Obradował XXIV Okręgowy Zjazd Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej

Transkrypt

1 pharmakon jelenia góra legnica DBAM O ZDROWIE 60 wałbrzych wrocław Biuletyn Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej ISSN Nr 2/2013 (226) PLUS ZAKAZ REKLAMY APTEK POTWIERDZONY WYROKAMI NIEZAWISŁYCH SĄDÓW Obradował XXIV Okręgowy Zjazd Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej

2

3 Przełomowe wyroki sądu W ostatnim czasie pojawiły się wyjątkowo ważne uzasadnienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie do wyroków w sprawach łamania zakazu reklamy aptek wydanych przez ten sąd w grudniu 2012 r. oraz w styczniu 2013 r. Zarówno wyżej wymienione wyroki, jak i dołączone do nich jednoznaczne uzasadnienia są dowodem na to, że przedstawiona przez Dolnośląską Izbę Aptekarską na początku 2012 r. opinia prawna dotycząca art. 94a Prawa farmaceutycznego została przygotowana w sposób wyjątkowo profesjonalny i obiektywny. Treść uzasadnień Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie praktycznie w całości potwierdza słuszność zawartych w naszej opinii prawnej interpretacji i argumentów dotyczących obowiązującego od 1 stycznia 2012 r. zakazu reklamy aptek. Wyroki WSA w Warszawie pokazały również, że podejmowane od kilkunastu miesięcy przez DIA intensywne działania w sprawie wyegzekwowania zakazu reklamy aptek są w pełni uzasadnione. Włożyliśmy bardzo dużo wysiłku, aby przygotowana na zlecenie naszej Izby opinia prawna była powszechnie dostępna i analizowana przez różne podmioty i instytucje w całym kraju. Można powiedzieć, że nareszcie zaczynają się pojawiać owoce tej ciężkiej pracy wielu osób. Uzasadnienia do wyroków WSA pokazały też wyraźnie, że nie można w nieskończoność zakłamywać rzeczywistości i używać absurdalnych argumentów mających udowodnić, że nie ma definicji reklamy aptek. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie jednoznacznie stwierdził, że podstawą materialnoprawną wydanych decyzji był art. 94a ust. 1 Prawa farmaceutycznego w brzmieniu: Zabroniona jest reklama aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności. Nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego. Założeniem nowelizacji było wprowadzenie całkowitego zakazu reklamy aptek i punktów aptecznych oraz zakazu reklamy placówek obrotu pozaaptecznego odnoszącej się do produktów leczniczych i wyrobów medycznych. Z zakresu pojęcia reklamy apteki wyłączono jedynie informację o lokalizacji i godzinach pracy apteki. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził również w swoim uzasadnieniu, że egzekwowanie przestrzegania zakazu reklamy aptek leży w interesie społecznym i tym samym potwierdził ten bardzo ważny argument podnoszony we wnioskach składanych przez DIA do Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego dotyczących wszczęcia postępowań administracyjnych w sprawie łamania zakazu reklamy aptek oraz dopuszczenia DIA do tych postępowań na prawach strony. Sąd orzekł, że powyższe zmiany uzasadniano koniecznością zwiększenia ochrony pacjentów oraz finansów publicznych przed negatywnymi skutkami reklamy aptek, wskazując, że cele przedsiębiorców prowadzących apteki, w tym dążenie do maksymalizacji zysku, muszą być podporządkowane wymogom wynikającym z konieczności ochrony zdrowia pacjentów (uzasadnienie do projektu w/w nowelizacji, druk sejmowy VI.3491). Wyżej wymienione wyroki i uzasadnienia to wyjątkowo pozytywny znak w tym trudnym dla polskich aptekarzy okresie, kiedy bardzo duża ilość aptek zmaga się z poważnymi trudnościami finansowymi i dodatkowo od wielu miesięcy musimy wkładać ogromny wysiłek, aby egzekwowane były jednoznaczne zapisy prawa. Chciałbym w tym miejscu bardzo serdecznie podziękować wszystkim, którzy przestrzegają zakazu reklamy aptek pamiętajmy, że robimy to dla utrzymania wysokiej pozycji zawodu aptekarza oraz utrzymania się na rynku indywidualnych aptek. Bardzo dziękuję również tym kierownikom aptek, którzy swoją postawą spowodowali, że ich pracodawcy wycofali się z prowadzenia reklamy aptek. Wiem, ile wysiłku to kosztowało i rozumiem w pełni Państwa sytuację, ponieważ również praca w Izbie, w tak trudnej kadencji, obciążona jest ogromnym stresem. Jednak doświadczenia ostatnich kilku lat pokazały wyraźnie, że kierownicy aptek mogą przy wsparciu Izby mieć decydujący wpływ na działania marketingowe podmiotów prowadzących apteki. Chciałbym także zwrócić uwagę na ważny fakt, że z dostępnych nam informacji wynika, że niektóre sieci apteczne prowadzące agresywne działania marketingowe w innych częściach Polski, zrezygnowały z ekspansji na terenie naszej Izby lub wycofały się z prób reklamowania swoich aptek. Działania Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej mają więc również bardzo ważny aspekt profilaktyczny, a bez ciężkiej pracy oraz determinacji naszej Izby z pewnością mielibyśmy o wiele trudniejszą sytuację. Blisko dziewięćdziesiąt procent aptek na terenie naszego województwa dostosowała swoją działalność do obowiązującego od 1 stycznia 2012 r. zapisu art. 94a ustawy Prawo farmaceutyczne. Pozostałe dziesięć procent aptek najwyraźniej uznało, że przedstawione im inne opinie prawne są właściwsze jednak wyroki WSA wskazują, że tak nie jest. Mam też nadzieję, że po opublikowaniu przez WSA w Warszawie uzasadnień do wyroków w sprawach łamania zakazu reklamy aptek, Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny podejmie w najbliższym czasie decyzje o wszczęciu postępowań administracyjnych z urzędu we wszystkich tych przypadkach, w których DIA otrzymała odmowy wszczęcia postępowań po złożeniu stosownych wniosków. Wyroki i uzasadnienia WSA w Warszawie pokazują jednoznacznie, że we wszystkich zgłoszonych przez DIA przypadkach mamy do czynienia z ewidentnym łamaniem zakazu reklamy aptek. W obecnej sytuacji prawnej, po 14 miesiącach obowiązywania ustawy, powinien nastąpić wreszcie tak bardzo oczekiwany przez aptekarzy przełom w tym zakresie. Prosimy bardzo o wnikliwe zapoznanie się z pełną treścią uzasadnień Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W terminie późniejszym przedstawimy kolejne uzasadnienia do już wydanych wyroków w sprawie łamania zakazu reklamy aptek, ale zapewniamy Państwa, że co do meritum sprawy nie ma między nimi rozbieżności. Są one dowodem, że walczymy o słuszną sprawę, zarówno w interesie pacjentów, państwa polskiego, jak i pozycji zawodowej farmaceutów. Wierzę, że dzięki naszej determinacji osiągniemy tak bardzo oczekiwany przez aptekarzy sukces i będziemy wreszcie mogli skoncentrować się na pozostałych równie ważnych kwestiach, nad którymi od dawna w naszej Izbie pracujemy. Przed nami niełatwa droga do stabilizacji polskiego aptekarstwa, ale wytrwale będziemy nią podążać. Piotr Bohater Wrocław, 25 kwietnia 2013 r. pharmakon 3

4 WYROK VI SA/Wa 2463/12 Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie SENTENCJA Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Frąckiewicz Sędziowie Sędzia WSA Andrzej Czarnecki (spr.) Sędzia WSA Halina Emilia Święcicka Protokolant st. sekr. sąd. Karolina Pilecka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 stycznia 2013 r. sprawy ze skargi D. S.A. z siedzibą w [...] na decyzję Głównego Inspektora Farmaceutycznego z dnia [...] września 2012 r. nr [...] w przedmiocie nakazu zaprzestania prowadzenia niezgodnej z przepisami reklamy apteki oddala skargę UZASADNIENIE Decyzją z dnia [...] września 2012 r. Główny Inspektor Farmaceutyczny, na podstawie art. 112 ust. 1 pkt 1 i ust. 3, art. 115 pkt 4 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r., Nr 45, poz. 271 ze zm.)- dalej jako P.f. lub ustawa, oraz art pkt 1 k.p.a., po rozpatrzeniu odwołania złożonego przez [...] s.a. z siedzibą w W. od decyzji [...]. Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego w O. w przedmiocie stwierdzenia naruszenia art. 94a ust. 1 P.f. poprzez prowadzenie przez [...] s.a. reklamy działalności apteki ogólnodostępnej Apteka Dbam o Zdrowie położoną w K. przy ul. [...], prowadzonej przez Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne [...] s.a. z siedzibą w Ł., utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Do powyższych rozstrzygnięć doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym. W dniu [...] lutego 2012 r. Wojewódzki Inspektorat przeprowadził kontrolę planową apteki ogólnodostępnej Apteka Dbam o Zdrowie położoną w K., w której stwierdzono, że działalność apteki jest niezgodna z art. 94a ust. 1 ustawy. W trakcie kontroli ustalono, że w aptece udostępniane są ulotki informujące, że apteka uczestniczy w Programie Opieki Farmaceutycznej - dalej jako POF, którego organizatorem jest [...] s.a. z siedzibą w W. Przy stanowisku do obsługi pacjentów znajdują się Karty uczestnika Programu Opieki Farmaceutycznej oraz formularze udostępniane pacjentom, którzy chcą przystąpić do Programu. Pacjent uczestniczący w programie przy dokonywaniu zakupów (z wyłączeniem produktów refundowanych) w aptece okazuje swoja kartę za pomocą której gromadzone są na koncie pacjenta punkty. Za każde wydane w aptece 5 zł pacjent otrzymuje 1 punkt. Zgromadzone punkty uprawniają pacjenta do zakupu określonych produktów za 1 zł. Lista tych produktów znajduje się w Informatorze Programu Opieki Farmaceutycznej z ofertą rabatów na produkty dostępne w aptekach w 2012 r., który zawiera szczegółowe informacje dotyczące uczestnictwa w Programie Opieki Farmaceutycznej. Jednocześnie w protokole odnotowano wyjaśnienia złożone przez kierownika apteki, że z uczestnictwem w POF nie wiąże się posiadanie i przetwarzanie przez aptekę oraz przez organizatora danych osobowych uczestników, dotyczących ich stanu zdrowia. Wydawana karta posiada kod cyfrowy za pomocą którego identyfikowany jest pacjent i gromadzone na koncie punkty. Program Opieki Farmaceutycznej nie jest skoordynowany z opieką lekarską. Działania podejmowane na rzecz pacjenta nie są w ramach POF dokumentowane w aptece. W protokole stwierdzono również realizację przez aptekę kart epruf oraz uczestnictwo w programie Dla mamy i maleństwa i 60+ organizowanych przez Portal Dbam o Zdrowie. Pacjent zainteresowany uczestnictwem w tych programach może wypełnić na stronie internetowej formularz zgłoszeniowy, w aptece lub za pośrednictwem infolinii. Następnie pocztą przesyłana jest do niego karta potwierdzająca uczestnictwo w Programie. Wydane pacjentowi karty uprawniają do zakupu produktów nierefundowanych z rabatem. W protokole stwierdzono prowadzenie w aptece działań mających na celu zwiększenie sprzedaży wybranych produktów leczniczych i innego asortymentu poprzez umieszczenie obok nich napisu promocje lub najlepsza cena oraz uczestnictwo apteki w Programie Opieki Farmaceutycznej, który nie odnosi się do opieki farmaceutycznej jako zespołu działań zmierzających do poprawy skuteczności i bezpieczeństwa farmakoterapii, a informacje gromadzone w związku z uczestnictwem w POF nie odnoszą się 4 pharmakon

5 do stanu zdrowia pacjentów. Działania prowadzone w aptece polegające na organizowaniu Programu Opieki farmautycznej 60 + oraz dla mamy i maleństwa stanowią reklamę kontrolowanej apteki. Wojewódzki Inspektor pismem z dnia [...] kwietnia 2012 r. zawiadomił [...] s.a. o wszczęciu postępowania administracyjnego z urzędu, jednocześnie wezwał do złożenia pisemnych wyjaśnień na okoliczność prowadzenia reklamy w/w apteki z naruszeniem art. 94a ust. 1 P.f. W odpowiedzi na powyższe, spółka pismem z dnia [...] maja 2012 r. wyjaśniła, że nie prowadzi aptek, jej działalność polega na w głównej mierze na dostarczaniu aptekom rozwiązań organizacyjno- technicznych i świadczeniu im usług wspierających i ułatwiających im prowadzenie działalności określonej w ustawie. Spółka stwierdziła, iż jej zdaniem prowadzona przez nią działalność nie narusza zakazu reklamy aptek. Następnie wyjaśniła zasady działania Programu Opieki Farmaceutycznej informując, że POF jest narzędziem ułatwiającym farmaceutom wykonywanie opieki farmaceutycznej i nie można go porównywać z opieką farmaceutyczną, która jest sprawowana przez poszczególnych farmaceutów. Sam Program ma na celu podniesienie jakości usług farmaceutycznych. Zasadnicza jego część jest ustawowo regulowanym zadaniem związanym z wykonywaniem zawodu farmaceuty. Zdaniem strony nawet jeśli przyjąć, że działania w ramach POF zachęcają pacjenta do korzystania z usług apteki to nie można go oceniać jako reklamy apteki. Głównym celem POF jest zaoferowanie pacjentom jak najlepszych usług przy jak najkorzystniejszej cenie. POF zawiera określoną ofertę rabatową skierowaną do jego uczestników, co zdaniem strony jest pobocznym elementem programu. Ponadto produkty, jakie uczestnik może kupić z rabatem nie są nagrodą w prawno-podatkowym znaczeniu i są dostępne w ofercie dla wszystkich klientów apteki. Oferta rabatowa nie może być traktowana jako reklama apteki, ale jako działanie podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą w warunkach wolnej gospodarki rynkowej. Ponadto strona stwierdziła, że sama oferta jak i informacja o uczestnictwie w Programie nie jest przedmiotem upublicznionego komunikatu o charakterze reklamy i jest dostępna jedynie w lokalu apteki, na stronie internetowej oraz za pomocą infolinii. W ocenie strony taki sposób udostępniania informacji o POF powoduje, że nie może być on oceniany jako reklama jakiejkolwiek apteki. Na poparcie swojego stanowiska strona załączyła opinię prawną sporządzoną przez adwokata dr E. J. w przedmiocie oceny Programu Opieki Farmaceutycznej w świetle regulacji ustawy - Prawo farmaceutyczne, dotyczących reklamy aptek i punktów aptecznych. Wojewódzki Inspektor pismem z dnia [...] maja 2012 r. zawiadomił spółkę o zakończeniu gromadzenia materiału dowodowego i możliwości zapoznania się z nim. Wojewódzki Inspektor działając na podstawie art. 94a ust. 2, ust. 3, ust. 4 P. f. oraz art. 104 w zw. z art. 107 k.p.a., dnia 6 lipca 2012 r. wydał decyzję nakazującą DOZ s.a. zaprzestania organizowania i oferowania na rzecz [...] s.a. z siedzibą w Ł. prowadzącego aptekę ogólnodostępną Apteka Dbam o Zdrowie w K., programu o charakterze lojalnościowym o nazwie Program Opieki Farmaceutycznej, w którym pacjenci nagradzani są w zależności od częstotliwości nabywania produktów i wielkości zakupów, gdzie jednym z narzędzi jest przyznawanie plusów za każde 5 zł wydane w aptece na produkty lecznicze nierefundowane i możliwość obniżenia ceny zakupów produktów ze specjalnej oferty rabatowej do ceny 1 zł. Wojewódzki inspektor stwierdził, że POF nie został zgłoszony i zaakceptowany przez żadną Komisję Bioetyczną i Okręgowe Izby Aptekarskie i Lekarskie, na terenie których działa apteka prowadząca Program, nie została o nim poinformowana. Działalność na rzecz Programu nie jest skoordynowana z opieką lekarską i pielęgniarską, co wykazała przeprowadzona kontrola oraz informacja zawarta w formularzu zgłoszenia uczestnictwa w POF. Organ I instancji stwierdził, że oferowany i organizowany przez spółkę [...] s.a. Program, ma charakter lojalnościowy, a realizowane w aptece działania w związku z POF nie są tożsame z etapami prowadzenia opieki farmaceutycznej. Organ podkreślił, że Program lojalnościowy jest jednym z elementów strategii marketingowej mającej zatrzymywać klienta, jako dodatkowy element w działaniach, których celem jest dążenie do maksymalizacji zbytu oferowanych produktów, a zamierzenie to osiąga się korzystając z reklamy. Działanie to jest samo w sobie reklamą i wiąże się ściśle z informacją, obietnicą profitu artykułowaną w stosunku do potencjalnych odbiorców. Od powyższej decyzji pismem z dnia [...] lipca 2012 r. spółka [...] s.a. złożyła odwołanie, wnosząc o uchylenie decyzji w całości i w tym zakresie orzeczenie co do istoty sprawy albo uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji albo uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i umorzenie postępowania. Decyzji Wojewódzkiego Inspektora spółka zarzuciła naruszenie: art. 94a ust. 1, 2, 3, 4 P.f. poprzez ich błędna wykładnię i niewłaściwe zastosowanie co skutkowało przyjęciem przez organ I instancji, że organizowanie i prowadzenie przez stronę Programu stanowi niedozwoloną reklamę działalności Apteki Dbam o Zdrowie i wydanie decyzji nakazującej zaprzestanie prowadzenia takiej reklamy, art. 20 i 22 Konstytucji RP poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że dopuszczalna jest wykładnia art. 94a ust. 1 P.f. stwierdzająca, że organizowanie Programu jest reklamą i jej działalności; art. 6, 7, 77 1, 80, 107 k.p.a. poprzez dokonanie niepełnych ustaleń w zakresie stanu faktycznego sprawy i pominięcie istotnych elementów stanu faktycznego. Zdaniem spółki z uwagi na bark legalnej definicji reklamy apteki należy posiłkować się orzeczeniami sądów administracyjnych, w świetle, których do elementów konstytutywnych należy zaliczyć publiczny charakter podjętych działań. Z tego względu przekaz zachęcający potencjalnych pacjentów do korzystania z usług danej apteki powinien mieć charakter zewnętrzny w stosunku do lokalu tej apteki, ponieważ celem reklamy jest nakłonienie niezdecydowanego pacjenta, mającego do wyboru kilka aptek, do podjęcia decyzji o wyborze konkretnej apteki, w przypadku gdy pacjent ju ż dokona wyboru rola reklamy wygasa. Podkreślono, że Program jest narzędziem ułatwiającym farmaceutom sprawowanie właściwej opieki farmaceutycznej, a rabatowanie ma znaczenie uboczne. Program jest zorganizowaną formą sprawowania opieki farmaceutycznej przez apteki należące do sieci aptek Dbam o Zdrowie i stanowią nową ideę podnoszenia jakości usług oferowanych w aptekach opartą na normie prawnej zawartej w ustawie o izbach aptekarskich. Spółka wyjaśniła, że prowadzenie Programu przez aptekę nie jest komunikowane publicznie, a udział w Programie jest proponowany pacjentowi dokonującemu zakupów w aptece i informacje o sposobie przystąpienia do Programu znajdują się jedynie wewnątrz apteki. Komunikowanie się z pacjentem poza lokalem apteki dokonuje się albo z inicjatywy pacjenta za pośrednictwem portalu albo poprzez przesyłanie informacji na wyraźne życzenie pacjenta. Natomiast oferta cenowa (rabato- pharmakon 5

6 6 wa) jest związana z prawem przedsiębiorcy do swobodnego kształtowania oferowanych warunków cenowych dla uzyskania najlepszych efektów gospodarczych w warunkach konkurencji, a informacje o aktualnej ofercie cenowej są przekazywane pacjentowi na jego wyraźne życzenie. Spółka podkreśliła, że obniżanie ceny oferowanych produktów lub oferowanie rabatów jest normalną praktyką podmiotów gospodarczych funkcjonujących w warunkach wolności gospodarczej i swobodnej konkurencji. Główny Inspektor Farmaceutyczny decyzją powołaną na wstępie rozpatrzył odwołanie, powołując się na orzecznictwo sądowe stwierdził, że jedną z form reklamy są programy lojalnościowe, a Program Opieki Farmaceutycznej należy uznać za program lojalnościowy. Wskazano, że celem programów lojalnościowych jest pozyskanie grupy lojalnych klientów regularnie nabywających towary lub korzystających z usług organizatora programu lojalnościowego, kształtowanie jego pozytywnego wizerunku wśród klientów, obniżki kosztów dotarcia do klienta z kolejną ofertą jak również rozpoznanie potrzeb klientów. Podstawą sukcesu programu lojalnościowego jest wywołanie u klienta emocjonalnego zaangażowania. Osiągnięcie tego celu może nastąpić przez zaoferowanie mu takiej usługi lub produktu, które sprawia, że poczuje zarówno korzyści o charakterze emocjonalnym, jak i ekonomicznym. Programy lojalnościowe zapewniają nie tylko podniesienie sprzedaży i często osłabienie pozycji konkurencji, ale i reklamę, gdyż przyciągają klientów do konkretnych aptek zachęcając ich w ten sposób do nabywania produktów leczniczych. Dystrybutorzy próbują w ten sposób zachęcić pacjentów, którzy rozpoznając znak programu są motywowani do dokonywania zakupów, uzyskując w ten sposób dodatkowe korzyści. Programy lojalnościowe są formą reklamy działalności aptek, gdyż stanowią zachętę do kupna produktów wyłącznie we wskazanych aptekach oraz mają na celu zwiększenie ich obrotów. Cechą opieki farmaceutycznej jest współpraca pomiędzy farmaceutą, pacjentem i lekarzem, a w przypadku Programu Opieki Farmaceutycznej współpraca ogranicza się do zapisywania kolejnych plusów za dokonanie zakupu i zapisywanie danych o zakupionych produktach. Organ podkreślił, że ustawodawca nakładając obowiązek sprawowania opieki farmaceutycznej miał na celu innego rodzaju działania. Chociażby takie jak, możliwość kontaktu farmaceuty z lekarzem w celu ustalenia jak najlepszej farmakoterapii, poprzez konsultacje i ewentualne modyfikacje przepisywanych produktów leczniczych. Zdaniem organu Program opieki farmaceutycznej sprowadza się do naliczania kolejnych plusów za dokonane zakupy i wynagrodzenie pacjenta za dokonanie odpowiedniej liczby transakcji, co nie mieści się w zakresie opieki farmaceutycznej, o której mowa w art. 2a ust. 1 pkt 7 ustawy o izbach aptekarskich. W ocenie organu reklamą działalności apteki jest sam fakt uczestnictwa apteki w Programie lojalnościowym. Główny Inspektor podkreślił, że fakt prowadzenia programu jest komunikowany publicznie, gdyż informacje na temat aptek, które uczestniczą w programie można znaleźć na stronie opiekafarmaceutyczna.com, zatem jest publicznie wiadome, że dana apteka uczestniczy w programie. Ponadto organ zauważył, że czynności takie jak naliczanie punktów czy udzielanie wyjaśnień i informacji dotyczących programu nie mieszczą się w katalogu usług farmaceutycznych z art. 86 ust. 2 P.f., który obejmuje wydawanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych, określonych w odrębnych przepisach, sporządzanie leków recepturowych w terminie nie dłuższym niż 48 godzin od złożenia recepty przez pacjenta, sporządzanie leków aptecznych, udzielanie informacji o produktach leczniczych i wyrobach medycznych. Organ powołując się na wyrok WSA w Warszawie z dnia 17 października 2008 r., sygn. akt VI I SA/Wa 698/08 stwierdził, że wręczanie kart uczestnictwa i informowanie o Programie, będzie niedozwoloną reklamą apteki i jej działalności. Od powyższej decyzji Głównego Inspektora spółka [...] s.a. z siedzibą w W. w terminie złożyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę, w której wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Skarżąca spółka zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie przepisów postępowania: - art. 94a ust. 1, 2, 3, 4 P.f. poprzez ich błędną wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że organizowanie i oferowanie na rzecz Przedsiębiorstwa Farmaceutycznego [...] s.a. z siedzibą w Ł. prowadzącego aptekę ogólnodostępną o nazwie Apteka dbam o zdrowie w K., programu o charakterze lojalnościowym o nazwie Program Opieki Farmaceutycznej w którym pacjenci są nagradzani w zależności od częstotliwości nabywania produktów i wielkości zakupów w przedmiotowej aptece, gdzie jednym z narzędzi jest przyznawanie plusów za każde 5 zł wydane w aptece na produkty lecznicze nierefundowane i możliwość obniżenia ceny zakupów ze specjalnej oferty rabatowej do ceny 1 zł, stanowi niedozwoloną reklamę; - art. 20 i art. 22 Konstytucji RP poprzez ich niezastosowanie poprzez przyjęcie, że zakazane jest organizowanie i oferowanie na rzecz Przedsiębiorstwa Farmaceutycznego [...] s.a. z siedzibą w Ł., programu o charakterze lojalnościowym o nazwie Program Opieki Farmaceutycznej w którym pacjenci są nagradzani w zależności od częstotliwości nabywania produktów i wielkości zakupów w przedmiotowej aptece, gdzie jednym z narzędzi jest przyznawanie plusów za każde 5 zł wydane w aptece na produkty lecznicze nierefundowane i możliwość obniżenia ceny zakupów ze specjalnej oferty rabatowej do ceny 1 zł, a w konsekwencji utrzymanie w mocy zaskarżonej decyzji organu I instancji; -art. 6, art. 7, art. 77 1, art. 80, art. 107 k.p.a., których naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W uzasadnieniu skargi podkreślono, że organ II instancji błędnie uznał, że fakt prowadzenia programu jest komunikowany publicznie, gdyż zdaniem skarżącej dostęp do niego mają wyłącznie pacjenci dokonujący zakupów w aptece, a następnie jako uczestnicy programów. Strona internetowa opiekafarmaceutyczna.com nie jest powszechnie dostępna, a komunikaty nie mają charakteru publicznego - wejście na stronę wymaga zalogowania. Korzystanie przez uczestników programów z możliwości uzyskania leków po niższych cenach lub gromadzenia tzw. punktów wymienianych na nagrody nie jest niedozwoloną reklamą apteki i jej działalności. Skarżąca podniosła, że programy lojalnościowe kwalifikowane są jako działania o charakterze promocyjnym, a nie reklamowym, z tego względu, że adresowane są nie do potencjalnych klientów, jak to ma miejsce w przypadku reklamy, a do już pozyskanych. Akcje promocyjne służą nagradzaniu klientów za dokonane ju ż zakupy, a prawo farmaceutyczne zawiera zaś reklamy aptek i ich działalności, a nie zakaz działań promocyjnych. Podkreślono, że celem organizacji Programu Opieki Farmaceutycznej jest świadczenie usług farmaceutycznych. Możliwość korzystania z oferty rabatowej jest tylko jednym z jego elementów. Wyposażenie uczestników programu w kartę nie jest ani jedynym ani zasadniczym celem Programu. Podstawowym celem tego programu jest podnoszenie jakości usług farmaceutycznych, opracowanych według zróżnicowanego, dostosowanego do potrzeb pacjentów modelu. Istotnym elemen- pharmakon

7 tem Programu jest usługa polegająca na dokumentowanym, indywidualnym udzielaniu porad, przechowywaniu i przetwarzaniu informacji dotyczących zdrowia pacjenta i przebiegu farmakoterapii. Dzięki odpowiednim funkcjonalnościom systemu informatycznego stosowanego przez organizatora Programu i podmioty uczestniczące w jego realizacji, w oparciu o dane dotyczące zakupów dokonywanych w aptekach współpracujących z organizatorem Programu oraz ewentualnie o informacje przekazane przez uczestnika farmaceucie, budowane są profile pacjenta, zawierające informacje o stosowanych przez niego lekach, a także informacje, wskazówki i ostrzeżenia dotyczące zdrowia pacjenta, istotne z punktu zdrowia pacjenta oraz farmakoterapii. Narzędziem zapewniającym bezpieczeństwo danych osobowych oraz anonimowość informacji o stanie zdrowia, jest karta uczestnika Programu opatrzona indywidualnym numerem, którą każdy uczestnik otrzymuje po przystąpieniu do Programu. Skarżąca podniosła, że karta uczestnika nie jest narzędziem służącym wyłącznie realizacji oferty rabatowej, ale narzędziem pozwalającym na świadczenie usług opieki farmaceutycznej według opracowanego modelu. Podkreślono, że naliczanie plusów za zakupy i wynagradzanie pacjenta za dokonanie określonej liczby transakcji stanowi dopuszczalne prawem działania o charakterze promocyjnym, które należy odróżnić od reklamy. W odpowiedzi na skargę Główny Inspektor podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji wniósł o oddalenie skargi, wskazując, iż zarzuty skarżącej spółki dotyczące naruszenia przepisów prawa proceduralnego są niezasadne. Podkreślił, że zarówno organ I i II instancji prowadził postępowanie zgodnie z normami prawa materialnego i procesowego. Zdaniem organu Program Opieki Farmaceutycznej jest programem lojalnościowym, a prowadzenie tego programu w aptece jest reklamą tej apteki. Skarżący pismem z dnia [...] stycznia 2013 r., w nawiązaniu do odpowiedzi na skargę, podtrzymał wszystkie zarzuty zawarte w skardze. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje: Zgodnie z art. 1 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz.1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Chodzi więc o kontrolę aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywaną pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności. Sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozpoznają, w pierwszej instancji, wojewódzkie sądy administracyjne (art. 3 1 ww. ustawy). Rozpoznając sprawę w świetle powołanych wyżej kryteriów należy uznać, iż skarga jest niezasadna. Podstawą materialnoprawną wydanych decyzji był art. 94a ust. 1 P.f. w brzmieniu: Zabroniona jest reklama aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności. Nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego. Przepis ten w cytowanym brzmieniu zaczął obowiązywać od dnia 1 stycznia 2012 r. na mocy art. 60 pkt 7 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. Nr 122, poz. 696). Założeniem nowelizacji było wprowadzenie całkowitego zakazu reklamy aptek i punktów aptecznych oraz zakazu reklamy placówek obrotu pozaaptecznego odnoszącej się do produktów leczniczych i wyrobów medycznych. Z zakresu pojęcia reklamy apteki wyłączono jedynie informację o lokalizacji i godzinach pracy apteki. Powyższe zmiany uzasadniano koniecznością zwiększenia ochrony pacjentów oraz finansów publicznych przed negatywnymi skutkami reklamy aptek, wskazując, że cele przedsiębiorców prowadzących apteki, w tym dążenie do maksymalizacji zysku, muszą być podporządkowane wymogom wynikającym z konieczności ochrony zdrowia pacjentów (uzasadnienie do projektu w/w nowelizacji, druk sejmowy VI.3491). Na tle wcześniejszego, mniej restryktywnego unormowania art. 94a ust. 1 P.f. (Zabroniona jest reklama działalności aptek lub punktów aptecznych skierowana do publicznej wiadomości, która w sposób bezpośredni odnosi się do produktów leczniczych lub wyrobów medycznych umieszczonych na wykazach leków refundowanych, lub produktów leczniczych lub wyrobów medycznych o nazwie identycznej z nazwą produktów leczniczych lub wyrobów medycznych umieszczonych na tych wykazach.) wyrażano stanowisko, że reklamą jest działanie mające na celu zachęcenie potencjalnych klientów do zakupu konkretnych towarów lub do skorzystania z określonych usług w danej aptece. Reklamą działalności apteki będzie więc zamiar przyciągnięcia potencjalnych klientów do dokonania zakupu towarów sprzedawanych w aptece - niezależnie od form i metod jej prowadzenia oraz użytych do jej realizacji środków - jeśli jej celem jest zwiększenie sprzedaży produktów leczniczych lub wyrobów medycznych (por. wyroki WSA w Warszawie z dnia 17 października 2008 r., sygn. akt VI I SA/Wa 698/08 i z dnia 1 lutego 2008 r., sygn. akt VI I SA/Wa 1960/07 oraz z dnia 20 września 2010 r. wydany w sprawie VI SA/Wa 838/10). Pojmowanie reklamy w obszerny sposób przedstawił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 października 2007 r., sygn. akt II CSK 289/07, LEX nr , w którym wyjaśnił, iż reklama oznacza każde przedstawienie (wypowiedź) w jakiejkolwiek formie w ramach działalności handlowej, gospodarczej, rzemieślniczej lub wykonywania wolnych zawodów, dokonane w celu wspierania zbytu towarów lub usług. Powszechnie przyjmuje się, że reklamą są wszelkie formy przekazu, w tym także takie, które nie zawierając w sobie elementów ocennych ani zachęcających do zakupu, mogą jednak zostać przyjęte przez ich odbiorców jako zachęta do kupna. (...) Przy rozróżnieniu informacji od reklamy trzeba mieć na względzie, że podstawowym wyznacznikiem przekazu reklamowego jest nie tylko mniej lub bardziej wyraźna zachęta do kupna towaru, ale i faktyczne intencje podmiotu dokonującego przekazu oraz odbiór przekazu przez podmioty, do których jest kierowany. Podobne stanowisko wyraża także doktryna np.: M. Koremba w Komentarzu do art. 94a ustawy - Prawo farmaceutyczne, czy A. Rabiega - Przyłęcka w głosie do wyroku WSA z dnia 6 marca 2008 r., VI I SA/Wa 2216/07 (teza 5): nawet jeśli uzna się, iż określona działalność nie stanowi reklamy produktów leczniczych np. ze względu na jedynie informacyjny charakter przekazu, nie wyklucza to zakwalifikowania jej jako spełniającej cechy reklamy działalności apteki., LEX/el.2011, czy D. Harasimiuk, Zakaz reklamy towaru w prawie europejskim i polskim, Oficyna 2011, pkt Stanowiska te, mimo iż dotyczą wcześniejszego brzmienia art. 94a ustawy - Prawo farmaceutyczne pozostają aktualne w odniesieniu do nowej regulacji zawartej w art. 94a tej ustawy. W rozpoznawanej sprawie organy Inspekcji Farmaceutycznej ustaliły, że w kontrolowanej aptece wszystkim klientom udostępniano ulotki informujące, iż apteka uczestniczy w Programie pharmakon 7

8 Opieki Farmaceutycznej organizowanym przez [...] s.a. z siedzibą w W., z jednoczesnym udostępnieniem tzw. Zgłoszenia Uczestnictwa w Programie, po którego wypełnieniu klient otrzymał w aptece Kartę Uczestnika w Programie przystępując do Programu. Wypełnienie owego Zgłoszenia i przystąpienie do Programu ściśle wiązało się z konkretnymi korzyściami dla klienta w aptece objętej Programem - gromadził punkty uprawniające do zakupu w tej aptece po niższych cenach produktów nierefundowanych. Należy jednak podkreślić, że produkty te mógł kupować z ustalonym rabatem wyłącznie w konkretnej aptece objętej Programem po przystąpieniu do Programu. Zatem w aptece nieobjętej Programem nie mógł nabyć produktów po niższej atrakcyjnej cenie, gdyż w innych aptekach owego rabatu nie mógł uzyskać. Jeżeli zatem każdy klient kontrolowanej apteki mógł skorzystać z Programu umożliwiającego mu zakup w tej aptece produktów po niższej cenie oraz z innych programów ( Dla mamy i maleństwa czy 60+ ) dających te same profity, zgłaszając się także do programów przez Internet lub infolinię, to nie można mówić, iż tego rodzaju działania faktycznie nie były skierowane do nieograniczonej liczby osób i przez to nie nosiły charakteru publicznego. Jak wynika z ustaleń organu, wszelkie informacje (ulotki, informacje w Internecie itp.) wskazujące na możliwość zakupu w aptekach objętych Programem produktów z rabatem, były autorstwa skarżącej (wydawane także na jej drukach firmowych). Zatem materiały te, wskazując na korzyści płynące z przystąpienia do Programu, reklamowały ten Program także przez jego udostępnianie (na miejscu) każdemu klientowi apteki objętej tym Programem, przez co reklamowały także aptekę objętą Programem, jako aptekę sprzedająca leki nierefundowane po niższej cenie niż w aptekach nieobjętych tym Programem. Opisane działania skarżącej stanowiły zachętę dla klientów do nabywania wyłącznie w aptece objętej Programem oferowanych w tej aptece produktów, reklamując tę, a nie inną aptekę. Zachętą tą były udzielane w konkretnej aptece rabaty na produkty nierefundowane, natomiast środkiem do osiągnięcia celu w postaci zwiększenia sprzedaży była reklama tylko apteki objętej Programu, w rozumieniu art. 94a ust. 1 ustawy - Prawo farmaceutyczne, nazywana przez skarżącą programem o charakterze lojalnościowym. Innymi słowy, reklama Programu była ściśle powiązana z reklamą konkretnej apteki, którą Program obejmował, zachęcając do nabywania wyłącznie w takiej aptece leków nierefundowanych, gdyż tylko w takiej aptece leki te były sprzedawane z rabatem. W tych warunkach Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 151 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji wyroku. WYROK VI SA/Wa 1756/12 Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie SENTENCJA Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dorota Wdowiak Sędziowie Sędzia WSA Ewa Frąckiewicz Sędzia WSA Andrzej Wieczorek (spr.) Protokolant st. sekr. sąd. Anna Błażejczyk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 grudnia 2012 r. sprawy ze skargi T. Sp. j. z siedzibą w L. na decyzję Głównego Inspektora Farmaceutycznego z dnia [...] lipca 2012 r. nr [...] w przedmiocie nakazu zaprzestania prowadzenia niezgodnej z przepisami reklamy apteki wraz z nałożeniem kary pieniężnej oddala skargę UZASADNIENIE Główny Inspektor Farmaceutyczny (zwany dalej Główny Inspektor Farmaceutyczny/organ odwoławczy) decyzją z dnia [...] lipca 2012 r. nr [...] po rozpatrzeniu odwołania Spółki: T. Sp.j. z siedzibą w L. (zwaną dalej skarżącą), prowadzącej aptekę ogólnodostępną o nazwie [...], położoną w [...] utrzymał w mocy decyzję [...] Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego (zwany dalej organ I instancji) z dnia [...] kwietnia 2012 r. 8 pharmakon

9 Zaskarżoną decyzją Główny Inspektor Farmaceutyczny utrzymał w mocy decyzję organu I instancji nakazującej zaprzestania prowadzenia reklamy apteki i jej działalności, polegającej na uczestnictwie w programie [...], nałożył karę pieniężną w kwocie zł oraz nadał decyzji w punkcie zaprzestania prowadzenia reklamy apteki i jej działalności rygor natychmiastowej wykonalności. Pismem z dnia [...] stycznia 2012 r. organ I instancji wezwał skarżącą do złożenia w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma wyjaśnień na okoliczność funkcjonowania programu [...] w aptece [...]kiem, położonej w [...], który to program w ocenie organu stanowi niedozwoloną reklamę apteki i jej działalności. Skarżąca poinformowała, iż - w jej ocenie - działanie programu [...] nie jest sprzeczne z obowiązującymi przepisami. Ponadto wskazała, że program [...] jest programem producenckim, organizowanym i finansowanym przez producentów, dotyczącym oferowanych przez nich wyrobów. Nie jest to program organizowany przez aptekę, finansowany przez nią czy promujący jej działalność. Ponadto wskazała, że producenci nawiązali współpracę z podmiotem trzecim - organizatorem programu Spółką: K. Sp. z o.o., a nie apteką. Program [...] może być również realizowany w innych podmiotach, nie tylko aptekach. Organ I instancji wezwał do złożenia w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma wyjaśnień: - czy apteka [...], położona w [...] przy ul. [...] nadal uczestniczy w programie [...] oraz czy spółka zawarła z organizatorem programu Spółką: K. Sp. z o. o. umowę w przedmiocie uczestnictwa w powyższym programie; - czy w systemie komputerowym w aptece znajduje się zainstalowany program umożliwiający pacjentowi posiadającemu kartę naliczanie punktów w zamian za zakupione w aptece produkty; - jakich produktów dotyczy sprzedaż objęta punktacją; - czy pracownicy apteki otrzymali polecenie od przełożonych, co do rozprowadzania kart powyższego programu i innych broszur z nim związanych; - który z podmiotów uczestniczących w programie jest wydającym nagrody w zamian za punkty, a także który te nagrody finansuje, oraz złożenia poświadczonej za zgodność z oryginałem umowy łączącej skarżącą i Spółkę: K. Sp. z o.o. Pismem z dnia [...] lutego 2012 r. skarżąca potwierdziła swoje uczestnictwo w programie [...] oraz posiadanie umowy ze Spółką: K. Sp. z o. o. Dodała, że w systemie komputerowym funkcjonującym w aptece znajduje się program, o którym mowa w pytaniu Kierownika Delegatury w [...]. Ponadto poinformowała, że sprzedaż objęta punktacją dotyczy suplementów diety, kosmetyków oraz sprzętu medycznego, a pracownicy nie otrzymali polecenia rozprowadzania kart programu. Ponadto w piśmie zaznaczono, że podmiotem finansującym program jest wyłącznie Spółka: K. Sp. z o.o., a nagrody są wydawane bądź przez tą właśnie spółkę bądź przez aptekę na zlecenie ww. spółki. Do pisma załączono: Regulamin uczestnictwa w programie pod nazwą [...], Umowę o współpracę marketingową ze Spółką: K. Sp. z o. o. z dnia [...] sierpnia 2009 r. z aneksami: nr 1 z dnia [...] stycznia 2010 r., nr 2 z dnia [...] czerwca 2010 r. i nr 3 z dnia [...] stycznia 2012 r. Decyzją z dnia [...] kwietnia 2012 r., organ I instancji: I. nakazał zaprzestania prowadzenia reklamy apteki i jej działalności, polegającej na uczestnictwie w programie [...], II. nałożył karę pieniężną w kwocie zł (słownie złotych: dwa tysiące pięćset), III. nadał decyzji w pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności. Organ I instancji podniósł, że zgodnie z art. 94a ustawy Prawo farmaceutyczne zabroniona jest reklama aptek, punktów aptecznych i ich działalności. Uznał, że nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki. Wskazał, że Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny sprawuje nadzór nad przestrzeganiem przepisów ustawy w tym zakresie. Organ I instancji podkreślił, iż z uwagi na fakt, że ustawa Prawo farmaceutyczne nie zawiera definicji reklamy apteki, należy się w tym względzie posłużyć definicją zawartą w opracowaniach słownikowych oraz orzecznictwem sądów administracyjnych. Na tej podstawie stwierdził, że reklamą apteki jest każdego rodzaju informacja, której celem jest zachęta do nabycia oferowanych przez aptekę towarów lub skorzystania z określonych usług. Reklama może przyjmować różne formy, w szczególności: haseł, sloganów, spotów TV, ulotek, billboardów, folderów czy gazetek. Za reklamę apteki zostały uznane również czynności polegające na wręczaniu bonów rabatowych, umieszczanie obok nazwy apteki napisu niskie ceny, wysokie rabaty. Za działania reklamowe powinny być uznane również takie działania, których zamierzonym celem jest pozyskanie nowych klientów lub zatrzymanie starych. Ponadto na gruncie art. 94a ustawy Prawo farmaceutyczne za reklamę apteki i jej działalności uznaje się każde działanie poza informowaniem o lokalizacji i godzinach pracy apteki. Jego zdaniem wg Regulaminu programu [...], który wszedł w życie [...] stycznia 2012 r., apteka wydaje uczestnikom kartę do zbierania plusów. Uczestnik programu za zgromadzone na karcie plusy może otrzymać nagrodę z Katalogu Nagród znajdującego się na stronie internetowej [...]. Apteka prowadzi listę uczestników, którym wydano nagrody. Pracownicy udzielają wszelkich informacji i wyjaśnień dotyczących programu. W ocenie organu I instancji udział apteki [...], położonej w [...] przy ul. [...], w programie [...] zachęca uczestników programu - pacjentów do dokonywania zakupów w tej właśnie aptece i tym samym ten fakt uznać za reklamę apteki i jej działalności. Program stwarza warunki przymuszania do związania się z apteką oraz ma na celu zwiększenie obrotu w aptece uczestniczącej w programie. Ponadto informowanie na stronach internetowych o programie, warunkach uczestnictwa w nim oraz o wykazie aptek uczestniczących, w tym apteki położonej przy ul. [...] w [...] stanowi reklamę apteki i jej działalności. Od powyższej decyzji odwołała się skarżąca. Wniosła o jej uchylenie decyzji w całości i umorzenie postępowania pierwszej instancji. Zarzuciła organowi I instancji błędną wykładnię art. 94a ustawy - Prawo farmaceutyczne poprzez przyjęcie, iż w omawianym stanie faktycznym uczestnictwo prowadzonej przez stronę apteki w programie [...] narusza ustawowy zakaz reklamy aptek. Nie kwestionowała stanu faktycznego opisanego w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Nie zgodziła się z wnioskiem organu, że uczestnictwo apteki w programie [...] stanowi jej reklamę zabronioną przez art. 94a ustawy - Prawo farmaceutyczne. Jej zdaniem organ błędnie zakwalifikował program, który stanowi reklamę produktową, jako reklamę apteki. Wskazała, że charakter programu nie pozwala go zakwalifikować jako reklamy apteki, gdyż nie jest nakierowany na konkretną aptekę (co stanowi jeden z wyznaczników definicji reklamy apteki w orzecznictwie). pharmakon 9

10 Zdaniem skarżącej przywołane przez [...] Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego przykłady konkretnych reklam w orzecznictwie nie odpowiadają zasadom działalności programu. Program zachęca do zakupu produktów, ale w żadnym miejscu nie odwołuje się do konkretnej apteki. Może być promocją produktu prowadzoną w dowolnej aptece i w każdym punkcie handlowym. Ponadto stwierdziła, że program [...] jest programem producenckim, organizowanym i finansowanym przez producentów wyrobów, nie jest w żadnym stopniu organizowany przez aptekę, finansowany przez nią, czy promujący jej działalność. Jej zdaniem program nie jest żadnym programem lojalnościowym. Istotą jego nie jest promocja aptek, ale promocja produktów wśród konsumentów, budowanie lojalności pacjenta wobec produktu, nie zaś wobec marki apteki. Wskazała, że reklama i promocja produktu prowadzona w aptekach jest zgodna z prawem. Główny Inspektor Farmaceutyczny, po zapoznaniu się z zebraną w niniejszej sprawie dokumentacją, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Jego zdaniem przepis art. 94a ust. 1 ustawy - Prawo farmaceutyczne nie zawiera, podobnej do zawartej w art. 52 ust. 1 ww. ustawy definicji reklamy apteki (zawiera tylko zamknięty katalog czynności, które reklamy nie stanowią - nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego). Powołując się na orzecznictwo sądowe organ odwoławczy wskazuje, że za reklamę działalności apteki«lub punktu aptecznego można uznać działalność polegającą na informowaniu i zachęcaniu do zakupu produktu leczniczego lub wyrobu medycznego w danej aptece lub punkcie aptecznym, mającą na celu zwiększenie ich sprzedaży. Reklamą apteki może być każde działanie, skierowane do publicznej wiadomości, zmierzające do zwiększenia sprzedaży produktów leczniczych i wyrobów medycznych w niej oferowanych. W ocenie Głównego Inspektora Farmaceutycznego jedną z form reklamy są programy lojalnościowe. Celem programów lojalnościowych jest pozyskanie grupy lojalnych klientów, regularnie nabywających towary lub korzystających z usług organizatora programu lojalnościowego (bądź zleceniodawcy organizacji programu lojalnościowego), kształtowanie jego pozytywnego wizerunku wśród klientów, obniżki kosztów dotarcia do klienta z kolejną ofertą jak również rozpoznanie potrzeb klientów. Podstawą sukcesu programu lojalnościowego jest wywołanie u klienta emocjonalnego zaangażowania. Osiągnięcie tego celu może nastąpić przez zaoferowanie mu takiej usługi lub produktu, które sprawią, że poczuje zarówno korzyści o charakterze emocjonalnym, jak i ekonomicznym. Czynność klienta, jako przedmiot programu lojalnościowego, może polegać na samym zachowaniu się człowieka (np. pozostawaniu lojalnym klientem) albo na zachowaniu zakończonym rezultatem (np. nabyciu towaru lub usługi). Rezultat jest traktowany szeroko: jako cel, do którego prowadzi określone zachowanie się człowieka. Programy lojalnościowe zapewniają nie tylko podniesienie sprzedaży i często osłabienie pozycji konkurencji, ale i bezpłatną reklamę, gdyż przyciągają klientów do konkretnych aptek zachęcając ich w ten sposób do nabywania produktów leczniczych. Dystrybutorzy próbują w ten sposób zachęcić pacjentów, którzy rozpoznając znak programu motywowani są do dokonywania zakupów, uzyskując w ten sposób dodatkowe korzyści. Zdaniem organu odwoławczego folder ( [...] ) zawiera nie tylko produkty, za zakup których naliczane są punkty, ale również inne suplementy diety oraz produkty lecznicze. Nie zawiera również reklam wszystkich suplementów diety, za które naliczane są punkty, co zważywszy na twierdzenia strony, iż ów program ma promować określone suplementy diety i dążyć do zwiększenia ich sprzedaży. Kwietniowy folder (obowiązujący w dniu wydania decyzji przez organ pierwszej instancji) zawiera poza logiem programu [...] również logo używane przez apteki [...] w wersji [...]. Taki układ graficzny sugeruje bezpośrednie powiązanie programu [...] z aptekami [...] (których adresy wymienione są na ostatniej stronie folderu), a umieszczenie w katalogu produktów (w atrakcyjnych cenach) spoza listy tych, których zakup gwarantuje dodanie plusów na karcie uczestnika programu sugeruje, że w rzeczywistości program [...] stanowi nie reklamę producentów suplementów diety, a ma na celu przyciągnięcie klientów do aptek sieci [...]. Ponadto połączenie loga [...] z logiem [...] jest nakierowane na ścisłe powiązanie obu znaków handlowych w świadomości potencjalnych klientów. W związku z powyższym Główny Inspektor Farmaceutyczny uważa, że program [...] nie promuje tylko producentów wymienionych na stronie internetowej [...] suplementów diety, ale przede wszystkim promuje markę sieci [...], a w rezultacie aptekę o nazwie [...] mieszczącą się w [...]. Zdaniem organu odwoławczego wg Regulaminu Uczestnictwa w Programie pod nazwą [...] w dziale VI uregulowane jest, że Punkt uczestniczący w programie (czyli apteka) prowadzi listę Uczestników, którym wydano nagrody. W aptece uczestnik programu zgłasza również zastrzeżenia, co do liczby plusów akumulowanych na Karcie. W tym samym miejscu Uczestnik składa reklamację, co do otrzymanej nagrody. Ponadto wg punktu 6 tegoż działu to personel apteki udziela wszelkich informacji i wyjaśnień dotyczących programu. Biorąc to pod uwagę Główny Inspektor Farmaceutyczny orzekł jak w sentencji. Skargę na powyższą decyzję wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skarżący, wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości, zasądzenie na rzecz skarżącej zwrotu kosztów postępowania, wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji do czasu rozpatrzenia skargi. Zarzucił jej naruszenie prawa materialnego, tj. przepisu art. 94a ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2012 r. poprzez przyjęcie, iż w omawianym stanie faktycznym uczestnictwo prowadzonej przez skarżącą apteki ogólnodostępnej w Programie [...] narusza ustawowy zakaz reklamy aptek ustanowiony przez wyżej wymieniony przepis. Co do zasady, skarżąca podtrzymuje argumentację zawartą w odwołaniu od decyzji organu I instancji, wzmacniając stanowisko odniesieniem się do treści uzasadnienia decyzji organu II instancji. Skarżąca nie kwestionuje ustalonego przez Organy obu instancji stanu faktycznego niniejszej sprawy. Kwestionuje wnioski wysnute na tle ustalonego stanu faktycznego, tj. uznanie uczestnictwa apteki w programie [...] (dalej Program ) za reklamę apteki, zabronioną przez art. 94a ustawy Prawo farmaceutyczne. Skarżąca zarzuca Organowi II instancji błędne rozumienie powołanego przepisu, polegające na nie odróżnieniu reklamy apteki od reklamy produktowej, w pełni zgodnej z obowiązującymi przepisami. Jej zdaniem reklama produktu, a za taką skarżąca konsekwentnie uważa Program, nie mieści się w zakresie reklamy apteki. Nie zgadza się z wnioskiem, iż udział apteki strony skarżącej w Programie zachęca uczestników programu do dokonywania zakupu produktów w tej aptece. W ocenie skarżącej tak w istocie nie jest, 10 pharmakon

11 albowiem Program zachęca do zakupu produktów, jednak w żadnym miejscu nie odwołuje się do żadnej konkretnej apteki i może być promocją produktu prowadzoną w dowolnej aptece i w każdym innym punkcie handlowym. Wskazuje, że na tym głównie opiera się różnica pomiędzy reklamą apteki a reklamą produktu, której organ odwoławczy nie dostrzega. Uznała, że organizacja i funkcjonowanie Programu [...], nie naruszają dyspozycji art. 94a ustawy. Biorąc pod uwagę te okoliczności wnoszono jak na wstępie. W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał stanowisko. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje. Zgodnie z przepisem art. 1 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W świetle powołanego przepisu ustawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w zakresie swojej właściwości ocenia zaskarżoną decyzję administracyjną z punktu widzenia jej zgodności z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego, według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania tego aktu. Sąd administracyjny nie ocenia rozstrzygnięcia organu administracji pod kątem jego słuszności, czy też celowości, jak również nie rozpatruje sprawy kierując się zasadami współżycia społecznego. Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 270; dalej także: p.p.s.a.). Rozpoznając sprawę w świetle powołanych wyżej kryteriów, skarga nie zasługuje na uwzględnienie. Przedmiotem skargi jest decyzja Głównego Inspektora Farmaceutycznego z dnia [...] lipca 2012 r. utrzymująca w mocy decyzję [...] Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego z dnia [...] kwietnia 2012 r. Zgodnie z art. 94a ust. 1 ustawy - Prawo farmaceutyczne zabroniona jest reklama aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności. Nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego. Przepis ten nie zawiera zatem, podobnej do zawartej w art. 52 ust. 1 ww. ustawy, definicji reklamy apteki (zawiera tylko zamknięty katalog czynności, które reklamy nie stanowią - nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego), jednakże w orzecznictwie można znaleźć próby doprecyzowania tego pojęcia. Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 1 lutego 2008 r. (sygn. akt VI I SA/Wa 1960/07, podobnie: sygn. akt VI I SA/Wa 1914/07) stwierdził: Przy zastosowaniu analogii do ustawowej definicji reklamy produktu leczniczego, określonej w art. 52 ust. 1 ustawy Prawo Farmaceutyczne, za reklamę działalności apteki lub punktu aptecznego można uznać działalność polegającą na informowaniu i zachęcaniu do zakupu produktu leczniczego lub wyrobu medycznego w danej aptece lub punkcie aptecznym, mającą na celu zwiększenie ich sprzedaży. Reklamą apteki może być każde działanie, skierowane do publicznej wiadomości, zmierzające do zwiększenia sprzedaży produktów leczniczych i wyrobów medycznych w niej oferowanych. Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 1 kwietnia 2008 r. (sygn. akt VI I SA/Wa 1739/07) gdzie sąd stwierdził: Reklamą działalności apteki lub punktu aptecznego będzie każda Ich działalność, niezależnie od formy i metody jej przeprowadzenia oraz użytych do jej realizacji środków, jeśli celem tej działalności jest zwiększenie sprzedaży produktów leczniczych lub wyrobów medycznych w danej aptece lub punkcie aptecznym, za reklamę działalności apteki lub punktu aptecznego można uznać działalność polegającą na informowaniu i zachęcaniu do zakupu produktu leczniczego lub wyrobu medycznego w danej aptece lub punkcie aptecznym, mającą na celu zwiększenie ich sprzedaży. Doprecyzowując pojęcie reklamy aptek Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 14 maja 2008 r. (sygn. akt VI I SA/Wa 2215/07, ale też: sygn. akt VI I SA/Wa 1985/07, sygn. akt VI I SA/Wa 698/08) oparł się na opracowaniach słownikowych definicji pojęcia reklamy i stwierdził, że: Reklamą jest działanie mające na celu zachęcenie potencjalnych klientów do zakupu konkretnych towarów lub do skorzystania z określonych usług ( Wielki Słownik Wyrazów Obcych pod redakcją M. Bańki, wyd. PWN, Warszawa 2003 r.). Na podstawie powyższych można stwierdzić, że reklamą apteki jest każdego rodzaju informacja, której celem jest zachęta do nabycia oferowanych przez aptekę towarów lub skorzystania z określonych usług. Reklama może przyjmować różne formy, w szczególności: haseł, sloganów, spotów TV, ulotek, billboardów, folderów czy gazetek. Za reklamę apteki zostały uznane również czynności polegające na wręczaniu bonów rabatowych, umieszczanie obok nazwy apteki napisu niskie ceny, wysokie rabaty. Za działania reklamowe powinny być uznane również takie działania, których zamierzonym celem jest pozyskanie nowych klientów lub zatrzymanie starych. Ponadto na gruncie art. 94a ustawy Prawo farmaceutyczne za reklamę apteki i jej działalności uznaje się każde działanie poza informowaniem o lokalizacji i godzinach pracy apteki. Wg Regulaminu programu [...], który wszedł w życie [...] stycznia 2012 r., apteka wydaje uczestnikom kartę do zbierania plusów. Uczestnik programu za zgromadzone na karcie plusy może otrzymać nagrodę z Katalogu Nagród znajdującego się na stronie internetowej [...]. Apteka prowadzi listę uczestników, którym wydano nagrody. Pracownicy udzielają wszelkich informacji i wyjaśnień dotyczących programu. Udział apteki [...], położonej w [...], w programie [...] zachęca uczestników programu - pacjentów do dokonywania zakupów w tej właśnie aptece i tym samym należy ten fakt uznać za reklamę apteki i jej działalności. Program stwarza warunki do związania się z apteką oraz ma na celu zwiększenie obrotu w aptece uczestniczącej w programie. Ponadto informowanie na stronach internetowych o programie, warunkach uczestnictwa w nim oraz o wykazie aptek uczestniczących, w tym apteki położonej w [...] stanowi reklamę apteki i jej działalności. Zdaniem Sądu jedną z form reklamy są programy lojalnościowe. Celem programów lojalnościowych jest pozyskanie grupy lojalnych klientów, regularnie nabywających towary lub korzystających z usług organizatora programu lojalnościowego (bądź zleceniodawcy organizacji programu lojalnościowego), kształtowanie jego pozytywnego wizerunku wśród klientów, obniżki kosztów dotarcia do klienta z kolejną ofertą jak również rozpoznanie potrzeb klientów. Podstawą sukcesu programu lojalnościowego jest wywołanie u klienta emocjonalnego zaangażowania. Osiągnięcie tego celu może pharmakon 11

12 nastąpić przez zaoferowanie mu takiej usługi lub produktu, które sprawią, że poczuje zarówno korzyści o charakterze emocjonalnym, jak i ekonomicznym. Czynność klienta, jako przedmiot programu lojalnościowego, może polegać na samym zachowaniu się człowieka (np. pozostawaniu lojalnym klientem) albo na zachowaniu zakończonym rezultatem (np. nabyciu towaru lub usługi). Rezultat jest traktowany szeroko: jako cel, do którego prowadzi określone zachowanie się człowieka. W literaturze programy lojalnościowe definiowane są również jako służące przyciągnięciu nowych klientów i zatrzymaniu starych, mają za zadanie doprowadzenie do wzrostu sprzedaży poprzez budowanie lojalności wśród obecnych najbardziej wartościowych klientów czy jako narzędzia promocji konsumenckiej stosowanej w sprzedaży, w którym konsumenci nagradzani są w zależności od częstotliwości nabywania produktów lub usług danej firmy i wielkości zakupów. Programy lojalnościowe zapewniają nie tylko podniesienie sprzedaży i często osłabienie pozycji konkurencji, ale i bezpłatną reklamę, gdyż przyciągają klientów do konkretnych aptek zachęcając ich w ten sposób do nabywania produktów leczniczych. Dystrybutorzy próbują w ten sposób zachęcić pacjentów, którzy rozpoznając znak programu motywowani są do dokonywania zakupów, uzyskując w ten sposób dodatkowe korzyści. W zakładce na stronie internetowej programu można było również zapoznać się z [...] - folderem reklamowym zawierającym ( Prawo reklamy i promocji E.Traple, Lexis Nexis, wydanie 1, 2007 r., s ) reklamy produktów leczniczych oraz suplementów diety. Powyższy folder zawierał nie tylko produkty, za zakup których naliczane są punkty, ale również inne suplementy diety oraz produkty lecznicze. Nie zawierał również reklam wszystkich suplementów diety, za które naliczane są punkty. Zważywszy na twierdzenia strony, iż ów program ma promować określone suplementy diety i dążyć do zwiększenia ich sprzedaży takie rozwiązanie jest niezrozumiałe. Kwietniowy folder (obowiązujący w dniu wydania decyzji przez organ pierwszej instancji) zawierał poza logiem programu [...] również logo używane przez apteki [...] w wersji Tanie suplementy diety. [...]. Taki układ graficzny sugerował bezpośrednie powiązanie programu [...] z aptekami [...] (których adresy wymienione były na ostatniej stronie folderu), a umieszczenie w katalogu produktów (w atrakcyjnych cenach) spoza listy tych, których zakup gwarantuje dodanie plusów na karcie uczestnika programu sugeruje, że w rzeczywistości program [...] stanowi nie reklamę producentów suplementów diety, a ma na celu przyciągnięcie klientów do aptek sieci [...]. Ponadto, połączenie loga [...] z logiem [...] jest nakierowane na ścisłe powiązanie obu znaków handlowych w świadomości potencjalnych klientów. W związku z powyższym sąd uważa, że program [...] nie promuje tylko producentów wymienionych na stronie internetowej [...] suplementów diety, ale przede wszystkim promuje markę sieci [...], a w rezultacie aptekę o nazwie [...] mieszczącą się w [...]. Wg Regulaminu Uczestnictwa w Programie pod nazwą [...] w dziale V I uregulowane jest, że Punkt uczestniczący w programie (czyli apteka) prowadzi listę Uczestników, którym wydano nagrody. Znaczy to również, że apteka wydaje nagrody w programie. W aptece uczestnik programu zgłasza również zastrzeżenia, co do liczby plusów akumulowanych na Karcie. W tym samym miejscu Uczestnik składa reklamację, co do otrzymanej nagrody. Ponadto wg punktu 6 tegoż działu to personel apteki udziela wszelkich informacji i wyjaśnień dotyczących programu. W piśmie z dnia [...] lutego 2012 r. strona przyznała również, że w systemach komputerowych apteki funkcjonują programy służące do naliczania punktów w zamian za zakupione w aptece produkty. Z powyższego wynika, że apteka prowadzona przez Spółkę: T. Sp.j. aktywnie uczestniczy w programie lojalnościowym [...]. Z tego względu należy przedmiotowy program uznać za niedozwoloną reklamę apteki i jej działalności. Należy również zauważyć, że takie czynności jak: naliczanie punktów, wydawanie nagród, realizowanie reklamacji czy udzielanie wyjaśnień i informacji dotyczących programu nie mieszczą się w katalogu usług farmaceutycznych z art. 86 ust. 2 ustawy - Prawo farmaceutyczne, który obejmuje jedynie: 1) wydawanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych, określonych w odrębnych przepisach, 2) sporządzanie leków recepturowych, w terminie nie dłuższym niż 48 godzin od złożenia recepty przez pacjenta, a w przypadku recepty na lek recepturowy zawierający środki odurzające lub oznaczonej wydać natychmiast - w ciągu 4 godzin, 3) sporządzenie leków aptecznych, 4) udzielanie informacji o produktach leczniczych i wyrobach medycznych. Punkt 8 tegoż artykuły stanowi, że w aptekach ogólnodostępnych na wydzielonych stoiskach można sprzedawać produkty określone w art. 72 ust. 5 posiadające wymagane prawem atesty lub zezwolenia (czyli np. suplementy diety), pod warunkiem że ich przechowywanie i sprzedaż nie będą przeszkadzać podstawowej działalności apteki. Zgodnie z definicją pojęcia apteka zawartą w ust. 1 art. 86 Prawa farmaceutycznego apteka jest placówką ochrony zdrowia publicznego, w której osoby uprawnione świadczą w szczególności usługi farmaceutyczne, o których mowa w ust. 2. Zawarty w definicji apteki zapis w szczególności należy bowiem odczytywać z uwzględnieniem treści ust. 9 art. 89 ww. ustawy, zgodnie z którym tylko minister właściwy do spraw zdrowia może określić, w drodze rozporządzenia, inne rodzaje działalności niż określone w ust. 2-4 i 8 związane z ochroną zdrowia dopuszczalne do prowadzenia w aptece. W ocenie Sądu, udzielanie wyjaśnień i informacji dotyczących programu nie mieszczą się w katalogu usług farmaceutycznych związanych z ochroną zdrowia. Z tego względu program [...] sąd uznaje za reklamę sieci aptek [...], a nie reklamę produktową. [...] Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny w [...] prawidło nałożył zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 129b ust. 1 i ust. 2 ustawy - Prawo farmaceutyczne na Spółkę: T. Sp.j. karę pieniężną w wysokości zł. Zgodnie z wymienionym przepisem nałożenie kary na tego, kto prowadzi niedozwoloną art. 94a ustawy Prawo farmaceutyczne reklamę aptek, punktów aptecznych i ich działalności, jest obligatoryjne. Nadto organ odwoławczy wydając decyzję nie naruszył art. 6 k.p.a i 7 k.p.a, bowiem działał na podstawie przepisów prawa, podjął wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Wobec niezasadności zarzutów skargi oraz niestwierdzenia przez Sąd z urzędu tego rodzaju uchybień, które mogłyby mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia, które Sąd ma obowiązek badać z urzędu - skargę należało oddalić. Z tych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji. 12 pharmakon

13 XXIV Okręgowy Zjazd Aptekarzy Wystąpienie Prezesa Szanowne Koleżanki i Koledzy, Szanowni Goście! Kiedy spotykaliśmy się na Zjeździe naszej Izby w tym samym miejscu równo rok temu, mieliśmy wielkie nadzieje, że po pierwszych kilku miesiącach funkcjonowania nowej ustawy refundacyjnej oraz znowelizowanej ustawy Prawo farmaceutyczne, w końcu polscy aptekarze będą mogli wykonywać swój zawód w warunkach poszanowania podstawowych zasad wspólnych dla zawodów zaufania publicznego. Codziennie dolnośląscy aptekarze pomagają ponad pacjentów, wydając im niezbędne produkty lecznicze i wyroby medyczne oraz udzielając im niezależnych porad fachowych dotyczących ich stosowania. W skali jednego miesiąca jest to już ogromna liczba ponad 3 miliony pacjentów. Jeśli uzmysłowimy sobie fakt, że analizy przeprowadzone w wielu krajach wskazują, że z 10 statystycznych pacjentów odwiedzających aptekę, 4 6 nie potrzebuje już korzystać z pomocy innych elementów systemu ochrony zdrowia można stwierdzić, że dzięki ciężkiej pracy wysokiej klasy specjalistów aptekarzy każdego miesiąca ponad milion pacjentów na Dolnym Śląsku nie musi korzystać z pomocy lekarzy pogotowia oraz lekarzy POZ. W żadnym wypadku nie są to działania antagonizujące grupy zawodowe aptekarzy i lekarzy, ponieważ dzięki temu lekarze przyjmujący pacjentów mają znacznie więcej czasu na wywiad z pacjentem i mogą się lepiej skoncentrować na leczeniu trudniejszych przypadków. Aptekarze odgrywają kluczową rolę również w zwiększaniu poziomu stosowania się pacjentów do zalecanej terapii szczególnie w przypadku pacjentów przewlekle chorych, stosujących równocześnie wiele różnych leków. Można sobie tylko wyobrazić, jak ogromne byłoby dodatkowe obciążenie logistyczne i finansowe pogotowia, szpitali i zakładów POZ, jeśli każdego miesiąca zgłaszałoby się do tych ośrodków ponad milion dolnośląskich pacjentów! Obawiam się, że tak się stanie, kiedy apteki zostałyby przekształcone w sklepy czy nawet supermarkety z lekami! Swoje obawy opieram na wiedzy dotyczącej krajów, w których te niekorzystne procesy już zaszły. Właściwe funkcjonowanie aptek jest wyjątkowo korzystne dla społeczeństwa, jak również daje ogromne oszczędności dla budżetu ochrony zdrowia i budżetu państwa. To wielka wartość, której nie możemy stracić. Ta ogromna wartość dodana, wnoszona każdego dnia przez aptekarzy, podkreślona została również w dokumencie Strategia Europejskiej Farmacji Aptecznej, który został uroczyście opublikowany w dniu 3 grudnia 2012 r. w Brukseli, jak również w Warszawie i wielu innych stolicach europejskich. Niestety, na skutek wielu niekorzystnych decyzji jest już powszechnie wiadomo, że aptekarstwo polskie wywraca się. W ostatnim czasie pojawiły się w ogólnopolskich mediach alarmujące doniesienia na ten temat: w roku 2012 ponad osób straciło pracę w aptekach i hurtowniach, co jest również dowodem na to, że problemy ekonomiczne aptek dotyczą w takim samym stopniu pracowników, jak i właścicieli aptek wielokrotnie zwracaliśmy już na to uwagę, 42% aptek utraciło pod koniec 2012 r. płynność finansową Wielu aptekarzy zgodziło się ponieść poważne straty finansowe wynikające z wprowadzenia od 1 stycznia 2012 r. bardzo niekorzystnego systemu naliczania marż aptecznych w zamian za ustabilizowanie sytuacji i skończenie z wolną amerykanką dominującą w polskim systemie aptecznym. Chociaż dzisiaj wiemy już, że wbrew alarmującym ostrzeżeniom naszej Izby, wielu z tych aptekarzy pharmakon 13

14 nie wyobrażało sobie, że straty te będą aż tak duże. Dopiero kilka miesięcy temu specjaliści IMS podali, że miesięczna marża apteczna statystycznej polskiej apteki zmniejszyła się do tego stopnia, że w kilku tysiącach aptek nie pokrywa już kosztów ich funkcjonowania. Prognozy naszej Izby, które publikowaliśmy już w drugiej połowie 2011 r., przewidywały taki rozwój wydarzeń. Ale dzisiaj widać wyraźnie, że ta marketingowa agresja wcale się nie skończyła wręcz odwrotnie, narasta z coraz większą siłą. Do naszej Izby wpływa ogromna ilość informacji dotyczących łamania zakazu reklamy aptek (ulotki, gazetki, zdjęcia, listy do pacjentów). Szczególnie duże sieci apteczne prowadzą nadal wiele działań marketingowych. Na początku próbowali udowadniać, że nie jest to reklama aptek, ale teraz nawet i na to się nie wysilają. Zamieszczają reklamy swoich aptek nawet w ogólnopolskich dziennikach lub czasopismach, na stronach internetowych, wysyłają pocztą lub drogą mailową miliony listów o charakterze reklamowym do pacjentów, podpisują umowy z bankami oraz firmami ubezpieczeniowymi, które kierują pacjentów tylko do określonych aptek. Aptekarze widząc tę skalę łamania prawa i skalę bezkarności zadają sobie codziennie pytanie czy my żyjemy w państwie prawa w którym powinna obowiązywać podstawowa zasada konstytucji dotycząca równości podmiotów i obywateli wobec prawa? Zdecydowana większość aptekarzy będących właścicielami indywidualnych aptek dostosowała się do znowelizowanego Prawa Farmaceutycznego chcemy wrócić do normalności będącej standardem w krajach Unii Europejskiej. Aptekarze liczyli też, że nastąpią powroty pacjentów, że wreszcie na pierwszym miejscu będzie stawiana jakość usług farmaceutycznych, a nie pozbawiona wszelkich zasad wojna cenowa. Jednak po ponad roku od wejścia w życie znowelizowanych przepisów aptekarze ci nie zauważyli, aby w znaczący sposób nastąpiły 14 powroty pacjentów do ich aptek. Wywołuje to frustrację, ponieważ wielu aptekarzy na te powroty bardzo liczyło miało to w pewnym stopniu zrekompensować drastyczną obniżkę marż aptecznych na leki refundowane. Ale byłoby to możliwe wówczas, kiedy wszystkie podmioty prowadzące apteki respektowałyby obowiązujące prawo dotyczące zakazu reklamy aptek i ich działalności. I należy w tym miejscu podkreślić, że zapis ten nie jest czymś wyjątkowym, ponieważ dotyczy również pozostałych zawodów zaufania publicznego w Polsce - adwokatów, radców prawnych, lekarzy, lekarzy dentystów, lekarzy weterynarii, jak również komorników. I dotychczas nie słyszeliśmy, aby prawnicy, którzy twierdzą, że zakaz reklamy aptek jest rzekomo niezgodny z polską konstytucją, kwestionowali zgodność z konstytucją zakazu reklamy np. swoich zawodów prawniczych. Czy tego typu przypadki nie są przykładami stronniczości i hipokryzji, zwłaszcza, że prawnicy również wykonują swój zawód w oparciu o zgłoszone rozpoczęcie działalności gospodarczej. Ustawę refundacyjną oraz nowelizację Prawa farmaceutycznego uchwalił polski Sejm, który znalazł uzasadnienie dla wprowadzonego zakazu reklamy aptek. Samorząd aptekarski zabiegał od lat o ten zapis, ale ustawę uchwalił Sejm. Jednak po 14 miesiącach od wejścia w życie zakazu reklamy aptek, w praktyce niestety widzimy, że część aptek nie respektuje tego zakazu. Nie rozumiemy zachowania administracji państwowej w tej tak ważnej dla naszego zawodu sprawie. W trakcie spotkania Prezesa NRA i prezesów okręgowych rad aptekarskich z Głównym Inspektorem Farmaceutycznym oraz wojewódzkimi inspektorami farmaceutycznymi usłyszeliśmy, że potrzebny jest jeszcze czas na wypracowanie przez inspekcję farmaceutyczną interpretacji prawnych i procedur dotyczących prowadzonych postępowań. Później otrzymywaliśmy informację, że już pharmakon po pierwszych wyrokach sądowych dotyczących łamania zakazu reklamy aptek nastąpi przełom w egzekwowaniu tego zakazu. Wyroki już są, a rozgoryczenie środowiska aptekarskiego świadczy o tym, że jest coraz gorzej, zamiast lepiej. Nie wiedzieć czemu w całej Polsce odrzucana jest deklaracja pomocy samorządu aptekarskiego, po stwierdzeniu przez inspektorów farmaceutycznych, że nie radzą sobie z tym problemem również ze względu na zbyt małą ilość pracowników w terenie. Kompletnie niezrozumiała jest dla nas całkowicie oderwana od rzeczywistości argumentacja negatywnych decyzji podejmowanych przez wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych i GIF, dotyczących składanych przez samorząd aptekarski wniosków o wszczęcie postępowań administracyjnych w sprawie łamania zakazu reklamy aptek oraz dopuszczenie samorządu aptekarskiego do tych postepowań na prawach strony. Niestety, świadczy to o całkowitym niezrozumieniu tak bulwersującego środowisko aptekarskie problemu, a niedawny artykuł prasowy dotyczący funkcjonowania GIF budzi nasze najwyższe zaniepokojenie co do motywów takiego postepowania. Dodatkowo dziwi nas fakt, że Policja i sąd powszechny, nie będąc wskazanymi w ustawie, poradziły sobie ze zdefiniowaniem, co jest złamaniem prawa w zakresie zakazu reklamy aptek, a co nie a wyspecjalizowany urząd pomimo upływu 14 miesięcy ma nadal z tym problem. Było to możliwe, ponieważ definicja zakazu reklamy aptek w Prawie farmaceutycznym jest na tyle prosta, że nie trzeba być fachowcem, aby ją zrozumieć. Bezkarność łamania zakazu reklamy uderza przede wszystkim w indywidualne apteki - które w zdecydowanej większości przestrzegają tego zakazu - i zagraża bezpośrednio ich egzystencji, szczególnie przy równoczesnym braku właściwej kontroli posiadania max. 1% aptek na terenie województwa i wyegzekwowania zakazu stosowania systemu sprzedaży bezpośredniej do aptek,

15 który jest również jednoznacznie zdefiniowany zarówno w Prawie farmaceutycznym, jak i w ustawie refundacyjnej. Polski Sejm wprowadził te trzy ważne regulacje mając na względzie przede wszystkim bezpieczeństwo i interes pacjentów. Powinny one być egzekwowane zarówno w interesie społecznym, jak i w interesie polskiego państwa. Są dowody na to, że w krajach, w których system detalicznej dystrybucji leków opanowały 2 lub 3 sieci apteczne, rządy tych państw mają bardzo ograniczony wpływ na politykę lekową. Brak właściwego nadzoru nad egzekwowaniem tych zasad jest też szczególnie przykry dla aptekarzy, ponieważ nowoczesny system dystrybucji detalicznej leków w Polsce został utworzony dzięki ich wieloletniej, ciężkiej pracy i często wymagało to zainwestowania wszystkich oszczędności i/lub kredytu bankowego a teraz aptekarzy się tego dorobku pozbawia. Dlaczego? Ponieważ duże sieci apteczne łamią bezkarnie prawo w naszym kraju. My nie oczekujemy nadzwyczajnych przywilejów oczekujemy tylko przestrzegania podstawowej zasady konstytucyjnej równości wobec prawa! Czasami słyszymy zarzuty, że samorząd aptekarski zajmuje się tyko reklamą aptek. Nie jest to prawda. Jednak należy wziąć pod uwagę fakt, że każda organizacja społeczna ma pewne priorytety działania, które wynikają z aktualnej sytuacji i postulatów jej członków. Dlaczego priorytetem samorządu aptekarskiego jest wyegzekwowanie zakazu reklamy aptek, zakazu systemu sprzedaży bezpośredniej do aptek oraz ograniczenia posiadania max. 1% aptek na terenie województwa ponieważ decyduje to o naszym być albo nie być zarówno właścicieli, jak i pracowników aptek. W nie mniejszym stopniu będzie to wkrótce dotyczyć również wydziałów farmaceutycznych uniwersytetów medycznych, ponieważ kto będzie chciał studiować tak trudny kierunek jak farmacja, aby później zasilić rzeszę bezrobotnych? Poza tym najpierw należy wyegzekwować obowiązujące prawo, aby z optymizmem pracować nad nowelizacją kolejnych zapisów. Zagadnienia ekonomiczne są też dlatego tak ważne, ponieważ prowadzenie opieki farmaceutycznej na wysokim poziomie wymaga odpowiednich nakładów finansowych i trudno jest mówić o wysokiej pozycji zawodowej pracując w aptece, która na skutek wprowadzonej najniższej marży aptecznej w Europie utraciła płynność finansową. Ale zakres prac prowadzonych w DIA jest bardzo szeroki: w ciągu ostatnich kilku miesięcy nasza Izba przedstawiła szczegółowe obliczenia dotyczące ekonomicznego aspektu dyżurów aptek oraz kosztów ich refundacji publikowaliśmy także szczegółowe opracowania dotyczące marż aptecznych podejmujemy inicjatywy w sprawie ograniczenia sprzedaży pozaaptecznej rozpoczęliśmy prace dotyczące ustawy o zawodzie aptekarza Komisja Integracji i Strategii Programowej umożliwia każdemu członkowi DIA przedstawienie interesujących propozycji, które będą wnikliwie rozpatrzone (często świeże spojrzenie pozwala na szukanie nowych rozwiązań), zakończyliśmy realizację drugiego projektu szkoleń finansowanych ze środków unijnych, który był dużo trudniejszy od pierwszego projektu, ponieważ był to projekt z tzw. pomocą publiczną. Również rozwiązujemy wiele problemów bieżących: problem dyżurów aptek Ten coraz większy problem pokazuje, że obiegowa opinia o zamożności właścicieli aptek jest już historią na 9 z 10 wymienianych powodów niechęci do dyżurowania, podawana jest przyczyna ekonomiczna nas po prostu na to nie stać. Jednak często po wielogodzinnych negocjacjach w starostwach udawało się osiągnąć kompromis w zakresie dyżurów aptek. Ale niestety trzeba też przyznać, że pomimo dużego wysiłku i wkładu pracy, zdarzały się też porażki w tym zakresie. problemy z funkcjonowaniem systemu informatycznego NFZ kontrole NFZ Kwestionowane kwoty refundacji stanowią bardzo niewielki procent budżetu NFZ, ale są to duże kwo- pharmakon 15

16 ty dla aptekarzy (dane otrzymane z NFZ). Nowelizacja rozporządzenia w sprawie recept lekarskich wprowadzona w marcu 2012 r. jest dużym sukcesem samorządu aptekarskiego i w znaczący sposób przyczyniła się do zmniejszenia ich uciążliwości dla aptek. Staraliśmy się i walczyliśmy o przejrzyste interpretacje obowiązujących przepisów. problem strat finansowych wynikających z przecen stanów magazynowych na skutek zmian na listach refundacyjnych modernizacja strony internetowej DIA i forum dyskusyjnego W roku 2012 pełniłem również funkcję Wiceprezesa Europejskiej Organizacji Farmaceutów (PGEU). Jest to funkcja honorowa, której kadencja trwa 12 miesięcy i jej pełnienie nie jest związane z żadnym etatem ani wynagrodzeniem. W tym czasie brałem aktywny udział w opracowywaniu Strategii Europejskiej Farmacji Aptecznej Systemu weryfikacji autentyczności leków likwidacja sprzedaży pozaaptecznej A także zainicjowałem prace nad aktualizacją bazy danych dotyczących marż aptecznych i opłaty stałej dla aptek w krajach Unii Europejskiej za wydawane leki oraz 16 opracowaniem obszernego dokumentu dotyczącego zaawansowanych usług farmaceutycznych w aptekach Jak Państwo widzicie, zakres prac prowadzonych przez Dolnośląską Izbę Aptekarską jest bardzo szeroki, ale w naszej Izbie określone zostały również priorytety działań, priorytety te określone zostały przede wszystkim przez Zjazdy Aptekarzy DIA oraz w trakcie posiedzeń Okręgowej Rady Aptekarskiej DIA. Również w trakcie obrad tegorocznego Zjazdu, odbywającego się w tak trudnym dla aptekarzy okresie, powinniśmy wytyczyć kierunek i priorytety działań naszej Izby. Będą to decyzje, które w dużym stopniu zaważą o przyszłości naszego zawodu. Jak nigdy wcześniej niezbędna jest wzajemna solidarność aptekarzy! Mam nadzieję, że zaproszeni goście wezmą aktywny udział w dyskusji nad strategią działania naszego samorządu oraz najbardziej skutecznymi metodami działania. Oczywiście oprócz wyżej wymienionych priorytetowych działań naszego samorządu bieżące prace w Dolnośląskiej Izbie Aptekarskiej będą również obejmować bardzo dobrze funkcjonujący system samopomocy koleżeńskiej dla aptekarzy znajdujących się w trudnej sytuacji pharmakon życiowej. Cieszy nas bardzo aktywna działalność Klubu Seniora, który w tym roku obchodził swoje XX-lecie. Prowadzimy też liczne działania na rzecz konsolidacji środowiska aptekarskiego poprzez organizację również imprez rekreacyjnych oraz zawodów sportowych. W wydarzeniach tych uczestniczyły niejednokrotnie setki aptekarzy nie tylko z Dolnego Śląska, ale również z wielu regionów Polski. Chciałbym na zakończenie mojego wystąpienia jeszcze raz bardzo serdecznie podziękować za wkład pracy i pomoc w wykonywaniu zadań naszego samorządu wszystkim członkom Rady, Prezydium i Komisji Problemowych, a także pani mecenas, pracownikom Biura Izby i wszystkim tym, którzy chociaż okazjonalnie wsparli swoją pracą działania naszej Izby. Bardzo dziękuję też wszystkim przybyłym delegatom, ponieważ nie należy ukrywać, że bez Państwa wsparcia, bez integracji środowiska, osiągnięcie nadrzędnego celu jakim jest stabilizacja aptekarstwa polskiego, będzie praktycznie niemożliwa. To jest wyjątkowo trudna kadencja i będzie prawdopodobnie decydująca dla przetrwania indywidualnych aptek w Polsce oraz utrzymania wysokiej pozycji zawodowej farmaceutów i związanych z tym adekwatnych wysokości wynagrodzeń i komfortu pracy stosownych do posiadanych wysokich kwalifikacji. Jest to tak samo ważne dla właścicieli jak i pracowników aptek. Musimy pamiętać, że nikt nam nie da niczego w prezencie, a do osiągnięcia sukcesu z pewnością potrzebna jest ciężka praca i dużo serca. I właśnie to robimy. Prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej DIA mgr farm. Piotr Bohater

17 XXIV Okręgowy Zjazd Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej Jelenia Góra 2-3 marca 2013 r. W dniach 2-3 marca 2013 r. w Jeleniej Górze odbył się XXIV Okręgowy Zjazd Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej. Inaugurując obrady, prezes ORA DIA we Wrocławiu, Piotr Bohater powitał serdecznie zgromadzonych delegatów oraz honorowych gości: - Panią Annę Zalewską - Posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, członka Sejmowej Komisji Zdrowia - Pana Marcina Zawiłę - Prezydenta Miasta Jeleniej Góry - mgr farm. Urszulę Sławińską-Zagórską - Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego - dr hab. Halinę Grajetę - prof. nadzw. Dziekana Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu - dr Grzegorza Kucharewicza - Prezesa Naczelnej Rady Aptekarskiej - mgr Annę Szafran - Sekretarza Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych - Panią Ewę Borowską - członka Rady Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych - dr n. farm. Piotra Brukiewicza - Prezesa Śląskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej - mgr farm. Andrzeja Prygla - Prezesa Opolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej - dr n. farm. Grzegorza Pakulskiego - Prezesa Kaliskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej - mgr farm. Stanisławę Makuchowską - Przewodniczącą Klubu Seniora DIA W godzinach popołudniowych na Zjazd przybył Wojewoda Dolnośląski - Pan Aleksander Marek Skorupa. Zwracając się do zebranych Prezes Piotr Bohater zaznaczył, iż jest to jeden z najważniejszych zjazdów w historii naszej Izby, ponieważ podjęte w jego trakcie decyzje będą w istotny sposób wpływać na los aptekarstwa w naszym regionie w najbliższej przyszłości. Sytuacja ekonomiczna aptek w całej Polsce jest bardzo zła. Dane IMS mówią o 12 tysiącach osób zwolnionych z aptek i hurtowni w roku ubiegłym. Widmo rosnącego bezrobocia w naszej grupie zawodowej staje się coraz bardziej realne. Toczymy batalię o przestrzeganie podstawowej zasady konstytucyjnej dotyczącej równości wobec prawa podmiotów niezależnie od ich wielkości - o równość wobec UCHWAŁA NR 1/ VI /2013 Na podstawie art. 27 pkt 3) ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich ( jednolity tekst Dz. U. Nr 136, poz. 856 z 2008 r. z poźn. zm.) i zgodnie z 2, pkt 3 Regulaminu Obrad Okręgowego Zjazdu Aptekarzy uchwalonego przez XIV Okręgowy Zjazd Aptekarzy DIA we Wrocławiu w dniach marca 2005 r., uchwala się, co następuje. 1. Po rozpatrzeniu, zatwierdza się roczne sprawozdanie Okręgowej Rady Aptekarskiej za rok Uchwała wchodzi w życie z dniem jej uchwalenia. A P E L XXIV Okręgowego Zjazdu Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu w sprawie trybu postępowań DIA dotyczących łamania zakazu reklamy aptek Na podstawie art. 27 pkt 1) ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich ( jednolity tekst Dz. U. 2008, Nr 136, poz. 856 ze zm.) i zgodnie z 2, pkt 1 Regulaminu Obrad Okręgowego Zjazdu Aptekarzy DIA we Wrocławiu stanowiącego załącznik nr 1 do uchwały nr 3 /2005 podjętej przez XIV Okręgowy Zjazd Aptekarzy DIA we Wrocławiu w dniach marca 2005 r., stanowi się, co następuje. Kolejne apteki w Polsce stają na krawędzi rentowności - od 2500 do 3000 aptek straciło już płynność finansową. Tylko w 2012 roku straciło też pracę w aptekach i hurtowniach ponad pracowników. Znalezienie pracy przez farmaceutów jest coraz trudniejsze, a w niektórych miastach i regionach Polski wręcz niemożliwe. Aktywna postawa Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej znacznie złagodziła sytuację w naszym województwie, ale niestety - nie jesteśmy w stanie otoczyć się murem, aby zatrzymać negatywny trend rozwoju wydarzeń. W sytuacji, kiedy na coraz większą skalę łamany jest zakaz reklamy aptek wprowadzony od 1 stycznia 2012r., a niektóre sieci apteczne prowadzą już kampanie reklamowe nawet w ogólnopolskich dziennikach i czasopismach, Delegaci Okręgowego Zjazdu Aptekarzy DIA wyrażają poparcie dla apelu ORA DIA podjętego w dniu 12 lutego 2013r. i apelują do członków DIA o aktywne przeciwstawienie się tym wyjątkowo groźnym dla naszego śro- pharmakon 17

18 dowiska przypadkom łamania obowiązującego prawa. Ponieważ wszystkie złożone dotychczas przez DIA wnioski o wszczęcie postępowań administracyjnych w sprawie łamania zakazu reklamy aptek oraz wnioski o dopuszczenie DIA do tych postępowań na prawach strony zostały odrzucone, zarówno przez Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego, jak i Głównego Inspektora Farmaceutycznego, członkowie ORA DIA podjęli na nadzwyczajnym posiedzeniu w dniu 23 stycznia 2013 r. decyzję o złożeniu skarg na te decyzje do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Jednak, ze względu na fakt, że wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie dotyczące złożonych przez DIA skarg zapadną dopiero za kilka lub kilkanaście miesięcy, delegaci na Okręgowy Zjazd Aptekarzy DIA we Wrocławiu podjęli w trakcie obrad w dniu 3 marca 2013r. decyzję o konieczności zgłaszania każdego przypadku łamania zakazu reklamy aptek również na Policję lub do Prokuratury oraz do UOKiK. Na skuteczność tych zgłoszeń duży wpływ będzie miało zaangażowanie członków DIA w tym zakresie zarówno właścicieli, jak i pracowników aptek. Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że w obecnej sytuacji może to być jedyna skuteczna droga prowadząca do wyeliminowania przypadków łamania zakazu reklamy aptek. Delegaci na Okręgowy Zjazd Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu podjęli decyzję, że będą składać na Policję lub do Prokuratury oraz do UOKiK wnioski dotyczące przypadków łamania zakazu reklamy aptek i apelują równocześnie do wszystkich członków DIA, aby aktywnie przyłączyli się do tej inicjatywy. Dolnośląska Izba Aptekarska ma już przygotowane wzory odpowiednich wniosków oraz zapewni wsparcie pełnomocników prawnych z zewnętrznej kancelarii prawnej współpracującej z DIA. Koszty logistyczne oraz obsługi prawnej składanych wniosków pokryte zostaną z budżetu DIA. Apelujemy do wszystkich członków DIA o pilne zgłaszanie do Biura DIA gotowości składania wniosków na Policję lub do Prokuratury oraz do UOKiK. Musimy wykazać niezbędną inicjatywę i determinację, ale też i solidarność naszej grupy zawodowej w walce o wyegzekwowanie zakazu reklamy aptek, ponieważ w takim stanie rzeczy nie da się funkcjonować i wykonywać zawodu. 18 pharmakon prawa indywidualnych aptek oraz aptek sieciowych. Walczymy o prawdę, wolność i rangę naszego zawodu. Świadomi odpowiedzialności za setki tysięcy pacjentów odwiedzających każdego dnia apteki, nie możemy pozwolić, aby zamiast rzetelnej i odpowiedzialnej pomocy otrzymywali tylko koszyk pełen promocji wynikający z nakazów sprzedażowych. Trudna sytuacja ekonomiczna aptek spowodowana przez bardzo niskie marże na leki refundowane i pogłębiającą się stagnację gospodarczą w państwie dodatkowo pogarszana jest przez nieuczciwą konkurencję prowadzoną przez podmioty łamiące zakaz reklamy aptek. Zakaz ten uchwalił Sejm Rzeczypospolitej Polskiej znajdując dla niego uzasadnienie w interesie pacjentów i uwzględniając również fakt, że zakazem reklamy w interesie społecznym objęte są pozostałe zawody zaufania publicznego prawnicy, lekarze, lekarze dentyści, lekarze weterynarii. Tym bardziej budzi zdziwienie fakt opieszałości w działaniu organów państwa powołanych do egzekwowania tego prawa. Prezes Piotr Bohater podkreślił w swoim wystąpieniu, że nie oczekujemy żadnych specjalnych przywilejów, domagamy się tylko respektowania podstawowej zasady równości wobec prawa. Dzięki ciężkiej i konsekwentnej pracy naszej Izby udało się w naszym regionie ograniczyć liczbę podmiotów łamiących zakaz reklamy aptek do około 80, co stanowi mniej niż 8% ogółu aptek województwa dolnośląskiego. Nie jesteśmy jednak w stanie odgrodzić się murem, a nieśpieszność działań Inspekcji sprzyja rozwojowi patologii. Dlatego Izba, we współpracy z zewnętrzną kancelarią prawną, przygotowała równoległą drogę postępowania - zgłoszenia podmiotów łamiących prawo na Policję i do Prokuratury. Wyroki sądowe, jakie zaczynają zapadać w tych sprawach, napawają optymizmem i dają nadzieję na przyszłość. Nie możemy zagwarantować sukcesu, ale bardzo wiele zależy od nas samych. Czy będziemy spokojnie patrzeć, jak pozbawia się nas możliwości godnego wykonywania zawodu, kiedy alternatywą jest rosnące bezrobocie w naszym środowisku? Dotyczy to w takim samym stopniu właścicieli, jak i pracowników. Prezes Bohater podkreślił, że w Dolnośląskiej Izbie Aptekarskiej prowadzone są prace dotyczące wielu aspektów funkcjonowania aptek i wykonywania zawodu farmaceuty. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć wnikliwe analizy i obliczenia dotyczące poziomu marż aptecznych, które były wielokrotnie publikowane na stronie internetowej DIA oraz w Biuletynie Pharmakon. Obecnie prowadzone są zaawansowane obliczenia, w celu przedstawienia propozycji zwiększenia marż aptecznych, które byłyby adekwatne do odpowiedzialności i kosztów ponoszonych przez apteki. Wiele wysiłku wkładane jest również - w trakcie negocjacji przedstawicieli aptek, samorządu aptekarskiego i starostw powiatowych - w wypracowanie kompromisu w zakresie dyżurów aptek. W grudniu 2012 r. Dolnośląska Izba Aptekarska przedstawiła także

19 koncepcję oraz szczegółowe obliczenia dotyczące kosztów i możliwości dofinansowania dyżurów aptek. Po otrzymaniu niezbędnych danych z pozostałych izb okręgowych wykonane zostaną odpowiednie obliczenia dla całej Polski. W naszej Izbie prowadzone są również prace nad projektem ustawy o zawodzie w kontekście opublikowanej w dniu 3 grudnia 2012 r. w Warszawie Europejskiej Strategii Farmacji Aptecznej. W listopadzie 2012 r. Dolnośląska Izba Aptekarska zakończyła realizację drugiego projektu szkoleń finansowanych ze środków unijnych. Prowadzimy więc intensywne prace na wielu polach. W wielu dziedzinach mamy już gotowe propozycje rozwiązań oraz projekty zmian w prawie. Brakuje niestety woli politycznej zmierzającej do wprowadzenia ich w życie. Perspektywa przeforsowania naszych rozwiązań to w najlepszym razie parę lat. Dlatego skupiamy się na egzekwowaniu zapisów prawa, które już mamy, co pozwoli nam przetrwać i da czas na walkę o pozostałe nasze priorytety. Prezes Piotr Bohater na koniec podziękował delegatom, członkom Rady, komisji problemowych, pracownikom biura Izby i wszystkim osobom zaangażowanym w prace samorządu za miniony rok ciężkiej pracy i wyraził nadzieje, że już wkrótce przyniesie ona spodziewane owoce. (Pełny tekst przemówienia Prezesa Piotra Bohatera prezentujemy w niniejszym Biuletynie ). Następnie głos zabrała Pani Poseł Anna Zalewska. Jako członek Sejmowej Komisji Zdrowia oraz Komisji do Spraw Unii Europejskiej wyraziła zrozumienie dla problemów artykułowanych przez nasze środowisko oraz poparcie dla proponowanych przez samorząd aptekarski rozwiązań. Współpraca Pani Poseł z naszą Izbą jest od kilku lat bardzo owocna i w obecnej sytuacji staje się niezwykle istotna. Pani Poseł z uznaniem wyraziła się też na temat współpracy z Prezesem Piotrem Bohaterem, pełniącym również funkcję Koordynatora Departamentu Spraw Zagranicznych NRA, w kwestii implementacji dyrektyw unijnych omawianych na posiedzeniach Sejmowej Komisji Zdrowia. Zwróciła uwagę na coraz większy wpływ decyzji zapadających w Brukseli na codzienną pracę w aptekach, a co za tym idzie - konieczność szybkiego reagowania na zmieniające się przepisy już na etapie tworzenia ich w Parlamencie Europejskim i późniejszej właściwej implementacji ich do naszego ustawodawstwa. Pani Poseł zaznaczyła, iż niezwykle ważnym jest, aby głos naszego środowiska artykułowany przez naszych przedstawicieli na posiedzeniach Sejmowej Komisji Zdrowia brzmiałjednoznacznie, konsekwentnie i stanowczo, bo tylko wtedy będziemy postrzegani, jako poważni partnerzy do rozmów, co da nadzieje na przeforsowanie rozwiązań ważnych dla naszego zawodu. Pan Prezydent Jeleniej Góry Marcin Zawiła podziękował za zaproszenie i wyraził pogląd, iż rzetelna i fachowa obsługa oraz realna pomoc, jaką otrzymują pacjenci w wielu jeleniogórskich aptekach stanowi prawdziwy kapitał na przyszłość dla aptekarzy. Życzył także wszystkim delegatom owocnych obrad. Zwracając się do zebranych Prezes NRA dr Grzegorz Kucharewicz ponowił deklarację, iż celem jego pracy w samorządzie było i jest wzmacnianie pozycji i rangi zawodu farmaceuty, a także, by apteka stała się znowu placówką ochrony zdrowia publicznego, a nie butikiem powyklejanym plakatami. Prezes zauważył, że wprowadzenie pod rządami nowej ustawy refundacyjnej sztywnych marż i za- UCHWAŁA NR 3/ VI /2013 Na podstawie art. 27 pkt 3) ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (jednolity tekst Dz. U. Nr 136, poz. 856 z 2008 r. z poźn. zm.) i zgodnie z 2, pkt 3 Regulaminu Obrad Okręgowego Zjazdu Aptekarzy uchwalonego przez XIV Okręgowy Zjazd Aptekarzy DIA we Wrocławiu w dniach marca 2005 r., uchwala się, co następuje. 1. Po rozpatrzeniu, zatwierdza się roczne sprawozdanie Okręgowego Sądu Aptekarskiego za rok Uchwała wchodzi w życie z dniem jej uchwalenia. UCHWAŁA NR 4/ VI /2013 Na podstawie art. 27 pkt 3) ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (jednolity tekst Dz. U. Nr 136, poz. 856 z 2008 r. z poźn. zm.) i zgodnie z 2, pkt 3 Regulaminu Obrad Okręgowego Zjazdu Aptekarzy uchwalonego przez XIV Okręgowy Zjazd Aptekarzy DIA we Wrocławiu w dniach marca 2005 r., uchwala się, co następuje. 1. Po rozpatrzeniu, zatwierdza się roczne sprawozdanie Okręgowej Komisji Rewizyjnej za rok Zgodnie z wnioskiem Komisji Rewizyjnej udziela się absolutorium Okręgowej Radzie Aptekarskiej. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem jej uchwalenia. UCHWAŁA NR 5 / VI /2013 Na podstawie art. 27 pkt 2) ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (jednolity tekst Dz. U. Nr 136, poz. 856 z 2008 r. z poźn. zm.) i zgodnie z 2, pkt 2 Regulaminu Obrad Okręgowego Zjazdu Aptekarzy uchwalonego przez XIV Okręgowy Zjazd Aptekarzy DIA we Wrocławiu w dniach marca 2005 r., uchwala się, co następuje Uchwala się preliminarz dochodów i wydatków Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu na 2013 rok przyjęty uchwałą Nr RA/ /VI/ Okręgowej Rady Aptekarskiej z dnia..20 r. 2. Preliminarz stanowi załącznik do niniejszej uchwały. pharmakon 19

20 2. Wykonanie uchwały powierza się Prezesowi i Skarbnikowi Okręgowej Rady Aptekarskiej. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem uchwalenia mocą od dnia 1 stycznia 2013 r. 20 UCHWAŁA NR 6 / VI /2013 w sprawie ustalenia zasad przynależności do poszczególnych rejonów wyborczych. Na podstawie art.25 ust.3 i art.26 ust.1 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. -O izbach aptekarskich (j.t. Dz. U. z 2008, Nr 136, poz.856 ze zm.) oraz zgodnie z uchwałą Nr V/27/2008 V Krajowego Zjazdu Aptekarzy z dnia 19 stycznia 2008 w sprawie regulaminu wyboru delegatów na okręgowe zjazdy aptekarzy Okręgowy Zjazd Aptekarzy DIA we Wrocławiu uchwala co następuje: 1 O przynależności farmaceutów do poszczególnych rejonów wyborczych, analogicznie do zasady ustalonej w art.15 ust.4 ustawy z 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich decyduje miejsce ich stałego zamieszkania wskazane przez członka samorządu do rejestru farmaceutów prowadzonego przez DIA. Na wniosek członka Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej możliwym jest wpisanie na listę wyborców w dowolnie wybranym rejonie DIA wskazanym przez członka samorządu, dając mu prawo do czynnego i biernego udziału w wyborach. Termin aktualizowania dla celów wyborczych danych w rejestrze farmaceutów oraz zgłoszeń dotyczących wskazania rejonu wyborczego upływa na miesiąc przed wyznaczoną datą pierwszego rejonowego zebrania wyborczego. 2 Wykonanie uchwały powierza się Prezydium ORA 3 Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia UCHWAŁA NR 7 / VI /2013 Na podstawie art. 27 pkt 5) ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (jednolity tekst Dz. U. Nr 136, poz. 856 z 2008 r. z późn. zm.) i zgodnie z 2, pkt 5 Regulaminu Obrad Okręgowego Zjazdu Aptekarzy uchwalonego przez XIV Okręgowy Zjazd Aptekarzy DIA we Wrocławiu w dniach marca 2005 r., uchwala się, co następuje. pharmakon kazu reklamy aptek nadało właściwy kierunek dążeniom do przywrócenia aptekom właściwego im miejsca, jako placówkom ochrony zdrowia, a farmaceutom miało gwarantować komfort wykonywania zawodu zaufania publicznego. Niestety, system naliczania marż od ceny hurtowej stanowiącej podstawę limitu jest przyczyną dużych strat finansowych ponoszonych przez apteki i jego wprowadzenie drastycznie pogorszyło ich sytuację ekonomiczną. Wyznacza to więc kolejny kierunek prac samorządu - podniesienie poziomu marż aptecznych. Prezes Kucharewicz stwierdził, że ustawowy zakaz reklamy aptek jest nagminnie łamany a organa administracji rządowej powołane do jego przestrzegania nie reagują. Powoduje to rozprzestrzenianie się patologii i przyczynia się do pogłębienia zapaści finansowej aptek respektujących prawo. Zdziwienie budzi fakt nagminnego odmawiania przez wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych wszczęcia postępowań i dopuszczenia do nich na prawach strony okręgowych izb aptekarskich oraz oderwana od rzeczywistości argumentacja mająca te odmowy uzasadniać. Prezes Kucharewicz wskazał, iż działania samorządu ukazujące najbardziej palące problemy nękające aptekarstwo znajdują odzwierciedlenie w oficjalnych stanowiskach podejmowanych przez Naczelną Radę Aptekarską. Dotyczą one przede wszystkim następujących spraw: zakazu reklamy aptek, ustawy o zawodzie, podniesienia marż, dystrybucji bezpośredniej, odwróconego łańcucha dystrybucyjnego i niekontrolowanego wywozu leków z Polski, ograniczenia obrotu pozaaptecznego, powrotu do demografii i geografii aptek, przekształceń punktów aptecznych i roli techników farmaceutycznych w aptekach. Są to priorytetowe działania, już teraz realizowane przez samorząd. Jako niezwykle bulwersującą Prezes Kucharewicz wskazał sprawę tzw. dystrybucji bezpośredniej prowadzonej przez firmę Astra Zeneca. Pomimo prawomocnego wyroku sądu i oddalenia skargi kasacyjnej urzędnicy Inspekcji Farmaceutycznej nie robią nic, aby wyegzekwować obowiązujące prawo. Do sukcesów Prezes Kucharewicz zaliczył nowe rozporządzenie w sprawie recept lekarskich, dające nadzieję na większy komfort pracy w aptece i możliwość poświęcenia się wykonywaniu zawodu, a nie drobiazgowemu poszukiwaniu drobnych uchybień na receptach, z obawy przed ciężkimi karami nakładanymi przez kontrolerów z NFZ. Podniesiony został też problem coraz bardziej dotkliwych strat ponoszonych przez apteki na skutek regularnych przecen magazynów wymuszanych przez zmiany list refundacyjnych. Ogólne koszty przecen w 2012 r. wyniosły kilkadziesiąt milionów złotych. Prezes Kucharewicz, jako przykład właściwych działań, wskazał przemiany, jakie zaszły w sferze ustawodawstwa regulującego funkcjonowanie aptek na Węgrzech. W swoim wystąpieniu mgr farm. Urszula Sławińska-Zagórska przedstawiła najważniejsze zadania, nad którymi pracował Inspektorat w roku Najistotniejszym problemem były sprawy dotyczące łamania art. 94a ustawy Prawo farmaceutyczne. Wedle słów Pani Inspektor podnoszona wielokrotnie opieszałość działań inspektoratu wynika z rygorów Kodeksu Postępowania Administracyjnego i konieczności oczekiwania na uzasadnienia wyroków sądowych