Powodzenie leczenia kanałowego definiują najczęściej

Transkrypt

1 ENDODONCJA W PRAKTYCE CBCT w diagnostyce powikłań jatrogennych i przyczyn niepowodzeń terapeutycznych CBCT in the diagnosis of iatrogenic complications and causes of therapeutic failures lek. dent. Monika Łopuszyńska, lek. dent. Barbara Czopik, dr hab. n. med. Joanna Zarzecka Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją, Instytut Stomatologii, Wydział Lekarski, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Powodzenie leczenia kanałowego definiują najczęściej trzy składowe: brak dolegliwości bólowych, zachowanie funkcji zgryzowej zęba, a także brak lub wygojenie zmian zapalnych w okolicy okołowierzchołkowej. O ile pierwsze dwie składowe są stosunkowo łatwe do oceny, o tyle jednoznaczne stwierdzenie obecności przejaśnienia w okolicy okołowierzchołkowej jest utrudnione lub czasem wręcz niemożliwe bez trójwymiarowej rekonstrukcji tego obszaru za pomocą CBCT. Należy jednoznacznie stwierdzić, że leczenie endodontyczne jest leczeniem trudnym. Przestrzeń endodontyczna, w całej swej złożoności, jest najmniejszą modyfikowaną zabiegami leczniczymi przestrzenią jamy ustnej. W dobie nowoczesnej endodoncji mikroskopowej, gdy koszt leczenia kanałowego i odbudowy protetycznej korony niejednokrotnie zbliża się do ceny leczenia implantoprotetycznego, endodonta powinien szczególnie rozważnie planować leczenie przypadków o rokowaniu niepewnym, szczególnie w aspekcie możliwości uzyskania długotrwałego, to znaczy wieloletniego, powodzenia leczenia. Przypadek 1 Zastosowanie CBCT w diagnostyce powikłań i przyczyn niepowodzeń terapeutycznych obejmuje w szczególności lokalizację kanałów niewypełnionych, a więc i chemomechanicznie nieopracowanych, lokalizację patologicznych połączeń przestrzeni endodontycznej z ozębną w miejscu, gdzie połączenia te nie występują fizjologicznie, czyli perforacji jatrogennych, a także błędów w mechanicznym opracowaniu kanałów korzeniowych (np. wytworzenie stopni), separacji narzędzi endodontycznych głównie w aspekcie ich umiejscowienia, a także lokalizacji ekstrudowanych poza przestrzeń endodontyczną materiałów i ich stosunku do sąsiednich struktur anatomicznych (zatoki szczękowej, kanału żuchwy). Artykuł to fragment książki Tomografia stożkowa w praktyce endodontycznej nowości w portfolio Elamed Media Group. Publikacja już dostępna w sprzedaży. Przypadek 2 Analiza przekrojów CBCT pozwala w wielu przypadkach jednoznacznie i w sposób nieinwazyjny zdyskwalifikować zęby do leczenia endodontycznego i zakwalifikować pacjenta do leczenia implantoprotetycznego. 44

2 3/ Ryc. 1. Przypadek 1. Przeglądowe zdjęcie pantomograficzne. Obecna zmiana zapalna w okolicy wiechołka korzenia zęba 15. W świetle kanału widoczny wkład z włókna szklanego Ryc. 2. Przypadek 1. Zdjęcie wewnątrzustne zęba 15. Widoczne zmiana zapalna w okolicy wierzchołka korzenia oraz zacementowany znacznych rozmiarów wkład z włókna szklanego 45

3 E N D O D O N CJA W P R AKT YCE 3a 3b 3c 3d 4a 4b 4c 4d Ryc. 3a-d. Przypadek 1. Zdjęcia z tomografii stożkowej wykonane 2 mm poniżej grzbietu wyrostka zębodołowego szczęki. Na przekroju osiowym widoczny jest wypełniony kanał zęba 15. Na przekroju czołowym oraz strzałkowym widoczna jest zmiana zapalna w okolicy wiechołka korzenia zęba 15. Dodatkowo na przekroju czołowym widoczny jest wkład osadzony niezgodnie z osią kanału Ryc. 4a-d. Przypadek 1. Zdjęcia z tomografii stożkowej wykonane w połowie długości korzenia Na przekroju osiowym widoczne jest wypełnienie światła kanału materiałem endodontycznym 46

4 3 / a 5b 5c 5d 6a 6b 6c 6d Ryc. 5a-d. Przypadek 1. Zdjęcia z tomografii stożkowej wykonane w okolicy wierzchołkowej. Na przekroju osiowym, czołowym i strzałkowym widoczna jest zmiana zapalna wokół wierzchołka korzenia zęba 15. Na przekroju strzałkowym widoczna jest znacznie pogrubiona błona śluzowa zatoki szczękowej Ryc. 6a-d. Przypadek 1. Zdjęcia z tomografii stożkowej wykonane w okolicy wierzchołkowej wraz z pomiarem średnicy zmiany zapalnej na przekroju strzałkowym 47

5 ENDODONCJA W PRAKTYCE Ryc. 7. Przypadek 1. Zdjęcie wewnątrzustne zęba 15 wykonane po powtórnym leczeniu. Wypełnienie kanałów metodą pionowej kondensacji ciepłej gutaperki wraz z uszczelniaczem. Widoczne satysfakcjonujące wypełnienie światła kanału (kształt dokomorowy opracowanego korzenia uwarunkowany wcześniej osadzonym wkładem) Ryc. 8. Przypadek 2. Przeglądowe zdjęcie pantomograficzne. Pacjent zgłosił się z miernymi dolegliwościami bólowymi zlokalizowanymi w okolicy zęba 12, trwającymi od około roku. Uwagę zwraca zmiana zapalna w okolicy zęba 12 oraz zewnętrzna resorpcja zapalna korzenia zęba 11 Ryc. 9. Przypadek 2. Zdjęcie wewnątrzustne zębów 12, 11. Widoczna rozlana zmiana zapalna w okolicy zębów 12, 11. Korzeń zęba 11 zresorbowany w znacznym stopniu. Ząb po leczeniu kanałowym ze złamaną igłą Lentulo w świetle kanału 48

6 3 / a 10b 10c 10d 11a 11b 11c 11d Ryc. 10a-d. Przypadek 2. Zdjęcia z tomografii stożkowej wykonane na wysokości grzbietu wyrostka zębodołowego szczęki. Na przekroju osiowym widoczny jest wypełniony korzeń zęba 11. Na przekroju czołowym i strzałkowym widoczna jest zmiana zapalna powyżej zresorbowanego korzenia zęba 11 Ryc. 11a-d. Przypadek 2. Zdjęcia z tomografii stożkowej wykonane 3 mm poniżej grzbietu wyrostka zębodołowego szczęki. Widoczna jest rozpoczynająca się resorpcja korzenia zęba 11 49

7 E N D O D O N CJA W P R AKT YCE 12a 12b 12c 12d 13a 13b 13c 13d Ryc. 12a-d. Przypadek 2. Zdjęcia z tomografii stożkowej wykonane 5 mm poniżej grzbietu wyrostka zębodołowego szczęki. Widoczna jest rozległa resorpcja korzenia zęba 11 Ryc. 13a-d. Przypadek 2. Zdjęcia z tomografii stożkowej wykonane 7 mm poniżej grzbietu wyrostka zębodołowego szczęki. Na przekroju osiowym widoczna jest rozległa zmiana resorpcyjna, która rozwija się dopodniebiennie i obejmuje kość w obszarze podniebiennym w stosunku do wierzchołka korzenia zęba 12. Widoczna jest również liza blaszki zewnętrznej wyrostka zębodołowego na wysokości wierzchołka korzenia zęba 11 50