PLAN DZIAŁANIA KT 271. ds. Bankowości i Bankowych Usług Finansowych

Transkrypt

1 Strona: 1 PLAN DZIAŁANIA KT 271 ds. Bankowości i Bankowych Usług Finansowych STRESZCZENIE Komitet Techniczny (dawniej Normalizacyjna Komisja Problemowa) funkcjonuje od 1996 roku, powołany został w wyniku zainteresowania środowiska bankowego zagadnieniami związanymi ze standaryzacją i normalizacją zarówno wielu czynności bankowych jak i funkcjonowania rynku finansowego. W powołaniu KT szczególne znaczenie miał Związek Banków Polskich oraz Narodowy Bank Polski. Te dwie instytucje miały wtedy istotne znaczenie dla wprowadzania norm i standardów funkcjonowania polskiego systemu bankowego. Jeszcze przed oficjalnym powołaniem Komitetu Technicznego w ZBP podjęto prace standaryzacyjne na rzecz środowiska bankowego, uzgodniono zakres danych oraz format m.in. standard formularza polecenia przelewu / wpłaty gotówkowej, opracowano standard blankietu czeku oraz rozpoczęto prace nad standardem struktury rachunku bankowego. Środowisko bankowe, a należy zaznaczyć, że rozwój sektora bankowego nastąpił w Polsce po roku 1989, potrzebowało standardów, dzięki którym możliwy byłby rozwój usług bankowych. Należy wspomnieć, że w tym czasie funkcjonowało w Polsce ponad 100 banków komercyjnych i około 1200 banków spółdzielczych, a tym samym istniała duża potrzeba na rozwiązania informatyczne wspomagające działanie tego nowego systemy finansowego. Niestety bank centralny w momencie uwolnienia rynku bankowego nie przygotował i nie wymusił na sektorze bankowym podstawowych standardów np. struktury numeru rachunku bankowego, czy też standardu opisu i wymiany danych identyfikacyjnych klienta banku. Działalność Komitetu Technicznego miała i ma bardzo istotne znaczenie dla firm technologicznych dostawców systemów informatycznych dla sektora usług finansowych. Dzięki opracowywanym przez Komitet Techniczny Polskim Normom wprowadzającym Normy Międzynarodowe firmy technologiczne, ale także ich klienci uzyskali uniwersalne rozwiązania informatyczne, których funkcjonowanie nie było uzależnione np. od indywidulanych standardów wymiany danych pomiędzy systemami informatycznymi. Spowodowało to także, że oferowane rozwiązania informatyczne mogły być tańsze i bardziej uniwersalne. W pierwszych latach działalności w pracach KT aktywnie uczestniczyli przedstawiciele środowiska bankowego, z wielu banków oddelegowani zostali wysokiej klasy specjaliści, którzy posiadali wiedzę merytoryczną a także, co bardzo ważne byli zainteresowani praktycznym zastosowaniem opracowywanych norm. Szczególny okres prac normalizacyjnych to okres przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, w tym czasie Komitet Techniczny opracował bardzo wiele norm, które wychodziły naprzeciw oczekiwaniom środowiska bankowego i firm technologicznych. Za priorytetowe działania przyjęto opracowanie standardów i norm niezbędnych dla usprawnienia funkcjonowania bankowości. Do roku 2007 Sekretariat KT był prowadzony przez ZBP, a prace normalizacyjne i działalność komitetu były finansowane przez środowisko bankowe oraz firmy technologiczne. W 2006 roku dyskutowano aktualny stan prac normalizacyjnych oraz perspektywy funkcjonowania Komitetu w kolejnych latach. Zostało przedstawione stanowisko Związku Banków Polskich, który to rozważa rozwiązanie umowy z Polskim Komitetem Normalizacji na prowadzenie sekretariatu i przekazanie całości prac związanych z normalizacją dla sektora bankowo finansowego do PKN.

2 Strona: 2 Do najistotniejszych przyczyn tego faktu należy zaliczyć brak środków finansowych na pokrycie kosztów prac normalizacyjnych. Dotychczas prace normalizacyjne były finansowane poprzez dobrowolne składki banków, w tym największe z Narodowego Banku Polskiego oraz firm współpracujących z Komitetem. Komitet nie korzystał ze środków Związku Banków Polskich. W ostatnich latach wielkość środków pozyskiwanych na prace normalizacyjne była coraz mniejsza, z finansowania prac wycofała się m.in. Krajowa Izba Rozliczeniowa, prezentująca stanowisko, że przygotowywanie norm w języku polskim jest zbędnym kosztem i do realizacji projektów gdzie niezbędne jest stosowanie norm, wystarczą normy w języku angielskim. Kolejną firmą, która wycofała się z finansowania prac była firma Bazy i Systemy Bankowe z Bydgoszczy. Rezygnacja tych firm spowodowała istotne problemy w prowadzeniu bieżących prac normalizacyjnych i miała wpływ na decyzję ZBP. Dotychczasowe osiągnięcia KT nr 271 są znaczne i bardzo wysoko oceniane przez środowisko bankowe oraz przez firmy korzystające z efektów jej prac. Dużym wyzwaniem było opracowanie 3. norm własnych PN, szczególnie przypadku normy na formularz Przelewu/Wpłaty Gotówkowej. Komitet działa w obszarze normalizacji międzynarodowej, jako komitet lustrzany ISO TC 68 Financial services (Usługi finansowe). W komitecie tym działają następujące podkomitety: SC2 Security management and general banking operations (Zarzadzanie zabezpieczeniem i powszechne operacje bankowe); SC4 Securities and related financial instruments (Papiery wartościowe i pokrewne instrumenty finansowe); SC7 Core banking (Bankowość podstawowa). Do zbioru Polskich Norm wprowadzono metodą tłumaczenia 34 Normy Międzynarodowe. Komitet działał w obszarze normalizacji europejskiej CEN TC 224 i Komitetu Zadaniowego F 12. KT 271 wprowadził do zbioru PN metoda tłumaczenia 9 norm Europejskich. Ponieważ kilka lat temu CEN wycofał się z działalności normalizacyjnej w dziedzinie bankowości i usług finansowych normy te zostały wycofane. Przeniesienie Sekretariatu do PKN było jednoznaczne ze znacznym ograniczeniem prac normalizacyjnych na rzecz sektora bankowego. Jakie są tego przyczyny, po pierwsze normy opracowywane przez KT są to normy z programu prac komitetu ISO TC 68 czyli Normy Międzynarodowe, które nie są priorytetowe w pracach PKN i aktualnie mogą być opracowywane tylko na zamówienie. Po drugie obecnie w pracach Komitetu Technicznego bierze udział mała liczba członków. Członkami są przedstawiciele Narodowego Banku Polskiego, PWPW, przedstawiciel jednego z banków oraz osoby zatrudnione w firmach technologicznych oferujących rozwiązania i usługi informatyczne dla systemu bankowego.

3 1 ŚRODOWISKO BIZNESOWE KT PLAN DZIAŁANIA KT 271 Strona: Opis środowiska biznesowego Na działalność gospodarczą objętą zakresem KT znaczący wpływ mają następujące uwarunkowania polityczne, gospodarcze, techniczne, prawne, społeczne i/lub aspekty regionalne/międzynarodowe: Sektor usług finansowych jest ściśle regulowany przepisami prawa, szczególnie działalność banków oraz innych instytucji rynku finansowego, do najważniejszych należy zaliczyć Ustawę Prawo Bankowe oraz Ustawę o Usługach Płatniczych. Przywołane przepisy w sposób jasny i precyzyjny określają zasady funkcjonowania. Istotny wpływ na zasady funkcjonowania banków mają także rekomendacje Komisji Nadzoru Finansowego, które dla systemu bankowego są podstawowymi zasadami funkcjonowania w wielu obszarach działalności. Polskie banki uczestniczą także w rynku międzynarodowym, współpracują z bankami zarówno w Unii Europejskiej jak i z bankami z różnych regionów świata. W tym zwłaszcza obszarze bardzo ważne było i jest funkcjonowanie oparte na standardach branżowych, regionalnych lub międzynarodowych, opracowane przez KT normy znakomicie przyczyniły się do usprawnienia tej współpracy. Rozwój nowych technologii i ich wpływ na działalność banków jest znaczny, do najważniejszych należy zaliczyć zagadnienia związane z bezpieczeństwem systemów finansowych, identyfikacją klientów (np. biometria) czy też tzw. technologie mobline. Bankowość mobilna, z wykorzystaniem nowoczesnych urządzeń w tym smartfonów, tabletów to obecnie największe wyzwane dla sektora bankowego, wyzwanie w obszarze kompatybilności i przepływu danych, ale zwłaszcza w dziedzinie bezpieczeństwa. Bardzo pilne staje się, więc opracowanie normy opisującej ten obszar funkcjonowania systemu płatniczego, aby uniknąć powstania wielu, niekompatybilnych ze sobą rozwiązań, co spowoduje w przyszłości, że rozwiązania technologiczne oferowane w tym obszarze będą skomplikowane i drogie. Rozwój bankowości, standardy i rozwiązania technologiczne mają także bezpośredni wpływ na funkcjonowanie polskiej gospodarki i administracji na szczeblu centralnym i terenowym. Wiele usług i zadań realizowanych przez administracje wszystkich szczebli nie byłaby możliwa bez ścisłej współpracy ze środowiskiem bankowym. Współpraca ta jest możliwa także dzięki wdrożonym w środowisku finansowym standardom i normom. Jednym z najważniejszych obszarów, który ma istotny wpływ na wzajemną współpracę sektora usług finansowych, administracji i przedsiębiorców to obszar wymiany danych finansowych. Bardzo istotnym było wprowadzenie przez KT do PN metodą tłumaczenia normy PN-ISO 20022: Uniwersalny schemat komunikatów branży finansowej XML ISO Środowisko bankowe ma także istotny wpływ na funkcjonowanie handlu i to zarówno w obszarze detalicznym krajowym jak i międzynarodowym, sprawny przepływ informacji, a zwłaszcza środków finansowych pomiędzy podmiotami świadczącymi usługi ma wpływ na stabilność i rozwój gospodarek lokalnych a także regionalnych. 1.2 Wskaźniki ilościowe dotyczące środowiska biznesowego Poniższe wskaźniki ilościowe opisują środowisko biznesowe, w celu wsparcia działań KT poprzez zapewnienie niezbędnych danych:

4 Strona: 4 Sektor usług finansowych w Polsce to obecnie, w porównaniu z latami 90 ubiegłego stulecia znacznie mniej podmiotów. Jednak jest to nadal bardzo ważny dla gospodarki element systemu finansowego. Według statystyk Narodowego Banku Polskiego obecnie w Polsce funkcjonuje: o o 43 banki komercyjne, w większości z kapitałem zagranicznym, bankami z większościowym kapitałem polskim są banki: PKO BP SA, Bank Gospodarstwa Krajowego SA oraz Bank Pocztowy SA; 573 banków spółdzielczych, które posiadają około 4 tyś. placówek bankowych i funkcjonują na obszarze całego kraju; o 63 Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo Kredytowe posiadające około 1200 placówek obsługi Klientów. Należy jednak brać pod uwagę fakt, że w wyniku procesów konsolidacyjnych, a także regulacji prawnych zarówno dla lokalnego rynku finansowego jak i Unii europejskiej liczby te mogą ulec zmianie. Zmiany te są zwłaszcza spowodowane nowymi wymaganiami finansowymi stawianymi przed sektorem usług finansowych a mającymi bezpośredni związek z potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa środków finansowych osób fizycznych i prawnych w nich zgromadzonych. Zatrudnienie w sektorze usług finansowych to blisko ludzi, jednak i w tym obszarze dane podlegają ciągłej zmianie. Wprowadzanie nowych technologii, automatyzacja procesów obsługi klientów powoduje, że w najbliższym czasie można spodziewać się redukcji zatrudnienia. Oszacowanie korzyści wynikających ze stosowania przez sektor bankowy norm i standardów jest bardzo trudne, banki i firmy technologiczne nie podają oficjalnie danych finansowych związanych np. z zakupem nowych systemów informatycznych czy też nowych rozwiązań technologicznych np. bankomaty z funkcją biometrycznej identyfikacji klienta. Jako, że jest to rynek bardzo konkurencyjny to pozyskanie danych opisujących wielkość poniesionych nakładów i uzyskanych korzyści z wdrożenia np. wystandaryzowanych rozwiązań jest niemożliwe. Szczególnie przydatne dla sektora bankowego okazały się opracowanie przez KT Polskie Normy własne PN-F Wzór formularza polecenie przelewu/wplata gotówkowa (WP), Polska Norma PN-F Numer rachunku bankowego (NRB) Elementy i zasady tworzenia oraz PN ISO Międzynarodowy numer rachunku bankowego (IBAN). 2 OCZEKIWANE KORZYŚCI Z REALIZACJI PRAC KT Realizacja programu normalizacyjnego od kilku lat przebiega w sposób bardzo ograniczony, spowodowane jest to znacznie mniejszymi środkami finansowymi, jakimi dysponuje KT dla prowadzenia prac normalizacyjnych. Istotnym i jedynym obecnie źródłem środków finansowych jest Narodowy Bank Polski. Pozyskanie środków z innych źródeł jest bardzo trudne, zarówno same banki jak i firmy technologiczne nie są bezpośrednio zainteresowane pracami KT. Komitet Techniczny działał bardzo intensywnie w latach ubiegłych, opracowano w tym czasie 47 norm, dostarczył sektorowi usług finansowych niezbędne narzędzia dla jego rozwoju, zgodnego ze światowymi standardami. Można oczekiwać, że pojawienie się w zakresie prac ISO TC68 a tym samy KT 271 nowych pozycji, np. dotyczących płatności mobilnych ISO / CD Mobile Financial Services czy też nowelizacji normy ISO Universal financial industry message scheme spowoduje, że zarówno banki jak i firmy technologiczne chętniej przystąpią do współpracy i finansowania prac normalizacyjnych.

5 Strona: 5 Korzyści finansowe wynikające z realizacji prac KT, tak jak wspomniano powyżej są trudne do oszacowania. Można tylko stwierdzić, że fakt funkcjonowania w bankowości rozwiązań technologicznych opartych na standardach przyczynił się do usprawnienia obsługi klientów, a co za tym idzie wpłynął na ich wymierne korzyści finansowe, np. czas obsługi i realizacji transakcji finansowej. 3 CZŁONKOSTWO W KT Każdy podmiot krajowy zainteresowany daną tematyką ma prawo zgłosić chęć uczestnictwa w KT i po spełnieniu wymogów proceduralnych (procedura SZJ nr Z2-P3 w powiązaniu z Z2-P1) stać się członkiem KT. Każdy członek KT realizuje zadania KT poprzez swoich reprezentantów. Poniżej zamieszczono adres strony internetowej z aktualnym składem KT. Lista członków KT i ich reprezentantów 4 CELE KT I STRATEGIA ICH REALIZACJI 4.1 Cele KT Celem KT jest udostępnienie sektorowi usług finansowych aktualnych norm opracowanych w ramach ISO TC68, a zwłaszcza takich, które są kluczowe dla harmonijnej współpracy polskiego sektora bankowego z instytucjami finansowymi w Europie i na świecie. Przygotowanie programu prac na kolejne lata to wynik konsultacji ze środowiskiem bankowym, a zwłaszcza Narodowym Bankiem Polskim i Związkiem Banków Polskich, jako reprezentantem środowiska bankowego. Przygotowanie norm polskich wprowadzających normy ISO opiera się na pracy członków KT, którzy w ramach prac normalizacyjnych dokonują ich tłumaczenia z języka angielskiego na język polski, przygotowania projektu zgodnie z wymaganiami normalizacyjnymi), a następnie w wyniku dyskusji w KT wśród reprezentantów uzgodniony projekt PN po przegłosowaniu przez członków zgodnie z procedurą normalizacyjną jest konsultowany w ramach ankiety adresowanej z wybranymi instytucjami np. NBP, Związek Banków Polskich, Krajowa Izba Rozliczeniowa, Ministerstwo Finansów oraz ogłoszony w ankiecie powszechnej. W najbliższym czasie nie zakładamy w ramach prac KT wprowadzania krajowych norm własnych, jedynie modyfikowanie norm dotychczas opracowanych wynikające z pojawiających się zmian. 4.2 Strategia ustalona do osiągnięcia celów KT Osiągnięcie przez KT wyznaczonych celów, mimo iż przyjęte propozycje prac normalizacyjnych to nie jest duża liczba norm wymagać będą poniesienia pewnych nakładów. Pozyskanie środków finansowych nie jest proste, instytucje dotychczas współpracujące z KT tj. ZBP nie są zainteresowane bezpośrednim finansowaniem prac normalizacyjnych. Przekonanie np. banku do finansowania prac normalizacyjnych nawet dla wybranej normy też nie jest łatwe, mimo widzianej przez niego korzyści wynikającej z późniejszego jej stosowania. Niestety aktualna sytuacja ekonomiczna, powszechny nacisk na oszczędzanie i redukcję wszelkich wydatków, które nie przynoszą bezpośrednich korzyści powoduje, iż planowanie szerokiego zakresu prac normalizacyjnych nie jest możliwe. Planowane jest bezpośrednie dotarcie do firm technologicznych, tych które są mocno związane z sektorem usług finansowych, w tym celu zostaną wykorzystane kontakty bezpośrednie członków KT z tymi firmami. Będzie to realizowane m.in. w trakcie spotkań Forum Technologii Bankowych przy ZBP, w ramach którego spotyka się i rozmawia około 40 firm współpracujących z bankami. Forum jest platformą wymiany informacji pomiędzy firmami a

6 Strona: 6 sektorem finansowym o aktualnej ofercie, a także potrzebach sektora finansowego. Uczestnicy Forum zdają sobie znakomicie sprawę z tego jak standardy i normy mogą pozytywnie wpłynąć na ich współpracę. Jako priorytetowe normy do nowelizacji lub kompletnego opracowania KT przyjmuje te, które zdaniem członków komitetu oraz firm współpracujących (NBP, banków) mogą być najważniejsze. Dotyczy to zwłaszcza norm związanych z bezpieczeństwem transakcji elektronicznych, norm systematyzujących i porządkujących wdrażanie nowych technologii (np. transakcje mobilne, biometria) czy też norm mających znaczenie w wymianie danych pomiędzy uczestnikami rynku finansowego. Na bieżąco analizowane są prace prowadzone przez ISO TC68, każdy nowy projekt jego zakres jest analizowany i w wyniku dyskusji brany bądź nie pod uwagę w planach pracy KT. Jednocześnie w wyborze tematów normalizacyjnych KT musi kierować się możliwościami kompetencyjnymi jego członków, są to wysokiej klasy specjaliści, gwarantujący znakomitą jakość opracowanych materiałów, ale mała liczebność zespołu KT jest jednym z ograniczników dla prowadzenia szerszych prac normalizacyjnych. Nie bez znaczenia jest także omawiany wcześniej czynnik finansowy. W najbliższym okresie będziemy namawiać do współpracy przedstawicieli firm technologicznych, jednak nie jest to proste, w większości są to specjaliści, którzy w swych macierzystych firmach maja bardzo dużo obowiązków. 4.3 Aspekty środowiskowe Sektor usług, dla którego przeznaczona jest większość norm opracowywanych w ramach prac KT jest jednym z najbardziej innowacyjnych i ukierunkowany na rozwój nowoczesnych technologii. Firmy sektora usług finansowych są liderami w stosowaniu rozwiązań informatycznych, przykładem mogą być kwestie transakcji rozliczeniowych, wymiany danych pomiędzy systemami czy też ich udostępniania partnerom biznesowym i klientom. Dzięki wdrażaniu wielu norm zbędne jest stosowanie tradycyjnych metod przekazywania informacji w formie papierowej, a przy obecnym poziomie ilości np. transakcji w systemach bankowych byłyby to niewyobrażalne ilości papieru. 5 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA REALIZACJĘ PROGRAMU PRAC KT I WPROWADZANIE NOWYCH TN DO PROGRAMU PRAC Strona internetowa KT 271 poniżej Do najistotniejszych czynników mających wpływ na realizację programu prac KT można zaliczyć: 1. Małą liczebność członków KT; 2. Skromne, a można powiedzieć niewielkie zasoby finansowe, 3. Trudności w pozyskaniu dodatkowych członków KT z firm komercyjnych lub z banków, które spowodowane jest m.in przez oszczędności tych firm np. pokrycie kosztów delegacji (osoby spoza Warszawy), brakiem wolnego czasu celem uczestnictwa w posiedzeniach KT mimo tego, że nie są to tak częste spotkania; 4. Brak wśród członków KT większej liczby przedstawicieli środowiska bankowego czy tez firm technologicznych.

7 Strona: 7 6 WYKAZ PUBLIKACJI, AKTUALNIE OPRACOWYWANYCH PROJEKTÓW ORAZ PROPOZYCJI TEMATÓW NORMALIZACYJNYCH, DLA KTÓRYCH KT PRZEWIDUJE POZYSKANIE ZAMAWIAJĄCYCH W RAMACH PRAC NA ZAMÓWIENIE 6.1 Wykaz opublikowanych Polskich Norm i Polskich Dokumentów Normalizacyjnych: 6.2 Wykaz aktualnie opracowywanych projektów Wszystkie projekty opracowywane w roku 2012 zostały zakończone. 6.3 Wykaz propozycji tematów normalizacyjnych, dla których KT przewiduje pozyskanie środków na opracowanie w ramach prac na zamówienie PN-F-01101: nowelizacja Bankowość i pokrewne usługi finansowe -- Wzór formularza polecenia przelewu/wpłaty gotówkowej (WP) ISO : nowelizacja Financial services -- Personal Identification Number (PIN) management and security -- Part 1: Basic principles and requirements for PINs in card-based systems ISO :2012- nowelizacja Financial services -- Key management (retail) -- Part 2: Symmetric ciphers, their key management and life cycle ISO 16609: nowelizacja Financial services -- Requirements for message authentication using symmetric techniques ISO 10383:2012 -nowelizacja Securities and related financial instruments -- Codes for exchanges and market identification (MIC) ISO/TR 14742:2010 Financial services -- Recommendations on cryptographic algorithms and their use ISO 17442:2012 Financial services -- Legal Entity Identifier (LEI)