Workaholism and emotional competencies 1

Transkrypt

1 Kamila Wojdyło Institute of Psychology University of Gdańsk Aleksandra Lewandowska-Walter Institute of Psychology University of Gdańsk Paweł Jurek Institute of Psychology University of Gdańsk Workaholism and emotional competencies 1 ABSTRACT This study, using the Polish version of the Work Addiction Risk Test de veloped by Robinson (1999), examines the relationships of workaholism to affect regulation and emotional abilities. It is suggested, that workaholics have a generally low level of self-regulation of emotions and emotional com petences. Workaholics (N = 59) and non-workaholics (N = 56) were compa red as to their affect regulation level in situations of failure and situations of performing enjoyable activities, and as to their general emotional intelli gence level. The hypothesis regarding negative relationship between workaholism and self-regulatory abilities both in situations of failure and of being engaged in enjoyable activities was confirmed. When faced with failure, workaholics show lack of ability to "get away" from unpleasant experiences. They have also difficulties with remaining active and maintaining positive emotions while performing enjoyable activities. Differences between work aholics and non-workaholics regarding emotional intelligence turned out sta tistically irrelevant. Those results are discussed in the context of personnel management practices in organizations. The conclusions may find their Acknowledgements: Studies partly financed by University of Gdańsk grant BW: Correspondence should be addressed to Kamila Wojdyło, University of Gdańsk, Bażyńskiego 4, Gdańsk, psykw@univ.gda.pl. 322

2 Kamila Wojdyło Instytut Psychologii Uniwersytet Gdański Aleksandra Lewandowska-Walter Instytut Psychologii Uniwersytet Gdański Paweł Jurek Instytut Psychologii Uniwersytet Gdański Pracoholizm a kompetencje emocjonalne 1 ABSTRAKT W niniejszym rozdziale zaprezentowano wyniki badań nad związkiem pomiędzy pracoholizmem a zdolnościami regulacji emocji oraz inteligencją emocjonalną. W badaniu zastosowano polską wersję kwestionariusza WART (Work Addiction Risk Test) Robinsona (1999). Sformułowano hipotezy, że pracoholicy charakteryzują się generalnie niższym poziomem regulacji emocji oraz sprawności emocjonalnych. Porównano pracoholików (N = 59) i osoby nie będące pracoholikami (N = 56) pod względem poziomu kontroli emocji w sytuacjach porażki oraz w sytuacjach wykonywania czynności przyjemnych, a także pod względem ogólnego poziomu inteligencji emocjonalnej. Wyniki badań potwierdziły sformułowane hipotezy o negatywnej relacji pomiędzy pracoholizmem a zdolnościami samoregulacji zarówno w sytuacji porażki, jak i zaangażowania w czynności przyjemne. W konfrontacji z porażkami pracoholicy wykazują niższe, w porównaniu do niepracoholików, zdolności dystansowania się od nieprzyjemnych doświadczeń. Pracoholicy przejawiają również wyższy poziom trudności w podtrzymywaniu aktywności oraz utrzymywaniu pozytywnych emocji w sytuacjach wykonywania czynności przy jemnych. Hipoteza o różnicy pomiędzy pracoholikami i niepracoholikami Badania częściowo finansowane z grantu Uniwersytetu Gdańskiego BW:

3 Empirical aspects of the psychology Workaholism and emotional competencies applications in diagnosis, early detection, as well as planning actions to prevent workaholism problem from deepening. Key words: workaholism, work addiction, emotional competences, action orientation Introduction The term workaholism was created through analogy with the term "alco holism", indicating an addictive nature of the phenomenon: extreme com pulsion-based need/drive to work (uncontrollable need to work without rest/ stopping), which hinders the individuals physical and mental health and social functioning (Oates, 1971). Most of researches stress the core charac teristic of workaholism strong work drive, defining the phenomenon as a disorder "the compulsion or the uncontrollable need to work incessantly" (Oates, 1971; Ng, Sorensen & Feldman, 2007; Shimazu, Bakker & Demerouti, 2009; Spence & Robbins, 1992), that includes work-obsession, characterised by self-imposing of very high standards, an inability to regulate working habits and neglecting other life activities (Killinger, 1991; Naughton, 1987; Oates, 1971; Poppelreuter, 1997; Robinson, 1998; Schwarz, 1982; Schaufeli, Shimazu & Tans, 2009, Wojdyło, 2007, 2010a, 2010b). It is noteworthy, that defining workaholism in destructive terms is not commonly shared. There are still some authors, who argued that workaholism may be defined only as a positive phenomenon. An addiction to work is described as a satisfying style of working and living, indicating that workaholics are people who love work, are healthy, happy, satisfied with their lifestyle and productive (Cantarow, 1979; Machlowitz, 1980; Korn, Pratt & Lambrou, 1987; Sprankle & Ebel, 1987). The existing discrepancies in the way of defining workaholism constitute a serious obstacle in conducting research and systemising knowledge. Postulating that workaholism may appear in a positive form is highly controversial because it implies a paradoxical form of a "healthy addiction". Research results provide support, that the essence of workaholism is speci fic compulsion-based working style and not the number of working hours (Burke & Koksal, 2002; Mcmillan, Brady, O'Driscoll & Marsh, 2002; Kanai, Wakabayashi & Fling, 1996; Russo & Waters, 2006). Researches on workaholism lack empirical data, concerning particularly the regulatory mechanisms of the syndrome which could provide guidelines to create prevention and treatment programs for addicted to work. There is a growing number of research reporting that workaholism is related to poorer emotional well-being (Andreassen, Ursin & Eriksen, 2007; Burke 324

4 Empiryczne oblicza psychologii Pracoholizm a kompetencje emocjonalne w poziomie inteligencji emocjonalnej nie potwierdziła się. Uzyskane w prze prowadzonych badaniach wyniki omówiono w kontekście praktyki zarzą dzana ludźmi w organizacjach. Wnioski badawcze mogą znaleźć zastosowanie w diagnostyce, prewencji, jak i planowaniu działań przeciwdziałających problemowi pracoholizmu. Słowa kluczowe: pracoholizm, uzależnienie od pracy, kompetencje emocjo nalne, orientacja na działanie Wprowadzenie Pojęcie pracoholizmu stworzono przez analogię do terminu alkoholizm, wskazując na uzależnieniowy charakter zjawiska: silną, kompulsyjną/niekontrolowaną potrzebę pracy bez przerwy, wpływającą negatywnie na zdro wie fizyczne i psychiczne oraz społeczne funkcjonowanie jednostki (Oates, 1971). Wielu badaczy definiuje to zjawisko jako zaburzenie przymus lub niekontrolowana potrzeba nieustannej pracy" (Oates, 1971; Ng, Sorensen, Feldman, 2007; Shimazu, Bakker, Demerouti, 2009; Spence, Robbins, 1992), obejmujące obsesję pracy, stawianie sobie bardzo wysokich standardów, nie zdolność do regulowania nawyków związanych z pracą, zaniedbywanie in nych (pozazawodowych) aktywności życiowych (Killinger, 1991; Naughton, 1987; Oates, 1971; Poppelreuter, 1997; Robinson, 1998; Schwarz, 1982; Schaufeli, Shimazu, Taris, 2009; Wojdyło, 2007, 2010a, 2010b). Należy jednak zauważyć, że definiowanie pracoholizmu w kategoriach destruktywnych nie jest powszechnie podzielane. Niektórzy autorzy okre ślają pracoholizm jako zjawisko pozytywne. Uzależnienie od pracy ujmuje się jako dający satysfakcję styl pracy i życia, wskazując, że pracoholicy to osoby, które kochają pracę, są zdrowe, szczęśliwe, zadowolone ze swojego stylu życia i produktywne (Cantarow, 1979; Machlowitz, 1980; Korn, Pratt, Lambrou, 1987; Sprankle, Ebel, 1987). Istniejące rozbieżności w sposobie definiowania pracoholizmu stanowią poważną przeszkodę w prowadzeniu badań i systematyzowaniu wiedzy. Postulowanie, że pracoholizm może występować w pozytywnej formie jest wysoce kontrowersyjne, bo implikuje paradoksalną postać zdrowego uza leżnienia". Wyniki badań dostarczają poparcia dla tezy, że istotą pracoholi zmu jest określony, oparty na przymusie styl pracy lecz nie liczba godzin pracy (Burkę, Koksal, 2002; McMillan, Brady, O'Driscoll, Marsh, 2002; Kanai, Wakabayashi, Fling, 1996; Russo, Waters, 2006). W literaturze przedmiotu brakuje danych empirycznych dotyczących w szczególności mechanizmów regulacyjnych syndromu, które mogłyby dostarczyć podstaw do tworzenia programów prewencji i leczenia ludzi 325

5 Empirical aspects of the psychology Workaholism and emotional competencies & Matthiesen, 2004; Spence & Robbins, 1992). Therefore, we assume that emotional regulatory mechanism is crucial for regulating work addiction. Thus, in the current study we focused on the relationship between workaholism and emotional competences. There are many investigations indicating that workaholics may have diffi culties regarding the ability to regulate emotions, and that obsessive working can be a strategy to regulate emotional states (to reduce negative emotions and psycho-physical exhaustion). For example, Burke (2000b) found, that workaholics have need to "prove" themselves through achievements and ta king risks, which is connected with a fear of being judged as an unsuccessful and worthless person. Studies conducted by Burke (2004) confirmed, that low self-esteem may be one of the most important markers of workaholism. Consistent with these findings many authors indicate, that low self-esteem, can be important reason for workaholism (e.g. Ng et al, 2007). Other studies showed that higher level of work addiction was associated with negative emotions (e.g. anxiety) (Burke & Matthiesen, 2004) and ener getic arousal (Wojdyło, 2005a). According to experimental data, people ad dicted to work experience high stress, tension, uneasiness and high level of situational anxiety in task situations. Workaholics experience also high dispositional anxiety they are often absorbed by unimportant obsessive thoughts, they worry about unimportant things, they suffer badly when disappointed, they experience greater uncertainty than non-workaholics when acting under their own responsibility, they have difficulties with maintaining mental distance to acquired experiences, failures, they expe rience loneliness, feeling of being threatened and isolated in the world (Wojdyło, 2010). The researches regarding the conception of personality antecedents of workaholism (Wojdyło, 2005a, 2007) indicate that workaholic achievement orientation involves both the drive to attain desirable states (showing per sonal competence) and the wish to avoid undesirable ones (revealing own incompetence). The detected regulatory mechanism of workaholic persona lity allows the conclusion that workaholics have difficulties in regulating negative emotions (especially fear of failure). Thus, the intensification of work persistence depends on the intensity of the fear of failure: the greater the fear of failure the stronger the work obsession. Studies of Poppelreuter (1996) revealed that workaholics have difficul ties with making use of free-time, relaxation and relieving the tension. They organize and experience their free time in a different way than non-workaho lics (during their free time, they remain focused on their work; they have the need to control, plan and structure, as well as problems with "going off). 326

6 Empiryczne oblicza psychologii Pracoholizm a kompetencje emocjonalne uzależnionych od pracy. Coraz większa liczba badań pokazuje, że pracoho lizm wiąże się z gorszym funkcjonowaniem emocjonalnym (Andreassen Ursin, Eriksen, 2007; Burkę, Matthiesen, 2004; Spence, Robbins, 1992). W związku z powyższym zakładamy, że mechanizm regulacji emocji może mieć szczególne znaczenie w wyznaczaniu i podtrzymywaniu procesu uza leżnienia od pracy. W niniejszych badaniach, koncentrujemy się na relacji pomiędzy pracoholizmem a kompetencjami emocjonalnymi. Wiele badań wskazuje, że pracoholicy mogą mieć trudności w zakresie regulowania emocji, a obsesyjne nastawienie wobec pracy może być stra tegią regulacji stanów emocjonalnych (ukierunkowaną na zmniejszenie ne gatywnych emocji i psychofizycznego wyczerpania). Na przykład, Burkę (2000b) wykazał, że pracoholicy mają potrzebę potwierdzenia własnej war tości poprzez osiągnięcia i podejmowanie ryzyka, co wynika z obawy przed byciem ocenianym jako osoba nie odnosząca sukcesu i bezwartościowa. Wyniki badań przeprowadzonych przez Burkę (2004) potwierdzają, że niska samoocena może być jednym z najważniejszych wskaźników pracoholizmu. Zgodnie z tymi ustaleniami wielu autorów wnioskuje, że niskie poczucie własnej wartości może być ważną przyczyną uzależnienia od pracy (np. Ng i in., 2007). We innych badaniach stwierdzono, że wyższy poziom uzależnienia od pracy wiąże się z negatywnymi emocjami, takimi jak lęk (Burkę, Matthiesen, 2004), a także pobudzeniem energetycznym (Wojdyło, 2005a). Z danych ekspery mentalnych wynika, że osoby uzależnione od pracy w sytuacji zadaniowej przeżywają zdenerwowanie, napięcie, niepokój, wysoki poziom lęku sytu acyjnego. Pracoholicy ujawniają też wysoki lęk dyspozycyjny często zaab sorbowani są dręczącymi ich nieważnymi myślami, zamartwiają się o rzeczy mało ważne, dotkliwie przeżywają rozczarowania, w wyższym stopniu niż niepracoholicy doświadczają niepewności w działaniu na własną odpowie dzialność, mają trudności w utrzymywaniu dystansu psychicznego wobec nabytych doświadczeń, niepowodzeń, doświadczają poczucia osamotnienia, zagrożenia i obcości w otaczającym ich świecie (Wojdyło, 2010). Według koncepcji osobowościowych uwarunkowań pracoholizmu treść i kierunek zachowania pracoholicznego wyznaczają dwie kategorie celów zwią zanych z osiągnięciami, funkcjonalnie powiązane: cele dokonań ukierunko wanie na dążenie (wykazanie własnych kompetencji) oraz cele dokonań ukierunkowane na unikanie (zapobieganie ujawnianiu własnej niekompetencji) (Wojdyło, 2005a, 2007). Z badań własnych (Wojdyło, 2005a) wynika, że nasi lenie uporczywości pracy zależy od wielkości lęku przed niepowodzeniem: im wyższa jest obawa przed porażką, tym silniejsza obsesja pracy. Badania Poppelreutera (1996) wskazują, że pracoholicy mają trudności z korzystaniem z czasu wolnego, relaksacją, uzyskaniem odprężenia. Pracoholicy odmiennie od niepracoholików organizują i przeżywają czas wolny 327

7 Empirical aspects of the psychology Workaholism and emotional competencies The present study is part of a larger research project on workaholism personality determinants, built on previous works (Wojdyło, 2005a, 2005b, 2006, 2007) and extends these works to discover new areas (the relationship between workaholism and emotional abilities). According to the action control conception, proposed by Kuhl (1984, 1985, 1994a, Marsza!-Wiśniewska, 2002), there are two main types of situations related with emotional compe tences which require the use of emotional abilities: situations ofexperien cing failure, unpleasant experiences (requiring an ability to reduce the ne gative affect) (failure-related action orientation, AOF), and situations of performing voluntary pleasant and/or interesting actions (requiring to sustain the positive affect, enabling full involvement in interesting actions) (performance-related action-orientation, AOP). An emotional abilities' deficit, on the other hand, is revealed in situations of failure and of performing satisfying actions through two types of behaviour: a) inability to influence negative emotions with volitional control, being absorbed with thinking about the experienced failures, inability to stop thin king about failure (shortly after it took place), inability to focus one's atten tion on a new action, and b) inconstancy: inability to sustain a positive affect and to become involved in the performed enjoyable action, quick abando ning or aborting of the conducted action, in order to do something else. Action-orientation is defined as a metastatic mode of control, which faci litates the enactment of change-oriented intentions, as the ability to exert volitional control over one's feelings (Kuhl, 1984; Koole, Kuhl, Jostmann & Vohs, 2003) to reduce negative affect and to maintain positive affect. State-orientation is defined as a catastatic mode of control which inhibits the enactment of change-oriented intentions, as the inability to exert voli tional control over one's feelings. According to Kuhl's conception of action control, state and change orientation constitute two types of factors which have a negative influence over action control as they hinder the realisation of a given intention. An under-activity of the action initiating system rela ted to state orientation causes difficulty in "getting away from failures", in situations after a failure. However, over-activity of the action initiating system, in the case of change orientation, causes the inability to continue an action, which is enjoyable for the individual. Based on the work compulsion and a high negative emotions (especially high fear of failure), that characterize workaholics, it is here assumed, that in situations of failure and situations of performing volitional enjoyable activities (e.g. watching a film, being on holiday, being in a relation) the work-addicted display deficit of emotional abilities being absorbed in failure and an inability to "become engrossed" in enjoyable activities. In other words, it is assumed, that the higher the level of workaholism, 328

8 Empiryczne oblicza psychologii Pracoholizm a kompetencje emocjonalne (w czasie wolnym pozostają skoncentrowani na pracy, charakteryzuje ich potrzeba kontroli, planowania, struktury, problemy z wyłączeniem się"). Prezentowane w niniejszym artykule badanie jest częścią większego programu badawczego nad osobowościowymi wyznacznikami pracoholizmu i nawiązuje do wcześniejszych badań (Wojdyło, 2005a, 2005b, 2006, 2007), roz szerzając je o nowe obszary eksploracji (relacje pomiędzy pracoholizmem a sprawnościami emocjonalnymi). Na podstawie analizy koncepcji kontroli działania Kuhla (1984, 1985, 1994a, Marszał-Wiśniewska, 2002) można wyróżnić dwa rodzaje sytuacji związanych z kompetencjami emocjonalnymi i wymagających wykorzystania sprawności emocjonalnych przez podmiot: sytuacje doznawania niepowodzenia, przykrych doświadczeń (wymagające zdolności do redukcji negatywnego afektu) (failure-related action orientation, AOF) oraz sytuacje wykonywania dobrowolnych czynności przyjemnych i/lub interesujących (wymagające zdolności do podtrzymywania afektu pozytywnego, umożliwiających pełne zaangażowanie w interesujące działania (performance-related action-orientation, AOP). Deficyt sprawności emocjonalnych z kolei, przejawia się w sytuacjach porażki i wykonywania czynności satysfakcjonujących w dwóch przeciwstawnych do wyżej wymienionych rodzajach zachowań, odpowiednio: a) niezdolności do wywierania wpływu na emocje negatywne za pomocą wolicjonalnej kontroli, zaabsorbowania myśleniem o doznanych niepowodzeniach, brakiem umiejętności zaprzestania myślenia o niepowodzeniu (w krótkim czasie po jego wystąpieniu), brakiem umiejętności koncentracji uwagi na nowej czyn ności i b) zmiennością: niezdolności do podtrzymywania afektu pozytywnego i zaangażowania w wykonywana czynność przyjemną, szybkim porzucaniem wykonywanej czynności lub jej przerywaniem w celu zajęcia się czymś innym. Orientacja na działanie jest definiowana jako promujący tryb kontroli, ułatwiający przekształcenie intencji zmiany w celową aktywność oraz jako zdolność do świadomej kontroli emocji w celu zmniejszenia ich negatywnego wpływu i utrzymania wpływu pozytywnego (Kuhl, 1984; Koole, Kuhl, Jostmann, Vohs, 2003). Orientacja na stan jest z kolei definiowana jako zacho wawczy tryb kontroli, który hamuje przekształcanie intencji zmiany w dzia łanie oraz jako niezdolność do wolicjonalnej kontroli emocji. Zgodnie z kon cepcją kontroli działania Kuhla, orientacja na stan oraz orientacja na zmien ność stanowią dwa rodzaje czynników, które mają negatywny wpływ na kontrolę działania, ponieważ utrudniają realizację intencji. Niedoczynność systemu inicjowania działania związana z orientacją na stan powoduje trud ności w dystansowaniu się od niepowodzeń w sytuacjach doświadczania porażki. Z kolei nadaktywność systemu inicjującego działanie w przypadku orientacji na zmienności, powoduje niezdolność do kontynuowania działania, które jest dla osoby przyjemne. 329

9 Empirical aspects of the psychology Workaholism and emotional competencies the lower the ability to regulate negative emotions in situations of failure and to regulate positive emotions during enjoyable activities. Based on the findings, that workaholics have high negative emotions and high fear of failure, it is here assumed also, that the addicted to work are characterised by generally low level of emotional intelligence (deficit of know ledge of emotions, inability to recognise and steer one's personal and other people's emotions). The structure of the theoretical model which is the subject of this study (systematic formulation of the rational leading to the assumed hypotheses) is presented in figure 1. Q O < SITUATIONS RELATED WITH EMOTIONAL COMPETENCES failure, unpleasant experiences performing of enjoyable activities AFFECT REGULATION Action orientation ability to "get away" ability to "become engrossed" AFFECT REGULATION DEFICIT State/change orientation being absorbed change AOF Scale AOP Scale Figure 1. Structure of the theoretical model, as the basis of the assumed hypotheses. The following hypotheses were formulated: HI: Workaholics, compared to non-workaholics, are characterised by lower negative affect regulation (the ability to reduce negative affect), manifested through becoming absorbed in failure and unpleasant experiences; H2: Workaholics, compared to non-workaholics, show lower positive affect regulation (the ability to maintain positive affect), in the situation of performing volitional enjoyable activities; H3: Workaholics are characterised by lower level of emotional intelligence than non-workaholics. 330

10 Empiryczne oblicza psychologii Pracoholizm a kompetencje emocjonalne Uwzględniając wewnętrzny przymus wykonywania pracy oraz wysoki poziom negatywnych emocji (szczególnie wysoki lęk przed porażką), które charakteryzują pracoholików, można założyć, że w sytuacjach porażki oraz wykonywania przyjemnych czynności (np. oglądanie filmu, pobyt na waka cjach, relacje z innymi), osoby uzależnione od pracy wykazują deficyt kom petencji emocjonalnych zaabsorbowanie niepowodzeniem i brak umiejęt ności zanurzenia się" w czynnościach przyjemnych. Innymi słowy, można przyjąć, że im wyższy poziom pracoholizmu, tym niższa zdolność regulacji negatywnych emocji w sytuacjach porażki oraz regulacji emocji pozytyw nych w sytuacjach wykonywania dobrowolnych czynności przyjemnych. Na podstawie wyników badań pokazujących, że pracoholicy odczuwają silne negatywne emocje i wysoki poziom lęku przed porażką, zakładamy również, że osoby uzależnione od pracy cechuje niski poziom inteligencji emocjonal nej (deficyt w zakresie wiedzy o emocjach, zdolności do rozpoznawania i kie rowania emocjami osobistymi i emocjami innych osób). Strukturę modelu teoretycznego, będącego przedmiotem eksploracji (systematyczne ujęcie przesłanek prowadzących do przyjętych hipotez) przedstawia rycina 1. I SYTUACJE ZWIĄZANE Z KOMPETENCJAMI EMOCJONALNYMI niepowodzenie, przykre doświadczenia wykonywanie czynności przyjemnych AFFECT REGULATION oríentacja na działanie umiejętność oderwania się" umiejętność zatopienia się" DEFICYT REGULACJI EMOCJI orientacja na stan/zmienność z aab sorbowanie zmienność O ft Skala AOF Skala AOP Rye. 1. Struktura modelu teoretycznego, będącego podstawą przyjętych hipotez. Sformułowano następujące hipotezy: HI: Pracoholików w porównaniu z niepracoholikami cechuje niższy poziom zdolności do regulacji negatywnych emocji, (the ability to reduce negative 331

11 Empirical aspects of the psychology Workaholism and emotional competencies Method Respondents The study involved 211 students of University of Gdańsk and Gdynia Maritime Academy; aged between 18 and 32 (M = ; SD = 2.06); 111 women and 100 men; 202 respondents with secondary education and 9 with higher education (three students were independent workers and 6 were white-collar workers without executive positions). Measures 1. In order to measure workaholism, Robinson and Philips' Work Addiction Risk Test (WART), in a Polish version adapted by Wojdyło (2005b) (Cronbach's alpha = 0.87) for group studies, was used. The method measures behavioural, cognitive and emotional reactions which constitute workaholism syndrome. The questionnaire comprises of 25 statements asses sed on a 4-degree frequency scale, with answer categories ranging from "almost never" to "almost always." The scale ranges from 25 to 100 po ints. High result (67-100) is an indicator of a high degree of addiction, medium result (57-66) of a moderate degree of addiction. Low result between points indicated no addiction and low risk of workaholism. The Polish adaptation of the WART measures the following 5 di mensions of workaholism: Work Obsession/Compulsion, Emotional Arou sal/perfectionism, Work Overload, Outcome Orientation and Self-Esteem. The comparative groups of workaholics and non-workaholics were de rived on the basis of the general WART questionnaire result and its quartile values (N = 211). Quartiles were derived separately for women (N = 111) and for men (N = 100), due to statistically significant differen ces on the workaholism level between the groups (on average 56.66; SD = 0.90; N = 111 for the group of women, in relation to 52.55; SD = 0.9; N = 100 for the group of men; F(1.209) = 9.846, p < 0.002) (quartiles for the group of women equalled: 50 and 63, for the group of men: 45 and 58). The workaholic group (N = 59) comprised of 33 women and 26 men who received the highest scores in the WART questionnaire (M = 67.07; SD = 5.34; result range for the group of women 63 to 80 points, for the group of men 58 to 79 points). The non-workaholic group (N = 56) com prised of 29 women and 27 men with the lowest scores in the WART questionnaire (M = 44.05; SD = 4.37; result range for the group of women 33 to 50 points, for the group of men 34 to 45). 332

12 Empiryczne oblicza psychologii Pracoholizm a kompetencje emocjonalne affect) przejawiający się w zaabsorbowaniu doznanym niepowodzeniem, przykrymi doświadczeniami; H2: Pracoholicy wykazują niższy niż niepracoholicy poziom zdolności do regulacji pozytywnych emocji (the ability to maintain positive affect) w sytuacji wykonywania dobrowolnych czynności przyjemnych; H3: Pracoholików cechuje niższy w porównaniu z niepracoholikami poziom inteligencji emocjonalnej. Metoda Osoby badane W badaniach wzięło udział 211 studentów (Uniwersytetu Gdańskiego i Akademii Morskiej w Gdyni) w wieku od 18 do 32 lat (M = 20,659; SD = 2,06); 111 kobiet i 100 mężczyzn; 202 osoby z wykształceniem średnim i 9 z wyk ształceniem wyższym (3 studentów było pracownikami samodzielnymi, a 6 pracownikami umysłowymi bez funkcji kierowniczej). Pomiar zmiennych 1. Do pomiaru pracoholizmu użyto Kwestionariusz Pomiaru Pracoholizmu WART Robinsona i Philipsa, w polskiej adaptacji do badań grupowych Wojdyło (2005b) (alfa Cronbacha = 0,87). Narzędzie mierzy reakcje beha wioralne, poznawcze i emocjonalne, które uważa się za konstytuujące syndrom pracoholizmu. Kwestionariusz składa się z 25 stwierdzeń oce nianych na 4-stopniowej skali częstotliwości z kategoriami odpowiedzi od prawie nigdy" do prawie zawsze". Rozpiętość skali wynosi od 25 do 100 punktów. Wynik wysoki (67-100) jest wskaźnikiem uzależnienia w stopniu wysokim, wynik średni (57-66) uzależnienia w stopniu umiarkowa nym. Wskaźnikiem braku uzależnienia oraz stopnia ryzyka pracoholi zmu jest wynik niski z przedziału pkt. Polska adaptacja WART mierzy 5 następujących wymiarów pracoholizmu: Obsesja Pracy/Kompulsja, Emocjonalne Pobudzenie/Perfekcjonizm, Przeciążenie Pracą, Orientacja na Wynik, Poczucie Własnej Wartości. Grupy porównawcze pracoholików i niepracoholików wyodrębniono na podstawie ogólnego wyniku w kwestionariuszu WART, w oparciu o wartości kwartylowe (N = 211). Kwartyle wyróżniono oddzielnie dla kobiet (N = 111) i mężczyzn (N = 100), ze względu na istotne statystycznie różnice między grupami w poziomie pracoholizmu (średnio 56,66; SD = 0,90; N ważnych = 111, w grupie kobiet wobec 52,55; SD = 0,9; N ważnych = 100, w grupie męż czyzn; F (1, 209) = 9,846, p < 0,002) (kwartyle dla grupy kobiet wynosiły: 333

13 Empirical aspects of the psychology Workaholism and emotional competencies 2. Affect regulatory abilities in situations of failure and in situations of performing enjoyable activities were measured using Kuhl's Action Control Scale (ACS-90), in a Polish version by Marszał-Wiśniewska (2002). Two scales were used in this study: AOF (failure-related action orientation vs. preoccupation); AOP (performance-related action orientation vs. vola tility). Each subscale consists of 12 items with alternative answers (A and B), indicating respectively action orientation (1 point) and state or change orientation, accordingly in the case of the AOF and AOP scale (0 points). Action orientation in each sub-scale may reach a value of 1 to 12. The higher the score, the higher the action orientation and, at the same time, the lower the state orientation. The reliability coefficients for the sub-scales (calculated according Kuder-Richardson Formula 20) equal 0.79 (AOF) and 0.69 (AOP). 3. In order to measure emotional intelligence Schutte's INTE Emotional Intelligence Questionnaire in a Polish version by Ciechanowicz, Jawo rowska and Matczak (2001) was used. The tool consists of 33 statements concerning, among others, the capabilities and abilities to cope with fee lings, or directly coping strategies, or coping with other people's reactions which indicate that the subject has remedial abilities. Thirteen items concern perception, assessment and expression of emotions, 10 items emotion regulation and the final 10 items using emotions in thinking and acting. Respondents indicated their agreement with each item on a five-point scale (from 1= strongly disagree to 5 = strongly agree). Results Descriptive statistics Table 1 presents the means, standard deviations and intercorrelations among study measures. First, the five dimensions of workaholism were significantly and positively intercorrelated. Second, the correlation between acting scales (AOF and AOP) was statistically insignificant, which is consi stent with the theoretical assumptions (Kuhl, 1994b). Third, the two action orientation measurements were significantly negatively correlated with the general result for workaholism and three dimensions of workaholism: Work Obsession, Arousal/Perfectionism and Overload. In addition, statistically significant negative relation was found between both action orientation in situations of performing enjoyable actions and Outcome Orientation, and between action orientation in situations of failure and Self-Esteem related with work. 334

14 Empiryczne oblicza psychologii Pracoholizm a kompetencje emocjonalne 50 i 63, dla grupy mężczyzn: 45 i 58). Grupę pracoholików (N = 59) utwo rzyły 33 kobiety i 26 mężczyzn z najwyższymi wynikami w kwestionariu szu WART (M = 67,07; SD = 5,34; rozpiętość wyników w grupie kobiet wynosiła od 63 do 80 pkt., w grupie mężczyzn od 58 do 79 pkt). Do grupy niepracoholików (N = 56) weszło 29 kobiet i 27 mężczyzn z najniższymi wynikami w kwestionariuszu WART (M = 44,05; SD = 4,37; rozpiętość wyników w grupie kobiet wynosiła od 33 do 50 punktów, w grupie męż czyzn od 34 do 45). 2. Zdolności regulacji emocji w sytuacjach niepowodzeń oraz sytuacjach wykonywania czynności przyjemnych mierzono z zastosowaniem Skali Kontroli Działania Kuhla (ACS-90), w polskiej adaptacji Marszał-Wiśniewskiej (2002). W badaniach wykorzystano dwie skale: orientacji na działanie w sytuacji porażki AOF (failure-related action orientation vs. preoccupa tion) oraz orientacji na działanie w sytuacjach wykonywania czynności przyjemnych AOP (performance-related action orientation vs. volatility). Każdą z podskal tworzy 12 pozycji z alternatywnymi odpowiedziami (A i B), wskazującymi odpowiednio orientację na działanie (1 punkt) i orientację na stan w przypadku skali AOF lub zmienność w przypadku skali AOP (0 punktów). Orientacja na działanie w każdej podskali może osiągać wartość od 1 do 12. Im wyższy wynik, tym wyższa orientacja na działanie i jednocześnie niższa orientacja na stan (vs zmienność). Współczynniki rzetelności dla podskal (obliczane według wzoru 20 Kudera-Richardsona) wynoszą 0,79 (AOF) i 0,69 (AOP). 3. Do pomiaru inteligencji emocjonalnej zastosowano Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE Schutte'go i in., w polskiej adaptacji Ciechanowicz, Jaworowskiej i Matczak (2001). Narzędzie składa się z 33 stwierdzeń dotyczących m.in. zdolności i umiejętności w radzeniu sobie z uczuciami lub bezpośrednio strategii radzenia sobie czy reakcji innych ludzi, będących wskaźnikiem posiadania przez podmiot umiejętności zaradczych. Trzynaście pozycji dotyczy spostrzegania, oceny i ekspresji emocji, 10 pozycji regulacji emocji i 10 pozycji wykorzystywania emocji w myśleniu i działaniu. Respondenci oceniali na ile zgadzają się z danym stwierdze niem na pięciostopniowej skali (od 1 = zdecydowanie nie zgadzam się do 5 = zdecydowanie zgadzam się). Wyniki Statystyki opisowe W tabeli 1 przedstawiono średnie, odchylenia standardowe i korelacje między badanymi zmiennymi. Po pierwsze, stwierdzono istotnie statystyczny 335

15 Empirical aspects of the psychology Workaholism and emotional competencies Table 1 Means, standard deviations and intercorrelations among study measures (N=191) Variables M SD Workaholism 54,69 9,73 78** 74** 5 2 * * *.61** * * * 27*** 2. Obsession 12,60 3,86 22** ** -.23** 3. Arousal/ Perfectionism 16,63 3, * * * 45*** -.14* 30*** -.17* 4. Overload 9,04 2, ** * -.18* 5. Outcome Orientation 8,10 1,52-22** ** 6. Self-esteem/work 8,31 1, * Emotional Intelligence 8. Action orientation/ failure 9. Action orientation/ performance 124,26 12, *.13# 4,29 2, ,74 2,19 - Note: #p < 0,10, *p < 0,05, **p < 0,01, ***p < 0,001 Affect regulation and emotional intelligence among workaholics and non-workaholics Table 2 shows the comparison of workaholics and non-workaholics on the three measures. The data provide support for hypotheses HI and H2. Workaholics tend to score significantly lower than non-workaholics on two measures: acting orientation in situations of failure and acting orientation in situations of performing enjoyable activities. Table 2 Mean values (and standard deviations) of the measured variables in work aholic and non-workaholic groups Variables P H (SD) NPH (SD) F/H P < /N/ /N/ Action orientation 3.49 (2.74) 5.13 (2.94) F (1,108) = /failure /55/ /55/ Action orientation 7.69 (2.38) 9.09 (2.02) H (1,114) = /pleasure /59/ /55/ Emotional (12.12) (12.02) F (1,113) == intelligence /59/ /56/ 336

16 Empiryczne oblicza psychologii Pracoholizm a kompetencje emocjonalne pozytywny związek między pięcioma wymiarami pracoholizmu. Po drugie, korelacja między skalami działania (AOF i AOP) była nieistotna statystycz nie, co jest zgodne z założeniami teoretycznymi (Kuhl, 1994b). Po trzecie, dwa rodzaje orientacji na działanie były istotnie statystycznie negatywnie skorelowane z ogólnym wynikiem pracoholizmu oraz trzema wymiarami pracoholizmu: obsesją pracy, pobudzeniem i przeciążeniem. Poza tym, stwier dzono istotny statystycznie ujemny związek między orientacją na działanie w sytuacjach wykonywania czynności przyjemnych a orientacją na wynik oraz orientacją na działanie w sytuacjach niepowodzenia a poczuciem war tości związanym z pracą. Tabela 1 Wartości średnich, odchylenia standardowe oraz korelacje między zmiennymi Zmienne M SD Pracoholizm 54,69 9,73 0,78** 0,76** 0,74** 0,52*** 0,61** -0,10-0,29*** 2. Obsesja 12,60 3,86-0,31*** 0,54*** 0,22** 0 44*** -0,09-0,20** -0,23** 3. Pobudzenie/ perfekcjonizm 16,63 3, *** 0,45*** 0,28*** -0,14* -0,30*** -0,17* 4. Przeciążenie 9,04 2,46-0,21** 0,38*** 0,08-0,18* -0,18* 5. Orientacja na wynik 6. Poczucie wartości/praca 7. Inteligencja emocjonalna 8. Orientacja na działanie/niepowodzenie 9. Orientacja na działanie/przyjemność 8,10 1,52-0,22** -0,03-0,06-0,23** 8,31 1, ,10-0,16* -0,12 124,26 12,62-0,15* 0,13# 4,29 2,78-0,07 8,74 2,19 - #p < 0,10, *p < 0,05, **p < 0,01, ***p < 0,001 Zdolność regulacji emocji a inteligencja emocjonalna pracoholików i niepracoholików W tabeli 2 przedstawiono porównanie pracoholików i niepracoholików w zakresie trzech badanych zmiennych. Uzyskane wyniki potwierdziły hipotezy HI oraz H2. W grupie pracoholików otrzymano wyniki istotnie sta tystycznie niższe niż w grupie niepracoholików na dwóch skalach: orienta cja na działanie w sytuacji porażki oraz orientacja na działanie podczas wykonywania przyjemnych czynności. 337

17 Empirical aspects of the psychology Workaholism and emotional competencies Women and men differed in a statistically significant manner to the disadvantage of the former, regarding action orientation in situations of failure (F (1.202) = 8.35, p < 0.005, M = 3.80, SD = 2.55; M = 4.91, SD = 2.93) (in the AOP scale differences between men and women were not statistically significant: F (1.206) = 0.77, p = 0.383; women: M = 8.80, SD = 2.03; men: M = 8.53, SD = 2.40). So the intensity level of this variable was additionally checked in the workaholic and non-workaholic group regarding gender. Both women workaholics and men workaholics showed lower level of action orientation in situations of failure, in comparison to women and men non-workaholics respectively (F (1.58) = 5.48; p < 0.023, M = 3.16, SD = 2.50, M = 4.69, SD = for women and F (1.48 ) = 3.59, p < 0.065, M = 3.92, SD = 3.02; M = 5.61, SD = 3.30 for men). Therefore, the trend concerning the low level of action orientation among workaholics did not depend on gender. No confirmation was obtained for hypothesis 3: there were no statistically significant differences between workaholics and non-workaholics regarding emotional intelligence. The emotional intelligence level among men and women was also comparable (F (1.209) = 0.53; n.i., M = , SD = 12.75, N =111 - for women; M = , SD = 12.82, N =100 - for men). Discussion Research results (Table 1 and 2) provided evidence of the relationship between the level of workaholism and the ability to affect regulation both in situations of failure and in performing enjoyable actions. First, the two measures (failure-related action orientation and performance-related action orientation) were significantly negatively correlated with the total score of workaholism. Second, comparisons of workaholics and non-workaholics showed significant effects on two measures. Individuals with high workaholism, after experiencing failure, are more "preoccupied" with failure than non-workaholics and find it more difficult to undertake other activities. In situation of a large failure (repeated loss, very bad work results or mistakes made) workaholics are more absorbed with thinking about the experienced failure than non-workaholics. Individuals with high workaholism show weaker tendency to forget about failure and to undertake new tasks when faced with failures in matters important to them (they put a lot of effort into). Workaholism thus, emerges as work behaviour in response to low abilities in the scope of "getting away" from the experien ced failures, both cognitive (ceasing to think about failure, focusing one's attention on a new activity) and emotional (ceasing to go through about the negative emotions connected with the failure), as well as lower coping capa bilities on a behavioural level (undertaking other activities or continuing 338

18 Empiryczne oblicza psychologii Pracoholizm a kompetencje emocjonalne Tabela 2 Wartości średnich (i odchyleń standardowych) mierzonych zmiennych w grupach pracoholików i niepracoholików Zmienne PH (SD) NPH (SD) F/H P < /N/ /N/ Orientacja na działanie/ 3,49 (2,74) 5,13 (2,94) F (1,108) 0,004 niepowodzenie /55/ /55/ = 9,12 Orientacja na działanie/ 7,69 (2,38) 9,09 (2,02) H (1,114) 0,001 przyjemność /59/ /55/ = 11,05 Inteligencja 122,86(12,12) 124,55 (12,02) F (1,113) 0,455 emocjonalna /59/ /56/ = 0,56 Kobiety w porównaniu z mężczyznami różniły się istotnie statystycznie wyższym nasileniem orientacji na działanie w sytuacjach niepowodzenia (F (1,202) = 8,35, p < 0,005, M = 3,80, SD = 2,55; M = 4,91, SD = 2,93) (w skali AOP różnice między M i K nie były istotne statystycznie: F (1, 206) = 0,77, p = 0,383; kobiety: M = 8,80, SD = 2,03; mężczyźni: M = 8,53, SD = 2,40). W związku z powyższym, sprawdzono dodatkowo poziom natężenia tej zmien nej w grupie pracoholików i niepracoholików w obrębie płci. Zarówno kobiety pracoholiczki, jak i mężczyźni pracoholicy wykazywali niższy poziom orien tacji na działanie w sytuacjach niepowodzenia w porównaniu odpowiednio z kobietami nieuzależnionymi od pracy i mężczyznami niepracoholikami (F (1,58) = 5,48; p < 0,023, M = 3,16, SD = 2,50, M = 4,69, SD = 2,55 - dla kobiet i F (1,48 ) = 3,59, p < 0,065, M = 3,92, SD = 3,02; M = 5,61, SD = 3,30 dla mężczyzn). Zatem trend dotyczący niskiego poziomu orientacji na dzia łanie u pracoholików był niezależny od płci. Nie uzyskano potwierdzenia hipotezy 3: pracoholicy nie różnili się istotnie statystycznie od niepracoholików w zakresie inteligencji emocjonalnej. Poziom inteligencji emocjonalnej u kobiet i mężczyzn był porównywalny (F (1,209) = 0,53; n.i., M = 124,56, SD = 12,75, N =111 - dla kobiet; M = 123,27, SD = 12,82, N = dla mężczyzn). Dyskusja Zgodnie z przewidywaniami, rezultaty badawcze (tabele 1 i 2) dostarczyły dowodów na zależność między poziomem pracoholizmu a zdolnościami regulacji emocji, zarówno w sytuacjach niepowodzeń, jak i wykonywania czynności przyjemnych. Po pierwsze, wyniki w zakresie obu skal orientacji na działanie (AOF i AOP) były istotnie ujemnie skorelowane z ogólnym wynikiem 339

19 Empirical aspects of the psychology Workaholism and emotional competencies the planned activities). The low negative affect regulation competences are best reflected in feelings of arousal and a tendency towards perfection (Table 1). We can thus, conclude that particularly high arousal and ten dencies towards perfection are factors interfering in emotional coping of work-aholics in situations of failure. Research results showed, that individuals with high workaholism find it difficult to "immerse in" activities, which are a source of pleasure. While performing volitional enjoyable and/or interesting activities workaholics show smaller involvement in the performed activity, in relation to non-workaho lics. When performing enjoyable activities workaholics think of other tasks more often than non-workaholics. Workaholics, to a greater degree than nonworkaholics, consider activities bringing pleasure from the point of view of their worth and sense. Workaholics people, as opposed to non-workaholics, show boredom after a short period of performing an enjoyable activity; they discard or abort it faster than non-workaholics, or usually prefer to do some thing else at the same time. This is best reflected in workaholics' feelings of being driven to work and outcome orientation (Table 1). Therefore, the greater the work compulsion and outcome orientation, the lower the level of ability to get pleasure from activities which are a source of enjoyment and to continue performing such activities. The pattern of negative correlations between workaholism and regula tion in situations of failure and performing enjoyable activities are consis tent with the preliminary results which indicate that workaholism is asso ciated negatively with emotional self-determination (Wojdyło, 2005a) and that workaholics are characterised by high negative and low positive emotions (Burke & Matthiesen, 2004). Generally speaking, several practical aspects of the research in an orga nizational context can be indicated. First, the obtained results (the relashionship between low affect regulation competences and high workaholism) may be helpful in explaining the reasons for lower efficiency of workaholics and confusion about their usefulness at work (Ross & Krukowski, 2003; Chamberlin & Zhang, 2009). It can be assumed that a deficit of emotional competencies by workaholics can be the reason for their low efficiency. Many researches indicate the importance of emotional competence for the perfor mance of employees. For example, the research conducted by Offermann and co workers (Offermann, Bailey, Vasilopoulos, Seal & Sass, 2004), confir med association of emotional competence with individual and team effecti veness. Emotional competences are positively associated with proactive behaviours, and proactive behaviours are positively associated with both task effectiveness and social integration (Kim, Cable, Kim & Wang, 2009). In turn, team leader's emotional competence is significantly related to the 340

20 Empiryczne oblicza psychologii Pracoholizm a kompetencje emocjonalne w zakresie pracoholizmu. Po drugie, porównanie pracoholików i niepracoholików wykazało znaczące różnice w poziomie tych zmiennych. Pracoholicy, po doznanym niepowodzeniu, są w większym stopniu niż niepracoholicy pochłonięci" porażką i trudniej im podjąć inną aktywność. W sytuacji dużego niepowodzenia (wielokrotnej przegranej, całkowicie niepomyślnych wyników pracy lub popełnionych błędów), pracoholicy bardziej niż niepracoholicy zaabsorbowani są myśleniem o doznanej porażce. Osoby z wysokim poziomem pracoholizmu wykazują mniejszą tendencję do zapominania o porażce i podejmowania nowych działań w obliczu niepowodzeń w sprawach dla nich ważnych (takich, w które włożyli wiele wysiłku). W obliczu tych wyników pracoholizm jawi się jako wzorzec zachowań związanych z pracą w odpowiedzi na niskie umiejętności w zakresie oderwania się" od doznanych niepowodzeń: zarówno poznawczego (zaprzestania myślenia o porażce, koncentracji uwagi na nowej czynności), jak i emocjonalnego (zaprzestania przeżywania związanych z nią negatywnych emocji), a także niższych zdolności zaradczych na poziomie zachowania (podjęcie innych czynności lub kontynuacja czynności zamierzonych). Jak wskazują uzyskane wyniki, niskie zdolności regulacji emocji negatywnych są najlepiej odzwier ciedlane na wymiarach pracoholicznego pobudzenia i tendencji do perfekcji (tabela 1). Można zatem wnioskować, że w szczególności wysokie pobudzenie i tendencje do perfekcji są czynnikami zakłócającymi zaradczość emocjonalną pracoholików w sytuacjach niepowodzeń. Rezultaty badawcze pokazały, że osobom z wysokim poziomem pracoholi zmu sprawia trudność zatopienie się" w czynnościach będących źródłem przyjemności. Podczas wykonywania dobrowolnych czynności przyjemnych i/lub interesujących pracoholicy w porównaniu z niepracoholikami: wyka zują mniejsze zaabsorbowanie wykonywanym zajęciem. Częściej niż niepracoholicy myślą o innych zadaniach podczas wykonywania czynności przy jemnych. Działania, będące źródłem przyjemności pracoholicy bardziej niż niepracoholicy rozpatrują pod względem wartości, sensu. Pracoholicy, w przeciwieństwie do niepracoholików, wykazują znudzenie po krótkim czasie wy konywania czynności przyjemnej, szybciej niż niepracoholicy porzucają ją, przerywają lub częściej preferują jednoczesne zajmowanie się czymś innym. Jak wskazuj ą wyniki badań, tendencja orientacji na zmienność jest związana najsilniej z przymusem pracy i orientacją na wynik (tabela 1). Zatem, im wyższy jest przymus pracy i orientacja na wynik, tym niższy poziom umie jętności czerpania przyjemności z czynności, będących źródłem zadowolenia i kontynuowania tego rodzaju działań. Wzorce negatywnych związków pomiędzy pracoholizmem a dwoma rodza jami zdolności regulacji emocji (w sytuacjach niepowodzenia i podczas wyko nywania ciekawych i przyjemnych czynności) są zgodne z wcześniejszymi wynikami badań, które wskazują, że uzależnienie od pracy jest negatywnie 341