Przełyk Barretta: diagnostyka, monitorowanie i leczenie
|
|
- Gabriela Żukowska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ROZDZIAŁ VIII DOBROSTAN A STAN ZDROWIA Katedra i Klinika Chirurgii Przewodu Pokarmowego i Chirurgii Ogólnej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Department of Gastrointestinal & General Surgery Silesian Piasts University of Medicine in Wrocław KRYSTYNA MARKOCKA-MĄCZKA, KRZYSZTOF GRABOWSKI, RENATA TABOŁA Barrett s esophagus: diagnostics, monitoring and treatment Słowa kluczowe: przełyk Barretta, metaplazja jelitowa, dysplazja wysokiego stopnia, neoplazja śródnabłonkowa, leczenie endoskopowe, leczenie chirurgiczne Key words: Barrett s esophagus, intestinal metaplasia, high- grade dysplasia, intraepithelial neoplasia, endoscopic therapy, surgery Zarzucanie treści żołądkowej do przełyku kilka razy na dobę bez odczuwanych dolegliwości uznawane jest za stan fizjologiczny. W sytuacji, gdy dochodzi do przedłużonego kontaktu treści żołądkowej, a czasem i dwunastniczej z przełykiem rozwija się choroba refluksowa (Gastroesophageal Reflux Disease; GERD). Typowe jej objawy to zgaga, bóle w nadbrzuszu, a w postaci pozaprzełykowej kaszel, bóle gardła, zmiany w jamie ustnej, a w skrajnych przypadkach powikłania płucne. Choroba refluksowa może również przebiegać pod postacią całkowicie bezobjawową i w tej sytuacji rozpoznawana jest przypadkowo podczas badania endoskopowego wykonywanego z innego powodu. Według danych z piśmiennictwa około 5-10% populacji krajów wysokorozwiniętych odczuwa codziennie pieczenie za mostkiem określane jako zgaga, a około 20% raz w tygodniu [1, 29]. GERD prowadzi do powstania zmian zapalnych w przełyku. Wyróżnia się dwie postacie choroby refluksowej przełyku nienadżerkową i nadżerkową. Nieleczone i częste nawroty choroby prowadzić mogą do rozwoju nadżerek, owrzodzeń, bliznowych zwężeń i rozwoju przełyku Barretta [1]. Badaniem endoskopowym z pobraniem wycinków należy wykluczyć zmianę rozrostową oraz wykonać badanie w kierunku infekcji Helicobacter pylori. Po stwierdzeniu infekcji konieczne jest wykonanie eradykacji przed późniejszym przewlekłym leczeniem refluksu inhibitorami pompy protonowej.
2 DOBROSTAN A STAN ZDROWIA Przełyk Barretta (PB) jest stanem, w którym prawidłowy nabłonek wielowarstwowy płaski błony śluzowej przełyku zostaje zastąpiony przez nabłonek walcowaty, charakterystyczny dla dalszych odcinków przewodu pokarmowego. Zmiany te lokalizują się w dalszej części przełyku [15, 30]. Barrett, który opisał te zmiany uważał, że jest to wada wrodzona. Obecnie istnieją badania, które wskazują, że u dzieci podstawą rozwoju przełyku Barretta jest działanie treści refluksu żołądkowoprzełykowego na odszczepione fragmenty nabłonka walcowatego znajdującego się w przełyku [18]. Pojawienie się nabłonka walcowatego w przełyku określa się jako metaplazję jelitową. W zakresie tak zmienionego nabłonka może rozwijać się dysplazja, a na tym tle rak gruczołowy [18, 27]. Ryc. 1. Endoskopowy obraz przełyku Barretta 108 ETIOLOGIA I PATOGENEZA Powstaniu refluksu sprzyjają schorzenia, które obniżają napięcie dolnego zwieracza przełyku, do których zaliczane są przepukliny rozworu przełykowego, otyłość oraz przebyte zabiegi operacyjne na żołądku. U chorych po pyloroplastyce i po częściowych resekcjach żołądka może dochodzić do refluksu treści żółciowej, która jest zdecydowanie bardziej drażniąca od treści żołądkowej. Potwierdzono szczególnie drażniącą rolę kwasów żółciowych w etiopatogenezie powikłań GERD i ryzyka rozwoju gruczolakoraka przełyku [3, 4, 16]. Jankowski i wsp. [14] udowodnili, że przewlekłe działanie refluksu, zarówno kwaśnego jak i żółciowego powoduje rozwój zapalenia błony śluzowej i nadżerek w nabłonku wielowarstwowym płaskim przełyku. Po powstaniu nadżerek w procesie gojenia następuje uruchomienie komórek progenitorowych blaszki właściwej błony śluzowej, które wypełniają miejsca nadżerek. Dalsze przewlekłe działanie refluksu jest przyczyną różnicowania się komórek progenitorowych w komórki nabłonka jednowarstwowego walcowatego, które wydzielają śluz. Komórki takie są charakterystyczne dla błony śluzowej dalszych odcinków przewodu pokarmowego, a nie dla przełyku określamy to jako metaplazję jelitową. Jeżeli natomiast w obrębie zmienionego nabłonka pojawiają się zaburzenia różnicowania komórek, to proces ten jest określany jako dysplazja. W zależności od nasilenia zaburzeń w różnicowaniu ko-
3 Krystyna Markocka-Mączka, Krzysztof Grabowski, Renata Taboła mórek dysplazję dzieli się na dwa stopnie. Jest to dysplazja niskiego stopnia (Low Grade Dysplasia - LGD) i dysplazja wysokiego stopnia (High Grade Dysplasia HG). Rozpoznanie metaplazji jelitowej oraz dysplazji wysokiego stopnia wskazuje na zwiększone ryzyko rozwoju raka gruczołowego przełyku [9, 11]. Badania wskazują, że przekształcenie metaplazji jelitowej w raka gruczołowego przebiega przez stan dysplazji niskiego stopnia, a następnie przez dysplazję wysokiego stopnia [4, 9, 11, 14]. Do powszechnie przyjętych czynników ryzyka rozwoju raka gruczołowego przełyku oprócz przełyku Barretta zalicza się wiek powyżej 50. roku życia, u ludzi rasy białej płeć męską, istnienie przepukliny rozworu przełykowego, zwiększony wskaźnik masy ciała i palenie tytoniu [2, 24]. DIAGNOSTYKA I MONITOROWANIE Przełyk Barretta rozpoznaje się na podstawie badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego z obligatoryjnym pobraniem wycinków ze zmienionej makroskopowo błony śluzowej przełyku. Śluzówka charakterystyczna dla PB cechuje się łososiową barwą. Zmieniona śluzówka może układać się okrężnie lub mieć charakter podłużnej zmiany i zlokalizowana jest w 1/3 dalszej przełyku, ale powyżej linii Z [15]. Segment zmienionej śluzówki do 3. cm długości określany jest jako krótki, powyżej 3. cm jako długi, a poniżej 1. cm jako ultrakrótki. W sytuacjach trudności zlokalizowania zmienionej śluzówki stosowane są techniki barwienia przyżyciowego z użyciem błękitu metylenowego, indygo-karminu, kwasu octowego lub roztworu Lugola [19]. Kolejną opcją diagnostyczną jest użycie filtrów optycznych NBI (Narrow Bond Imaging), czy HD (High Definition). Filtry te zamontowane są w zestawach endoskopowych [8,19]. Wycinki do badania histopatologicznego należy pobierać z czterech kwadrantów obwodu przełyku, co 2 cm. Obowiązkowo należy pobierać wycinki ze wszystkich zmian rozpoznanych makroskopowo w czasie badania endoskopowego takich jak grudki, nadżerki, zwężenia czy polipy [15]. Jeżeli badanie histopatologiczne potwierdzi ogniska metaplazji, konieczny jest nadzór endoskopowy. American College of Gastroenterology ustaliło postępowanie i nadzór u chorych z przełykiem Barretta [28]. W przypadku rozpoznania ogniska metaplazji jelitowej bez zmian dysplastycznych kolejne badanie wykonuje się po upływie roku, a następne co 3 lata. Stwierdzenie dysplazji niskiego stopnia jest wskazaniem do wykonania kolejnego badania z pobraniem wycinków raz w roku. Rozpoznanie dysplazji wysokiego stopnia jest wskazaniem do leczenia metodami endoskopowymi oraz badań kontrolnych wycinków co 3 miesiące. Rozpoznanie dysplazji wysokiego stopnia musi potwierdzić drugi wyspecjalizowany patomorfolog. W przypadku rozpoznania gruczolakoraka inwazyjnego konieczne jest usunięcie przełyku [28]. Kolejnym terminem patomorfologicznym związanym z przełykiem Barretta jest neoplazja śródnabłonkowa. Pojęcie to obejmuje dysplazję oraz raka przedinwazyjnego [4]. Zmiany te są ograniczone wyłącznie do nabłonka i nie przekraczają błony podstawowej. Rozróżniane są dwa stopnie neoplazji neoplazja niskiego stopnia (Low Grade Intraepithelial Neoplasia LGIN) i neoplazja wysokiego stopnia (High 109
4 DOBROSTAN A STAN ZDROWIA Grade Intraepithelial Neoplasia HGIN). Neoplazja niskiego stopnia wymaga resekcji endoskopowej, natomiast neoplazja wysokiego stopnia wymaga resekcji endoskopowej i ablacji pozostawionego nabłonka Barretta [27]. W wielu jednak publikacjach rozważa się bardziej radykalne postępowanie, którym jest wycięcie przynajmniej dolnego odcinka przełyku [17, 21, 23]. 110 LECZENIE PRZEŁYKU BARRETTA Wieloletnie obserwacje wskazują, że leczenie farmakologiczne inhibitorami pompy protonowej (IPP) oraz wykonywane operacje antyrefluksowe u chorych z rozpoznanym przełykiem Barretta likwidują objawy związane z refluksem żołądkowo-przełykowym, lecz nie powodują cofania się zmian o charakterze metaplazji jelitowej. Działania te jedynie zmniejszają ryzyko rozwoju dysplazji i przemiany w raka gruczołowego. W przypadku braku efektu po zabiegach antyrefluksowych w sytuacji, gdy udowodniono obfite zarzucanie treści żółciowej zalecane jest wykonanie resekcji żołądka sposobem Roux-en-Y na długiej pętli jelita (60-70 cm). Ma to skutecznie zapobiegać refluksowi treści żółciowej do przełyku [5]. Ze względu na bezpieczeństwo i dostępność wykonania największym powodzeniem w prewencji zmian nowotworowych w zakresie metaplazji jelitowej przełyku cieszą się techniki endoskopowe. Techniki te dzielą sie na resekcyjne i ablacyjne. Do technik resekcyjnych zalicza się mukozektomię i podśluzówkową dyssekcję. Techniki ablacyjne to: terapia fotodynamiczna, krioterapia, ablacja z użyciem energii wysokiej częstotliwości i system HALO z wykorzystaniem energii fal radiowych [10, 19, 22]. Leczenie endoskopowymi metodami przełyku Barretta związane jest również z możliwością powikłań. Do najczęściej spotykanych zalicza się nadżerki i owrzodzenia brzeżne, które mogą prowadzić do bliznowych zwężeń. W sytuacji nadżerek i owrzodzeń na podłożu metaplazji jelitowej skuteczne jest zablokowanie wydzielania żołądkowego z użyciem inhibitorów pompy protonowej. W leczeniu bliznowych zwężeń zalecane jest poszerzanie mechaniczne z użyciem endoskopii [5]. Natomiast w przypadku rozpoznania raka inwazyjnego na tle przełyku Barretta konieczne jest wykonanie resekcji przełyku [12, 21]. PROFILAKTYKA PRZEŁYKU BARRETTA Cofanie się zawartości żołądka do przełyku jest czynnikiem sprzyjającym rozwojowi przełyku Barretta, więc skuteczne leczenie choroby refluksowej jest najlepszym sposobem zapobieganiu rozwojowi metaplazji jelitowej w przełyku. Leczenie inhibitorami pompy protonowej kwaśnego refluksu, które obniżają wydzielanie żołądkowe nie likwiduje zarzucania do przełyku, jedynie treść żołądkowa jest mniej drażniąca dla błony śluzowej przełyku. Zachowawcze postępowanie jest znacznie trudniejsze, gdy mamy do czynienia z refluksem żółciowym, leki neutralizujące żółć oraz prokinetyki nie zawsze przynoszą oczekiwany efekt. Prawidłowo wykonany zabieg antyrefluksowy, niezależnie od wybranej metody, powinien przywrócić prawidłową długość dolnego zwieracza przełyku i wzrost w nim ciśnienia oraz ustabilizowanie odtworzonej bariery antyrefluksowej poniżej przepony [26].
5 Krystyna Markocka-Mączka, Krzysztof Grabowski, Renata Taboła PODSUMOWANIE Przełyk Barretta jest uznanym stanem przedrakowym zwiększającym ryzyko rozwoju raka gruczołowego przełyku. Mając to na uwadze ciągle istnieje problem monitorowania chorych z metaplazją jelitową bez dysplazji oraz problem postępowania z chorymi z dysplazją, zwłaszcza wysokiego stopnia. Ostatnio szeroko zakrojone badania epidemiologiczne oceniają ryzyko karcinogenezy u chorych bez dysplazji na 0,12-0,38% rocznie. Tak niskie ryzyko progresji nowotworowej stawia wskazania do wykonywania badań skriningowych jedynie u osób z objawami refluksu, u których istnieje dodatkowo co najmniej jeden czynnik ryzyka rozwoju raka. Do czynników takich zalicza się wśród rasy białej płeć męską i wiek powyżej 50. roku życia, przepuklinę rozworu przełykowego przepony, zwiększony wskaźnik masy ciała i palenie tytoniu [1, 15, 29]. Towarzystwa naukowe zalecają u chorych bez dysplazji endoskopowe badania kontrolne co 3 do 5 lat [6, 7, 25]. Istnieją również zalecenia odnośnie planowania badań kontrolnych u chorych z przełykiem Barretta bez dysplazji w zależności od długości przełyku objętego zmianą. Krótki segment (do 3. cm) stanowi wskazanie do kontrolnej endoskopii co 5 lat, segment od 3. do 6. cm co 3 lata, a w przypadkach segmentu przełyku powyżej 6. cm co 2 lata [7]. Kolejną patologią dotyczącą przełyku Barretta wymagającą monitorowania jest dysplazja niskiego stopnia. Ryzyko progresji dysplazji niskiego stopnia do raka oceniane jest na 1,82% rocznie [6, 25]. Ze względu na wciąż małe prawdopodobieństwo progresji nowotworowej zalecana jest obserwacja endoskopowa co 6 do 12 miesięcy w celu oceny rozpoznania progresji do dysplazji wysokiego stopnia lub nawet raka [6, 7, 13, 20, 25]. Alternatywą w tej sytuacji jest endoskopowa terapia eradykacyjna skierowana na zapobieganie rozwojowi raka gruczołowego. Zabiegi te jednak nie zwalniają z prowadzenia dalszej obserwacji, ponieważ istnieje możliwość pominięcia ognisk dysplazji ukrytych w gruczołach pod odbudowanym nabłonkiem płaskim [20]. Ze względu na największe potencjalne ryzyko raka gruczołowego przełyku najwięcej kontrowersji budzi w przełyku Barretta rozpoznanie dysplazji wysokiego stopnia. Wielu autorów uważa, że dopóki nie stwierdzi się raka podśluzówkowego należy stosować techniki endoskopowe [17]. Za zastosowaniem technik endoskopowych przemawia ich dostępność i łatwość wykonania, niewielkie ryzyko występowania powikłań oraz zachowanie przełyku. Stosowanie tych zabiegów nie wyklucza jednak stałego monitorowania przebiegu choroby [17, 21]. Istnieją jednak zwolennicy bardziej radykalnego postępowania, jakim jest resekcja przełyku, która zapewnia zahamowanie progresji nowotworowej poprzez trwałą eliminację całego segmentu metaplazji jelitowej [21]. Podobnie wiele kontrowersji odnośnie postępowania budzi neoplazja, zwłaszcza wysokiego stopnia. Rozważa się w tym przypadku wykonywanie zabiegów endoskopowych likwidujących całkowicie ogniska neoplazji łącznie z usunięciem całej błony śluzowej o charakterze metaplazji [19]. Mając na uwadze możliwość progresji do raka gruczołowego wiele jednak ośrodków skłania się do resekcji przełyku [17, 21, 27]. 111
6 DOBROSTAN A STAN ZDROWIA Mimo olbrzymiej ilości publikacji na temat przełyku Barretta istnieje wiele niewyjaśnionych zagadnień związanych z tym schorzeniem. Pewne jest, że przełyk Barretta jest powikłaniem długotrwałej choroby refluksowej. Ograniczona wiedza o przyczynach karcinogenezy i stale utrzymująca się wzrostowa tendencja występowania gruczolakoraka przełyku i wpustu zmusza do weryfikacji diagnostyki, monitorowania, przydatności zabiegów endoskopowych resekcyjnych w zakresie śluzówki i ablacji śluzówki z neoplazją w przełyku. Problemy te skłaniają do dalszych prac i rozważań odnośnie metod skriningu u chorych z przełykiem Barretta bez dysplazji, z dysplazją, z neoplazją oraz u chorych po przebytych zabiegach endoskopowych. Przełyk Barretta GERD metaplazja dysplazja niskiego stopnia leczenie zachowawcze +endoskopia, co rok, następnie co 3 lata leczenie zachowawcze +endoskopia, co rok dysplazja wysokiego stopnia gruczolakorak zabiegi zabiegi endoskopowe endoskopowe metody resekcyjne: endoskopowa mukozektomia endoskopowa resekcja błony śluzowej śluzowej metody ablacyjne: terapia fotodynamiczna ablacja falami radiowymi (HALO) koagulacja wielobiegunowa metody ablacyjngunowa koagulacja w osłonie argonu koagulacja w osłonie koagulacja laserowa resekcja przełyku Ryc. 2. Najczęściej stosowany algorytm postępowania 112
7 Krystyna Markocka-Mączka, Krzysztof Grabowski, Renata Taboła PIŚMIENNICTWO 1. Bredenoord AJ et al. Gastro-oesophageal reflux disease. Lancet 2013; 381(9881): Coleman HG et al. Tobacco smoking increased the risk of high-grade dysplasia and cancer among patients with Barrett s esophagus. Gastroenterology 2012; 142(2): Collen MJ et al. Gastric acid hypersecretion in refractory gastroesophageal reflux disease. Gastroenterology 1990, 98(3): Coppola D, Karl RC. Barrett s esophagus and Barrett s-associated neoplasia: etiology and pathologic features. Cancer Control 1999; 6(1): Csendes A. Surgical treatment of Barrett s esophagus: World J Surg 2004; 28(3): de Jonge PJ et al. Barrett s oesophagus: epidemiology, cancer risk and implications for management. Gut 2014; 63(1): Dunbar KB, Spechler SJ. Controversies in Barrett s esophagus. Mayo Clin Proc 2014; 89(7): Dunbar KB. Endomicroscopy in the evaluation of Barrett s esophagus. Curr Opin Gastroenterol 2011; 27(4): Goldblum JR. Barrett s esophagus and Barrett s-related dysplasia. Mod Pathol 2003; 16(4): Greenwald BD, Dumot JA. Cryotherapy for Barrett s esophagus and esophageal cancer. Curr Opin Gastroenterol 2011; 27:(4): Haggit RC et al. Adenocarcinoma complicating columnar epithelium-lined (Barrett s) esophagus. Am J Clin Pathol 1978; 70(1): Headrick JR et al. High-grade esophageal dysplasia: long -term survival and quality of life after esophagectomy. Ann Thorac Surg 2002; 73(6): Jagadesham VP, Kelty CJ. Low grade dysplasia in Barrett s esophagus: should we worry? World J Gastrointest Pathophysiol 2014; 5(2): Jankowski JA et al. Molecular evolution of the metaplasia-dysplasiaadenocarcinoma sequence in the esophagus. Am J Pathol 1999; 154(4): Maratka Z. Endoskopia przewodu pokarmowego. Diagnostyka różnicowa. PZWL, Warszawa, McQuaid KR et al. Systematic review: the role of bile acid in the pathogenesis of gastro-oesophageal reflux disease and related neoplasia. Aliment Pharmacol Ther 2011:34(2): Menon D et al. Endoscopic treatments for Barrett s esophagus: a systematic review of safety and effectiveness compared to esophagectomy. BMM Gastroenterol 2010; 10(111): doi: / X
8 DOBROSTAN A STAN ZDROWIA 18. Othersen HB Jr et al. Barrett s esophagus in children. Diagnosis and management. Ann Surg 1993; 217(6): Panossian AM et al. State of the art in the endoscopic imaging and ablation of Barrett s esophagus. Dig Liver Dis 2011; 43(5): Phoa KN et al. Radiofrequency ablation vs. endoscopic surveillance for patients with Barrett s esophagus and low-grade dysplasia: a randomized clinical trial. JAMA 2014; 311(12): Polkowski WP, Mielko J. Chirurgiczne leczenie neoplazji śródbłonkowej w przełyku Barretta. Nowotwory 2009; 59(3): Polkowski WP, Mielko J. Chirurgiczne leczenie neoplazji śródnabłonkowej w przełyku Barreta. Nowotwory 2009; 59(3): Schembre DB et al. Treatment of Barrett s esophagus with early neoplasia: a comparison of endoscopic therapy and esophagectomy. Gastrointestinal Endosc 2008; 67(4): Schnell T et al. Age, race and alcohol use predict endoscopic esophagitis in patients with symptoms of reflux. Gastroenterology 1991; 100: A Spechler SJ, Souza RF. Barrett s esophagus. N Engl J Med 2014; 371(9): Tarnowski W i wsp. Ocena skuteczności chirurgicznego leczenia zarzucania żołądkowo-przełykowego. Pol Merk Lek 2007; XXII(130): Voltaggio L et al. A clinical and histopathologic focus on Barrett esophagus and Barrett-related dysplasia. Arch Pathol Lab Med, 2011, 135: Wang KK, Sampliner RE. Updated guidelines 2008 for the diagnosis, surveillance and therapy of Barrett's esophagus. Am J Gastroenterol 2008; 103(3): Wocial T. Istotne problemy w rozpoznawaniu i leczeniu choroby refluksowej przełyku. Gastroenterol Klin 2010; 2(3): Zibadi S, Coppola D. Surgical and molecular pathology of Barrett esophagus. Cancer Control 2015; 22(2): STRESZCZENIE Przełyk Barretta jako powikłanie choroby refluksowej nadal budzi wiele kontrowersji co do sposobu monitorowania i leczenia. Schorzenie to jest uznanym stanem przedrakowym zwiększającym ryzyko rozwoju raka gruczołowego przełyku. Największym zainteresowaniem w aspekcie diagnostyki i leczenia jest przełyk Barretta z wysokiego stopnia dysplazją lub neoplazją śródśluzówkową. Autorzy analizują współczesne zasady skriningu, terapii endoskopowej i leczenia operacyjnego u chorych z przełykiem Barretta z dysplazją i neoplazją śródnabłonkową. 114
9 Krystyna Markocka-Mączka, Krzysztof Grabowski, Renata Taboła ABSTRACT Barrett s esophagus as a complication of reflux disease still arises a lot of controversies as to its monitoring and treatment. It is assumed to be a precancerous state increasing a hazard of occurrence of the adenocarcinoma of the esophagus. The most interesting from an aspect of diagnosis and therapy I Barrett s esophagus with high grade dysplasia or intramucosal neoplasia. Authors analyse current principals of screening, endoscopic and surgical treatment of patients with Barrett s esophagus and with dysplasia and intra mucosal neoplasia. Artykuł zawiera znaków ze spacjami + grafika 115
podstawowe zasady leczenia przełyku Barretta Treatment basics of Barrett s oesophagus
Stanisław Wojtuń, jerzy gil, Michał Florek Pediatr Med Rodz 2012, 8 (4), p. 308-314 Received: 15.11.2012 Accepted: 29.11.2012 Published: 31.12.2012 podstawowe zasady leczenia przełyku Barretta Treatment
Bardziej szczegółowoPrzełyk Barretta. Przełyk Barretta jest przedrakowym stanem śluzówki przełyku przewodu przenoszącego pokarm i płyny z jamy ustnej do żołądka.
Przełyk Barretta Przełyk Barretta jest przedrakowym stanem śluzówki przełyku przewodu przenoszącego pokarm i płyny z jamy ustnej do żołądka. Szacuje się, że przełykiem Barretta dotkniętych jest 3,3 miliona
Bardziej szczegółowoWSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT. Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii
WSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii Choroba Crohna Zapalenie przewodu pokarmowego w chorobie Crohna
Bardziej szczegółowoNowe metody leczenia gruczolakoraka przełyku we wczesnym stadium zaawansowania.
Nowe metody leczenia gruczolakoraka przełyku we wczesnym stadium zaawansowania. Rak przełyku jest chorobą letalną, jednak w sytuacji, gdy leczony jest kiedy nacieka tylko błonę śluzową, odsetek 5-letnich
Bardziej szczegółowoChirurgiczne leczenie neoplazji śródnabłonkowej w przełyku Barretta *
NOWOTWORY Journal of Oncology 2009 volume 59 Number 3 210 214 Chirurgiczne leczenie neoplazji śródnabłonkowej w przełyku Barretta * Wojciech P. Polkowski, Jerzy Mielko Praktyka kliniczna intensywnego nadzoru
Bardziej szczegółowoAnalysis of results endoscopic examination of upper part of digestive tract in children and youth with gastroesophageal reflux disease
Artykuł poglądowy/review paper Analiza wyników badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego u dzieci i m³odzie y z chorob¹ refluksow¹ prze³yku Analysis of results endoscopic examination of
Bardziej szczegółowoChemoprewencja raka jelita grubego u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego Dr n med. Piotr Albrecht
Chemoprewencja raka jelita grubego u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego Dr n med. Piotr Albrecht Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci WUM Plan wykładu Jelitowe powikłania WZJG Rak
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
Bardziej szczegółowoChoroba refluksowa przełyku możliwości terapii poza blokerami pompy protonowej
Gdańsk,10.10.2015 r. Choroba refluksowa przełyku możliwości terapii poza blokerami pompy protonowej Prof. dr hab. Barbara Kamińska Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia
Bardziej szczegółowoPPI czy można skuteczniej czyli. Dr hab.n.med. Marek Waluga Katedra i Klinika Gastroenterologii i Hepatologii SUM
PPI czy można skuteczniej czyli postęp czy przełom Dr hab.n.med. Marek Waluga Katedra i Klinika Gastroenterologii i Hepatologii SUM Główne zastosowania PPI Zapalenie żołądka i dwunastnicy Udział w eradykacji
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoOcena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i
Bardziej szczegółowoCo to jest przełyk Barretta?
Przełyk Barretta Co to jest przełyk Barretta? Przełyk Barretta jest przedrakowym stanem śluzówki przełyku przewodu przenoszącego pokarm i płyny z jamy ustnej do żołądka. Szacuje się, że przełykiem Barretta
Bardziej szczegółowopierwszej było 79 chorych (64,75%). Byli to pacjenci z zapaleniem przełyku ale też chorzy z NERD oraz przepukliną rozworu przełykowego.
Streszczenie. Wstęp. Choroba refluksowa przełyku (GERD) jest jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób przewodu pokarmowego na świecie. Wprowadzenie inhibitorów pompy protonowej (IPPs) w leczeniu GERD
Bardziej szczegółowoSpis treści. 1 Wiadomości ogólne... 1 Wskazania i przeciwwskazania... 2
0 0 9 M 3 1 Wiadomości ogólne... 1 Wskazania i przeciwwskazania... 2 VI Ryzyko i powikłania: serce i płuca... 3 Znieczulenie miejscowe... 3 Sedacja i znieczulenie... 3 Powikłania sercowe... 3 Powikłania
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
Bardziej szczegółowoPodobieństwa i różnice w chorobie refluksowej przełyku u osób młodych i w wieku podeszłym
Gerontologia Polska PRACA ORYGINALNA tom 14, nr 3, 135 139 ISSN 1425 4956 Dorota Cibor, Małgorzata Szczepanek, Irena Ciećko-Michalska, Danuta Owczarek, Tomasz Mach Katedra Gastroenterologii, Hepatologii
Bardziej szczegółowoPowiedz rakowi: NIE!!!
Powiedz rakowi: NIE!!! Internetowe wydanie gazetki ekologicznej NR 5- wrzesień 2015 W V numerze naszej gazetki poruszymy: Nawyki żywieniowe dzisiejszych nastolatków, czyli domowe pizzerki Kleszcze, czyli
Bardziej szczegółowoAblacja przełyku Barretta przy użyciu. HybridAPC GASTROENTEROLOGIA
Ablacja przełyku Barretta przy użyciu HybridAPC GASTROENTEROLOGIA HybridAPC ekonomiczna, oszczędzająca i skuteczna terapia przełyku Barretta Koagulacja plazmą argonową (APC) jest od lat stosowana do ablacji
Bardziej szczegółowoRefluks żołądkowo- -przełykowy
Refluks żołądkowo- -przełykowy Dr Anna Pietrzak Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Onkologii Klinicznej CMKP Wprowadzenie W medycynie, dolegliwości zgłaszane przez pacjenta nazywane są objawami podmiotowymi
Bardziej szczegółowoWTÓRNE OPERACJE CYTOREDUKCYJNE - ZASADY KWALIFIKACJI
WTÓRNE OPERACJE CYTOREDUKCYJNE - ZASADY KWALIFIKACJI Paweł Basta Klinika Ginekologii i Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie Uniwersyteckie Centrum Leczenia Chorób Piersi I Katedra Chirurgii Ogólnej
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Bardziej szczegółowoDzień 1 - Otwarcie Sympozjum ( )
Godz. 9.00 Dzień 1 - Otwarcie Sympozjum (8. 06. 2018) prof. dr hab. Tomasz Grodzicki Zastępca Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego ds. Collegium Medicum prof. dr hab. Grzegorz Wallner Konsultant Krajowy
Bardziej szczegółowoProfilaktyka owrzodzeń stresowych żołądka
Procedury (za)często wykonywane na OIT Profilaktyka owrzodzeń stresowych żołądka Anna Dylczyk-Sommer Sopot, Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii 17-18 kwietnia 2015 Gdański Uniwersytet Medyczny
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 1 Zakład Chorób Układu Nerwowego Wydział Zdrowia Publicznego AM we Wrocławiu, Kierownik Zakładu prof.
Bardziej szczegółowoCytodiagnostyka i kolposkopia Choroby szyjki macicy. Dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz
Cytodiagnostyka i kolposkopia Choroby szyjki macicy Dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz Nabłonki szyjki macicy tarcza części pochwowej szyjki macicy - nabłonek wielowarstwowy płaski kanał szyjki macicy
Bardziej szczegółowoStopa cukrzycowa. Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B.
Stopa cukrzycowa Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B. Wyrzykowski Stopa cukrzycowa - definicja Infekcja, owrzodzenie lub destrukcja
Bardziej szczegółowoZgaga i refluks żołądkowo-przełykowy. Nadzór merytoryczny Prof. dr hab. med. Witold Bartnik
Zgaga i refluks żołądkowo-przełykowy Nadzór merytoryczny Prof. dr hab. med. Witold Bartnik Zgaga i refluks żołądkowo-przełykowy POZNAJ SWOJĄ CHOROBĘ Większość z nas zna uczucie nieprzyjemnego pieczenia
Bardziej szczegółowoZastosowanie roztworu Lugola w diagnostyce zmian chorobowych prze³yku o wysokim ryzyku nowotworzenia
Zastosowanie roztworu Lugola w diagnostyce zmian chorobowych prze³yku o wysokim ryzyku nowotworzenia Application of Lugol's solution in diagnostics of oesophageal diseases with high risk of malignancy
Bardziej szczegółowoDIAGOSTYKA ENDOSKOPOWA NOWOTWORÓW GÓRNEGO ODCINKA PRZEWODU POKARMOWEGO
DIAGOSTYKA ENDOSKOPOWA NOWOTWORÓW GÓRNEGO ODCINKA PRZEWODU POKARMOWEGO Dr hab.n.med.marek Waluga Katedra i Klinika Gastroenterologii i Hepatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego Przewodniczący Oddziału
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoPilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV
Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV HCV zidentyfikowany w 1989 roku należy do rodziny Flaviviridae zawiera jednoniciowy RNA koduje białka strukturalne i niestrukturalne (co najmniej 10) ma 6 podstawowych
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowo(Carcinoma of the Esophagus and Esophagogastric Junction) Justyna Szumiło
RAK PRZEŁYKU I RAK POŁĄCZENIA PRZEŁYKOWOśOŁĄDKOWEGO (Carcinoma of the Esophagus and Esophagogastric Junction) Justyna Szumiło Wytyczne do raportu synoptycznego dotyczą raka przełyku i raka połączenia przełykowo-
Bardziej szczegółowoZaawansowany. Zaliczenie drugiego semestru z chirurgii i pielęgniarstwa chirurgicznego.
1 Kierunek: PIELĘGNIARSTWO Nazwa przedmiotu Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne Kod przedmiotu Poziom przedmiotu Rok studiów Semestr Liczba punktów Metody nauczania Język wykładowy Imię i nazwisko
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 162/2016 z dnia 2 września 2016 r. o projekcie programu polityki
Bardziej szczegółowoCHOROBY REFLUKSOWEJ PRZEŁYKU
KONTROWERSJE W DIAGNOSTYCE CHOROBY REFLUKSOWEJ PRZEŁYKU ŁUKASZ CICHY KLINIKA PEDIATRII, GASTROENTEROLOGII I ŻYWIENIA UJCM W KRAKOWIE MARCIN DZIEKIEWICZ X Ogólnopolski Zjazd PTGHiŻD, Lublin, 24-26 maja
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoChoroba refluksowa przełyku standardy diagnostyki i leczenia
Choroba refluksowa przełyku standardy diagnostyki i leczenia prof. dr hab. n. med. Zbigniew Bartuzi Katedra i Klinika Alergologii, Immunologii Klinicznej i Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum w Bydgoszczy
Bardziej szczegółowoNajnowsze zalecenia i wytyczne w wybranych chorobach przewodu pokarmowego
Najnowsze zalecenia i wytyczne w wybranych chorobach przewodu pokarmowego Recent recommendations and guidelines in selected diseases of the alimentary tract Leszek Paradowski, Wojciech Błoński S t r e
Bardziej szczegółowoPiśmiennictwo... 45. Manometria przełyku Krzysztof Fyderek... 31 Założenia, zasady i wskazania do badania manometrycznego przełyku u dzieci...
SPIS TREŚCI ROZWÓJ ONTOGENETYCZNY ORAZ FIZJOLOGIA CZYNNOŚCI MOTORYCZNEJ PRZEWODU POKARMOWEGO Krzysztof Fyderek.. 13 Rozwój strukturalny................. 13 Rozwój śródściennego żołądkowo-jelitowego (enteralnego)
Bardziej szczegółowoSpis treści. 1. Choroby żołądka Wiktor Łaszewicz... 15. 2. Choroby jelita cienkiego Anna Zaremba-Woroniecka... 46
Spis treści 1. Choroby żołądka Wiktor Łaszewicz..................... 15 Zarys budowy i fizjologii żołądka.......................... 15 Budowa żołądka.................................. 15 Wydzielanie żołądkowe..............................
Bardziej szczegółowoResekcja en bloc guzów pęcherza przy użyciu HybridKnife
Resekcja en bloc guzów pęcherza przy użyciu HybridKnife Nowa metoda zabiegowa w urologii ESD przy użyciu HybridKnife znaczenie nowej techniki zabiegowej w endoskopii Zalety ESD w przewodzie pokarmowym
Bardziej szczegółowoProfilaktyka raka szyjki macicy
Profilaktyka raka szyjki macicy Rak szyjki macicy jest szóstym, co do częstości, nowotworem u kobiet w Polsce. Każdego roku odnotowuje się ok. 3500 nowych przypadków zachorowań. Rocznie ok. 1700 kobiet,
Bardziej szczegółowochirurgia Helicobacter pylori diagnostyka i leczenie przedruk z numeru 2/2013 OKIEM EKSPERTA prenumerata: 800 888 000 www.mp.pl
chirurgia przedruk z numeru 2/2013 OKIEM EKSPERTA Helicobacter pylori diagnostyka i leczenie prenumerata: 800 888 000 www.mp.pl OKIEM EKSPERTA Helicobacter pylori diagnostyka i leczenie Skróty: Hp Helicobacter
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE GUZÓW NEUROENDOKRYNNYCH (NET) UKŁADU POKARMOWEGO:
Andrzej W. SZAWŁOWSKI CHIRURGICZNE LECZENIE GUZÓW NEUROENDOKRYNNYCH (NET) UKŁADU POKARMOWEGO: Żołądka Jelit Trzustki GEP z Kliniki Nowotworów Górnego Odcinka Układu Pokarmowego -Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie
Bardziej szczegółowoDr n. med. Piotr Malinowski,
Plan ćwiczeń z chirurgii naczyniowej IV rok kierunek lekarski 2012 5 dni po 6 godzin ( Ćwiczą 2 grupy 5-osobowe ) Osoba odpowiedzialna za realizację programu ćwiczeń Dr n. med. Piotr Malinowski, Dr n.
Bardziej szczegółowoŻylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna Choroba Zakrzepowo-Zatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny ny, interdyscyplinarny problem współczesnej medycyny Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) (Deep
Bardziej szczegółowoProblemy radykalnego leczenia raka przełyku
ROZDZIAŁ XVIII ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2015 DOBROSTAN I ZDROWIE 1 Katedra i Klinika Chirurgii Przewodu Pokarmowego i Chirurgii Ogólnej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu Department of Gastrointestinal
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Bardziej szczegółowoResekcja en bloc guzów pęcherza. przy użyciu HybridKnife UROLOGII
Resekcja en bloc guzów pęcherza przy użyciu HybridKnife UROLOGII 4 etapy zabiegu podczas resekcji en bloc przy 01 02 01 Zaznaczenie Przed uniesieniem guz jest zaznaczany okrężnie punktami koagulacyjnymi,
Bardziej szczegółowoWykaz kursów specjalizacyjnych z chirurgii ogólnej w roku 2003
Wykaz kursów specjalizacyjnych z chirurgii ogólnej w roku 2003 Spis kursów specjalizacyjnych w nadchodzącym roku wg. publikacji CMKP Luty Nr kursu: 5-703-2003 Temat kursu: Chirurgia transplantacyjna -podstawowy
Bardziej szczegółowoMAM HAKA NA CHŁONIAKA
MAM HAKA NA CHŁONIAKA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Chłoniaki są to choroby nowotworowe, w których następuje nieprawidłowy wzrost komórek układu limfatycznego (chłonnego). Podobnie jak inne nowotwory, chłoniaki
Bardziej szczegółowoRefluks żołądkowo-przełykowy znaczenie w chorobach układu oddechowego
Refluks żołądkowo-przełykowy znaczenie w chorobach układu oddechowego Julita Chądzyńska Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego Prof. dr hab. Marek Kulus Klasyfikacja Montrealska Zespoły
Bardziej szczegółowoRak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa RAK TRZUSTKI U 50% chorych w momencie rozpoznania stwierdza się
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowoSpis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47
Spis treści Przedmowa... 9 1. Ustalanie zapotrzebowania energetycznego w róŝnych stanach chorobowych (Danuta Gajewska)... 11 Wiadomości ogólne... 11 Całkowita przemiana materii... 12 Wprowadzenie... 12
Bardziej szczegółowoPOEM przezustna miotomia endoskopowa. przy użyciu HybridKnife GASTROENTEROLOGIA
POEM przezustna miotomia endoskopowa przy użyciu HybridKnife GASTROENTEROLOGIA POEM nowa terapia achalazji U pacjentów z achalazją zaburzona jest perystaltyka w dolnym odcinku przełyku, ograniczone lub
Bardziej szczegółowoRopniak opłucnej czy gruźliczy wysięk opłucnowy? - Rola torakoskopii
Michał Pasierbek, Andrzej Grabowski, Filip Achtelik, Wojciech Korlacki Ropniak opłucnej czy gruźliczy wysięk opłucnowy? - Rola torakoskopii Klinika Chirurgii Wad Rozwojowych Dzieci i Traumatologii w Zabrzu
Bardziej szczegółowoPakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej
Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet
Bardziej szczegółowodzienniczek pacjenta rak nerki
dzienniczek pacjenta rak nerki Grafika i skład: Fundacja Wygrajmy Zdrowie Wydanie I Styczeń 2015 Wszelkie prawa zastrzeżone. Podstawowe dane Imię i nazwisko: Data urodzenia: Lekarz prowadzący: Palcówka
Bardziej szczegółowoWspółpraca patologa i klinicysty w rozpoznawaniu nieswoistych chorób jelit. Anna Nasierowska-Guttmejer
Współpraca patologa i klinicysty w rozpoznawaniu nieswoistych chorób jelit Anna Nasierowska-Guttmejer Nieswoiste choroby jelit Inflammatory bowel diseases (IBD) Wrzodziejace zapalenie jelita grubego (UC)
Bardziej szczegółowoJanusz Jerzemowski 1, Paweł Wojtowicz 2 1. Streszczenie. Abstract
Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Otrzymano/Submitted: 07.12.2014 Zaakceptowano/Accepted: 10.12.2014 Choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego u osób po 65 roku życia w obrazie endoskopowym
Bardziej szczegółowoGUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO. (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz
Sformatowano GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz 1. Materiał chirurgiczny: przełyk, Ŝołądek, jelito
Bardziej szczegółowoDagmara Samselska. Przewodnicząca Unii Stowarzyszeń Chorych na Łuszczycę. Warszawa 20 kwietnia 2016
Dagmara Samselska Przewodnicząca Unii Stowarzyszeń Chorych na Łuszczycę Warszawa 20 kwietnia 2016 przewlekła, autoagresywnie uwarunkowana, nawrotowa choroba zapalna o podłożu genetycznym nie zaraża!!!
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoProblemy płodności i ciąży w nieswoistych zapalnych chorobach jelit. Maria Kłopocka Bydgoszcz
Problemy płodności i ciąży w nieswoistych zapalnych chorobach jelit Maria Kłopocka Bydgoszcz Płodność Przebieg ciąży i poród Bezpieczeństwo leczenia w okresie ciąży i karmienia Sytuacje szczególne Edukacja
Bardziej szczegółowoO dziewczynce, która trafiła do właściwego Iwona Sakowska-Maliszewska1,
O dziewczynce, która trafiła psychologa. do właściwego Iwona Sakowska-Maliszewska1, Marek Woynarowski2,, Maciej Dądalski2 1Centrum Pediatrii w Sosnowcu, 2IP CZD w Warszawie Wywiad S.Z. dziewczynka, 12
Bardziej szczegółowoTERAPIA FOTODYNAMICZNA W PRZEŁYKU BARRETTA I GRUCZOLAKORAKU PRZEŁYKU PHOTODYNAMIC THERAPY IN BARRET S ESOPHAGUS AND ESOPHAGEAL ADENOCARCINOMA
TERAPIA FOTODYNAMICZNA W PRZEŁYKU BARRETTA I GRUCZOLAKORAKU PRZEŁYKU PHOTODYNAMIC THERAPY IN BARRET S ESOPHAGUS AND ESOPHAGEAL ADENOCARCINOMA Natalia Strzelczyk 1, Agata Stanek 1*, Sebastian Kwiatek 1,
Bardziej szczegółowo(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2537528 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 21.06.2012 12172907.3
Bardziej szczegółowoKinga Janik-Koncewicz
Kinga Janik-Koncewicz miażdżyca choroby układu krążenia cukrzyca typu 2 nadciśnienie choroby układu kostnego nowotwory Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że około 7-41% nowotworów jest spowodowanych
Bardziej szczegółowoCzy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym?
Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym? Piotr Potemski Klinika Chemioterapii Nowotworów Katedry Onkologii Uniwersytet
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Bardziej szczegółowoOtolaryngologia - opis przedmiotu
Otolaryngologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Otolaryngologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-Ol Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów
Bardziej szczegółowoOpieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych
Opieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych Dr n. med. Jacek Schmidt Oddział Otolaryngologiczny ZOZ MSWiA w Łodzi Operacje endoskopowe
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
Bardziej szczegółowoBadania. przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka jelita grubego. zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN)
Badania przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka jelita grubego zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN) Badania przesiewowe stosowane w celu wykrycia raka jelita grubego Ocena
Bardziej szczegółowoRak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;
Bardziej szczegółowoUzyskano wstępną akceptację dla tej procedury.
W dniu 1 lutego 2017 roku profesorowie Tomasz Jastrzębski i Arkadiusz Jeziorski złożyli na ręce min. Krzysztofa Łandy dokumentację dotyczącą procedury HIPEC w intencji uznania jej jako procedury gwarantowanej
Bardziej szczegółowoChoroby wewnętrzne - gastroenterologia Kod przedmiotu
Choroby wewnętrzne - gastroenterologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Choroby wewnętrzne - gastroenterologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChW-G Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu
Bardziej szczegółowoZebrała i opracowała Maria Sałamacha
BÓLE BRZUCHA Zebrała i opracowała Maria Sałamacha Ból brzucha u dzieci ma zwykle charakter czynnościowy, co oznacza, że szczegółowe badania i analizy laboratoryjne nie wykazują żadnych odchyleń, jednak
Bardziej szczegółowoPrzerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego
Dariusz Kaczmarczyk Przerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego Klinika Chirurgii Nowotworów Głowy i Szyi Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik: Prof. dr hab. med. Alina Morawiec Sztandera Opis
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Choroby błony śluzowej
Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Nazwa modułu Rok studiów 4 Semestr studiów 8 Liczba przypisanych punktów
Bardziej szczegółowoPrzywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie
Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie Jak wspomniano we wcześniejszych artykułach cyklu, strategia postępowania w migotaniu przedsionków (AF) polega albo na kontroli częstości rytmu komór i zapobieganiu
Bardziej szczegółowoOśrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości:
REKOMENDACJE KONSULTANTA KRAJOWEGO W DZIEDZINIE CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ ORAZ POLSKIEGO TOWARZYSTWA CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ W ZAKRESIE DIAGNOSTYKI I LECZENIA CHORYCH NA RAKA JELITA GRUBEGO REKOMENDACJE
Bardziej szczegółowoCHOROBA REFLUKSOWA PRZEŁYKU U OSÓB Z CHOROBĄ NIEDOKRWIENNĄ SERCA GASTROESOPHAGEAL REFLUX DISEASE AMONG PATIENTS SUFFERING FROM CORONARY ARTERY DISEASE
ANNALES ACADEMIAE MEDICAE STETINENSIS ROCZNIKI POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W SZCZECINIE 2008, 54, 2, 41 46 MARIA KORZONEK 1, 4, KRZYSZTOF SAFRANOW 2, VIOLETTA SULŻYC-BIELICKA 3, ANNA HAJDUK CHOROBA REFLUKSOWA
Bardziej szczegółowoNowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht
Nowe terapie w cukrzycy typu 2 Janusz Gumprecht Dziś już nic nie jest takie jak było kiedyś 425 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2017 629 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2045 International
Bardziej szczegółowoCzłonkowie Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii biorący udział w głosowaniu nad konsensusem
KONSENSUS Gastroenterologia Kliniczna 2009, tom 1, nr 1, 1 6 Copyright 2009 Via Medica ISSN 1899 3338 Tomasz Wocial 1, Witold Bartnik 2, Krzysztof Bartosz 2, Hubert Bołdys 2, Krzysztof Celiński 2, Jan
Bardziej szczegółowoŻywienie dojelitowe powikłania. Piotr Hevelke Klinika Gastroenterologii Onkologicznej Centrum Onkologii -Instytut
Żywienie dojelitowe powikłania Piotr Hevelke Klinika Gastroenterologii Onkologicznej Centrum Onkologii -Instytut Powikłania żywienia dojelitowego Powikłania linii żywieniowej występujące w czasie zakładania
Bardziej szczegółowoChoroba refluksowa przełyku, możliwości farmakoterapii poza blokerami pompy protonowej
Choroba refluksowa przełyku, możliwości farmakoterapii poza blokerami pompy protonowej Krzysztof Fyderek Klinika Pediatrii Gastroenterologii i Żywienia P-A Instytutu Pediatrii UJCM Refluks żołądkowo przełykowy
Bardziej szczegółowoPowikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych
Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych S.Szymik-Kantorowicz, A.Taczanowska-Niemczuk, P.Łabuz, I.Honkisz, K.Górniak, A.Prokurat Klinika Chirurgii Dziecięcej CM
Bardziej szczegółowoProfilaktyka chorób nowotworowych jelita grubego w celu zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności na terenie podregionu lubelskiego
Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jana Bożego Profilaktyka chorób nowotworowych jelita grubego w celu zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności na terenie podregionu lubelskiego Monika Mitura
Bardziej szczegółowoINTESTA jedyny. oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej
INTESTA jedyny oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej Dlaczego INTESTA? kwas masłowy jest podstawowym materiałem energetycznym dla nabłonka przewodu pokarmowego, zastosowanie,
Bardziej szczegółowoIX USTECKIE DNI ONKOLOGICZNE * USTKA, 6-9 WRZEŚNIA, 2012 * PPROGRAM
IX USTECKIE DNI ONKOLOGICZNE * USTKA, 6-9 WRZEŚNIA, 2012 * PPROGRAM 06 września 2012 r. (czwartek) 14.00 18.00 SESJA DLA PIELĘGNIAREK Żywienie pacjentów z chorobą nowotworową Patronat: Polskie Stowarzyszenie
Bardziej szczegółowo