Definiowanie efektów kształcenia dla programów kształcenia i przedmiotów/modułów

Transkrypt

1 Maria Próchnicka ekspertka bolońska Definiowanie efektów kształcenia dla programów kształcenia i przedmiotów/modułów Uniwersytet Śląski Katowice, 12 grudnia 2011

2 Definicja, rodzaje i język opisuefektów kształcenia Zasady definiowania efektów kształcenia dla programu kształcenia oraz dla modułu kształcenia Cechy poprawnie zdefiniowanych efektów kształcenia dla programu kształcenia oraz dla modułu kształcenia

3 Cel kształcenia/ Cel programu kształcenia na kierunku o określonym poziomie i profilu kształcenia Defini icja ogólny opis intencji kształcenia; icjaszeroki, wskazuje na to co nauczyciel zamierza osiągnąć w programie kształcenia/modułu/ / przedmiotu. Cele są zwykle formułowane z punktu widzenia nauczycieli ład Przyk ładdostarczenie wiedzy Wyrobienie umiejętności Wyposażenie w zaawansowane umiejętności Przygotowanie do Kształtowanie umiejętności Doskonalenie umiejętności Kształtowanie wrażliwości Wyposażenie absolwenta w wiedzę ę

4 WIEDZA efekt przyswajania informacji poprzez uczenie się. Wiedza jjest zbiorem faktów,, zasad, teorii i praktyk powiązanych z dziedziną pracy lub nauki. W kontekście europejskich ram kwalifikacji wiedzę i d opisuje i j się i jjako k teoretyczną lub faktograficzną ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram f j dla uczenia sięę p przez całe życie y kwalifikacji UMIEJĘTNOŚCI zdolność do stosowania wiedzy i korzystania z know how w celu wykonywania zadań i rozwiązywania problemów. W kontekście europejskich ram kwalifikacji umiejętności określa się jako kognitywne (obejmujące myślenie logiczne, intuicyjne i k t kreatywne) ) oraz praktyczne kt (obejmujące sprawność i korzystanie z metod, materiałów, narzędzi i instrumentów) EFEKTY UCZENIA SIĘ tego co określenie tego, uczący się wie, rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu procesu uczenia się, które dokonywane jest w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji o pete cj KOMPETENCJE oznaczają udowodnioną zdolność stosowania wiedzy, umiejętności i zdolności osobistych społecznych lub osobistych, metodologicznych ukazywaną w pracy lub nauce oraz w karierze zawodowej i osobistej; w europejskich ramach kwalifikacji, kompetencje określane są w kategoriach odpowiedzialności i autonomii.

5 WIEDZA zbiór uzasadnionych sądów (opisów faktów, teorii oraz zasad postępowania) będących wynikiem poznawczej działalności człowieka. Wiedza jest przyswajana w procesie uczenia się. Wiedza jest podstawą działań dił ń w obszarze pracy i organizacji społeczeństwa Definicje wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych na podstawie Słownika kluczowych pojęć związanych z krajowym systemem kwalifikacji. Według stanu na wrzesień 2011,, oprac. S. Sławiński [i in.] < lownik_kluczowych_pojec.pdf> UMIEJĘTNOŚCI zdolność do stosowania wiedzy i korzystania z know how w celu wykonywania zadań i rozwiązywania problemów problemów KOMPETENCJE SPOŁECZNE udowodniona (w pracy, nauce oraz rozwoju osobistym) zdolność stosowania posiadanej wiedzy i umiejętności z uwzględnieniem zinternalizowanego systemu wartości. Kompetencje społeczne określa się bazując na kategoriach odpowiedzialności i autonomii EFEKTY KSZTAŁCENIA zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych uzyskanych w procesie kształcenia przez osobę uczącą się Definicja efektów kształcenia przyjęta w USTAWIE z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw

6 Ponieważ student wie, co ma osiągnąć, i ć a nauczyciel i l wie, i co ma być osiągnięte przez studenta Ponieważ, wiedząc, co należy osiągnąć, łatwiej jest dobrać metody nauczania i uczenia się umożliwiające osiągnięcie efektów Ponieważ, wiedząc, co należy osiągnąć, i ć można ż dobrać d b ć metody sprawdzania i oceny osiągniętych efektów Ponieważ, wiedząc, co należy osiągnąć, można jest dobrać metody sprawdzania i oceny osiągniętych efektów Ponieważ nauczyciel wie, co ma być b ć sprawdzone d i ocenione, a student wie, co będzie sprawdzane i oceniane Ponieważ dzięki odpowiednio dobranym metodom sprawdzania i oceny nauczyciel i student wiedzą, co ma być uzupełnione i poprawione Ponieważ, P i ż mając j określone k śl efekty, łatwiej jest określić niezbędne zasoby wspierające kształcenie Ponieważ, porównując efekty posiadane i uzyskane przez studenta można określić przyrost jego wiedzy i umiejętności Ponieważ, P i ż mając j zdefiniowane efekty można określić czas, który jest potrzebny na ich osiągnięcie

7 Jakie są kategorie efektów kształcenia i kto określa efekty kształcenia?

8 Efekty kształcenia dla kierunków studiów, programów kształcenia modułów uczelnia lub wzorcowe efekty kształcenia (MNiSzW) Efekty kształcenia dla obszarów kształcenia i profili kształcenia rozporządzenie MNiSzW Efekty kształcenia dla poziomów (Krajowe Ramy Kwalifikacji) Deskryptory poziomów uczenia się w Europejskiej R i Kwalifikacji K lifik ji dla dl Ramie uczenia się przez całe życie

9 alne) ranswersa ogólne, tr eryczne (o cenia gen kty kształc Efek 1. Umiejętność samodzielnego uczenia się 2. Umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i obcym 3. Umiejętność planowania i zarządzania czasem 4. Umiejętność identyfikowania, formułowania i rozwiązywania problemów 5. Umiejętność pracy w zespole 6. Umiejętność kierowania zespołem 7. Umiejętność analitycznego myślenia 8. Zdolność od syntezy 9. Umiejętność korzystania z informacji i technologii informacyjno komunikacyjnej czne łcenia specyfi Efekt ty kszta 1. Swobodnie posługuje się terminologią chemiczną 2. Przeprowadza szlaki syntezy, używając stosownych technik izolacji, oczyszczania i opisu 3. Stosuje metody oceny jakości danych gospodarczych 4. Posługuje się rachunkiem zdań i kwantyfikatorów 5. Akompaniuje soliście (solistom) w różnych wariantach zespołowych 6. Wyjaśnia procesy konstruowania prostych urządzeń elektronicznych [ ] [ ]

10 nia kształcen ogramu k a dla pro Efekty ks ształceni 1. spójne 2. podporządkowane misji i strategii uczelni 3. obejmujące wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne niezbędne do uzyskania kwalifikacji 4. uwzględniające efekty kształcenia właściwe dla danego kierunku studiów, poziomu i profilu kształcenia wybrane z efektów kształcenia dla obszaru lub obszarów kształcenia, z którego lub których został wyodrębniony kierunek studiów realizowany w sposób określony przez program kształcenia, 5. odniesione do właściwych dla danego kierunku dziedzin nauki lub sztuki oraz dyscyplin naukowych lub artystycznych y y 6. uwzględniające wyniki monitorowania karier zawodowych absolwentów 7. uwzględniające wzorce międzynarodowe inne dobre praktyki 8. uwzględniające specjalne wymagania związane ą z kształceniem na niektórych kierunkach (np. regulowanych) kształc cenia modułu ia dla m ztałceni ekty ksz Efe Spójne z efektami kształcenia dla programu kształcenia

11 Jak definiować efekty kształcenia?

12 Realistyczna l ocena możliwości osiągnięcia efektów kształcenia Odpowiedni sposób formułowania efektów Właściwa proporcja W, U KS Właściwy stopień szczegółowości

13 Warunkiem uzyskania dyplomu potwierdzającego uzyskanie kwalifikacji na określonym poziomie jest osiągnięcie wszystkich założonych ł ż w programie efektów fkó kształceniał Zdefiniowanie efektów kształcenia dla programu kształcenia jest zobowiązaniem uczelni/podstawowej jednostki organizacyjnej Zdefiniowane przez uczelnię efekty kształcenia nie powinny odzwierciedlać oczekiwań i ambicji kadry, lecz realne możliwości osiągnięcia tych efektów przez najsłabszego studenta, który według przyjętych przez uczelnię (podstawową jednostkę ę organizacyjną) kryteriów powinien uzyskać dyplom

14 Liczba efektów kształcenia st. I stopnia EK(W U KPS) BUDOWNICTWO A: 48( ) P: 49( ) 11) TECHNOLOGIA CHEMICZNA INFORMATYKA (techniczna) A: 49( ) P: 52( ) A: 51( ) P: 48( ) st. II stopnia EK(W U KPS) 50( ) 40( ) 44( ) ELEKTRONIKA A: 57( ) 56( ) ENERGETYKA A: 54( ) P: 54( ) 21 INŻYNIERIA MECHANICZNA A: 64( ) P: 72( ) 37( ) 91( ) Dane cyt. wg A. Kraśniewskiego

15 Sposoby formułowania ł efektów fkó kształcenia ł w kategorii wiedza oraz umiejętności Zastosowanie formuł: Absolwent/student zna i rozumie Absolwent/student ma wiedzę Zastosowanie tzw. action verbs Absolwent/student posiada pozwala na określenie w jaki umiejętność sposób absolwent/student pozwala określić zakres wiedzy i powinien zademonstrować rodzaj umiejętności, nie pozwala osiągnięcie efektów kształcenia jednak na określenie stopnia głębokości wiedzy, czy biegłości w opanowaniu umiejętności

16 Użycie tzw. action verbs b Unikanie czasowników o znaczeniu zbyt ogólnym, niejednoznacznych Użycie tylko jednego czasownika Wzięcie pod uwagę możliwości osiągnięcia efektu w określonym k śl czasie i Sformułowanie efektu kształcenia w taki sposób, by możliwa było sprawdzenie, czy został osiągnięty i jego ocena

17 ROZUMIEĆ dawać przykłady

18 SYNTEZA łączyć

19 WIEDZA EQF POZIOM 6 zaawansowana wiedza w danej dziedzinie pracy i nauki obejmująca krytyczne rozumienie teorii i zasad H1A_W03 ma uporządkowaną wiedzę ogólną, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów EFEKT KSZTAŁCENIA DLA PROGRAMU KSZTAŁCENIA charakteryzuje zalety i ograniczeniametod i technik badań, ze względu na różne cele i przedmiot badań

20 UMIEJĘTNOŚCI EQF POZIOM 6 zaawansowane umiejętności, wykazywanie się biegłością i innowacyjnością ą potrzebną ą do rozwiązania złożonych i nieprzewidywalnych problemów w specjalistycznej dziedzinie pracy lub nauki H1A_U04 potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla studiowanej dyscypliny w zakresie nauk humanistycznych w typowych sytuacjach profesjonalnych EFEKT KSZTAŁCENIA DLA PROGRAMU KSZTAŁCENIA interpretuje uwarunkowania zachowań informacyjnych użytkowników informacji w oparciu o dorobek teoretyczny i empiryczny nauki o informacji

21 KOMPETENCJE SPOŁECZNE EQF POZIOM 6 zarządzanie złożonymi technicznymi lub zawodowymi działaniami lub projektami, ponoszenie odpowiedzialności za podejmowanie decyzji yjw nieprzewidywalnych kontekstach związanych z pracą lub nauką ponoszenie odpowiedzialności za zarządzanie rozwojem zawodowym jednostek i grup H1A_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie EFEKT KSZTAŁCENIA DLA PROGRAMU KSZTAŁCENIA samodzielnie uaktualniania swoją wiedzy i umiejętności kognitywne, zachowując jednocześnie krytyczną postawę i skłonność do weryfikowania pozyskiwanych informacji

22 Zalety Ekonomiczność Wd Wady Bierna rola uczącego się Rozwijane kompetencje: NAUCZANIE PODAJĄCE Słuchanie Zapamiętywanie ę i odtwarzanie informacji Zastosowanie wiedzy w sytuacjach poznanych w toku kształcenia I. Maciejowska, Metody i techniki realizacji procesu dydaktycznego, sprzyjające kształtowaniu umiejętności, np. kształcenie na bazie problemu (Project based learning). Tryb dostępu: [ ]

23 Zalety Wadyy Aktywizacja uczestników procesu kształcenia Wysokie koszty osobowe i materialne (sal dydaktycznych, środków dydaktycznych) Indywidualizacja procesu kształcenia Długi czas trwania procesu kształcenia NAUCZANIE POSZUKUJĄCE Umiejętność: Rozwijane kompetencje: 1. pracy w grupie 2. podejmowania decyzji 3. rozwiązywania problemów 4. komunikacji interpersonalnej I. Maciejowska, Metody i techniki realizacji procesu dydaktycznego, sprzyjające kształtowaniu umiejętności, np. kształcenie na bazie problemu (Project based learning). Tryb dostępu: [ ]

24 OCENA TYP EFEKTU KSZTAŁCENIA Wiedzai i rozumienie CZEGO OCZEKUJE SIĘ OD STUDENTA Odtworzenie zapamiętanej wiedzy, opis, relacjonowanie, rozpoznawanie, identyfikowanie SPOSÓB OCENY Egzaminy ustne i pisemne, pytania wymagające krótkiej odpowiedzi, eseje, raporty Na podstawie Nightingale et al., Matching Learning Outcomes to Assessment Types, 1996

25 OCENA TYP EFEKTU KSZTAŁCENIA Umiejętności praktyczne CZEGO OCZEKUJE SIĘ OD STUDENTA wykorzystanie sprzętu, wykonywanie doświadczeń, przestrzeganie instrukcji SPOSÓB OCENY Pokaz, odgrywanie ról, rejestracja video, sprawozdanie Na podstawie Nightingale et al., Matching Learning Outcomes to Assessment Types, 1996

26 OCENA TYP EFEKTU KSZTAŁCENIA Ocena i zarządzanie ą informacją CZEGO OCZEKUJE SIĘ OD STUDENTA Wyszukiwanie informacji, ocena i selekcjonowanie informacji, ocena jakości informacji SPOSÓB OCENY Sporządzenie adnotowanej bibliografii, wykorzystanie ystanie oprogramowania do tworzenia bibliografii Na podstawie Nightingale et al., Matching Learning Outcomes to Assessment Types, 1996

27 Dziękuję za uwagę Uniwersytet Śląski Katowice, 12 grudnia 2011