INSTYTUT FIZJOLOGII ROŚLIN im. Franciszka Górskiego POLSKIEJ AKADEMII NAUK SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI ZA ROK 2011

Transkrypt

1 INSTYTUT FIZJOLOGII ROŚLIN im. Franciszka Górskiego POLSKIEJ AKADEMII NAUK SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI ZA ROK 2011 I F R P A N KRAKÓW 2011

2 SPIS TREŚCI I. Dane ogólne II. Streszczenia zadań badawczych realizowanych w ramach działalności statutowej III. Projekty badawcze krajowe IV. Projekty finansowane przez podmioty zagraniczne V. Współpraca naukowa z zagranicą VI. Współpraca naukowa z placówkami krajowymi VII. Udział w konferencjach i zjazdach naukowych VIII. Publikacje

3 I. DANE OGÓLNE 1. Dyrekcja Instytutu Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. Franciszek DUBERT Z-ca Dyrektora ds. Naukowych: prof. dr hab. Jolanta BIESAGA-KOŚCIELNIAK Z-ca Dyrektora ds. Adm.-Tech.: inż. Zenon ADAMSKI Główna Księgowa: mgr Stanisława PALMA Adres: Kraków, ul Niezapominajek 21 Tel , fax w Jednostki organizacyjne (Kierownik) Zakład Biologii Komórki (dr hab. Iwona Żur, prof. nadzw. IFR PAN) Zakład Biologii Rozwoju (prof. dr hab. Jolanta Biesaga-Kościelniak) Zakład Biologii Stresu (prof. dr hab. Zbigniew Miszalski) Zakład Biotechnologii (dr Edyta Skrzypek) Zakład Ekofizjologii (dr hab. Franciszek Janowiak, prof. nadzw. IFR PAN) Pracownia Fotosyntezy i Spektroradiometrii (prof. dr hab. Jan Pilarski) Biblioteka (mgr Joanna Korpet) Redakcja Acta Physiologiae Plantarum (prof. dr hab. Stanisław Grzesiak) Zespół Ekonomiczny (mgr Stanisława Palma) Stanowisko ds. Pracowniczych i Socjalnych (p.o. mgr Iwona Kmita) Jednostki międzyinstytutowe z udziałem IFR PAN Międzyinstytutowe Laboratorium Biotechnologii i Katalizy Enzymatycznej (prof. dr hab. Andrzej Skoczowski) Międzynarodowe Studium Doktoranckie Nauk Przyrodniczych Polskiej Akademii Nauk w Krakowie (prof. dr hab. Andrzej Skoczowski) 3. Struktura zatrudnienia (stan r.) Ogółem w osobach/kobiety W tym zatrudnieni w IFR PAN (podstawowe miejsce pracy) Pracownicy naukowi 39/24 30/19 w tym na stanowisku: - profesora 6/1 5/1 - profesora nadzwyczajnego 8/5 4/2 - adiunkta 14/8 12/8 - asystenta 11/10 9/8 Doktoranci 14/13 - Prac. inżynieryjno-techniczni 9/2 8/2 Prac. administracyjni 11/9 11/9 Prac. obsługi 9/6 9/6 Pracownicy z tytułem/stopniem - profesora 9/3 5/1 - doktora habilitowanego 5/3 4/2 - doktora 24/16 20/14 1

4 5. Publikacje w roku 2011 Publikacje w czasopismach z listy Filadelfijskiego Instytutu Informacji Naukowej: 26 Publikacje w pozostałych czasopismach zagranicznych i krajowych: 8 Rozdziały w monografiach i recenzowanych materiałach konferencyjnych: 12 Doniesienia konferencyjne - abstrakty: Rozwój kadr Uzyskane tytuły i stopnie naukowe Profesora Dr hab. Andrzej Maria Skoczowski uzyskał tytuł profesora nadany mu przez Prezydenta RP w dniu 3 listopada 2011 r. Doktora W roku 2011 niżej wymienieni doktoranci Międzynarodowego Studium Doktoranckiego Nauk Przyrodniczych PAN przy Instytucie Botaniki im. Władysława Szafera PAN w Krakowie uzyskali stopnie doktora nauk biologicznych w zakresie biologii: 1. Barbara Wojciechowska Temat: Fizjologiczne reakcje roślin pomidora (Lycopersicon esculentum Mill.) na zwykłe oraz naprzemienne deficytowe nawadnianie ze szczególnym uwzględnieniem efektywności wykorzystania wody r. Promotor - dr hab. inż. Franciszek Janowiak, prof. nadzw. IFR PAN. 2. Magdalena Anna Troć Temat: Wpływ ekstraktów roślinnych o różnicowanym potencjale alleopatycznym na metabolizm siewek gorczycy, rzepaku, pszenicy oraz koniczyny r. Promotor - prof. dr hab. Andrzej Skoczowski. 3. Joanna Sawa (Maślak) Temat: Fizjologiczne reakcje kukurydzy (Zea mays L.) i pomidora (Lycopersicon esculentum Mill.) na abiotyczne czynniki stresowe ze szczególnym uwzględnieniem komunikacji korzenie-liście r. Promotor - dr hab. inż. Franciszek Janowiak, prof. nadzw. IFR PAN. 4. Piotr Dominik Rozpądek Temat: Analiza układu antyoksydacyjnego Brassica oleracea var. capitata f. alba poddanej fumigacji ozonem r. Promotor - prof. dr hab. Zbigniew Miszalski. 5. Małgorzata Maria Chrupek Temat: Markery molekularne odporności pszenżyta (x Triticosecale Wittm.) na porażenie mączniakiem prawdziwym (Blumeria graminis) r. Promotor - prof. dr hab. Maria Wędzony. Realizacja prac doktorskich w toku Mgr Agata Nowakowska (Stawicka) opiekun: dr hab. Izabela Marcińska, prof. nadzw. IFR PAN. Doktorantka jest słuchaczką IV-go roku w Międzynarodowym Studium Doktoranckim Nauk Przyrodniczych PAN. Praca realizowana jest w Zakładzie Biotechnologii IFR PAN. Doktorantka otrzymała grant promotorski pt.: Optymalizacja metody otrzymywania podwojonych haploidów owsa Avena sativa L. oraz projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Doctus - Małopolski Fundusz Stypendialny dla Doktorantów. Doktorantka zakończyła część doświadczalną, obecnie opracowuje wyniki i pisze manuskrypt pracy. Obrona przewidziana jest w listopadzie 2012 roku. 2

5 Mgr inż. Katarzyna Juzoń opiekun: dr hab. Izabela Marcińska, prof. nadzw. IFR PAN. Słuchaczka II-go roku w Międzynarodowym Studium Doktoranckim Nauk Przyrodniczych PAN. Praca pt. Udział wybranych osmoprotektantów w reakcji odporności na suszę glebową i wartość żywieniową roślin bobowatych uprawianych na białko realizowana jest w Zakładzie Biotechnologii IFR PAN. Doktorantka wykonała 30% zaplanowanych doświadczeń. W celu uzyskania środków finansowych na realizację doświadczeń złożono wniosek o stypendium do Prezydenta Miasta Krakowa i Europejskiego Funduszu Społecznego Doctus - Małopolski Fundusz Stypendialny dla Doktorantów. Mgr inż. Katarzyna Małek opiekun: dr hab. Izabela Marcińska, prof. nadzw. IFR PAN. Doktorantka jest słuchaczką II roku w Międzynarodowym Studium Doktoranckim Nauk Przyrodniczych PAN. Praca pt. Mapowanie QTL warunkujących zawartość węglowodanów i wysokość plonu w warunkach suszy glebowej z wykorzystaniem populacji mapującej pszenicy realizowana jest w Zakładzie Biotechnologii IFR PAN. Doktorantka wykonała 30% zaplanowanych doświadczeń. W celu uzyskania środków finansowych na realizację zaplanowanych doświadczeń złożono wniosek o stypendium do Prezydenta Miasta Krakowa i Europejskiego Funduszu Społecznego Doctus - Małopolski Fundusz Stypendialny dla Doktorantów. Mgr Magdalena Gruca opiekun: dr hab. Ewa Niewiadomska, prof. nadzw. IFR PAN. Słuchaczka IV roku w Międzynarodowym Studium Doktoranckim Nauk Przyrodniczych PAN. Na obecnym etapie wykonała 85% części eksperymentalnej. W roku 2012 planuje się wykonanie analizy ilości transkryptów dla obu podjednostek karboksylazy/oksygenazy rybulozobisfosforanowej w roślinach C3 oraz CAM w różnych fazach dnia (odpowiadających fazom CAM), a także wykonanie pomiarów aktywności Rubisco metodą izotopową. Ukończenie rozprawy doktorskiej planuje się do końca 2012 roku. Mgr Monika Krzewska (Hara) opiekun: dr hab. Iwona Żur, prof. nadzw. IFR PAN. Słuchaczka III roku Międzynarodowego Studium Doktoranckiego Nauk Przyrodniczych PAN. Tytuł pracy doktorskiej: Molekularne i fizjologiczne aspekty indukcji androgenezy w kulturach pylnikowych pszenżyta (x Triticosecale Wittm.). W roku sprawozdawczym 2010/2011 przeprowadzono kolejny eksperyment, którego celem było określenie poziomu zróżnicowania podatności na indukcję androgenezy i regenerację roślin zielonych w obrębie populacji mapującej Saka 3006 x Modus. Na podstawie uzyskanych wyników wykonano analizę QTL związanych z podatnością na indukcję androgenezy. Na podstawie uzyskanych wyników zlokalizowano 28 QTL rozmieszonych na pięciu chromosomach (4A, 5A, 4R, 5R oraz 7R) oraz zidentyfikowano markery molekularne sprzężone z badaną cechą. Wykonano również pomiar stężenia endogennego kwasu abscysynowego (ABA) w pylnikach z kłosów traktowanych chłodem i kłosów świeżo ściętych. Do pomiaru wykorzystano metodę immunoenzymatyczną ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay). Ponadto wykonano analizę QTL związanych z regulacją poziomu kwasu abscysynowego (ABA), w wyniku której zidentyfikowano 7 QTL na chromosomach: 2A, 4A, 5A, 1B i 5R. W roku 2012 planuje się otworzyć przewód doktorski. Mgr Anna Maksymowicz opiekun: dr hab. Iwona Żur, prof. nadzw. IFR PAN. Doktorantka jest słuchaczką II roku Międzynarodowego Studium Doktoranckiego PAN w Krakowie. Tytuł pracy doktorskiej: Wybrane hormonalne aspekty procesu embriogenezy w kulturach izolowanych mikrospor rzepaku jarego B. napus. W 2011 doktorantka wykonała prace eksperymentalne mające na celu: (1) określenie poziomu zróżnicowania podatności na indukcję androgenezy u wybranych do badań 6 genotypów rzepaku, (2) przygotowanie materiału roślinnego (liście, pąki kwiatowe, izolowane mikrospory) do analiz mających na celu zbadanie sygnalnej roli kwasu abscysynowego w procesie androgenezy. Mgr Żaneta Michalec opiekun: prof. dr hab. F. Dubert i dr M. Libik-Konieczny. Słuchaczka II roku Międzynarodowego Studium Doktoranckiego PAN w Krakowie. Tytuł pracy doktorskiej: Wpływ stresu oksydacyjnego na syntezę glikozydów stewiolowych w kulturach in vitro 3

6 Stevia rebaudiana Bertoni. Przeprowadzane eksperymenty miały na celu skorelowanie poziomu glikozydów stewiolowych z poziomem stresu oksydacyjnego. W doświadczeniu badano stężenie dialdehydu malonowego (MDA), aktywność katalazy (KAT) oraz poziom glikozydów stewiolowych w różnych częściach roślin Stevia rebaudiana (liście dojrzałe, liście młode, międzywęźla i węzły). Analiza spektrofotometryczna stężenia MDA oraz aktywności KAT, a także wyniki wizualizacji aktywności tego enzymu na żelach poliakrylamidowych po rozdziale elektroforetycznym wykazały, że szczególnie wzmożoną produkcją reaktywnych form tlenu (RFT) i wysoką aktywnością antyoksydacyjną charakteryzują się liście dojrzałe, w których oznaczono również metodą HPLC najwyższe stężenie stewiozydu i rebaudiozyd. Mgr Monika Wdowin opiekun: prof. dr hab. Andrzej Skoczowski. Praca doktorska pt. Wpływ składu spektralnego światła na powodowane przez stres ozonowy zmiany sprawności aparatu fotosyntetycznego roślin kapusty pekińskiej. Otwarcie przewodu doktorskiego nastąpiło w dniu 23 czerwca 2010 r. na posiedzeniu Rady Naukowej Instytutu Botaniki im. Władysława Szafera PAN w Krakowie. Praca doktorska została zakończona. Doktorantka przygotowuje się do egzaminów. Mgr Monika Kula opiekun: prof. dr hab. Andrzej Skoczowski. Słuchaczka II roku Międzynarodowego Studium Doktoranckiego PAN w Krakowie. Wstępny tytuł rozprawy doktorskiej: Wpływ interakcji składu spektralnego światła i temperatury na aparat fotosyntetyczny i intensywność metabolizmu u wybranych szczepów alg. Doktorantka wykonuje badania w ramach grantu Nr N N pt. Opracowanie założeń fizjologiczno-technicznych do produkcji glonów na cele energetyczne realizowanego wraz z Instytutem Agrofizyki PAN w Lublinie. Mgr Karolina Bistroń - opiekun: prof. dr hab. Andrzej Skoczowski. Słuchaczka II roku Międzynarodowego Studium Doktoranckiego PAN w Krakowie. Wstępny tytuł rozprawy doktorskiej: Analiza biochemiczna reakcji egzo- i endotermicznych zachodzących podczas wzrostu siewek gorczycy i rzepaku w obecności związków allelopatycznych. Badania są wykonywane zgodnie z ustalonym harmonogramem. Mgr Anna Żuraw opiekun: prof. dr hab. Andrzej Skoczowski. Słuchaczka II roku Międzynarodowego Studium Doktoranckiego PAN w Krakowie. Wstępny tytuł rozprawy doktorskiej: Badania nad wpływem substancji lotnych pochodzenia roślinnego na metabolizm siewek pszenicy i gorczycy. Badania są wykonywane zgodnie z ustalonym harmonogramem. Mgr Magdalena Duda opiekun: prof. dr hab. Franciszek Dubert. Doktorantka jest asystentką na Wydziale Biologii i Biotechnologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. W ramach porozumienia z władzami wydziału, mgr Duda wykonuje pracę doktorską pt: Wykorzystanie roślin lawendy i produkowanych przez nie olejków eterycznych do ograniczania w uprawie polowej liczebności głównych szkodliwych owadów żerujących na roślinach ozimego rzepaku. Przewód doktorski został otwarty w Instytucie Ochrony Roślin PAN w Poznaniu. Część eksperymentalna została zakończona, doktorantka kończy redakcję rozprawy i przygotowuje się do trzeciego egzaminu przeddoktorskiego. Obronę przewiduje się najpóźniej w IV kwartale 2012 roku. Mgr Maciej Maciejewski opiekun: prof. dr hab. Franciszek Dubert Student I roku Międzynarodowego Studium Doktoranckiego Nauk Przyrodniczych PAN w Krakowie. Wstępny tytuł pracy doktorskiej: Określenie fizjologicznych i biochemicznych mechanizmów tolerancji wybranych gatunków roślin strączkowych na stres zasolenia gleby. Praca doktorska wykonywana jest w ramach projektu badawczego pt: Określenie zdolności wybranych gatunków roślin uprawnych do wzrostu w warunkach zasolonej gleby oraz zbadanie efektywności chemicznych stymulatorów wzrostu i czynników antystresowych w łagodzeniu skutków zasolenia, Akcji COST FA 0901: Putting Halophytes to Work From Genes to Ecosystems. 4

7 Celem pracy jest zbadanie, fizjologicznych procesów towarzyszących stresowi solnemu u tych roślin, porównanie natężenia ich cech halofitycznych, a także zbadanie efektywności chemicznych stymulatorów w łagodzeniu skutków tego stresu. Mgr Maria Tatrzańska opiekun: prof. dr hab. Franciszek Dubert Studentka II roku Międzynarodowego Studium Doktoranckiego Nauk Przyrodniczych PAN w Krakowie. Wstępny tytuł pracy doktorskiej: Określenie fizjologicznych i biochemicznych mechanizmów tolerancji wybranych gatunków jednoliściennych roślin uprawnych na stres zasolenia gleby. Praca doktorska wykonywana jest w ramach projektu badawczego pt: Określenie zdolności wybranych gatunków roślin uprawnych do wzrostu w warunkach zasolonej gleby oraz zbadanie efektywności chemicznych stymulatorów wzrostu i czynników antystresowych w łagodzeniu skutków zasolenia Akcji COST FA 0901: Putting Halophytes to Work From Genes to Ecosystems. Celem pracy jest zbadanie, fizjologicznych procesów towarzyszących stresowi solnemu u wybranych jednoliściennych roślin uprawnych o fotosyntezie typu C-3 (pszenica zwyczajna oraz twarda, jęczmień) oraz C-4 (sorgo cukrowe, kukurydza, miskant olbrzymi), porównanie natężenia ich cech halofitycznych, a także zbadanie efektywności chemicznych stymulatorów w łagodzeniu skutków tego stresu. W 2011 roku wykonano dwa eksperymenty: w pierwszym porównano zdolność do kiełkowania i wzrostu młodocianego badanych gatunków, w drugim zaś powtórzono eksperyment doprowadzając rośliny do zaawansowanej fazy wegetatywnej (miskant olbrzymi, sorgo cukrowe) lub fazy generatywnej (pozostałe gatunki). W obydwu doświadczeniach określono natężenie stresu poprzez pomiar wypływu elektrolitów przez błony komórkowe oraz poprzez określenie zawartości soli w tkankach badanych roślin. Zebrano także i utrwalono materiał do późniejszych analiz biochemicznych. Mgr Agnieszka Kalandyk opiekun: prof. dr hab. Franciszek Dubert Studentka II roku Międzynarodowego Studium Doktoranckiego Nauk Przyrodniczych PAN w Krakowie. Wstępny tytuł pracy doktorskiej: Określenie fizjologicznych wskaźników odporności na suszę głównych gatunków uprawnych roślin strączkowych oraz zbadanie możliwości zwiększenia plonu w warunkach stresu wodnego poprzez eksperymentalną ingerencję w strukturę strefy owocowania roślin i wykorzystanie chemicznych stymulatorów. Praca doktorska wykonywana jest w ramach wieloletniego projektu badawczego MRiRW pt: Ulepszenie krajowych źródeł białka roślinnego, ich produkcji, systemu obrotu i wykorzystania w paszach, zadanie badawcze 2.1 Określenie fizjologicznych wskaźników odporności na suszę odmian i materiałów hodowlanych roślin strączkowych. Celem pracy jest wskazanie, głównych fizjologicznych wskaźników odporności tych roślin na suszę oraz zbadanie możliwości wzrostu plonowania poprzez ograniczenie odrzucania kwiatów, eksperymentalną ingerencję w strukturę strefy owocowania i stosowanie chemicznych stymulatorów. Rośliny uprawne posiadają rezerwy plonotwórcze. Ich uruchomienie powinno pozwolić na uzyskanie większego plonu w warunkach różnych stresów abiotycznych. Rezerwy te mogą być ujawnione w wyniku wymienionych powyżej działań eksperymentalnych. Eksperymenty prowadzone są w szklarni, w otwartym tunelu foliowym oraz w warunkach polowych. W tunelu badane są skutki okresowej suszy glebowej działającej we wczesnej fazie kwitnienia roślin, zaś w polu badane są skutki łącznego działania różnych stresów abiotycznych (nieoptymalna temperatura i uwodnienie gleby, wiatr, itp.). Badane są odmiany łubinu żółtego, białego i wąskolistnego, grochu siewnego oraz soi. W 2011 roku wykonano jedno doświadczenie w tunelu foliowym oraz jedno doświadczenie w warunkach poletkowych. Wstępne wyniki wskazują, że niektóre stymulatory roślinne (ASAHI oraz Zearalenon) zwiększają plonowanie roślin w warunkach stresów polowych. Ponadto uzyskano wstępne wyniki wskazujące na celowość ukierunkowania selekcji roślin wykorzystującej określone cechy strefy owocowania. 7. Działalność wydawnicza i redakcyjna IFR PAN IFR PAN wraz z Katedrą Fizjologii Roślin SGGW pod auspicjami KFGiHR PAN wydaje czasopismo Acta Physiologiae Plantarum, notowane w Current Contents oraz posiadające Impact 5

8 Factor (aktualna wartość IF =1,344). Druk i dystrybucję prowadzi wydawnictwo Springer. Czasopismo jest dostępne także on-line na platformie tego wydawnictwa. Niektórzy pracownicy naukowi IFR PAN są członkami redakcji Acta Physiologia Plantarum (prof. dr hab. S. Grzesiak, prof. dr hab. F. Dubert, prof. dr hab. W. Filek, M. Szechyńska-Hebda), a także innych znaczących wydawnictw Plant Signalling and Behaviour (prof. dr hab. M. Filek, prof. dr hab. Z. Miszalski, dr M. Libik-Konieczny), Dendrobiology, Wiadomości Botaniczne (prof. dr hab. Z. Miszalski), Acta Biologica Cracoviensia s. Botanica, Acta Agropysica (prof. dr hab. F. Dubert). 8. Konferencje naukowe, warsztaty, szkolenia Prof. dr hab. Zbigniew Miszalski był współorganizatorem sesji na konferencjach: - 10th International Conference on Reactive Oxygen and Nitrogen Species in Plants sesja pt. IROS Production and Perception w Budapeszcie (5-8 lipca 2011 r.) - 5th Conference of Polish Society of Experimental Plant Biology Wrocław Sesja1 Signaling networks regulating environmental stress responses 9. Działalność popularyzatorska i dydaktyczna Niektórzy pracownicy IFR PAN prowadzą zajęcia dydaktyczne na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie i w Międzynarodowym Studium Doktoranckim Nauk Przyrodniczych PAN w Krakowie. W 2010 roku pod opieką pracowników IFR PAN pozostawało 4 magistrantów, 5 praktykantów z Uniwersytetu Rolniczego i Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Ponadto pracownicy biorą czynny udział w seminariach Wydziału Biotechnologii UJ oraz w seminariach z wygłaszaniem wykładów na Wydziale Ogrodniczym UR w Krakowie, a także w posiedzeniach Oddziału Krakowskiego Polskiego Towarzystwa Botanicznego. IFR PAN organizuje cykliczne spotkania naukowe w swojej siedzibie przy ulicy Niezapominajek. Wyniki swoich badań przedstawiają zarówno pracownicy IFR PAN, jak naukowcy zapraszani z innych placówek oraz goście z zagranicy. Organizatorami tych spotkań byli: dr hab. I. Marcińska, prof. IFR PAN, i dr M. Kocurek, w 2011 roku zorganizowano 17 seminariów. 6

9 10. Inne informacje W 2011 r. prof. dr hab. Maria Filek otrzymała Nagrodę II stopnia Rektora Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie za osiągnięcia naukowe oraz wyróżnienie IFR PAN za działalnośc naukową. Prof. dr hab. Franciszek Dubert jest członkiem Rad Naukowych Instytutu Genetyki Roślin PAN (przewodniczący), Instytutu Agrofizyki PAN, Instytutu Botaniki PAN. Śląskiego Ogrodu Botanicznego w Mikołowie (zastępca przewodniczącego) oraz Ogrodu Botanicznego z Centrum Bioróżnorodności PAN w Powsinie, a także Przewodniczącym Rady Nadzorczej Biura Certyfikacji Gospodarstw Ekologicznych COBICO. Prof. dr hab. Andrzej Skoczowski jest przewodniczącym Komisji Rewizyjnej Polskiego Towarzystwa Biologii Eksperymentalnej Roślin (PTBER). Następujący pracownicy IFR PAN są członkami Komitetu Fizjologii, Genetyki i Hodowli Roślin PAN: prof. dr. hab. Zbigniew Miszalski (zastępca przewodniczącego), prof. dr. hab. Stanisław Grzesiak i prof. dr. hab. Franciszek Dubert. Dr inż. Magdalena Szechyńska-Hebda jest członkiem Zespołu Ekspertów Zewnętrznych Grant Agency of the Academy of Science of the Czech Republic. W 2011 roku otrzymała nagrody: - Rektora SGGW za pracę zespołową w ramach publikacji Evidence for Light Wavelength- Specific Photoelectrophysiological Signaling and Memory of Excess Light Episodes in Arabidopsis, opublikowanej w 2010 r. (The Plant Cell, Vol. 22: ). - The PSEPB-Carl Zeiss Award for the best publication in the experimental plant biology in years za publikację przytoczoną powyżej. - IFR PAN za najwyżej punktowaną publikację naukową. Prof. dr hab. Jolanta Biesaga-Kościelniak z zespołem skierowano wniosek o nagrodę do Wydziału II PAN. Wniosek uzyskał pozytywną opinię recenzentów oraz pozytywną opinię Komitetu Fizjologii, Genetyki i Hodowli PAN, natomiast z powodu ograniczonych możliwości finansowych, nie został zakwalifikowany przez Zgromadzenie Ogólne Wydziału II PAN. Dr Anna Janeczko, dr Michał Dziurka, dr Kinga Dziurka, mgr Magdalena Gruca, mgr Katarzyna Juzoń, mgr Agnieszka Kalandyk, dr Maciej Kocurek, mgr Monika Kula, dr Marta Libik-Konieczny, mgr Natalia Maj, mgr Agata Nowakowska, mgr Anna Maksymowicz, mgr Agnieszka Ostrowska, dr Piotr Rozpądek, mgr Maria Tatrzańska, dr Magdalena Troć, mgr Wdowin Monika uczestniczyli w szkoleniu w ramach projektu Droga do komercjalizacji wyników badań nauk biologicznych. 7

10 II. ZADANIA BADAWCZE REALIZOWANE w ramach działalności statutowej Temat 1. Zastosowanie metod biotechnologii w badaniach nad udoskonalaniem roślin uprawnych Zadanie badawcze 1. Zmiany ultrastruktury ściany komórkowej podczas indukowanej chłodem odporności pszenżyta ozimego na patogena grzybowego Microdochium Nirale. Wykonawcy: dr inż. Magdalena Szechyńska-Hebda, mgr Monika Krzewska, dr Ewa Dubas, dr inż. Elżbieta Golemiec, dr Gabriela Gołębiowska-Pikania, dr hab. inż. Iwona Żur, prof. nadzw. IFR PAN, prof. dr hab. Maria Wędzony Zadanie badawcze 2. Źródła odporności pszenżyta ozimego (x Triticosecale Wittm.) na infekcję Microdochium nivale (Samuels and Hallett). Wykonawcy: dr Gabriela Gołębiowska-Pikania, dr Ewa Dubas, dr inż. Elżbieta Golemiec, mgr Monika Krzewska, dr hab. inż. Iwona Żur, prof. nadzw. IFR PAN, prof. dr hab. Maria Wędzony Zadanie badawcze 3. Badanie potencjału kiełkowania ziaren uzyskanych z poprzedniego pokolenia linii CSDH pszenicy traktowanych stresem suszy oraz optymalnie nawadnianych w związku z poszukiwaniem lokalizacji QTL odporności na suszę. Wykonawcy: dr inż. Ilona Czyczyło-Mysza, dr hab. Izabela Marcińska, prof. nadzw. IFR PAN dr inż. Edyta Skrzypek, mgr Katarzyna Małek, dr inż. Kinga Dziurka, mgr Katarzyna Juzoń, mgr Agata Nowakowska, dr Marta Pilipowicz Zadanie badawcze 4. Określenie zdolności regeneracyjnych nowych form hodowlanych grochu, łubinu i bobiku. Wykonawcy: dr inż. Edyta Skrzypek, dr inż. Ilona Czyczyło-Mysza, dr inż. Kinga Dziurka, mgr Agata Nowakowska, dr hab. Izabela Marcińska, prof. nadzw. IFR PAN, dr Marta Pilipowicz. Temat 2. Mechanizmy regulacji rozwoju roślin Zadanie badawcze 1. Rola 24-epibrasinolidu w adaptacji soi do warunków suszy poprzez wpływ na aktywność fotosyntetyczną, oddychanie oraz zmiany w lipidach komórkowych. Wykonawcy: dr inż. Anna Janeczko, prof. dr hab. Jolanta Biesaga-Kościelniak, dr Magdalena Mirek, dr Michał Dziurka, dr Agnieszka Ostrowska 8

11 Zadanie badawcze 2. Udział endogennych poliamin w kwitnieniu roślin rzepaku ozimego o różnym stopniu zaawansowania rozwoju generatywnego. Wykonawcy: prof. dr hab. Maria Filek, prof. dr hab. Jolanta Biesaga-Kościelniak Zadanie badawcze 3. Rola poliamim w łagodzeniu stresu suszy u roślin strączkowych. Wykonawcy: dr Piotr Waligórski, prof. dr hab. Franciszek Dubert Zadanie badawcze 4. Wpływ oddziaływań allelopatycznych na procesy kataboliczne w siewkach pszenicy oraz koniczyny. Etap I. Wpływ oddziaływań allelopatycznych na procesy kataboliczne w siewkach koniczyny. Wykonawcy: prof. dr hab. Andrzej Skoczowski, dr Magdalena Troć, mgr Monika Wdowin Temat 3. Udział różnych organów roślin w procesie fotosyntezy Zadanie badawcze 1. Porównanie składu błon tylakoidów (kompleksów LHCI i LHCII) w pędach oraz liściach. Wykonawcy: prof. dr hab. Jan Pilarski, dr inż. Krzysztof Tokarz, dr inż. Maciej Kocurek Temat 4: Wpływ stresów środowiskowych na produktywność roślin Zadanie badawcze 1. Analiza porównawcza występowania systemu antyoksydacyjnego u różnych grup organizmów. Wykonawcy: dr hab. Ireneusz Ślesak, dr hab. Ewa Niewiadomska, prof. nadzw. IFR PAN, mgr Magdalena Gruca Zadanie badawcze 2. Rola nieenzymatycznych antyoksydantów w obronie Mesembrynathemum crystallinum przed patogenem grzybowym Botrytis cinerea. Wykonawcy: dr Ewa Surówka, dr Marta Libik-Konieczny, prof. dr hab. Zbigniew Miszalski, dr Piotr Rozpądek Zadanie badawcze 3. Wpływ stresu suszy glebowej w okresie wegetatywnego wzrostu pszenżyta na procesy adaptacyjne do tego stresu ujawniające się w okresie generatywnym. Wykonawcy: dr Tomasz Hura, dr Maciej Grzesiak, prof. dr hab. Stanisław Grzesiak 9

12 Zadanie badawcze 4: Komunikacja korzenie-liście u roślin pomidora w stresie suszy glebowej indukowanej zwyczajnym i naprzemiennym deficytowym nawadnianiem. Wykonawcy: dr hab. Franciszek Janowiak, rof. nadzw. IFR PAN, dr Barbara Wojciechowska, dr Joanna Maślak Własne III. PROJEKTY BADAWCZE KRAJOWE Tytuł: Fizjologiczne aspekty hartowania na mróz miskanta olbrzymiego (Miscanthus x gigantheus) oraz próba uzyskania roślin o zwiększonej mrozoodporności Nr projektu: N N , umowa nr 0847/B/P01/2009/36 Kierownik: prof. dr hab. Franciszek Dubert Wykonawcy: dr hab. I. Żur, prof. dr hab. inż. A. Płażek (Uniwersytet Rolniczy w Krakowie), doktorant mgr T. Krępski Okres realizacji: (kwiecień 2012) Przyznane środki: zł Tytuł: Poprawa wybranych cech ilościowych i jakościowych plonu roślin strączkowych poprzez zastosowanie nowych bioregulatorów Nr projektu: NN Kierownik: prof. dr hab. Jolanta Biesaga-Kościelniak Wykonawcy: dr A. Janeczko, dr M. Dziurka, prof. dr hab. M. Filek, prof. dr hab. J. Kościelniak (Uniwersytet Rolniczy w Krakowie) Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Możliwość zwiększenia efektywności androgenezy u pszenżyta (x Triticosecale Wittm.) poprzez kontrolę równowagi hormonalnej i natężenia stresu oksydacyjnego w pylnikach. Nr projektu: N N Kierownik: dr hab. Iwona Żur, prof. nadzw. IFR PAN Wykonawcy: dr E. Dubas, dr hab. inż. F. Janowiak, dr inż. P. Waligórski, dr hab. M. Wędzony (IFR PAN); dr inż. K. Hura, prof. dr hab. inż. A. Płażek (KFR Uniwersytet Rolniczy w Krakowie); dr M. Szaleniec (Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN w Krakowie) Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Zastosowanie linii podwojonych haploidów (DH) pszenżyta ozimego (x Triticosecale Wittm.) do wczesnej selekcji form o podwyższonej odporności na różową pleśń śniegową wywołaną przez Microdochium nivale (Fr., Samuels and Hallett) Nr projektu: N N Kierownik: dr Gabriela Gołębiowska-Pikania Wykonawcy: prof. dr hab. M. Wędzony, dr hab. E. Niewiadomska, dr E. Golemiec, mgr K. Gawrońska, mgr K. Wajdzik Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Charakterystyka białka MnSODII(MnSODII-like protein) i systemów antyoksydacyjnych w kompetencji i determinacji do ryzogenezy w kulturach in vitro M. crystallinum L. Nr projektu: N , Kierownik: dr Marta Libik-Konieczny 10

13 Wykonawcy: dr hab. I. Ślesak, dr M. Kozieradzka-Kiszkurno (Uniwersytet Gdański) Okres realizacji: Przyznane środki: zł 11

14 Tytuł: Rola witaminy E i barwników cyklu ksantofilowego w reakcji roślin na stres solny Nr projektu: N N Kierownik: dr Ewa Surówka Wykonawcy: prof. dr hab. M. Rapacz (Uniwersytet Rolniczy); dr hab. E. Kurczyńska prof. zw. UŚ; dr D. Latowski Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Rola endogennych auksyn: kwasu indolilo-3-octowego (IAA) oraz kwasu indolilo-3-masłowego (IBA) w utrzymaniu homeostazy auksynowej i podwyższaniu efektywności androgenezy u rzepaku (Brassica napus). Nr projektu: 2011/01/D/NZ9/02547, umowa nr UMO-2011/01/D/NZ9/02547 Kierownik: dr Ewa Dubas Okres realizacji: (36 miesięcy) Przyznane środki: zł Tytuł: Lokalizacja QTL zimotrwałości u pszenżyta (x Triticosecale Wittm.) Nr projektu: NCN NN Kierownik: prof. dr. hab. Maria Wędzony Wykonawcy: IFR PAN: dr inż. I. Czyczyło-Mysza, dr E. Golemiec, dr G. Gołębiowska-Pikania, dr T. Hura, dr inż. M. Szechyńska-Hebda. Uniwersytet Rolniczy: prof. dr hab. inż. M. Rapacz (KFR); Uniwersytet Pedagogiczny: dr K. Gawrońska, dr J. Krawczyk; doktorantka: mgr K. Wajdzik. Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Fizjologiczne, biochemiczne i morfologiczne reakcje pszenżyta i kukurydzy na stres powodowany różnym poziomem zwięzłości gleby oraz na niedobór lub nadmiar wody w glebie Nr projektu: N N Kierownik: dr Maciej Grzesiak Wykonawcy: dr hab. F. Janowiak, prof. IFR PAN Okres realizacji: Tytuł: Dlaczego wiązki przewodzące różnią się od tkanki miękiszowej odpornością na patogeny Nr projektu: NCN 2001/01/B/NZ9/02540 Kierownik: prof. dr hab. Z.Miszalski Wykonawcy: Dr hab. E.Kuźniak prof. UŁ, dr hab. A. Kornaś UP Kraków, Okres realizacji: Przyznane środki: zł Zamawiane Tytuł: Uwarunkowania genetyczne odporności pszenżyta (xtriticosecale Wittm.) na porażenie mączniakiem (Blumeria graminis sp.) Zadanie badawcze Nr PBZ-MNiSW-2/3/2006/20 wchodzące w skład projektu badawczego zamawianego nr PBZ-MNiSW-2/3/2006, umowa nr AR100/20/PBZ-MNiSW-2/3/2006 Kierownik zadania: prof. dr hab. Maria Wędzony Kierownik projektu: prof. dr hab. Piotr Masojć, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Wykonawcy zadania: dr hab. I. Żur, dr E. Dubas, dr inż. E. Golemiec, dr G. Gołębiowska-Pikania, mgr inż. M. Chrupek (IFR PAN); dr hab. A. Strzembicka-Woźniak (IHAR, Oddział w Krakowie); dr hab. M. Tyrka (Zakład Genetyki i Biotechnologii, Politechnika Rzeszowska); dr inż. Z. Banaszak, mgr inż. M. Pojmaj, mgr inż. R. Pojmaj (DANKO Hodowla Roślin Sp.z o.o.); prof. dr Balazs Barna, (Instytut Ochrony Roślin Węgierskiej Akademii Nauk, Budapest, Węgry) Okres realizacji: Przyznane środki na zadanie: zł 12

15 Rozwojowe Tytuł: Poprawa wartości żywieniowej ziarna oraz odporności na suszę roślin owsa poprzez uzyskanie linii podwojonych haploidów Nr projektu: N R /2008 Kierownik: dr hab. Izabela Marcińska, prof. nadzw. IFR PAN Wykonawcy: dr hab. inż. I. Żur, dr E. Dubas, dr E. Skrzypek, dr I. Czyczyło-Mysza, prof. dr hab. M. Filek, prof. dr hab. J. Biesaga-Kościelniak, mgr A. Stawicka Okres realizacji: Przyznane środki: zł Promotorskie Tytuł: Rola komunikacji korzenie-liście w tolerancji kukurydzy (Zea mays L.) na suszę glebową i niską temperaturę oraz możliwości jej wykorzystania w hodowli nowych mieszańców Nr projektu: N N Kierownik: dr hab. inż. Franciszek Janowiak, prof. nadzw. IFR PAN Wykonawca: mgr Joanna Maślak-Sawa Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Optymalizacja metody otrzymywania podwojonych haploidów owsa Avena sativa L. Nr projektu: N Kierownik: dr hab. Izabela Marcińska, prof. nadzw. IFR PAN Wykonawca: mgr Agata Nowakowska Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Wpływ ozonowania siewek Brassica oleracea var. capitata f. alba na system antyoksydacyjny Nr projektu: NN Kierownik: Prof. dr hab. Zbigniew Miszalski Wykonawca: mgr Piotr Rozpądek Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Identyfikacja białek związanych z podatnością na indukcję androgenezy u pszenżyta (x Triticosecale Wittm.) Nr projektu:2011/01/n/nz9/02541 Kierownik: dr hab. inż. Iwona Żur, prof. nadzw. IFR PAN Wykonawca: mgr Monika Krzewska Okres realizacji: Przyznane środki: zł Międzynarodowe niewspółfinansowane Tytuł: Genetyczne i fizjologiczne wskaźniki (markery) tolerancji roślin pszenicy jarej na stres suszy - Akcja COST FA0604 (TRITIGEN) Nr projektu: 192/N-COST/2008/0 Kierownik: prof. dr hab. Jolanta Biesaga-Kościelniak Wykonawcy: prof. dr hab. M. Filek, dr hab. I. Marcińska, dr E. Skrzypek, dr I. Czyczyło-Mysza, dr A. Janeczko (IFR PAN), prof. dr hab. J. Kościelniak (UR), prof. dr hab. I. Szarejko Okres realizacji: Przyznane środki: zł 13

16 Tytuł: Lokalizacja QTL podatności na indukcje androgenezy w obrębie genomu pszenżyta ( Triticosecale Wittm.) - Akcja COST FA0604 (TRITIGEN)) Nr projektu: 548/N-COST/2009/0 Kierownik: dr hab. Iwona Żur, prof. nadzw. IFR PAN Wykonawcy: prof. dr hab. M. Wędzony, dr E. Dubas, dr G. Gołębiowska-Pikania, dr inż. I. Czyczyło- Mysza, dr inż. E. Golemiec, dr hab. inż. F. Janowiak, mgr M. Chrupek, mgr M. Krzewska (Hara) IFR PAN, dr P. Milczarski, dr S. Stojałowski - Katedra Genetyki i Hodowli Roślin, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny Okres realizacji: Przyznana kwota: zł Tytuł: Lokalizacja loci genów warunkujących cechy ilościowe (QTL) związane z odpornością roślin pszenicy na suszę z wykorzystaniem mapy markerów i populacji linii podwojonych haploidów w korelacji ze wskaźnikami fizjologicznymi - Akcja COST FA0604 (TRITIGEN)) Nr projektu: 479/N-COST/2009/0 Kierownik: dr inż. Ilona Czyczyło-Mysza Wykonawcy: prof. dr hab. J. Biesaga-Kościelniak, dr hab. I. Marcińska, dr E. Skrzypek, prof. dr hab. S. Grzesiak, dr T. Hura, prof. dr hab. M. Wędzony, mgr M. Chrupek, dr M. Grzesiak, mgr A. Nowakowska Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Określenie udziału poliamin i innych osmoprotektantów w stymulacji odporności pszenicy na stres osmotyczny Akcja COST FA0605 (INPAS) Nr projektu: 480/N-COST/2009/0 Kierownik: dr hab. Izabela Marcińska, prof. nadzw. IFR PAN Wykonawcy: dr E. Skrzypek, dr I. Czyczyło-Mysza, prof. dr hab. S. Grzesiak, prof. dr hab. M. Filek, prof. dr hab. J. Biesaga-Kościelniak, dr T. Hura, dr hab. F. Janowiak, dr P. Waligórski, mgr A. Nowakowska (IFR PAN); prof. Steve A. Quarrie (Visiting Professor, Newcastle University) Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Fizykochemiczne wskaźniki oddziaływań poliamin z innymi antyoksydantami w warunkach stresu suszy i zasolenia - Akcja COST FA0605 (INPAS) Nr projektu: 556/N-/COST/2009, Kierownik: prof. dr hab. Maria Filek Wykonawcy: prof. dr hab. J. Biesaga-Kościelniak, dr hab. I. Marcińska, prof. dr hab. Z. Miszalski, dr A. Janeczko, dr M. Libik (IFR PAN), prof. dr. hab. J. Kościelniak (UR), dr hab. M. Łabanowska (UJ), dr hab. M. Zembala (IKFP PAN), dr A. Kornaś (UP) Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Aktywność poliamin i związków fenolowych w reakcji odporności na suszę glebową roślin motylkowych uprawianych na białko - Akcja COST FA0605 (INPAS) Nr projektu 621/N-COST/09/2010/0 Kierownik: dr inż. Edyta Skrzypek Wykonawcy: prof. dr hab. F. Dubert, dr hab. I. Marcińska, dr I. Czyczyło-Mysza, mgr A. Stawicka, dr P. Waligórski, dr K. Dziurka, dr M. Dziurka (IFR PAN), prof. dr hab. J. Kościelniak, prof. dr hab. A. Płażek (KFR UR) Okres realizacji: Przyznane środki: zł 14

17 Tytuł: Transdukcja sygnału w indukowanej chłodem odporności pszenżyta na grzyba Microdochium nivale Akcja COST FA0605 (INPAS) Nr projektu 595/N-COST/2009/0605 Kierownik: dr inż. Magdalena Szechyńska-Hebda Wykonawcy: dr E. Golemiec, prof. dr hab. M. Wędzony, dr inż. E. Skrzypek; dr inż. M. Hebda Okres realizacji: Przyznana kwota: zł Tytuł: Chloroplastowe mechanizmy obrony i sygnalne u roślin halofitycznych Akcja COST FA0605 (INPAS) Nr projektu: 633/N-COST/09/2010/0 Kierownik: dr hab. Ewa Niewiadomska, prof. nadzw. IFR PAN Wykonawcy: prof. dr hab. Z. Miszalski, dr inż. K. Tokarz, dr P. Rozpądek, mgr M. Gruca, dr. hab. E. Kuźniak-Gębarowska (prof. UŁ), mgr Monika Wiciarz Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Określenie zdolności wybranych gatunków roślin uprawnych do wzrostu w warunkach zasolonej gleby oraz zbadanie efektywności chemicznych stymulatorów wzrostu i czynników stresowych w łagodzeniu skutków zasolenia - Akcja COST FA0605 (INPAS) Nr projektu: 813/N-COST/2010/0 Kierownik: prof. dr hab. Franciszek Dubert Wykonawcy: dr E. Surówka (IFR PAN); prof. dr hab. J. Kościelniak, prof. dr hab. A. Płażek (KFR UR) Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Występowanie i mechanizmy działania regulatorów steroidowych (brasinolidu i progesteronu) u pszenicy jarej w warunkach suszy - Akcja COST FA0605 (INPAS) Nr projektu: 818/N-COST/2010/0 Kierownik: dr Anna Janeczko Wykonawcy: dr M. Dziurka, dr M. Mirek (IFR PAN) dr inż. K. Hura, dr inż. E. Pociecha (KFR UR Kraków), mgr M. Dybała (UJ) Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Mechanizmy odpornościowe i sygnalne indukowane u fakultatywnego halofita Mesembryanthemum crystalllinum w odpowiedzi na zasolenie i stres biotyczny Akcja COST FA0605 (INPAS) Nr projektu: 830/1/N-COST/2010/11 Kierownik: dr Ewa Surówka Wykonawcy: prof. dr hab. Z. Miszalski, prof. dr hab. M. Filek, dr M. Dziurka (IFR PAN), prof. dr hab. M. Rapacz, dr D. Latowski (UR Kraków), dr hab. E.Kuźniak-Gębarowska (prof. UŁ), dr hab. E. Kurczyńska (prof. zwycz. UŚ), dr E. Gajewska, dr A. Kornaś (UP Kraków) Okres realizacji: Przyznane środki: zł Tytuł: Regulacja odporności na stres fotooksydacyjny przez nadtlenek wodoru i kwas salicylowy Nr projektu 673/1/N-Tajwan/2010/0 Kierownik: dr hab. Ewa Niewiadomska, prof. nadzw. IFR PAN Wykonawcy: dr K. Tokarz, dr E. Golemiec, dr P. Rozpądek, mgr M. Gruca Okres realizacji: Przyznane środki: zł 15

18 Finansowane przez inne podmioty poza środkami na naukę Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Departament Hodowli i Ochrony Roślin dotacje przedmiotowe Tytuł: Opracowanie efektywnej metody uzyskiwania podwojonych haploidów owsa Nr umowy: HOR hn 801-2/11 Kierownik: dr inż. Edyta Skrzypek Okres realizacji: Przyznane środki: Tytuł: Poszukiwanie fizjologicznych wskaźników zwiększonej tolerancyjności roślin grochu i łubinu żółtego na suszę Nr umowy HOR hn-4040 dec 6/10 Kierownik: prof. dr hab. Franciszek Dubert Wykonawcy: mgr A. Kalandyk (doktorantka), prof. dr hab. A. Płażek (UR Kraków) Okres realizacji: Przyznane środki: Tytuł: Określenie fizjologicznych wskaźników odporności na suszę roślin strączkowych, odmian i materiałów hodowlanych Umowa nr 2.1/2011 z IGR PAN Poznań Kierownik: prof. dr hab. Franciszek Dubert Wykonawcy: mgr A. Kalandyk (doktorantka), prof. dr hab. A. Płażek (UR Kraków) Okres realizacji: Przyznane środki: Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie z Europejskiego Funduszu Społecznego WND-POKL /10 Program Operacyjny Kapitał Ludzki Poddziałanie Tytuł: Droga do komercjalizacji wyników badań nauk biologicznych Kierownik: dr hab. Andrzej Skoczowski, prof. nadzw. IFR PAN Okres realizacji: Przyznane środki: ,68 zł Fundusze stypendialne Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Doctus - Małopolski fundusz stypendialny dla doktorantów, Numer umowy stypendialnej: MPC.ZS /2009, Sstypendystka: mgr Agata Nowakowska, opiekun naukowy: dr hab. Izabela Marcińska Okres realizacji Udział w projektach badawczych realizowanych przez inne placówki naukowe Tytuł: Wpływ sposobu ochrony bobu (Vicia faba L., ssp. maior) na plonowanie, jego entomofaunę i zdrowotność - NN Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Kierownik: prof. dr hab. Elżbieta Boligłowa Wykonawca z IFR PAN: prof. dr hab. A. Skoczowski Okres realizacji:

19 Tytuł: Charakterystyka null alleli genów warunkujących syntezę białek gliadynowych, oraz efektu ich kumulacji w liniach mieszańcowych pszenicy ozimej. Związek z immunoreaktywnością białek oraz cechami technologicznymi ziarna - N N Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Zakład Roślin Zbożowych w Krakowie Kierownik: Dr Jacek Waga Wykonawca z IFR PAN: prof. dr hab. A. Skoczowski Okres realizacji: Tytuł: Functional Analysis of Genetic, Molecular and Quantum Mechanisms that Regulate Plants Productivity, and Biotechnologies for Cell Wall Degradation and Hydrogen Production. Projekt programu WELCOME 2008/1 realizowanego w ramach PROGRAMU OPERACYJNEGO INNOWACYJNA GOSPODARKA , Priorytet I Badania i rozwój nowoczesnych technologii, Działanie 1.2 Wzmocnienie potencjału kadrowego nauki Kierownik projektu: Prof. Stanisław Karpiński Wykonawca: dr inż. M. Szechyńska-Hebda Okres realizacji: marzec 2009 luty 2014 Tytuł: Fizjologiczne i biochemiczne wskaźniki odporności linii żyta ozimego na różową pleśń śniegową (Microdochium nivale) 592/N-COST/2009/0 Katedra Fizjologii Roślin Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie Kierownik: prof. dr hab. Agnieszka Płażek Wykonawcy z IFR PAN: dr hab. inż. I. Żur, prof. nadzw. IFR PAN, dr E. Dubas, prof. dr hab. F. Dubert, dr hab. F. Janowiak, prof. nadzw. IFR PAN Okres realizacji: listopad 2009 lipiec 2011 Tytuł: Opracowanie metody uzyskania zróżnicowanych morfologicznie I fizjologicznie roślin miskanta olbrzymiego (Miscanthus x gigantheus) poprzez gyno- i lubandrogenezę Katedra Fizjologii Roślin Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie Kierownik: prof. dr hab. Agnieszka Płażek Wykonawcy z IFR PAN: dr hab. inż. I. Żur, prof. IFR PAN, dr E. Dubas, prof. dr hab. F. Dubert Okres realizacji: Tytuł: Narzędzia biotechnologiczne służące do otrzymywania zbóż o zwiększonej odporności na suszę (w ramach konsorcjum POLAPGEN-BD WND-POIG /08) Wykonawca: Instytut Genetyki PAN w Poznaniu. Podwykonawca IFR PAN: zad. bad. nr 8 - Badanie stanu osmotycznego w adaptacji do warunków suszy prof. dr hab. Maria Filek, prof dr hab. Jolanta Biesaga-Kościelniak zad. bad. nr 10 Analiza wydajności systemu antyoksydacyjnego w warunkach stresowych prof. dr hab. Jolanta Biesaga-Kościelniak, prof. dr hab. Maria Filek, Okres realizacji: ( ) Tytuł: Wykorzystanie markerów fizjologicznych oraz markerów DNA w poszukiwaniu form jęczmienia (Hordeum vulgare L.) o podwyższonej odporności na infekcje Fusarium culmorum -: N N Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, Wydział Rolniczo-Ekonomiczny, Kierownik: dr inż. Tomasz Warzecha, Wykonawca z IFR PAN: dr inż. Edyta Skrzypek Okres realizacji:

20 Tytuł: Udział szlaku β-karboksylacji w procesach przyrostu biomasy łodyg u gatunków realizujących różne typy metabolizmu fotosyntetycznego - N N Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie Kierownik: dr hab. Andrzej Kornaś Wykonawcy z IFR PAN: prof. dr hab. J. Pilarski, dr inż. M. Kocurek, dr inż. K. Tokarz Okres realizacji: Tytuł: Rola czynników hormonalnych, środowiskowych i aktywności systemu antyoksydacyjnego w regulacji tworzenia pędów i procesów starzenia pelargonii (Pelargonium hortorum i Pelargonium hederaefolium) in vitro - N N Instytut Ogrodnictwa im. Szczepana Pieniążka, Skierniewice Kierownik: dr Agnieszka Wojtania Wykonawca z IFR PAN: dr inż. Edyta Skrzypek IV.PROJEKTY FINANSOWANE PRZEZ PODMIOTY ZAGRANICZNE Marie Curie European Reintegration (Stypendium Marie Curie Reintegracyjne) FP7-PEOPLE ERG, nr Tytuł projektu: Cell wall-plasmalemma-cytoskeleton as a sensor in cold-induced plant resistance to fungal infection Koordynator (person in charge): Prof. dr hab. Maria Wędzony (IFR PAN) Wykonawcy: dr inż. Magdalena Szechyńska-Hebda Okres realizacji: styczeń 2008 luty 2011 Przyznana kwota: Euro Tematyka trzyletniego projektu była kontynuacją zagadnień badanych podczas stypendium Marie Curie Intra-European Fellowship. Wcześniejsze badania wskazały na istotną rolę bardzo wczesnych szlaków sygnałowych obejmujących głównie sygnał elektryczny generowany podczas stresów abiotycznych i biotycznych. Wyniki uzyskanych badań zasugerowały potrzebę analizy właściwości plazmolemy, jako pierwszej bariery pomiędzy wnętrzem komórki i środowiskiem zewnętrznym. Plazmolema jest jednocześnie najbardziej prawdopodobnym kandydatem dla percepcji sygnałów stresowych i czynnikiem wzmacniającym przenoszony sygnał. Badania obecnego projektu obejmowały analizę odporności roślin na patogena grzybowego M. nivale wywołującego chorobę siewek nazywaną różową pleśnią śniegową. Określono interakcje zachodzących pomiędzy grzybem i rośliną-gospodarzem na poziomie ściany komórkowej, plazmolemy i cytoszkieletu oraz wpływ chłodu na indukcję odporności oraz reakcje współdziałające w odporności krzyżowej: jednoczesną aklimatyzację do niskich temperatur i nabycie odporności na patogena grzybowego. Doświadczenia były prowadzone dla odmian modelowych pszenżyta ozimego o eksperymentalnie dobranym poziomie odporności w warunkach kontrolowanych oraz dla wybranego izolatu grzyba o wysokiej wirulencji. Zainteresowanie wynikami projektu PROTECT CROP realizowanego w ramach Marie Curie European Reintegration i potencjalną możliwość ich praktycznego wykorzystania wskazuje pozytywna recenzja raportu z projektu, selekcja projektu do promocji przez komisję UE oraz publikacja krótkiego artykułu na stronach CORDIS Technology Marketplace: Freezing out the snow mould fungus mająca na celu specjalne wyeksponowanie uzyskanych wyników. 18

21 V. WSPÓŁPRACA NAUKOWA Z ZAGRANICĄ Współpraca w ramach centralnych porozumień PAN z placówkami równorzędnymi - Wspólne projekty badawcze Austria Badania struktury i polarności modelowych i naturalnych chloroplastowych membran lipidowych w aspekcie procesów różnicowania komórek roślinnych Partner zagraniczny: Institut fűr Biophysik und und Nanosystemforschung Östrerreichische Akademie der Wissenschaften (Institute of Biphysic and Nanosystems Austian Academy of Science, Austria Graz) Koordynator strony austriackiej: prof. Perter Laggner Koordynator strony polskiej: prof. dr hab. Maria Filek Okres realizacji: Podczas spotkania z partnerem austriackim (prof. P. Langner i dr M.Kriechbaum) ustalono kolejne eksperymenty, które będą wykonywane w ramach realizowanego projektu badawczego. Materiał doświadczalny, uzyskany z roślin hodowanych w IFR PAN, będący w różnych fazach różnicowania generatywnego, zostanie poddany analizom metodą techniki X- Ray w Instytucie w Grazu. Republika Czeska Rola cytokinin w rozwoju generatywnym roślin Partner zagraniczny: Ŭstav Experimentâlni Botaniniky A V ČR (Institute of Experimental Botany Academy of Sciences of the Czech Republic), Olomouc Koordynator strony czeskiej: prof. M. Strnad Koordynator strony polskiej: prof. dr hab. Maria Filek Okres realizacji: W 2011 r odbyły się dwa spotkania w Krakowie z przedstawicielami IEB z Olomouca (prof. M. Strnad, dr. D. Tarkowska, prof. J. Krekule), na których omówiono dalsze etapy realizacji projektu. Strona polska przygotowała materiał roślinny oraz wykonała dokumentację fotograficzną zmian fizjologicznych, na wybranych etapach inicjacji rozwoju generatywnego roślin. Materiał roślinny, zamrożony w suchym lodzie, został przewieziony do Olomouca. Strona czeska zobowiązała się wykonać analizy przygotowanych próbek metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej, przy wykorzystaniu spektrometru masowego, celem precyzyjnej ilościowej i jakościowej detekcji wybranych substancji. Steroidy a indukcja rozwoju generatywnego roślin i odporność na stres suszy (Steroids - plant flowering induction and response to drought stress) Partner zagraniczny: Laboratoř růstových regulátorů PřF Univerzita Palackého Olomouc & ÚEB AV ČR (Laboratory of Growth Regulators joined facility of Palacký University Olomouc & Institute of Experimental Botany Academy of Sciences of the Czech Republic), Šlechtitelů 11, CZ Olomouc, Czech Republic Koordynator ze strony czeskiej: dr Jana Oklešťková (Swaczynová) Koordynator ze strony polskiej: dr Anna Janeczko Okres realizacji: W ramach współpracy wykonano analizy związków steroidowych (brasinosteroidów i progesteronu) u roślin upranych w kontekście ich plonowania oraz odporności na czynniki stresowe. Czeskie Laboratorium udostępniło w tym celu wysokiej klasy sprzęt UPLC-MS/MS. Analizy stanowią uzupełnienie doświadczeń prowadzonych w ramach grantów (m.in. 818/N-COST/2010/0) oraz działalności statutowej. Stwierdzono, że brasinosteroidy występują naturalnie w polskich odmianach roślin uprawnych (soja, pszenica, jęczmień). Brasinosteroidy, podawane egzogennie celem poprawy 19

22 plonowania i odporności na stress, nie akumulują się w plonie (ziarnie/nasionach) badanych roślin. Progesteron występuje w liściach siewek pszenicy w formie wolnej oraz związanej jako koniugaty (glikozydy). Zawartość progesteronu jest zależna od fazy rozwojowej oraz modyfikowana przez działanie czynników stresowych takich jak susza. Część wyników jest już opublikowana. Pozostałe zostaną opublikowane w najbliższym roku. Dorobek współpracy za lata obejmuje: Poster na konferencji: Janeczko A., Simerský R., Oklešťková J., Novák O Presence of progesterone in leaves of spring wheat. 5th conference of Experimental Plant Biology; Wrocław, 6-9 IX Rozdział w książce: Swaczynova [Oklešťková] J., Novak O., Strnad M., Janeczko A. Brassinosteroids Rozdział 19 w książce: Plant Biochemistry, Section III; Series Editor: S.S. Narwal; Scientific Publisher (USA); pp Artykuły: 1. Janeczko A., Biesaga Kościelniak J., Oklešťková J., Filek M., Dziurka M., Szarek-Łukaszewska G., Kościelniak J Role of 24-Epibrassinolide in wheat production: physiological effects and uptake. Journal of Agronomy and Crop Science 196: Janeczko A., Swaczynová [Oklešťková] J Endogenous brassinosteroids in wheat treated with 24-epibrassinolide. Biologia Plantarum 54: Janeczko A., Oklešťková J., Pociecha E., Kościelniak J., Mirek M Physiological effects and transport of 24-epibrassinolide in heat-stressed barley. Acta Physiologiae Plantarum 33: Janeczko A., Biesaga-Kościelniak J., Dziurka M., Oklešťková J., Kocurek M., Szarek- Łukaszewska G., Janeczko Z Response of polish varities of soybean (Glycine max (L.) Merr.) to brassinosteroid. Acta Scientiarum Polonorum (Agricultura) 10: Belgia Auksyna jako cząsteczka sygnalna w indukcji podwojonych haploidów (DHs) rzepaku (Auxin as a trigger in double haploids (DH) production of oilseed rape) Partner zagraniczny: VIB, Ghent University, 9052 ZWIJNAARDE GENT, Technologiepark 927, Belgium Koordynator strony belgijskiej: dr Eva Benkova Koordynator strony polskiej: dr Ewa Dubas Wykonawcy: dr hab. I. Żur, prof. dr hab. M. Wędzony, mgr M. Krzewska, dr P. Waligórski (IFR PAN), mgr Maria Simáskova (VIB, Ghent University) Okres realizacji: W 2011 r odbyto dwie wizyty w laboratorium dr Evy Benkovej. W czasie pierwszej zaprezentowano, omówiono i poddano dyskusji dotychczasowe wyniki badań uzyskanych w ramach wspólnego projektu naukowego ( ), natomiast podczas drugiej zrealizowano nowe zadania, stanowiące kontynuację projektu naukowego w drugim roku trwania badań (2011). - Określono miejsca lokalizacji immunocytochemicznie znakowanej auksyny w mikrosporach oraz androgenicznych strukturach zarodkowych rzepaku w warunkach kontrolnych stymulujących przebieg procesu embriogenezy oraz w zawiesinie z dodatkiem inhibitorów polarnego transportu auksyn. - Przeprowadzono pilotażowe eksperymenty mające na celu optymalizację metody RT-PCR (qpcr) celem ilościowej analizy ekspresji genów związanych z rozwojem zarodka androgenicznego. - Zapoznano się ze sposobem zakładania i prowadzenia kultury in vitro wyizolowanych zalążków wybranych transgenicznych A. thaliana celem analizy endogennego poziomu IAA. 20