ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH. Małgorzata Schlegel-Zawadzka. Zakład śywienia Człowieka Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH. Małgorzata Schlegel-Zawadzka. Zakład śywienia Człowieka Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego"

Krzysztof Wilk
8 lat temu
Przeglądów:

1 FACULTATES MEDICAE COLLEGII MEDICI UNIVERSITATIS JAGIELLONICAE FACULTATES MEDICAE COLLEGII MEDICI UNIVERSITATIS JAGIELLONICAE UWARUNKOWANIA śywieniowe ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH Małgorzata Schlegel-Zawadzka Zakład śywienia Człowieka Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego A.D. MCCCLXIV FUNDATA A.D. MCCCLXIV FUNDATA

ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH Małgorzata Schlegel-Zawadzka Zakład śywienia Człowieka

2 Vincent van Gogh Jedzący kartofle, 1885, Rijksmuseum Van Gogh, Amsterdam

3 Vincent van Gogh Słoneczniki, 1888, Neue Pinakothek, Monachium

4 Śniadanie wioślarzy Renoir 1881

5 Choroby afektywne pojęcie niejednoznaczne zaburzenia zachowań Główne objawy zaburzenia nastroju, emocji i aktywności I. Zaburzenia afektywne jednobiegunowe - depresje II. Zaburzenia afektywne dwubiegunowe depresyjno-maniakalne, schizoafektywne Charakteryzują się nawrotami obniŝenia nastroju, spadkiem energii i aktywności, naprzemiennie z podwyŝszeniem nastroju, wzmoŝonej energii oraz aktywności.

Zaburzenia afektywne dwubiegunowe depresyjno-maniakalne, schizoafektywne Charakteryzują się

6 2 systemy kwalifikacyjne: DSM IV klasyfikacja Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego IV wersja 1994 r. ICD 10 Wersja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób WHO 1993 r.

7 Depresja to cięŝkie schorzenie psychiczne prowadzące w znacznym procencie przypadków do samobójczej śmierci chorego. Choroby o cięŝkim przebiegu wywołujące cierpienia i będące przyczyną przedwczesnej umieralności i kalectwa na świecie. ZakaŜenia dolnych dróg oddechowych. Choroby biegunkowe. Zaburzenia okołoporodowe. Depresja. Choroba niedokrwienna serca. Choroby naczyń mózgowych. WHO w 2020 r. depresja na drugim miejscu.

Choroby o cięŝkim przebiegu wywołujące cierpienia i będące przyczyną przedwczesnej umieralności i

8 Wg DSM IV kryteria rozpoznawania duŝej depresji Współwystępowanie w tym samym czasie przynajmniej 5 spośród wymienionych niŝej objawów (w tym nastroju depresyjnego lub/i spadku zainteresowania lub satysfakcji z wykonywanych czynności) Objawy te utrzymują się przez co najmniej dwa tygodnie.

nastroju depresyjnego lub/i spadku zainteresowania lub satysfakcji z

9 Wg DSM IV kryteria rozpoznawania duŝej depresji A. Nastrój depresyjny Czuję się przygnębiony. B. Spadek zainteresowań Nic nie daje mi przyjemności. 1. Poczucie winy i małej wartości Wszystko jest z mojej winy. 2. Pobudzenie lub zahamowanie psychoruchowe Poruszam się z trudnością. 3. Zmęczenie Czuję się zmęczony. 4. Zaburzenie apetytu Nie mam przyjemności w jedzeniu. 5. Zaburzenie w koncentracji Nie mogę się skoncentrować. 6. Zaburzenia w spaniu Mam problemy w zasypianiu. 7. Myśli i tendencje samobójcze śycie jest okrutne dla mnie.

Pobudzenie lub zahamowanie psychoruchowe Poruszam się z trudnością. 3. Zmęczenie Czuję się zmęczony. 4.

10 Mania lub stan maniakalny jest zaburzeniem afektywnym, będącym przeciwieństwem depresji. Charakteryzuje się uczuciem podwyŝszonego nastroju i wzmoŝonym poczuciem własnej wartości oraz przesadną oceną swoich rzeczywistych moŝliwości. Aktywność ruchowa jest wzmoŝona, towarzyszy jej poczucie niespoŝytej energii i braku męczliwości. Chorzy podejmują liczne pochopne działania, dąŝąc do natychmiastowej realizacji pomysłów, np. zbędne zakupy, przypadkowe podróŝe. Przeszkody ze strony otoczenia powodują rozdraŝnienie oraz agresję słowną lub fizyczną.

moŝliwości. Aktywność ruchowa jest wzmoŝona, towarzyszy jej poczucie niespoŝytej energii i braku męczliwości.

11 Liczba samobójstw pacjentów chorych na depresję - 70% Leki przeciwdepresyjne - skuteczność u 60% pacjentów

12 2,5 1,88 2,02 2 1,45 1,68 W artości % 1,5 1 0,398 0,456 0,461 0,498 0, / /98 1 osoby zarejestrowane w poradniach zdrowia psychicznego. 2 - nowo zarejestrowane zachorowania na zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania. (GUS)

13 Depresja powikłanie niektórych innych schorzeń układu nerwowego depresja po udarze mózgu w przebiegu choroby Parkinsona Alzheimera stwardnienia rozsianego Depresja - powikłania schorzeń somatycznych choroby narządu krąŝenia narządów miąŝszowych choroby układowe nowotwory zaburzenia hormonalne nieuleczalne choroby przewlekłe

Depresja - powikłania schorzeń somatycznych choroby narządu krąŝenia narządów

14 Powikłania farmakoterapii leki hipotensyjne (np. Rezerpina)* neuroleptyki (np. Chloropromazyna) antagoniści kanału wapniowego (np. Werapamil) leki o działaniu dopaminergicznym (np. L-dopa) Wydarzenia Ŝyciowe i sytuacje utrata osób bliskich izolacja społeczna zły stan finansowy zmiana miejsca pobytu

15 Schorzenia ośrodkowego układu nerwowego jako przyczyny depresji (PuŜyński,1996) Procesy zwyrodnieniowo-zanikowe mózgu choroba Alzheimera pląsawica Huntingtona zwyrodnienie wątrobowo-soczewkowe choroba Parkinsona stwardnienie rozsiane Guzy mózgu, zwłaszcza płata czołowego Choroby naczyniowe mózgu miaŝdŝyca naczyń mózgowych niewydolność krąŝenia mózgowego stany poudarowe krwiak nadoponowy, podtwardówkowy Padaczka, zwłaszcza ognisko o płacie skroniowym Stany pourazowe, zwłaszcza uszkodzenie płata skroniowego płatów czołowych Inne schorzenia - wodogłowie, defekty genetyczne

naczyniowe mózgu miaŝdŝyca naczyń mózgowych niewydolność krąŝenia mózgowego stany poudarowe krwiak nadoponowy, podtwardówkowy Padaczka,

16 Śmiertelność chorych z depresją po przebyciu zawału mięśnia sercowego w ciągu 6 miesięcy od opuszczenia szpitala (Frasure-Smith i wsp. 1993).

17 Niedobory białkowo-energetyczne Nie powodują zaniku tkanki nerwowej, ale głównie opóźnienie jej rozwoju. Zredukowane: mokra i sucha masa mózgu; zawartość białka ogółem; RNA; całkowity cholesterol; fosfolipidy; DNA. Słaby rozwój móŝdŝku i hipokampa.

Zredukowane: mokra i sucha masa mózgu; zawartość białka

18 ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW W LUDZKIEJ TKANCE MÓZGOWEJ µg / 100 g Magnez Wapń śelazo Cynk Miedź 400 Glin 47 Mangan 26 Chrom 13 Ołów <10 Cyna < 6 Kobalt 0,9 Rtęć 1,8

śelazo 6 500 Cynk 1 300 Miedź 400 Glin 47

19 Klasyfikacja pierwiastków (II, III) w centralnym systemie nerwowym wg ich wartości Ŝywieniowej i toksycznej Niezbędne Prawdopodobnie Toksyczne Niska toksyczność: dla mózgu niezbędne dla mózgu nieznany status Wapń Magnez śelazo Miedź Cynk Mangan Kobalt Molibden za Smith, 1990 Chrom Nikiel Cyna Wanad Ołów Rtęć Glin Kadm Arsen Bar German Srebro Stront Tytan Cyrkon Bizmut Gal Złoto Ind Tal Uran

nieznany status Wapń Magnez śelazo Miedź Cynk Mangan Kobalt Molibden za Smith, 1990 Chrom Nikiel

20 Zn i Mg a receptor NMDA (receptor glutaminianergiczny) Receptor NMDA nazwa od specyficznego agonisty kwasu N-metylo-D-asparaginowego (agonista ligand pobudzający receptor) Kompleks: kanał wapniowy, miejsce glutamatergiczne wiąŝące kwas glutaminowy (takŝe kwas asparaginowy) neurotransmiter, miejsca modulujące, miejsca wiąŝące Zn, miejsca wiąŝące Mg

receptor) Kompleks: kanał wapniowy, miejsce glutamatergiczne wiąŝące kwas glutaminowy

21 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE I REGULUJĄCE POBRANIE I DYSTRYBUCJĘ SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W CENTRALNYM SYSTEMIE NERWOWYM Pobranie z Ŝywnością i naraŝenie Absorpcja i dystrybucja na obwodzie Transport z krwi do mózgu Dystrybucja i wymiana wewnątrz centralnego systemu nerwowego

22 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA TRANSPORT SKŁADNIKÓW MINERALNYCH PRZEZ BARIERĘ KREW-MÓZG ZWIĄZKI KOMPLEKSUJĄCE WIEK Związki kompleksujące metale EDTA Związki rozpuszczalne w tłuszczach wzrost dystrybucji w mózgu Bariera krew-mózg słabiej rozwinięta u niemowląt niŝ u ludzi dorosłych (związki hydrofilowe, jony, białka szybciej akumulują się w mózgu i szybciej osiągają wyŝsze stęŝenia WZROST PRZEPUSZCZALNOŚCI BARIERY KREW-MÓZG Nadciśnienie, wirusowe zapalenie mózgu, zapalenie opon, raki mózgu, drgawki, niedokrwistość

23 Światowa Organizacja Zdrowia za granicę starości - wiek 65 lat. Wiek kalendarzowy nie jest obiektywnym miernikiem procesów starzenia się. Skala przyjęta przez Światową Organizację Zdrowia charakteryzuje populację według odsetka osób w wieku 65 lat i więcej w następujący sposób: populacja młoda - poniŝej 4% populacja dojrzała - 4 7% populacja stara - równy lub powyŝej 7%

24 ,3 10,2 11,9 12,1 11,2 7,4 4,9 5,0 4,2 3,6 4, Polska pow 65 r.ŝ. Anglia z Walią i Szkocja Francja Ryc. Udział ludności powyŝej 65 r. w polskiej populacji w latach Wartości podane w %.

25 40 30 r = p = HDRS Zn [mg/l] Ryc. ZaleŜność między zawartością cynku w surowicy pacjentów z depresją jednobiegunową i uzyskanymi wartościami Skali Depresji Hamiltona (Schlegel-Zawadzka i wsp. 1999)

26 Miejsca kontroli syntezy serotoniny 1. ograniczenia dietetyczne; 2. aktywny transport kompetycja z waliną, leucyną, izoleucyną, fenyloalaniną i tyrozyną; 3. synteza udział enzymu (Bell i wsp., 2001).

27 Biosynteza i biotransformacja serotoniny (Pawłowski, 2002).

28 Porcje orzechów waŝące 30 g (Szostak i wsp., 2001).

29 30 g mieszanki w równych częściach: orzechy włoskie; orzechy laskowe; orzechy pistacjowe; migdały. Pokrywa 70% dziennego zapotrzebowania na NNKT 48% na witaminę E. Zawiera znaczne ilości tryptofanu od 152 do 310 mg / 100 g produktu jadalnego.

30 ObniŜenie poziomu tryptofanu w surowicy spadek poziomu w mózgu nasilenie depresji.

31 Cynk obecność w mikrosomach wątroby - frakcja odpowiedzialna za desaturację kwasów tłuszczowych Wpływ na aktywność 6-desaturazy decyduje o szybkości przemian metabolicznych długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (LCPUFA). Elektrony niezbędne do do desaturacji LCPUFA pochodzą z NADP (fosforan dinukleotydu nikotynoamidowego) oraz NADPH poprzez cytochromy B-5 i P-450. Cynk niezbędny do utrzymania prawidłowej konfiguracji enzymów desaturacyjnych, powstawania prostaglandyny PGE1.

32 USA obniŝenie spoŝycia omega-3 LCPUFA koreluje ze wzrostem częstości występowania depresji (DHA dokozaheksaenowy - szczególnie). Sugestia wzrost depresji od 1913 wzrost stosunku omega-6 oleje roślinne / omega 3 olej rybi wielonienasyconych kwasów tłuszczowych zalecenia stosunek omega-6/omega-3 około 5-10.

33 SKŁADNIKI MINERALNE Efekt antydepresyjny po podaniu litu, rubidu, preparatów cynku. Niedobory mikropierwiastków alkoholizm, anoreksja, zawał serca, rozległe zabiegi operacyjne, choroba Alzheimera, parkinsonizm starzenie się organizmu,

34 20-40% cholesterolu w ustroju pochodzi z poŝywienia; Zawartość w dobowej racji pokarmowej nie powinna przekraczać około 300 mg. Czynnik ryzyka choroby niedokrwiennej serca gdy zbyt wysoki poziom we krwi. W 1999 r. doniesienie: zbyt niski poziom cholesterolu zwiększone ryzyko wystąpienia samobójstw i stanów przygnębienia.

35 Vinopellitecuras Winem rozpraszajcie troski (Horatius)

Podobne dokumenty

Ieiunus raro stomachus vulgaria temnit Głodny Ŝołądek rzadko gardzi pospolitym jadłem (Horacy)

Ieiunus raro stomachus vulgaria temnit Głodny Ŝołądek rzadko gardzi pospolitym jadłem (Horacy) Cuius panis est, panis datum Kto ma chleb, temu jeszcze dają. Bogatemu diabeł dziecko kołysze. Aleksander