REKLAMA. Życie NAKŁAD nr 4 (127) 2014 ISSN Olsztyna ( ) REKLAMA REKLAMA

Transkrypt

1 nr 4 (127) 2014 ISSN N Życie O W E ( ) BEZPŁATNY Dwutygodnik NAKŁAD Olsztyna

2 N O W E Nowe Życie Olsztyna nr 4 (127) 2014 Znów świecimy przykładem Olsztyn kolejny raz otrzymał wyróżnienie za oświetlenie w internetowym Ogólnopolskim Plebiscycie Miast Świeć się. Tym razem za najpiękniejsze iluminacje świąteczne w Polsce. Zwycięzcą plebiscytu została Bielsko-Biała. Na finalistów wojewódzkich czekają nagrody w postaci energooszczędnego sprzętu AGD o łącznej wartości ponad 25 tys. zł. Prezenty trafią na wskazane przez władze miast cele społeczne, jak domy dziecka czy inne placówki opiekuńczo-wychowawcze. Dobrze, że powędrują do potrzebujących. Dwulatka z Jarot Jarocka Akademia Trzeciego Wieku obchodzi drugą rocznicę swego powstania. Z tej okazji jej słuchacze (JATW ma 122 członków) zaprezentowali w MOK swoje koła zainteresowań, wystawę prac zespołu rękodzieła oraz prezentację kroniki akademii. To najmłodsza ATW w Olsztynie. Ruch ATW rozwija się bardzo prężnie, co świadczy o tym, że seniorzy, którzy wychowali się w PRL, mają poczucie własnej wartości i budują społeczeństwo obywatelskie. Olsztyn dziennikarzom ukraińskim Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich zainicjowało zbiórkę publiczną na pomoc dziennikarzom poszkodowanym podczas protestów na Ukrainie. Olsztyński oddział SDP, jako organizator obchodów Dnia Patrona Oddziału Seweryna Pieniężnego, który przypada 24 lutego (w tym konkursu prasowego jego imienia), zrezygnował z wiązanek składanych co roku w miejscach upamiętniających wielkiego Polaka i patriotę oraz wręczanych nagrodzonym w konkursie. Pieniądze, zebrane podczas zbiórki, przeznaczono na pomoc ukraińskim kolegom z Niezależnego Związku Zawodowego Mediów Ukrainy. Dary można też przekazać na specjalne konto: Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, Warszawa, ul. Foksal 3/5, PKO BP z dopiskiem: Olsztyn dziennikarzom ukraińskim. Górą Anny! W Olsztynie rozstrzygnięto Ogólnopolski Konkurs na Reportaż Radiowy Pogranicze Wśród trójki równorzędnych laureatek znalazły się aż trzy Anny (!): Anna Minkiewicz-Zaremba z Radia Olsztyn za audycję Plon czyli dożynki na Mazurach (nagroda przyznana przez marszałka województwa warmińsko-mazurskiego), Anna Winnicka z Radia Koszalin (nagroda od prezydenta Olsztyna) za reportaż Żernica, wieś której nie ma o dialogu polsko-ukraińskim, Anna Bogdanowicz z Radia Białystok (nagroda od Starostwa Powiatowego w Olsztynie) za reportaż Swojska mowa o gwarach Podlasia. Radio Olsztyn organizuje konkurs Pogranicze od 12 lat. Laureatkom gratulujemy pomysłów, a organizatorom wytrwałości. Nagroda im. Seweryna Pieniężnego Pozostańmy przy tematyce dziennikarskiej. Oddział Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich w Olsztynie po raz piąty zorganizował otwarty Konkurs im. Seweryna Pieniężnego na najlepsze artykuły i audycje w regionalnej prasie, radiu, telewizji i internecie. Nagrody wręczono 24 lutego, główną zdobyła Ewa Mazgal z Gazety Olsztyńskiej za artykuły z cyklu Portrety oraz za blog: Wyróżnienia honorowe przyznano Krzysztofowi Guzkowi z Radia Plus Olsztyn i Adamowi J. Sosze z portalu internetowego i miesięcznika Debata. Gratulacje. Minister nagrodził naukowców Nagrody zdobyli także naukowcy z Wydziału Nauk Medycznych UWM. Tym razem docenił ich minister nauki i szkolnictwa wyższego za wybitne osiągnięcia na arenie międzynarodowej w 2013 roku (głównie za nagrody na brukselskich targach Brussels Innova ). Przypomnijmy, że prof. Jerzy Gielecki otrzymał nagrodę za program i urządzenie do diagnozowania chorób za pomocą modeli trójwymiarowych, a prof. Andrzej Kukwa za metody i sprzęt do rozpoznawania zaburzeń układu oddechowego. Natomiast prof. Wojciech Maksymowicz otrzymał nagrodę za przewodniczenie zespołowi, który stworzył system oceny i monitorowania leczenia niedowładu stopy. Przyłączamy się do gratulacji, mając na dzieję, że nie będziemy musieli korzystać z tych wynalazków. Zamieszanie z budżetem W ubiegłym roku, po raz pierwszy w Olsztynie, bez żadnych doświadczeń zorganizowano kampanię społeczną związaną z wyborem przez mieszkańców osiedlowych inwestycji, czyli z tzw. Olsztyńskim Budżetem Obywatelskim. Do podziału było 2,125 mln zł (prezydent zaproponował, a zgodziła się na to Rada Miasta!). W akcję zaangażowali się zarówno społecznicy z organizacji pozarządowych, jak i działacze rad osiedli i urzędnicy ratusza. Myśleli, że odnieśli sukces, gdy inicjatywa została nominowana do nagrody prezydenta RP Super Samorząd. Pewne osoby zarzuciły fałszerstwo przy głosowaniu na osiedlowe projekty. Sprawa trafiła do prokuratora. Ten zamiast śledzić prawdziwych przestępców, będzie musiał tracić czas na przesłuchania ludzi dobrej woli. Bo mieszkańcy uznali OBO za swój sukces, uważa tak aż 72 proc. ankietowanych internautów, którzy odwiedzają olsztyńskie portale. Życie Teatr Harmonia Działający przy Miejskim Ośrodku Kultury dziecięco-młodzieżowy Teatr Harmonia zaprasza w aktorskie szeregi dzieci i młodzież powyżej 7 lat. Młodzi aktorzy będą poznawać świat za pomocą baśni, legend, mitów, poprzez muzykę, słowo i rytm. Ich pracę będzie wieńczyć przedstawienie. Zajęcia odbywają się w soboty o godz w Spichlerzu MOK przy ul. Wydawca: Agencja Reklamowo-Wydawnicza Olsztyna INNA PERSPEKTYWA Paweł Lik, redaktor naczelny: Leszek Lik bezplatne@zycieolsztyna.pl; redaktor wydania bezpłatnego: Paweł Lik, sekretarz redakcji: Olga Ropiak; dziennikarze: Andrzej Zb. Brzozowski, Olga Ropiak, Jacek Panas, Jerzy Pantak, Mirosław Rogalski, Mariusz Wadas; korekta: Irena Robak, Olga Ropiak; współpraca: Krzysztof Rzymski fot. okładka: archiwum Jacka Panasa Biuro promocji i reklamy: tel ; (r) materiał reklamowy lub powierzony, ar- archiwum redakcji. Redakcja nie odpowiada za treœæ i formê powierzonych materia³ów, zastrzega sobie prawo adiustacji powierzonych tekstów. Druk: Express Media Sp. z o.o. Piastowskiej 13. Teatr zamiast gier komputerowych to jest to! Wenta już po raz szesnasty W Państwowej Szkole Muzycznej w Olsztynie 1 marca odbędzie się XVI Wenta Dobroczynna Akcji Katolickiej, podczas której zostaną zlicytowane wartościowe przedmioty. Imprezę poprowadzi aktor Paweł Burczyk. Wystąpi piosenkarka Eleni. Tegoroczna zbiórka przeznaczona będzie na zakup schodołazu do zabytkowego budynku Warsztatów Terapii Zajęciowej i Środowiskowego Domu Samopomocy Caritas we Fromborku. Wielu jego podopiecznych porusza się na wózkach inwalidzkich, więc cel jest nie tylko szlachetny, ale i praktyczny warto wziąć udział w licytacji podarowanych przedmiotów. Tylko dlaczego trzeba organizować wenty, by zdobywać pieniądze na tak podstawowe potrzeby obywateli? Fałszywi przyjaciele zwierząt Olsztyńskie Schronisko dla Zwierząt w Olsztynie oraz policja ostrzegają przed fałszywymi przyjaciółmi zwierząt. Za pośrednictwem m.in. portali społecznościowych (głównie Facebooka), różne fundacje wyłudzają pieniądze na pomoc dla zwierząt, choć nie mają umowy ze schroniskiem. Również na osiedlach pojawiają się kwestarze, którzy zbierają datki na schronisko. Tymczasem w pozyskiwaniu funduszy schronisko współpracuje tylko z jedną organizacją pozarządową Stowarzyszeniem Zwierzyniec św. Franciszka. Jego wolontariusze mają specjalne identyfikatory oraz odpowiednio oznakowane i zaplombowane puszki. Nie dajmy się więc nabrać oszustom, sprawdzajmy ich legitymacje! Wybrał i skomentował JJP Nakład

3 kto ma rację? Nowe Życie Olsztyna nr 4 (127) 2014 Czas na zmiany Pieszy też człowiek W Olsztynie działa Komisja Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Do jej zadań należy opiniowanie wszystkich wniosków, postulatów i zadań związanych z bezpieczeństwem na ulicach i chodnikach. Zasiadają w niej najwięksi specjaliści od organizacji ruchu w mieście. Prawdopodobnie wszystkie inwestycje drogowe oraz propozycje mieszkańców muszą uzyskać jej akceptację. Redaktorze Andrzeju, z pewnością zadasz pytanie, dlaczego się czepiam. Ważne, że komisja pracuje i nic nie umyka jej uwadze. To niestety nie tak! Komisja obraduje bardzo często. Członkowie dyskutują, zatwierdzają albo zabraniają. Między innymi przez ich decyzje zakłada się dodatkowe sygnalizacje świetlne na drugorzędnych skrzyżowaniach, ustawia utrudniające jazdę znaki drogowe. Wystarczy popatrzeć na ulicę Sikorskiego: raz jest tam ograniczenie do 70 km/h, raz nie ma. Znakomici specjaliści rozpatrują wnioski o nowych przejściach dla pieszych, tam gdzie nie są potrzebne. Za przyzwoleniem komisji buduje się w Olsztynie mnóstwo ograniczników prędkości oraz wysepek mających zapewnić bezpieczeństwo pieszym i utrudniać jazdę kierowcom. Kosztem kilkudziesięciu tysięcy złotych wybudowano kamienne języki spowalniające na ulicy Emilii Plater. Po kilku miesiącach pozytywnie zaopiniowano zamknięcie wlotu tej ulicy w ulicę Kościuszki i przez to wyrzucono pieniądze w błoto. Inną dziwną decyzją jest stworzenie wysepki i ciekawe oznakowanie zwężenia dwupasmówki na alei Wojska Polskiego. Być może przechodnie mają bezpieczniej, ale kierowcy bez przerwy popełniają wykroczenia w ruchu drogowym. Za to jak pięknie wygląda jezdnia udekorowana na przestrzeni 200 metrów trzema zebrami przejść dla pieszych, z czego dwa są tragicznie oświetlone. Zastanawiam się, czy rzeczywiście członkowie komisji to specjaliści? Nie są to działania tylko ostatnich miesięcy. Taka sytuacja ma miejsce w Olsztynie już od wielu lat. Tam gdzie istnieje taka potrzeba, komisja czy specjaliści od ulic i chodników w Olsztynie nie interweniują. jako Andrzeju, pieszy powinieneś się tym zainteresować. Łatwo narazić się na potrącenie przy przechodzeniu przez jezdnię po pasach wyty- czonych przed przystankami autobusowymi. Makabra! Tylko ludzie bez wyobraźni mogą pozwalać na stwarzanie takich zagrożeń. Cudem nie było w tych miejscach wypadków, ale licho nie śpi. Jeśli się zdarzą, to kto za nie odpowie? Może za błędne decyzje ukarać komisję? Trzeba zastanowić się nad nowymi, wykształconymi specjalistami, którzy mogliby zastąpić obecnych: dobrych, ale myślących anachronicznie członków komisji Jacek Panas Oj, Jacku, Jacku! Z uwagą przeczytałem Twój felieton i dochodzę do wniosku, że większość opisywanych sytuacji postrzegasz wyłącznie z punktu widzenia kierowcy. Wiem, że nie jesteś demonem prędkości. Podejrzewam jednak, że piesi to dla Ciebie zło konieczne, nie tylko przeszkadzają, ale także domagają się jakichś praw. Musisz się z tym pogodzić. Powiem nawet więcej: to pieszy powinien być uprzywilejowany. W niektórych krajach, na przykład w USA, tak to właśnie wygląda. Miałem okazję przekonać się o tym osobiście, wiele rzeczy pozytywnie mnie zaskoczyło. Pieszy ma prawo przejść na drugą stronę ulicy, nawet bez pasów, i to kierowca musi uważać, aby nie zrobić mu krzywdy. Pewnie powiesz, że nie mieszkamy w Ameryce. Nie zmienia to jednak fak- rys. Zbigniew Piszczako tu, że w naszej kulturze drogowej to kierujący pojazdem jest najważniejszy. Przynajmniej takie odnoszę wrażenie, ale przejdźmy do konkretów. Piszesz, że w olsztyńskiej Komisji Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego zasiadają najwięksi specjaliści od organizacji ruchu w mieście. Gdy jednak zatwierdzą coś, co nie jest zgodne z Twoją myślą, to stają się osobami, które nie znają się na rzeczy. A czy Ty sam złożyłeś kiedyś jakąś propozycję rozwiązania tych problemów? także, że Twierdzisz w Olsztynie buduje się za dużo ograniczników prędkości, czyli tzw. śpiących policjantów, którzy mają zapewnić bezpieczeństwo pieszym i utrudniać jazdę kierowcom. Po to właśnie są! Czy to dużo, czy mało? Zależy z czyjego punktu widzenia. Sam kiedyś wnioskowałem o położenie czegoś takiego na ulicy, przy której mieszkam. Kilka psów zostało tam potrąconych przez samochody. Obok mieści się szkoła. Wydawało mi się, że nie trzeba więcej argumentować. Kiedy szukałem poparcia wśród kolegów dziennikarzy, usłyszałem od jednego z nich, że przez takie spowalniacze niszczy się zawieszenie w motocyklach. Uwierz mi, nie wymyśliłem tej historii. nie rozumiem Zupełnie także Twojej irytacji na przejścia dla pieszych, wytyczone przed przystankami autobusowymi. Przejście za przystankiem, czyli przed stojącym autobusem, stwarza przecież większe niebezpieczeństwo. Pieszy wychodzi wtedy zza autobusu i nie ma możliwości oceny sytuacji. Chyba że wprowadzi się przepis o możliwości przejścia po odjeździe autobusu z przystanku. Bezpieczeństwo, drogi Jacku, nie jest dziedziną podlegającą jakimś trendom czy modom. Tu nie ma myślenia po staremu czy po nowemu. Zwłaszcza jeśli chodzi o ludzkie życie. Oczywiście niektóre przepisy się zmieniają, ale nadrzędne w tym wszystkim powinno być to, aby pamiętać, że to właśnie pieszy powinien być najważniejszy i uprzywilejowany. Andrzej Zb. Brzozowski

4 4 Nowe Życie Olsztyna nr 4 (127) 2014 Olsztyn i okolice Stronę przygotowała Olga Ropiak Czy te oczy mogą kłamać? Czy one mogą serce złamać? Chyba nie! Mogą jedynie kochać. Tobi to około pięcioletni psiak. Trafił do gminnej przechowalni smutny, zrezygnowany, nic go nie cieszyło. Chciał być tylko głaskany. Nie chciał spacerować. Trafił do schroniska w Tomarynach za Olsztynem, gdzie codzienny kontakt z człowiekiem bardzo mu pomógł. Tobik odżył, jest wesoły, ale ciągle człowiek jest dla niego naj- Co robić w Olsztynie? Oni odpowiedzą Punkt Miejskiej Informacji Turystycznej w budynku ratusza po zimowej przerwie zaprasza mieszkańców miasta i przyjezdnych. Punkt służy informacją i poradami: co trzeba w Olsztynie zobaczyć? Które wydarzenia kulturalne warto wybrać? Jak można podróżować po regionie: kajaki, rowery, szlaki piesze? Umiejscowienie punktu w centrum sprawia, że nietrudno tu trafić. Odwiedzającym Olsztyn po raz pierwszy w tym miejscu podpowiedzą, gdzie dobrze zjeść, a tym, których Warmia i Mazury wciągną na dłużej, zostaną podane informacje dotyczące dogodnego miejsca noclegowego. Pracownicy MIT to osoby związane przede wszystkim z turystyką, zatem mogą profesjonalnie przedstawić pro- ważniejszy. Kiedy wraca po spacerze do boksu, strasznie rozpacza, nie chce być sam. Nie jest dużym psiakiem, nie jest kłopotliwy, chciałby tylko mieć swojego pana, który będzie go kochał i rozpieszczał. Tobi jest odrobaczony, zaszczepiony, zaczipowany i wykastrowany. Jeśli ktoś z Czytelników zechce zaopiekować się Tobim, to pies zostanie dowieziony do nowego domu. Kontakt pozycje niezapomnianych wycieczek nie tylko po stolicy, ale i całym naszym regionie. Dysponują materiałami promocyjnymi, które takie podróże ułatwią, uprzyjemnią. Pragnąc promować lokalnych twórców, pracownicy tego punktu proponują turystom ręcznie robione pamiątki z Warmii i Mazur. Miejska Informacja Turystyczna jest otwarta codziennie. Jest obsługiwana także po angielsku i rosyjsku. Ostródzianin okradający olsztyniaków W Olsztynie niektórzy wysadzają bankomaty, aby dobrać się do cudzych pieniędzy. Inni z kolei napadają na nocne sklepy, machając atrapą broni. W takich czasach przyszło nam żyć. Miejska dżungla! Trudno zatem zrozumieć ludzi, którzy są tak mało ostrożni, że mają na karcie do bankomatu widoczny swój numer PIN. Tak się stało w przypadku kobiety, która zgłosiła na policję, że nieznany sprawca wypłacił z jej karty kredytowej około dziewięciu tysięcy złotych. Stało się tak dlatego, że złoczyńca ukradł jej torebkę z szatni. W niej była gotówka, a co gorsze jeszcze portfel z kartą kredytową. Ponieważ na karcie był widoczny numer PIN, sprawca nie miał trudności, by wklepać odpowiednie cyferki w bankomacie i wypłacić gotówkę. Na szczęście ostródzianin został pojmany przez olsztyńską policję. Co ciekawe, to był już niepierwszy jego kryminalny wybryk w Olsztynie. Wcześniej okradał mieszkańców w placówkach naukowych i hotelach, korzystał też z tego, że nie wszyscy zamykamy za dnia mieszkanie. 43-letni Dariusz K. był karany, siedział w więzieniu. W jego przypadku resocjalizacja nie podziałała tak, jak powinna. Grozi mu kolejne 10 lat odsiadki. Niebezpieczny zawód Wyławianie krabów na wzburzonym oceanie, rozbrajanie bomb, praca w służbach antyterrorystycznych to bardzo niebezpieczne zawody. Do niech należy doliczyć również rozwożenie jedzenia na telefon. Przecież wszędzie można spotkać kogoś głodnego, kto spojrzy na naszą paczuszkę jak na łakomy kąsek i postanowi nam ją odebrać bez względu na konsekwencje. Ofiarą takiego żarłocznego przechodnia padł dostarczyciel jedzenia z Ełku. Rozboju w biały dzień dokonał 24-latek, który napadł na dostawcę jedzenia. Tłumaczył się tym, że był głodny, a nie miał pieniędzy, aby kupić jedzenie. Dlatego zaatakował pracownika jednej z lokalnych restauracji, który miał przy sobie trzy zestawy obiadowe o wartości 243 złotych. Podejrzany, używając Fot. KWP przemocy, wyrwał pracownikowi torbę z jedzeniem i uciekł. Gdy policja dotarła do głodomora, ten miał zdobytą siłą torbę, ale już bez jedzenia. Teraz podejrzany odpowie za rozbój, za co może trafić za kratki nawet na 12 lat. Nowy kolega mało go nie zabił Intuicja była słabą stroną mężczyzny, który nawiązał bliższą znajomość z przypadkowym rozmówcą na olsztyńskim dworcu autobusowym. Bogdan B. wydał się sympatyczny, zaproponował nawet suto zakrapianą gościnę. Ofiarą tej znajomości była rozłupana siekierą głowa. Początek tej historii nie wróżył tragicznego zakończenia. 60-letni Bogdan B. wypatrzył sobie na dworcu PKS w Olsztynie pewnego mężczyznę. Olsztynianie zapoznali się i chęć kontynuowania przyjaźni postanowili uczcić spożyciem alkoholu. W tym celu poszli do sklepu, gdzie pokrzywdzony kupił alkohol. Bogdan B. zaprosił nowo poznanego kolegę do swojego mieszkania przy ulicy Zientary-Malewskiej. Tam raczyli się alkoholem. Po pewnym czasie gość zasnął, a 60-latek zaczął przeszukiwać mu kieszenie. Kiedy pokrzywdzony ocknął się, Bogdan B. chwycił za młotek i zadawał mu ciosy w okolice głowy. Kiedy trzonek młotka złamał się, napastnik złapał za siekierę. Uderzał nią pokrzywdzonego tak długo, aż ten, pod wpływem szoku, wydostał się z mieszkania oprawcy i uciekł na dworzec. Tam opowiedział o wszystkim funkcjonariuszom Straży Ochrony Kolei. Natychmiast wezwali policję i pogotowie. Poszkodowany miał całą okrwawioną szyję i głowę. Policjanci złapali podejrzanego następnego dnia. Podczas przesłuchania Bogdan B. nie przyznał się do niczego. Po sprawdzeniu w policyjnych bazach okazało się, że spędził 25 lat w zakładach karnych za wcześniejsze przestępstwa. Prokurator postawił mu zarzut rozboju z użyciem niebezpiecznego narzędzia, czego następstwem było ciężkie uszkodzenie ciała. Kodeks karny przewiduje za to karę do 15 lat więzienia.

5 ślady przeszłości Nowe Życie Olsztyna nr 4 (127) Jak Pawełek historię Olsztyna poznaje Do naszej redakcji dotarł od Czytelnika mieszkającego przy ulicy Grunwaldzkiej w Olsztynie. Pan Tadeusz zastanawiał się w nim, gdzie w Olsztynie znajdowała się kiedyś kuźnia miedzi. Podzielił się z nami także wspomnieniem o zakładzie kowalskim, który mieścił się przy ulicy Smętka. Istniał jeszcze w latach 50. i na początku lat 60., dorabiano w nim części do wozów konnych, tworzono metalowe ogrodzenia, a także podkuwano konie. Oczywiście pytanie o kuźnię powtórzyłem miłośnikowi historii miasta Jackowi Panasowi. Ten, jak zwykle z uśmiechem i z rozbrajającą szczerością, powiedział: Oj Pawełku, ty mnie zamęczysz! Masz jednak szczęście. Dobrze znam okolice ulicy Grunwaldzkiej i pamiętam kuźnię przy ulicy Smętka. Często przyglądałem się, jak podkuwa się konie i kuje podkowy. Ostatnim kowalem, którego pamiętam, był pan Borkowski, znakomity fachowiec. Obok kuźni, w dobudówce, mieścił się mały warsztat, gdzie naprawiono motory i rowery. Byłem tam częstym klientem, bo miałem motorower marki Komar, który bez przerwy się psuł. Teraz w miejscu tych zakładów stoją budynki mieszkalne. Na dole ulicy Smętka, tuż przy skrzyżowaniu z ulicą Warszawską, jeszcze w latach 60. ubiegłego wieku mieściła się hurtownia ryb. Unosił się tam bardzo nieprzyjemny zapach. Tam kupowało się dorsze oraz śledzie. Innych ryb w tamtych latach nie można było dostać. Wrócę do pytania naszego Czytelnika. Kuźnia miedzi powstała w Olsztynie już w XIV-XV w., a działała przez trzy stulecia. Wyrabiano w niej między innymi naczynia, ozdoby i blachę. Zlokalizowano ją na podzamczu, nad Łyną, w miejscu, z którego odchodził tzw. rów miedziany. Dzisiaj mniej więcej w tym miejscu znajduje się fontanna Ryba z dzieckiem. Rów przebiegał doliną, teraz jest to park, i wpadał z powrotem do Łyny za jazem. W kuźni były dwa koła wodne, które napędzały młoty oraz miechy do rozgrzewania miedzi. Ten zakład produkcyjny był ściśle powiązany z istniejącym kiedyś u podnóża zamku młynem wodnym na Łynie. Ten ostatni został spalony w 1945 r., a jego ruiny roze- brano w latach 60. Dekadę później na jego fundamentach wybudowano piwiarnię, która potem zamieniła się w popularną restaurację. Teraz powstaje tam nowy obiekt gastronomiczny. Podczas prac ziemnych odkryto stare fundamenty istniejącego tam młyna. Ciekawe jest to, że najpierw istniał młyn i zamek, a dopiero później, w 1353 r., nadano przywilej lokacyjny Olsztynowi. Młyn pełnił kilka ważnych funkcji: mielił zboże, przynosił ogromne korzyści finansowe kapitule oraz piętrzył wodę, która wypełniała zamkowe fosy. Kiedyś obniżono lustro wody na Łynie, co spowodowało powstanie rys na zamkowych murach. Natychmiast podniesiono poziom wody i dzięki temu zahamowano proces niszczenia. kuźnią miedzi Między a młynem istniała zależność: ten drugi miał pierwszeństwo, jeżeli chodzi o pobór wody. Jeśli brakowało jej w Łynie, to kuźnia nie pracowała. Podobnie było wtedy, kiedy flisacy spławiali drewno. Przeprawa kłód odbywała się po drewnianej pochylni, tuż obok młyńskiego koła. Istnieje do dzisiaj. Czasami zjeżdżają po niej odważni kajakarze. kto wie, że na Mało wyspie pomiędzy jazami do końca XIX w. istniał tartak, mielono tam korę oraz prasowano wełnę. Do napędu pił i pras wykorzystywano również koło wodne. Przypominam sobie, że jako uczeń szkoły średniej, w budynku stojącym na wysepce między jazami miałem swoją skrytkę na papierosy. W tym obiekcie najpierw mieścił się tartak, a młyn dopiero od końca XIX w. Wyzwoliciele go nie spalili i funkcjonował do połowy lat 50. Nieremontowany popadł w ruinę, więc go rozebrano. U podnóża zamku znajdował się kiedyś kompleks młynów. Naprzeciwko, po drugiej stronie ulicy Nowowiejskiego, stał budynek, w którym mieścił się początkowo magazyn mąki, a gdy zamknięto młyn, zakład produkcyjny. Nie pamiętam, co w nim wytwarzano. Pawełku, pewnie nie wiesz, że w tym miejscu, gdzie stoi pomnik Kopernika i Willa Haricha (Casablanka) w średniowieczu istniało podzamcze z domami i warsztatami rzemieślników. Później powstał tam zamkowy folwark, z którego zboże mielono właśnie w pobliskim młynie. Most nad Łyną w ciągu ulicy Nowowiejskiego, oczywiście nie w obecnym kształcie, jest jedną z najstarszych przepraw przez rzekę w Olsztynie. Powstał prawdopodobnie razem z młynem. To, co widzisz na zdjęciu, to dawne zabudowania tartaku na wyspie, które później przerobiono na kaszarnię i śrutownię. Teraz nie ma po nim śladu. Stworzono tam park. Budynek biblioteki pedagogicznej początkowo należał do jednego z właścicieli młyna. Do innego należał dzisiejszy hotel Pod Zamkiem. nadzieję, że pan Mam Tadeusz będzie usatysfakcjonowany moją historią o kuźni miedzi. Opowieści Jacka Panasa wysłuchał Pawełek

6 6 Nowe Życie Olsztyna nr 4 (127) 2014 nauka Wykład otwarty w Olsztyńskiej Szkole Wyższej im. Józefa Rusieckiego Świat pędzi, a my nadążamy? Pamiętamy czasy, gdy telefon stacjonarny w domu był rzadkością. A co dopiero komputer! Dziś wszyscy mamy telefon komórkowy, większość też połączenie z globalną siecią. Czasy zmieniły się nie do poznania. A za nimi komunikowanie się ludzi i ich relacje. Jak twierdzi dr hab. Stanisław Dziekoński ks. prof. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie który wygłosił wykład dla studentów Olsztyńskiej Szkoły Wyższej im. Józefa Rusieckiego, przebywanie ze sobą w obecnych czasach nie ma już takiego znaczenia co kiedyś. Tworzenie wspólnoty w tradycyjnym znaczeniu bywa zastępowane przez wspólnotę internetową. W relacjach międzyludzkich zanika bycie z drugim człowiekiem podkreśla profesor Stanisław Dziekoński. Zastępuje je wspólnota global. To przynależność do grupy ludzi, których łączy udzielanie się za pośrednictwem Internetu. Liczy się kontakt przez kliknięcie, a nie kontakt tradycyjny, rozumiany jako bycie z kimś w tym samym miejscu, czasie i przestrzeni tłumaczy profesor. Rozwój mediów elektronicznych i nowoczesnych technologii, przenikających różne sfery życia, powoduje, że człowiek jako jednostka przestaje być w centrum wydarzeń. Bardziej liczy się sam przekaz. Co więcej profesor zauważa, że ta tendencja jest widoczna nawet w edukacji. Jeszcze do niedawna królował rozdział na ucznia (osobę pragnącą się nauczyć) a mistrza (osobę, która tę naukę przekazuje). Dziś granica staje się mniej wyraźna. Używając Internetu, ludzie w jednej chwili przeobrażają się z uczniów w mistrzów. Jak? Na przykład zakładając stronę internetową promującą wybrane treści. To dla dzisiejszych małoletnich bardzo łatwe. Czy jednak rozumieją, jaka to odpowiedzialność kreować światopogląd innych, samemu będąc nie do końca ukształtowanym? Profesor podczas wykładu otwartego w Olsztyńskiej Szkole Wyższej mówił, że w społeczeństwie epoki informacyjnej niektórzy nie radzą sobie z korzystaniem z technologii. Najbardziej niepokojącym sygnałem bywa uzależnienie od Internetu. Uzależnienie od przebywania w wirtualnej przestrzeni, a zwłaszcza grania w różne gry, może przyjąć drastyczną formę ocenia profesor Dziekoński. Badacze problemu twierdzą, że wyprowadzenie człowieka z takiego uzależnienia jest gorsze niż z nałogu narkotykowego. Skrajne przypadki objawiają się niezaspokajaniem potrzeb fizjologicznych. Niektórzy nałogowcy tak długo siedzą przed komputerem, że zaczynają podupadać na zdrowiu i kończą w szpitalu. Takie przypadki odnotowuje się również w Polsce zaznacza prelegent. Dzisiejszy świat mediów i nowych technologii ma jednak wiele zalet. Nietrudno o informację, każdy z nas może też szybko i łatwo przekazywać innym, co czuje, myśli i uważa. Z drugiej jednak strony badacz wskazuje na zagrożenia, takie jak zachwiane relacje międzyludzkie i możliwość wykorzystania globalnej sieci do propagowania negatywnych wzorców. Jak więc dziś mamy żyć, aby pozostać sobą, a odrzucić standardy zachowania i stylu bycia forsowane przez media? Jak zachować prawdziwe więzi z przyjaciółmi, nie popadając w łatwiznę płytkich relacji w wirtualnym świecie? Z tymi pytaniami profesor zostawił studentów Olsztyńskiej Szkoły Wyższej. Sami musimy sobie odpowiedzieć. (r)

7 olsztyn Nowe Życie Olsztyna nr 4 (127) Warmia i Mazury regionem zjednoczonej Europy Przebudowa ulicy Bałtyckiej w Olsztynie na odcinku od skrzyżowania z Al. Schumana i ul. Artyleryjską do wiaduktu nad koleją Wygodnie i bezpiecznie Jeszcze dwa miesiące temu ul. Bałtycka była udręką kierowców i mieszkańców osiedla nad Jeziorem Długim. Od niedawna sytuacja się zmieniła do użytku oddano ją tuż przed Bożym Narodzeniem. I choć prace wykończeniowe wciąż trwają, wszyscy odetchnęli z ulgą zmodernizowana ulica wygląda imponująco. Bałtycka jest ulicą klasy Z i stanowi drogę wojewódzką. Dotychczas była wąską ulicą ze złą, zużytą nawierzchnią, niedostosowaną do panującego na niej ruchu. Naukowcy z Politechniki Gdańskiej uznali ją w 2010 r. nawet za najniebezpieczniejszą w Olsztynie. W ciągu godziny przejeżdżało nią pojazdów, było też sporo wypadków. Prognozy na lata po roku 2020 przewidują wzrost ruchu samochodowego do samochodów na godzinę. Długie konsultacje W czerwcu 2010 roku przedstawiciele Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów oraz projektanci spotkali się z mieszkańcami, by porozmawiać o projektowych założeniach przebudowy prawie półtorakilometrowego odcinka ul. Bałtyckiej. Przedstawiono trzy warianty przebudowy oraz zagrożenia wynikające z zaniechania inwestycji: zniszczona nawierzchnia i krawężniki, hałas, spadek wartości działek sąsiadujących z drogą, korki, szkodliwe spaliny (dla ludzi i środowiska), brak ścieżki rowerowej, zwiększone ryzyko kolizji i wypadków (potrącenia pieszych i rowerzystów, zwłaszcza młodzieży), gorszy komfort jazdy samochodów i rowerzystów. Mieszkańcy pozytywnie opiniowali trzeci wariant, zaproponowali również własne modyfikacje. Zakres prac Projekt budowlany obejmował projekt zagospodarowania terenu i projekt ar- Ulica Bałtycka Nieopodal ul. Bałtyckiej za kilkanaście tygodni zakończy się budowa Centrum Rekreacyjno-Sportowego chitektoniczno-budowlany. Bałtycka miała stać się nie tylko dwupasmową arterią dla samochodów. Zaplanowano też nowe chodniki dla pieszych oraz dwukierunkową ścieżkę rowerową od strony Jeziora Czarnego. Oczywiście zakres prac był bardzo szeroki, bo przy okazji trzeba było przebudować wiele podziemnych sieci: wodno-kanalizacyjnych, telekomunikacyjnych, elektrycznych (nowe oświetlenie i linie energetyczne) czy gazowych. W ramach przebudowy uwzględniono kilka skrzyżowań, wiele zjazdów do posesji, sygnalizacje świetlne czy nasadzenia drzew i krzewów. Porozumienie w sprawie ekranów Najwięcej dyskusji wywołał montaż ekranów akustycznych w pasie zieleni rozdzielającym dwupasmowe jezdnie. W wyniku konsultacji społecznych i opinii konserwatora zabytków a także poparcia władz miasta odstąpiono od budowy ekranu. Liczbę koniecznych ekranów ograniczono do trzech, przy czym od strony domów jednorodzinnych pomiędzy Aleją Przyjaciół a ul. Rybaki wtapiają się w ogrodzenia działek. Zastosowanie nowoczesnej nawierzchni wraz z podbudową dodatkowo ograniczyło emisję hałasu drogowego. Wprowadzone przez olsztyńskiego oficera rowerowego korekty w układzie chodników i ścieżek rowerowych przy rondzie Ofiar Katastrofy Smoleńskiej i przy ulicy W czasie budowy Rybaki usprawniły komunikację pieszo-rowerową. Zastosowano m.in. tzw. drenaż francuski, zapobiegający zalewaniu chodnika i ścieżki rowerowej. Dane techniczne ulicy Bezpiecznie do domu Ulica Bałtycka należy do najdłuższych dróg Olsztyna i prowadzi do osiedli Nad Jeziorem Długim, Likusy, Redykajny i Gutkowo. Dzięki tej oczekiwanej przebudowie, mieszkańcy będą mogli bezpiecznie i szybko dostać się z centrum miasta do swoich domów. Bardzo ważnym argumentem przebudowy ulicy Bałtyckiej jest stworzenie warunków do transportu zrównoważonego pieszego, rowerowego i samochodowego. Takie całościowe podejście do modernizacji drogi powoduje jej otwarcie, stanowi bazę do rozwijania się tej części miasta pod względem gospodarczym i społecznym. (R-kj) Kategoria drogi wojewódzka, KR5 Klasa Z, Prędkość projektowa 60 km/h. Natężenie ruchu: obecnie - ok poj./dobę, obciążenie w godzinie szczytu od 1000 do 1340poj./h dla każdego kierunku. Prognoza na rok 2020 SDR poj./dobę, obciążenie w godzinie szczytu od 1400 do 1800poj./h dla każdego kierunku.

8 8 dom Nowe Życie Olsztyna nr 4 (127) 2014 Sposób na łatwiejsze sprzedanie mieszkania Chcemy sprzedać mieszkanie, w którym przeżyliśmy wiele radosnych lat. Nasze poczciwe cztery ściany. Ile one widziały! Jak dorastały nasze dzieci, jak stawaliśmy się coraz dojrzalsi i szczęśliwsi. Teraz opuszczamy to miejsce. Przeprowadzamy się w inne, a to musimy sprzedać. Tylko jak to zrobić? Wielu ludziom się wydaje, że aby sprzedać mieszkanie, trzeba przekonać do niego kupującego. Sądzimy, że mieszkanie musi być piękne i z charakterem, aby wywrzeć wpływ na osobach, które je oglądają, rozważają zakup. Tymczasem takie podejście bywa złudne. To, co my uważamy za dobre w naszym mieszkaniu, wcale nie musi takie być dla klienta. Dlatego pierwsze, co powinniśmy zrobić, chcąc sprzedać mieszkanie, to powiedzieć sobie: to już nie jest mój dom. To po prostu produkt do sprzedania. Czy taki chłodny dystans nam pomoże? Oczywiście! Dzięki niemu podwiniesz rękawy i ochoczo usuniesz ze swojej nieruchomości wszelkie rzeczy, które ją indywidualizują. Zdjęcia rodziny, święte obrazy, pamiątki z wakacji, rogi zwierząt, rysunki dzieci, dyplomy. To wszystko trzeba wynieść z miejsca, które chcesz sprzedać. Ludzie nie chcą kupić twojego domu. Oni pragną znaleźć miejsce do stworzenia własnego. Potencjalny kupiec musi w oglądanym mieszkaniu wyobrazić sobie siebie. Trudno ci będzie to zdziałać, jeśli młode- mu małżeństwu prezentujesz dom, w którym unosi się zapach piwnicznej starości, panuje nieład, zaś na ścianach wisi piętnaście obrazów świętych. Ci młodzi ludzie nie zobaczą siebie w takim domu, bo to nadal TWÓJ dom. Zorientuj się w porę. Wywietrz mieszkanie. Posprzątaj i odśwież wszystko z sierści psa, ze starości, ze szpargałów walających się po kątach. Usuń z pola widzenia nie tylko przedmioty określające twoje przekonania i zainteresowania, ale wszelkie zbędne przedmioty. Stare zasłony, dywany, rzeczy z regału, z łazienki i kuchni. Niech zostaną tylko podstawowe meble. Dzięki odgraceniu nieruchomości wyda się ona większa, bardziej przestronna i harmonijna. Czy mieszkanie, w którym pozostały tylko podstawowe meble, nie wyda się puste, smutne lub nudne? Nie. Klienci nie kupują twojego stylu życia, a miejsce na własne. Im mniej będzie w tym domu twoich rzeczy, tym łatwiej zobaczą w nim własny świat. Jeśli masz pozostawić jakieś rzeczy poza podstawowym wyposażeniem na widoku kupujących, niech to będą rzeczy obiektywnie eleganckie, jak wazon na stole z bukietem ciętych kwiatów, jak filiżanka kawy na jednolitym, schludnym i stonowanym obrusie, kapa na kanapie tuszująca jej zużycie itd. Trzeba być czujnym na każdym kroku, robiąc z własnego domu atrakcyjny produkt. Na przykład w łazience trzeba pochować własne kosmetyki, pozdejmować bieliznę z suszarki, usunąć ręczniki, a wywiesić ewentualnie jeden nowy i ładny, dobrany pod kolor kafelek. Niektórzy klienci, pragnąc sprzedać swą nieruchomość szybciej i drożej, inwestują. Jak? Zrywają stare tapety, aby wyszpachlować ściany i pomalować je na pastelowy kolor. Przestawiają meble. Kupują też pewne drobiazgi, jak poduszki dekoracyjne na kanapę, wazony, świeczki, ręczniki, filiżanki, kwiaty, obrusy, zapachy do kontaktu, a nawet butelkę wina i kieliszki wszystko, co ma pomóc w stworzeniu klimatu. Atmosfery czystości, ładu i elegancji w sprzedawanej nieruchomości, klimatu akceptowalnego dla jak najszerszej grupy potencjalnych kupujących. Trudno na swój ukochany dom spojrzeć oczami marketingowca? Bardzo! Na szczęście przyjemniejsze jest potem liczenie gotówki po udanej sprzedaży. Dlatego pamiętajmy o brutalnej, ale życiowej zasadzie: im mniej ciebie w twoim mieszkaniu, tym krócej ono będzie twoje! Olga Ropiak

9 dom Nowe Życie Olsztyna nr 4 (127) Koniec ubezpieczeń przy kredytach Większość klientów zaciągających kredyt zapewne spotkała się z sytuacją, w której bank oczekiwał wykupienia dodatkowych ubezpieczeń. Tylko która strona w tej sytuacji zyskuje: bank czy klient? Rynek bancassurance, czyli ubezpieczeń sprzedawanych bezpośrednio przez banki przy okazji zakupu innych produktów bankowych, rośnie bardzo dynamicznie. Śmiało można stwierdzić, że jest to najszybciej rosnący sektor rynku finansowego. Każdy medal ma dwie strony. Wraz z gwałtownym wzrostem liczby polis, lawinowo wzrosły skargi klientów. Na co się skarżyli? Klienci, płacący regularnie składki, nie są stroną w stosunku do firmy ubezpieczeniowej. Tą stroną jest bank. Następuje tu konflikt interesów, bank jest zainteresowany jak najmniejszą szkodowością wystawianych przez siebie polis. Wzrost wypłat z ubezpieczeń obniża prowizję wypłacaną bankowi. Bank ma więc dylemat: czy stracić część prowizji od firmy ubezpieczeniowej, czy objąć ochro- ną klienta. Czy lepiej stracić kilku klientów, czy prowizję z kilku, kilkudziesięciu, kilkuset polis w ramach bancassurance? Nasuwa się ważne pytanie: jaki procent naszej składki pozostaje jako zysk w banku, a jaki przeznaczany jest dla firmy ubezpieczeniowej jako rzeczywista ochrona. Spotkałem się z twierdzeniem, że w niektórych przypadkach w banku pozostaje nawet 95% płaconej składki! Absurd? Skandal? Ocenę pozostawiam każdemu z nas. Ten problem zauważyła już Komisja Nadzoru Finansowego i po cichu w grudniu 2013 r. przedstawiła projekt regulacji tzw. Rekomendację U. Informacje zawarte w projekcie wstrząsnęły rynkiem bankowym. Na banki i firmy ubezpieczeniowe padł blady strach. W przypadku niektórych banków cały zysk netto był wypracowany przez dochody z ubezpieczeń. Co proponuje Rekomendacja U? Jeśli bank nadal chce zarabiać na polisach, to niech występuje jako pośrednik ubezpieczeniowy. Wówczas to klient będzie stroną umowy ubezpieczenia. Banki nie będą już reprezentowały klientów i nie nastąpi konflikt interesów. Szkoda z polisy nie będzie już interesowała bankowców. Ponadto banki będą musiały informować klientów, jaką prowizję otrzymują od firm ubezpieczeniowych za wystawiane polisy. Wyobraźmy sobie następującą sytuację: bank informuje klienta, że z jego składki płaconej na ubezpieczenie na życie w wysokości 150 zł miesięcznie, 142 zł to prowizja banku. Reszta, czyli 8 zł, to środki na zabezpieczenie życia. Jeżeli Rekomendacja U wejdzie w życie w proponowanym kształcie, to klient będzie miał prawo wyboru, z usług jakiego towarzystwa ubezpieczeniowego chce skorzystać. W obecnej sytuacji banki w zasadzie zmuszają do podpisania polisy w jednym, przez siebie wybranym towarzystwie. No może przesadziłem jest alternatywa nie chcesz się ubezpieczyć, to do widzenia, nie będzie promocyjnego kredytu. Jest oczywiste, że banki nie są zadowolone z propozycji. Owszem, mogą ujawnić swoje dochody z prowizji, ale jeśli dotyczyć to będzie również innych podmiotów pośredników ubezpieczeniowych. Rekomendacja jest w trakcie opiniowania, lecz jeśli wejdzie w życie (przewidywana data to listopad 2014 r.), to przewróci do góry nogami rynek bankowy i ubezpieczeniowy. Banki nagle zostaną odcięte od bardzo dużych dochodów. Firmy ubezpieczeniowe czeka znaczny spadek obsługiwanych polis, klientów podwyżki cen kredytów. Banki sobie poradzą, na pewno. Krzysztof Rzymski

10 10 Nowe Życie Olsztyna nr 4 (127) 2014 zdrowie Co jeść dla zdrowia? Nie ma lepszego odchudzania niż takie, które stanie się nowym stylem życia. Każda dieta się kiedyś kończy i wtedy łatwo wrócić do nadmiaru kilogramów. Zmieńmy więc swój jadłospis na stałe. Poznajmy piramidę żywieniową. Pomaga zachować zdrową sylwetkę bez forsowania organizmu. Najbardziej znana na świecie piramida żywieniowa została opracowana w 1992 roku przez Amerykański Departament Rolnictwa. Jej zasad nawet uczono w szkołach. Po latach okazało się, że jest niezdrowa. Prym w niej wiodą produkty mączne, obfitujące w węglowodany proste, a na celowniku znajdują się tłuszcze, których mamy unikać, nawet jeśli to oliwa z oliwek. Gdy specjaliści doszli do wniosku, że pierwotna piramida nie sprzyja zdrowiu, było już za późno. Piramida widniała na opakowaniach chlebów pszennych, płatków śniadaniowych i tysięcy innych produktów na świecie. Aktualna piramida co jeść najczęściej? Nowa piramida żywieniowa została opracowana przez amerykańskiego doktora Waltera Willetta. Na- ukowiec przez lata badał dietę śródziemnomorską, którą uznał za najzdrowszą na świecie. Na jej podstawie stworzył aktualną piramidę żywieniową, która po raz pierwszy od dwóch dekad jest w stanie zagrozić dawnemu porządkowi. Podstawą codziennej diety według najnowszych badań mają być produkty pełnoziarniste i nisko przetworzone. To pieczywo z mąki żytniej i razowej, niełuskana kasza, makaron razowy albo z pszenicy durum, ciemny ryż. Natomiast produkty wypiekane z mąki pszennej (białe chleby, bułeczki) i ziemniaki idą na samą górę piramidy jako te, których trzeba unikać z taką samą stanowczością co fast foodów i słodyczy. Oprócz pełnoziarnistych produktów bazą jadłospisu muszą być tłuszcze. Tylko te nienasycone, a więc dostępne w olejach roślinnych, rybach, orzechach czy oliwie z oliwek. Te zdrowe tłuszcze mają być codziennie i dosyć obficie w diecie odchudzającego się człowieka, co może być zaskoczeniem. Za to tłuszcze nasycone, dostępne w tłustych mięsach i słodyczach, wędrują na szczyt piramidy żywieniowej między pszenne bułeczki i hamburgery. Co jeść często? Drugi poziom nowej piramidy zajmują warzywa raz owoce. Warzywa można jeść w dowolnej ilości. Ograniczenie dotyczy za to owoców. Nie powinniśmy zjadać ich więcej niż dwie garście lub dwie sztuki dziennie. Trzecią warstwę obejmują warzywa strączkowe, specjalnie w piramidzie wyróżnione, byśmy o nich nie zapominali. To fasola, groch, bób, soczewica czy soja. Zawierają łatwo przyswajalne białko. Oprócz nich musimy zjadać orzechy i nasiona. Codziennie, ale w małych ilościach, maksymalnie jedną trzecią szklanki tych bogatych w składniki odżywcze owoców natury. Ryby, mięso i nabiał stanowią czwarty poziom piramidy odżywiania. To, co łączy te produkty, to wysoka zawartość białka. Codziennie należy zjeść jeden lub dwa produkty z tej kategorii. Raz jajka, innym razem rybę, następnego dnia drób. Brzmi to mało rygorystycznie, ale tylko pozornie. Otóż nie powinno się przekraczać dwóch porcji nabiału dziennie. To oznacza, że jeśli zjemy w ciągu dnia dwa jajka, pierś z kurczaka, jogurt i kanapki z serem, to z rozmachem przekroczyliśmy zalecaną w piramidzie porcję nabiału. Zaleca się wybieranie spośród nabiału produktów z większą zawartością wapnia. Zjedzmy więc kanapkę z twarożkiem zamiast z serem. Jakich produktów unikać? Na samym szczycie piramidy żywieniowej znalazły się jak już zostało wspomniane produkty z mąki pszennej (za dużo węglowodanów), masło i czerwone mięso (dużo nasyconych tłuszczów) oraz fast foody (tłuszcze trans i niska wartość odżywcza). Obecne w hamburgerach i frytkach tłuszcze trans są najbardziej niezdrowym składnikiem w żywieniu człowieka. Niestety, znajdziemy je w uwielbianych wyrobach cukierniczych, chipsach, a także w jakże często używanych olejach do smażenia i margarynach czy miksach do pieczenia. Przełom w dietetyce Dziś zaskakuje, że piramida żywieniowa z 1992 roku nie rozróżniała tego, czy tłuszcz jest z hamburgera, czy z oliwek z jednego i drugiego kazała zrezygnować. A tłuszcz można wybierać rozsądnie i nie należy go zbytnio ograniczać. Wspomaga pracę mózgu, układu nerwowego, bez niego nie zostaną przyswojone przez organizm witaminy A, D, E i K. Drugim błędem dawnej piramidy było promowanie codziennego spożywania większej dawki węglowodanów niż potrzebujemy. Nie bójmy się więc sporej porcji tłustej ryby a małej, słodkiej bułki. Jest w nowej piramidzie odżywiania pewna konieczność, bez której piramida nie ma sensu i nasz wysiłek pójdzie na marne. To aktywność fizyczna. Dlatego po smacznym obiedzie zróbmy coś jeszcze dla siebie. Włóżmy wygodne buty, ciepły płaszcz, gustowną apaszkę i przejdźmy się na spacer w wiosennych promieniach słońca. OG

11 Gdy praca odbiera zdrowie Nowe Życie Olsztyna nr 4 (127) Wypalenie zawodowe jest groźne, bo niepozorne. Niegdyś cieszyliśmy się pracą, ale teraz żywimy do niej niechęć. Czujemy się przytłoczeni obowiązkami, nieszczęśliwi, wyczerpani. Zaczynamy sobie uzmysławiać, że w zasadzie niewiele osiągnęliśmy i zabraknie nam talentu, by podołać dalszym wyzwaniom. Choć wciąż myślimy o pracy, to obowiązki odkładamy na później i trapią nas wyrzuty sumienia, że znów nie zrealizowaliśmy tego, co zaplanowaliśmy. Już nawet nie mamy ochoty spotykać ludzi z pracy, kontakty stają się formalne. Najgorszy jednak jest bezustanny stres. To on sprawia, że na myśl o pracy zbiera nas na mdłości, wciąż rozmyślamy o obowiązkach i z niechęcią myślimy o jutrze. Jeśli radość życia 300 miliardów dolarów tyle kosztuje amerykańską gospodarkę wypalenie zawodowe jej pracowników. Człowiek pozbawiony wigoru i wiary w siebie pracuje mniej efektywnie. Zaczyna chorować, brać zwolnienia, nie czuje potrzeby osiągania sukcesów. Szef widzi, że jego podwładny jest zmęczony. Dobry szef dostrzega, że nie jest to zwykłe zmęczenie. doświadczasz podobnych objawów, to znaczy, że wypalasz się zawodowo. Powodów może być wiele. Nierzadko jesteśmy obciążani przez przełożonych zbyt dużą odpowiedzialnością. Najczęściej jednak sami doprowadzamy się do wypalenia, bo trudno nam oddzielić sferę zawodową od prywatnej. To praca staje się naszym życiem i wyłącznie nią mierzymy własną wartość. Nie trzeba być pracoholikiem, by tak skończyć. Zwyczajni ludzie też się wypalają, wystarczy że narzucą sobie wymagania, którym nie potrafią sprostać. zawodo- Wypalenie we zbiera żniwo, bo jest bagatelizowane. Kojarzy się raczej z kiepskim nastrojem pracownika niż z jego przejmującym wołaniem o pomoc. A przecież taka osoba prędzej czy później zwyczajnie zachoruje. Będzie brała zwolnienia lekarskie, stanie się nierentowną inwestycją. Dlatego z punktu widzenia roztropnego szefa bardziej opłaca się dbać o samopoczucie wyszkolonych pracowników, niż potem płacić za to, że w jego firmie stracili zdrowie. Poza tym zatrudnianie nowych też kosztuje. uniknąć wypalenia Jak zawodowego? Przede wszystkim trzeba mieć jakieś życie poza pracą. Choć to niełatwe, znaleźć enklawę od spraw zawodowych obojętnie, czy to w ramionach ukochanej osoby, w ciekawym hobby czy w sporcie. Nie można myśleć cały czas tylko o pracy i traktować jej jak najistotniejszą rzecz w życiu, bo właśnie takie podejście skutkuje wypaleniem. Warto nauczyć się nieprzenoszenia zawodowych zmartwień do domu. Zróbmy prosty test: obiecaj sobie, że nie będziesz myśleć o pracy w określonych miejscach, na przykład w kuchni przy śniadaniu lub w łóżku przed snem. Jeśli nie jesteś w stanie sprostać temu ograniczeniu, to znaczy, że praca już odbiera ci życie. Płoniesz. Od tego tylko krok od wypalenia. Olga Ropiak Czy masz niedosłuch? Ubytek słuchu (niedosłuch) objawia się obniżeniem czułości narządu słuchu. Osoby dotknięte tym schorzeniem gorzej słyszą ciche dźwięki niż osoby normalnie słyszące. Najczęściej niedosłuch jest skutkiem starzenia się organizmu. Ubytek słuchu pogłębia się niepostrzeżenie. Inaczej niż w przypadku innych zmysłów, pogorszenie słuchu może nie być przez nas dostrzegane latami. Nie zawsze też symptomy ubytku słuchu są bardzo wyraźne. Pogłębianie się niedosłuchu może przebiegać inaczej u różnych osób. Do typowych symptomów niedosłuchu zalicza się: częste proszenie innych osób o powtórzenie ich wypowiedzi; zwiększanie głośności telewizora czy radia mimo sugestii osób z otoczenia, że dźwięk jest za głośny; wrażenie, że mowa niektórych osób (zwłaszcza kobiet i dzieci) jest trudniejsza do zrozumienia; unikanie spotkań towarzyskich i innych aktywności, które niegdyś dawały dużo satysfakcji; duży wysiłek podczas konwersacji, a następnie zmęczenie słuchowe. Czy potrzebuję aparatu słuchowego? Większość osób z ubytkiem słuchu uważa, że słyszy dobrze i nie potrzebuje aparatu słuchowego. Jednak może być to tylko złudzenie spowodowane faktem, iż wiele (stosunkowo głośnych) dźwięków jest nadal dobrze słyszalnych. Niedosłuch postępuje wolno i nie zauważamy, że pewne dźwięki przesta- ją być dla nas słyszalne. Najczęściej to ciche głoski, które są kluczowe dla zrozumiałości mowy. W efekcie cały czas słyszymy mowę, ale coraz gorzej ją rozumiemy. Co zrobić w przypadku potwierdzonego niedosłuchu? Nie zwlekaj, niezwłocznie zaopatrz się w aparaty słuchowe! Dopasowanie aparatu słuchowego do potrzeb pacjenta, kształtu ucha oraz indywidualnych preferencji wymaga kilku wizyt w gabinecie protetyki słuchu. Wówczas dokonywana jest diagnostyka słuchu, pobierany wycisk ucha, omawiane oczekiwania wobec aparatów oraz następuje zaprogramowanie właściwości aparatów słuchowych. Od stycznia 2014 r. Narodowy Fundusz Zdrowia dopłaca po 700 złotych do dwóch aparatów słuchowych. Na badanie słuchu i konsultację audioprotetyczną zapraszają dyplomowani protetycy słuchu Anna Kozłowska i Agata Podubińska codziennie w godz Wizytę należy uzgodnić telefonicznie pod numerem Gabinet mieści się w Przychodni Specjalistycznej przy ul. Dworcowej 28 w pokoju 130. Przyjdź i sprawdź swój słuch!

12 12 Nowe Życie Olsztyna nr 4 (127) 2014 rozmaitości Kino zaprasza Tajemnica Filomeny Rewelacja festiwalu w Wenecji. Oparty na prawdziwej historii, wzruszający i zabawny film Stephena Frearsa ( Niebezpieczne związki, Królowa ), który zderza ze sobą skrajnie różnych bohaterów, wykorzystując talenty aktorskie odtwórców głównych ról: Judi Dench i Steve a Coogana. Filomena Lee (Judi Dench) jest prostą, religijną Irlandką zaczytującą się w tanich romansidłach, Martin Sixsmith (Steve Coogan) błyskotliwym dziennikarzem śledczym tropiącym polityczne skandale. Tych dwoje dzieli wszystko, łączy jedynie poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, które dręczy Filomenę od lat. Ich wspólna podróż zaczyna się w Opactwie Roscrea, do którego pięćdziesiąt lat wcześniej odesłano Filomenę, by odpokutowała hańbę, jaką okryła siebie i rodzinę. ZGARNIJ bilety Składniki: 1 podwójna pierś kurczaka, 1 łyżeczka soli, 2 łyżeczki cukru, 3 łyżki wódki wyborowej, 1 łyżka sosu sojowego lub 1/2 łyżki przyprawy maggi i 1 łyżka wody, 3 łyżki mąki ziemniaczanej, 1 roztrzepane jajko, 5 łyżek oleju, kawałek (około 1 cm) świeżego korzenia imbiru lub 1 łyżeczka imbiru w proszku, 1 szklanka orzechów włoskich, 2 roztarte ząbki czosnku, 1 łyżeczka przyprawy typu Vegeta, 1 szklanka marchewki pokrajanej w cienkie, ukośne talarki. Pierś z kurczaka myjemy i kroimy w dwucentymetrową kostkę. Sól, cukier (1 łyżeczka), wódkę oraz sos so- Kurczak z orzechami jowy mieszamy z kostkami mięsa. Odstawiamy na 15 minut. Kiedy mięso się maceruje, marchewkę kroimy w cienkie, ukośne talarki i gotujemy w osobnym garnku. Po wyjęciu z marynaty mięso kurczaka należy osączyć, marynatę odstawić. Każdą kostkę mięsa obtaczamy w mące ziemniaczanej, zanurzamy w roztrzepanym jaju i odkładamy na osobny talerz. Na patelni rozgrzewamy olej, dodajemy orzechy i smażymy na średnim ogniu przez pół minuty, stale mieszając. Orzechy wyjmujemy łyżką cedzakową i odkładamy na bok. Resztę oleju na patelni mocno rozgrzewamy, dodajemy czosnek, kurczaka i imbir. Smażymy, mieszając, na dużym ogniu przez 2 minuty, następnie ostrożnie wlewamy wrzątek i połowę marynaty, dodajemy jarzynkę i resztę cukru. Zmniejszamy płomień, przykrywamy i dusimy na małym ogniu przez 20 minut, kilkakrotnie mieszając. Odcedzamy ugotowaną marchewkę, osączamy, dodajemy do kurczaka z orzechami i gotujemy na średnim ogniu przez 3 minuty, kilkakrotnie mieszając. Podajemy z ryżem. Potrawa jak zawsze palce lizać, życzę więc wszystkim smacznego i wyruszam na poszukiwanie kolejnych frykasów. Wasz degustator Andrzej Zb. Brzozowski Aby dostać jeden z ośmiu biletów na dowolny film 2d grany od poniedziałku do czwatrku, należy wysłać SMS z uzasadnieniem, dlaczego właśnie do Ciebie ma trafić bilet, pod numer 7148 o treści zycie1. treść uzasadnienia Koszt SMS-a to 1,23 zł z VAT. Obrońcy skarbów Ekranizacja bestsellerowej książki Roberta M. Edsela, wyreżyserowana przez George a Clooneya. Akcja rozgrywa się podczas II wojny światowej. Na polecenie Hitlera naziści grabią największe dzieła sztuki, wśród nich arcydzieła Michała Anioła i Leonarda da Vinci. Dekretem prezydenta Stanów Zjednoczonych kilku skromnych historyków mu- ZGARNIJ KSIĄŻKĘ Aby dostać jeden z trzech egzemplarzy opisywanej książki, należy wysłać SMS z uzasadnieniem, dlaczego właśnie do Ciebie ma trafić ta książka, pod numer 7248 o treści zycie5. treść uzasadnienia Koszt SMS-a to 2,46 zł z VAT. Tajemnica Filomeny Irlandia, rok Nastoletnia Filomena Lee zachodzi w przypadkową ciążę, rodzina wysyła ją do klasztoru w miejscowości Roscrea, w hrabstwie Limerick, do miejsca gdzie zakonnice opiekują się upadłymi kobietami. Kiedy chłopiec, którego urodziła, kończy trzy lata, zostaje odebrany matce, sprzedany przez zakonnice do adopcji amerykańskiej rodzinie i wywieziony z Irlandii. Zmuszona do formalnego zrzeczenia się wszelkich praw do dziecka, nigdy więcej go nie zobaczyła, kolejne pięćdziesiąt lat spędziła na poszukiwaniach. Przez te wszystkie lata nie miała pojęcia, że i syn szukał jej przez całe swoje życie. si przekształcić się w grupę agentów do zadań specjalnych i na własną rękę odnaleźć i ocalić zrabowane skarby kultury. Porzucają wszystko, czym do tej pory żyli. Trafiają w wir działań wojennych. Film ma rewelacyjną obsadę aktorską: nagrodzony Oscarem George Clooney ( Spadkobiercy ), nagrodzona Oscarem Cate Blanchett ( Aviator ), nagrodzony Oscarem Matt Damon ( Tożsamość Bourne a ), nominowany do Oscara Bill Murray ( Między słowami ), nagrodzony Oscarem Jean Dujardin ( Artysta ) i nominowany do Oscara Bob Balaban ( Gosford Park ). Michael jak nazwali go przybrani rodzice Hess wyrósł na jednego z najlepszych waszyngtońskich prawników. Zajmował wysokie stanowisko w strukturach Partii Republikańskiej za czasów administracji George a Busha Seniora. Ale syn Filomeny miał pewną tajemnicę: był gejem. Waszyngton w latach osiemdziesiątych nie należał do miejsc, gdzie można było otwarcie i z dumą mówić o swojej odmiennej orientacji seksualnej. Kiedy zachorował na AIDS, starał się to ukryć tak długo, jak to było możliwe. Wiedząc, że zostało mu niewiele czasu, powrócił do Irlandii, by błagać zakonnice o pomoc w odnalezieniu matki, którą pragnął zobaczyć przed śmiercią. Odmówiły. Tajemnica Filomeny jest poruszającą opowieścią o matce i synu rozdzielonych przez bezduszne instytucje oraz morze urzędniczej hipokryzji po obu stronach Atlantyku. Martin Sixsmith w fascynujący sposób opisuje miłość i stratę, wywołując łzy wzruszenia, ale i uśmiech nadziei, ponieważ jest to historia także o przebaczeniu.