Przestrzenne zróżnicowanie miejsc pochodzenia finalistów w Olimpiady Geograficznej ( )

Transkrypt

1 Konrad Ł. Czapiewski Polska Akademia Nauk Zakład Przestrzennego Zagospodarowania i BR Krzysztof Janc Uniwersytet Wrocławski Zakład Zagospodarowania Przestrzennego Przestrzenne zróżnicowanie miejsc pochodzenia finalistów w Olimpiady Geograficznej ( ) Łódź

2 CEL, ZAKRES PREZENTACJI Głównym celem prezentacji jest przedstawienie przestrzennego zróżnicowania miejsc pochodzenia (w sensie lokalizacji miejsca nauki) finalistów Olimpiady Geograficznej (bez finalistów Olimpiady Nautologicznej). Postanowiono równocześnie odpowiedzieć na pytanie: w jakim stopniu liczba finalistów jest zależna od liczby uczniów szkół średnich (ponadgimnazjalnych)? Porównanie liczby finalistów Olimpiady Geograficznej z liczbą uczniów powinno umożliwić określenie miejscowości, w których występuje nadwyżka bądź też niedobór finalistów względem potencjalnej liczby uczniów mogących wziąć udział w zawodach III stopnia. Dane dotyczące liczby i miejsc pochodzenia finalistów uzyskano dzięki uprzejmości Komitetu Głównego Olimpiady Geograficznej i Olimpiady Nautologicznej. Dotyczą one finalistów od I do XXXV Olimpiady Geograficznej. Dane o rozmieszczeniu szkół średnich i liczbie uczniów pozyskano z Systemu Informacji Oświatowej prowadzonego przez Centrum Informatyczne Edukacji, które podlega Ministerstwu Edukacji Narodowej.

3 OLIMPIADA GEOGRAFICZNA (HISTORIA) Olimpiada Geograficzna rozgrywana jest od roku szkolnego 1974/1975. Inicjatorką jej organizacji była prof. Anna Dylikowa, która kierowała pracami Komitetu Głównego Olimpiady Geograficznej przez ponad 25 lat ( ). Od 1991 r. zakres Olimpiady uległ rozszerzeniu. W efekcie starań organizatorów konkursu Młodzież na Morzu o nadanie temu konkursowi rangi olimpiady, Ministerstwo Edukacji Narodowej zwróciło się do Komitetu Głównego Olimpiady Geograficznej z prośbą o rozważenie możliwości włączenia poszerzonej problematyki morskiej do zadań Olimpiady Geograficznej. Stąd też od roku szkolnego 1991/1992 równolegle z Olimpiadą Geograficzną rozgrywana jest Olimpiada Nautologiczna. Olimpiada Geograficzna i Olimpiada Nautologiczna są dwoma z około trzydziestu olimpiad przedmiotowych organizowanych rokrocznie w Polsce. Przeprowadzane, organizowane i zarządzane są one zazwyczaj przez stowarzyszenia, fundacje lub szkoły wyższe. Olimpiada Geograficzna i Olimpiada Nautologiczna afiliowane są przy Polskim Towarzystwie Geograficznym.

4 OLIMPIADA GEOGRAFICZNA (ETAPY) Olimpiada przeznaczona jest dla uczniów szkół średnich (szkół ponadgimnazjalnych), ale przy spełnieniu odpowiednich kryteriów mogą zostać dopuszczeni uczniowie gimnazjum. III ETAP (zawody III stopnia - finałowe) zawodnicy, osiągający określone minimum punktów - tytuł finalisty liczba uczestników od 80 do 110 II ETAP (zawody II stopnia) cześć pisemna i ustna takie same pytania i kryteria dla całej Polski organizują Komitety Okręgowe (12) prace ocenia Komitet Główny I ETAP (zawody I stopnia) wykonania pracy konkursowej Komitet Okręgowy liczba uczestników od 1000 do 2500

5 OLIMPIADA GEOGRAFICZNA (ZNACZENIE) Uczestnik - laureaci otrzymują wartościowe nagrody rzeczowe oraz uzyskują uprawnienia zwalniające ich częściowo z matury i zapewniają indeks uczelni wyższych (uprawnienia te są każdorazowo określana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Senaty Szkół Wyższych). Szkoła - olimpiady uwzględniane są w rankingach szkół ponadgimnazjalnych i mogą w związku z tym być traktowane jako wyznacznik jakości pracy szkoły (Perspektywy, Rzeczpospolita tzw. ranking olimpijski ). Przestrzeń - rozmieszczenia szkół, z których pochodzą finaliści oraz liczby uczniów osiągających ten etap Olimpiady, samo w sobie niesie interesujące informacje na temat możliwości występowania pewnego rodzaju przestrzennych fenomenów związanych z prowadzeniem procesu dydaktycznego w zakresie geografii

6 FINALIŚCI OLIMPIAD 291 miejscowości z 24% pochodził tylko 1 finalista, z 33% 2-5 finalistów, a z 19% 6-10 finalistów najwięcej finalistów pochodziło z Warszawy (236), Gdynia (164), Poznań (109), Łódź (93), Bielsko-Biała (84), Wrocław (75) Turobin (województwo lubelskie), Biskupiec (warmińskomazurskie), przy obecnej liczbie uczniów poniżej 200, zanotowano odpowiednio 5 i 6 finalistów 1 rozmieszczenie miejsc pochodzenia finalistów Olimpiady Geograficznej I-XXXV edycji

7 UCZNIOWIE SZKÓŁ ŚREDNICH finaliści Olimpiady TAK NIE finaliści Olimpiady pochodzili ze wszystkich największych ośrodków miejskich największymi miejscowości bez finalistów Nowy Sącz, Ostrołęka, Lubin, Jaworzno, Bełchatów, Radomsko, Chojnice, Mińsk Mazowiecki, Tarnobrzeg z większości mniejszych ośrodków zlokalizowanych w bliskiej odległości od stolic wojewódzkich nie pochodził żaden finalista uczniowie szkół średnich (ponadgimnazjalnych) w roku szkolnym 2008/2009

8 WSPÓŁZALEŻNOŚĆ 1000 odchylenie dodatnie odchylenie ujem ne R=0,82 wartość odchylenia Warszawa liczba olimpijczyków 100 Gdynia Bielsko - Biała Bielsk Podlaski Toruń Inowrocław Łapy Sandomierz Poznań Łódź Wrocław Kraków Biał ystok Gdańsk Rzeszów Bydgoszcz Sztum Częstochowa Katowice Radom liczba uczniów szkół srednich miejscowości z minimum 10 finalistami (skale logarytmiczne)

9 PODSUMOWANIE W przypadku większości lokalizacji liczba finalistów nie przekracza kilku osób zaledwie z ¼ miejscowości, skąd w ogóle pochodzili finaliści Olimpiady, ich liczba przekraczała 10 uczniów. Największa liczba finalistów pochodziła z największych miast, chociaż należy wyraźnie podkreślić, iż ich liczba nie stanowi prostego przełożenia pozycji miejscowości w hierarchii osadniczej. Za czynnik posiadający największy wpływ na zwiększenie liczby finalistów z danych miejscowości należy uznać zaangażowanie w pracy nauczyciela. Równie ważne są tradycje czy specyficzny klimat szkoły w całej Polsce można wskazać na około 170 placówek najbardziej aktywnych w przygotowywaniu uczniów do udziału we współzawodnictwie geograficznym. Ciekawych wyników dostarczyło porównanie liczebności finalistów Olimpiady Geograficznej ze strukturą przestrzenną szkolnictwa średniego w kraju oraz przeprowadzona na tej podstawie analiza reszt z regresji.