Komputerowe projektowanie układów elektronicznych. 1. Wprowadzenie. Zasady zaliczenia. Plan wykładu

Transkrypt

1 Komputerowe projektowanie układów elektronicznych Elektronika i telekomunikacja studia zaoczne semestr VI mgr inŝ. Łukasz Starzak Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych al. Politechniki 11 Akwarium, VI p., pok. tel. (4 61) 6 0, poczta: starzak@dmcs.p.lodz.pl neo.dmcs.p.lodz.pl/~starzak 1. Wprowadzenie Plan wykładu I. Wprowadzenie do pakietu MicroSim II. Opis obwodów elektronicznych i uruchamianie analiz w standardzie SPICE III. Modelowanie elementów elektronicznych IV. Algorytmy symulacji układów elektronicznych V. Technika komputerowa w projektowaniu układów elektronicznych Wiadomości potrzebne do wykonania zadań laboratoryjnych Strona internetowa przedmiotu Zasady zaliczenia Laboratorium sprawozdanie systematyczność pracy (karty pracy) aktywność obecność obowiązkowa Wykład kolokwium prace domowe aktywność 1

2 Literatura Porębski J., Korohoda P. Spice : program analizy nieliniowej układów elektronicznych. Wyd. 5 zm. Warszawa : Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Napieralski A. Analiza i projektowanie komputerowe układów elektronicznych przy pomocy programu SPICE. Łódź : Wydawnictwa Politechniki Łódzkiej, 199. Król A., Moczko J. PSpice : symulacja i optymalizacja układów elektronicznych. Poznań : Nakom, 000. Walczak J., Pasko M. Komputerowa analiza obwodów elektrycznych z wykorzystaniem programu SPICE : zagadnienia podstawowe. Wyd.. Gliwice : Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, 00. Walczak J., Pasko M. Zastosowanie programu SPICE w analizie obwodów elektrycznych i elektronicznych. Gliwice : Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, 00. Quarles T., Newton A.R., Pederson D.O., Sangiovanni-Vincentelli A. SPICE Version f User s Manual. Berkeley, CA, USA: Department of Electrical Engineering and Computer Sciences, University of California, May 199. [dostępne w internecie] 4 Oznaczenia [] opcjonalne elementy deklaracji moŝna pominąć alternatywa naleŝy wpisać jedno z wyraŝeń rozdzielonych tym znakiem + kontynuacja poprzedniej linii (jak w plikach CIR) zwykła czcionka dosłowny tekst do wpisania kursywa oznaczenie parametru, za który trzeba podstawić odpowiednią wartość liczbową lub tekstową 5. PSPICE podstawy opisu obwodów i analiz SPICE Simulation Program with Integrated Circuit Emphasis = program symulacyjny z naciskiem na układy scalone Uniwersalny symulator obwodów elektrycznych i elektronicznych opracowany na uniwersytecie w Berkeley (USA) Standard opisu obwodów elektronicznych i określania parametrów analiz (symulacji) PSPICE jedna z odmian szczególnych (zarówno symulatora jako i standardu opisu) Wykład opiera się na symulatorze PSPICE w wersji z pakietu MicroSim 6

3 Pakiet MicroSim Składniki Design Manager zarządzanie projektami PSpice A/D właściwy symulator Text Editor edytor tekstu (pliki wejściowe, wyjściowe pliki tekstowe, definicje modeli) Schematic Editor edytor schematów (pliki wejściowe) Probe wyświetlanie i obróbka wyników Parts modelowanie elementów Stimulus Editor definiowanie wymuszeń Message Viewer wyświetla komunikaty symulatora UŜywamy wersji 8.0 Wersja demonstracyjna posiada pewne ograniczenia (liczba węzłów i elementów, modele) 7 Podstawy tworzenia tekstowych plików wejściowych W pakiecie MicroSim rozszerzenie CIR Struktura pliku wiersz tytułowy z dowolnym tekstem dowolna liczba linii opisujących elementy obwodu (rozpoczynają się od litery) lub zawierających instrukcje (rozpoczynają się od kropki) kolejność tych linii nie jest istotna słowo kluczowe.end jedna pusta linia Konwencje duŝe/małe litery nie mają znaczenia cp1 cp1 Cp1 CP1 moŝna uŝywać tylko liter od a do z (bez polskich) 8 Podstawy tworzenia tekstowych plików wejściowych Konwencje c.d. identyfikatory (nazwy) nie mogą się zaczynać cyfrą, oprócz nazw węzłów składających się z samych cyfr plus (+) oznacza, Ŝe linia jest kontynuacją poprzedniej (nie dotyczy linii z *) D1 1 0 D1 1 0 MD 10 + MD 10 gwiazdka (*) jako pierwszy znak linii oznacza, Ŝe cała linia jest komentarzem * Ten tekst nie liczy sie jako opis obwodu średnik (;) oznacza początek komentarza zajmującego końcową część linii D1 1 0 MD 10 ; to jest komentarz ktory nie liczy ; sie jako opis obwodu 9

4 Węzły Przed rozpoczęciem wprowadzania opisu obwodu, naleŝy w nim wyróŝnić węzły i przyporządkować kaŝdemu z nich inne oznaczenie Dwa węzły mogą być ze sobą połączone tylko poprzez elementy (nie mogą być połączone bezpośrednio przewodem) Aby zewrzeć dwa węzły, naleŝy między nie włączyć niezaleŝne źródło napięcia o stałej wartości 0 W obwodzie musi być węzeł odniesienia, oznaczony cyfrą 0 Węzeł odniesienia ma zawsze potencjał równy 0 V, a pozostałe potencjały są liczone względem niego Pozostałe węzły moŝna dowolnie oznaczać liczbami lub tekstowo W programie Probe pojawiają się dodatkowe, alternatywne nazwy węzłów w formacie: Voznaczenie_końcówki(oznaczenie_elementu) 10 Liczby Ułamek dziesiętny z kropką Formaty zapisu InŜynierski M K 45U Naukowy 1.05E0 1.05E E.589E4.45E-4 xey x 10 y Potęga 10 1 tera T Jednostki Po liczbie (bez spacji) moŝe następować lub nie następować dowolny ciąg znaków. Ciąg ten w analizie obwodu jest ignorowany. Np. rezystancję moŝna podać jako: 150mOhm, 150momow, 150mfaradow, 150e-woltow, 150m wszystkie zostaną zinterpretowane jako 150 mω Oznaczenia przedrostków w formacie inŝynierskim Przedrostek femto piko nano mikro mili kilo mega giga Ozn. tradycyjne f p n µ m k M G Ozn. SPICE F P N U M K MEG G T 11 Opis elementów biernych (podstawy) Opornik liniowy R Roznaczenie plus minus wartość oznaczenie dowolny ciąg liter i cyfr plus numer węzła odpowiadającego końcówce umownie dodatniej (w programie Probe oznaczenie 1 ) minus numer węzła odpowiadającego końcówce umownie ujemnej (w programie Probe oznaczenie ) wartość wartość rezystancji w omach I(R1) R1 1k V1(R1)-V(R1) 6 R1 6 1.kOhm R1 6 1.K Prąd zawsze strzałkowany przeciwnie do napięcia dotyczy wszystkich elementów dwukońcówkowych 1 4

5 Opis elementów biernych (podstawy) Kondensator bezstratny C Coznaczenie plus minus wartość wartość wartość pojemności w faradach CDEC 47n ZAS 0 I(CDEC) V1(CDEC)-V(CDEC) Cewka idealna L Loznaczenie plus minus wartość wartość wartość indukcyjności w henrach B I(L) L 0µ V1(L)-V(L1) L CDEC ZAS 0 47nF L B L 0uH 1 Opis elementów biernych (podstawy) SprzęŜenie magnetyczne K Koznaczenie cewka_1 cewka_n współczynnik oznaczenie dowolny ciąg liter i cyfr cewka_1 cewka_n oznaczenia kolejnych cewek sprzęŝonych współczynnik współczynnik sprzęŝenia (dla transformatorów zwykle przyjmuje się 1 lub 0,99) na podstawie współczynnika sprzęŝenia obliczana jest indukcyjność wzajemna K45=1 1 M ij = k Li L j L4 500µ L5 1m L U L M K45 L4 L Opis źródeł (podstawy) NiezaleŜne źródło napięcia V NiezaleŜne źródło prądu I Voznaczenie plus minus [definicja] Ioznaczenie plus minus [definicja] oznaczenie dowolny ciąg liter i cyfr plus, minus w programie Probe: 1, uwaga na strzałkowanie prądu; plus i minus odnoszą się do napięcia na elemencie VCC ZR I(VCC) I(I1) VCC VCC VCC MASA I1 I1 ZR1 ZR MASA ZR1 15 5

6 Opis źródeł (podstawy) Definicja Identyczna postać dla obu typów źródeł JeŜeli definicja nie jest podana, źródło ma wartość 0 Zerowe źródło napięcia wykorzystuje się do pomiaru prądu w gałęzi, jeŝeli nie jest to moŝliwe w inny sposób Źródło napięcia/prądu stałego definicja := [DC] [wartość] wartość napięcie w woltach / prąd w amperach Źródło napięcia/prądu sinusoidalnie zmiennego definicja := SIN (składowa_stała amplituda częstotliwość) amplituda wartość maksymalna składowej przemiennej (nie peak-to-peak) częstotliwość częstotliwość w hercach Dokładniejsze omówienie w dalszym ciągu wykładu 16 Przykład 1 0??????? RW1 50R RW 600k??? I 5 ma R1A 70R V1 V R 0M8 R1B 1k 17 Przykład 1??? 1 RW1 50R RW 600k V1 1 0 DC V RW1 1 50Ohm V1 V I 5 ma R1A 70R 4 R 0M8 RW 600kOhm I 5mA R1A 4 70Ohm R1B 1k R1B 4 0 1kOhm R 0 0.8MegOhm

7 Przykład 0??????? L1 40µ C1 0m??? R1 R VWE SIN RWY k VWE: składowa stała 0,5 V amplituda składowej przemiennej 10, V częstotliwość 5 khz 19 Przykład???? WEJ L1 40µ R1 R SROD C1 0m WYJ VWE WEJ 0 + SIN (0.5V 10.V 5kHz) L1 WEJ SROD 40uH VWE SIN RWY k R1 WEJ SROD.Ohm C1 SROD WYJ 0.mF 0 RWY WYJ 0.kOhm VWE: składowa stała 0,5 V amplituda składowej przemiennej 10, V częstotliwość 5 khz 0 Opis elementów półprzewodnikowych Dioda (nie rozróŝnia się rodzajów) D Doznaczenie anoda katoda nazwa_modelu oznaczenie dowolny ciąg liter i cyfr anoda, katoda numery odpowiednich węzłów w obwodzie (w programie Probe oznaczenia 1, ) nazwa_modelu nazwa modelu zawierającego informacje o charakterystykach konkretnej diody; model ten musi być zdefiniowany instrukcją MODEL Instrukcja MODEL.MODEL nazwa_modelu rodzaj_elementu + [parametry_elementu] Przykładowa definicja diody z domyślnymi parametrami:.model MODELDIODY D I(D4) D4 1N4148 V1(D4)-V(D4) 5 D4 5 MOD_1N4148.MODEL MOD_1N4148 D 1 7

8 Ograniczenia konfiguracji obwodów KaŜdy węzeł musi posiadać ścieŝkę do węzła odniesienia (0) dla składowej stałej Błąd: Node is floating Rozwiązanie: masy oddzielnych obwodów połączyć opornikami o duŝej wartości (np. 10 MΩ) Nie moŝe istnieć pętla złoŝona z samych źródeł napięcia (V, E, H) i/lub cewek (L) Błąd: Voltage source and/or inductor loop involving Rozwiązanie: Włączyć w szereg opornik o małej wartości (np. 1 µω, 1 mω) Nie moŝe istnieć przekrój złoŝony z samych źródeł prądu (I, F, G) i/lub kondensatorów (C) Błąd: Node is floating (źródła prądowe i kondensatory to dla składowej stałej rozwarcia) Takie obwody nie występują w przyrodzie; naleŝy włączyć opornik równolegle do przekroju Analizy Analiza obwodu obliczenia, w wyniku których otrzymujemy informację o odpowiedzi obwodu na znajdujące się w nim wymuszenia Standardowe analizy symulatorów SPICE OP punktu pracy wyznacza ustalony punkt pracy dla składowej stałej (stałe potencjały węzłów względem węzła odniesienia 0 ) DC stałoprądowa (=dla składowej stałej) jak OP, jednak moŝna wykonać serię symulacji dla podanego zbioru wymuszeń (zbioru wartości źródeł) AC częstotliwościowa (=dla składowej przemiennej) wyznacza odpowiedź częstotliwościową (amplituda i faza potencjału kaŝdego węzła dla poszczególnych częstotliwości) TRAN czasowa (=przejściowa, stanów przejściowych) wyznacza odpowiedź w funkcji czasu (przebiegi potencjałów jak na oscyloskopie) Uruchamianie analiz (podstawy) Analiza OP.OP uruchamia się zawsze, nawet bez komendy OP; komenda powoduje pojawienie się dodatkowych danych wyjściowych nie generuje Ŝadnego wykresu, gdyŝ jest to pojedynczy punkt pracy = zestaw potencjałów węzłów Analiza DC.DC źródło wartość_początkowa wartość_końcowa + krok źródło nazwa niezaleŝnego źródła napięcia lub prądu, którego wartość ma być zmieniana napięcie/prąd podanego źródła będzie zmieniany od wartości_początkowej do wartości_końcowej co krok woltów/amperów i dla kaŝdej z tych wartości zostanie wykonana analiza OP aby wygenerować dane do wykresu dla programu Probe, naleŝy jeszcze dodać instrukcję PROBE 4 8

9 Przykład Kompletny plik wejściowy 0??????? D1 MBR150??? RF 10R RDH 90k VIN CF 1m RDL 10k 1. Model diody z domyślnymi parametrami. Analiza: dla składowej stałej z napięciem źródła VIN zmieniającym się od 6 do 4 V 5 Przykład Kompletny plik wejściowy??? 1 VIN D1 MBR150 RF 10R CF 1m 0 RDH 90k 4 RDL 10k PRZYKLAD VIN 1 0 D1 1 MBR150.MODEL MBR150 D RF 10Ohm CF 0 1mF RDH 4 90kOhm RDL kOhm.DC VIN -6V 4V 0.1V.PROBE.END 1. Model diody z domyślnymi parametrami. Analiza: dla składowej stałej z napięciem źródła VIN zmieniającym się od 6 do 4 V 6 9