnicowania histologicznego, raki nisko dojrzałe pojawiają się częściej niż w rakach GEJ zależnych od przełyku arretta. 2. Rak zbudowany z gruczołów typu wpustowego (pylorocardiac carcinoma) zbudowany z wysoko dojrzałych gruczołów o jasnej cytoplazmie i podstawnie zlokalizowanych jądrach. 3. Rak gruczołowo-płaskonabłonkowy. 4. Rak drobnokomórkowy Raport histopatologiczny Raport histopatologiczny obejmuje: typ histologiczny i stopień zróżnicowania, klasyfikacja ptnm (analogiczna jak w raku żołądka), status R. Opcjonalnie: ocena statusu HER2, mutacji TP53, ocena regresji guza po leczeniu. 4. Uwagi praktyczne Zaawansowanie raka GEJ stopniujemy jak w raku przełyku (patrz Klasyfikacja zaawansowania patologicznego ptnm dla raka przełyku (VII edycja) strona s8), gdy: Klasyfikacja zaawansowania patologicznego ptnm dla raka przełyku (VII edycja) znajduje się w rozdziale Rak płaskonabłonkowy przełyku na stronie s8 Klasyfikacja zaawansowania patologicznego ptnm dla raka żołądka (VII edycja) znajduje się w rozdziale Rak żołądka. Morfologia na stronie s34 epicentrum guza zlokalizowane jest w odległości mniejszej niż 5 cm od GEJ, a część jego masy znajduje się w przełyku. Zaawansowanie raka GEJ stopniujemy jak w raku żołądka (patrz Klasyfikacja zaawansowania patologicznego ptnm dla raka żołądka (VII edycja) strona s34), gdy: epicentrum guza zlokalizowane jest w odległości większej niż 5 cm od GEJ lub gdy epicentrum guza zlokalizowane jest w odległości mniejszej niż 5 cm od GEJ, ale guz nie wnika do przełyku. Jest to istotne ze względu na różnice klasyfikacyjne [17]: W raku przełyku stopień dojrzałości histologicznej raka jest traktowany jako ważny czynnik prognostyczny (stage groups I, I i II). W raku żołądka i przełyku inaczej klasyfikuje się cechę N w zależności od liczby węzłów chłonnych zmienionych przerzutowo. Piśmiennictwo 1. Shaheen NJ, Richter JE. arrett s esophagus. Lancet 2009; 373: Sharma P, Dent J, rmstrong D, et al. The development and validation of an endoscopic grading system for arrett s esophagus: the Prague C&M criteria. Gastroenterology 2006; 131: Sampliner RE, et al. The Practice Parameter Committee of the merican Colleges of Gastroenterology. m J Gastroenterol 2002; 97: Playford RJ. New ritish Society of Gastroenterology (SG) guidelines for the diagnosis and management of arrett s oesophagus. Gut 2006; 55: Hvid-Jensen F, et al. arrett s esophagus and the risk of esophageal adenocarcinoma, a national study of patients with arrett s metaplasia in Gut. October 2011; 60 Suppl Iacobuzio-Donahue E, Montgomery E. Gastrointestinal and liver pathology. Churchill-Livingstone, Philadelphia Odze RD, et al. Surgical pathology and molecular aspects of dysplasia in GI tract. Materiały szkoleniowe. 8. Riddell RH, Goldman H, Ransohoff DF, et al. Dysplasia in inflammatory bowel disease: standardized classification with provisional clinical applications. Hum Pathol 1983; 14: Stolte M. The new Vienna classification of epithelial neoplasia of the gastrointestinal tract: advantages and disadvantages. Virchows rch 2003; 442: s15
7 NDRZEJ MRÓZ 10. Younes M, Lauwers GY, Ertan, et al. The significance of indefinite for dysplasia grading in arrett metaplasia. rch Pathol Lab Med 2011; 135: Coco DP, Goldblum JR, Hornick JL, et al. Interobserver variability in the diagnosis of crypt dysplasia in arrett esophagus. m J Surg Pathol 2011; 35: Voltaggio L, Montgomery E, Lam-Himlin D. clinical and histopathologic focus on arrett esophagus and arrett-related dysplasia. rch Pathol Lab Med 2011; 135: Sharma P, Dent J, rmstrong D, et al. The development and validation of an endoscopic grading system for arrett s esophagus: the Prague C & M criteria. Gastroenterology 2006; 131: Japan Esophageal Society 2000, Takubo, et al. Esophagus rch Pathol Lab Med Siewert JR, Stein HJ. Carcinoma of the cardia: carcinoma of the gastroesophageal junction-classification, pathology and extent of resection. Dis Esophagus 1996; 9: osman T, Carneiro F, Hruban RH, Theise N. WHO Classification of Tumours of the Digestive System. Lyon Edge S, Fritz G, yrd DR. Cancer Staging Manual, merican Joint Committee on Cancer (JCC). s16
(Carcinoma of the Esophagus and Esophagogastric Junction) Justyna Szumiło
RAK PRZEŁYKU I RAK POŁĄCZENIA PRZEŁYKOWOśOŁĄDKOWEGO (Carcinoma of the Esophagus and Esophagogastric Junction) Justyna Szumiło Wytyczne do raportu synoptycznego dotyczą raka przełyku i raka połączenia przełykowo-
Bardziej szczegółowoRAK PĘCHERZYKA śółciowego (Carcinoma of the Gallbladder) Krzysztof A. Bardadin
RAK PĘCHERZYKA śółciowego (Carcinoma of the Gallbladder) Krzysztof A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: pęcherzyk Ŝółciowy, wątroba, drogi Ŝółciowe zewnątrzwątrobowe, inne (wymień): 2. Procedura chirurgiczna:
Bardziej szczegółowo1. Materiał chirurgiczny: brodawka Vatera, Ŝołądek, głowa trzustki, dwunastnica, przewód Ŝółciowy wspólny, pęcherzyk Ŝółciowy, inne (wymień)
RAK BRODAWKI VATERA (carcinoma of the ampullary region) Krzysztof A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: brodawka Vatera, Ŝołądek, głowa trzustki, dwunastnica, przewód Ŝółciowy wspólny, pęcherzyk Ŝółciowy,
Bardziej szczegółowoPrzełyk Barretta. Przełyk Barretta jest przedrakowym stanem śluzówki przełyku przewodu przenoszącego pokarm i płyny z jamy ustnej do żołądka.
Przełyk Barretta Przełyk Barretta jest przedrakowym stanem śluzówki przełyku przewodu przenoszącego pokarm i płyny z jamy ustnej do żołądka. Szacuje się, że przełykiem Barretta dotkniętych jest 3,3 miliona
Bardziej szczegółowoRAK MIEDNICZKI NERKOWEJ I MOCZOWODU (Carcinoma of the Ureter and Renal Pelvis) Krzysztof Okoń
RAK MIEDNICZKI NERKOWEJ I MOCZOWODU (Carcinoma of the Ureter and Renal Pelvis) Krzysztof Okoń 1. Rodzaj materiału: nerka wraz z moczowodem, nerka z fragmentem moczowodu, biopsja Strona: prawa lewa nie
Bardziej szczegółowoRAK śołądka (Carcinoma of the Stomach) Przemysław Majewski
1 RAK śołądka (Carcinoma of the Stomach) Przemysław Majewski 1. Rodzaj materiału: Ŝołądek, fragment Ŝołądka: trzon lub odźwiernik, dystalny odcinek przełyku, proksymalna część dwunastnicy, inny 2. Procedura
Bardziej szczegółowo4 NIEPRAWIDŁOWOŚCI RÓŻNICOWANIA I DOJRZEWANIA TKANEK. TRANSFORMACJA NOWOTWOROWA
4 NIEPRAWIDŁOWOŚCI RÓŻNICOWANIA I DOJRZEWANIA TKANEK. TRANSFORMACJA NOWOTWOROWA Stefan Kruś 4.1. DEFINICJE PODSTAWOWE Różnicowanie (differentiatio) jest to uzyskanie przez komórki macierzyste zdolności
Bardziej szczegółowoWspółpraca patologa i klinicysty w rozpoznawaniu nieswoistych chorób jelit. Anna Nasierowska-Guttmejer
Współpraca patologa i klinicysty w rozpoznawaniu nieswoistych chorób jelit Anna Nasierowska-Guttmejer Nieswoiste choroby jelit Inflammatory bowel diseases (IBD) Wrzodziejace zapalenie jelita grubego (UC)
Bardziej szczegółowoPrzełyk Barretta: diagnostyka, monitorowanie i leczenie
ROZDZIAŁ VIII DOBROSTAN A STAN ZDROWIA Katedra i Klinika Chirurgii Przewodu Pokarmowego i Chirurgii Ogólnej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Department of Gastrointestinal & General
Bardziej szczegółowoPRZYWNĘKOWE DROGI śółciowe (Carcinoma of the Perihilar Bile Ducts) Krzysztof A. Bardadin
PRZYWNĘKOWE DROGI śółciowe (Carcinoma of the Perihilar Bile Ducts) Krzysztof A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: przewód Ŝółciowy wspólny, przewód wątrobowy prawy, przewód wątrobowy lewy, złączenie prawego
Bardziej szczegółowoCytodiagnostyka i kolposkopia Choroby szyjki macicy. Dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz
Cytodiagnostyka i kolposkopia Choroby szyjki macicy Dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz Nabłonki szyjki macicy tarcza części pochwowej szyjki macicy - nabłonek wielowarstwowy płaski kanał szyjki macicy
Bardziej szczegółowo(Carcinoma of the Adrenal Gland)
RAK KORY NADNERCZA (dotyczy pacjentów>20 roku Ŝycia) (Carcinoma of the Adrenal Gland) Barbara Górnicka, Łukasz Koperski 1. Materiał chirurgiczny: nadnercze, nadnercze z tkankami otaczającymi (określ) Inne
Bardziej szczegółowoRAK SROMU (Carcinoma of the Vulva) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz
RAK SROMU (Carcinoma of the Vulva) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz (nieobowiązkowe składniki oznaczono +) 1. Rodzaj materiału Srom, inne (określ): 2. Procedura chirurgiczna
Bardziej szczegółowoWSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT. Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii
WSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii Choroba Crohna Zapalenie przewodu pokarmowego w chorobie Crohna
Bardziej szczegółowoJakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa
Jakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Planowanie postępowania onkologicznego???
Bardziej szczegółowo(Carcinoma of the Distal Extrahepatic Bile Ducts)
RAK ZEWNATRZWĄTROBOWYCYH DRÓG śółciowych (Carcinoma of the Distal Extrahepatic Bile Ducts) Krzysztof. A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: przewód Ŝółciowy wspólny, przewód wątrobowy prawy, przewód wątrobowy
Bardziej szczegółowoRAK WEWNĄTRZWĄTROBOWYCH DRÓG śółciowych (Carcinoma of the Intrahepatic Bile Ducts) Krzysztof. A. Bardadin
RAK WEWNĄTRZWĄTROBOWYCH DRÓG śółciowych (Carcinoma of the Intrahepatic Bile Ducts) Krzysztof. A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: wątroba, pęcherzyk Ŝółciowy, inne nie wyszczególnione (wymień) 2. Procedury
Bardziej szczegółowoGUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO. (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz
Sformatowano GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz 1. Materiał chirurgiczny: przełyk, Ŝołądek, jelito
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoPracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny
POZAGONADALNE I POZACZASZKOWE GUZY GERMINALNE (EXTRAGONADAL GERM CELL TUMOR) Ewa IŜycka-Świeszewska Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny 1.
Bardziej szczegółowoZgaga i refluks żołądkowo-przełykowy. Nadzór merytoryczny Prof. dr hab. med. Witold Bartnik
Zgaga i refluks żołądkowo-przełykowy Nadzór merytoryczny Prof. dr hab. med. Witold Bartnik Zgaga i refluks żołądkowo-przełykowy POZNAJ SWOJĄ CHOROBĘ Większość z nas zna uczucie nieprzyjemnego pieczenia
Bardziej szczegółowoRAK ZEWNĄTRZWYDZIELNICZEJ CZĘŚCI TRZUSTKI
RAK ZEWNĄTRZWYDZIELNICZEJ CZĘŚCI TRZUSTKI (Carcinoma of the Exocrine Pancreas) Romana Tomaszewska 1. Dane kliniczne: rodzinne zapalenie trzustki rodzinny rak trzustki cukrzyca palenie tytoniu inne brak
Bardziej szczegółowoRAK WĄTROBOWOKOMÓRKOWY (hepatocellular carcinoma HCC) Barbara Górnicka
RAK WĄTROBOWOKOMÓRKOWY (hepatocellular carcinoma HCC) Barbara Górnicka 1. Materiał chirurgiczny: wątroba, pęcherzyk Ŝółciowy, inne, brak moŝliwości określenia 2. Procedura chirurgiczna: klinowa resekcja
Bardziej szczegółowoPowiedz rakowi: NIE!!!
Powiedz rakowi: NIE!!! Internetowe wydanie gazetki ekologicznej NR 5- wrzesień 2015 W V numerze naszej gazetki poruszymy: Nawyki żywieniowe dzisiejszych nastolatków, czyli domowe pizzerki Kleszcze, czyli
Bardziej szczegółowoRAK PRĄCIA (Carcinoma of the Penis) Krzysztof Okoń. 1. Rodzaj materiału: prącie, fragment prącia, wycinek, wycięty guz, napletek, inny
RAK PRĄCIA (Carcinoma of the Penis) Krzysztof Okoń 1. Rodzaj materiału: prącie, fragment prącia, wycinek, wycięty guz, napletek, inny 2. Procedura chirurgiczna - Biopsja - Wycięcie miejscowe - Obrzezanie
Bardziej szczegółowoRAK JAJOWODU (Carcinoma of the Fallopian Tube) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz
RAK JAJOWODU (Carcinoma of the Fallopian Tube) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz (nieobowiązkowe składniki oznaczono +) 1. Rodzaj materiału Prawy jajowód, lewy jajowód, prawy
Bardziej szczegółowopodstawowe zasady leczenia przełyku Barretta Treatment basics of Barrett s oesophagus
Stanisław Wojtuń, jerzy gil, Michał Florek Pediatr Med Rodz 2012, 8 (4), p. 308-314 Received: 15.11.2012 Accepted: 29.11.2012 Published: 31.12.2012 podstawowe zasady leczenia przełyku Barretta Treatment
Bardziej szczegółowo2. Zmiany przedrakowe. 1. Epidemiologia i czynniki ryzyka JUSTYNA SZUMIŁO. 2.1. Obraz makroskopowy
POL J PATHOL 2013; 64 (4) (SUPLEMENT 2): S1-S9 RAK PŁASKONABŁONKOWY PRZEŁYKU JUSTYNA SZUMIŁO 1. Epidemiologia i czynniki ryzyka Częstość występowania raka płaskonabłonkowego przełyku charakteryzuje się
Bardziej szczegółowo(Carcinomas of the Salivary Glands)
NOWOTWORY ŚLINIANEK (Carcinomas of the Salivary Glands) Monika Durzyńska 1. Materiał chirurgiczny: ślinianka, ślinianka z tkankami otaczającymi (określ) 2. Procedura chirurgiczna: Typ procedury: Resekcja
Bardziej szczegółowoOcena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i
Bardziej szczegółowoDiagnostyka różnicowa zmian przedrakowych:
Pol J Pathol 2014; 65 (4) (suplement 1): S12-S25 Diagnostyka różnicowa zmian przedrakowych: polipy i zespoły polipowatości jelita (zespoły polipów uwarunkowane dziedzicznie) Andrzej Mróz Klinika Gastroenterologii,
Bardziej szczegółowoNieswoiste zapalenie jelit jako stan przedrakowy
Pol J Pathol 2014; 65 (4) (suplement 1): S26-S31 Nieswoiste zapalenie jelit jako stan przedrakowy Przemysław Majewski Katedra i Zakład Patomorfologii Klinicznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
Bardziej szczegółowoRAK JAJNIKA (Carcinoma of the Ovary) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz
RAK JAJNIKA (Carcinoma of the Ovary) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz (nieobowiązkowe składniki oznaczono +) 1. Rodzaj materiału: Prawy jajnik, lewy jajnik, prawy jajowód,
Bardziej szczegółowoRAK GARDŁA (GARDŁO ŚRODKOWE, GARDŁO DOLNE, NOSOGARDŁO) (Carcinomas of the Pharynx) Andrzej Marszałek
RAK GARDŁA (GARDŁO ŚRODKOWE, GARDŁO DOLNE, NOSOGARDŁO) (Carcinomas of the Pharynx) Andrzej Marszałek Rodzaj materiału: - biopsja, - biopsja wycinająca, - wycięcie topografia - gardło środkowe - nosogardło
Bardziej szczegółowoChirurgiczne leczenie neoplazji śródnabłonkowej w przełyku Barretta *
NOWOTWORY Journal of Oncology 2009 volume 59 Number 3 210 214 Chirurgiczne leczenie neoplazji śródnabłonkowej w przełyku Barretta * Wojciech P. Polkowski, Jerzy Mielko Praktyka kliniczna intensywnego nadzoru
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowoZastosowanie roztworu Lugola w diagnostyce zmian chorobowych prze³yku o wysokim ryzyku nowotworzenia
Zastosowanie roztworu Lugola w diagnostyce zmian chorobowych prze³yku o wysokim ryzyku nowotworzenia Application of Lugol's solution in diagnostics of oesophageal diseases with high risk of malignancy
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoSpiS TreśCi chirurgia narządowa 51. nowotwory układu pokarmowego VII
Spis treści CHIRURGIA NARZĄDOWA... 1005 51. Nowotwory układu pokarmowego... 1007 51.1. Nowotwory przełyku Andrzej W. Szawłowski... 1007 51.1.1. Wstęp... 1007 51.1.2. Patologia... 1008 51.1.3. Rozpoznanie...
Bardziej szczegółowoRak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka
Rak Płuca 2014 Epidemiologia i Czynniki Ryzyka Dariusz M. Kowalski Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii Instytut w Warszawie Warszawa, 16. 09. 2014 EPIDEMIOLOGIA Epidemiologia
Bardziej szczegółowoMacica, trzon, szyjka, prawy/lewy jajnik, prawy/lewy jajowód, sieć. Inne nadesłane do badania narządy (naleŝy wymienić)
RAK TRZONU MACICY/ENDOMETRIUM (Carcinoma of the Endometrium) Anna Nasierowska-Guttmejer, Szymon Wojtylak 1. Rodzaj materiału Macica, trzon, szyjka, prawy/lewy jajnik, prawy/lewy jajowód, sieć Inne nadesłane
Bardziej szczegółowoRAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos
RAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos 1. Opis umiejscowienia materiału (wycinka) Otrzymano Materiał świeŝy (nieutrwalony) Materiał utrwalony w formalinie Nieokreślono
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe skóry. Katedra Onkologii AM w Poznaniu
Nowotwory złośliwe skóry Katedra Onkologii AM w Poznaniu Nowotwory złośliwe skóry Raki: rak podstawnokomórkowy rak kolczystokomórkowy rak płakonabłonkowy Czerniak Nowotwory złośliwe skóryrak podstawnokomórkowy
Bardziej szczegółowo4. ZESPÓ O DKOWO-JELITOWY OSTREJ CHOROBY POPROMIENNEJ
4. ZESPÓ O DKOWO-JELITOWY OSTREJ CHOROBY POPROMIENNEJ Andrzej Wieczorek, Stanis³aw GóŸdŸ WPROWADZENIE Zespół żołądkowo-jelit o-jelitowy wy (ang. Gastro-Intestinal Syndrome, GIS) jest częścią ostrego zespołu
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Bardziej szczegółowoSpojrzenie patologa na diagnostykę guzów neuroendokrynnych. Anna Nasierowska-Guttmejer Zakład Patomorfologii CSK MSW w Warszawie
Spojrzenie patologa na diagnostykę guzów neuroendokrynnych układu pokarmowego Anna Nasierowska-Guttmejer Zakład Patomorfologii CSK MSW w Warszawie Klasyfikacja WHO Stopień dojrzałości, Grading Staging
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 162/2016 z dnia 2 września 2016 r. o projekcie programu polityki
Bardziej szczegółowoROZPRAWA DOKTORSKA STRESZCZENIE
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Katedra i Zakład Patomorfologii Klinicznej ROZPRAWA DOKTORSKA STRESZCZENIE Lek. Joanna Irla-Miduch WERYFIKACJA HISTOPATOLOGICZNA I OCENA EKSPRESJI BIAŁKA p16 INK4A ORAZ
Bardziej szczegółowoChoroba refluksowa przełyku możliwości terapii poza blokerami pompy protonowej
Gdańsk,10.10.2015 r. Choroba refluksowa przełyku możliwości terapii poza blokerami pompy protonowej Prof. dr hab. Barbara Kamińska Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa. Gruczoły i ich podział
Tkanka nabłonkowa Gruczoły i ich podział Tkanka nabłonkowa 4 główne typy nabłonka: 1. Pokrywający 2. Wchłaniający = resorbcyjny 3. Gruczołowy egzo-, endokrynny 4. Wyspecjalizowany czuciowy, rozrodczy Brak
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
Bardziej szczegółowoChemoprewencja raka jelita grubego u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego Dr n med. Piotr Albrecht
Chemoprewencja raka jelita grubego u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego Dr n med. Piotr Albrecht Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci WUM Plan wykładu Jelitowe powikłania WZJG Rak
Bardziej szczegółowoZachorowalność na nowotwory złośliwe u kobiet w 2010 r.: 1. rak sutka - 22,4% (15784) 2. rak jelita grubego 10,1% 3. rak płuca 8,6% Zgony: 1.
RAK SUTKA Zachorowalność na nowotwory złośliwe u kobiet w 2010 r.: 1. rak sutka - 22,4% (15784) 2. rak jelita grubego 10,1% 3. rak płuca 8,6% Zgony: 1. rak płuca 15,1% (6161) 2. rak sutka 12,8% (5226)
Bardziej szczegółowoGuzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa?
Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa? Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Diagnostyka patomorfologiczna 1. Ocena wycinków z biopsji chirurgicznej jądra pacjenci
Bardziej szczegółowoMIĘDZYBŁONIAK OPŁUCNEJ (Malignant Pleural Mesothelioma) Renata Langfort
MIĘDZYBŁONIAK OPŁUCNEJ (Malignant Pleural Mesothelioma) Renata Langfort 1. Rodzaj materiału chirurgicznego: opłucna inne brak moŝliwości określenia 2. Procedura chirurgiczna: dekortykacja opłucnej pleurektomia
Bardziej szczegółowo1. Wprowadzenie. s40. 2.1. Nazewnictwo i klasyfikacja WHO
POL J PATHOL 2013; 64 (4) (SUPLEMENT 2): S40-S46 NOWOTWORY NEUROENDOKRYNNE ŻOŁĄDKA ANNA NASIEROWSKA-GUTTMEJER 1. Wprowadzenie Nowotwory neuroendokrynne (neuroendocrine tumor NET, guzy neuroendokrynne;
Bardziej szczegółowoAnalysis of results endoscopic examination of upper part of digestive tract in children and youth with gastroesophageal reflux disease
Artykuł poglądowy/review paper Analiza wyników badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego u dzieci i m³odzie y z chorob¹ refluksow¹ prze³yku Analysis of results endoscopic examination of
Bardziej szczegółowoPPI czy można skuteczniej czyli. Dr hab.n.med. Marek Waluga Katedra i Klinika Gastroenterologii i Hepatologii SUM
PPI czy można skuteczniej czyli postęp czy przełom Dr hab.n.med. Marek Waluga Katedra i Klinika Gastroenterologii i Hepatologii SUM Główne zastosowania PPI Zapalenie żołądka i dwunastnicy Udział w eradykacji
Bardziej szczegółowoDIAGOSTYKA ENDOSKOPOWA NOWOTWORÓW GÓRNEGO ODCINKA PRZEWODU POKARMOWEGO
DIAGOSTYKA ENDOSKOPOWA NOWOTWORÓW GÓRNEGO ODCINKA PRZEWODU POKARMOWEGO Dr hab.n.med.marek Waluga Katedra i Klinika Gastroenterologii i Hepatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego Przewodniczący Oddziału
Bardziej szczegółowoRola gastroenterologa w zespole wielodyscyplinarnym diagnostyka raka żołądka i zmian przednowotoworowych (MAPS)
Rola gastroenterologa w zespole wielodyscyplinarnym diagnostyka raka żołądka i zmian przednowotoworowych (MAPS) Małgorzata Błaszczyńska Pracownia Endoskopii ZSM Chorzów, kwiecień 2016 Rola Gastroenterologa:
Bardziej szczegółowoNowe metody leczenia gruczolakoraka przełyku we wczesnym stadium zaawansowania.
Nowe metody leczenia gruczolakoraka przełyku we wczesnym stadium zaawansowania. Rak przełyku jest chorobą letalną, jednak w sytuacji, gdy leczony jest kiedy nacieka tylko błonę śluzową, odsetek 5-letnich
Bardziej szczegółowoTURT jako zabieg onkologiczny
Krzysztof Szkarłat TURT jako zabieg onkologiczny Oddział Urologii i Urologii Onkologicznej im. Profesora Kazimierza Adamkiewicza Szpital Specjalistyczny w Kościerzynie sp. z o.o. VII Pomorskie Spotkanie
Bardziej szczegółowoBadania. przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka sutka. zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN)
Badania przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka sutka zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN) Cel wykonywania badań przesiewowych Jak powinna postępować każda kobieta? U jakich
Bardziej szczegółowoZmiany patologiczne: dwunastnica
Zmiany patologiczne: dwunastnica Rozdzial. - makieta.indd 10 2007-06-01 08:4:55 . Zmiany patologiczne: dwunastnica Przegląd zmian patologicznych występujących w dwunastnicy 12 Wrzód dwunastnicy: cechy
Bardziej szczegółowoRak wpustu rak przełyku czy rak żołądka?
Rak wpustu rak przełyku czy rak żołądka? Cardiac cancer is adenocarcinoma of the oesophagus or gastric adenocarcinoma? Jerzy Skotarczak 1, Tadeusz Orłowski 2 1 Klinika Chirurgii, 4. Wojskowy Szpital Kliniczny,
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY JĄDRA (tumours of the testis)
NOWOTWORY JĄDRA (tumours of the testis) Krzysztof Okoń 1. Rodzaj materiału: jądro, węzły chłonne zaotrzewnowe, inny 2. Procedura chirurgiczna: - orchidektomia radykalna, - lymfadenektomia zaotrzewnowa,
Bardziej szczegółowoZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU
ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU ( na podstawie artykułu zamieszczonego na portalu internetowym www.wp.pl zebrał i opracował administrator strony www.atol.org.pl ) Przewlekłe nadużywanie
Bardziej szczegółowoRak piersi (carcinoma mammae, breast cancer)
Rak piersi 39 kach konieczna jest operacja (ewakuacja krwiaka, przywrócenie ciągłości osłonek). Piśmiennictwo Fibak J., Chirurgia. Podręcznik dla studentów, wyd. 3, PZWL, Warszawa 2002. Noszczyk W., Chirurgia,
Bardziej szczegółowoPiśmiennictwo... 45. Manometria przełyku Krzysztof Fyderek... 31 Założenia, zasady i wskazania do badania manometrycznego przełyku u dzieci...
SPIS TREŚCI ROZWÓJ ONTOGENETYCZNY ORAZ FIZJOLOGIA CZYNNOŚCI MOTORYCZNEJ PRZEWODU POKARMOWEGO Krzysztof Fyderek.. 13 Rozwój strukturalny................. 13 Rozwój śródściennego żołądkowo-jelitowego (enteralnego)
Bardziej szczegółowoJanusz Jerzemowski 1, Paweł Wojtowicz 2 1. Streszczenie. Abstract
Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Otrzymano/Submitted: 07.12.2014 Zaakceptowano/Accepted: 10.12.2014 Choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego u osób po 65 roku życia w obrazie endoskopowym
Bardziej szczegółowoPrzerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego
Dariusz Kaczmarczyk Przerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego Klinika Chirurgii Nowotworów Głowy i Szyi Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik: Prof. dr hab. med. Alina Morawiec Sztandera Opis
Bardziej szczegółowotyp 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe
Guz neuroendokrynny żołądka typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe Mariusz I.Furmanek CSK MSWiA i CMKP Warszawa Ocena wyjściowa, metody strukturalne WHO 2 (rak wysoko zróżnicowany); Endoskopia i/lub EUS;
Bardziej szczegółowoPatologia ginekologiczna. Część I
Patologia ginekologiczna Część I Torbiel Bartholina Często związek z zapaleniem (m.in. rzeżączka) Objawy, wiek? Dyskomfort/ból, każdy wiek, zwykle 40 i więcej; może być bardzo duża Ryzyko raka? carcinoma
Bardziej szczegółowoStopa cukrzycowa. Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B.
Stopa cukrzycowa Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B. Wyrzykowski Stopa cukrzycowa - definicja Infekcja, owrzodzenie lub destrukcja
Bardziej szczegółowoPodobieństwa i różnice w chorobie refluksowej przełyku u osób młodych i w wieku podeszłym
Gerontologia Polska PRACA ORYGINALNA tom 14, nr 3, 135 139 ISSN 1425 4956 Dorota Cibor, Małgorzata Szczepanek, Irena Ciećko-Michalska, Danuta Owczarek, Tomasz Mach Katedra Gastroenterologii, Hepatologii
Bardziej szczegółowoRak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA
Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA Krzysztof Bardadin Katedra i Zakład Patomorfologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2 lipiec 2015 Polacy nie gęsi i swój język mają.
Bardziej szczegółowoNowotwory rejonu głowy i szyi trudności diagnostyczne
Ewa Osuch-Wójcikiewicz Nowotwory rejonu głowy i szyi trudności diagnostyczne Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: Prof. dr hab. n. med. K. Niemczyk Konferencja
Bardziej szczegółowoPytanie 3 W powyższym przypadku jeśli kielichy byłyby poszerzone przy miedniczce normalnej wielkości jakie byłoby najbardziej prawdopodobne
Pytanie 3 W powyższym przypadku jeśli kielichy byłyby poszerzone przy miedniczce normalnej wielkości jakie byłoby najbardziej prawdopodobne rozpoznanie? Wrodzone wodokielisze (megacalycosis) Pytanie 4
Bardziej szczegółowoRak jelita grubego. Ewelina Piasna 1
Rak jelita grubego Ewelina Piasna 1 Epidemiologia Rak jelita grubego jest trzecim co do częstości występowania nowotworem złośliwym u mężczyzn i drugim u kobiet 15 000 nowych zachorowań rocznie w Polsce
Bardziej szczegółowoDziałania niepożądane radioterapii
Działania niepożądane radioterapii Powikłania po radioterapii dzielimy na wczesne i późne. Powikłania wczesne ostre występują w trakcie leczenia i do 3 miesięcy po jego zakończeniu. Ostry odczyn popromienny
Bardziej szczegółowoDIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY. Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa
DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa 1 PROBLEMY DIAGNOSTYCZNE Wady rozwojowe Wole Guzki tarczycy Nowotwory tarczycy Zaburzenia
Bardziej szczegółowoCo to jest przełyk Barretta?
Przełyk Barretta Co to jest przełyk Barretta? Przełyk Barretta jest przedrakowym stanem śluzówki przełyku przewodu przenoszącego pokarm i płyny z jamy ustnej do żołądka. Szacuje się, że przełykiem Barretta
Bardziej szczegółowoCHOROBY NOWOTWOROWE. Twór składający się z patologicznych komórek
CHOROBY NOWOTWOROWE Twór składający się z patologicznych komórek Powstały w wyniku wielostopniowej przemiany zwanej onkogenezą lub karcinogenezą Morfologicznie ma strukturę zbliżoną do tkanki prawidłowej,
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoPsychosomatyczne podłoże nieswoistych chorób zapalnych jelit
Psychosomatyczne podłoże nieswoistych chorób zapalnych jelit Paweł Maroszek Opiekun: dr n. med. Beata Mrozikiewicz-Rakowska, dr n. med. Przemysław Krasnodębski Kierownik: Prof. dr hab. n. med. Waldemar
Bardziej szczegółowoSeminarium dla studentów Przemysław Pyda
Seminarium dla studentów - 2016 Przemysław Pyda Historia wyników transplantacji jelit 1967 1972 1985 Pierwsze przeszczepienie jelit Lillehei Uniwesytet Minesota Pierwsze 10 transplantacji jelit najdłuższe
Bardziej szczegółowo1. Wprowadzenie. 2. Materiał diagnostyczny uzyskany metodami endoskopowymi i operacyjny. s Mała biopsja endoskopowa
POL J PATHOL 2013; 64 (4) (SUPLEMENT 2): S27-S39 RAK ŻOŁĄDKA. MORFOLOGIA ANNA NASIEROWSKA-GUTTMEJER, PRZEMYSŁAW MAJEWSKI, MAŁGORZATA MALINOWSKA 1. Wprowadzenie Rozpoznanie raka żołądka w większości przypadków
Bardziej szczegółowoOpieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych
Opieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych Dr n. med. Jacek Schmidt Oddział Otolaryngologiczny ZOZ MSWiA w Łodzi Operacje endoskopowe
Bardziej szczegółowoZALECENIA POLSKIEGO TOWARZYSTWA PATOLOGÓW DO DIAGNOSTYKI HISTOPATOLOGICZNEJ NOWOTWORÓW
ZALECENIA POLSKIEGO TOWARZYSTWA PATOLOGÓW DO DIAGNOSTYKI HISTOPATOLOGICZNEJ NOWOTWORÓW RAK JELITA GRUBEGO (Carcinoma of the Colon and Rectum) Anna Nasierowska-Guttmejer 1. Rodzaj materiału: kątnica, okrężnica
Bardziej szczegółowoKLASYFIKACJA HISTOPATOLOGICZNA RAKA PŁUCA
POL J PATHOL 2010; 1 (SUPLEMENT 1): S24-S33 KLASYFIKACJA HISTOPATOLOGICZNA RAKA PŁUCA RENATA LANGFORT 1. Klasyfikacja raka płuca wg Światowej Organizacji Zdrowia (2004) Tabela I. Klasyfikacja złośliwych
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Praca na stopień doktora nauk medycznych wykonana w Katedrze i Klinice Otolaryngologii Kierownik: prof. dr hab. med. Czesław Stankiewicz Krzysztof Kiciński Czynniki ryzyka
Bardziej szczegółowoKompleksowa Diagnostyka Raka Płuca Diagnostyka Molekularna
Kompleksowa Diagnostyka Raka Płuca Diagnostyka Molekularna Joanna Chorostowska-Wynimko Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie OBJAWY LEKARZ POZ Późna DIAGNOSTYKA zgłaszalność WSTĘPNA do lekarza POZ
Bardziej szczegółowoWstęp Cele pracy Materiał i metody
Wstęp. Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV, human papillomavirus) ma istotny udział w etiopatogenezie raka płaskonabłonkowego ustnej części gardła. Obecnie częstość występowania raka HPV-zależnego w krajach
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 9
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 9 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Tyreologia Opis przypadku European Society of Endocrinology Clinical
Bardziej szczegółowoWeronika Dmuchowska I Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie w Starogardzie Gdańskim
Weronika Dmuchowska I Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie w Starogardzie Gdańskim Szeroko rozpowszechniony wirus, który występuje w około 100 typach, z czego 30 może być niebezpieczne
Bardziej szczegółowoUKŁAD POKARMOWY PTAKÓW
UKŁAD POKARMOWY PTAKÓW DZIÓB Rogowa pochwa szczęk, służy do pobierania pokarmu, charakteryzuje się bardzo dużym zróżnicowaniem gatunkowym. Pokryty nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym, zbudowanym
Bardziej szczegółowoGuzy neuroendokrynne żołądka - klinika. Grażyna Rydzewska Klinika Gastroenterologii CSK MSWiA Warszawa
Guzy neuroendokrynne żołądka - klinika Grażyna Rydzewska Klinika Gastroenterologii CSK MSWiA Warszawa Guzy endokrynne żołądka 1% nowotworów narządu, 9% wszystkich tego typu w układzie pokarmowym 1-2 przypadki
Bardziej szczegółowoSpis treści. 1. Choroby żołądka Wiktor Łaszewicz... 15. 2. Choroby jelita cienkiego Anna Zaremba-Woroniecka... 46
Spis treści 1. Choroby żołądka Wiktor Łaszewicz..................... 15 Zarys budowy i fizjologii żołądka.......................... 15 Budowa żołądka.................................. 15 Wydzielanie żołądkowe..............................
Bardziej szczegółowoi uczestnika programu o udzieleniu i otrzymaniu danego świadczenia.
Załącznik nr 19 Zestawienie stawek jednostkowych dla Ogólnopolskiego programu nowotworów głowy i szyi Stawki jednostkowe określone poniżej dotyczą świadczeń zdrowotnych, które będą udzielane w ramach wdrażania
Bardziej szczegółowo