Poród naturalny. Poród naturalny. Mgr Mariola Kicia. które również pomagają uśmierzyć ból odczuwany podczas rozwierania się szyjki macicy.

Transkrypt

1 Poród naturalny Mgr Mariola Kicia Położna, specjalistka w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego, wykładowca w Samodzielnej Pracowni Umiejętności Położniczych Wydziału Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie; interesuje się optymalizacją opieki położniczej, transformacją systemu kształcenia położnych, opieką okołoporodową i ginekologiczną Poród naturalny to dla rodzącej kobiety niezwykłe wydarzenie. Jest to poród pozbawiony lęku, przy zachowaniu pełnej równowagi emocjonalnej. Pojęcie naturalnego i aktywnego sposobu rodzenia do niedawna obce społeczeństwu obecnie zyskuje coraz większy rozgłos i cieszy się stale wzrastającą liczbą zwolenników. Ważne jest, by rodząca i jej partner zostali odpowiednio przygotowani do tego niezwykłego wydarzenia, jakim są narodziny ich dziecka. Taką możliwość dają dzisiaj szkoły rodzenia, które bardzo starannie i wnikliwie zapoznają przyszłych rodziców z aktem porodu. Przedstawiają nowe metody niefarmakologicznego łagodzenia bólu i zalety z nich wypływające. Dzięki nowemu, naturalnemu podejściu do porodu skraca się czas jego trwania. Umiejętne zaś przygotowanie do tego momentu, pogłębiona świadomość własnego ciała i zachowanie nad nim kontroli sprawiają, że współpraca z personelem jest bardziej owocna, a rodząca lepiej znosi ból i odnosi satysfakcję z faktu samodzielnego sterowania własnym ciałem, a przez to porodem. Kobieta podczas tego procesu wykorzystuje zdobyte podczas ciąży umiejętności, związane z radzeniem sobie z lękiem i strachem przed bólem porodowym. Stosuje elementy psychoprofilaktyki oraz różne pozycje porodowe. To wszystko sprawia, że wykorzystując odpowiednie techniki może pomóc dziecku przyjść na świat, może również wpłynąć na szybkość i bezpieczeństwo tego procesu. To właśnie ułożenie rodzącej odgrywa największą rolę w przebiegu porodu i minimalizowaniu doznań bólowych. Dodatkowo zaleca się stosowanie udogodnień porodowych, immersji wodnej, muzykoterapii czy aromaterapii, które również pomagają uśmierzyć ból odczuwany podczas rozwierania się szyjki macicy. Ważne W dzisiejszych czasach kobieta rodząca sama wybiera, gdzie i w jaki sposób chce rodzić. Coraz modniejsze stają się porody rodzinne oraz uczestniczenie w zajęciach szkół rodzenia, które mają należycie przygotować kobiety i ich partnerów do urodzenia dziecka w harmonii, zgodnie z naturą, z zaangażowaniem uzdolnień i sił, jakimi dysponuje organizm rodzącej. Bez względu na to, z kim i w jaki sposób kobieta chce rodzić, bardzo ważną rolę w prowadzeniu porodu naturalnego odgrywa położna. Towarzyszy ona rodzącej w poszczególnych jego fazach, wspiera, pomaga, podnosi na duchu, a także uczy, jak radzić sobie w najtrudniejszych momentach. Jest to osoba doświadczona, czuła, która umie należycie pokierować akcją porodową i stać się wówczas najlepszym przewodnikiem oraz przyjacielem rodzącej. Ważne Położna to najpiękniejszy zawód świata, to kobieta w bieli, otwierająca oczy na świat i usta do krzyku. Stanisława Leszczyńska Copyright by Dr Josef Raabe, Spółka Wydawnicza Sp. z o.o. 1

2 Idea porodu naturalnego Według prof. Fijałkowskiego poród naturalny to poród wyuczony, w którym kobieta wykorzystuje umiejętności nabyte podczas ciąży, rodzi w sposób świadomy, aktywny i sprawny. Naturalność przebiegu porodu polega na traktowaniu poszczególnych doznań jako informacji biologicznych, które mobilizują rodzącą do aktywności. Ideą takiego porodu jest przywrócenie mu naturalnego charakteru, a także czynny udział rodzącej w tym akcie. Dlatego powstały szkoły rodzenia, które przygotowują ciężarną do odbycia takiego porodu i propagują go. Jego zwolennicy traktują odczuwanie dolegliwości bólowych jako informację o przebiegu i postępie porodu, a stosowanie środków farmakologicznych, likwidujących ból, uważają za zaburzenie świadomego i aktywnego rodzenia. Uważa się, że kobieta do porodu naturalnego powinna przygotować się fizycznie i psychicznie. Dzięki dobremu treningowi potrafi ona wyeliminować lęk i napięcie, wynikające z braku wiedzy o przebiegu porodu i zaburzające jego naturalny przebieg. Zalecenia WHO pod hasłem Poród nie jest chorobą a idea porodu naturalnego W kwietniu 1985 r. w Brazylii (w Fortalezie) Światowa Organizacja Zdrowia pod hasłem Poród nie jest chorobą sformułowała w 15 punktach zalecenia dotyczące opieki okołoporodowej. Polska jako sygnatariusz WHO jest zobligowana do ich przestrzegania. Poza tymi zaleceniami istnieje wiele podobnych postulatów, formułowanych przez kobiety, położne czy lekarzy, którym leży na sercu to, by poród dla matki był najszczęśliwszym wydarzeniem w życiu, a dla dziecka procesem łagodnym i naturalnym. Założenia porodu naturalnego Poród naturalny jest naturalnym zakończeniem ciąży. By jednak mógł się odbyć, muszą być spełnione odpowiednie warunki. Założenia porodu naturalnego: opieka podczas niego skierowana jest na matkę i na dziecko, bowiem poród dotyczy ich obojga; poród podlega indywidualizacji, dostosowuje się go do potrzeb każdej rodzącej; poród to stan fizjologiczny, niewymagający interwencji lekarskiej; rodząca podczas tego procesu odgrywa kluczową rolę i to ona podejmuje decyzje dotyczące wyboru pozycji porodowej i miejsca porodu; I okres porodu daje możliwość swobodnego ruchu i przyjmowania różnych pozycji porodowych; samopoczucie rodzącej poprawia się poprzez wykorzystanie pozycji porodowych; zapewnia się jej wsparcie i akceptację; umożliwia się obecność osoby bliskiej; wcześniejsze przygotowanie do porodu; przy rozwarciu większym niż 5 cm kobieta może korzystać z immersji wodnej w wannie lub pod prysznicem; poród powinien przebiegać w atmosferze spokoju, z ograniczoną obecnością osób postronnych; wszelkie poczynania personelu powinny przebiegać bez pośpiechu i być przemyślane; po narodzinach umożliwia się szybki kontakt matki z dzieckiem ( skóra do skóry ). Poród naturalny a poród aktywny Poród naturalny to poród drogami i siłami natury, który odbywa się w dowolnej pozycji, często w obecności osoby bliskiej, np. douli. Zapewnia bezpieczny kontakt matki z noworodkiem poprzez położenie go na jej brzuchu ciało do ciała, szybkie przystawienie do piersi po urodzeniu czy przez stały pobyt obojga w jednej sali przez 24 godziny na dobę, co umożliwia pogłębienie więzi między nimi i karmienie według potrzeb. Poród wolny od lęku, wyuczony, w którym kobieta wykorzystuje umiejętności nabyte podczas ciąży, rodzi świadomie, sprawnie i aktywnie. Ruch aktywnego rodzenia powstał w Wielkiej Brytanii w początkach lat 80. XX w. i był buntem przeciwko tradycyjnemu, medycznemu, modelowi położnictwa. Koncepcja porodu aktywnego w centrum stawia rodzącą z jej problemami i przeżyciami. Stanowi wyzwanie dla stereotypowych przekonań na temat porodu. Według jej założeń zachowaniem kobiety kieruje instynkt. Rodząca, 2

3 idąc za jego głosem, spontanicznie wielokrotnie zmienia pozycję i podświadomie poszukuje najdogodniejszej dla siebie. Podczas aktywnego porodu najważniejszą i najbardziej aktywną osobą jest kobieta, która wykorzystuje mechanizmy dane jej przez naturę. Jej działanie zmniejsza ból, a także ułatwia i przyśpiesza poród. Mając kontrolę nad bolesnymi skurczami, panuje ona nad akcją porodową i kontroluje ją, zmieniając swoje zachowanie. Rozgrywa poród umysłem i ciałem. Poród aktywny, jak powiedziała Janet Balaskas, autorka powyższej koncepcji, to stan umysłu kobieta jest przekonana o tym, że może urodzić sama, że wiedza o tym, jak rodzić, jest w niej głęboko ukryta, i że w odpowiednim momencie mechanizm porodu zadziała. Nie znaczy to jednak, że do porodu aktywnego nie należy się przygotować poprzez współpracę z położną oraz uczestnictwo w zajęciach szkoły rodzenia. Zalety porodu naturalnego Do zalet porodu naturalnego zaliczamy: lepsze samopoczucie rodzącej i jej wiarę we własne siły, aktywne uczestnictwo rodzącej w porodzie, świadome przeżywanie tego procesu, mniejsze ryzyko wystąpienia powikłań po porodzie, bliższe poznanie przeżyć i doznań związanych z przyjściem dziecka na świat, współuczestnictwo partnera w porodzie, możliwość przyjmowania przez rodzącą dowolnej pozycji, redukcję bodźców bólowych, lepszą wydolność układu oddechowego, poprawę kondycji fizycznej, większą siłę skurczów mięśnia macicy, szybsze rozwieranie się szyjki macicy, lepszą adaptację główki w kanale rodnym, mniejsze ryzyko uszkodzeń tkanek krocza, lepszy stan urodzeniowy noworodków, brak zakłóceń w kontakcie matki i dziecka bezpośrednio po porodzie. Psychoprofilaktyka porodowa Psychoprofilaktyka stanowi swoisty trening ciężarnej przed porodem i przygotowuje do porodu naturalnego. Ma na celu zmianę stylu rodzenia i odrzucenie stereotypów mówiących o nieodłącznej korelacji tego procesu z bólem. Przygotowanie psychoprofilaktyczne sprawia, że matka w czasie porodu przestaje być sama dla siebie obiektem troski i niepokoju, a całą swoją uwagę poświęca ochronie rodzącego się dziecka. Zatem psychoprofilaktyka jest poniekąd formą edukacji, w czasie której kobieta uczy się rozumieć fizjologię ciąży i porodu, a także poznaje techniki oddychania i relaksacji, niezbędne w czasie rodzenia. Psychoprofilaktyka składa się z trzech elementów: dydaktyki, psychoterapii i fizjoprofilaktyki. Twórcą psychoprofilaktyki porodowej jest angielski położnik Grantly Dick-Read, który opracował metodę zwalczającą błędne koło: lęk napięcie ból. Ciężarna dowiaduje się, jak powstaje ból i co ją uwalnia od lęku. Ponadto, przygotowując się do porodu, uczy się ćwiczeń oddechu, które dodatkowo eliminują napięcie w trakcie porodu i wykonuje ćwiczenia fizyczne przygotowujące jej organizm mięśnie i stawy do odbycia go. Rys. 1. Triada Dick-Reada (lęk napięcie ból) wg modyfikacji Lukasa Zespół koncentracja odprężenie czynne odczuwalność naturalna, którego twórcą jest prof. Fijałkowski, to przeciwieństwo triady Dick-Reada. Zachęca rodzącą do współpracy z siłami natury przy jednoczesnym zachowaniu równowagi napięć, warunkujących dobre natlenowanie tkanek. W triadzie prof. Fijałkowskiego miejsce strachu zajmuje koncentracja, miejsce napięcia odprężenie czynne, a ból zamienia się na odczuwalność naturalną. Copyright by Dr Josef Raabe, Spółka Wydawnicza Sp. z o.o. 3

4 Alternatywne miejsca porodu Poród to niewątpliwie wydarzenie rodzinne, ważne zarówno dla samej kobiety rodzącej, jak i dla jej bliskich. Według Światowej Organizacji Zdrowia to kobieta ma prawo wyboru miejsca urodzenia dziecka. Zgodnie z prawem może być to szpital, izba porodowa, własny dom lub dom narodzin. Rys. 2. Poród naturalny wg Fijałkowskiego Miejsce porodu Każda kobieta wie, jak ważny jest wybór miejsca, w którym przyjdzie na świat jej dziecko. Z reguły to starannie przemyślana decyzja, gdyż od profesjonalizmu zespołu medycznego zależy zdrowie (a czasem nawet życie) noworodka. Jednym z miejsc, w których odbywają się porody, jest szpital. To rozwiązanie wybierane przez większość rodzących. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat znacznie zmieniły się stosowane w czasie porodu urządzenia i narzędzia. Może to wzbudzać strach i przerażenie w oczach kobiety, która niewątpliwie będzie zaskoczona tak dużą liczbą monitorów, kontrolujących akcję porodową. Do standardowego wyposażenia sal porodowych należą także worki sacco, drabinki, mata ozonowa, stołek porodowy, prysznic, gumowe piłki typu kangur oraz inne narzędzia relaksujące, ułatwiające przygotowanie do porodu. Jest także sprzęt do muzykoterapii. Każdy nowoczesny trakt porodowy powinien być wyposażony w odrębną salę do porodów rodzinnych, aby każdej rodzącej, która wyrazi taka wolę, mogła towarzyszyć bliska jej osoba. Sala taka powinna posiadać oddzielny węzeł sanitarny. Niektóre oddziały zapewniają również wyposażenie przypominające warunki domowe, a także opiekę anestezjologa podczas całego porodu, jeśli pacjentka zechce rodzić w znieczuleniu. Dom narodzin Dom narodzin to niezależne centrum porodowe. Przeważnie jest niepubliczną praktyką, prowadzoną wyłącznie przez położne, które prowadzą ciążę, przygotowują kobietę do porodu i towarzyszą przy narodzinach dziecka w wybranym przez nią miejscu. Zazwyczaj działają na niewielkim obszarze, są też związane z najbliższym szpitalem, do którego gdy podejrzewają nieprawidłowości mogą skierować podopieczną na wizytę u ginekologa-położnika lub na badania. Mogą również towarzyszyć rodzącej przy porodzie, mimo iż nie są zatrudnione w danej placówce. Dom narodzin przypomina jak sama nazwa wskazuje dom, a więc spokojne, ciche miejsce, wyposażone przy tym w niezbędne przy porodzie urządzenia. Odpowiedni wystrój wnętrza, kojarzącego się z prawdziwym domem, sprawa, iż kobieta czuje się bezpieczniejsza, nic nie zakłóca jej porodu, może rodzić zgodnie ze swoim instynktem i być w pełni aktywna. Położne są tu nastawione na towarzyszenie rodzącej, na odpowiadanie na każdą jej potrzebę i na minimalizowanie ingerencji w poród. Liczne badania naukowe wykazały, iż domy narodzin są miejscami bezpiecznymi, gdyż spełniają następujące warunki: działa w nich system screeningu, czyli badań przesiewowych, pozwalających zdiagnozować ciąże wysokiego ryzyka; osoby tam pracujące są wysoce wykwalifikowane i można liczyć również na pomoc lekarza, a także w razie potrzeby na szybki transport do szpitala. Domy narodzin są otwarte dla kobiet w każdym wieku, organizuje się w nich spotkania, warsztaty czy grupy wsparcia. Poród w domu Słynny francuski ginekolog-położnik, prof. Michel Odent, prekursor alternatywnych metod 4

5 rodzenia, zaproponował powrót do porodu naturalnego, który jest absolutnym przeciwieństwem systemu szpitalnego. Zastanawiając się nad potrzebami kobiety rodzącej, która podczas porodu czuje się przerażona i zagubiona, stworzył model kliniki-domu. Zapewniał przy tym wyjątkowo ciepłą atmosferę i możliwość uczestniczenia w porodzie osoby towarzyszącej (np. męża, ojca dziecka), a więc warunki takie, jakie rodząca miałaby we własnym domu. Poród w domu w dalszym ciągu budzi wiele kontrowersji, jednak niewątpliwie staje się coraz powszechniejszy. Wiele kobiet ma problem ze zdecydowaniem się na to rozwiązanie. Boją się, iż jest ono obarczone dużym ryzykiem. Jednak badania pokazują, że to całkowicie bezpieczne wyjście, gdy spełnione są następujące kryteria: osoby przyjmujące poród mają wieloletnią praktykę, są bardzo doświadczone i odpowiednio wykwalifikowane; w razie potrzeby czy niebezpieczeństwa istnieje możliwość szybkiej interwencji ginekologa, a kobieta znajduje się w ciąży niskiego ryzyka. Poród w domu wiąże się niewątpliwe z wieloma korzyściami. Kobieta czuje się bezpieczna w otoczeniu, które doskonale zna, z bliskimi jej osobami. To gniazdo rodzinne, doskonałe miejsce na przyjęcie nowego członka rodziny. Ma niewątpliwie korzystny wpływ na przebieg porodu, a także na samopoczucie rodzącej, gdyż porusza się ona wśród znanych sobie sprzętów, czuje znajome zapachy, w każdej chwili może położyć się we własnym łóżku, czy wziąć prysznic we własnej łazience. Udogodnienia porodowe Podczas porodu bardzo duże znaczenie ma stosowanie rozmaitych technik porodowych. Naturalna, biologiczna zdolność do rodzenia sprawia, iż kobieta może samodzielnie pomóc dziecku przyjść na świat, wykorzystując do tego wybrane przez siebie pozycje, przez co aktywnie wpływa na bezpieczeństwo i szybkość porodu. Wiele razy, w zależności od sytuacji, sama zmienia i dobiera sobie pozycję, która przynosi jej ulgę. Podświadomie decyduje się na pozycje wertykalne, czyli takie, w których kanał rodny skierowany jest do dołu. Oprócz zmiany pozycji ciała trzeba uwzględnić też to, by rodząca w czasie skurczu mogła się poruszać, a więc np. kołysać biodrami, chodzić, czy nawet tańczyć, ponieważ to właśnie ruch stanowi najlepszy sposób na walkę z bólem, a w początkowej fazie porodu ułatwia dziecku prawidłowe ustawienie się w kanale rodnym. Poród jest procesem, który u każdej rodzącej przebiega inaczej. Kobieta nękana bólem ma prawo do skorzystania z szeregu udogodnień, które pomogą w jego złagodzeniu. Poniżej przegląd większości z nich. Gumowe piłki z uchwytami, umożliwiające siedzenie w lekkim rozkroku z pośladkami wysuniętymi ku tyłowi. Kręcąc biodrami podczas siedzenia na piłce, rodząca ma możliwość swobodnego oddychania, a odczuwalność bodźców bólowych maleje. Może również na niej podskakiwać, co z kolei wpływa na rozluźnienie mięśni dna miednicy. Piłka może również posłużyć do relaksu w przerwie między skurczami, zwłaszcza u kobiet, u których występują dolegliwości bólowe okolicy krzyżowej kręgosłupa. Rodząca siedzi wówczas na piętach, z szeroko rozstawionymi nogami. Drabinki, materace, sznury, worki Sacco, fotel, krzesło porodowe, uchwyty przytwierdzone do ścian sal porodowych wszystkie te elementy są powszechnie stosowane do odbycia porodu w poszczególnych pozycjach wertykalnych. Kąpiel (immersja wodna) w wannie lub pod prysznicem i ćwiczenia oddechowe łagodzą odczucia bólowe, przyczyniają się do zmniejszenia napięcia mięśni, dają więcej sił do odbycia dalszych etapów porodu. Muzykoterapia i aromaterapia również dają możliwość pełnej relaksacji i zniesienia bólu. Koło porodowe to nowoczesne łóżko porodowe w kształcie koła, umożliwiające kobiecie przyjmowanie w trakcie porodu odpowiedniej pozycji. Składa się z metalowych poręczy i zawieszonego na nich rodzaju hamaka. Jego głównym celem jest umożliwienie swobody ruchu i przyjmowania najdogodniejszych pozycji, a także przynoszenie ulgi w cierpieniu i pomoc w zwalczaniu stereotypowego myślenia, jakoby poród zawsze wiązał się z bólem. Copyright by Dr Josef Raabe, Spółka Wydawnicza Sp. z o.o. 5

6 Pozycje wertykalne Duży wpływ na przebieg porodu ma wybór odpowiedniej pozycji ciała w poszczególnych jego okresach. Dokonując wyboru, rodząca powinna kierować się zasadą elastyczności i dokładnie wsłuchiwać się w to, co dyktuje jej organizm. Nie jest możliwe odbycie porodu w jednej pozycji. Nie ma również jednej, najlepszej dla wszystkich, pozycji. Pozycja przyjmowana przez rodzącą powinna spełniać następujące zasady: być naturalna, ułatwiać przebieg poszczególnych faz porodu, zmniejszać ryzyko uszkodzeń porodowych i zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, być bezpieczna dla matki i dziecka, dawać rodzącej możliwość oparcia rąk i nóg, umożliwiać kobiecie użycie maksymalnej siły, umożliwiać lekarzowi i położnej dostęp do rodzącej, gdyby wystąpiła konieczność udzielenia pomocy, być zgodna z prawami fizyki i mechaniki (np. prawem ciążenia). Zalety pozycji wertykalnych Pozycje wertykalne mają bardzo wiele zalet. Poniżej najważniejsze z nich: gdy kobieta z leżenia na wznak przechodzi do pozycji kucznej, przekrój poziomy kanału rodnego powiększa się aż o 30%; w pozycji pionowej główka dziecka mocniej uciska na szyjkę macicy i przyśpiesza jej rozwieranie, natomiast w pozycji leżącej ucisk główki na szyjkę jest minimalny, a więc proces rozwierania przebiega wolniej i trudniej taki poród wymaga dużo większego wysiłku zarówno ze strony matki, jak i dziecka; czas porodu skraca się nawet o 35%, a skrócenie go i wzrost jego dynamiki nie wymagają większego wysiłku, także dlatego, że mięśnie krocza pozostają rozluźnione; mają pozytywny wpływ na funkcjonowanie łożyska, któro jest lepiej ukrwione, więc co za tym idzie dziecko otrzymuje więcej tlenu; gdy rodząca leży na plecach, uciśnięte zostają aorta zstępująca i żyła główna wewnętrzna, co utrudnia dotlenianie dziecka; możliwe jest wykorzystanie swobodnych i głębokich oddechów do zmniejszenia odczuwanego bólu, rodząca łatwiej może zapanować nad rytmem porodu poprzez dostosowywanie rytmu oddechu do skurczów zaś w czasie leżenia na plecach oddech staje się na tyle płytki, iż wykorzystanie przepony jest utrudnione; znacznie zmniejszają się lęk i napięcie, ponieważ wydzielana jest mniejsza ilość hamującej skurcze adrenaliny, zwiększa się za to produkcja naturalnej oksytocyny, dzięki czemu poród przebiega szybciej i regularniej. Unieruchomienie na łóżku porodowym spowalnia czy nawet zatrzymuje natomiast akcję porodową, ponieważ wzmaga niepokój, który zakłóca równowagę hormonalną i mechanizm porodu; kanał rodny skierowany jest do dołu, więc parcie staje się o wiele łatwiejsze. Na przesuwające się dziecko działa dodatkowa siła grawitacja która wzmacnia siłę skurczów. Leżenie na placach powoduje, że kanał skierowany jest skośnie do góry. Mięsień macicy, pracując, pokonuje dodatkowy opór siły ciążenia, która, zamiast pomagać, przeszkadza. Dziecko z trudnością przesuwa się w kanale rodnym w stronę ujścia, gdyż siłą grawitacji przyciskane jest do kręgosłupa matki; w czasie parcia tkanki wokół krocza w trakcie wyrzynania się główki naciągają się równomiernie. W pozycji na wznak najprędzej możliwe jest pęknięcie śluzówki lub ściany pochwy; rzadko występują zaburzenia krążenia, polepsza się praca serca, rzadko pojawia się spadek RR krwi; dzięki natychmiastowemu kontaktowi i dotykowi zachowany jest związek emocjonalny matki i dziecka. Pozycje porodowe w I okresie porodu (rozwierania) Chodzenie lub stanie Spacer korzystnie wpływa na przebieg I okresu porodu, zwiększa jego dynamikę i siłę skurczów. Dzięki przyjęciu pozycji pionowej część przodująca łatwiej adaptuje się do kanału rodnego, działa bowiem siła grawitacji i następuje szybsze rozwieranie szyjki macicy. Unika się również ucisku żyły głównej dolnej, a tym samym przyczynia się do lepszego ukrwienia i dotlenienia płodu. 6

7 W czasie skurczu można oprzeć się o ścianę lub objąć partnera za szyję i wesprzeć się na nim tak, by znaleźć podparcie dla pochylonych pleców. W czasie skurczów można wykonywać koliste ruchy miednicą lub przechylać się w przód i w tył, co dodatkowo przyspiesza rozwieranie szyjki macicy i łagodzi ból. Pozycja kuczna Pozycja kuczna może być przyjmowana w czasie skurczów lub w przerwach miedzy nimi. Zastosowanie jej w przerwie międzyskurczowej pomaga w rozszerzeniu kanału rodnego, zaś w czasie skurczu może nasilać jego odczuwalność, dlatego też częściej stosuje się ją w II okresie porodu. W tej pozycji miednica jest otwarta najszerzej, bowiem działa siła ciążenia, a równomierny ucisk główki na szyjkę macicy nasila siłę skurczów. Zmniejsza to również ryzyko pięknieć krocza i osłabienia mięśni dna miednicy. którym spoczną nasze dłonie, siedzenie przy stole i oparcie na nim górnej części ciała, siedzenie na worku sacco, piłce, na podłodze czy też na łóżku. Wszelkie modyfikacje tej pozycji sprawiają, że skurcze nie są tak silnie odczuwane jak w pozycji kucznej. W przerwie między skurczami zaleca się pochylenie i oparcie o pomoce w rodzaju worka Sacco. Rys. 4. Pozycja siedząca Rys. 3. Pozycja kuczna Pozycja siedząca Pozycja siedząca może wyglądać rozmaicie. Może to być siedzenie na krześle przodem do oparcia, na Siedzenie w klęku Siedzenie w klęku stanowi połączenie pozycji siedzącej z klęczną. Rodząca siedzi na piętach, z szeroko rozstawionymi kolanami. Jest pochylona do przodu, podpiera się wyprostowanymi rękami z dłońmi opartymi o podłogę. Pozycję taką poleca się w zaawansowanej fazie rozwierania, bowiem pochylenie ciała sprawia, że skurcze działają zgodnie z siłą ciążenia, dochodzi do szybszego rozwierania szyjki macicy i łatwiejszego wstawiania się części przodującej do kanału rodnego. W trakcie skurczu zaleca się kołysanie biodrami, z równoczesnym oddychaniem w rytm skurczu. Copyright by Dr Josef Raabe, Spółka Wydawnicza Sp. z o.o. 7

8 Pozycja klęczna Pozycja klęczna zastosowanie znajduje najczęściej w chwili, gdy skurcze się nasilają, tj. w ostatnim etapie porodu (rozwarcie 6 10 cm). Jest szczególnie polecana w przypadku położenia tylnego płodu, bowiem ruchy wykonywane miednicą i samo przyjęcie tej pozycji dają możliwość rotacji główki w kanale rodnym. Pozycja ta może wyglądać dwojako. Może to być klęk wyprostny z podparciem do przodu lub tyłu bądź klęk na jednym kolanie z podparciem od przodu. Rodząca klęczy wówczas na jednym kolanie, drugie zaś ma wysunięte daleko do przodu (warto pod kolana podłożyć np. poduszkę). Niesymetryczne ułożenie nóg w rozkroku sprzyja adaptacji główki do kanału rodnego. W pozycji tej rodząca wykonuje ruchy, przenoszące ciężar ciała na wysuniętą do przodu nogę z jednoczesnym oddychaniem (wdech przy wychyleniu, wydech przy powrocie). Pozycja leżąca na boku Rodząca leży na lewym boku, plecy ma podparte poduszkami, poduszki umieszczone są również pod jej kolanami. Pozycja ta zmniejsza intensywność skurczów, jest idealna do relaksu, więc chętnie wykorzystywana przez rodzące. Zapewnia lepszy dopływ krwi do płodu. Rys. 7. Pozycja leżąca na boku Rys. 5. Pozycja klęcząca Pozycja wisząca W pozycji wiszącej rodząca trzyma się zwisającego sznura, drabinek lub szyi partnera. Wykonuje przy tym ruchy wahadłowe i kołysze ciałem, co korzystnie wpływa na wstawianie się części przodującej do kanału rodnego. Pozycja kolankowo-łokciowa W czasie przejścia z I do II okresu porodu najchętniej przyjmowaną przez rodzące pozycją jest kolankowo-łokciowa. Zaleca się ją w przypadku szybko postępującego porodu, w celu zwolnienia jego akcji, gdy rodząca odczuwa skurcze parte przy niepełnym rozwarciu szyjki macicy. Pozycja ta przesuwa dziecko ku przodowi, zmniejszając przy tym nacisk na szyjkę macicy. Rodząca klęczy z wysoko uniesionymi pośladkami, a jej głowa i ramiona spoczywają na łóżku. Rys. 8. Pozycja kolankowo-łokciowa Pozycje w II okresie porodu (wydalania) Rys. 6. Pozycja wisząca Pozycja kuczna Pozycja kuczna ułatwia parcie poprzez przyciągnięcie ud do tułowia i maksymalne wykorzy- 8

9 stanie praw ciążenia. Pozwala na wykorzystanie całości ciśnienia wewnątrzmacicznego. Wysiłek mięśniowy jest przy niej minimalny, kanał rodny pozostaje wyprostowany, a wychód miednicy powiększa się, co ułatwia schodzenie główki. Kąt, pod jakim rodzi się dziecko, jest zgodny z kierunkiem działania sił ciążenia, co umożliwia dobre dotlenienie go przy minimum wysiłku. Ponadto pozycja ta chroni mięśnie krocza poprzez mniejsze ich napinanie. Pozycja kuczna z podtrzymywaniem przez jedną osobę Rodząca podtrzymywana jest np. przez swojego partnera, który siedzi na krześle. Może się podpierać o jego uda lub kolana. W celu wzmocnienia oparcia podczas skurczu osoba podtrzymująca może podłożyć zgięte w łokciach ręce pod pachy rodzącej. Pozycja kuczna z podtrzymywaniem przez dwie osoby Podczas skurczu rodząca kuca i jest przez osoby towarzyszące podtrzymywana z obu stron. Może objąć je za szyję, co spowoduje rozluźnienie dolnych partii ciała. Pozycję tę można też przyjąć na łóżku porodowym. W tym przypadku osoby towarzyszące również stoją po obydwu stronach rodzącej i obejmują ją w pasie, a w czasie skurczów podtrzymują ją za kolana. Zaletą tej pozycji jest szerokie otwarcie miednicy i to, że siła ciężkości ułatwia opuszczenie płodu. W dodatku matka, spoglądając w dół, widzi narodziny swojego dziecka. Rys. 10. Pozycja kuczna podtrzymywana przez jedną osobę Rys. 9. Pozycja kuczna podtrzymywana przez dwie osoby Przysiad podtrzymywany/półprzysiad Przysiad podtrzymywany/półprzysiad to pozycja najbardziej przyspieszająca przechodzenie płodu przez kanał rodny, bowiem maksymalnie wykorzystuje siłę ciążenia, a otwór dolny miednicy jest przy niej szeroko otwarty. Najbardziej przyspiesza II okres porodu. W czasie skurczu należy ugiąć nogi w kolanach i oprzeć się na partnerze, obejmując go rękoma za szyję. Partner może też podtrzymywać rodzącą pod pachami od tyłu. Copyright by Dr Josef Raabe, Spółka Wydawnicza Sp. z o.o. 9

10 Pozycja leżąca na boku Rodząca leży na boku z nogami ugiętymi w kolanach, z jedną nogą przywiedzioną za udo, by w chwili rodzenia podtrzymać ją w górze. Jej głowa i tułów są wysoko podparte poduszkami. Pozycja ta umożliwia ruchy kości krzyżowej i jest wykorzystywana, gdy poród postępuje zbyt szybko. Umożliwia położnej ochronę krocza. Rys. 12. Pozycja leżąca na boku Pozycja półsiedząca Rodząca siedzi na łóżku z nogami zgiętymi w kolanach i mocno przywiedzionymi do tułowia. Jej plecy są w pozycji pionowej, podpierane poduszkami. Nie mogą znajdować się powyżej pośladków. Pozycja ta unieruchamia kość ogonową, powodując ból podczas porodu. Rys. 11. Przysiad podtrzymywany/półprzysiad Pozycja w klęku z pomocą osoby towarzyszącej Pozycja w klęku z pomocą osoby towarzyszącej stosowana jest przy szybko postępującym porodzie. Takie ułożenie zmniejsza nacisk główki na krocze, co zapobiega jego urazom i ułatwia położnej jego ochronę. Rodząca klęczy z szeroko rozstawionymi nogami, pochylona do przodu, opiera się o szyję i ramiona stojącego przed łóżkiem partnera, a pośladki wypina lekko ku tyłowi. Rys. 13. Pozycja półsiedząca 10