Grupa Kapita owa AB S.A. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe za 1 pó rocze roku obrotowego obejmuj ce okres od do

Transkrypt

1 Grupa Kapita owa AB S.A. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe za 1 pó rocze roku obrotowego obejmuj ce okres od do

2 SPIS TRE CI Strona SKONSOLIDOWANY RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT ZA OKRES OD 1 LIPCA 2009 DO 31 GRUDNIA SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE Z CA KOWITYCH DOCHODÓW ZA OKRES OD 1 LIPCA 2009 DO 31 GRUDNIA SKONSOLIDOWANY SPRAWOZDANIE Z SYTUACJI FINANSOWEJ ZA OKRES ZAKO CZONY 31 GRUDNIA 2009 SKONSOLIDOWANE ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE W ASNYM NA DZIE 31 GRUDNIA 2009 ROKU SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE Z PRZEP YWU RODKÓW PIENI NYCH NA DZIE 31 GRUDNIA 2009 ROKU NOTY DO SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO SPORZ DZONEGO NA DZIE 31 GRUDNIA 2009 ROKU NOTY DO SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO SPORZ DZONEGO NA DZIE 31 GRUDNIA 2009 ROKU Strona 1 Informacje ogólne 8 2 Stosowane zasady rachunkowo ci 9 3 Podstawowe os dy rachunkowe i podstawy szacowania niepewno ci 21 4 Segmenty dzia alno ci bran owe i geograficzne 22 5 Przychody i koszty 24 6 Podatek dochodowy 26 7 Dzia alno zaniechana 27 8 Zysk przypadaj cy na jedn akcj 27 9 Rzeczowy maj tek trwa y Nieruchomo ci inwestycyjne Warto firmy Pozosta e warto ci niematerialne i prawne Jednostki zale ne Pozosta e aktywa finansowe Pozosta e aktywa Zapasy Nale no ci z tytu u dostaw i us ug oraz pozosta e nale no ci Aktywa obj te zastawem jako zabezpieczenie Kapita podstawowy Akcje w asne Kapita zapasowy Kapita rezerwowy Zysk netto i wynik z lat ubieg ych Kredyty otrzymane Pozosta e zobowi zania finansowe Rezerwy Zobowi zania z tytu u dostaw i us ug oraz pozosta e zobowi zania Zobowi zania z tytu u leasingu finansowego Instrumenty finansowe P atno ci realizowane w formie akcji Transakcje z jednostkami powi zanymi Przej cie jednostek zale nych rodki pieni ne i ich ekwiwalenty Transakcje niepieni ne i ród a finansowania Zobowi zania warunkowe Zdarzenia po dniu bilansowym Zatwierdzenie sprawozdania finansowego 48

3 SKONSOLIDOWANY RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT ZA OKRES OD 1 LIPCA 2009 DO 31 GRUDNIA 2009 Dzia alno kontynuowana NOTA od 01/07/2009 do 31/12/2009 od 01/07/2008 do 31/12/2008 Przychody ze sprzeda y Koszt w asny sprzeda y Zysk ( strata ) brutto na sprzeda y Koszt sprzeda y Koszty zarz du Pozosta e przychody operacyjne Pozosta e koszty operacyjne Zysk (strata) na dzia alno ci operacyjnej Przychody finansowe Koszty finansowe Zysk ze zbycia jednostek stowarzyszonych Udzia w zyskach jednostek stowarzyszonych Zysk (strata) przed opodatkowaniem Podatek dochodowy Zysk (strata) netto z dzia alno ci kontynuowanej Dzia alno zaniechana Zysk (strata) netto z dzia alno ci kontynuowanej Zysk (strata) netto Zysk /strata netto przypadaj cy: Akcjonariuszom jednostki dominuj cej Udzia owcom mniejszo ciowym

4 SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE Z CA KOWITYCH DOCHODÓW ZA OKRES OD 1 LIPCA 2009 DO 31 GRUDNIA 2009 Zysk (strata) netto Inne ca kowite dochody 6 Ró nice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych Skutki wyceny aktywów finansowych dost pnych do sprzeda y Rachunkowo zabezpiecze Skutki aktualizacji maj tku trwa ego Zyski i straty aktuarialne Udzia w innych ca kowitych dochodach jednostek stowarzyszonych Podatek dochodowy dotycz cy innych ca kowitych dochodów Inne ca kowite dochody razem (netto ) Ca kowite dochody ogó em Ca kowity dochód ogó em przypadaj cy: Akcjonariuszom jednostki dominuj cej Udzia owcom mniejszo ciowym

5 SKONSOLIDOWANY SPRAWOZDANIE Z SYTUACJI FINANSOWEJ ZA OKRES ZAKO CZONY 31 GRUDNIA 2009 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej AB AKTYWA NOTA 31/12/09 30/06/09 31/12/08 Aktywa trwa e Warto ci niematerialne i prawne Warto firmy Rzeczowe aktywa trwa e Nieruchomo ci inwestycyjne D ugoterminowe aktywa finansowe 1 1 Aktywa z tytu u podatku odroczonego Aktywa obrotowe Zapasy Nale no ci z tytu u dostaw i us ug oraz pozosta e nale no ci Nale no ci z tytu u podatku dochodowego Aktywa finansowe Pozosta e aktywa rodki pieni ne i ich ekwiwalenty Aktywa razem PASYWA Kapita w asny ogó em Kapita w asny przypadaj cy akcjonariuszom jednostki dominuj cej Kapita mniejszo ci Wyemitowany kapita akcyjny Akcje w asne Kapita zapasowy Kapita y rezerwowe Zyski zatrzymane Zobowi zania i rezerwy na zobowi zania Zobowi zani d ugoterminowe D ugoterminowe po yczki i kredyty bankowe Rezerwa na podatek odroczony Zobowi zania krótkoterminowe Zobowi zania z tytu u dostaw i us ug oraz pozosta e zobowi zania Krótkoterminowe po yczki i kredyty bankowe Pozosta e zobowi zania finansowe Zobowi zania z tytu u podatku dochodowego Rezerwy krótkoterminowe Zobowi zania razem Pasywa razem

6 Skonsolidowane zestawienie zmian w kapitale w asnym na dzie 31 grudnia 2009 Kapita podstawowy Akcje w asne Kapita zapasowy Kapita rezerwowy ogólnego przeznaczeni a Kapita rezerwowy z wyceny opcji mened erskich Kapita rezerwowy na przewalutowa nia Kapita rezerwowy ogó em Zyski zatrzyma ne Razem kapita w asny przypadaj cy akcjonariuszo m jednostki dominuj cej Kapita mniejszo ci Razem kapita y w asne Stan na 1 lipca 2008 roku Emisja akcji zwyk ych Zakup akcji w asnych Nabycie jednostki zale nej Wycena programu opcji mened erskich Zysk netto za rok obrotowy Przeliczenie sprawozda jednostek zagranicznych Podzia wyniku za poprzedni rok obrotowy 0 Pozosta e Stan na 31 grudnia 2008 roku Stan na 1 lipca 2009 roku Emisja akcji zwyk ych Zakup akcji w asnych Nabycie jednostki zale nej Wycena programu opcji mened erskich Zysk netto za rok obrotowy Podzia wyniku za poprzedni rok obrotowy Przeliczenie sprawozda jednostek zagranicznych Pozosta e 1 1 Stan na 31 grudnia 2009 roku

7 Sprawozdanie z przep ywu rodków pieni nych na dzie 31 grudnia 2009 roku Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej AB Nota nr 31/12/09 31/12/08 Przep ywy rodków pieni nych z dzia alno ci operacyjnej Zysk (strata) brutto Koszty finansowe uj te w rachunku zysków i strat Amortyzacja Zysk/(strata) z dzia alno ci inwestycyjnej Zysk/(strata) z tytu u ró nic kursowych Zmiany w kapitale obrotowym: Zmiana stanu nale no ci z tytu u dostaw i us ug Zmiana stanu pozosta ych nale no ci Zmiana stanu zapasów Zmiana stanu pozosta ych aktywów Zmiana stanu zobowi za z tytu u dostaw i us ug Zmiana stanu rezerw Pozosta e korekty rodki pieni ne wygenerowane na dzia alno ci operacyjnej Zap acone odsetki Zap acony podatek dochodowy rodki pieni ne netto z dzia alno ci operacyjnej Przep ywy rodków pieni nych z dzia alno ci inwestycyjnej P atno ci z tytu u nabycia aktywów finansowych Wp ywy ze sprzeda y aktywów finansowych Otrzymane odsetki Po yczki wyp acone -360 Sp aty po yczek 5 5 P atno ci za rzeczowe aktywa trwa e Wp ywy z tytu u zbycia sk adników rzeczowych aktywów trwa ych P atno ci za warto ci niematerialne Zap acone koszty rozwoju rodki pieni ne netto (wydane)/wygenerowane w zwi zku z dzia alno ci inwestycyjn Przep ywy pieni ne z dzia alno ci finansowej Wp ywy z emisji d u nych papierów Wp ywy z tytu u emisji akcji kapita owych P atno ci z tytu u nabycia akcji w asnych Wp ywy z po yczek/kredytów Sp ata po yczek/kredytów Odsetki Wykup d u nych papierów rodki pieni ne netto wykorzystane w dzia alno ci finansowej Zwi kszenie netto rodków pieni nych i ich ekwiwalentów rodki pieni ne i ich ekwiwalenty na pocz tek roku obrotowego Wp yw zmian kursów walut na saldo rodków pieni nych w walutach obcych rodki pieni ne i ich ekwiwalenty na koniec roku obrotowego

8 NOTY DO SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO SPORZ DZONEGO NA DZIE 31 GRUDNIA Informacje ogólne Spó ka dominuj ca Grupy Kapita owej AB S.A. zosta a utworzona na podstawie aktu notarialnego Repertorium A nr 5302/98 w dnia 24 wrze nia 1998 roku w kancelarii notarialnej w Warszawie przy ul. Ga czy skiego 4 przed notariuszem Markiem Bartnickim. Siedzib jednostki dominuj cej jest Wroc aw. Spó ka zarejestrowana jest w Krajowym Rejestrze S dowym dla Wroc awia Fabrycznej pod nr KRS AB S.A. posiada REGON nr oraz NIP Dnia 20 grudnia 2006 r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie AB S.A. aktem notarialnym Repertorium A numer 6416/2006 podj o uchwa o zmianie roku obrotowego Spó ki. Zgodnie z brzmieniem Uchwa y nr 28/2006 rok obrotowy Spó ki rozpoczyna si 1 lipca ka dego roku kalendarzowego, a ko czy 30 czerwca nast pnego roku kalendarzowego. W skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym prezentowane s dane finansowe za okres sprawozdawczy od 1 lipca 2009 roku do 31 grudnia 2009 roku oraz porównywalne dane pó roczne od 1 lipca 2008 roku do 31 grudnia 2008 roku. Dane roczne wykazane s na 30 czerwca 2009 roku. Grupa Kapita owa powsta a w wyniku nabycia przez AB S.A. w dniu 19 wrze nia 2007 r. 100% akcji spó ki AT Computers Holding a.s. z siedzib w Czechach, która jest 100-procentowym w a cicielem czterech kolejnych podmiotów: - AT Computers a.s. - AT Compus s.r.o - Comfor Stores a.s. - AT Computer s.r.l. AB S.A. posiada 69,39 % udzia ów w Alsen Spó ka z o.o. z siedzib w Katowicach, nad któr to spó k AB S.A. obj o kontrol w 2006 roku. Spó ka nie by a wcze niej konsolidowana, a podmiot dominuj cy nie sporz dza sprawozdania skonsolidowanego ze wzgl du na istotno. W grudniu 2008 roku AB S.A. powo a a now spó k prawa handlowego w Alsen Marketing Sp. z o.o. z siedzib w Katowicach. W roku 2008 Alsen Marketing nie osi gn a przychodów, ani nie ponios a kosztów z tytu u dzia alno ci gospodarczej. Dzia alno gospodarcza zosta a podj ta w roku Struktura Grupy AB S.A. 69,39% 100,00% 100,00% Alsen Sp. z o.o. Alsen Marketing Sp. z o.o. AT Computers Holding a.s. 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% AT Compus s.r.o. Comfor Srores a.s. AT Computer s.r.l. AT Computers a.s. W okresie obj tym sprawozdaniem przedmiotem dzia alno ci by handel sprz tem komputerowym, elektronik u ytkow, programami komputerowymi, monta em i napraw sprz tu komputerowego oraz innymi us ugami informatycznymi. Jednostka dominuj ca oraz podmioty wchodz ce w sk ad Grupy powo ane zosta y na czas nieoznaczony. Sprawozdanie finansowe zosta o przedstawione w tysi cach polskich z otych. Walut funkcjonaln jest z oty polski.. Sprawozdania finansowe jednostek zagranicznych zosta y uj te zgodnie z zasadami opisanymi w nocie nr 2. 8

9 2. Stosowane zasady rachunkowo ci Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej AB Podstawa sporz dzenia Niniejsze skonsolidowane sprawozdanie finansowe zosta o sporz dzone wed ug Mi dzynarodowych Standardów Sprawozdawczo ci Finansowej (MSSF), w kszta cie zatwierdzonym przez Uni Europejsk (UE). MSSF w kszta cie zatwierdzonym przez UE nie ró ni si obecnie w znacz cy sposób od regulacji przyj tych przez Rad Mi dzynarodowych Standardów Rachunkowo ci (RMSR), za wyj tkiem poni szych standardów, które wed ug stanu na 31 grudnia 2009 roku nie zosta y jeszcze zatwierdzone przez UE: 1. MSSF ( ) zmiany z dnia 16 kwietnia 2009 roku dokonane w ramach procedury wprowadzania dorocznych poprawek w odniesieniu do Standardów MSSF 2, MSSF 5, MSSF 8, MSR 1, MSR 7, MSR 17, MSR 18, MSR 36, MSR 38, MSR 39 oraz KIMSF 9, KIMSF 16. Wi kszo zmian ma zastosowanie dla sprawozda finansowych za okresy rozpoczynaj ce si 1 stycznia 2010 roku lub po tej dacie. 2. Zmiany do MSSF 2 Grupowe transakcje p atno ci w formie akcji rozliczane w rodkach pieni nych z dnia wydane dnia 18 czerwca 2009, które maj zastosowanie dla sprawozda finansowych za okresy rozpoczynaj ce si 1 stycznia 2010 roku lub po tej dacie. 3. Zmiany do MSSF 1 Zastosowanie Mi dzynarodowych Standardów Sprawozdawczo ci Finansowej po raz pierwszy - z dnia 23 lipca 2009, które maj zastosowanie dla okresów rocznych rozpoczynaj cych si 1 stycznia 2010 roku lub po tej dacie. Wed ug jednostki, w/w zmiany do standardów nie mia yby istotnego wp ywu na sprawozdanie finansowe, je eli zosta yby zastosowane przez jednostk na dzie bilansowy. Jednocze nie nadal poza regulacjami przyj tymi przez UE pozostaje rachunkowo zabezpiecze portfela aktywów lub zobowi za finansowych, których zasady nie zosta y zatwierdzone do stosowania w UE. Wed ug jednostki, zastosowanie rachunkowo ci zabezpiecze portfela aktywów lub zobowi za finansowych wed ug IAS 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena nie mia oby istotnego wp ywu na sprawozdanie finansowe, je eli zosta yby przyj te przez UE do stosowania na dzie bilansowy. Na dzie sporz dzenia niniejszego sprawozdania finansowego nast puj ce zmiany do standardów oraz interpretacje, które zosta y zatwierdzone do stosowania w UE, nie maj jeszcze zastosowania: 1. Zmiany do MSSF 32 w zakresie klasyfikacji emisji praw poboru z dnia 8 pa dziernika 2009 roku, zatwierdzone w dniu 23 grudnia 2009 roku, które obowi zuj od 1 lutego 2010 roku. 2. Zmiany do znowelizowanego MSSF 1 Zastosowanie Mi dzynarodowych Standardów Sprawozdawczo ci Finansowej po raz pierwszy - z dnia 27 listopada 2008 roku, zatwierdzone w dniu 25 listopada 2009 roku, które maj zastosowanie dla okresów rocznych rozpoczynaj cych si 1 stycznia 2010 roku lub po tej dacie. 3. KIMSF 15 Umowy o budow nieruchomo ci z dnia 3 lipca 2008 roku, zatwierdzone w dniu 22 lipca 2009 roku, które maj zastosowanie dla okresów rocznych rozpoczynaj cych si 1 stycznia 2010 roku lub po tej dacie. Wed ug jednostki, w/w zmiany do standardów nie mia yby istotnego wp ywu na sprawozdanie finansowe, je eli zosta yby zastosowane przez jednostk na dzie bilansowy. 9

10 Grupa zastosowa a tak sam polityk rachunkowo ci, prezentacji danych i wycen jak zastosowa a w odniesieniu do pó rocznego okresu sprawozdawczego zako czonego 31 grudnia 2008 roku, za wyj tkiem nast puj cych regulacji, które Grupa przyj a do stosowania po raz pierwszy sporz dzaj c niniejsze skonsolidowane sprawozdanie finansowe: MSSF 8 Segmenty operacyjne" (opublikowany w dniu 30 listopada 2006 roku i zatwierdzony w UE w dniu 21 listopada 2007 roku, i maj cy zastosowanie do sprawozda finansowych sporz dzonych za okresy rozpoczynaj ce si w dniu 1 stycznia 2009 i pó niej) Standard zast puje MSR 14 Sprawozdawczo wed ug segmentów dzia alno ci" i wymaga mi dzy innymi by segmenty operacyjne by y okre lane na podstawie sprawozda wewn trznych dotycz cych komponentów jednostki gospodarczej podlegaj cych okresowym przegl dom dokonywanym przez cz onka kierownictwa odpowiedzialnego za podejmowanie decyzji operacyjnych, w celu alokacji zasobów do poszczególnych segmentów i oceny ich dzia ania. Zmiany do MSR 1 Prezentacja sprawozda finansowych (opublikowane w dniu 6 wrze nia 2007 i zatwierdzona w UE w dniu 17 grudnia 2008 roku i maj ce zastosowanie do sprawozda finansowych sporz dzonych za okresy rozpoczynaj ce si w dniu 1 stycznia 2009 i pó niej) Zmiany obejmuj nazewnictwa podstawowych sprawozda finansowych oraz prezentacji sprawozdania z sytuacji finansowej, sprawozdania z ca kowitych dochodów oraz sprawozdania ze zmian w kapitale w asnym. Grupa zastosowa a do niniejszego sprawozdania finansowego znowelizowany standard wprowadzaj c zmiany w sposób retrospektywny. Wed ug jednostki, w/w zmiany do standardów nie mia yby istotnego wp ywu na sprawozdanie finansowe, je eli zosta yby zastosowane przez jednostk na dzie bilansowy. MSSF 3 Po czenie jednostek gospodarczych (wersja z roku 2008) (opublikowana w dniu 10 stycznia 2008 i zatwierdzona w UE w dniu 3 czerwca 2009 roku i maj ca zastosowanie w odniesieniu do po cze z dat przej cia przypadaj c na pocz tku lub w trakcie pierwszego okresu rocznego rozpoczynaj cego si 1 lipca 2009 roku lub po tej dacie). MSSF 3 (w wersji z roku 2008) przyj to przed dat wej cia w ycie i stosuje si prospektywnie do po cze jednostek gospodarczych o dacie przej cia przypadaj cej 1 lipca 2009 roku lub po tej dacie. Wed ug jednostki, w/w zmiany do standardów nie maj istotnego wp ywu na sprawozdanie finansowe, je eli zosta yby zastosowane przez jednostk na dzie bilansowy. Wp yw MSSF 3 (2008) Po czenie jednostek gospodarczych : umo liwienie indywidualnego dla ka dej transakcji wyboru metody wyceny udzia ów niesprawuj cych kontroli (wcze niej okre lanych jako udzia y mniejszo ciowe ). zmienia sposób ujmowania i dalsze wymogi rachunkowo ci dotycz ce przychodu warunkowego. W poprzedniej wersji Standardu przychód warunkowy ujmowano na dzie przej cia wy cznie wtedy, gdy spe nia on kryteria prawdopodobie stwa i wiarygodno ci. Zmodyfikowany standard przychód z tytu u przej cia zawsze obejmuje warto godziw przychodów warunkowych. Po okre leniu warto ci godziwej przychodów warunkowych na dzie przej cia wprowadza si kolejne korekty w odniesieniu do warto ci firmy wy cznie w zakresie, w jakim odzwierciedla ona warto godziw na dzie przej cia i tylko w okresie wyceny (czyli maksimum 12 miesi cy od daty przej cia). W poprzedniej wersji Standardu korekty przychodów zawsze dokonywano w odniesieniu do warto ci firmy; je eli po czenie jednostek gospodarczych jest w istocie uprawomocnieniem wcze niej istniej cej relacji mi dzy Grup a jednostk przejmowan, wymaga uj cia rozliczenia zysku lub straty wycenione w warto ci godziwej relacji pozaumownych oraz wymaga rozliczenia kosztów zwi zanych z przej ciem oddzielnie od kosztów po czenia jednostek gospodarczych, co powoduje ich ujmowanie w momencie poniesienia, podczas gdy wcze niej rozliczano je w ramach kosztów 10

11 przej cia. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej AB Wed ug jednostki, w/w zmiany do standardów nie maj istotnego wp ywu na sprawozdanie finansowe, je eli zosta yby zastosowane przez jednostk na dzie bilansowy. MSR 27 (wersja z 2008 roku) Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe (opublikowana w dniu 6 wrze nia 2007 i zatwierdzona w UE w dniu 17 grudnia 2008 roku i maj ca zastosowanie w odniesieniu do okresów rozpoczynaj cych si 1 lipca 2009 roku lub po tej dacie.) MSR 27 (2008) przyj to przed dat wej cia w ycie od 1 stycznia 2009 roku i stosuje si go prospektywnie. Wed ug jednostki, w/w zmiany do standardów nie maj istotnego wp ywu na sprawozdanie finansowe, je eli zosta yby zastosowane przez jednostk na dzie bilansowy. MSR 28 (2008) Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych" (Obowi zuje odniesieniu do okresów rozpoczynaj cych si 1 lipca 2009 roku lub po tej dacie.) MSR 28 (2008) przyj to przed dat wej cia w ycie w bie cym okresie sprawozdawczym. Zasada przyj ta w MSR 27 (2008), e zmian podstawy wymiaru ujmuje si jako zbycie i ponowne przej cie w warto ci godziwej, zosta a rozszerzona przez wprowadzenie zmian do MSR 28, tak e w przypadku utraty znacz cego wp ywu, inwestor wycenia w warto ci godziwej wszelkie inwestycje posiadane w by ej jednostce stowarzyszonej. Wed ug jednostki, w/w zmiany do standardów nie maj istotnego wp ywu na sprawozdanie finansowe, je eli zosta yby zastosowane przez jednostk na dzie bilansowy. MSSF (2008) Poprawki do Mi dzynarodowych Standardów Sprawozdawczo ci Finansowej (opublikowane w dniu 22 maja 2008 roku oraz zatwierdzone w UE w dniu 23 stycznia 2009 roku) Zmiany do standardów obejmuj 35 poprawek w 20 standardach oraz doprecyzowuj wymagane uj cia ksi gowe w sytuacjach, w których poprzednio dopuszczana by a dowolno interpretacji. Wed ug jednostki, w/w zmiany do standardów nie mia yby istotnego wp ywu na sprawozdanie finansowe, je eli zosta yby zastosowane przez jednostk na dzie bilansowy. Podstawa konsolidacji Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zawiera sprawozdanie finansowe jednostki dominuj cej oraz sprawozdania jednostek kontrolowanych przez jednostk dominuj c. Uznaje si, e obj cie kontroli wyst puje wówczas, gdy jednostka dominuj ca ma mo liwo wp ywania na polityk finansow i operacyjn podleg ych jednostek w sposób po redni lub bezpo redni w celu osi gni cia korzy ci z jej dzia alno ci. Wyniki finansowe jednostek zale nych nabytych lub sprzedanych w ci gu roku ujmuje si w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym od/do momentu ich efektywnego nabycia lub zbycia. Niniejsze sprawozdanie jest pó rocznym sprawozdaniem skonsolidowanym Grupy za okres od r. do r. Zawiera dane finansowe podmiotu dominuj cego AB S.A. i Alsen sp. z o.o. za okres r. do r. oraz dane finansowe spó ek czeskich i s-ki s owackiej za okres od r do r. Jako dane porównywalne zaprezentowano dane finansowe za okres pó rocza poprzedniego roku obrotowego t.j. od r. do r. Jednostka dominuj ca oraz Alsen sp. z o.o. prowadz ksi gi zgodnie z zasadami rachunkowo ci okre lonymi przez Ustaw o rachunkowo ci z dnia 29 wrze nia 1994 z pó niejszymi zmianami. Spó ki czeskie oraz spó ka s owacka prowadz ksi gi zgodnie ze standardami krajowymi obowi zuj cymi odpowiednio na terenie Czech i S owacji. W celu doprowadzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego do zgodno ci z MSSF dokonano korekty, które nie s zawarte w ksi gach rachunkowych jednostek w Grupie. W stosownych przypadkach w sprawozdaniach finansowych jednostek zale nych b d stowarzyszonych dokonuje si korekt maj cych na celu ujednolicenie zasad rachunkowo ci stosowanych przez dan jednostk z zasadami stosowanymi przez pozosta e jednostki Grupy. Wszelkie transakcje, salda, przychody i koszty zachodz ce mi dzy podmiotami powi zanymi obj tymi konsolidacj podlegaj pe nej eliminacji konsolidacyjnej. 11

12 Udzia y mniejszo ci w aktywach netto (z wy czeniem warto ci firmy) konsolidowanych podmiotów zale nych prezentowane s odr bnie od kapita u w asnego Grupy. Na udzia y mniejszo ci sk adaj si warto ci udzia ów na dzie po czenia jednostek gospodarczych (patrz ni ej) oraz udzia y mniejszo ciowe w zmianach w kapitale w asnym pocz wszy od daty po czenia. Straty przypisywane udzia om mniejszo ciowym wykraczaj ce poza udzia w kapitale podstawowym podmiotu alokowane s do udzia ów Grupy, z wyj tkiem przypadków wi cego zobowi zania i zdolno ci udzia owców mniejszo ciowych do dokonania dodatkowych inwestycji w celu pokrycia strat. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zosta o sporz dzone przy za o eniu kontynuacji dzia alno ci przez Grup w daj cej si przewidzie przysz o ci. Na dzie sporz dzenia niniejszego sprawozdania nie istniej okoliczno ci wskazuj ce na zagro enie kontynuowania dzia alno ci. Rachunek zysków strat zosta sporz dzony w wariancie kalkulacyjnym, a rachunek przep ywów pieni nych metod po redni. Na dzie bilansowy sprawozdania zale nych jednostek zagranicznych, których waluta funkcjonalna jest inna ni z oty polski przelicza si na walut prezentacji Grupy czyli z oty polski. Dla sprawozdania z sytuacji finansowej jest to kurs obowi zuj cy na 31 grudnia 2009 r. tj. 0,1554, a dla sprawozdania z ca kowitych dochodów jest to redni kurs wa ony za dany okres obrotowy czyli 0,161. Po czenia jednostek gospodarczych Przej cia jednostek zale nych i wyodr bnionych cz ci dzia alno ci rozlicza si metod ceny nabycia. Koszt po czenia jednostek wycenia si w zagregowanej warto ci godziwej (na dzie dokonania zap aty) przekazanych aktywów, poniesionych lub przej tych zobowi za oraz instrumentów kapita owych wyemitowanych przez Grup w zamian za przej cie kontroli nad jednostk przejmowan, powi kszonej o koszty bezpo rednio zwi zane z po czeniem jednostek gospodarczych. Daj ce si zidentyfikowa aktywa, zobowi zania i zobowi zania warunkowe jednostki przejmowanej spe niaj ce warunki uj cia zgodnie z MSSF 3 Po czenie jednostek gospodarczych ujmuje si w warto ci godziwej na dzie przej cia, z wyj tkiem aktywów trwa ych (lub grup do zbycia) sklasyfikowanych jako przeznaczone do sprzeda y zgodnie z MSSF 5 Aktywa trwa e przeznaczone do zbycia i zaniechanie dzia alno ci, ujmowanych i wycenianych w warto ci godziwej pomniejszonej o koszty sprzeda y. Warto firmy wynikaj c z przej cia ujmuje si w aktywach i pocz tkowo wykazuje po kosztach, jako warto kosztów przej cia przekraczaj c udzia Grupy w warto ci godziwej netto daj cych si zidentyfikowa uj tych aktywów, zobowi za i zobowi za warunkowych. Je li po przeszacowaniu udzia Grupy w warto ci godziwej netto daj cych si zidentyfikowa aktywów, zobowi za i zobowi za warunkowych jednostki przejmowanej przekracza koszt po czenia jednostek gospodarczych, nadwy k ujmuje si niezw ocznie w rachunku zysków i strat. Udzia y mniejszo ciowe w jednostce przejmowanej s pocz tkowo wyceniane jako proporcja (udzia ) udzia ów mniejszo ciowych w warto ci godziwej netto uj tych aktywów, zobowi za i zobowi za warunkowych. Warto firmy Warto firmy powstaj ca przy przej ciu wynika z wyst pienia na dzie przej cia nadwy ki kosztu przej cia jednostki nad udzia em Grupy w warto ci godziwej netto daj cych si zidentyfikowa aktywów, zobowi za i zobowi za warunkowych jednostki zale nej, stowarzyszonej lub wspólnego przedsi wzi cia ujmowanych na dzie przej cia. Warto firmy ujmuje si pocz tkowo jako sk adnik aktywów po koszcie, a nast pnie wycenia wed ug kosztu pomniejszonego o skumulowan strat z tytu u utraty warto ci. Dla celów testowania utraty warto ci warto firmy alokuje si na poszczególne jednostki Grupy generuj ce przep ywy pieni ne, które powinny odnie korzy ci z synergii b d cych efektem po czenia. Jednostki generuj ce przep ywy pieni ne, do których alokuje si warto firmy, testuje si pod wzgl dem utraty warto ci raz w roku lub cz ciej, je li mo na wiarygodnie przypuszcza, e utrata warto ci wyst pi a. Je li warto odzyskiwalna jednostki generuj cej przep ywy pieni ne jest mniejsza od jej warto ci bilansowej, strat z tytu u utraty warto ci alokuje si najpierw w celu redukcji kwoty bilansowej warto ci firmy alokowanej do tej jednostki, a nast pnie do pozosta ych aktywów tej jednostki proporcjonalnie do warto ci bilansowej poszczególnych sk adników aktywów tej jednostki. Strata z tytu u utraty warto ci uj ta dla warto ci firmy nie podlega odwróceniu w nast pnym okresie. W chwili zbycia jednostki zale nej lub podlegaj cej wspólnej kontroli przypadaj c na ni cz warto ci firmy uwzgl dnia si przy obliczaniu zysku/straty z tytu u zbycia. Uj cie przychodów ze sprzeda y Przychody ze sprzeda y ujmowane s w warto ci godziwej zap aty otrzymanej lub nale nej, po pomniejszeniu o przewidywane rabaty, zwroty klientów i podobne odpisy. Sprzeda towarów Przychody ze sprzeda y towarów ujmowane s po spe nieniu wszystkich nast puj cych warunków: przeniesienia z Grupy na nabywc znacz cego ryzyka i korzy ci wynikaj cych z prawa w asno ci towarów; 12

13 scedowania przez Grup funkcji kierowniczych w stopniu zwi zanym na ogó z prawem w asno ci oraz efektywnej kontroli nad sprzedanymi towarami; mo liwo ci dokonania wiarygodnej wyceny kwoty przychodów; wyst pienia prawdopodobie stwa, e jednostka otrzyma korzy ci ekonomiczne zwi zane z transakcj ; oraz mo liwo ci wiarygodnej wyceny kosztów poniesionych lub przewidywanych w zwi zku z transakcj. wiadczenie us ug Przychody z tytu u umów o wiadczenie us ug ujmuje si poprzez odniesienie do stopnia zaawansowania realizacji danej umowy. Stopie zaawansowania realizacji okre la si w nast puj cy sposób: op aty instalacyjne ujmuje si poprzez odniesienie do stopnia zaawansowania realizacji instalacji okre lanego jako proporcja ogó u czasu planowanego na instalacj do czasu, który up yn na dzie bilansowy; op aty serwisowe uwzgl dnione w cenie sprzedanych produktów ujmuje si poprzez odniesienie do udzia u w ogóle kosztów obs ugi serwisowej sprzedanego produktu z uwzgl dnieniem trendów historycznych dotycz cych us ug serwisowych faktycznie zrealizowanych w odniesieniu do sprzedanych produktów; oraz przychody z umów rozliczanych na podstawie faktycznego nak adu czasu i pracy ujmuje si wed ug stawek umownych, w oparciu o przepracowane roboczogodziny i poniesione koszty bezpo rednie. Przychody z tytu u odsetek i dywidend Przychody z tytu u dywidend s ujmowane w momencie, kiedy zostaje ustanowione prawo akcjonariuszy do otrzymania p atno ci. Przychody z tytu u odsetek ujmowane s narastaj co wed ug czasu powstawania, poprzez odniesienie do kwoty niesp aconego jeszcze kapita u i przy uwzgl dnieniu efektywnej stopy oprocentowania, czyli stopy efektywnie dyskontuj cej przysz e wp ywy pieni ne szacowane na oczekiwany okres u ytkowania danego sk adnika aktywów do warto ci bilansowej netto tego sk adnika. Leasing Leasing klasyfikuje si jako leasing finansowy, gdy w ramach zawartej umowy zasadniczo ca e potencjalne korzy ci oraz ryzyko wynikaj ce z bycia w a cicielem przenoszone jest na leasingobiorc. Wszelkie pozosta e rodzaje leasingu traktowane s jako leasing operacyjny. Grupa jako leasingobiorca Aktywa u ytkowane na podstawie umowy leasingu finansowego traktuje si jak aktywa Grupy i wycenia w ich warto ci godziwej w momencie ich nabycia, nie wy szej jednak ni warto bie ca minimalnych op at leasingowych. Powstaj ce z tego tytu u zobowi zanie wobec leasingodawcy jest prezentowane w bilansie w pozycji zobowi za z tytu u leasingu finansowego. P atno ci leasingowe dzieli si na cz odsetkow i zmniejszenie zobowi zania z tytu u leasingu, tak by stopa odsetek od pozostaj cego zobowi zania by a wielko ci sta. Koszty finansowe odnosi si bezpo rednio do sprawozdania z ca kowitych dochodów, chyba e mo na je bezpo rednio przyporz dkowa do odpowiednich aktywów wówczas s one kapitalizowane zgodnie z zasadami rachunkowo ci Grupy dotycz cymi kosztów obs ugi zad u enia, przedstawionymi poni ej. P atno ci warunkowe z tytu u leasingu ujmuje si w kosztach w okresie ich ponoszenia. P atno ci z tytu u leasingu operacyjnego odnosi si w rachunek zysków i strat metod liniow przez okres leasingu, z wyj tkiem przypadków, kiedy inna, systematyczna podstawa rozliczenia jest bardziej reprezentatywna dla wzorca czasowego rz dz cego konsumpcj korzy ci ekonomicznych wyp ywaj cych z leasingu danego sk adnika aktywów. P atno ci warunkowe z tytu u leasingu operacyjnego ujmuje si w kosztach w okresie ich ponoszenia. W przypadku wyst pienia specjalnych zach t motywuj cych do zawarcia umowy leasingu operacyjnego, ujmuje si je jako zobowi zania. Zagregowane korzy ci z tytu u takich zach t ujmuje si jako pomniejszenie kosztów wynajmu metod liniow, z wyj tkiem sytuacji, gdy inna systematyczna podstawa jest bardziej reprezentatywna dla wzorca czasowego rz dz cego konsumpcj korzy ci ekonomicznych dostarczanych przez sk adnik aktywów obj ty leasingiem. Waluty obce Jednostkowe sprawozdania finansowe jednostek nale cych do Grupy prezentowane s w walutach obowi zuj cych na rynku dzia alno ci podstawowym dla danej jednostki (czyli w jej walucie funkcjonalnej). W skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych wyniki i pozycje finansowe poszczególnych jednostek prezentowane s w z otych polskich (PLN), b d cych walut funkcjonaln spó ki oraz walut prezentacji skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Przy sporz dzaniu jednostkowych sprawozda finansowych transakcje przeprowadzane w walucie innej ni polski z oty (PLN) wykazuje si po kursie waluty obowi zuj cym na dzie transakcji. Na dzie bilansowy aktywa i zobowi zania pieni ne denominowane w walutach obcych s przeliczane wed ug kursu obowi zuj cego na ten dzie. Aktywa 13

14 i zobowi zania niepieni ne wyceniane w warto ci godziwej i denominowane w walutach obcych wycenia si po kursie obowi zuj cym w dniu ustalenia warto ci godziwej. Pozycje niepieni ne wyceniane wed ug kosztu historycznego w walutach obcych nie podlegaj powtórnemu przewalutowaniu. Ró nice kursowe ujmuje si w sprawozdaniu z ca kowitych dochodów, w okresie, w którym powstaj, z wyj tkiem: ró nic kursowych dotycz cych aktywów w budowie przeznaczonych do przysz ego wykorzystania produkcyjnego, które w cza si do kosztów tych aktywów i traktuje jako korekty kosztów odsetkowych kredytów w walutach obcych; ró nic kursowych wynikaj cych z transakcji przeprowadzonych w celu zabezpieczenia przed okre lonym ryzykiem walutowym (patrz: zasady rachunkowo ci zabezpiecze ); oraz ró nic kursowych wynikaj cych z pozycji pieni nych nale no ci lub zobowi za wzgl dem jednostek zagranicznych, z którymi nie planuje si rozlicze lub te takie rozliczenia nie s prawdopodobne, stanowi cych cz inwestycji netto w jednostk zlokalizowan za granic i ujmowanych w kapitale rezerwowym na przeliczenia walut obcych oraz w zysku/stracie ze zbycia inwestycji netto. Przy konsolidacji aktywa i zobowi zania jednostek zlokalizowanych za granic przelicza si na walut polsk po kursie obowi zuj cym na dzie bilansowy. Przychody i koszty s przeliczane przy u yciu kursu redniego dla danego okresu sprawozdawczego, z wyj tkiem sytuacji gdy wahania kursów s bardzo znacz ce (wówczas stosuje si kursy wymiany z dat dokonania transakcji). Ewentualne ró nice kursowe wykazuje si w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym w kapita ach i przenosi do utworzonej przez Grup rezerwy na przeliczenia walut. Takie ró nice kursowe ujmuje si jako przychód b d koszt w okresie, w którym nast puje zbycie jednostki zlokalizowanej za granic. Warto firmy oraz korekty warto ci godziwej wynikaj ce z nabycia jednostki zlokalizowanej za granic traktowane s jako sk adnik aktywów lub zobowi za jednostki zlokalizowanej za granic i podlegaj przeliczeniu na walut polsk przy zastosowaniu kursu obowi zuj cego w dniu bilansowym. Koszty finansowania zewn trznego Koszty finansowania zewn trznego bezpo rednio zwi zanego z nabyciem lub wytworzeniem sk adników maj tku wymagaj cych d u szego czasu, aby mog y by zdatne do u ytkowania lub odsprzeda y, dodaje si do kosztów wytworzenia takich aktywów a do momentu, w którym aktywa te s zasadniczo gotowe do zamierzonego u ytkowania lub odsprzedania. Przychody z inwestycji uzyskane w wyniku krótkoterminowego inwestowania pozyskanych rodków zewn trznych przed zainwestowaniem ich w omawiane aktywa pomniejszaj warto kosztów finansowania zewn trznego podlegaj cych kapitalizacji. Wszelkie pozosta e koszty finansowania zewn trznego s odnoszone bezpo rednio w rachunek zysków i strat w okresie, w którym zosta y poniesione. Koszty przysz ych wiadcze emerytalnych Wp aty do programów emerytalnych okre lonych sk adek obci aj rachunek zysków i strat w momencie, gdy pracownik przepracowa ju liczb lat uprawniaj c go do otrzymania wiadczenia. W przypadku programów emerytalnych okre lonych wiadcze, koszt wiadcze ustalany jest przy u yciu metody prognozowanych uprawnie jednostkowych, z wycen aktuarialn przeprowadzan na ka dy dzie bilansowy. Zarz d przeanalizowa istotno kosztów przysz ych wiadcze emerytalnych i ze wzgl du na ich nieistotny poziom rezerwa na odprawy emerytalne nie zosta a utworzona. P atno ci realizowane w formie akcji Rozliczane metod praw w asno ci p atno ci w formie akcji na rzecz pracowników i innych osób wiadcz cych podobne us ugi wycenia si w warto ci godziwej instrumentów kapita owych na dzie przyznania. Warto godziw wycenia si stosuj c model dwumianowy. Przewidywany okres u ytkowania wykorzystywany w modelu zosta skorygowany w oparciu o najlepsze szacunki kierownictwa firmy, a tak e wp yw ograniczenia praw przekazania, wykonania i zachowa. Szczegó owe dane dotycz ce sposobu wyznaczania warto ci godziwej transakcji realizowanych w formie akcji, rozliczanych metod praw w asno ci, przedstawiono w nocie nr 41. Warto godziwa okre lona na dzie przyznania p atno ci regulowanych akcjami i rozliczanych metod praw w asno ci odnoszona jest w koszty metod liniow przez okres nabycia praw, w oparciu o dokonane przez Grup szacunkowe obliczenia akcji, które ostatecznie zostan nabyte. Powy sze zasady stosuje si do wszystkich p atno ci regulowanych akcjami i rozliczanych metod praw w asno ci przyznanych po 7 listopada 2002 roku i nabytych po 1 stycznia 2005 roku. W sprawozdaniu finansowym nie uj to warto ci innych p atno ci tego typu. Transakcje z innymi stronami dotycz ce p atno ci realizowanych w formie akcji i rozliczanych metod praw w asno ci wycenia si w warto ci godziwej otrzymanych towarów i us ug poza przypadkami, w których warto ci tej nie da si 14

15 wiarygodnie wyceni. W takiej sytuacji podstaw wyceny jest warto godziwa przyznanych instrumentów kapita owych wyceniona na dzie otrzymania przez jednostk towarów lub us ug od kontrahenta. W przypadku p atno ci regulowanych akcjami rozliczanych metod gotówkow ujmuje si zobowi zanie o warto ci proporcjonalnej do udzia u w warto ci otrzymanych towarów lub us ug. Zobowi zanie to ujmuje si w bie cej warto ci godziwej ustalanej na ka dy dzie bilansowy. Opodatkowanie Podatek dochodowy jednostki obejmuje podatek bie cy do zap aty oraz podatek odroczony. Podatek bie cy Bie ce obci enie podatkowe oblicza si na podstawie wyniku podatkowego (podstawy opodatkowania) danego roku obrotowego. Zysk (strata) podatkowa ró ni si od ksi gowego zysku (straty) netto w zwi zku z wy czeniem przychodów podlegaj cych opodatkowaniu i kosztów stanowi cych koszty uzyskania przychodów w latach nast pnych oraz pozycji przychodów i kosztów, które nigdy nie b d podlega y opodatkowaniu. Obci enie Grupy z tytu u podatku bie cego oblicza si w oparciu o stawki podatkowe obowi zuj ce w danym roku obrotowym. Podatek odroczony Podatek odroczony oblicza si metod zobowi za bilansowych jako podatek podlegaj cy zap aceniu lub zwrotowi w przysz o ci, odnosz c si do ró nic mi dzy warto ciami bilansowymi aktywów i pasywów a odpowiadaj cymi im warto ciami podatkowymi wykorzystywanymi do obliczenia podstawy opodatkowania. Rezerw na podatek odroczony ujmuje si od wszystkich dodatnich ró nic przej ciowych podlegaj cych opodatkowaniu, natomiast sk adnik aktywów z tytu u podatku odroczonego jest rozpoznawany do wysoko ci w jakiej prawdopodobne jest pomniejszenie przysz ych zysków podatkowych o rozpoznane ujemne ró nice przej ciowe. Pozycja aktywów lub zobowi zanie z tytu u podatku odroczonego nie powstaje, je li ró nica przej ciowa powstaje z tytu u warto ci firmy lub z tytu u pierwotnego uj cia (poza sytuacj uj cia po po czeniu jednostek gospodarczych) innego sk adnika aktywów lub zobowi zania w transakcji, która nie wp ywa ani na wynik podatkowy, ani na wynik ksi gowy. Rezerw na podatek odroczony ujmuje si od przej ciowych ró nic podatkowych powsta ych w wyniku inwestycji w jednostki zale ne, stowarzyszone i udzia y we wspólnych przedsi wzi ciach, chyba e Grupa jest zdolna kontrolowa moment odwrócenia ró nicy przej ciowej i jest prawdopodobne, i w daj cej si przewidzie przysz o ci ró nica przej ciowa si nie odwróci. Aktywa z tytu u podatku odroczonego wynikaj ce z przej ciowych ró nic w odliczeniach zwi zanych z takimi inwestycjami i udzia ami ujmuje si w zakresie odpowiadaj cym prawdopodobnym zyskom podlegaj cym opodatkowaniu, które b dzie mo na skompensowa ró nicami przej ciowymi, je li zachodzi prawdopodobie stwo, e w przewidywalnej przysz o ci ró nice te si odwróc. Warto bilansowa sk adnika aktywów z tytu u podatku odroczonego podlega przegl dowi na ka dy dzie bilansowy, a w przypadku gdy spodziewane przysz e zyski podatkowe nie b d wystarczaj ce dla odzyskania sk adnika aktywów lub jego cz ci, warto t nale y odpowiednio pomniejszy. Aktywa i zobowi zania z tytu u podatku odroczonego oblicza si przy u yciu stawek podatkowych, które b d obowi zywa w momencie, gdy pozycja aktywów zostanie zrealizowana lub zobowi zanie stanie si wymagalne, zgodnie z przepisami (stawkami) podatkowymi obowi zuj cymi prawnie lub faktycznie na dzie bilansowy. Wycena aktywów i zobowi za z tytu u podatku odroczonego odzwierciedla konsekwencje podatkowe sposobu, w jaki Grupa spodziewa si odzyska lub rozliczy warto bilansow aktywów i zobowi za na dzie sporz dzenia sprawozdania finansowego. Aktywa i zobowi zania z tytu u podatku odroczonego kompensuje si w przypadku wyst pienia prawa do kompensaty bie cych pozycji aktywów i zobowi za podatkowych, o ile te pozycje s opodatkowane przez ten sam organ podatkowy, a Grupa chce rozlicza swoje bie ce aktywa i zobowi zania podatkowe na zasadzie netto. Podatek bie cy i odroczony za bie cy okres rozliczeniowy Podatek bie cy i odroczony wykazuje si w kosztach lub przychodach w rachunku zysków i strat, z wyj tkiem przypadku, gdy dotyczy on pozycji uznaj cych lub obci aj cych bezpo rednio kapita w asny, bo wtedy tak e podatek jest odnoszony bezpo rednio w kapita w asny, lub gdy wynika on z pocz tkowego rozliczenia po czenia jednostek gospodarczych. W przypadku po czenia jednostek gospodarczych konsekwencje podatkowe uwzgl dnia si przy obliczaniu warto ci firmy lub okre laniu warto ci udzia u jednostki przejmuj cej w warto ci godziwej netto daj cych si zidentyfikowa aktywów, zobowi za i zobowi za warunkowych jednostki przejmowanej przewy szaj cej koszt przej cia. 15

16 Rzeczowy maj tek trwa y Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej AB rodki trwa e oraz rodki trwa e w budowie ujmuje si na dzie pocz tkowego uj cia po cenie nabycia lub koszcie wytworzenia. rodki trwa e ujmuje si na dzie bilansowy w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia pomniejszonym o umorzenie i skumulowane odpisy z tytu u utraty warto ci. rodki trwa e ujmuje si na dzie bilansowy w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia pomniejszonym o skumulowane odpisy z tytu u utraty warto ci. Stawki amortyzacji nalicza si w celu odpisania ceny nabycia lub kosztu wytworzenia aktywów innych ni rodki trwa e w budowie. Odpisów takich dokonuje si metod liniow przez okres u ytkowania ekonomicznego odpowiednich pozycji pocz wszy od miesi ca nast puj cego po miesi cu przyj cia rodka trwa ego do u ytkowania. Szacunkowe okresy u ytkowania, warto ci ko cowe i metoda amortyzacji podlega weryfikacji na koniec ka dego roku, a skutki wszelkich zmian w oszacowaniach ujmuje si prospektywnie. Kieruj c si zasad istotno ci amortyzacji rodków trwa ych o warto ci pocz tkowej ni szej ni z otych dokonuje si jednorazowo w miesi cu nast pnym po miesi cu przyj cia rodka trwa ego do u ytkowania. Aktywa utrzymywane na podstawie umowy leasingu finansowego amortyzuje si przez okres ich przewidywanego u ytkowania ekonomicznego na takich samych zasadach jak aktywa w asne, nie d u ej jednak ni okres trwania leasingu. Zyski lub straty wynik e ze sprzeda y / likwidacji lub zaprzestania u ytkowania pozycji rzeczowych aktywów trwa ych okre la si jako ró nic mi dzy przychodami ze sprzeda y a warto ci bilansow tych pozycji i ujmuje si je w rachunku zysków i strat. Nieruchomo ci inwestycyjne Za nieruchomo ci inwestycyjne uznaje si nieruchomo ci, które traktowane s jako ród o przychodów z czynszów i/lub s utrzymywane ze wzgl du na spodziewany przyrost ich warto ci. Nieruchomo ci inwestycyjne ujmuje si na dzie pocz tkowego uj cia po cenie nabycia. Nieruchomo ci inwestycyjne ujmuje si na dzie bilansowy w cenie nabycia pomniejszonej o umorzenie i skumulowane odpisy z tytu u utraty warto ci. Warto ci niematerialne i prawne Warto ci niematerialne i prawne nabyte w oddzielnych transakcjach Warto ci niematerialne i prawne nabyte w oddzielnych transakcjach wykazuje si po koszcie historycznym pomniejszonym o umorzenie i skumulowan strat z tytu u utraty warto ci. Amortyzacj nalicza si metod liniow w przewidywanym okresie u ytkowania tych aktywów. Szacunkowy okres u ytkowania oraz amortyzacja podlegaj weryfikacji na koniec ka dego rocznego okresu sprawozdawczego, a skutki zmian tych szacunków odnoszone s do przysz ych okresów. Warto ci niematerialne i prawne przej te przy po czeniu jednostek gospodarczych Warto ci niematerialne i prawne przej te przy po czeniu jednostek gospodarczych identyfikuje si i ujmuje odr bnie od warto ci firmy, je li spe niaj one definicj warto ci niematerialnych i prawnych, a ich warto godziw da si wiarygodnie wyceni. Koszt takich aktywów odpowiada ich warto ci godziwej na dzie przej cia. Po pocz tkowym uj ciu warto ci takie wykazuje si po koszcie historycznym pomniejszonym o umorzenie i skumulowan strat z tytu u utraty warto ci w taki sam sposób, jak warto ci niematerialne i prawne nabyte w oddzielnych transakcjach. W przypadku warto ci niematerialnych i prawnych o nieokre lonym okresie u ytkowania dokonywany jest coroczny test na trwa utrat warto ci. Utrata warto ci rzeczowego maj tku trwa ego i warto ci niematerialnych i prawnych oprócz warto ci firmy Na ka dy dzie bilansowy Grupa dokonuje przegl du warto ci bilansowych posiadanego maj tku trwa ego i warto ci niematerialnych i prawnych w celu stwierdzenia, czy nie wyst puj przes anki wskazuj ce na utrat ich warto ci. Je eli stwierdzono istnienie takich przes anek, szacowana jest warto odzyskiwalna danego sk adnika aktywów, w celu ustalenia potencjalnego odpisu z tego tytu u. W sytuacji, gdy sk adnik aktywów nie generuje przep ywów pieni nych, które s w znacznym stopniu niezale ne od przep ywów generowanych przez inne aktywa, analiz przeprowadza si dla grupy aktywów generuj cych przep ywy pieni ne, do której nale y dany sk adnik aktywów. Je li mo liwe jest wskazanie wiarygodnej i jednolitej podstawy alokacji, sk adniki maj tku trwa ego Grupy alokowane s do poszczególnych jednostek generuj cych przep ywy pieni ne lub do najmniejszych grup jednostek generuj cych takie przep ywy, dla których mo na wyznaczy wiarygodne i jednolite podstawy alokacji. W przypadku warto ci niematerialnych o nieokre lonym okresie u ytkowania, test utraty warto ci przeprowadzany jest corocznie oraz dodatkowo wtedy, gdy wyst puj przes anki wskazuj ce na mo liwo wyst pienia utraty warto ci. 16

17 Warto odzyskiwalna ustalana jest jako wy sza spo ród dwóch warto ci: warto godziwa pomniejszona o koszty sprzeda y lub warto u ytkowa. Ta ostatnia warto odpowiada warto ci bie cej szacunku przysz ych przep ywów pieni nych zdyskontowanych przy u yciu stopy dyskonta brutto uwzgl dniaj cej aktualn rynkow warto pieni dza w czasie oraz ryzyko specyficzne dla danego sk adnika aktywów. Je eli warto odzyskiwalna jest ni sza od warto ci bilansowej sk adnika aktywów (lub jednostki generuj cej przep ywy pieni ne), warto bilansow tego sk adnika lub jednostki pomniejsza si do warto ci odzyskiwalnej. Strat z tytu u utraty warto ci ujmuje si niezw ocznie jako koszt okresu, w którym wyst pi a, za wyj tkiem sytuacji. gdy sk adnik aktywów wykazywany by w warto ci przeszacowanej (wówczas utrata warto ci traktowana jest jako obni enie wcze niejszego przeszacowania). Je li strata z tytu u utraty warto ci ulega nast pnie odwróceniu, warto netto sk adnika aktywów (lub jednostki generuj cej przep ywy pieni ne) zwi kszana jest do nowej oszacowanej warto ci odzyskiwalnej, nie przekraczaj cej jednak warto ci bilansowej tego sk adnika aktywów jaka by aby ustalona, gdyby w poprzednich latach nie uj to straty z tytu u utraty warto ci sk adnika aktywów / jednostki generuj cej przep ywy pieni ne. Odwrócenie straty z tytu u utraty warto ci ujmuje si w niezw ocznie w rachunku zysków i strat, o ile sk adnik aktywów nie podlega wcze niej przeszacowaniu w takim przypadku, odwrócenie straty z tytu u utraty warto ci traktuje si jak zwi kszenie z aktualizacji wyceny. Zapasy Zapasy wykazuje si po cenie nabycia lub koszcie wytworzenia lub te po cenie sprzeda y netto, w zale no ci od tego, która z tych warto ci jest ni sza. Zapasy obejmuj towary, materia y i wyroby gotowe. Towary i materia y wykazuje si w cenie nabycia, która obejmuje cen zakupu powi kszon o c a importowe, koszty transportu, za adunku, wy adunku i inne koszty bezpo rednio zwi zane z pozyskaniem towarów i materia ów pomniejszonej o opusty i rabaty. Koszty wytworzenia produktów obejmuj koszty bezpo rednio zwi zane z jednostk produktu oraz odpowiednio przypisane zmienne i sta e koszty po rednie produkcji. Zmienne koszty po rednie produkcji przypisuje si do jednostki produktu na podstawie aktualnego wykorzystania maszyn i urz dze produkcyjnych. Sta e po rednie koszty produkcji przypisuje si przyjmuj c normalne wykorzystanie zdolno ci produkcyjnych. Rozchód towarów i materia ów odbywa si wed ug FIFO i redniej wa onej, a rozchód produktów wed ug FIFO. Cena sprzeda y netto jest to mo liwa do uzyskania na dzie bilansowy cena sprzeda y bez podatku od towarów i us ug Rezerwy Rezerwy wykazuje si w przypadku wyst pienia w Grupie bie cych zobowi za (prawnych lub zwyczajowych) b d cych konsekwencj zdarze z przesz o ci, konieczno uregulowania ich przez Grup jest prawdopodobna, a wielko tych zobowi za mo na wiarygodnie wyceni. Ujmowana kwota rezerwy odzwierciedla mo liwie najdok adniejszy szacunek kwoty wymaganej do rozliczenia bie cego zobowi zania na dzie bilansowy, z uwzgl dnieniem ryzyka i niepewno ci zwi zanej z tym zobowi zaniem. W przypadku wyceny rezerwy metod szacunkowych przep ywów pieni nych koniecznych do rozliczenia bie cego zobowi zania, jej warto bilansowa odpowiada warto ci bie cej tych przep ywów. Je li zachodzi prawdopodobie stwo, e cz lub ca o korzy ci ekonomicznych wymaganych do rozliczenia rezerwy b dzie mo na odzyska od strony trzeciej, nale no t ujmuje si jako sk adnik aktywów, je li prawdopodobie stwo odzyskania tej kwoty jest odpowiednio wysokie i da si j wiarygodnie wyceni. Gwarancje Rezerwy na koszty napraw gwarancyjnych ujmowane s w momencie sprzeda y produktów, zgodnie z najlepszym szacunkiem zarz du co do przysz ych kosztów koniecznych do poniesienia przez Grup w okresie gwarancji. Aktywa finansowe Inwestycje ujmuje si w dniu zakupu i usuwa ze sprawozdania finansowego w dniu sprzeda y, je li umowa wymaga jej dostarczenia w terminie wyznaczonym przez odpowiedni rynek, a ich warto pocz tkow wycenia si w warto ci godziwej pomniejszonej o koszty transakcji z wyj tkiem tych aktywów, które zalicza si do kategorii aktywów finansowych wycenianych pocz tkowo w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat. Aktywa finansowe klasyfikuje si do nast puj cych kategorii: aktywa finansowe wyceniane w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat; inwestycje utrzymywane do terminu wymagalno ci, dost pne do sprzeda y aktywa finansowe oraz kredyty i nale no ci. Klasyfikacja zale y od charakteru i przeznaczenia aktywów finansowych, a okre la si j w momencie pocz tkowego uj cia. 17

18 Metoda efektywnej stopy procentowej Jest to metoda obliczania zamortyzowanego kosztu sk adnika aktywów finansowych i alokacji dochodu odsetkowego w odpowiednim okresie. Efektywna stopa procentowa to stopa dyskontuj ca szacowane przysz e wp ywy pieni ne w przewidywanym okresie u ytkowania danego sk adnika aktywów finansowych lub, w uzasadnionym przypadku, w okresie krótszym. Dochód z instrumentów d u nych innych ni aktywa finansowe sklasyfikowane jako wyceniane w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat ujmuje si uwzgl dniaj c efektywn stop oprocentowania. Aktywa finansowe wyceniane w warto ci godziwej poprzez sprawozdanie z ca kowitych dochodów Do tej grupy zalicza si aktywa finansowe przeznaczone do zbycia lub wyceniane w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat. Sk adnik aktywów finansowych klasyfikuje si jako przeznaczony do zbycia, je eli: zosta zakupiony przede wszystkim w celu odsprzeda y w niedalekiej przysz o ci; lub stanowi cz okre lonego portfela instrumentów finansowych, którymi Grupa zarz dza cznie, zgodnie z bie cym i faktycznym wzorcem generowania krótkoterminowych zysków; lub jest instrumentem pochodnym niewyznaczonym i niedzia aj cym jako zabezpieczenie. Sk adnik aktywów finansowych inny ni przeznaczony do zbycia mo e zosta sklasyfikowany jako wyceniany w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat przy uj ciu pocz tkowym, je eli: taka klasyfikacja eliminuje lub znacz co redukuje niespójno wyceny lub uj cia wyst puj c w innych okoliczno ciach; lub sk adnik aktywów finansowych nale y do grupy aktywów lub zobowi za finansowych, lub do obu tych grup obj tych zarz dzaniem, a jego wyniki wyceniane s w warto ci godziwej zgodnie z udokumentowan strategi zarz dzania ryzykiem lub inwestycjami Grupy, w ramach której informacje o grupowaniu aktywów s przekazywane wewn trznie; lub sk adnik aktywów stanowi cz kontraktu zawieraj cego jeden lub wi cej wbudowanych instrumentów pochodnych, a MSR 39 dopuszcza klasyfikacj ca ego kontraktu (sk adnika aktywów lub zobowi za ) do wyceny w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat. Aktywa finansowe wyceniane w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat wykazuje si w warto ci godziwej, a wynikowe zyski lub straty ujmuje si w rachunku zysków i strat. Zysk lub strata netto uj te w rachunku zysków i strat uwzgl dniaj dywidendy lub odsetki wygenerowane przez dany sk adnik aktywów finansowych. Warto godziw okre la si metod opisan w nocie nr 14. Inwestycje utrzymywane do terminu wymagalno ci. Weksle i skrypty d u ne o sta ych lub negocjowalnych warunkach p atno ci oraz sta ych terminach zapadalno ci, które Grupa chce i mo e utrzymywa do momentu osi gni cia zapadalno ci klasyfikuje si jako inwestycje utrzymywane do zapadalno ci. Wykazuje si je po zamortyzowanym koszcie historycznym stosuj c metod efektywnego oprocentowanie minus utrata warto ci, za przychody ujmuje si metod efektywnego dochodu. Aktywa finansowe dost pne do sprzeda y Akcje i umarzalne weksle notowane na gie dzie b d ce w posiadaniu Grupy znajduj ce si w obrocie na aktywnym rynku klasyfikuje si jako aktywa dost pne do sprzeda y wykazuje w warto ci godziwej. Zyski i straty wynikaj ce ze Zmian warto ci godziwej ujmuje si bezpo rednio w kapitale w asnym jako kapita rezerwowy z aktualizacji wyceny, z wyj tkiem strat z tytu u utraty warto ci, odsetek naliczonych metod efektywnej stopy procentowej oraz dodatnich i ujemnych ró nic kursowych na aktywach pieni nych, wykazywanych bezpo rednio w rachunku zysków i strat. W przypadku zbycia inwestycji lub stwierdzenia utraty jej warto ci, skumulowany zysk lub strat ujmowan uprzednio w kapitale rezerwowym z aktualizacji wyceny w cza si do zysku lub straty danego okresu sprawozdawczego. Dywidendy z instrumentów kapita owych dost pnych do sprzeda y ujmuje si w rachunku zysków i strat w chwili uzyskania przez Grup prawa do ich otrzymania. Warto godziw aktywów pieni nych dost pnych do sprzeda y denominowanych w walutach obcych okre la si przeliczaj c te waluty po kursie spot na dzie bilansowy. Zmiana warto ci godziwej przypadaj ca na ró nice kursowe wynikaj ce ze zmiany zamortyzowanego kosztu historycznego danego sk adnika aktywów wykazywana jest w rachunku zysków i strat, za pozosta e zmiany ujmuje si w kapitale w asnym. 18

19 Kredyty i nale no ci Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej AB Nale no ci z tytu u dostaw i us ug, kredyty i pozosta e nale no ci o o sta ych lub negocjowalnych warunkach p atno ci nieb d ce przedmiotem obrotu na aktywnym rynku klasyfikuje si jako kredyty i nale no ci. Wycenia si je po koszcie zamortyzowanym, metod efektywnej stopy procentowej z uwzgl dnieniem utraty warto ci. Dochód odsetkowy ujmuje si przy zastosowaniu efektywnej stopy procentowej z wyj tkiem nale no ci krótkoterminowych, gdzie uj cie odsetek by oby nieistotne. Utrata warto ci aktywów finansowych Aktywa finansowe, oprócz tych wycenianych w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat, ocenia si pod wzgl dem utraty warto ci na ka dy dzie bilansowy. Aktywa finansowe trac warto, gdy istniej obiektywne przes anki, e zdarzenia, które wyst pi y po pocz tkowym uj ciu danego sk adnika aktywów wp yn y niekorzystnie na zwi zane z nim szacunkowe przysz e przep ywy pieni ne. W przypadku aktywów finansowych wykazywanych po zamortyzowanym koszcie historycznym kwota utraty warto ci stanowi ró nic mi dzy warto ci bilansow a bie c warto ci szacunkowych przep ywów pieni nych zdyskontowanych przy zastosowaniu pierwotnej efektywnej stopy procentowej. Warto bilansow sk adnika aktywów finansowych pomniejsza si bezpo rednio o odpis aktualizacyjny z tytu u utraty warto ci, z wyj tkiem nale no ci z tytu u dostaw i us ug, których warto bilansow pomniejsza si poprzez odpisy na specjalnie utworzone w tym celu konto. Odpisuje si w nie nale no ci z tytu u dostaw i us ug uznane za nieodsyskiwalne, a po ewentualnym odzyskaniu odpisanych kwot uznaje si nimi to samo konto. Zmiany warto ci bilansowej konta odpisów ujmuje si w rachunku zysków i strat. Je li w kolejnym okresie kwota odpisu aktualizacyjnego z tytu u utraty warto ci ulega zmniejszeniu, a zmniejszenie to mo na obiektywnie powi za ze zdarzeniem, które wyst pi o po dacie uj cia utraty warto ci, strata z tytu u utraty warto ci ulega odwróceniu poprzez sprawozdanie z ca kowitych dochodów w zakresie odpowiadaj cym odwróceniu warto ci bilansowej inwestycji na dzie utraty warto ci, w stopniu nieprzekraczaj cym warto ci zamortyzowanego kosztu historycznego jaki uj to by, gdyby utrata warto ci nie nast pi a. Dotyczy to wszystkich aktywów z wyj tkiem instrumentów kapita owych dost pnych do sprzeda y. W ich przypadku wzrost warto ci godziwej nast puj cy po utracie warto ci ujmuje si bezpo rednio w kapitale w asnym. Wyksi gowanie aktywów finansowych Grupa wyksi gowuje sk adnik aktywów finansowych wy cznie wtedy, gdy wygasn prawa umowne do przep ywów pieni nych generowanych przez taki sk adnik aktywów, albo gdy sk adnik aktywów finansowych wraz z zasadniczo ca ym ryzykiem i wszystkimi korzy ciami zwi zanymi z jego posiadaniem zosta a przeniesiona na inny podmiot. Je eli Grupa nie przenosi ani nie zatrzymuje zasadniczo ca ego ryzyka i wszystkich korzy ci zwi zanych z posiadaniem sk adnika aktywów i utrzymuje nad nim kontrol, ujmuje zatrzymany udzia w takim sk adniku aktywów i zwi zane z nim zobowi zania z tytu u potencjalnych p atno ci. Je eli natomiast grupa zatrzymuje zasadniczo ca e ryzyko i korzy ci zwi zane z przeniesionym sk adnikiem aktywów, to nadal ujmuje stosowny sk adnik aktywów finansowych, a tak e obj te zabezpieczeniem po yczki na otrzymane przychody. Zobowi zania finansowe oraz instrumenty kapita owe wyemitowane przez Grup Klasyfikacja jako zad u enie lub kapita w asny Instrumenty d u ne i kapita owe klasyfikuje si jako zobowi zania finansowe lub jako kapita w asny, w zale no ci od tre ci ustale umownych. Instrumenty kapita owe Instrumentem kapita owym jest ka dy kontrakt, który po wiadcza udzia w aktywach podmiotu po odj ciu wszystkich jego zobowi za. Instrumenty kapita owe wykazuje si w warto ci wp ywów pomniejszonej o bezpo rednie koszty emisji. Zobowi zania finansowe Zobowi zania finansowe klasyfikuje si albo jako zobowi zania finansowe wyceniane w warto ci godziwej poprzez sprawozdanie z ca kowitych dochodów, albo jako pozosta e zobowi zania finansowe. Zobowi zania finansowe wyceniane w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat Do tej kategorii klasyfikuje si zobowi zania finansowe przeznaczone do zbycia lub zdefiniowane jako wyceniane w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat. 19

20 Zobowi zanie finansowe klasyfikuje si jako przeznaczone do zbycia, je eli: zosta o podj te przede wszystkim w celu odkupu w krótkim terminie; stanowi cz okre lonego portfela instrumentów finansowych, którymi Grupa zarz dza cznie zgodnie z bie cym i faktycznym wzorcem generowania krótkoterminowych zysków; lub jest instrumentem pochodnym niesklasyfikowanym i niedzia aj cym jako zabezpieczenie. Zobowi zanie finansowe inne ni przeznaczone do zbycia mo e zosta sklasyfikowane jako wyceniane w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat w chwili pocz tkowego uj cia, je eli: taka klasyfikacja eliminuje lub znacz co redukuje niespójno wyceny lub uj cia, jaka wyst pi aby w innych warunkach; lub sk adnik aktywów finansowych nale y do grupy aktywów lub zobowi za finansowych, lub do obu tych grup obj tych zarz dzaniem, a jego wyniki wyceniane s w warto ci godziwej zgodnie z udokumentowan strategi zarz dzania ryzykiem lub inwestycjami Grupy, w ramach której informacje o grupowaniu aktywów s przekazywane wewn trznie; lub stanowi cz kontraktu zawieraj cego jeden lub wi cej wbudowanych instrumentów pochodnych, a MSR 39 dopuszcza klasyfikacj ca ego kontraktu (sk adnika aktywów lub zobowi za ) do pozycji wycenianych w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat. Zobowi zania finansowe wyceniane w warto ci godziwej poprzez rachunek zysków i strat wykazuje si w warto ci godziwej, a wynikaj ce z nich zyski lub straty finansowe ujmuje si w rachunku zysków i strat z uwzgl dnieniem odsetek zap aconych od danego zobowi zania finansowego. Warto godziw ustala si metod opisan w nocie nr 40. Pozosta e zobowi zania finansowe Pozosta e zobowi zania finansowe, w tym kredyty bankowe i po yczki, wycenia si pocz tkowo w warto ci godziwej pomniejszonej o koszty transakcji. Nast pnie wycenia si je po zamortyzowanym koszcie historycznym metod efektywnej stopy procentowej, a koszty odsetkowe ujmuje si metod efektywnego dochodu. Metoda efektywnej stopy procentowej s u y do obliczania zamortyzowanego kosztu zobowi zania i do alokowania kosztów odsetkowych w odpowiednim okresie. Efektywna stopa procentowa to stopa faktycznie dyskontuj ca przysz e p atno ci pieni ne w przewidywanym okresie u ytkowania danego zobowi zania lub, w razie potrzeby, w okresie krótszym. Instrumenty pochodne Grupa wykorzystuje walutowe kontrakty terminowe typu forward oraz kontrakty zamiany typu interest rate swap i cross currency swap jako zabezpieczenia przed ryzykiem stopy procentowej i ryzykiem ró nic kursowych. Szczegó owe informacje na temat instrumentów pochodnych ujawniono w nocie nr 24 do sprawozdania finansowego. Instrumenty pochodne ujmuje si w warto ci godziwej na dzie zawarcia kontraktu, a nast pnie przeszacowuje do warto ci godziwej na ka dy dzie bilansowy. Wynikowy zysk lub strata ujmuje si niezw ocznie w rachunku zysków i strat. Instrumenty pochodne niewyznaczone jako efektywne powi zanie zabezpieczaj ce klasyfikuje si jako aktywa lub zobowi zania obrotowe. Rachunkowo zabezpiecze. Grupa nie stosuje rachunkowo ci zabezpiecze. Zabezpieczenia inwestycji netto w jednostkach dzia aj cych za granic Zabezpieczenia takie rozlicza si podobnie jak zabezpieczenia przep ywów pieni nych. Zyski lub straty na instrumentach zabezpieczaj cych zwi zane z efektywn cz ci zabezpieczenia ujmuje si w kapitale w asnym jako kapita rezerwowy na przeliczenie walut obcych. Zyski lub straty zwi zane z nieefektywn cz ci zabezpieczenia ujmuje si niezw ocznie w rachunku zysków i strat. W momencie zbycia jednostki dzia aj cej za granic zyski i straty odnoszone z odroczeniem w kapita rezerwowy na przeliczenia walut obcych ujmuje si w rachunku zysków i strat. 20