PÓŹNE MACIERZYŃSTWO BORELIOZA. Sposoby na chorobę lokomocyjną PODRÓŻ BEZ ZAKŁÓCEŃ. co musisz o niej wiedzieć? ma swoje plusy i minusy!

Transkrypt

1 kwiecień efazdrowia.pl lipiec-sierpień Sposoby na chorobę lokomocyjną PODRÓŻ BEZ ZAKŁÓCEŃ w w w. e stre fazdr owi a.pl w w w. e stre fazdr owi a.pl PÓŹNE MACIERZYŃSTWO ma swoje plusy i minusy! BORELIOZA co musisz o niej wiedzieć?

2 Jedyny oryginalny od Grupy Adamed! Pierwszy na rynku lek z furaginą bez recepty na zakażenie dolnych dróg moczowych. Działa bezpośrednio na przyczynę infekcji, dlatego leczy, a nie tylko wspomaga terapię. Wybór pacjentów. Polecany przez farmaceutów 1. * wg danych sprzedażowych Pharma Expert MAT Produkt Roku 2013 i 2014 w kategorii Preparaty stosowane w schorzeniach układu moczowego Nagroda przyznana przez Wydawnictwo Apteka Sp. z o.o. w ramach publikacji Świat farmacji na podstawie ankiety przeprowadzonej wśród polskich farmaceutów. urofuraginum (Furaginum) Skład: 1 tabletka zawiera 50 mg furaginy (Furaginum), substancja pomocnicza: 13,75 mg sacharozy. Postać farmaceutyczna: Tabletki niepowlekane. Wskazania: Zakażenie dolnych dróg moczowych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na pochodne nitrofuranu lub którąkolwiek substancję pomocniczą. W pierwszym trymestrze ciąży, w okresie donoszonej ciąży (od 38 tygodnia) i porodu, ze względu na ryzyko niedokrwistości hemolitycznej u noworodka. U dzieci w wieku do 3 miesięcy. Niewydolność nerek z klirensem kreatyniny poniżej 60 ml/min lub podwyższone stężenie kreatyniny w surowicy. Rozpoznana polineuropatia, np. cukrzycowa. Niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej. Opakowanie zawiera 30 tabletek. Podmiot odpowiedzialny: ADAMED Consumer Healthcare S.A., Pieńków 149, Czosnów. Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj 2 się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

3 ZADBAJ O UKŁAD MOCZOWO-PŁCIOWY 6 STREFA WIEDZY 4 Wakacje z niemowlakiem Trzepak non stop Sport do potęgi trzeciej TEMAT NUMERU 6 Zadbaj o układ moczowo-płciowy STREFA ZDROWIA Wypocząć w jeden weekend Choroba Devica STREFA ZDROWIA MAMY I DZIECKA 14 Sposób na krzywicę? Słońce! 16 Późne macierzyństwo STREFA ZDROWIA SENIORA 18 Dobrze być dziadkiem 20 Bezpieczne upały 22 Udar niedokrwienny mózgu STREFA ZDROWIA DLA KAŻDEGO 24 Podróż bez zakłóceń 26 Borelioza 28 Jak działa homeopatia? STREFA RELAKSU 30 Krzyżówka 28 HOMEOPATIA Drodzy Czytelnicy! Letnie wyjazdy to doskonała okazja do odpoczynku po pracowitej części roku. Zazwyczaj do urlopu starannie się przygotowujemy, kupujemy kremy chroniące przed promieniami UV, specyfiki zabezpieczające włosy przed wysuszeniem, wody termalne, by ochłodzić twarz. Relaksując się na plażach czy wędrując po górach, często zapominamy, że wakacje to nie tylko czas wypoczynku, ale również kontaktów z kryjącym w sobie sporo niebezpieczeństw otoczeniem. Leżenie w mokrym kostiumie na piasku, siadanie na krawędzi basenu czy odpoczywanie na kamieniach może się skończyć kłopotami z układem moczowo-płciowym. Problem dotyczy szczególnie kobiet z uwagi na inną budowę ciała. O tym, jak unikać zakażenia i co zrobić, gdy się pojawi, piszemy w artykule Zadbaj o układ moczowo-płciowy (Temat numeru). Wakacje to też czas, który często spędzamy z rodziną. Jest w niej osoba wyjątkowa najstarszy mężczyzna. To on może wprowadzić wnuczka w świat rodzinnej przeszłości i wyjaśnić, na czym polega patriotyzm. Jeśli jest w pełni sił, może nauczyć dziecko pływać, a także jeździć na rowerze. Jeśli jest schorowany i niesprawny, dziecko może nauczyć się od niego dbać o innych, i również tego, że życie nie zawsze jest proste. Jak sprawdzić się w roli dziadka, podpowiadamy w Strefie Zdrowia Seniora w tekście Być dobrym dziadkiem. W tym numerze podejmujemy jeszcze dwa tematy szczególnie aktualne w wakacje borelioza i choroba lokomocyjna. W artykule Borelioza w Strefie Zdrowia dla Każdego podważamy mity związane z chorobą przenoszoną przez kleszcze. Patrz do przodu, siadaj na przednim siedzeniu, unikaj miejsc w autokarze nad kołem te sposoby na chorobę lokomocyjną zna każdy, kto się z nia boryka. W artykule Podróż bez zakłóceń w Strefie Zdrowia dla Każdego podpowiadamy, co jeszcze można zrobić, by poprawić komfort podróży. W Strefie Zdrowia Mamy i Dziecka piszemy o pułapkach i atutach późnego macierzyństwa. Wyjaśniamy, czy uzasadnione są obawy, że dziecko urodzone przez kobietę czterdziestoletnią jest bardziej narażone na choroby genetyczne, i czy lęk przed trudnym porodem jest w tym wypadku uzasadniony. Poza tym w wakacyjnym wydaniu magazynu m.in. wszystko o homeopatii, krzywicy i chorobie Devica. Zapraszamy do lektury, Redakcja Strefy Zdrowia dla Każdego WYDAWCA: Centrala Farmaceutyczna CEFARM SA, ul. Jana Kazimierza 16, Warszawa Redaktor naczelna: Joanna Januszewska Konsultacja programowa: Dział Marketingu CF CEFARM SA, tel , marketing@cefarm.com.pl Biuro reklamy: a.mioduszewska@dp-group.com.pl, tel Druk: Business Point Sp. z o.o. REALIZACJA: Direct Publishing Group SA, ul. Rzymska 22, Warszawa, tel.: , Project manager: Katarzyna Łada Zdjęcia: Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść opublikowanych reklam, ma prawo do odmowy przyjęcia materiałów reklamowych bez podania przyczyny. Przed użyciem każdego preparatu zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowania oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu. ZNAJDŹ NAS NA FACEBOOKU strefazdrowiadlakazdego 3

4 STREFA WIEDZY WAKACJE Z NIEMOWLAKIEM Przemyśl termin urlopu, dobrze się spakuj, w podróż wyrusz rano, przemieszczanie się ogranicz do minimum, wybierz spokojne miejsce oto pięć zasad udanych wakacji z niemowlakiem. W podróż można wybrać się już nawet z trzymiesięcznym dzieckiem, ale nawet jeśli na co dzień nie sprawia ono większych problemów, wyjazd z nim z pewnością będzie wyglądał inaczej niż wypad tylko we dwoje. Maluch odczuje zmianę klimatu i otoczenia. Przez pierwsze kilka dni urlopu może być rozdrażniony, płakać częściej niż zwykle, mieć kłopoty z zasypianiem, a nawet gorączkować. Na pewno trudniej będzie wypocząć w rozkrzyczanych kurortach niż w spokojnym miejscu. W tłumie ciężko poruszać się z wózkiem, dziecko będzie budziła muzyka i pokrzykiwania na plaży. Jeśli więc ma to być wyjazd nad morze, lepiej wybrać termin poza sezonem, np. początek września. Niewskazane są znaczne zmiany klimatu. Na wiele koniecznych szczepień ochronnych niemowlak jest jeszcze za mały, dlatego dalekie podróże po świecie należy sobie darować. Jeśli chcesz wyjechać za granicę, wybierz któryś z krajów europejskich na przykład Włochy lub Francję. Z dzieckiem najwygodniej podróżować autem. Pamiętaj o tym, że nie powinno ono spędzać w foteliku samochodowym więcej niż dwie godziny dziennie. Pozycja półleżąca może obciążać kręgosłup. Jeżeli podróż jest długa, należy robić postoje co godzinę, wyjmować dziecko z samochodu. Na długich trasach warto korzystać z gondoli wózka. Musi być ona przystosowana do zamontowania w samochodzie i mieć pasy bezpieczeństwa. Uwaga: w niektórych krajach przepisy drogowe wykluczają używanie gondoli do przewożenia dzieci. Warto wziąć z sobą kogoś do pomocy mamę, siostrę, przyjaciółkę żeby był ktoś, z kim można podzielić się opieką nad dzieckiem. SPORT DO POTĘGI TRZECIEJ TRZEPAK NON STOP Wiszenie na rękach, podciąganie się na drążku, zaczepianie o drążek nogami te ćwiczenia każdy pamięta z dzieciństwa ze swojego trzepaka pod domem. Oparte są na antycznej kalistenice, treningu siłowym, w którym wykorzystuje się własną masę ciała. Była popularna w starożytnej Grecji i Rzymie, a Spartanie ćwicząc w ten sposób, przygotowywali się do bitwy pod Termopilami. Poza podciągnięciem na drążku, kalistenicę uprawia się, robiąc m.in. pompki, mostki i brzuszki. Do zabawy na trzepaku zachęca Street Workout, nowy rodzaj treningu szczególnie popularny w krajach dawnego bloku wschodniego. Można ćwiczyć wszędzie, wykorzystując trzepaki, ławki, murki i schody. Wystarczy wyjść z domu, niepotrzebny jest drogi sprzęt ani specjalne ubrania, jedynie odrobina wyobraźni. Place do trenowania Street Workout powstały już m.in. w Lublińcu i na warszawskim Bemowie. Łączy pływanie, jazdę na rowerze oraz bieganie. Triatlon, czyli trzy wytrzymałościowe sporty w jednym, zwiększa odporność na ból, usprawnia pracę serca i poprawia stan zdrowia. Sportowcy chętnie uprawiają go po zakończeniu kariery w innych dyscyplinach. Na starcie stają obok znanych aktorów i dziennikarzy. Moda na triatlon zaczęła się w latach 70. w San Diego w Kalifornii, gdzie grupa sportowców trenująca pływanie, bieganie i jazdę na rowerze, by poprawić kondycję, postanowiła urządzać sobie zawody łączące te trzy dyscypliny. Rywalizacja odbywała się na dystansach: 500 metrów pływania, 8 kilometrów jazdy na rowerze i około 10 kilometrów biegu. Kiedy w 1989 roku triatlon został włączony do dyscyplin olimpijskich, przyjęto odległości: 1,5 km pływania, 40 km jazdy na rowerze oraz 10 km biegu. W triatlonie można też startować o tytuł Iron Mana. By tego dokonać, trzeba najlepiej przepłynąć 3,8 km, przejechać na rowerze 180 km i przebiec maraton, czyli 42,195 km. Ta forma triatlonu to efekt... awantury w barze! Grupa amerykańskich sportowców spierała się o to, który sport jest lepszy pływanie, bieganie czy kolarstwo. Spór postanowili rozstrzygnąć, rywalizując ze sobą na jak najbardziej wymagających dystansach. Ci, którzy szukają większych wrażeń niż Iron Man, raz do roku spotykają się w Norwegii, by wystartować w Norseman Xtreme Triathlon najtrudniejszych zawodach triatlonowych. Pływa się w zimnych norweskich fiordach, trasa rowerowa prowadzi przez góry, a trasa maratonu kończy się na szczycie góry Gaustatoppen 1850 metrów 4 powyżej miejsca startu. Triatlon jest sportem indywidualnym. To przede wszystkim walka ze sobą, sprawdzanie siebie w trudnych wyzwaniach. Wśród znanych wielbicieli triatlonu są: Iwona Guzowska, Tomasz Karolak, Maciej Dowbor, Piotr Adamczyk i Maciej Stuhr, a prezesem Polskiego Związku Triathlonu jest znany polityk Wojciech Olejniczak.

5 Trehaloza 3% + Kwas hialuronowy 0,15% NAWILŻA CHRONI REGENERUJE ABAK SYSTEM THE MOST USED PRESERVATIVE-FREE BOTTLE IN THE WORLD

6 TEMAT NUMERU 6

7 ZADBAJ O UKŁAD MOCZOWO- -PŁCIOWY NIE SIADAJ NA BETONIE, BO ZŁAPIESZ WILKA. To zdanie z dzieciństwa zna chyba każdy. Jednak nie tylko beton, ale także plaże, kąpieliska, baseny pełne są miejsc, które mogą się okazać niebezpieczne dla układu moczowo-płciowego. Zapalenie pęcherza to jedna z najczęstszych kobiecych dolegliwości niemal połowa kobiet przynajmniej raz w życiu zachoruje na ZUM (zakażenie układu moczowego). Tekst: Katarzyna Szczerbowska WW wakacje wzrasta ryzyko złapania infekcji bakteryjnych i grzybiczych. W morzu czy jeziorach namnażają się szkodliwe drobnoustroje. Ponadto zakażenia niezwykle często są efektem wyziębienia. Niebezpieczne jest leżenie na piasku w mokrym kostiumie i suszenie go na sobie, przesiadywanie na krawędzi basenu, odpoczywanie na kamieniach podczas wędrówki po górach, siadanie na stopniach schodów i murkach, chodzenie boso po mokrej trawie. Ile razy zdarzyło nam się zachorować zaraz po dostaniu urlopu? Dzieje się to niestety często, bo organizm funkcjonuje na zupełnie innych obrotach, kiedy ciężko pracujemy, a zupełnie na innych, kiedy odpoczywamy. Warto pamiętać, że podczas urlopu miewamy spadek odporności, bo tak organizm reaguje na zmianę trybu, w którym działa, oraz klimatu. W wakacje jesteśmy bardziej podatne na infekcje. W tym okresie w sposób szczególny powinnyśmy zatroszczyć się o układ moczowo-płciowy. TEMAT NUMERU >> 7

8 TEMAT NUMERU >> TEMAT NUMERU ZŁAPAĆ WILKA Potoczne sformułowanie złapać wilka oznacza zakażenie dróg moczowych. Siadając na czymś zimnym, oziębiamy okolicę pęcherza. Pod wpływem zimna kurczą się drobne naczynia i dochodzi do zmniejszenia przepływu krwi w błonach śluzowych, a taka sytuacja może być przyczyną podatności na infekcje. Zakażenie dróg moczowych to częsta dolegliwość zwłaszcza wśród kobiet. Tu natura nie jest sprawiedliwa. Kobiety mają cewkę moczową znacznie krótszą niż mężczyźni, w związku z tym bakterie mają ułatwiony dostęp do wnętrza organizmu. Ponadto bliskość ujścia zewnętrznego cewki moczowej i odbytu sprzyja migracji bakterii z jelita grubego do pęcherza moczowego. Zapalenia układu moczowego doznało przynajmniej raz w życiu aż 40-50% kobiet. Bakterią, która atakuje najczęściej, jest Escherichia coli, odpowiedzialna za 75-90% przypadków niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego u młodych kobiet, a w ponad połowie u kobiet starszych. Niemało kobiet, zwłaszcza tych w wieku menopauzalnym, przynajmniej raz w życiu zachorowało na bakteryjne zakażenie pochwy (bacterial vaginosis, BV), drożdżycę (yeast vaginitis, YV) lub infekcję pierwotniakową. Zakażenia te mają takie same objawy świąd dróg rodnych i upławy. Ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem, ponieważ spada poziom estrogenów sprzyjających utrzymaniu optymalnej kwaśności ph pochwy. ABY ZAPOBIEGAĆ NAWROTOM INFEKCJI stosuj się do zasad higieny osobistej; codziennie pij 2,5 litra płynów (woda mineralna!); nie wstrzymuj moczu; na co dzień noś wygodną bieliznę z naturalnych włókien (niewskazane majtki typu stringi i obcisłe spodnie); przyjmuj probiotyki; stosuj nieperfumowane płyny do higieny intymnej. MĄDROŚĆ NATURY 10 roślin wspomagających leczenie zapalenia pęcherza moczowego Oprócz żurawiny w zapaleniach pęcherza moczowego można też stosować następujące rośliny lecznicze o właściwościach moczopędnych, bakteriobójczych, przeciwzapalnych i rozkurczowych: korzeń pietruszki, korę kaliny koralowej, liść brzozy, ziele nawłoci, kłącze perzu, liść porzeczki czarnej, ziele skrzypu polnego, ziele fiołka trójbarwnego, ziele tasznika i kwiat wiązówki. Mieszanki odpowiednio skomponowanych ziół są dostępne w aptekach. RYZYKO ZACHOROWANIA Przeziębienie to niejedyna przyczyna chorób układu moczowo-płciowego. Zakażenie może być efektem nieprawidłowej lub nadmiernej higieny, która prowadzi do wyjałowienia środowiska bakteryjnego w okolicy pochwy. Do zachorowań w dorosłym życiu predysponuje też chorowanie na pęcherz w dzieciństwie. W ciągu roku liczba zachorowań na zapalenia pęcherza wzrasta po weekendzie, a to dlatego, że wiele zapracowanych osób na seks przeznacza wyłącznie koniec tygodnia. Kończy się to podrażnieniami pochwy, które objawiają się parciem, pieczeniem, nieprzyjemnymi odczuciami przy oddawaniu moczu. Wiele kobiet w czasie wakacji nawiązuje nowe znajomości. Seks po długiej przerwie, i do tego z nowym partnerem, często kończy się dolegliwościami związanymi z układem moczowo-płciowym. Wie o tym każda kobieta, która do takich zakażeń ma skłonność. Powikłania w postaci zapalenia pęcherza mogą być efektem zażywania niektórych antybiotyków. JAK OCHRONIĆ UKŁAD MOCZOWO-PŁCIOWY? Poza unikaniem sytuacji, w której organizm może ulec wyziębieniu, układ moczowo- -płciowy można chronić, włączając do diety żurawinę. Jest ona bogata w prozdrowotne dla układu moczowego proantocyjany. Mają 8 one zdolność otaczania komórek nabłonka ścian moczowodów, pęcherza moczowego oraz bakterii niczym powłoka teflonowa. Taka ochrona zabezpiecza przed przywieraniem bakterii do komórek nabłonka układu moczowego. Bakterie, nie mogąc się zagnieździć, nie wywołują infekcji i zostają wraz z moczem wypłukane z organizmu. Suszoną żurawiną możemy posypywać kanapki, dodawać ją do sałatek i deserów. Można też pić soki żurawinowe i jogurty z żurawiną. Duży wybór preparatów dbających o kondycję układu moczowego proponują apteki. Ponadto ma w swoim składzie witaminę C, która obniża ph moczu, co sprzyja utrzymaniu w dobrej kondycji dróg moczowych i korzystnie wpływa na odporność organizmu. Zaleca się przyjmowanie preparatu w trakcie posiłku ze względu na lepszą przyswajalność składników. GDY NATURALNA OCHRONA ZAWIEDZIE W pochwie dorosłej, zdrowej kobiety występuje ok. 100 gatunków bakterii (tlenowe, beztlenowe oraz drożdże), najliczniej pałeczki kwasu mlekowego zwane Lactobacillus. W wyniku fermentacji wytwarzają one kwas mlekowym odpowiedzialny za utrzymanie niskiego ph środowiska pochwy. Stanowi on więc naturalną substancję antybakteryjną. Ponadto chroni przed nadmiernym namnażaniem się patogennych bakterii.

9 WĘGIEL AKTYWNY JEGO WŁAŚCIWOŚCI I ZASTOSOWANIE Tabletki z węglem znajdują się w niemal każdej domowej apteczce. Ich duża popularność, zwłaszcza wśród osób w wieku dojrzałym i starszych, jest wynikiem wysokiej skuteczności oraz naturalnego oddziaływania na organizm. W jakich sytuacjach warto sięgnąć po węgiel leczniczy? Jak działa ten preparat? Węgiel roślinny i zwierzęcy należą do najstarszych leków znanych człowiekowi, które można otrzymać i stosować w polowych warunkach. W dodatku węgiel płciową, to lek bezpieczny, jednak kobieta nie może ulegający przekazać resorpcji W z JAKI jelit SPOSÓB do krwi i nie wywołujący zatrucia. niebezpieczne szczepy bakterii swojemu MOŻESZ SOBIE POMÓC? Węgiel leczniczy po podaniu doustnym partnerowi, działa co absorbująco, grozi przykrymi czyli konsekwencjami: zapaleniem cewki moczowej, zapanie układu moczowo-płciowego najbardziej pochłaniająco, Wśród osuszająco domowych na sposobów błony śluzowe, na zakaże- osłaniająco Siadając (powlekająco), na czymś odtruwająco w świetle przewodu pokarmowego, przeciwbiegunkowo. Węgiel leczniczy to podstawowy środek stosowany w leczeniu wszelkiego leniem rodzaj gruczołu zatruć pokarmowych krokowego, zapaleniem i lekowych, popularne spożyciu są ciepłe ksenobiotyków kąpiele, a także (substancji ciepłe obcych zimnym, organizmowi). oziębiamy Pochłania i unieszkodliwia najądrza, gazy, a nawet jady bakteryjne, niepłodnością. toksyny Jedyną grzybów okłady (mikotoksyny), na podbrzusze. wydaliny i wydzieliny pasożytów okolice przewodu pęcherza. pokarmowego, toksyny metodą roślinne, rozpoznania leki. Dobrze choroby chłonie są posiewy alkaloidy, Infekcję glikozydy, można fenole, w wielu barbiturany, przypadkach barwniki, wyleczyć i nie samodzielnie, absorbuje stosując enzymów. leki dostępne kwasy. Już w latach przedwojennych zauważono, i wymazy że wydzieliny nie upośledza pochwowej, procesów przeprowadzane w gabinecie ginekologicznym. w aptece bez recepty. Jednak w przypad- trawienia Pod wpływem zimna kurczą Węgiel się leczniczy drobne jest podawany doustnie Do czynników przy sprzyjających zaostrzonych rozwojowi objawach choroby ku, gdy objawy wrzodowej, choroby biegunce nie ustępują, nieznanego należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Pa- pochodzenia, waginozy bakteryjnej zalicza się używanie naczynia nieżycie i dochodzi żołądka, jelita cienkiego i grubego, wzdęciach, nadkwasocie. W razie zatrucia podaje się węgiel w dużej ilości, rzędu kilkunastu, kilkudziesięciu gram. wkładek Powszechnym domacicznych błędem oraz jest globulek podanie dopochwowych, pochłonięta a także przez częste węgiel zmiany z part- przewodu może pokarmowego prowadzić do groźnych musi być komplikacji, zastosowana zbyt miętaj, małej że dawki niedoleczone węgla zapalenie leczniczego, pęcherza przez co staje do się zmniejszenia on nieskuteczny. Aby toksyna została odpowiednio przepływu duża krwi dawka węgla. nerów seksualnych. Choroba często atakuje na przykład do zakażenia nerek. kobiety stosujące antybiotykoterapię i diabetyczki. przyjmować Czasem przebiega 4-8 tabletek zupełnie dzienne, bezob- jednak bakteryjną. gdy zatrucie Nie da jest się jej bardzo zwalczyć silne cie- trzeba Oczywiście inaczej leczy się waginozę w błonach śluzowych, W wypadku tej dolegliwości należy zwiększyć a taka dawkę sytuacja i co ważne może nie być musimy jawowo. się przejmować Nieleczona tym, może że doprowadzić przedawkujemy do płą lek, kąpielą gdyż w bardzo wannie. trudno W tym się przypadku w należy jego stosowaniu sięgnąć po probiotyki zachowujemy zawiera- zdrowy nim zatruć. Ale przyczyną to nie znaczy, podatności iż możemy połknąć od razu zapalenia cale szyjki opakowanie macicy oraz węgla dysplazji na raz, jej nabłonka, zapalenia spożywania błony węgla śluzowej leczniczego i mięśnio- doustnie jące szczepy są zaparcia, bakterii aby kwasu ich mlekowego. uniknąć, warto gdyż rozsądek. Ponadto, czasami skutkiem ubocznym za na każdym infekcje. razem lek popić 1-2 szklankami wej wody, macicy, a także zapalenia w ciągu narządów dnia pomiędzy miednicy posiłkami Gdy istnieje pić co podejrzenie najmniej zapalenia 6-8 szklanek pęcherza, wody. małej i w efekcie niepłodności. U kobiet, warto zrobić zwykłe badanie ogólne moczu. Natomiast w przypadku nawracających WĘGIEL Namnażanie NIE się szczepów TYLKO bakterii NA beztlenowych, w dużej mierze odpowiedzialnych kłania mogą doprowadzić do poronienia. zakażeń, należy zrobić badanie moczu na ZATRUCIA które zapadły na nią w czasie ciąży, powi- za wywołanie zapalenia dróg rodnych, następuje Już jeśli Hipokrates dojdzie do podwyższenia i jego uczniowie ph zalecali wać się stosowanie do układu moczowo-płciowego sproszkowanego węgla dużych drzewnego ilości płynów, na zakażone ponieważ rany, mocz co wy- dawało Warto pamiętać, że bakterie mogą dosta- posiew. W czasie leczenia zaleca się picie zaskakująco pochwy i zniszczenia dobre rezultaty kwaśnej bariery. nie tylko Upławy o biało-szarym kolorze wydzieliny i nienych zabiegów higienicznych i doprowa- Żeby wakacje przebiegały bez przykrych zapobiegało przez skórę przykremu na przykład zapachowi, w czasie codzien- ale również płukuje powodowało, część bakterii. że rana przestawała się paprać i szybciej się goiła. Podobne zabiegi stosują do dziś Aborygeni w Australii, wiele plemion afrykańskich, Indianie w obu Amerykach i Eskimosi na Grenlandii, tyle że ci ostatni używają raczej nie węgla drzewnego, lecz ze spalonych kości zwierząt, przyjemnym zapachu to znak, że pochwa dzać do nawrotów zakażenia pochwy. niespodzianek, warto przechytrzyć czyhające na nas bakterie oraz grzyby, pamiętając gdyż drzew u nich niewiele. została zainfekowana niepożądanymi patogenami. Istnieje wówczas ryzyko infekcji, pochwy wynosi przecież zaledwie około o skutecznej profilaktyce zdrowia intym- Odległość między odbytem a wejściem do Zresztą Afrykanie i Aborygeni znaleźli dla węgla wiele innych zastosowań na przykład okładami z niego wyciągają truciznę z ran zadanych przez jadowite węże, pająki, skorpiony i skolopendry oraz wściekłe zwierzęta. Indianie natomiast leczą węglem na przykład waginozy bakteryjnej. Nie należy ona do chorób przenoszonych drogą rzy się infekcja (bakteryjna grzybicza). higieny osobistej. 4 cm, jest to więc naturalna droga, jaką szenego. Kluczowe jest przestrzeganie zasad reakcje alergiczne na trujący bluszcz, a stosując go wewnętrznie, zwalczają wszelkiego rodzaju zatrucia pokarmowe, wzdęcia i rozstrój żołądka. Że są to kuracje skuteczne udowodniła współczesna nauka. REKLAMA Carboadsorbent, 250 mg tabletki; 1 tabletka zawiera 250 mg aktywnego węgla leczniczego oraz substancje pomocnicze. Pierwsza pomoc w biegunkach, także w niestrawności BIEGUNKI I ZABURZENIA ŻOŁĄDKOWE-JELITOWE POWSTAJĄ W NASTĘPSTWIE: Zmiany sposobu odżywiania się Zmiany sposobu przyprawiania posiłków Działania wirusów, bakterii, pleśni Pogorszenia warunków higienicznych Wskazania do stosowania: Substancja czynna leku Carboadsorbent może wiązać (adsorbować) szkodliwe lub niepożądane substancje znajdujące się w przewodzie pokarmowym. Carboadsorbent może być stosowany w leczeniu ostrej, nieswoistej biegunki. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, przy zmniejszonej perystaltyce, w niedrożności jelit, po operacji, w zaburzeniach równowagi elektrolitowej, przy odwodnieniu, hipowolemii, bezpośrednio przed endoskopią (wziernikowaniem przełyku, gastroskopią) oraz przy podwyższonym ryzyku zachłyśnięcia się u pacjentów bez intubacji. Podmiot odpowiedzialny: Imuna Pharm, a.s., Jarkova 269/17, Šarišské Michal any, Republika Słowacji. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Ministra Zdrowia nr: Przed użyciem zapoznaj sie z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań nieporządanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewałaściwie stosowany zagraża Twjemu życiu lub zdrowiu.

10 STREFA ZDROWIA 30+ WYPOCZĄĆ W JEDEN WEEKEND... CZUJESZ, jakby uchodziło z ciebie całe powietrze? Czas na regenerację sił! Podpowiadamy, co zrobić, aby efektywnie wypocząć podczas weekendu. Tekst: Agnieszka Senderska Konsultacja merytoryczna: Agata Tuszyńska-Bojanowicz, coach, trener rozwoju osobistego W Wielu psychologów twierdzi, że najczęstszym błędem popełnianym przez osoby udające się po wielu miesiącach ciężkiej pracy na wymarzony urlop, jest leniuchowanie. To nic innego tylko trwonienie energii. Inaczej mówiąc, tak przez niektórych zachwalane słodkie nic nierobienie (z włoskiego dolce far niente), wcale nam nie służy. Energia to ruch. Pozostając w zbyt długim bezruchu, bynajmniej jej nie magazynujemy, ale ją tracimy. Dlatego, jeśli chcesz naprawdę efektywnie wypoczywać rób to mądrze. Nie ma znaczenia, czy nasz urlop będzie trwał dwa tygodnie, czy też trzy dni. Jeśli nie nauczymy się dbać codziennie o równowagę CZY WIESZ, ŻE... świadomie pracując z oddechem, możesz naprawdę odmienić swoje samopoczucie. energetyczną, to nie wrócimy w pełni zregenerowani nawet z długiego pobytu w tropikach mówi Agata Tuszyńska-Bojanowicz, trener rozwoju osobistego. Warto choćby w czasie weekendu zacząć pracę nad zmianą nawyków, przez które marnotrawimy energię. Tymi niezdrowymi przyzwyczajeniami są np. zamartwianie się, szczegółowe planowanie swojego życia albo objadanie się. Naszą energię pożera także obgadywanie ludzi albo kompulsywne sprawdzanie Facebooka czy portali plotkarskich. Ważne jest, by po powrocie z wolnego nie wracać do starych przyzwyczajeń dodaje coach. 10

11 JAK EFEKTYWNIE WYPOCZYWAĆ NASZE RADY WYŚPIJ SIĘ Wiesz dobrze, jak ważny jest zdrowy sen. Zadbaj o to, by był odpowiednio długi i niezakłócony alarmem budzika. Nie kładź się do łóżka z laptopem ani z telefonem komórkowym w pobliżu. SPĘDŹ CZAS W MIŁYM TOWARZYSTWIE Planując weekendowe aktywności, takie jak wyjście na koncert, lunch na mieście albo rowerową przejażdżkę, koniecznie zatroszcz się o to, by towarzyszyły ci osoby, w obecności których dobrze się czujesz. Unikaj natomiast wizyt w przeludnionych centrach handlowych. NIE PRZEWIDUJ, NIE PLANUJ, NIE ANALIZUJ Przestań snuć w głowie pesymistyczne scenariusze i zamartwiać się na zapas. Szkoda twojej energii! Jako ciekawostka o osobach z taką skłonnością, mówi się : Pan/ Pani A jak A jak mi się nie uda, a jak nie zdążę, a jak się rozchoruję? Dość tego! ROZPIESZCZAJ SIĘ Nareszcie masz czas na to, by w zaciszu własnej łazienki stworzyć swoje małe prywatne SPA. Obcowanie z wodą ma dobroczynny wpływ na nastrój. Zrelaksuj się w kąpieli z dodatkiem kilku kropli olejków eterycznych (lawendowy zmniejsza niepokój, napięcie i uczucie stresu; waniliowy wspomaga leczenie depresji; różany przywraca harmonię umysłu i znosi psychiczne blokady). ĆWICZ PRAWIDŁOWE ODDYCHANIE Na stres najlepszy jest spokojny, równomierny głęboki oddech przeponą. Lekarze powinni wypisywać go na receptę do stosowania 2 razy dziennie przez całe życie. Prawidłowe wykonywanie wdechów i wydechów dostarcza ciału odpowiednią dawkę tlenu. PRZEJDŹ NA DIETĘ, KTÓRA POPRAWIA NASTRÓJ Wolny weekend nie jest idealnym momentem na rozpoczęcie oczyszczania organizmu. W trakcie pierwszych dni detoksu mogą wystąpić bóle głowy i osłabienie. Namawiamy cię za to, abyś do swojego menu włączyła żywność dobrą dla mózgu: zamiast słodyczy jedz orzechy i suszone śliwki. Zrezygnuj z fastfoodów, gotowych dań i cukru. ZRÓB SOBIE PRZERWĘ OD WIELOZADANIOWOŚCI W wolnym czasie zerwij z tak wymaganą w korporacjach wielozadaniowością. Koncen- ZARZĄDZAJ ENERGIĄ! Oto kilka prostych sposobów, jak zarządzać energią na co dzień: Zaraz po przebudzeniu... Połóż się na plecach z rękami złączonymi nad głową i z nogami ułożonymi w taki sposób, by dotykały się podeszwami stóp. Oddychaj spokojnie. Pobądź w takiej pozycji przez około kwadrans. W drodze z pracy do domu... Zanim popędzisz do domu, by szybko nadgonić domowe obowiązki, spróbuj przestawić się na inny tryb. Dobrym rozwiązaniem może być 10-minutowy spacer. Pomyśl o czymś przyjemnym, byle tylko nie o liście rzeczy do zrobienia na jutro. Gdy brakuje ci energii... Spróbuj intensywnie pomaszerować w miejscu naprzemiennie: ruszając lewą nogą i prawą ręką prawą nogą i lewą ręką. Nie zapominaj o równomiernym oddechu. Na dobry sen... Idealna będzie kąpiel z dodatkiem soli morskiej lub kilku kropli olejku o właściwościach relaksujących. truj się na wypełnianiu tylko jednego zadania! Według najnowszych badań naukowych multitasking redukuje naszą produktywność o około 40%. Im częściej przełączamy się między zadaniami, tym wolniej działamy. Jako ciekawostka sam termin multitasking stworzony został w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku i na początku odnosił się do komputerów, a nie do ludzi. REKLAMA 11

12 STREFA ZDROWIA 30+ oka lub obu oczu. Poprzez zajęcie rdzenia kręgowego choroba może wywołać osłabienie lub niedowład obu kończyn dolnych, bolesne kurcze i przykurcze mięśniowe, utratę czucia, zaburzenia zwieraczy pęcherza moczowego i odbytu. Objawem mogą być również niepoddające się leczeniu nudności i wymioty lub czkawka. JAK SIĘ JĄ ROZPOZNAJE? Chorobę rozpoznaje się na podstawie objawów, badań obrazowych (głównie rezonansu magnetycznego głowy) oraz specyficznych badań laboratoryjnych z krwi. CHOROBA DEVICA Tekst: dr n. med. Krzysztof Wróblewski specjalista chorób wewnętrznych, nefrolog Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi CCO TO JEST CHOROBA DEVICA? To zapalenie rdzenia oraz nerwów wzrokowych (neuromyelitis optima). Jest to schorzenie z grupy chorób autoimmunologicznych, tzn. takich, w których układ immunologiczny człowieka traktuje własne komórki jako zagrożenie i stara się je zniszczyć. Choroba Devica może wystąpić w każdym wieku, częściej występuje u kobiet. Czasami mylona jest ze stwardnieniem rozsianym. JAKIE SĄ OBJAWY TEJ CHOROBY? Poprzez zajęcie nerwów wzrokowych choroba ta może prowadzić do ślepoty jednego JAK SIĘ JĄ LECZY? Leczenie dotyczy fazy ostrej (tzw. rzutu choroby) oraz fazy przewlekłej. Leczenie fazy ostrej ma na celu szybkie ustąpienie objawów, które wystąpiły gwałtownie (m.in. nagłe zaburzenia widzenia i porażenie mięśniowe). Do metod wykorzystywanych na tym etapie zalicza się plazmaferezę (czyli zabieg wymiany osocza, w którym krążą przeciwciała odpowiedzialne za rzut choroby; jest to zabieg przypominający trochę zabieg hemodializy tam osocze zastępuje się roztworem albumin) oraz agresywne leczenie immunosupresyjne, np. podawanie dożylne dużych dawek leków sterydowych oraz cyklofosfamidu. Leczenie przewlekłe ma na celu niedopuszczenie do nawrotu choroby oraz złagodzenie objawów takich jak: przykurcze mięśniowe, zaburzenia zwieraczy pęcherza moczowego i odbytu, znużenie i ból. Choroba Devica jest chorobą rzadką i z tego powodu nie ma sprawdzonego i ustalonego schematu terapii. W leczeniu przewlekłym obok intensywnej rehabilitacji stosuje się leki immunosupresyjne: prednizon, mykofenolan mofetilu oraz azatioprynę. Istotnym elementem tej choroby jest depresja związana z upośledzeniem fizycznym pojawiającym się w bardzo wczesnym wieku oraz koniecznością bycia zależnym od innych osób. JAKIE ROKOWANIE MA TA CHOROBA? W chorobie Devica częstość nawrotów może sięgać > 90%. Każdy nawrót choroby w znacznym stopniu niszczy organizm, co prowadzi do trwałej ślepoty oraz konieczności poruszania się wyłącznie przy pomocy wózka inwalidzkiego. Innym zagrożeniem są nawracające infekcje w obrębie dróg moczowych oraz dróg oddechowych. 12

13 O objawach, pierwszych błędnych diagnozach i codziennej walce z chorobą Devica opowiada Aneta Kluch pacjentka, która zmaga się z tym schorzeniem od trzech lat. Jakie były pierwsze objawy choroby, które zaczęła Pani u siebie zauważać? Wszystko zaczęło się w grudniu 2011 roku (miałam wtedy 26 lat) od wymiotów, złego samopoczucia, częstego czkania, bólów mięśni rąk i karku. W pierwszym szpitalu, do którego trafiłam, stwierdzono, że mam uszkodzony bark, rękę, albo splot ramienny, w drugim, że to nerwica albo SM. Spędziłam tam tydzień i nikt nie wiedział, co mi jest badanie tomografem nic nie wykazało, a punkcja i rezonans, że mam... zapalenie opon mózgowych w zaawansowanym stadium. Na sygnale przewieziono Gdyby nie ten okropny ból, to moje życie byłoby takie, jak przed chorobą. mnie do szpitala zakaźnego. Tam moją rodzinę poinformowano, że najprawdopodobniej umrę... Mnie jednak nadal męczyły wymioty, bóle i uczucie zdarcia skóry z głowy. Nie mogłam spać, miałam także problemy z zachowaniem równowagi. Kiedy leżałam tam już prawie miesiąc, a lekarze już wiedzieli, że przeżyję, powiedziano mi, że będę musiała się nauczyć znów pisać i rozpoznawać przedmioty, bo najprawdopodobniej mam uszkodzony mózg i pamięć. O dziwo ze szpitala wyszłam o własnych silach. Widziałam, mówiłam, miałam tylko lekki ubytek pamięci, ale szybko wracałam do zdrowia. Po trzech tygodniach w domu, po nieprzespanych nocach i krzykach dostałam skierowanie do kolejnego szpitala. Nie zostałam jednak przyjęta, bo według lekarzy byłam zdrową osobą. Ile trwało rozpoznanie choroby? Czy od razu diagnoza była trafna? Diagnoza samego Devica trwała bardzo długo. Trafiłam w końcu do szpitala, gdzie spędziłam kolejne trzy tygodnie, w trakcie których rezonans, badania mózgu, mięśni oraz wiele innych badań niczego nie wykazały Po kilku dniach wróciłam do pracy, bo miałam dość leżenia w domu, ale w tym czasie ból rąk był nie do zniesienia, miałam uczucie obdzierania ze skóry na całym tułowiu aż po czubek głowy. Nie mogłam się nawet sama ubrać. Kiedy po raz kolejny trafiłam na oddział, nie ruszałam już nogami ani rękami, a lekarze nadal nie wiedzieli, co mi jest. Przeszłam szereg najróżniejszych badań, lecz dopiero to na obecność przeciwciał przeciw akwaporynie 4 potwierdziło chorobę Devica... Jak wygląda leczenie tej choroby w Polsce? (np. rodzaje leków, koszty, częstotliwość) Ponieważ zespół Devica to choroba bardzo rzadka, leczenie farmakologiczne jest agresywne, ale jednocześnie tylko objawowe, ponieważ ma zahamować patologiczne działanie limfocytów B i powstrzymanie wytwarzania przeciwciał podczas kolejnego rzutu tej choroby. Chorym podaje się kortykosteroidy oraz inne leki immunosupresyjne i cytostatyczne (mnie podawano azatrioprynę). Często dokonuje się zabiegów plazmaferezy, czyli usuwania z krwiobiegu tych agresywnych przeciwciał. Najnowsze 13 Prowadzę bardzo aktywne życie zawodowe, mam sporo kursów i szkoleń, dlatego nie mam nawet czasu myśleć o chorobie, a może po prostu nie chcę o niej myśleć... farmakoterapie bazują na podawaniu przeciwciał monoklonalnych. Prowadzone są ponadto badania nad różnymi lekami i substancjami. Najprężniej działającymi obecnie ośrodkami badawczymi są amerykańskie, brytyjskie i francuskie kliniki neurologiczne. W Polsce od lat przoduje łódzka Klinika Neurologii prof. K. Selmaja. Niestety nie jest to choroba wpisana do rejestru chorób rzadkich, dlatego nie ma refundacji na leki, jak w przypadku niektórych leków przy SM. Jakie inne ważne informacje warto przekazać osobom chorym? Od lipca 2012 roku wróciłam do pracy na pełny etat, do wszystkich obowiązków, do trzech pełnionych funkcji... Mimo wszystko mam poczucie, że lekarze spaprali robotę w kilku szpitalach gdyby przyłożyli się do badań, to mogłabym uniknąć rzekomej nerwicy, pampersów i ogromnego bólu. Dziś czuję się prawie OK. Mam comiesięczne wlewy Solu-Medrolu, biorę Amizepin (na przeczulicę i to jest jedyna pozostałość ból i uczucie obdzierania skóry ), piszę prawie tak jak przed chorobą, a wyniki ostatniego badania pola widzenia były dobre. Mam 29 lat i staram się żyć normalnie. Mam wspaniałą rodzinę, cudownego męża oraz znajomych. Oni wszyscy wykonali ogromną pracę nad każdym moim nowym napisanym słowem, zrobionym krokiem i kolejnym dniem mojego życia. Prowadzę bardzo aktywne życie zawodowe, mam sporo kursów i szkoleń, dlatego nie mam nawet czasu myśleć o chorobie, a może po prostu nie chcę o niej myśleć... Gdyby nie ten okropny ból, to moje życie byłoby takie, jak przed chorobą... Więcej informacji znajdziesz na

14 STREFA ZDROWIA MAMY I DZIECKA K SPOSÓB NA KRZYWICĘ? SŁOŃCE! UTRATA ŁAKNIENIA, drażliwość, wzmożone pocenie się, skłonność do zaparć lub niepokój mogą to być pierwsze objawy krzywicy. Choroba ta powoduje deformację kości i zaburzenia rozwojowe, przez co może hamować prawidłowy rozwój dziecka. Jak jej uniknąć? Tekst: Maria Bitner Krzywica (z gr. rachitis dosłownie zapalenie kręgosłupa) występowała już w starożytności, ale dokładniej opisana została dopiero w 1645 roku przez Daniela Whistlera. Rozprzestrzenienie się krzywicy w XIX wieku w Anglii przybrało rozmiary epidemii, stąd też jej druga nazwa choroba angielska. Na rozwój tego schorzenia mają wpływ życie w wielkich zadymionych miastach i pochmurna pogoda. Krzywica związana jest z zaburzeniami gospodarki wapniowo-fosforowej, spowodowanymi najczęściej niedoborem witaminy D3. Trudno przecenić jej dobroczynny wpływ na organizm poza tym, że wzmacnia układ nerwowy i odpornościowy, witamina D3 zwiększa wchłanianie wapnia oraz fosforu w jelitach, a co za tym idzie, pełni kluczową rolę w budowaniu tkanki kostnej. Efektem zbyt małej ilości tej witaminy jest niedobór wapnia i zmniejszenie zawartości substancji mineralnych w kościach. Stają się one wtedy bardziej miękkie i podatne na urazy. Brak witaminy D3 powoduje zaburzenie wchłaniania wapnia z jelita, nadmierne wydzielanie fosforanów z moczem i spadek ilości wapnia w surowicy krwi. Organizm, dążąc do zachowania jego prawidłowego poziomu, wytwarza parathormon mobilizujący wapń z kości, co w konsekwencji doprowadza do ich odwapnienia, czyli do powstania objawów krzywicy. GDZIE JEST WITAMINA D3? Najprostszym sposobem na dostarczenie witaminy D3 organizmowi jest przebywanie na dworze w słoneczny dzień. Promienie słoneczne działając na skórę prowokują organizm do wytwarzania tej witaminy. W poszukiwaniu jej oczywiście nie powinno się przesiadywać z dzieckiem na plaży w samo południe. Słońce doskonale działa w półcieniu. Wystarczy więc przejść się z wózkiem po parku, by dziecko mogło odczuć jego dobroczynne działanie. Warto mieć na uwadze, że w dużych miastach promienie słoneczne są pochłaniane przez dym i kurz. W sytuacji, gdy ktoś mieszka w takim miejscu, wskazane byłyby krótkie wycieczki na 14

15 peryferie lub do podmiejskiego lasu. Witaminę D3 można także dostarczyć z jedzeniem. Jej doskonałymi źródłami są ryby morskie, jajka oraz nabiał. JAK ROZPOZNAĆ CHOROBĘ? Krzywica występuje najczęściej pomiędzy drugim miesiącem a trzecim rokiem życia, dlatego też wtedy lekarze zalecają podawanie dzieciom doustnych preparatów z witaminą D3. Na krzywicę narażone są głównie niemowlęta w dużych miastach, karmione sztucznie. Najcięższe przypadki tej choroby dotyczą dzieci z nadwagą. U dorosłych brak tej witaminy nie wywołuje krzywicy, ale może przełożyć się na wystąpienie osteoporozy. Niestety krzywica diagnozowana bywa najczęściej, kiedy już poczyni pierwsze zmiany w organizmie. Najwcześniejszym jej objawem jest pocenie się potylicy. W wyniku rozmiękania kości czaszki występuje craniotabes tj. miękkość potylicy, która ugina się przy uciskaniu palcami. U dzieci chorych na krzywicę opóźnia U dzieci chorych na krzywicę opóźnia się zarastanie ciemienia i wyrzynanie się zębów. Powiększa się też wątroba i śledziona. się zarastanie ciemienia i wyrzynanie się zębów. Powiększa się wątroba i śledziona, zmniejsza się obwód klatki piersiowej. Objawem zaawansowanej krzywicy może być zniekształcenie kości miednicy, nieprawidłowe wykształcenie koron zębów, skolioza, pogłębienie lordozy odcinka lędźwiowego kręgosłupa, koślawość nóg i płaskostopie. Choroba miewa też takie objawy jak niedokrwistość, łysienie oraz napady drgawek. Dzieci, które chorują na krzywicę, mają miękkie, gąbczaste kości, sprawiające wrażenie, jakby uginały się pod ciężarem malca, wyginając jak łuk. Częstym objawem tej choroby są więc łukowato wygięte kości nóg. Poza niedoborem witaminy D3 przyczyną krzywicy może być: niedobór wapnia, nadmiar fosforanów w diecie, które hamują wchłanianie wapnia (np. u niemowląt przekarmianych pełnym mlekiem krowim) i defekty metaboliczne (np. niewrażliwość na witaminę D). Lekarz nie może stwierdzić krzywicy, tylko obserwując dziecko. Do postawienia diagnozy potrzebne są biochemiczne badania krwi, a czasem także wykonanie zdjęć rtg kości. Objawy laboratoryjne krzywicy to spadek poziomu fosforu w surowicy krwi, wzrost poziomu fosfatazy alkalicznej, w końcu obniżony poziom wapnia. W leczeniu stosuje się witaminę D3 w specjalnie dobranych ilościach. Nie stosuje się dawki uderzeniowej, więc na efekty leczenia trzeba poczekać nawet kilka miesięcy. REKLAMA 15

16 STREFA ZDROWIA MAMY I DZIECKA PÓŹNE MACIERZYŃSTWO O PÓŹNYM MACIERZYŃSTWIE MÓWI SIĘ, kiedy kobieta zachodzi w pierwszą ciążę po 35. roku życia. Jakie zagrożenia wiążą się z taką decyzją? Piszemy o pułapkach i atutach późnego macierzyństwa. Tekst: Marta Kruszyńska KKariera czy dziecko? Mieszkanie czy dziecko? Dziś kobiety coraz częściej odraczają decyzje o macierzyństwie. Często taka decyzja wyklucza posiadanie pracy w ogóle. Zmiana warunków ekonomicznych pociągnęła za sobą zmiany społeczne: zmniejszenie liczby dzieci w rodzinie, późniejsze macierzyństwo (średnio o kilka lat wobec lat 80. i 90. XX w.), czy narodziny dzieci w związkach nieformalnych. Demografowie mówią o stałych zmianach odroczone macierzyństwo nie jest już dzisiaj niczym wyjątkowym. Mieszkanki dużych miast przestają rodzić przed trzydziestką. Coraz więcej kobiet decyduje się na ciążę w okolicach 40. roku życia. Mieszkanki wsi i małych miast ciągle rodzą wcześniej, ale tutaj również średnia ulega zmianie (chociaż dużo wolniej). CZY WIESZ, ŻE... Zdarzają się naturalne ciąże u kobiet letnich. Dzieje się tak w toku menopauzy, kiedy w czasie cyklów zwykle nieowulacyjnych wystąpi owulacja. Ponieważ w tym okresie życia zdarzają się już nieregularne miesiączki (organizm wycisza pracę jajników), a często zanikają na kilka miesięcy kobiety bywają przekonane o tym, że już przekwitły i przestają zapobiegać ciąży. Tymczasem dojrzewa komórka jajowa i zostaje zapłodniona! C M Y CM MY CY CMY K 16

17 PŁODNOŚĆ A WIEK Płodność kobiety jest ściśle związana z wiekiem. Najwyższa przypada na kilka lat po wystąpieniu pierwszej miesiączki i utrzymuje się mniej więcej do 25. roku życia. Później zaczyna spadać, od ok. 30. roku wyraźnie, a po 35. gwałtownie. Ponieważ społeczne warunki od ponad 100 lat nie przystają do tego, w co wyposażyła nas natura, bo dziś rzadko 18-latki zakładają rodziny i rodzą dzieci, szczyt decyzji o rozmnażaniu przypada u kobiet na lata Mimo wcześniejszej inicjacji seksualnej niż np. 30 lat temu, rozpoczęcie współżycia nie oznacza jak dawniej automatycznie zajścia w ciążę. Dodatkowo wydłużenie średniej życia do 80 lat dla kobiet w naszej szerokości geograficznej i szerszy dostęp do osiągnięć medycyny powoduje, że kobiety uznają, iż mają na dzieci czas. Nie jest to jednak słuszne przekonanie. Wiek ma, niestety, znaczenie. W okolicach trzydziestki kobiecie jest trudniej zajść w ciążę niż jej młodszej o 10 lat koleżance. Chodzi o czas zajścia, właściwe zagnieżdżenie zarodka, szansę na rozwinięcie ciąży, jak i jej donoszenie oraz urodzenie dziecka w terminie (pomiędzy 38. a 42. tygodniem ciąży). Po drugie stosowanie antykoncepcji może maskować ewentualne problemy z płodnością. Kobieta zapobiegająca ciąży nie wie, że być może w ogóle by w nią nie zaszła ze względu na choroby bądź dysfunkcje układu rozrodczego. Pewne zaburzenia, np. zespół policystycznych jajników (PCOS) dają o sobie znać, a inne, np. niedrożne jajowody nie. Kobiety około 40. roku życia mogą zajść w ciążę samoistnie i donosić oraz urodzić zdrowe dziecko. WIEK DOJRZAŁY Ciąże matek dojrzałych są obarczone większym ryzkiem powikłań, takimi jak cukrzyca ciążowa, nadciśnienie, łożysko przodujące, przedwczesny poród. Są również obarczone większym ryzykiem wystąpienia wad płodu, mających źródło genetyczne. Świadome odroczenie decyzji o ciąży zwiększa szanse niepowodzenia w rozrodzie. Jeżeli kobieta zdecyduje się na wspomaganie, np. poprzez leczenie hormonalne, inseminację czy in vitro, musi mieć świadomość, że z każdym rokiem jej życia spadają szanse powodzenia. Przyczyną jest m.in. rezerwa jajnikowa, czyli ilość komórek jajowych, jaką przez całe życie produkują jajniki. Obniża się ona już ok. 20 roku życia. Wyraźnie negatywnie wpływa na nią palenie tytoniu. Do czynników mających wpływ na rezerwę, zalicza się operacje jajników, np. usuwanie torbieli. Stosowana do niedawna elektrokoagulacja naczyń krwionośnych w jajnikach dziś uznawana za błąd w sztuce także ją obniża. Na poziom rezerwy wskazują poziomy hormonów AMH i FSH. Odroczenie decyzji o ciąży to także zwiększone ryzyko poronień (np. poprzez rozwijającą się endometriozę chorobę śluzówki macicy) oraz problemy z donoszeniem ciąży. Największe ryzyko urodzenia przedwcześnie dotyczy właśnie matek późnych (oraz bardzo młodych). Pierwszy poród około 40. roku życia często ze względu na powikłania ciąży lub współistnienie chorób przewlekłych, np. nadciśnienie tętnicze, choroby tarczycy, wady wzroku, skrzywienia kręgosłupa, cukrzycy jest porodem przez cesarskie cięcie, czyli metodą niosącą ryzyko. Dziś istnieją już kliniczne dowody na to, że dzieci urodzone tą metodą częściej zapadają na astmę. Poza tym cesarskie cięcie osłabia mięsień ALPENPHARMA_Calcimed Osteo Direct_Reklama Prasowa 205x73_2722L_02_press.pdf :47 REKLAMA macicy, co może utrudniać zajście i/lub donoszenie kolejnej ciąży. Pierwsza ciąża, po 35. roku życia to zwiększone ryzyko aberracji chromosomowych, tzw. trisomnii, czyli zespołu Downa, zespołu Edwarda i zespołu Pataua mówi dr Anna Zygler-Przysucha, specjalista ginekolog położnik z przychodni Novum w Warszawie (specjalizującej się w leczeniu niepłodności) oraz ze Szpitala Bielańskiego w Warszawie. Przy dostępnej diagnostyce prenatalnej można uzyskać odpowiedź dotyczącą zdrowia dziecka. W Polsce nie wszyscy lekarze chętnie kierują pacjentki po 35. roku życia na takie badania (mimo refundacji w NFZ). Wiele wad czy chorób płodu można leczyć już w okresie prenatalnym. Różny jest też stopień inwazyjności badań prenatalnych. Test PAPPA (badanie USG połączone z testem hormonalnym z krwi obwodowej) jest zupełnie nieinwazyjny. Natomiast amniopunkcja (pobranie płynu owodniowego poprzez nakłucie powłok brzusznych) już tak, generuje bowiem ok. 0,1-0,2% poronień lub porodów przedwczesnych. Rzadko wspomina się, że wiek ojca także ma znaczenie. Jakość plemników wyraźnie koreluje z przeżytymi latami. Często do zapłodnienia nie może dojść przez czynniki występujące u obu stron. PODSUMOWANIE Jakie jest zatem rozwiązanie optymalne? Nie należy demonizować późnych ciąż. Kobiety około 40. roku życia mogą zajść w ciążę samoistnie i donosić oraz urodzić zdrowe dziecko. Należy po prostu brać pod uwagę, że podejmowanie decyzji o macierzyństwie po 35. roku życia może, choć nie musi generować komplikacji. Wskazane jest nieodraczanie decyzji o ciąży, jeżeli nie ma do tego wyraźnych sugestii medycznych lub jeżeli nie zadecyduje za nas los. 17

18 STREFA ZDROWIA SENIORA DOBRZE BYĆ DZIADKIEM MOŻE BYĆ WZOREM, przewodnikiem, autorytetem, ale może też zostać odsunięty na dalszy plan. Dziadek nie ma wyręczać ojca i matki w wychowywaniu dzieci, ale może pomóc w kształtowaniu charakteru wnuków. Tylko jak? Tekst: Katarzyna Szczerbowska K Kiedy rodzi się wnuk i gdy wszyscy angażują się w opiekę nad dzieckiem, dziadek często trafia na rodzinny margines. To zwykle babcie spacerują z wózkami, siedzą przy piaskownicy w parku, wożą wnuki do przedszkola. Po co wnukom dziadek? Najstarszy mężczyzna w rodzinie może być opiekunem nie do przecenienia. Zwykle jest już wtedy w wieku, kiedy ma się przemyślane życie, wie, co jest w nim istotne, a za czym nie warto gonić, ma dystans do siebie i wewnętrzny spokój. Ma wiele wspomnień, którymi może zabawiać wnuczkę czy wnuka, a także pasje, którymi może go zarazić. 18 Nie ciąży na nim obowiązek wychowania wnuka. Może za to obdarzyć go bezwarunkową miłością i pełną akceptacją, która stanie się kapitałem dziecka na całe życie, jego siłą napędową. W trudnych momentach zawsze będzie mógł pomyśleć o miłości dziadka. Dziadek może wziąć na siebie rolę przewodnika po świecie, przekazać tradycje i obyczaje, zarówno rodzinne, jak i społeczne, wartości moralne, religijne, a także pomóc poznać zasady rządzące światem. To od niego można dowiedzieć się, co to jest patriotyzm. On także kształtuje poczucie trwałości rodziny i własnej toż-

19 Najstarszy mężczyzna w rodzinie może być opiekunem nie do przecenienia (...) Ma dystans do siebie, a także pasje, którymi może zarazić swojego wnuka. samości wnuków, opowiadając o sobie, swoich rodzicach i dziadkach. Może przy tym wnosić w życie wnuka atmosferę spokoju i bezpieczeństwa. Dziadkowie uczą też tolerancji i szacunku do ludzi. Niekiedy są powolni, schorowani, nie potrafią sprawnie wykonać niektórych czynności. Wnuczek kontaktując się z nimi, uczy się, że nie wszyscy są sprawni i doskonali, że ludzie mogą potrzebować pomocy. To, co sprawia nam największe kłopoty w opiece nad dzieckiem, może okazać się najbardziej bezcenne. Problemy zdrowotne mogą nam uniemożliwiać na przykład wyjechanie z wnukiem na wakacje, ale za to mogą go nauczyć empatii. Jak być idealnym dziadkiem? Przede wszystkim należy być sobą. Dzieci z łatwością wyczuwają każdą nutę fałszu i nie lubią sztuczności. Relację z wnukiem najlepiej budować na rozmawianiu. Najlepszą taktyką jest opowiadanie o sobie. Mogą to być wspomnienia z dzieciństwa lub podróży, opinie o świecie, opowieści o pasjach. Kiedy zaczniemy rozmowę z dzieckiem od pytań typu: jak było w przedszkolu, możemy liczyć co najwyżej na zdawkową odpowiedź. Jeżeli natomiast zaczniemy opowiadać o tym, w co się bawiliśmy w dzieciństwie, wnuk czy wnuczka także chętnie (i ze szczegółami) opisze nam swoje przedszkolne przygody. Wnuki wyzwalają w nas wielkie emocje: miłość, radość, tkliwość, opiekuńczość są naszym szczęściem. W gotowości do tego, by zrobić wszystko, żeby były zdrowe, wesołe i dobrze się rozwijały, nie zapominajmy jednak o sobie. Szanując siebie, swój czas, dbając o siebie, budzimy szacunek innych dzieci i wnuków. Tylko szczęśliwy dziadek może być dobrym dziadkiem. IDEALNY DZIADEK... wspiera rodziców Jest lojalny wobec rodziców dziecka, nie kwestionuje ich metod wychowawczych, nie narzuca im swoich rozwiązań, nawet jeśli uważa je za doskonałe. zachowuje spokój Unika bycia spiętym i nadopiekuńczym. Dziadkowie często nadmiernie boją się o bezpieczeństwo swoich wnuków i wyręczają je. Aby dziecko było samodzielne, trzeba czasem podejmować odważne decyzje, dać mu działać samodzielnie, pozwolić popełnić błąd. Człowiek przecież uczy się m.in. na błędach. stawia na rozwój Stara się odpowiadać na wszystkie pytania wnuczki czy wnuka, tłumaczy zagadnienia, których dziecko jest ciekawe, prowokuje do rozmowy. Często to dziadek, jako jedyny w rodzinie ma czas, by uważnie wysłuchać wnuka. Może się zdarzyć, że wnuk będzie w czymś lepiej zorientowany niż ty. Poproś go wtedy o wyjaśnienia. Będzie szczęśliwy i dumny z tego, że on także może ciebie czegoś nauczyć. dba o atrakcje Wypełnia czas spędzany z wnukiem w ciekawy sposób. Zabiera go na wystawy, do ogrodu zoologicznego. Przy okazji wspólnego wyjazdu na wakacje może nauczyć wnuka pływać, jeździć na rowerze, rozpoznawać grzyby. szanuje swój czas Nie pozwala zepchnąć na siebie całego ciężaru opieki i wychowania wnuka. Dziecko będzie się prawidłowo rozwijać, jeśli to z rodzicami będzie miało dobry kontakt. Dziadek, który ogranicza całą swoją aktywność do pomocy dzieciom i wnukom, musi się liczyć z tym, że gdy jego opieka przestanie być niezbędna, może zostać odsunięty na boczny tor. jest cierpliwy i radosny Przychodząc do dziecka, zostawia za drzwiami problemy i zmartwienia. Zajmując się dzieckiem z radością, zaraża się je swoim nastrojem i zwiększa się jego poczucie bezpieczeństwa. 19

20 STREFA ZDROWIA SENIORA BEZPIECZNE UPAŁY PRZEBYWANIE NA SŁOŃCU i wysokie temperatury są szczególnie niebezpieczne dla osób starszych. Oto praktyczne wskazówki, których zastosowanie pomoże ci przetrwać fale upałów. Tekst: Agnieszka Senderska P Przed upałami należy nie tylko uciekać, ale również zapobiegać ich negatywnym skutkom. Wysokie temperatury szczególnie zagrażają osobom starszym, zwłaszcza mieszkańcom miast, gdzie każdego lata odnotowuje się liczne interwencje medyczne, a także zgony. Podpowiadamy, jakie kroki należy przedsięwziąć, by chronić zdrowie swoje i najbliższych (podopiecznych). SPRAWDŹ, CZY JESTEŚ W GRUPIE RYZYKA? Wśród seniorów najbardziej narażonych na ryzyko zdrowotne z powodu nadmiernego gorąca znajdują się osoby z nadwagą, powyżej 75. roku życia, ze schorzeniami kardiologicznymi, z występującą demencją, pacjenci po wylewie, udarze mózgu lub po zawale serca. Upały nie sprzyjają też osobom ze schorzeniami płuc, cukrzycą lub z niewydolnością nerek. Specjalną uwagą powinny być objęte osoby, które nie są w stanie chodzić, mają otwarte odleżyny, chorobę Parkinsona lub schorzenia psychiatryczne. Lejący się z nieba żar może być niebezpieczny także dla pacjentów przyjmujących więcej niż cztery różne rodzaje leków. Wzmożona czujność i obserwacja wymagana jest nie tylko w ciągu dnia, ale również w nocy, gdy wysoka temperatura nie odpuszcza. 20 ZADBAJ O KOMFORT W DOMU Co zrobić, aby mieszkanie stało się prawdziwym schronieniem? Należy zamykać żaluzje i zaciągać zasłony lub rolety. Skuteczne jest także zamknięcie i zasłonięcie okien, zwłaszcza tych wychodzących na słoneczną stronę. Jeśli posiadasz klimatyzator, optymalnie jest nastawienie temperatury w zakresie około 24 stopni C. Aby zapobiec przeziębieniu, należy jednak unikać zbyt długiego czasu chłodzenia powietrza. Gdy temperatura staje się nie do zniesienia, dobrze jest włączyć wentylator. Ma to jednak sens tylko wtedy, jeśli temperatura nie przekracza 30 stopni. GRUNT TO DOBRE NAWYKI! Podstawowym zaleceniem jest picie odpowiedniej ilości płynów (minimum dwa litry wody dziennie), a także niewielkiej ilości soków owocowych. Alkohol? Zdecydowanie od-