PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK ANALITYK O STRUKTURZE PRZEDMIOTOWEJ

Transkrypt

1 ROGRAM NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK ANALITYK O STRUKTURZE RZEDMIOTOWEJ wersja przed recenzją (wersja robocza) z dn Warszawa 2012 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

2 SIS TREŚI Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru 1. TY ROGRAMU: RZEDMIOTOWY RODZAJ ROGRAMU: LINIOWY AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA: ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO RZEDMIOTY ROZSZERZONE W TEHNIKUM KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK ANALITYK Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO INFORMAJA O ZAWODZIE TEHNIK ANALITYK UZASADNIENIE OTRZEY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE TEHNIK ANALITYK OWIĄZANIA ZAWODU TEHNIK ANALITYK Z INNYMI ZAWODAMI ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE TEHNIK ANALITYK LAN NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK ANALITYK ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH RZEDMIOTÓW Organizacja pracy w laboratorium analitycznym odstawy technik laboratoryjnych odstawy chemii analitycznej Materiałoznawstwo adania bioanalityczne i środowiskowe Działalność gospodarcza w branży chemicznej Język obcy w praktyce laboratoryjnej Techniki laboratoryjne Analityka chemiczna i środowiskowa raktyki zawodowe I raktyki zawodowe II rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 1

3 ZAŁĄZNIKI rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2

4 TY SZKOŁY: technikum 1. TY ROGRAMU: przedmiotowy 2. RODZAJ ROGRAMU: liniowy 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA: Autorzy: dr Anna Wisła-Świder, mgr inż. Lucyna rodziak Recenzenci: Konsultanci: mgr inż. Wojciech ilc 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO rogram nauczania dla zawodu technik analityk opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi: 1. Ustawa z dnia 7 września 1991 o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz z późn. zm.) 2. Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2011r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2012r. poz. 7) 3. Rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. poz. 184) 4. Rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 204) 5. Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2007r. w sprawie warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562 z późn. zm.) 6. Rozporządzeniem MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. Nr 228, poz. 1487) 7. Rozporządzeniem MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69 z późn. zm.) 8. Rozporządzenie MEN w sprawie dopuszczenia do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników z dnia 21 czerwca 2012 r. 9. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i racy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 180, poz z późn. zm.). rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3

5 10. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86). 11. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. z 2001 r. Nr 11, poz. 84 z późn. zm.). 12. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 czerwca 2003 r. w sprawie kryteriów, które powinny spełniać jednostki organizacyjne wykonujące badania substancji i preparatów chemicznych, oraz kontroli spełnienia tych kryteriów (Dz. U. z 2003 r. Nr 116, poz z późn. zm.). 13. Rozporządzenie Ministra racy i olityki Socjalnej z dnia 18 lipca 1996 r. w sprawie zasad wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w państwowych jednostkach sfery budżetowej, działających w zakresie ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa (Dz. U. z 1996 r. Nr 96, poz. 447 z późn. zm.). 14. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej Dz. U. z 2005 r. Nr 259, poz. 2173). 15. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. z 2002 r. Nr 140, poz późn. zm.) 16. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. z 2005 r. Nr 81, poz.716). 5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO Opracowany program nauczania pozwoli na osiągnięcie co najmniej następujących celów ogólnych kształcenia zawodowego: elem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy. Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników. W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 4

6 W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki. Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. 6. RZEDMIOTY ROZSZERZONE W TEHNIKUM W programie nauczania dla zawodu technik analityk uwzględniono przedmioty ogólnokształcące: chemia i matematyka realizowane w zakresie rozszerzonym. 7. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK ANALITYK Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO rogram nauczania dla zawodu technik analityk uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i najnowsze koncepcje nauczania. rogram uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności ponadprzedmiotowych zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej, umieszczonych w podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym: umiejętność rozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa; umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych; umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno- komunikacyjnymi; umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; umiejętność pracy zespołowej. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 5

7 W programie nauczania dla zawodu technik analityk uwzględniono powiązania z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących stanowiących podbudowę dla kształcenia w zawodzie. Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów jak: chemia i matematyka także podstawy przedsiębiorczości i edukację dla bezpieczeństwa. 8. INFORMAJA O ZAWODZIE TEHNIK ANALITYK Technik analityk wykonuje badania składu chemicznego analizowanych surowców, produktów i innych materiałów oraz analizy specjalistyczne na potrzeby badań doświadczalnych i przemysłu, za pomocą sprzętu i aparatury laboratoryjnej oraz odczynników chemicznych, z wykorzystaniem współczesnych metod analitycznych klasycznych i instrumentalnych. Analiza materiału rozpoczyna się pobraniem próbki substancji, którą następnie poddaje się obróbce fizykochemicznej w celu uzyskania próbki analitycznej. Analiza jakościowa i ilościowa próbki analitycznej polega na wykonaniu pomiarów właściwości fizykochemicznych próbki metodą analizy klasycznej lub instrumentalnej. Technik analityk może zajmować się oceną jakości substratów, półproduktów i produktów przemysłowych, może współuczestniczyć w pisaniu sprawozdań i opracowań dotyczących zagadnień z dziedziny przemysłu, inżynierii materiałowej, badań naukowych, ochrony środowiska itp. Technik analityk powinien posiadać sprawność manualną, która jest niezbędna przy pobieraniu próbek i pracy w laboratorium chemicznym. [ Technik analityk posiada wiedzę i umiejętności w zakresie racjonalnego i bezpiecznego stosowania chemikaliów i materiałów, posługiwania się podstawowymi technikami preparatyki chemicznej, użytkowania i konserwacji aparatów pomiarowych, przygotowania próbek do badań, oceny przydatności metody analitycznej w kontekście celu analizy, kalibracji metod analitycznych, precyzyjnego ważenia i mierzenia, sporządzania roztworów, wykonywania analiz ilościowych i jakościowych metodami klasycznymi i instrumentalnymi, interpretacji wyników badań przy użyciu metod analizy statystycznej oraz oceny wiarygodności wyników oznaczeń. 9. UZASADNIENIE OTRZEY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE TEHNIK ANALITYK Technik analityk wykonuje badania składu chemicznego surowców, produktów i innych materiałów, oraz analizy specjalistyczne za pomocą aparatury laboratoryjnej i odczynników chemicznych, z wykorzystaniem współczesnych metod analitycznych: klasycznych, fizykochemicznych i biochemicznych. Rynek pracy stwarza konieczność szerokoprofilowego kształcenia technika analityka, aby: był zdolny podjąć pracę w laboratoriach różnych typów, zdobył umiejętności manualne (budowa prostych układów analitycznych, obsługa aparatury, wykonywanie różnych analiz), zdobył umiejętności intelektualne (ocena stopnia zagrożeń ekologicznych, projektowanie udoskonaleń metod). Absolwent w zawodzie technik analityk zgodnie z posiadaną wiedzą i umiejętnościami przygotowany będzie do pracy w laboratoriach przemysłowych (kontrola procesów technologicznych, analizy surowców i produktów),w laboratoriach pracujących na rzecz rolnictwa (ocena jakości gleb, stopnia skażenia produktów rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 6

8 rolnych) a także w laboratoriach środowiskowych (analizy wód, gleb, atmosfery, ciągły monitoring zanieczyszczeń ekosfery). Może także podjąć pracę w laboratoriach pracujących dla potrzeb przemysłu spożywczego (badanie jakości produktów spożywczych), w laboratoriach klinicznych (analizy ambulatoryjne, diagnostyczne), naukowo- badawczych, kryminalistycznych, toksykologicznych, pracujących dla potrzeb archeologii, geologii. 10. OWIĄZANIA ZAWODU TEHNIK ANALITYK Z INNYMI ZAWODAMI odział zawodów na kwalifikacje czyni system kształcenia elastycznym, umożliwiającym uczącemu się uzupełnianie kwalifikacji stosownie do potrzeb rynku pracy, własnych potrzeb i ambicji. Wspólne kwalifikacje mają zawody kształcone na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i technikum. W zawodzie technik analityk nie występuje podbudowa w zawodzie w zasadniczej szkole zawodowej. Zawód ten, jak i podział jego kwalifikacji stanowi odrębny element w grupie zawodów z obszaru administracyjno-usługowego. Inną grupą wspólnych efektów dotyczących obszaru zawodowego; są to efekty stanowiące podbudowę kształcenia w zawodach określone kodem KZ(A.z). Zawody które mają wspólny KZ(A.z) to technik analityk i technik technologii chemicznej. Kwalifikacja Symbol zawodu Zawód Elementy wspólne A.59. rzygotowywanie sprzętu, odczynników chemicznych i próbek do badań analitycznych Technik analityk A.60. Wykonywanie badań analitycznych KZ(A.z) A.6. A.56. Obsługa maszyn i urządzeń przemysłu chemicznego Organizacja i kontrolowanie procesów technologicznych w przemyśle chemicznym Technik technologii chemicznej 11. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE TEHNIK ANALITYK Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik analityk powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) przygotowywania sprzętu laboratoryjnego i odczynników chemicznych do badań analitycznych; 2) pobierania i przygotowywania próbek do badań analitycznych; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 7

9 3) wykonywania badań analitycznych surowców, półproduktów, produktów i materiałów pomocniczych; 4) wykonywania badań bioanalitycznych i środowiskowych. Do wykonywania zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie technik analityk: efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów (H, DG, KS, JOZ, OMZ), efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru administracyjno-usługowego stanowiące podbudowę do kształcenia zawodzie KZ(A.z) efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie : A.59. rzygotowywanie sprzętu, odczynników chemicznych i próbek do badań analitycznych A.60. Wykonywanie badań analitycznych. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 8

10 12. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK ANALITYK Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie ramowych planów nauczania w technikum minimalny wymiar godzin na kształcenie zawodowe wynosi 1470 godzin, z czego na kształcenie zawodowe teoretyczne zostanie przeznaczonych minimum 735 godzin, a na kształcenie zawodowe praktyczne 735 godzin. W podstawie programowej kształcenia w zawodzie technik analityk minimalna liczba godzin na kształcenie zawodowe została określona dla efektów kształcenia i wynosi: na kształcenie w ramach efektów wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia przeznaczono minimum 280 godzin. na kształcenie w ramach kwalifikacji A.59. przeznaczono minimum 340 godzin. na kształcenie w ramach kwalifikacji A.60. przeznaczono minimum 650 godzin. Tabela 3. lan nauczania dla programu o strukturze przedmiotowej Klasa Liczba godzin w cyklu kształcenia Lp. Nazwa przedmiotu I II III IV tygodniowo łącznie Kształcenie zawodowe teoretyczne 1 Organizacja pracy w laboratorium analitycznym odstawy technik laboratoryjnych odstawy chemii analitycznej Materiałoznawstwo 1,5 2, adania bioanalityczne i środowiskowe 3,5 1, Działalność gospodarcza w branży chemicznej Język obcy w praktyce laboratoryjnej rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 9

11 Łączna liczba godzin na kształcenie zawodowe teoretyczne Kształcenie zawodowe praktyczne 1 Techniki laboratoryjne Analityka chemiczna i środowiskowa 4, , raktyki zawodowe I 2,5 2, Łączna liczba godzin na kształcenie zawodowe praktyczne Łączna liczba godzin na kształcenie zawodowe raktyki zawodowe 2 tyg. 4 tyg *zajęcia odbywają się w pracowniach szkolnych, warsztatach szkolnych, centrach kształcenia praktycznego oraz u pracodawcy. Egzamin potwierdzający kwalifikację (A.59.) odbywa się pod koniec drugiej klasy. Egzamin potwierdzający kwalifikację (A.60.) odbywa się pod koniec pierwszego semestru klasy czwartej. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 10

12 Wykaz działów programowych dla zawodu technik analityk Nazwa przedmiotu Nazwa działu Liczba godzin przewidziana na dział 1. Organizacja pracy w laboratorium analitycznym (90 godzin) 1.1. Stosowanie zasad bezpiecznej pracy w laboratorium Sprzęt laboratoryjny i odczynniki chemiczne w badaniach analitycznych odstawy technik laboratoryjnych (150 godzin) 2.1. Operacje i procesy stosowane podczas wytwarzania preparatów chemicznych rzygotowanie próbek do badan analitycznych odstawy chemii analitycznej (180 godzin) 3.1. Klasyczne metody analizy jakościowej i ilościowej substancji chemicznych Metody instrumentalne w badaniach analitycznych Materiałoznawstwo (120godzin) 4.1. Systemy zarządzania jakością Surowce, półprodukty, produkty i materiały pomocnicze przemysłu chemicznego adania bioanalityczne i środowiskowe (150 godzin) adania bioanalityczne adania środowiskowe Działalność gospodarcza w branży chemicznej (30 godzin) Język obcy w praktyce laboratoryjnej (30 godzin) Techniki laboratoryjne (240 godzin) 8.1. Wykonywanie czynności laboratoryjnych Sporządzanie preparatów chemicznych Analityka chemiczna i środowiskowa (430 godzin) 9.1. Analiza jakościowa i ilościowa surowców półproduktów, produktów i materiałów pomocniczych 180 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 11

13 9.2. adania mikrobiologiczne adania środowiskowe raktyki zawodowe I (80 godzin) zynności związane z organizacją prac w laboratorium zynności związane z przygotowaniem próbek do analiz raktyki zawodowe II (160 godzin) 160 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 12

14 13. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH RZEDMIOTÓW 1. Organizacja pracy w laboratorium analitycznym 90 godzin 2. odstawy technik laboratoryjnych 150 godzin 3. odstawy chemii analitycznej 180 godzin 4. Materiałoznawstwo 120 godzin 5. adania bioanalityczne i środowiskowe 150 godzin 6. Działalność gospodarcza w branży chemicznej 30 godzin 7. Język obcy w praktyce laboratoryjnej 30 godzin 8. Techniki laboratoryjne 240 godzin 9. Analityka chemiczna i środowiskowa 430 godzin 10. raktyki zawodowe I 80 godzin 11. raktyki zawodowe II 160 godzin rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 13

15 1. Organizacja pracy w laboratorium analitycznym Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru 1.1. Stosowanie zasad bezpiecznej pracy w laboratorium 1.2. Sprzęt laboratoryjny im odczynniki chemiczne w badaniach analitycznych 1.1. Stosowanie zasad bezpiecznej pracy w laboratorium Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi. oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania H(1)1. wyjaśnić pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy; Organizacja stanowisk pracy zgodnie z wymogami ergonomii oraz H(1)2. wyjaśnić pojęcia związane z ochroną przeciwpożarową oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. ochroną środowiska; Zasady bezpiecznej eksploatacji urządzeń pomiarowych i sprzętu H(1)3. wyjaśnić pojęcia związane z ergonomią; laboratoryjnego. H(2)1. wymienić instytucje oraz służby działające w zakresie ochrony rzepisy bhp, ppoż. i ochrony środowiska obowiązujące przy A pracy i ochrony środowiska w olsce; użytkowaniu wyposażenia pomiarowego i pomocniczego H(2)2. określić zadania instytucji oraz służb działających w zakresie Zagrożenia wynikające ze stosowania substancji niebezpiecznych. ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce; Zasady oznakowania opakowań zawierających odczynniki H(2)3. określić uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie chemiczne. ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce; Karty charakterystyk substancji niebezpiecznych. H(3)1. wskazać prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa Zasady bezpiecznego magazynowania i przechowywania i higieny pracy; substancji i odczynników, stosowanych w laboratorium H(3)2. wskazać prawa i obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa chemicznym. i higieny pracy; ezpieczne składowanie i utylizacja odpadów laboratoryjnych. H(3)3. określić konsekwencje wynikające z nieprzestrzegania praw i zynniki szkodliwe dla zdrowia występujące w laboratorium obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; analitycznym. A.59.1(2)1. zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony rzepisy i normy z zakresy ochrony środowiska. przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas wykonywania prac Ochrona przeciwpożarowa. analitycznych z wykorzystaniem wyposażenia pomiarowego i Środki gaśnicze i zasady ich zastosowań. pomocniczego; ierwsza pomoc w nagłych wypadkach. A.59.1(2)2. określić konsekwencje prawne z tytułu nieprzestrzegania rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 14

16 przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej podczas wykonywania prac analitycznych z wykorzystaniem wyposażenia pomiarowego i pomocniczego; A.59.1(2)3. opisać zagrożenia występujące podczas wykonywania prac analitycznych oraz zastosować środki zapobiegawcze; A.59.1(2)4. określić zagrożenia związane z wykorzystaniem instalacji gazowej, elektrycznej i wodno-ściekowej w pracach analitycznych; A.59.1(3)1. określić zasady bezpiecznej pracy z odczynnikami chemicznymi na podstawie analizy kart charakterystyki substancji stosowanych w pracy laboratoryjnej; A.59.1(3)2. zastosować zasady bezpiecznej pracy w toku analizy substancji niebezpiecznych; A.59.1(7)1. zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas użytkowania, magazynowania i konserwowania wyposażenia pomiarowego i pomocniczego w laboratorium chemicznym; KS(1)1. stosować zasady kultury osobistej; KS(1)2. stosować zasady etyki zawodowej; Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru KS(6)1. przejawiać gotowość do ciągłego uczenia się i doskonalenia zawodowego; KS(6)2. wykorzystać różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych; lanowane zadanie: Usuwanie wycieku substancji chemicznej. Otrzymujesz opis zdarzenia, zawierający nazwę substancji, szczegółową charakterystykę miejsca, ilości substancji chemicznej, której wyciek nastąpił w laboratorium. rzygotowuj szczegółowy raport zawierający opis zabezpieczenia miejsca zdarzenia, zaplanowanego sposobu usuwania wycieku substancji chemicznej oraz sposobu jej neutralizacji w środowisku pracy. Każda grupa otrzymuje opis wycieku innego rodzaju substancji chemicznej (np. żrącej, utleniającej, kancerogennej itp.) Opracowany raport w formie prezentacji multimedialnej, każda grupa przedstawia na forum klasy oraz w wersji drukowanej przekazuje nauczycielowi. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne elem osiągnięcia efektów kształcenia zajęcia powinny być prowadzone pracowni chemicznej wyposażonej w sprzęt do wykonywania jakościowych i ilościowych analiz substancji nieorganicznych i organicznych, taki jak: szkło laboratoryjne miarowe, wirówki, suszarki, piece do prażenia, łaźnie, mieszadła, urządzenia do ogrzewania i chłodzenia oraz wagi laboratoryjne techniczne i analityczne w wydzielonym pomieszczeniu. racownia powinna posiadać dodatkowe pomieszczenia do przechowywania odczynników chemicznych, odpadów laboratoryjnych oraz wyposażenia pomiarowego i pomocniczego, a także do wykonywania prac przygotowawczych, takich jak: sporządzanie roztworów, destylacja wody. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 15

17 Środki dydaktyczne W pracowni, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny znajdować się: instrukcje wykonywania ćwiczeń, normy dotyczące badań analitycznych, karty charakterystyk substancji niebezpiecznych i ich mieszanin, środki ochrony indywidualnej. rozporządzenia i inne akty prawne z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska, ochrony przeciwpożarowej oraz czasopisma branżowe i publikacje elektroniczne, filmy i prezentacje multimedialne dotyczące zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratorium analitycznym. Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Stosowanie zasad bezpiecznej pracy w laboratorium wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody sytuacyjnej, metody przypadków oraz dyskusji dydaktycznej. Do realizacji ćwiczeń praktycznych szczególnie przydatna będzie metoda tekstu przewodniego. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: w grupie maksymalnie 16-osobowej, natomiast ćwiczenia praktyczne uczniowie wykonują indywidualnie lub w zespole 2- osobowym. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie realizacji efektów kształcenia, będzie prowadzone na podstawie obserwacji pracy uczniów z materiałami przewodnimi, aktami prawnymi i instrukcjami postępowania oraz podczas prezentacji rozwiązań otrzymanych zadań/problemów. Ocenie powinna podlegać umiejętność szybkiego wyszukiwania informacji, interpretacji otrzymanych materiałów i danych oraz poprawność wnioskowania. Należy również zastosować karty obserwacji aktywności uczniów w czasie prowadzonych dyskusji dydaktycznych. Ocena powinna uwzględniać następujące kryteria ogólne: wartość merytoryczna, posługiwanie się terminologią zawodową, poprawność formułowania wniosków, umiejętność rozwiązywania problemów W procesie oceniania należy uwzględnić wszystkie efekty kształcenia przewidziane do realizacji w dziale Stosowanie zasad bezpiecznej pracy w laboratorium oraz szczególną uwagę należy zwrócić na: umiejętność interpretacji przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz ochrony przeciwpożarowej, umiejętność identyfikowania zagrożeń dla życia i zdrowia człowieka związanych z zastosowaniem substancji niebezpiecznych, umiejętność stosowania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz ochrony przeciwpożarowej podczas w pracach laboratoryjnych, kształtowanie umiejętności udzielania pierwszej pomocy Szczegółowe kryteria oceniania na poszczególne stopnie szkolne powinien ustalić nauczyciel prowadzący zajęcia, uwzględniając treści programowe oraz możliwości edukacyjne uczniów. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 16

18 1.2. Sprzęt laboratoryjny i odczynniki chemiczne do badań Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi. oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania A.59.1(2)5. wyjaśnić zasady klasyfikacji wyposażenia pomiarowego i pomocniczego stosowanego w pracach analitycznych; A.59.1(2)6. dobrać wyposażenie pomiarowe i pomocnicze do zaplanowanych prac analitycznych ; A.59.1(2)7. określić wymagania dotyczące nadzorowania wyposażenia pomiarowego ; A.59.1(3)3. określić zakres zastosowań odczynników chemicznych, o określonej klasie czystości w procesach analitycznych; A.59.1(3)4. wskazać metody oceny jakości odczynników chemicznych; A.59.1(3)5. dobrać odczynniki chemiczne do wykonywanych prac analitycznych; A.59.1(3)6. rozpoznać znaki i symbole ostrzegawcze stosowane na opakowaniach substancji niebezpiecznych; A.59.1(7)2. wyjaśnić zasady konserwacji sprzętu laboratoryjnego A.59.1(7)3. wymienić zasady racjonalnego wykorzystania sprzętu i aparatury laboratoryjnej; A.59.1(8)1. wyjaśnić zasady oznakowania, przechowywania i magazynowania odczynników chemicznych; A.59.1(8)2. określić zasady racjonalnego wykorzystania odczynników chemicznych w pracach analitycznych; A.59.1(8)3. określić podstawowe sposoby racjonalnego zagospodarowania odpadów w laboratorium analitycznym; A.59.1(8)4. opisać zagrożenia dla środowiska związane z odpadami i sposobami ich zagospodarowania; KS(1)1. stosować zasady kultury osobistej; Zasady pracy w laboratorium chemicznym. Wyposażenie pomiarowe i pomocnicze laboratorium A chemicznego. Wymagania dotyczące nadzorowania wyposażenia pomiarowego (normy N-EN ISO/IE 17025:2005 i N-EN ISO 10012:2004). Hierarchia wyposażenia pomiarowego laboratorium: wzorce, przyrządy pomiarowe, urządzenia pomocnicze oraz ich oznakowanie. Wzorcowanie i sprawdzenia okresowe laboratoryjnych przyrządów pomiarowych. Instalacja gazowa, elektryczna, wodno-ściekowa. Zagrożenia związane z eksploatacją instalacji. odstawowy sprzęt laboratoryjny. Konserwacja sprzętu laboratoryjnego. Substancje chemiczne stosowane w laboratorium chemicznym i zakres ich zastosowań w procesach analitycznych. Metody oceny jakości odczynników chemicznych. Zagrożenia wynikające ze stosowania substancji niebezpiecznych. Zasady oznakowania opakowań zawierających odczynniki chemiczne. Zasady magazynowania i przechowywania substancji stosowanych w laboratorium chemicznym. Gospodarka magazynowa odczynnikami chemicznymi w laboratorium chemicznym. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 17

19 KS(1)2. stosować zasady etyki zawodowej; Gospodarka odpadami chemicznymi w laboratorium analitycznym. KS(6)1. przejawiać gotowość do ciągłego uczenia się i doskonalenia zawodowego; KS(6)2. wykorzystać różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych; lanowane zadanie (ćwiczenie) W pracowni wyeksponowano opakowanie zawierające roztwór kwasu siarkowego (VI). Rozpoznaj znaki i symbole ostrzegawcze stosowane na etykiecie kwasu siarkowego (VI) o stężeniu 96%, a następnie zaproponuj sposób oznakowania opakowania z roztworem kwasu siarkowego (VI) o stężeniu 2 mol/dm 3. Opisz zagrożenia dla środowiska i zdrowia człowieka spowodowane odpadami kwasu siarkowego (VI). Rezultaty wykonania zadania, każdy uczeń przedstawia w formie prezentacji multimedialnej na forum klasy oraz w wersji drukowanej przekazuje nauczycielowi. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne. Zajęcia powinny się odbywać w pracowni chemicznej wyposażonej w sprzęt do wykonywania jakościowych i ilościowych analiz substancji nieorganicznych i organicznych, taki jak: szkło laboratoryjne miarowe, wirówki, suszarki, piece do prażenia, łaźnie, mieszadła, urządzenia do ogrzewania i chłodzenia oraz wagi laboratoryjne techniczne i analityczne w wydzielonym pomieszczeniu. racownia powinna posiadać dodatkowe pomieszczenia do przechowywania odczynników chemicznych, odpadów laboratoryjnych oraz wyposażenia pomiarowego i pomocniczego, a także do wykonywania prac przygotowawczych, takich jak: sporządzanie roztworów, destylacja wody. Środki dydaktyczne W pracowni, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny znajdować się: sprzęt laboratoryjny, zastawy odczynników chemicznych, zestawy przyrządów ćwiczeniowych. onadto w pracowni powinny znajdować się: normy, karty charakterystyk substancji niebezpiecznych, teksty przewodnie, tablice fizykochemiczne, katalogi odczynników chemicznych, tablice poglądowe, publikacje elektroniczne, filmy i prezentacje multimedialne dotyczące zagadnień jakości, czystości i zakresu zastosowań odczynników organicznych i nieorganicznych, a także wiadomości na temat gospodarowania odpadami w laboratorium analitycznym. Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Sprzęt laboratoryjny i odczynniki chemiczne do badań, wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem pokazu z instruktażem, wskazane jest również wykorzystanie metody tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych zgodnie z otrzymanymi instrukcjami. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: w grupie maksymalnie 16-osobowej, natomiast ćwiczenia praktyczne uczniowie wykonują indywidualnie lub w zespole 2- osobowym. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie realizacji efektów kształcenia, będzie prowadzone na podstawie obserwacji pracy uczniów z materiałami przewodnimi. Ocenie powinna podlegać umiejętność szybkiego wyszukiwania informacji, interpretacji otrzymanych materiałów i danych oraz poprawność wykonania ćwiczeń i formułowania wniosków. Należy również zastosować karty obserwacji aktywności uczniów w czasie prowadzonych dyskusji dydaktycznych. Na zakończenie działu proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru. Ocena powinna uwzględniać następujące kryteria ogólne: wartość merytoryczna, posługiwanie się terminologią zawodową, poprawność formułowania wniosków, umiejętność rozwiązywania problemów rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 18

20 W procesie oceniania należy uwzględnić wszystkie efekty kształcenia przewidziane do realizacji w dziale Sprzęt laboratoryjny i odczynniki chemiczne do badań oraz szczególną uwagę należy zwrócić na: umiejętność zastosowania właściwego wyposażenia pomiarowego i pomocniczego do zaplanowanych do wykonania prac analitycznych, umiejętność doboru odczynników chemicznych do wykonywanych prac laboratoryjnych, umiejętność racjonalnego gospodarowania odczynnikami chemicznymi i odpadami w laboratorium chemicznym, kształtowanie umiejętności wykonywania podstawowych czynności laboratoryjnych Szczegółowe kryteria oceniania na poszczególne stopnie szkolne powinien ustalić nauczyciel prowadzący zajęcia, uwzględniając treści programowe oraz możliwości edukacyjne uczniów. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 19

21 2. odstawy technik laboratoryjnych Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru 2.1. Operacje i procesy stosowane podczas wytwarzania preparatów chemicznych 2.2. rzygotowanie próbek do badań analitycznych 2.1 Operacje i procesy stosowane podczas wytwarzania preparatów chemicznych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi. oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania KZ(A.z)(7)(1). wyjaśnić zasady sporządzania roztworów o określonym stężeniu; KZ(A.z)(7)(2). obliczyć masę i objętość substancji potrzebnych do sporządzenia roztworów o określonym stężeniu procentowym i molowym; KZ(A.z)(7)(3). zaplanować etapy sporządzania roztworu o określonym stężeniu molowym i procentowym; KZ(A.z)(7)(4). dobrać sprzęt laboratoryjny do sporządzenia roztworów o określonym stężeniu molowym i procentowym; A.59.2(5)1. wyjaśnić pojęcie roztwór mianowany; A.59.2(5)2. wyjaśnić, na czym polega mianowanie roztworu; A.59.2(5)3. określić zastosowanie roztworów mianowanych ; A.59.2(5)4. wyjaśnić, co to jest wzorzec analityczny; A.59.2(7)1. wymienić metody chemiczne, fizykochemiczne i biochemiczne oceny jakości odczynników chemicznych; A.59.2(7)2 określić zakres zastosowań metod chemicznych, fizykochemicznych i biochemicznych do oceny jakości odczynników chemicznych; A.59.2(1)1. wymienić podstawowe operacje laboratoryjne zachodzące podczas oczyszczania i rozdzielania substancji; A Zasady przygotowywania roztworów. Wzorce analityczne. Metody oczyszczania i rozdzielania substancji chemicznych. Metody chemiczne, fizykochemiczne i biochemiczne oceny jakości odczynników chemicznych. Laboratoryjne metody syntezy związków nieorganicznych i organicznych. Karty charakterystyk substancji. Otrzymywanie i oczyszczanie substancji gazowych, ciekłych i stałych. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 20

22 A.59.2(1)2. wyjaśnić zjawiska zachodzące podczas procesu rozpuszczania; A.59.2(1)3. wyjaśnić teoretyczne podstawy operacji: destylacji, krystalizacji, ekstrakcji, sublimacji; A.59.2(1)4. obliczyć stężenia substancji biorących udział w procesach równowagowych roztworów wodnych; A.59.2(1)5. wymienić metody otrzymywania grup związków chemicznych; A A.59.2(1)6. scharakteryzować typy reakcji chemicznych wykorzystywanych podczas otrzymywania związków chemicznych; A.59.2(1)7. wymienić czynniki wpływające na wydajność reakcji chemicznej A i określić ich wpływ; A.59.2(4)1. określić czynniki wpływające na jakość otrzymanych preparatów i oczyszczanych substancji; A.59.2(4)2. opisać parametry fizykochemiczne decydujące o jakości preparatu; lanowane zadania (ćwiczenia) rzygotowanie roztworów roboczych do analizy jakościowej. W pracowni chemicznej niezbędne jest przygotowanie roztworów do analizy jakościowej. Zaprojektuj realizację prac związanych z przygotowaniem roztworu ok. 0,1 molowego kwasu solnego z roztworu 36% o gęstości 1,19 g/cm 3. Wykonaj obliczenia, dobierz sprzęt i odczynniki. Uwzględnij przepisy H. Zaprojektowane działania przedstaw w karcie pracy. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Aby osiągnąć efekty kształcenia zajęcia powinny być prowadzone w pracowni techniki laboratoryjnej i prac preparatywnych, wyposażoną w zestawy do poboru i transportu próbek gazowych, ciekłych, stałych, wyposażenie pomiarowe do oznaczeń w terenie, środki ochrony indywidualnej, sprzęt i urządzenia do oczyszczania i wyodrębniania substancji, zagęszczania śladów, prowadzenia prac preparatywnych, procesów jednostkowych (w skali laboratoryjnej) chemicznych i biochemicznych, w tym w urządzenia do: rozdrabniania i mieszania, sączenia, destylacji i rektyfikacji, ogrzewania i chłodzenia, ekstrakcji, sublimacji, mineralizacji, badań właściwości fizykochemicznych substancji. Środki dydaktyczne Sprzęt laboratoryjny, aparatura i urządzenia laboratoryjne do wykonania ćwiczeń, odczynniki chemiczne wraz z kartami charakterystyk, normy, karty pracy Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy odstawy technik laboratoryjnych wymaga stosowania metod aktywizujących, pozwalających osiągnąć efekty kształcenia. Wskazane jest stosowanie metody tekstu przewodniego. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w formie grupowej (2-osobowe grupy), jednolitej. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie efektów kształcenia będzie przeprowadzone na podstawie prezentacji wypełnionych kart pracy. W ocenie należy uwzględnić poprawność obliczeń, właściwe dobranie sprzętu laboratoryjnego, kolejność działań, identyfikowanie zagrożeń wynikających ze stosowania substancji chemicznych oraz zasady zachowania bezpiecznych warunków pracy. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 21

23 Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 22

24 2.2 rzygotowanie próbek do badań analitycznych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi. oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania A.59.3(1)1. wymienić ogólne zasady pobierania próbek; A Zasady i metody pobierania próbek. Techniki zabezpieczania i sposoby przechowywania próbek A.59.3(1)2. wyjaśnić procedurę poboru próbek (etykietowanie, utrwalenie, transport) ; Narzędzia i przyrządy do pobierania próbek. Metody przygotowania próbek do analiz. A.59.3(1)3. wymienić czynniki wpływające na wielkość próbki ogólnej; A Zasady przygotowywania reprezentatywnych próbek do analiz. A.59.3(1)4. zidentyfikować cechy charakterystyczne partii produktu i Normy prawne w Unii Europejskiej w odniesieniu do A próbek laboratoryjnych; stosowanych metod i opracowania wyników. A.59.3(1)5. określić zasady poboru próbek substancji w warunkach ciągłego procesu technologicznego; A.59.3(2)1. wymienić narzędzia i przyrządy do pobierania próbek substancji A gazowych, ciekłych i stałych; A.59.3(2)2. zaplanować czynności związane z przygotowaniem przyrządów D do poboru próbek ; A.59.3(2)3. omówić zasady obsługi urządzeń do poboru próbek substancji gazowych, ciekłych i stałych ; A.59.3(6)1. wymienić metody przygotowania próbek do analiz; A.59.3(6)2. opisać proces mineralizacji próbek; A.59.3(6)3. wymienić zalety i wady procesu mineralizacji; A A.59.3(6)4. wymienić metody rozdzielania próbki; A A.59.3(9)1. omówić wytyczne do sporządzania dokumentacji laboratoryjnej prac związanych z pobieraniem próbek; lanowane zadania (ćwiczenia) obieranie próbek materiału do badań. rzygotuj opis postępowania przy pobieraniu próbek środków spożywczych (cukru) z partii materiału składającego się z 40 pojedynczych opakowań do celów kontroli jakościowej. Wykorzystaj w rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 23

25 tym celu załączona normę N-85/A Zadanie przedstaw w postaci prezentacji( w dowolnej formie, np. plakatu, prezentacji multimedialnej). Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Aby osiągnąć efekty kształcenia zajęcia powinny być prowadzone w pracowni chemicznej, wyposażonej w sprzęt do wykonywania jakościowych i ilościowych analiz substancji nieorganicznych i organicznych, taki jak: szkło laboratoryjne miarowe, wirówki, suszarki, piece do prażenia, łaźnie, mieszadła, urządzenia do ogrzewania i chłodzenia oraz wagi laboratoryjne techniczne i analityczne w wydzielonym pomieszczeniu. racownia powinna posiadać dodatkowe pomieszczenia do przechowywania odczynników chemicznych, odpadów laboratoryjnych oraz wyposażenia pomiarowego i pomocniczego, a także do wykonywania prac przygotowawczych, takich jak: sporządzanie roztworów, destylacja wody. Środki dydaktyczne Normy, instruktaże zasopisma branżowe Materiały pochodzące z Internetu Teksty przewodnie Zestawy do poboru i transportu próbek gazowych, ciekłych, stałych, wyposażenie pomiarowe do oznaczeń w terenie, środki ochrony indywidualnej, Komputer z dostępem do Internetu (1 stanowisko na dwóch uczniów), urządzenia multimedialne. Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy odstawy technik laboratoryjnych wymaga stosowania metod aktywizujących, pozwalających osiągnąć efekty kształcenia. Wskazane jest stosowanie metody tekstu przewodniego oraz metody ćwiczeń praktycznych. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w formie grupowej (2-osobowe grupy), jednolitej. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie efektów kształcenia będzie prowadzone na podstawie oceny przygotowanych prezentacji. Ocena powinna uwzględniać wartość merytoryczną, posługiwanie się terminologią zawodową, poprawność wnioskowania. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 24

26 3. odstawy chemii analitycznej 3.1. Klasyczne metody analizy jakościowej i ilościowej substancji chemicznych 3.2. Metody instrumentalne w badaniach analitycznych Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru 3.1 Klasyczne metody analizy jakościowej i ilościowej substancji chemicznych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi. oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania KZ(A.z)(1)1.dokonać klasyfikacji metod pomiarowych stosowanych w badaniach laboratoryjnych; KZ(A.z)(1)2. określić zakres stosowania metod pomiarowych w badaniach laboratoryjnych; KZ(A.z)(1)3. dobrać warunki oznaczenia do stosowanych metod pomiarowych ; KZ(A.z)(2)1. posłużyć się terminologią z zakresu teorii błędów; KZ(A.z)(2)2. określić rodzaje błędów powstających podczas wykonywania pomiarów i oznaczeń; KZ(A.z)(2)3. opisać sposób obliczania błędów; KZ(A.z)(2)4. określić sposoby unikania błędów podczas wykonywania pomiarów i oznaczeń; A.60.1(1)1. scharakteryzować techniki analizy jakościowej; A.60.1(1)2. sporządzić schemat postępowania analitycznego związany z wykonaniem oznaczenia jakościowego; A.60.1(1)3. rozróżnić sprzęt stosowany w oznaczeniach jakościowych; Metody analizy jakościowej. odział kationów i anionów na grupy analityczne. odział metod analizy ilościowej. Znaczenie i metody analizy ilościowej. łędy w analizie ilościowej. Klasyczne metody oznaczeń. Alkacymetria. Redoksymetria. Kompleksometria. Analiza strąceniowa.. A.60.1(1)4. zapisać równania reakcji zachodzących w czasie wykonywania analiz jakościowych; A.60.1(1)5. opisać metody analizy ilościowej; A.60.1(1)6. dokonać klasyfikacji metod analizy ilościowej; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 25

27 A.60.1(1)7. zapisać równania reakcji zachodzących podczas wykonywania oznaczeń ilościowych; Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru A.60.1(3)1. określić zasady analizy wagowej; A.60.1(3)2. określić zasady analizy objętościowej; A.60.1(3)3. wyjaśnić zasady oznaczeń ilościowych w metodach zobojętnienia, redoksymetrycznych, strąceniowych, kompleksometrycznych; lanowane zadania (ćwiczenia) rzeanalizuj przebieg oznaczenia zawartości jonów chlorkowych w wodzie wodociągowej na podstawie załączonej procedury oznaczania. Zaplanuj : -czynności związane z przygotowaniem stanowiska do badań z uwzględnieniem przepisów H -wykaz sprzętu i odczynników niezbędnych do wykonania oznaczenia z uwzględnieniem pojemności naczyń laboratoryjnych. Zadanie wykonaj indywidualnie i przedstaw do oceny. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny mogą być prowadzone w pracowni) pracownię chemiczną, wyposażoną w sprzęt do wykonywania jakościowych i ilościowych analiz substancji nieorganicznych i organicznych, taki jak: szkło laboratoryjne miarowe, wirówki, suszarki, piece do prażenia, łaźnie, mieszadła, urządzenia do ogrzewania i chłodzenia oraz wagi laboratoryjne techniczne i analityczne w wydzielonym pomieszczeniu. racownia powinny posiadać dodatkowe pomieszczenia do przechowywania odczynników chemicznych, odpadów laboratoryjnych oraz wyposażenia pomiarowego i pomocniczego, a także do wykonywania prac przygotowawczych, takich jak: sporządzanie roztworów, destylacja wody. Środki dydaktyczne Szkło laboratoryjne miarowe, wirówki, suszarki, piece do prażenia, łaźnie, mieszadła, urządzenia do ogrzewania i chłodzenia oraz wagi laboratoryjne techniczne i analityczne. rocedura oznaczania zawartości jonów chlorkowych w wodzie wodociągowej. Instrukcje do ćwiczeń. Karty charakterystyki substancji. akiety edukacyjne. Zalecane metody dydaktyczne Zaleca się prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi, np. metodą tekstu przewodniego. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w formie indywidualnej.. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie efektów kształcenia będzie przeprowadzone na podstawie sporządzonego planu działań oraz wypowiedzi ustnej, uzasadniającej postępowanie. W ocenie należy uwzględnić zawartość merytoryczną : - określenie kolejnych czynności związanych z przygotowaniem stanowiska do badań, - sporządzenie właściwego wykazu szkła z uwzględnieniem pojemności naczyń oraz zestawu odczynników. Szczególną uwagę przy ocenianiu należy zwrócić na uwzględnienie przepisów H podczas przygotowywania stanowiska do badań. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 26

28 Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 27

29 3.2 Metody instrumentalne w badaniach analitycznych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi. oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania A.60.1(2)1. wymienić metody instrumentalne stosowane w analizach jakościowych materiałów; A.60.1(2)2. sklasyfikować metody instrumentalne stosowane w analizach ilościowych materiałów; A.60.1(2)3. dobrać aparaturę i urządzenia do metod analizy instrumentalnej; A.60.2(6)1. rozróżnić metody instrumentalne stosowane w analizie ilościowej materiałów; A.60.2(6)2. wyjaśniać pojęcia : absorbancja, transmitancja, współczynnik absorpcji; A.60.2(6)3. wymienić wielkości mierzone w metodach instrumentalnych; A A.60.2(11)1. wymienić parametry decydujące o jakości wody; A A.60.2(11)2. wskazać parametry istotne w ocenie jakości powietrza, gleby, ścieków; KS(1)1. stosować zasady kultury osobistej; KS(1)2. stosować zasady etyki zawodowej; Metody instrumentalne w badaniach właściwości fizycznych i fizykochemicznych substancji nieorganicznych. Spektrofotometria w nadfiolecie i świetle widzialnym. Aparatura do pomiarów spektrofotometrycznych. otencjometria. Zasady oznaczeń potencjometrycznych. Elektrody stosowane w potencjometrii. Miareczkowanie potencjometryczne. Konduktometria. Aparatura do pomiarów konduktometrycznych. Miareczkowanie konduktometryczne. hromatografia. Zasady oznaczeń chromatograficznych. KS(6)1. przejawiać gotowość do ciągłego uczenia się i doskonalenia zawodowego; KS(6)2. wykorzystać różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych; lanowane zadania (ćwiczenia) Oznaczanie jonów siarczanowych w wodzie wodociągowej metodą turbidymetryczną. Jony siarczanowe (VI) przedostają się do wód naturalnych w wyniku wymywania skał lub gleb. Jony SO 4 2- mogą również powstawać w wyniku biochemicznego utleniania siarki i jej związków. Jony siarczanowe (VI) nie są toksyczne, jednakże ich zbyt duże stężenie nadaje wodzie gorzki smak i może działać przeczyszczająco. Opracuj algorytm postępowania podczas oznaczania jonów siarczanowych (VI) w próbkach wody wodociągowej metodą turbidymetryczną, zgodnie z załączoną procedurą. Wykaz kolejnych rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 28