14 ul. Bema 65 lok. 56, Warszawa tel.: (0-22) Prenumerata: (0-22) Ogłoszenia: (0-22) w.

Transkrypt

1 Dlaczego nie należy stosować homeopatii w alergologii? J. Kruszewski Stanowisko zespołu ekspertów Naczelnej Rady Lekarskiej w sprawie stosowania oraz promowania metod homeopatycznych W. Buczko, T. Chruściel, Z. Gaciong, P. Górski i wsp. Dieta śródziemnomorska w prewencji chorób alergicznych M. Modrzyński, K. Modrzyńska Zapalenie migdałków podniebiennych A. Syryło Badanie zmysłu węchu testem pisakowym u chorych z ostrym zapaleniem zatok przynosowych P. Rapiejko, D. Jurkiewicz Alergia 2008 badanie obserwacyjne 977 chorych P. Rapiejko, A. Lipiec, B. Zielnik-Jurkiewicz Obrazowanie zatoki klinowej u dzieci w badaniu radiologicznym i klinicznym L.P. Chmielik, A. Chmielik, M. Żabicka, R. Bogusławska, M. Chmielik Rodzaj Epicoccum jako źródło potencjalnych alergenów grzybowych A. Grinn-Gofroń Typ Drechslera jako źródło potencjalnych alergenów grzybowych A. Grinn-Gofroń Alergeny pyłku komosy P. Rapiejko Analiza stężenia pyłku leszczyny w wybranych miastach Polski w 2009 r. A. Lipiec, M. Malkiewicz, K. Chłopek, M. Puc i wsp Redaktor Naczelny: dr n. med. Piotr Rapiejko Z-ca Redaktora Naczelnego: dr n. med. Agnieszka Lipiec Sekretarz Redakcji: mgr Ewa Kalinowska Rada Redakcyjna: prof. dr hab. n. med. Zbigniew Bartuzi (Bydgoszcz) dr n. farm. Sławomir Białek (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Krzysztof Buczyłko (Łódź) dr hab. n. med. Andrzej Chciałowski (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Magdalena Czarnecka-Operacz (Poznań) dr hab. n. med. Zbigniew Doniec (Rabka) prof. dr hab. n. med. Wacław Droszcz (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Andrzej Dziedziczko (Bydgoszcz) dr hab. n. med. Andrzej Emeryk (Lublin) dr hab. n. med. Radosław Gawlik (Zabrze) dr Siegfried Jäger (Wiedeń Austria) prof. dr hab. n. med. Anna Jung (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz (Warszawa) konsultant krajowy ds. otorynolaryngologii prof. dr hab. n. med. Marek Jutel (Wrocław) prof. dr hab. n. med. Józef Kędziora (Łódź) prof. dr hab. n. med. Wojciech Kozłowski (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Jerzy Kruszewski (Warszawa) konsultant krajowy ds. alergologii prof. dr hab. n. med. Antoni Krzeski (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Ryszard Kurzawa (Rabka) prof. dr hab. n. med. Witold Lasek (Warszawa) dr n. med. Agnieszka Lipiec (Warszawa) dr hab. n. med. Zbigniew Samochocki (Warszawa) dr n. med. Urszula Samolińska-Zawisza (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Bolesław Samoliński (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Zenon Siergiejko (Białystok) prof. dr hab. n. med. Bożena Tarchalska-Kryńska (Warszawa) dr hab. n. med. Jan Vokurka (Hradec Kralove Czechy) prof. dr hab. Elżbieta Weryszko-Chmielewska (Lublin) prof. dr hab. n. med. Edward Zawisza (Warszawa) dr hab. n. med. Beata Zielnik-Jurkiewicz (Warszawa) Kwartalnik Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1 ISSN Alergoprofil publikuje wyłącznie prace recenzowane. Pismo indeksowane w: Index Copernicus International oraz Polskiej Bibliografii Palinologii Klinicznej MNiSW (dawne pkt KBN) 2 pkt IndexCopernicus IC Value 3,75 pkt Redakcja: Klinika Otolaryngologii Wojskowy Instytut Medyczny ul. Szaserów Warszawa tel./fax (022) redaktor@allergy.pl Opracowanie graficzne i skład: Medical Education Wydawca: Pyłek olszy w powietrzu wybranych miast Polski w 2009 r. M. Puc, D. Myszkowska, A. Lipiec, P. Rapiejko i wsp ul. Bema 65 lok. 56, Warszawa tel.: (0-22) Prenumerata: (0-22) Ogłoszenia: (0-22) w. 22

2 PRACA POGLĄDOWA Dlaczego nie należy stosować homeopatii w alergologii? Why not to use homeopathy in allergology? Prof. dr hab. n. med. Jerzy Kruszewski Klinika Chorób Infekcyjnych i Alergologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie Konsultant krajowy ds. alergologii Streszczenie: Autor przedstawia aktualne, krytyczne stanowisko środowiska naukowego w odniesieniu do homeopatii. Abstract: The author presents the current, critical position of expert committee on homeopathy. Słowa kluczowe: alergia, homeopatia, medycyna niekonwencjonalna Key words: allergy, homeopathy, unconventional medicine Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 2 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

3 STANOWISKO NRL STANOWISKO ZESPOŁU EKSPERTÓW NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ W SPRAWIE STOSOWANIA ORAZ PROMOWANIA METOD HOMEOPATYCZNYCH Zespół ekspertów NRL w składzie: 1. Prof. Włodzimierz Buczko (AM, Białystok), 2. Prof. Tadeusz Chruściel (NRL, Warszawa), 3. Prof. Zbigniew Gaciong (AM, Warszawa), 4. Prof. Paweł Górski (UM, Łódź), 5. Prof. Wiesław Jędrzejczak (AM, Warszawa), 6. Dr hab. Romuald Krajewski (NRL, Warszawa), 7. Prof. Jerzy Kruszewski (NRL, Warszawa), 8. Prof. Cezary Szczylik (WIM, Warszawa), 9. Prof. Piotr Zaborowski (AM, Warszawa), po zapoznaniu się z obecnym stanem wiedzy o założeniach, skuteczności, bezpieczeństwie i konsekwencjach praktyk homeopatycznych stwierdza, że ta metoda leczenia nie spełnia wymagań stawianych metodom stosowanym we współczesnej medycynie i że jej zasady nie są zgodne z aktualną wiedzą medyczną. W szczególności Zespół zwraca uwagę, że: 1. Podstawy homeopatii są sprzeczne ze współczesną wiedzą na temat patogenezy chorób oraz patofizjologii. 2. Założenie homeopatii, że pobudzanie organizmu do walki z chorobą można uzyskać przez stosowanie homeopatycznych dawek substancji, jest sprzeczne ze znanymi i dobrze udowodnionymi mechanizmami działania środków leczniczych. Według dostępnej wiedzy, potwierdzonej w ogromnej liczbie przeprowadzonych zgodnie z wymogami nauki badań, wszystkie substancje w dawkach symbolicznych są po prostu pozbawione działania. 3. Homeopatyczna zasada podobne leczyć podobnym nie znajduje potwierdzenia na gruncie empirycznym. 4. Twierdzenie homeopatów, że ta sama choroba u każdego pacjenta przebiega zupełnie inaczej i że dlatego w tych samych schorzeniach należy u różnych pacjentów stosować odmienne leki, jest sprzeczne z wiedzą medyczną. Tak rozumiane indywidualizowanie postępowania uniemożliwia obiektywną weryfikację skuteczności leczenia homeopatycznego. 5. Tłumaczenie mechanizmu działania leków homeopatycznych jest sprzeczne z zasadami współczesnej chemii, farmakologii i immunologii, zwłaszcza z zasadą zależności efektu leczniczego od dawki leku. Zasada ta sprawdziła się w odniesieniu do wszystkich leków stosowanych w medycynie, których skuteczność wielokrotnie potwierdzono w ściśle kontrolowanych warunkach. 6. Współczesna wiedza z zakresu chemii i fizjologii wskazuje, iż nieprawdziwym jest twierdzenie, że lek homeopatyczny ma nabywać właściwą siłę działania poprzez wielokrotne rozcieńczanie pierwotnej substancji, zwykle wodą lub słabym roztworem alkoholu, często aż do rozcieńczenia symbolicznego. Twierdzenie, że dopiero homeopatyczne rozcieńczanie substancji pozwala na uzyskanie bodźca ( potencji ), który jest zdolny uaktywnić zaburzone funkcje organizmu do walki z chorobą, jest nie do zaakceptowania na gruncie współczesnej fizjologii. Ponieważ wiadomo, że reakcje chemiczne i receptorowe wymagają stężeń substratu powyżej 1:10 7, nie jest możliwe działanie leków otrzymanych poprzez rozcieńczenie do potencji np. C 12 (co odpowiada 1:10 13 ) i większych, gdy np. w rozcieńczeniu D 22 (1:10 22 ) w 100 ml leku może występować zaledwie 1 cząsteczka pierwotnej substancji, a tym bardziej przy jego jeszcze dalszym rozcieńczaniu (homeopaci stosują nawet preparaty o potencji D 200 ). Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 3-4

4 STANOWISKO NRL 7. Zwiększanie siły działania leku homeopatycznego poprzez tzw. potencjalizowanie, czyli np. wstrząsanie nim w określony sposób, nie da się wyjaśnić na gruncie jakiegokolwiek efektu znanego w fizyce lub chemii. Przytaczane analogie z medycyną akademicką w aspekcie zalecania wstrząsania leków przed użyciem jest mylące, bowiem wstrząsanie służy jedynie uzyskaniu jednorodnej zawiesiny. 8. Stwierdzenie homeopatów, że działania ich leków nie da się wyjaśnić utartymi, obecnymi uniwersyteckimi wyobrażeniami, powoduje, że często szukają oni tłumaczenia mechanizmu działania produktów homeopatycznych poprzez tworzenie spekulatywnych koncepcji odwołujących się do magii. W tych spekulacjach nie jest ważna obecność materialnej substancji w podawanych lekach, ale pozostawione przez nią piętno, pamięć lub informacja, bowiem to ona ma mieć zasadnicze znaczenie dla uzyskania efektu leczniczego. Jest to sprzeczne z wiedzą z zakresu chemii, fizyki, fizjologii i farmakologii. 9. Niewłaściwe jest określanie preparatów homeopatycznych mianem leki, ponieważ nie mają one udowodnionej skuteczności oraz nie spełniają wymagań stawianych przy rejestracji produktom leczniczym. 10. Brak zgodności co do rodzaju, dawek oraz jakości produktów stosowanych w homeopatii i brak jasnych kryteriów stosowania leczenia uzupełniającego czynią metody homeopatyczne praktykami tzw. medycyny alternatywnej lub naturalnej oraz uniemożliwiają przeprowadzenie badań kontrolowanych zgodnych z przyjętymi i sprawdzonymi zasadami nauki. 11. Obecnie brak jest wysokiej jakości dowodów przeprowadzonych według zasad medycyny opartej na dowodach (EBM) dokumentujących skuteczność kliniczną leczenia homeopatycznego przewyższającą placebo. 12. Żadne z wytycznych opracowanych przez ekspertów polskich naukowych towarzystw medycznych nie zalecają stosowania metod homeopatycznych. 13. Fakt, że polskie przepisy prawne nie przewidują konieczności przedstawienia dowodów skuteczności i bezpieczeństwa oraz uzasadnienia wskazań do stosowania leków homeopatycznych przed ich rejestracją i dopuszczeniem do wprowadzenia na rynek, nie zwalnia lekarza od odpowiedzialności za możliwe skutki zaniechania leczenia metodami zgodnymi ze współczesną wiedzą medyczną. 14. Zasady etyki lekarskiej nakazują lekarzom stosowanie wyłącznie metod zweryfikowanych naukowo. Ponieważ zastosowania metod homeopatycznych nie da się uzasadnić naukowo, w przypadku niekorzystnego wyniku leczenia lub braku efektu leczenia zarzut niewłaściwego postępowania byłby trudny do oddalenia. 15. Nie da się również uzasadnić postępowania opartego na stwierdzeniu, że lek homeopatyczny nie zaszkodzi. W przypadku schorzeń skutecznie leczonych lekami stosowanymi w medycynie obowiązkiem lekarza jest zastosowanie postępowania zgodnego ze współczesną wiedzą medyczną. Jeżeli zaś zdaniem lekarza zastosowanie leku nie jest konieczne, użycie metod homeopatycznych niepotrzebnie naraża pacjenta na koszty i może podważać zaufanie do lekarzy i medycyny. Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzenia, które nie wyczerpują wszystkich problemów związanych ze stosowaniem metod homeopatycznych, Zespół zgodnie stwierdza, że lekarze nie powinni stosować tych metod. Obowiązkiem lekarzy jest rzetelne informowanie pacjentów domagających się stosowania produktów homeopatycznych o braku ich skuteczności leczniczej. Lekarze, lekarze dentyści, instytucje i organizacje medyczne nie powinny organizować szkoleń i innych działań promocyjnych w zakresie homeopatii i metod wywodzących się z homeopatii. Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 3-4 STANOWISKO NRL

5 PRACA POGLĄDOWA Dieta śródziemnomorska w prewencji chorób alergicznych The Mediterranean diet as a protective factor for allergic diseases Dr n. med. Marek Modrzyński, lek. med. Katarzyna Modrzyńska Poradnia Alergologiczna NZOZ PIAST, Grudziądz Streszczenie: Dieta śródziemnomorska stanowi nowoczesne zalecenie żywieniowe inspirowane tradycyjnymi wzorcami dietetycznymi niektórych krajów basenu Morza Śródziemnego. Składa się ze świeżych owoców, oliwy z oliwek (jako głównego źródła tłuszczu), produktów mleczarskich (głównie sery i jogurty) oraz ryb. W artykule omawiany jest jej możliwy wpływ na rozwój alergii. Abstract: The Mediterranean diet is a modern nutritional recommendation inspired by the traditional dietary patterns of some of the countries of the Mediterranean Basin. It consists of plant foods, fresh fruit, olive oil as the principal source of fat, dairy products (principally cheese and yogurt), and fish. Its possible impact on the development of allergies is considered. Słowa kluczowe: dieta śródziemnomorska, alergia Key words: Mediterranean diet, allergy Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 5 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

6 PRACA POGLĄDOWA Zapalenie migdałków podniebiennych Inflammation of the palatine tonsils Dr n. med. Agnieszka Syryło Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego CSK MON w Warszawie Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz Streszczenie: Zapalenia migdałków podniebiennych należą do najczęściej spotykanych problemów w praktyce laryngologicznej. W pracy przedstawiono anatomię, etiopatogenezę, symptomatykę, diagnostykę i leczenie zapaleń migdałków podniebiennych. Opisano najczęściej występujące schorzenia, zwrócono uwagę na czynniki etiologiczne i metody diagnostyki. Rozpoznanie różnicowe poszczególnych typów zapalenia migdałków podniebiennych wpływa na prawidłowe leczenie. Abstract: Palatine tonsillitis belongs to the most commonly met problems amid laryngological practitioners. In paper anatomy, ethiopathogenesis, symptomatics, diagnostics and treatment of palatine tonsils inflammation are presented. The author describes predominant illness, he pays attention of ethiology and those methods. Diagnosis of different types of inflammation of the palatine tonsils impact on correct treatment. Słowa kluczowe: zapalenie, migdałki podniebienne, patogeny Key words: inflammation, palatine tonsils, patogens Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 6 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

7 PRACA ORYGINALNA Badanie zmysłu węchu testem pisakowym u chorych z ostrym zapaleniem zatok przynosowych The examination of sense of smell with sniff test in patients with acute sinusitis Dr n. med. Piotr Rapiejko, prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz Streszczenie: Zmysł węchu jest podstawowym zmysłem u ludzi, mimo to często bywa niedoceniany. Zmysł węchu odgrywa ważną rolę w wykrywaniu niebezpieczeństw takich jak pożar, ulatniający się gaz i ostrzeganiu przed nimi. Węch odgrywa też znaczącą rolę w doborze żywności. Mimo że utrata lub upośledzenie węchu towarzyszy wielu schorzeniom, zmysł węchu rzadko jest badany przez lekarzy z uwagi na długi czas trawnia badania. Niezbędny jest szybki, przesiewowy test kliniczny do oceny nerwu I. Celem badań była ocena zmysłu węchu przy użyciu testu pisakowego i testu książeczkowego (z mikrokapsułkami) w grupie 40 chorych z ostrym zapaleniem zatok przynosowych. Badanie przeprowadzono dwukrotnie w 1. i 7. dniu leczenia. Wyniki badań dowodzą, że upośledzenie węchu u chorych początkowej z ostrym zapaleniem zatok jest częstsze, niż dotychczas opisywano, i dotyczy w mniejszym lub większym stopniu 22 z 40 badanych osób. Zaburzenia węchu ustępują w większości przypadków samoistnie lub pod wpływem leczenia. Test pisakowy (TW-2) jest nowoczesnym testem pozwalającym na przeprowadzenie badania identyfikacji i dyskryminacji zapachu. Abstract: The sense of smell is a primal sense for humans. The sense of smell plays a serves as an important warning system for the detection of fire, leaking natural gas, and spoiled food and significant role in determining the flavour of foods. Physicians rarely assess smell function, largely because of time considerations. Goals of the study were to evaluate the frequency of olfactory dysfunction in 40 patients with acute sinusitis in 1 st and 7th day of treatment The data in the study revealed that olfactory dysfunction among subjects with acute sinusitis is more frequent than previously reported (22 with 40 patients). Sniffin Sticks (TW-2) is a modern test, that is based on penlike odour-dispensing devices. It consists of tests of olfactory function: odour discrimination, and odour identification. Słowa kluczowe: identyfikacja zapachu, węch, narząd węchu, zapalenie zatok przynosowych Key words: odour identification, smell, olfactory system, sinusitis Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 7 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

8 PRACA ORYGINALNA Alergia 2008 badanie obserwacyjne 977 chorych Allergy 2008 observational study of 977 patients Dr n. med. Piotr Rapiejko 1, dr n. med. Agnieszka Lipiec 2, dr hab. n. med. Beata Zielnik-Jurkiewicz 3 1. Klinika Otolaryngologii WIM w Warszawie 2. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii WUM w Warszawie 3. Oddział Laryngologiczny Dziecięcego Szpitala Wojewódzkiego w Warszawie Streszczenie: Celem badania było zebranie i opracowanie informacji na temat objawów i sposobu leczenia chorych cierpiących na schorzenia alergiczne. Wieloośrodkowe badanie otwarte przeprowadzono w latach Kwalifikowano do niego chorych, u których objawami alergii były: zaburzenia drożności nosa, patologiczna wydzielina z nosa, zmiany skórne, kaszel oraz świąd i zaczerwienienie oczu. Ocenę przeprowadzono podczas dwóch kolejnych wizyt. Analizie statystycznej poddano wyniki badania przeprowadzonego na grupie 977 chorych. Najliczniejszą grupą wiekową wśród chorych zgłaszających się do lekarza z powodu objawów choroby alergicznej była grupa młodych dorosłych; 30% badanych nie przekroczyło 20. roku życia. Najczęściej stosowaną grupą leków u chorych z objawami alergii były leki przeciwhistaminowe. Zastosowano je u 96,9% pacjentów. Wydaje się celowe propagowanie wśród lekarzy konieczności stosowania w chorobach alergicznych leków przeciwhistaminowych rekomendowanych przez międzynarodowe zespoły specjalistów (ARIA 2009, system GRADE), tzn. tych leków drugiej generacji, które są całkowicie pozbawione efektu sedacji oraz nie są metabolizowane szlakiem cytochromu P 450. Abstract: The aim of the study was to gain the information on symptoms and treatment of patients suffering from allergic diseases. The multicenter, open study was conducted in years The study embraced patients with following allergy symptoms: nasal blockade, rhinorrhea, cough, eye redness and skin symptoms. The analyzed group embraced 977 patients. The biggest group of patients visiting medical center due to allergy symptoms was the group of young adults; 30% was no older than 30 years old. The group of drugs prescribed most often to patients with allergy symptoms was antihistaminic drugs; used by 96.9% of assessed patients. Antihistaminic drugs that are safe, recommended by international expert committees should be used. Słowa kluczowe: alergia, objawy kliniczne, terapia, leki przeciwhistaminowe Key words: allergy, clinical symptoms, therapy, antihistaminic drugs Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 8 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

9 PRACA ORYGINALNA Obrazowanie zatoki klinowej u dzieci w badaniu radiologicznym i klinicznym Radiological and clinical diagnostics of the sphenoid sinus in children Dr n. med. Lechosław P. Chmielik 1, dr n. med. Anna Chmielik 2, dr n. med. Magdalena Żabicka 2, dr hab. n. med. Romana Bogusławska 2, prof. dr hab. n. med. Mieczysław Chmielik 1 1. Klinika Otolaryngologii Dziecięcej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2. Zakład Radiologii Lekarskiej Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie Streszczenie: Zatoka klinowa sąsiaduje z wieloma ważnymi strukturami, co stwarza ryzyko powikłań podczas PESS (Paediatric Endoscopic Sinus Surgery). Konieczna jest więc szczegółowa przedoperacyjna diagnostyka TK zatoki klinowej. Autorzy przeanalizowali wielopłaszczyznowe badania TK zatok z wtórnymi rekonstrukcjami 29 dzieci przed PESS, stwierdzając znaczną odmienność anatomiczną zatoki klinowej. Abstract: In the close neighborhood of the sphenoid sinus many import ant structures are located, which may cause difficulties during PESS (Paediatric Endoscopic Sinus Surgery). Precise computer tomography diagnostic is needed before operation. The authors analyzed 29 CT images of children, on whom PESS was performed. Diversity of anatomy of sphenoid sinus was found. Słowa kluczowe: zatoka klinowa, TK, FESS, PESS Key words: sphenoid sinus, CT, FESS, PESS Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 9 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

10 PRACA POGLĄDOWA Rodzaj Epicoccum jako źródło potencjalnych alergenów grzybowych Epicoccum genius as a source of potential mould s allergens Dr Agnieszka Grinn-Gofroń Katedra Taksonomii Roślin i Fitogeografii, Wydział Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Szczecińskiego Streszczenie: Na rodzaj Epicoccum składa się jeden gatunek: Epicoccum purpurascens. Prawdopodobnie odgrywa on istotną rolę w wywoływaniu objawów alergii i uczuleń. Zarodniki są okrągłe, przeważnie w różnych odcieniach brązu: od złocistego do ciemnego; mają wiele przegród, a ich rozmiary wynoszą średnio 20 mikronów. Grzyby te są w większości saprofitami znajdowanymi na gnijącym drewnie. Najwyższe stężenia zarodników notowane są latem i jesienią. Przy rozpatrywaniu potencjalnych rodzajów grzybów wywołujących objawy alergii, zwłaszcza jesienią, należy zwrócić uwagę na Epicoccum i włączyć go do panelu testowego. Abstract: Epicoccum is a mould that may play a more predominant role in allergy than previously thought. The spores have a distinctive warty appearance and are dark to golden brown. They are multi-septate spores. The cells are irregularly arranged to form a ball averaging 20 micrometers (microns) diameter. It is saprophytic and mainly found on decayed wood. Spore densities of Epicoccum peaked toward summer and autumn. It have subsequently been reported as having allergenic properties and have been implicated in the elicitation of respiratory allergic diseases. Słowa kluczowe: aeroalergeny, Epicoccum, zarodniki, grzyby Key words: aeroallergens, Epicoccum, spores, mould 10 Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 10 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

11 AEROBIOLOGIA MEDYCZNA PRACA POGLĄDOWA Typ Drechslera jako źródło potencjalnych alergenów grzybowych Drechslera type as a source of potential mould s allergen Dr Agnieszka Grinn-Gofroń Katedra Taksonomii Roślin i Fitogeografii, Uniwersytet Szczeciński Streszczenie: Na typ Drechslera składa się kilka rodzajów: Bipolaris, Exserohilum, Helminthosporium, które połączono w jeden typ ze względu na duże podobieństwo morfologiczne w budowie konidiów. Kształty części zarodników są wydłużone, elipsoidalne lub stożkowate, a innych krótkie. Wszystkie rodzaje zarodników mają barwę złoto-brązową lub szaro-brązową i poprzedzielane są kilkoma albo kilkunastoma septami lub pseudoseptami. Długość zarodnika waha się od 30 do 160 mikronów (większość nie przekracza 75 mikronów), szerokość zaś od 14 do 22 mikronów. Zarodniki tego typu zostały uznane za potencjalne alergeny. Abstract: Spores of Drechslera occur individually and have very thick walls. In additions the septa (cross walls) between cells appear to be incomplete and are called pseudosepta. The shape of the spores varies. They can be straight, slightly curved, club-shaped, cylindrical or elliptical. The texture on the surface of the spores is usually smooth, but occasionally may be warty. Although some species may exceed 160 microns most are less than 75 microns in length. Several genera of very similar fungi including the genera Drechslera, Bipolaris, Helminthosporium and Exserohilum have very similar spores and this spore type should be called Drechslera-type spores. The fungi are either plant pathogens or saprobes in the natural environment. Słowa kluczowe: aeroalergeny, Drechslera, zarodniki, grzyby Key words: aeroallergens, Drechslera, spores, mould Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 11 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

12 AEROBIOLOGIA MEDYCZNA PRACA POGLĄDOWA Alergeny pyłku komosy The Goosefoot pollen allergens Dr n. med. Piotr Rapiejko 1,2 1. Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie 2. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Streszczenie: Sezon pylenia komosy w Polsce rozpoczyna się zwykle w lipcu i trwa w zależności od regionu do końca września. Autor przedstawia aktualny stan wiedzy na temat alergenów pyłku komosy i omawia ich znaczenie w etiologii alergicznego nieżytu nosa. Abstract: Goosefoot pollen season in Poland usually starts between the July till the end of September depending on the region. The author presents current state of knowledge regarding Goosefoot pollen allergens and discusses their significance in allergic rhinitis. Słowa kluczowe: alergen, alergiczny nieżyt nosa, komosa, stężenie pyłku Key words: allergen, allergic rhinitis, Goosefoot, pollen count 12 Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 12 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

13 PRACA ORYGINALNA Analiza stężenia pyłku leszczyny w wybranych miastach Polski w 2009 r. The analysis of hazel pollen count in selected Polish cities in 2009 Dr n. med. Agnieszka Lipiec 1, dr Małgorzata Malkiewicz 2, mgr Kazimiera Chłopek 3, dr Małgorzata Puc 4, dr n. farm. Dorota Myszkowska 5, dr Krystyna Piotrowska 6, prof. dr hab. Elżbieta Weryszko-Chmielewska 6, dr hab. n. med. Beata Zielnik-Jurkiewicz 7, dr n. med. Marek Modrzyński 8, Dorota Dmochowska 1, Grażyna Królikowska 1, Krystyna Jakubowska 1, dr n. med. Piotr Rapiejko 9 1. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny 2. Zakład Paleobotaniki, Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Wrocławski 3. Katedra Paleontologii i Biostratygrafii, Uniwersytet Śląski w Sosnowcu 4. Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody, Uniwersytet Szczeciński 5. Zakład Alergologii Przemysłowej, Collegium Medicum UJ w Krakowie 6. Katedra Botaniki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie 7. Oddział Laryngologii, Wojewódzki Szpital Dziecięcy w Warszawie 8. Poradnia Alergologiczna Euromedica, Grudziądz 9. Klinika Otolaryngologii, Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Streszczenie: Praca przedstawia przebieg sezonu pylenia leszczyny w wybranych punktach pomiarowych w Polsce w 2009 r. Pomiary wykonywano w Białymstoku, Bydgoszczy, Drawsku Pomorskim, Krakowie, Sosnowcu, Lublinie, Olsztynie, Szczecinie, Warszawie i we Wrocławiu. Badania prowadzono metodą objętościową przy wykorzystaniu aparatów firmy Burkard i Lanzoni. Sezon pyłkowy wyznaczono jako okres, w którym w powietrzu występuje 95% rocznej sumy ziaren pyłku leszczyny. Pylenie leszczyny w 2009 roku rozpoczęło się około 40 dni później niż w 2008 roku i około 50 dni później niż w 2007 roku. Najwcześniej pyłek leszczyny zarejestrowano w Lublinie (8 lutego stężenie wynosiło 26 ziaren/m 3 powietrza), a we wszystkich pozostałych punktach pomiarowych pylenie leszczyny odnotowano w początkach marca. Najwyższe wartości średniodobowych stężeń pyłku leszczyny odnotowano w Lublinie 28 marca zanotowano tam stężenie 362 z/m 3 powietrza. Abstract: This paper presents the course of hazel pollination season in selected cities of Poland in The measurements were performed in Białystok, Bydgoszcz, Drawsko Pomorskie, Cracow, Sosnowiec, Lublin, Olsztyn, Szczecin, Warsaw and Wrocław. Volumetric method with the use of Volumetric Spore Trap (Burkard, Lanzoni) was implemented. Pollen season was defined as the period in which 95% of the annual total catch occurred. Pollen season of hazel in 2009 started about 40 days later in comparison to 2008, and about 50 days later in comparison to The season started first in Lublin (08 February 26 hazel pollen grain/1 m 3 ). The highest 24-hour average pollen count was recorded in Lublin on 28 March (362 hazel pollen grains/1 m 3 ). Słowa kluczowe: aeroalergeny, stężenie pyłku roślin, leszczyna Key words: aeroallergens, pollen count, hazel Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 13 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

14 AEROBIOLOGIA MEDYCZNA PRACA ORYGINALNA Pyłek olszy w powietrzu wybranych miast Polski w 2009 r. Alder pollen in the air of selected Polish cities in 2009 Dr Małgorzata Puc 1, dr n. farm. Dorota Myszkowska 2, dr n. med. Agnieszka Lipiec 3, dr n. med. Piotr Rapiejko 4, prof. dr hab. Elżbieta Weryszko-Chmielewska 5, dr Krystyna Piotrowska 5, dr Małgorzata Malkiewicz 6, dr Mirosław Puc 7, dr hab. n. med. Beata Zielnik-Jurkiewicz 8, dr Monika Myśliwy 9, dr Agnieszka Grinn-Gofroń 9, dr Tomasz Wolski 10, lek. med. Izabela Winnicka 11, prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz 4 1. Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody, Uniwersytet Szczeciński 2. Zakład Alergologii Przemysłowej, Collegium Medicum UJ w Krakowie 3. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych, Warszawski Uniwersytet Medyczny 4. Klinika Otolaryngologii, Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie 5. Katedra Botaniki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie 6. Zakład Paleobotaniki, Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Wrocławski 7. Instytut Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny 8. Oddział Otolaryngologiczny, SZPZOZ im. prof. J. Bogdanowicza w Warszawie 9. Katedra Taksonomii Roślin i Fitogeografii, Uniwersytet Szczeciński 10. Zakład Oceanografii Fizycznej, Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Szczeciński 11. Poradnia Epidemiologiczna, Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii w Warszawie Streszczenie: Celem pracy było porównanie sezonu pyłkowego olszy w 2009 r. w Szczecinie, Warszawie, Krakowie, Lublinie, Wrocławiu, Białymstoku i Bydgoszczy. Pomiary stężenia pyłku prowadzono metodą objętościową z zastosowaniem aparatu Burkard oraz Lanzoni. Sezon pyłkowy wyznaczono jako okres, w którym w powietrzu występuje 98% rocznej sumy ziaren pyłku. Indeks SPI obliczono jako sumę średnich dobowych stężeń pyłku w danym sezonie. Sezon pyłkowy olszy rozpoczął się najwcześniej w Szczecinie, 3 lutego, a w pozostałych miastach w ciągu następnych 3 4 tygodni. Zanotowano znaczne różnice w czasie trwania sezonu. Najwyższe, rekordowe wartości stężeń zaobserwowano w Szczecinie; maksymalne stężenie, wynoszące 778 ziaren/m 3, zarejestrowano 17 marca. Stężenie pyłku olszy w Szczecinie wykazuje istotną statystycznie korelację z wilgotnością względną, prędkością wiatru oraz temperaturą powietrza. Kwitnienie i pylenie to zjawiska dynamiczne i kompleksowe, dlatego trudno wydzielić wpływ poszczególnych parametrów pogodowych na te procesy. Abstract: The aim of the study was to compare the pollen season of alder in the cities of Szczecin, Warsaw, Cracow, Lublin, Wrocław, Białystok and Bydgoszcz in Measurements were performed by the volumetric method (Burkard and Lanzoni pollen sampler). Pollen season was defined as the period in which 98% of the annual total catch occurred. Seasonal Pollen Index (SPI) was estimated as the annual sum of daily average pollen concentrations. The pollen season of alder started first in Szczecin on the 3 rd of February and in the other cities it started during the next 3 4 weeks. The differences of pollen seasons duration were considerable. The highest, record airborne concentration of 778 pollen grains/m 3 was noted in Szczecin on the 17 th of March. In Szczecin statistically significant correlation was found between the pollen count of alder versus the relative humidity, wind speed and air temperature. Flowering and pollination are a dynamics and complex phenomenon and it is difficult to separate individual effects of different meteorological parameters. Słowa kluczowe: alergeny, stężenie pyłku, ziarna pyłku, czynniki pogodowe, fenofazy kwitnienia, olsza Alnus, 2009 r. Key words: allergens, pollen count, pollen grains, meteorological conditions, flowering phenophases, alder Alnus, Alergoprofil 2009, Vol. 5, Nr 1, 14 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku: