KONWERSJA BIOMASY W PROCESIE DWUSTOPNIOWEJ FERMENTACJI WODOROWEJ
|
|
- Marta Rogowska
- 4 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 biomasa, fermentacja wodorowa, energia odnawialna Krzysztof URBANIEC, Robert GRABARCZYK KONWERSJA BIOMASY W PROCESIE DWUSTOPNIOWEJ FERMENTACJI WODOROWEJ Jedną z obiecujących metod otrzymywania wodoru przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii jest dwustopniowa fermentacja biomasy zawierającej węglowodany, które mogą być przetworzone do cukrów prostych. Dwustopniowy proces produkcyjny obejmuje fermentację termofilną i następującą po niej fotofermentację. Cechą charakterystyczną fotofermentacji jest wykorzystanie tzw. bakterii fotoheterotroficznych, które czerpiąc energię ze światła katalizują reakcje konwersji kwasów organicznych. W pracy przedstawiono mechanizm dwustopniowej fermentacji wodorowej, przybliżono charakterystykę potencjalnych surowców oraz przeprowadzono analizę danych klimatycznych trzech miast europejskich pod kątem wykorzystania energii słonecznej w procesie fotofermentacji. 1. FERMENTACJA WODOROWA 1.1. TERMOFILNA FERMENTACJA WODOROWA Podczas fermentacji termofilnej z cukrów prostych powstaje wodór, ditlenek węgla i kwasy organiczne [1]. Wykorzystuje się do tego celu termofilne bakterie heterotroficzne, dla których optymalna temperatura funkcjonowania mieści się w zakresie 70-80ºC. Poniżej podano równanie reakcji fermentacji glukozy z kwasem octowym jako produktem ubocznym. C 6 H 12 O 6 + 2H 2 O 4H 2 + 2CH 3 COOH + 2CO 2 Zgodnie z powyższym równaniem, maksymalna wydajności wodoru wynosi 4 mole wodoru na 1 mol substratu. Wyniki dotychczas prowadzonych eksperymentów Politechnika Warszawska, Centrum Doskonałości CERED, Jachowicza 2/4, Płock
2 laboratoryjnych wskazują, iż rzeczywista wydajność wodoru jest nieco niższa i wynosi około 90-95% teoretycznej wartości. Niekorzystną cechą fermentacji termofilnej jest konieczność utrzymywania niskiego ciśnienia cząstkowego wytwarzanego wodoru, poniżej 50kPa, ze względu na występowanie zjawiska inhibicji z udziałem produktu. Redukcję ciśnienia cząstkowego wodoru można osiągnąć poprzez przepłukiwanie bioreaktora gazem obojętnym, stripping bądź poprzez prowadzenie procesu pod ciśnieniem niższym od atmosferycznego FOTOFERMENTACJA WODOROWA Fotofermentacja wodorowa polega na rozkładzie kwasów organicznych do wodoru i ditlenku węgla na skutek funkcjonowania bakterii fotoheterotroficznych (tzw. bakterie purpurowe). Czerpią one energię promieniowania elektromagnetycznego w zakresie długości fal nm, przy czym optymalny zakres temperatury procesu to 30-35ºC. Zakładając, że substratem reakcji jest kwas octowy, zapis chemiczny fotofermentacji jest następujący: CH 3 COOH + 2H 2 O 4H 2 + 2CO 2 Jak wynika z równania, maksymalna wydajność wodoru w fotofermentacji wynosi 4 mole wodoru na 1 mol kwasu octowego. Rzeczywista wydajność fotofermentacji wynosi około 75% teoretycznej wartości. Prace eksperymentalne nad fotofermentacją wodorową pozwoliły na wyznaczenie teoretycznego współczynnika konwersji światła słonecznego do wodoru, którego wartość wynosi 10% [2]. W oparciu o dane nt. promieniowania słonecznego dla danego położenia geograficznego można wyznaczyć potencjał produkcji wodoru z jednostki powierzchni, na którą pada promieniowanie słoneczne. Przy takim podejściu należy również uwzględnić fakt, że jedynie 65% energii otrzymywanej z całego widma promieniowania słonecznego przypada na zakres długości fal nm, wykorzystywany przez bakterie fotofermentacyjne. Podstawowe wielkości charakteryzujące promieniowanie słoneczne to: nasłonecznienie (inne określenie to suma promieniowania), czyli ilość energii promieniowania słonecznego docierająca na jednostkę powierzchni w ciągu określonego czasu, długość dnia, usłonecznienie, czyli liczba godzin z bezpośrednio widoczną operacją słoneczną w ciągu danego okresu czasu.
3 Istotnym parametrem mającym również wpływ na fotofermentację jest temperatura zewnętrzna, od której zależy zużycie energii przez fotobioreaktor. W Tabeli 1 zestawiono dane dotyczące promieniowania słonecznego oraz temperatury zewnętrznej dla trzech miast europejskich: Sztokholmu, Warszawy oraz Aten. Tabela 1. Charakterystyka promieniowania słonecznego* oraz wartości temperatury zewnętrznej dla wybranych miast europejskich [3] Table 1. Data of solar radiation* and ambient temperature for selected European cities [3] Lokalizacja Sztokholm/Warszawa/Ateny Miesiąc Nasłonecznienie dzienne, MJ/m 2 Temperatura zewnętrzna, ºC Styczeń 1,15/1,91/6,3-2,8/-3,3/9,3 Luty 3,42/3,49/9,43-3/-2,1/9,8 Marzec 8,06/8,32/13,75 0,1/1,9/11,7 Kwiecień 13,25/11,95/18,54 4,6/7,7/15,5 Maj 19,04/16,42/23,08 10,7/13,5/20,2 Czerwiec 23,69/19,3/24,62 15,6/16,7/24,6 Lipiec 20,12/18,18/24,77 17,2/18/27 Sierpień 16,27/16,45/22,25 16,2/17,3/26,6 Wrzesień 9,72/10,4/17,5 11,9/13,1/23,3 Październik 4,46/4,1/12,17 7,5/8,2/18,3 Listopad 1,66/2,12/8,39 2,6/3,2/14,4 Grudzień 0,83/1,33/6,08-1/-0,9/11,1 Usłonecznienie roczne, h 1884/1573/2891 * - średnie parametry promieniowania słonecznego całkowitego (bezpośredniego i rozproszonego łącznie) docierającego do powierzchni poziomej * - average parameters of total solar radiation (direct and scattered) on horizontal surface Dane z Tabeli 1 posłużyły do oszacowania potencjału produkcji wodoru w procesie fotofermentacji z 1 hektara powierzchni fotobioreaktorów usytuowanych poziomo. Ilość energii możliwej do wykorzystania w fotobioreaktorach przeliczono na ilość wodoru w oparciu o ciepło spalania, które wynosi 142 MJ/kg. Z wyników przedstawionych w Tabeli 2 można wyciągnąć wnioski, że do wytworzenia tej samej ilości wodoru w okolicach Sztokholmu lub Warszawy potrzebne są fotobioreaktory o powierzchni większej o 50-60% w stosunku do podobnych urządzeń zainstalowanych w okolicach Aten.
4 Tabela 2. Potencjał produkcji wodoru w procesie fotofermentacji dla wybranych miast europejskich Table 2. Potential of hydrogen production via photofermentation for selected European cities Potencjał produkcji wodoru, kg/ha Miesiąc Sztokholm Warszawa Ateny Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień Potencjał roczny, kg/ha DWUSTOPNIOWA FERMENTACJA WODOROWA Ponieważ substratami do fotofermentacji są produkty fermentacji termofilnej, tj. kwasy organiczne, zatem te dwa procesy można kojarzyć ze sobą według schematu przedstawionego na Rysunku 1. CO 2 Wzbogacanie gazu H 2 H 2 + CO 2 H 2 + CO 2 światło Biomasa Obróbka wstępna biomasy Fermentacja termofilna Fotofermentacja Frakcja stała Pozostałość pofermentacyjna Rys. 1. Koncepcja dwustopniowej fermentacji wodorowej Fig. 2. Two-stage hydrogen fermentation
5 Zastosowanie fermentacji dwustopniowej umożliwia pozyskanie 70% wodoru zawartego w węglowodanach dostarczanych do procesu. W oparciu o dostępne dane eksperymentalne oraz analizy techniczne można przewidywać, że proces produkcji wodoru oparty na dwustopniowej fermentacji wodorowej powinien obejmować następujące główne etapy [4]: obróbkę wstępną biomasy w celu otrzymania zdatnych do fermentacji cukrów prostych wraz z frakcją niefermentującą, fermentację termofilną, w której zdatna do fermentacji część surowca jest przetwarzana do gazu wodorowego i kwasów organicznych, fotofermentację, w której kwasy organiczne są przetwarzane do gazu wodorowego, wzbogacanie gazu wodorowego w celu otrzymania produktu o określonej charakterystyce, oddzielanie i obróbkę frakcji niezdatnej do fermentacji. Badania nad fermentacyjną produkcją wodoru z biomasy otrzymały wsparcie finansowe ze środków Szóstego Programu Ramowego Unii Europejskiej. W styczniu 2006 roku rozpoczął się pięcioletni projekt badawczy zatytułowany Nietermiczna produkcja wodoru z biomasy HYVOLUTION [5]. Prace są koordynowane przez holenderską jednostkę badawczą Agrotechnology and Food Innovations, działającą przy Uniwersytecie Wageningen. Celem projektu jest stworzenie dokumentacji technicznej umożliwiającej zbudowanie pilotowej instalacji do produkcji wodoru w oparciu o dwustopniową fermentację wodorową. 2. CHARAKTERYSTYKA SUROWCÓW DO FERMENTACJI WODOROWEJ Ze względu na skład chemiczny wyróżnia się trzy rodzaje biomasy, które mogą być wykorzystane jako surowce do fermentacji termofilnej: biomasa zawierająca głównie cukry proste i dwucukry, biomasa skrobiowa, biomasa lignocelulozowa. Do pierwszego rodzaju zalicza się przede wszystkim buraki cukrowe, słodkie sorgo i trzcinę cukrową. Typowymi przedstawicielami biomasy skrobiowej są ziemniaki i ziarna zbóż, natomiast biomasa lignocelulozowa to między innymi drewno, słoma i trawy. Różnego rodzaju odpady i produkty uboczne przetwórstwa rolno-spożywczego również mogą być wykorzystane jako surowiec do fermentacji wodorowej - jako przykłady można wymienić wysłodki buraczane, melas, obierki ziemniaczane, otręby, młóto browarniane. W Tabeli 3 przedstawiono zawartość mono- i polisacharydów
6 oraz ligniny dla wybranych surowców. Zawartości poszczególnych składników ujęto w przeliczeniu na suchą masę. Podano również zawartości wody w biomasie świeżej. Tabela 3. Charakterystyka wybranych rodzajów biomasy [6] Table 3. Data of selected kinds of biomass [6] Składniki w suchej masie, % Buraki cukrowe Ziemniaki skrobiowe Surowiec Wysłodki prasowane Słoma pszenna Sacharoza Skrobia Celuloza ~4 ~ Hemiceluloza ~ Lignina ~ Zawartość wody w świeżej biomasie, % Ponieważ właściwymi substratami do fermentacji termofilnej są cukry proste, fermentacja biomasy musi być poprzedzona obróbką wstępną, której końcowym produktem będzie wodny roztwór cukrów prostych. W przypadku biomasy, której głównym składnikiem są monosacharydy, obróbka wstępna polega na zastosowaniu nieskomplikowanego procesu ekstrakcji, którego celem jest pozyskanie zdatnego do fermentacji soku cukrowego. Obróbka biomasy skrobiowej i lignocelulozowej wymaga zastosowania zarówno metod mechanicznych jak i chemicznych. Celem obróbki mechanicznej jest rozdrobnienie biomasy, a obróbki chemicznej - konwersja polisacharydów do monosacharydów w procesie hydrolizy. Hydroliza skrobi i celulozy do glukozy odbywa się zgodnie z poniższą reakcją: (C 6 H 10 O 5 ) n + nh 2 O nc 6 H 12 O 6 Ze względu na odmienny charakter wiązań występujących w tych związkach, do spowodowania ich hydrolizy wykorzystuje się różne substancje chemiczne jak rozmaite enzymy, kwasy i inne. Podobny mechanizm występuje w przypadku hydrolizy hemicelulozy, lecz głównym produktem końcowym jest nie glukoza, a ksyloza. W obróbce wstępnej surowców lignocelulozowych, istotnym zagadnieniem jest dokładne oddzielenie ligniny. W przeciwieństwie do skrobi czy celulozy lignina nie jest konwertowana do cukrów prostych, a ponadto jej występowanie w fermentorze może hamować wzrost mikroorganizmów, powodując spadek wydajności wodoru. W oparciu o dane zawarte w Tabeli 3 oraz na podstawie dostępnych danych eksperymentalnych i literaturowych nt. obróbki wstępnej poszczególnych typów
7 surowców, jak również uwzględniając możliwą do osiągnięcia 70% sprawność konwersji substratu w dwustopniowej fermentacji wodorowej, obliczono wydajność wodoru dla czterech omawianych surowców. W przypadku buraków cukrowych przyjęto, że otrzymuje się jedynie sacharozę, natomiast polisacharydy i lignina przechodzą do wysłodków dając tym samym surowiec lignocelulozowy. Dla ziemniaków przyjęto, że konwertowana jest tylko skrobia. Wyniki obliczeń przedstawiono na Rysunku ,9 40 kg H 2 /t biomasy świeżej ,5 13, buraki cukrowe ziemniaki wysłodki prasowane słoma pszenna Rys. 2. Wydajność dwustopniowej fermentacji wodorowej przy sprawności procesu 70% Fig. 2. Hydrogen yield of two-stage fermentation process at 70% efficiency Ocenę techniczną potencjalnych surowców pod kątem ich przydatności do fermentacji wodorowej, przeprowadzano w oparciu o cztery charakterystyczne wielkości opisujące każdy surowiec: teoretyczną wydajność wodoru, obliczaną przy założeniu 100% sprawności obróbki wstępnej oraz procesu dwustopniowego, sprawność obróbki wstępnej, definiowaną jako stosunek rzeczywiście otrzymywanej ilości zdatnych do fermentacji cukrów prostych do ilości teoretycznie możliwej do otrzymania, fermentowalność, określaną poprzez badanie składu chemicznego roztworu fermentacyjnego na obecność zarówno substancji odżywczych i wspomagających fermentację jak również inhibitorów fermentacji, wartość i ilość produktów ubocznych otrzymywanych na etapie przygotowania surowca do fermentacji. Wyniki oceny wybranych surowców, w kolejności malejącej technicznej przydatności do fermentacji są następujące: buraki cukrowe, parowane obierki ziemniaczane, pszenica, miskant, wysłodki buraczane.
8 3. UWAGI KOŃCOWE Fermentacja wodorowa jest stosunkowo nową, intensywnie rozwijaną metodą produkcji wodoru z biomasy. Proces dwustopniowy pozwala na konwersję surowca ze sprawnością rzędu 70%, tj. pozyskiwanie 70% wodoru zawartego w przerabianych węglowodanach. Istnieje wiele rodzajów biomasy i produktów ubocznych przemysłu rolno-spożywczego, które można wykorzystywać jako surowiec do fermentacji termofilnej. W pracy przedstawiono metodę technicznej oceny surowców, według której najwyższą przydatność techniczną wykazują buraki cukrowe. Stosunkowo łatwy proces przygotowania buraków cukrowych do fermentacji jest ich dużą zaletą w przeciwieństwie do surowców lignocelulozowych, gdyż ich przygotowanie do fermentacji nadal jest na etapie badań i rozwoju. W dalszej perspektywie przewiduje się jednak, że to biomasa lignocelulozowa będzie podstawowym surowcem do produkcji biopaliw - w tym wodoru. Jak wykazały obliczenia przeprowadzone w oparciu o dane klimatyczne, duży wpływ na koszty instalacji produkcyjnej będzie miała jej lokalizacja, określająca dostępność światła słonecznego dla fotofermentacji. Lokalizacja w konkretnej strefie klimatycznej określa jednocześnie koszty produkcji różnych rodzajów biomasy. LITERATURA [1] Claassen P.A.M, de Vrije T., Grabarczyk R., Urbaniec K., Development of fermentation based process for biomass conversion to hydrogen gas. Referat przedstawiony na konferencji PRES, Praga, [2] Reith J.H., Wijffels R.H., Barten H., Bio-methane & Bio-hydrogen. Haga, Smiet offset, [3] [4] Wukovits W., Friedl A., Markowski M., Urbaniec K., Ljunggren M., Schumacher M., Zacchi G., Modigell M., Identification of a suitable process scheme for the non-thermal production of biohydrogen. Referat przedstawiony na konferencji PRES, Ischia, [5] Claassen P.A.M., de Vrije T., Non-thermal production of pure hydrogen from biomass: HYVOLUTION. International Journal of Hydrogen Energy, 2007; 41, [6] Urbaniec K., Grabarczyk R., Raw materials for fermentative hydrogen production. Referat przedstawiony na warsztatach projeku EMINENT 2, Veszprem, BIOMASS CONVERSION IN TWO-STAGE HYDROGEN FERMENTATON PROCESS The basics of thermophilic hydrogen fermentation and photofermentation are outlined. Data of solar radiation and ambient temperature for selected European cities is analysed in order to calculate the potential of hydrogen production in photofermentation process. Various types of biomass which can be used as raw materials for hydrogen fermentation are named. Hydrogen yield from processing of four specific raw materials is estimated.
WYBRANE RODZAJE BIOMASY JAKO SUROWCE DO FERMENTACJI WODOROWEJ
Krzysztof Urbaniec, Robert Grabarczyk Centrum Doskonałości CERED, Politechnika Warszawska, Płock WYBRANE RODZAJE BIOMASY JAKO SUROWCE DO FERMENTACJI WODOROWEJ Słowa kluczowe Biomasa, energia odnawialna,
Bardziej szczegółowoSUITABILITY OF VARIOUS TYPES OF BIOMASS FOR FERMENTATIVE HYDROGEN PRODUCTION
Maria Boszko, Robert Grabarczyk, Krzysztof Urbaniec. Politechnika Warszawska, Instytut Inżynierii Mechanicznej, Płock SUITABILITY OF VARIOUS TYPES OF BIOMASS FOR FERMENTATIVE HYDROGEN PRODUCTION Abstract
Bardziej szczegółowoBadania nad fermentacyjnym procesem konwersji biomasy do gazu wodorowego
Badania nad fermentacyjnym procesem konwersji biomasy do gazu wodorowego Pieternel A.M. Claassen Truus de Vrije, Robert Grabarczyk Krzysztof Urbaniec 1. WPROWADZENIE Powszechne dążenie do redukcji emisji
Bardziej szczegółowoSUGAR BEET AS A POTENTIAL RAW MATERIAL FOR HYDROGEN PRODUCTION IN POLAND
Krzysztof Urbaniec, Robert Grabarczyk Centrum Doskonałości CERED, Politechnika Warszawska, Płock SUGAR BEET AS A POTENTIAL RAW MATERIAL FOR HYDROGEN PRODUCTION IN POLAND Abstract The basics of two-stage
Bardziej szczegółowoKierunki badań nad wykorzystaniem biomasy do otrzymywania wodoru Directions of studies on the use of biomass for production of hydrogen
KRZYSZTOF URBANIEC *, ROBERT GRABARCZYK Politechnika Warszawska, Płock Kierunki badań nad wykorzystaniem biomasy do otrzymywania wodoru Directions of studies on the use of biomass for production of hydrogen
Bardziej szczegółowoIX. PROJEKT EUROPEJSKI HYVOLUTION JAKO SZANSA OTWARCIA NOWYCH MOŻLIWOŚCI DLA PRZEDSIĘBIORSTW SEKTORA ROLNO- SPOŻYWCZEGO W POLSCE
Krzysztof Urbaniec Robert Grabarczyk IX. PROJEKT EUROPEJSKI HYVOLUTION JAKO SZANSA OTWARCIA NOWYCH MOŻLIWOŚCI DLA PRZEDSIĘBIORSTW SEKTORA ROLNO- SPOŻYWCZEGO W POLSCE Wprowadzenie Polityka energetyczna
Bardziej szczegółowo12. PRZYGOTOWANIE BIOMASY DO PROCESU FERMENTACJI WODOROWEJ
12. PRZYGOTOWANIE BIOMASY DO PROCESU FERMENTACJI WODOROWEJ 12.1. Wstęp Wodór, ze względu na własności energetyczne i ekologiczne, jest uważany za najlepszy nośnik energii przyszłości. Spośród wielu sposobów
Bardziej szczegółowoANALIZA TECHNICZNO-EKONOMICZNA INSTALACJI DO PRODUKCJI WODORU ZINTEGROWANEJ Z CUKROWNIĄ
prof. dr hab. inż. Krzysztof Urbaniec mgr inż. Robert Grabarczyk POLITECHNIKA WARSZAWSKA FILIA W PŁOCKU ANALIZA TECHNICZNO-EKONOMICZNA INSTALACJI DO PRODUKCJI WODORU ZINTEGROWANEJ Z CUKROWNIĄ 1. Wstęp
Bardziej szczegółowocukrowych Robert Grabarczyk, Krzysztof Urbaniec Konferencja naukowo- Zakopane, kwietnia 2010
cukrowych Robert Grabarczyk, Krzysztof Urbaniec Konferencja naukowo- Zakopane, 19 1 1. Z. Bubnik i inni (Republika Czeska) Model of a sugar factory with bioethanol production 2. Bioethanol production from
Bardziej szczegółowoProjekt badawczy HYVOLUTION ( )
Projekt badawczy HYVOLUTION (2006-2010) Krzysztof Urbaniec Politechnika Warszawska Konferencja STC, Warszawa, 17-18.02.2011 1 HYVOLUTION 2006-2010 (6 Program Ramowy UE) Budżet 14 mln EUR Produkcja czystego
Bardziej szczegółowoKIERUNKI BADAŃ NAD BIOLOGICZNYMI METODAMI OTRZYMYWANIA WODORU JAKO NOŚNIKA ENERGII
Krzysztof Urbaniec, Robert Grabarczyk Politechnika Warszawska, Płock KIERUNKI BADAŃ NAD BIOLOGICZNYMI METODAMI OTRZYMYWANIA WODORU JAKO NOŚNIKA ENERGII Słowa kluczowe Wodór, energetyka wodorowa, fermentacja
Bardziej szczegółowoINNOWACJE I BADANIA NAUKOWE. mgr inż. Jan Piotrowski
INNOWACJE I BADANIA NAUKOWE mgr inż. Jan Piotrowski Gdańsk, 16 czerwiec 2016 Krajowa Spółka Cukrowa S.A. podstawowe informacje Krajowa Spółka Cukrowa powstała w 2002 r. w wyniku konsolidacji trzech spółek
Bardziej szczegółowoNiestandardowe wykorzystanie buraków cukrowych
Niestandardowe wykorzystanie buraków cukrowych Stanisław Wawro, Radosław Gruska, Agnieszka Papiewska, Maciej Stanisz Instytut Chemicznej Technologii Żywności Skład chemiczny korzeni dojrzałych buraków
Bardziej szczegółowoKierunki badań nad wytwarzaniem i dystrybucją wodoru jako nośnika energii
ZAKŁAD APARATURY PRZEMYSŁOWEJ CENTRUM DOSKONAŁOŚCI CERED Kierunki badań nad wytwarzaniem i dystrybucją wodoru jako nośnika energii Prof. dr hab. inż. Krzysztof Urbaniec Robert Grabarczyk Wodór w gospodarce
Bardziej szczegółowoInstytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego. Oddział Cukrownictwa. Działalność naukowa. Oddziału Cukrownictwa IBPRS. dr inż.
Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego Oddział Cukrownictwa Działalność naukowa Oddziału Cukrownictwa IBPRS dr inż. Andrzej Baryga ODDZIAŁ CUKROWNICTWA W 2011r. Oddział Cukrownictwa zrealizował
Bardziej szczegółowoWykorzystanie modelu fermentacji beztlenowej ADM1 do estymacji produkcji metanu w bigazowniach rolniczych
Wykorzystanie modelu fermentacji beztlenowej ADM1 do estymacji produkcji metanu w bigazowniach rolniczych Ireneusz Białobrzewski a, Ewa Klimiuk b, Marek Markowski a, Katarzyna Bułkowska b University of
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz ważniejszych skrótów i symboli... XIII VII
Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów i symboli................... XIII 1. Wprowadzenie............................... 1 1.1. Definicja i rodzaje biopaliw....................... 1 1.2. Definicja biomasy............................
Bardziej szczegółowoPlanowanie Projektów Odnawialnych Źródeł Energii Biomasa (odpady fermentowalne)
Slajd 1 Lennart Tyrberg, Energy Agency of Southeast Sweden Planowanie Projektów Odnawialnych Źródeł Energii Biomasa (odpady fermentowalne) Prepared by: Mgr inż. Andrzej Michalski Verified by: Dr inż. Andrzej
Bardziej szczegółowoBIOETANOL Z BIOMASY KONOPNEJ JAKO POLSKI DODATEK DO PALIW PŁYNNYCH
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. INNOWACYJNE ROZWIĄZANIA DLA POLSKIEGO ROLNICTWA Polskie rośliny włókniste i zielarskie dla innowacyjnej
Bardziej szczegółowoPROJEKT BIOGAZOWNI W CUKROWNI P&L GLINOJECK S.A.
PROJEKT BIOGAZOWNI W CUKROWNI P&L GLINOJECK S.A. Józef Klimaszewski CEL Celem inwestycji jest obniżenie kosztów energii w Cukrowni przez produkcję biogazu z wysłodków, odłamków buraczanych oraz liści poprzez:
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz ważniejszych skrótów i symboli
Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów i symboli XIII 1. Wprowadzenie 1 1.1. Definicja i rodzaje biopaliw 1 1.2. Definicja biomasy 3 1.3. Metody konwersji biomasy w biopaliwa 3 1.4. Biopaliwa 1. i 2. generacji
Bardziej szczegółowoWybrane zagadnienia energetyki wodorowej
Centrum Doskonałości CERED Redukcja Wpływu Przemysłu Przetwórczego na Środowisko Naturalne Wybrane zagadnienia energetyki wodorowej Robert Grabarczyk, Krzysztof Urbaniec Konferencja naukowo-techniczna:
Bardziej szczegółowoBiogazownie w Polsce alternatywa czy konieczność
Janusz Wojtczak Biogazownie w Polsce alternatywa czy konieczność Biogazownie w Niemczech Rok 1999 2001 2003 2006 2007 2008 Liczba 850 1.360 1.760 3.500 3.711 4.100 instalacji Moc (MW) 49 111 190 949 1.270
Bardziej szczegółowoWalory buraków cukrowych, jako surowca
Walory buraków cukrowych, jako surowca przemysłowego Stanisław Wawro Radosław Gruska, Halina Kalinowska Politechnika Łódzka Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności Instytut Chemicznej Technologii Żywności
Bardziej szczegółowoEVERCON sp. z o.o. ul. 3 Maja 22, 35-030 Rzeszów tel. 17/8594575, www.evercon.pl evercon@evercon.pl BIOGAZOWNIE 2011 ROK
ul. 3 Maja 22, 35-030 Rzeszów tel. 17/8594575, www.evercon.pl evercon@evercon.pl BIOGAZOWNIE 2011 ROK Uwarunkowania prawne. Rozwój odnawialnych źródeł energii stanowi strategiczny cel polskiej energetyki.
Bardziej szczegółowoInstytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego. Oddział Cukrownictwa. Działalność naukowa. Oddziału Cukrownictwa IBPRS. dr inż.
Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego Oddział Cukrownictwa Działalność naukowa Oddziału Cukrownictwa IBPRS dr inż. Andrzej Baryga W 2010r. Oddział Cukrownictwa zrealizował aż 317 prac usługowych
Bardziej szczegółowoZWIĄZKI WĘGLA Z WODOREM 1) Uzupełnij i uzgodnij równania reakcji spalania całkowitego alkanów, alkenów i alkinów.
Nauczanie domowe WIEM, CO TRZEBA Klasa VIII Chemia od listopada do czerwca aktualizacja 05.10.2018 ZWIĄZKI WĘGLA Z WODOREM 1) Uzupełnij i uzgodnij równania reakcji spalania całkowitego alkanów, alkenów
Bardziej szczegółowoWYSOKOTEMPERATUROWE ZGAZOWANIE BIOMASY. INSTYTUT BADAWCZO-WDROŻENIOWY MASZYN Sp. z o.o.
WYSOKOTEMPERATUROWE ZGAZOWANIE BIOMASY ZASOBY BIOMASY Rys.2. Zalesienie w państwach Unii Europejskiej Potencjał techniczny biopaliw stałych w Polsce oszacowano na ok. 407,5 PJ w skali roku. Składają się
Bardziej szczegółowoBIOPALIWA DRUGIEJ GENERACJI
BIOPALIWA DRUGIEJ GENERACJI dr Magdalena Rogulska mgr inż. Marta Dołęga Instytut Paliw i Energii Odnawialnej Instytucja Wdrażająca działania 9.4-9.6 i 10.3 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
Bardziej szczegółowoPotencjał metanowy wybranych substratów
Nowatorska produkcja energii w biogazowni poprzez utylizację pomiotu drobiowego z zamianą substratu roślinnego na algi Potencjał metanowy wybranych substratów Monika Suchowska-Kisielewicz, Zofia Sadecka
Bardziej szczegółowoSZACOWANIE POTENCJAŁU ENERGETYCZNEGO BIOMASY RO LINNEJ POCHODZENIA ROLNICZEGO W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM
SZACOWANIE POTENCJAŁU ENERGETYCZNEGO BIOMASY ROLINNEJ POCHODZENIA ROLNICZEGO W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W pracy oszacowano potencjał energetyczny biomasy rolinnej pozyskiwanej z produkcji rolniczej,
Bardziej szczegółowoSYSTEMY ENERGETYKI ODNAWIALNEJ B.22 PODSUMOWANIE
SYSTEMY ENERGETYKI ODNAWIALNEJ B.22 PODSUMOWANIE Prowadzący: mgr inż. Marcin Michalski e-mail: marcinmichalski85@tlen.pl tel. 505871540 Slajd 1 Energetyczne wykorzystanie biomasy Krajowe zasoby biomasy
Bardziej szczegółowoPrzydatność Beta vulgaris L. jako substratu biogazowni rolniczej
Przydatność Beta vulgaris L. jako substratu biogazowni rolniczej Anna Karwowska, Janusz Gołaszewski, Kamila Żelazna Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Burak zwyczajny (Beta vulgaris L.) jest wartościowym
Bardziej szczegółowoPodsumowanie projektu: DąŜenie do zrównowaŝonego przemysłu cukrowniczego w Europie
Podsumowanie projektu: DąŜenie do zrównowaŝonego przemysłu cukrowniczego w Europie Krzysztof Urbaniec, Mirosław Grabowski Politechnika Warszawska Partnerzy projektu: Warsaw University of Technology (coord.)
Bardziej szczegółowoAnaliza potencjału gmin do produkcji surowców na cele OZE Projektowanie lokalizacji biogazowni rolniczych
Analiza potencjału gmin do produkcji surowców na cele OZE Projektowanie lokalizacji biogazowni rolniczych Mateusz Malinowski Anna Krakowiak-Bal Kraków, kwiecień 2014 r. Rządowe plany rozwoju biogazowni
Bardziej szczegółowoMagdalena Borzęcka-Walker. Wykorzystanie produktów opartych na biomasie do rozwoju produkcji biopaliw
Magdalena Borzęcka-Walker Wykorzystanie produktów opartych na biomasie do rozwoju produkcji biopaliw Cele Ocena szybkiej pirolizy (FP), pirolizy katalitycznej (CP) oraz hydrotermalnej karbonizacji (HTC),
Bardziej szczegółowoEnergia słoneczna i cieplna biosfery Zasoby energii słonecznej
Dr inż. Mariusz Szewczyk Politechnika Rzeszowska im. I. Łukasiewicza Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa Katedra Termodynamiki 35-959 Rzeszów, ul. W. Pola 2 Energia słoneczna i cieplna biosfery Zasoby energii
Bardziej szczegółowoSzkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Przyrodnicze uwarunkowania do produkcji biomasy na cele energetyczne ze szczególnym uwzględnieniem produkcji biogazu rolniczego Dr inż. Magdalena Szymańska
Bardziej szczegółowoKonwersja biomasy do paliw płynnych. Andrzej Myczko. Instytut Technologiczno Przyrodniczy
Konwersja biomasy do paliw płynnych Andrzej Myczko Instytut Technologiczno Przyrodniczy Biopaliwa W biomasie i produktach jej rozkładu zawarta jest energia słoneczna. W wyniku jej: spalania, fermentacji
Bardziej szczegółowoKuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
Bardziej szczegółowoPowodzenia!!! WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII III ETAP. Termin: r. Czas pracy: 90 minut. Liczba otrzymanych punktów
KOD Ucznia WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII III ETAP Termin: 21.03.2006r. Czas pracy: 90 minut Numer zadania Liczba możliwych punktów 1 6 2 3 3 6 4 7 5 7 6 6 7 6 8 3 9 6 10 8 Razem 58 Liczba otrzymanych
Bardziej szczegółowoSZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA
SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według
Bardziej szczegółowoWykorzystanie biomasy. w energetyce
Wykorzystanie biomasy w energetyce BIOMASA Ogół materii organicznej, którą można wykorzystać pod względem energetycznym. Produkty, które są podatne na rozkład biologiczny, ich odpady, frakcje, pozostałości
Bardziej szczegółowoI A. Cykl rozwojowy buraka cukrowego B. Odmiany hodowlane buraka - krótka charakterystyka C. Jakie rodzaje dojrzałości można rozróżnić u buraka
I A. Cykl rozwojowy buraka cukrowego B. Odmiany hodowlane buraka - krótka charakterystyka C. Jakie rodzaje dojrzałości można rozróżnić u buraka cukrowego D. Wymagania klimatyczne i glebowe buraka cukrowego
Bardziej szczegółowoZasady i cele stosowania dodatków kiszonkarskich
.pl https://www..pl Zasady i cele stosowania dodatków kiszonkarskich Autor: dr hab. inż. Rafał Bodarski Data: 1 kwietnia 2016 Wykorzystanie na szeroką skalę kiszonek jako podstawowych gospodarskich pasz
Bardziej szczegółowoWPŁYW CECH FIZYCZNYCH SUROWCÓW ROŚLINNYCH NA JAKOŚĆ I ENERGOCHŁONNOŚĆ WYTWORZONYCH BRYKIETÓW
WPŁYW CECH FIZYCZNYCH SUROWCÓW ROŚLINNYCH NA JAKOŚĆ I ENERGOCHŁONNOŚĆ WYTWORZONYCH BRYKIETÓW Ignacy Niedziółka, Beata Zaklika, Magdalena Kachel-Jakubowska, Artur Kraszkiewicz Wprowadzenie Biomasa pochodzenia
Bardziej szczegółowoBiogazownie w energetyce
Biogazownie w energetyce Temat opracował Damian Kozieł Energetyka spec. EGIR rok 3 Czym jest biogaz? Czym jest biogaz? Biogaz jest to produkt fermentacji metanowej materii organicznej przez bakterie beztlenowe
Bardziej szczegółowoEnergia ukryta w biomasie
Energia ukryta w biomasie Przygotowała dr Anna Twarowska Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii 30-31 marzec 2016, Kielce Biomasa w Polsce uznana jest za odnawialne źródło energii o największych
Bardziej szczegółowoWykorzystanie biomasy na cele energetyczne w UE i Polsce
Wykorzystanie biomasy na cele energetyczne w UE i Polsce dr Zuzanna Jarosz Biogospodarka w Rolnictwie Puławy, 21-22 czerwca 2016 r. Celem nadrzędnym wprowadzonej w 2012 r. strategii Innowacje w służbie
Bardziej szczegółowoBałtyckie Forum Biogazu
Bałtyckie Forum Biogazu - 2012 Dwustadialny bioreaktor do wytwarzania biogazu A.G.Chmielewski, J.Usidus, J.Palige, O.K.Roubinek, M.K.Zalewski 17 18 września 2012 1 Proces fermentacji metanowej może być
Bardziej szczegółowoStandardyzacja ocen substratów oraz zasady doboru składu mieszanin dla biogazowni rolniczych z uwzględnieniem oddziaływao inhibicyjnych.
w Falentach Oddział w Poznaniu ul. Biskupioska 67 60-461 Poznao Standardyzacja ocen substratów oraz zasady doboru składu mieszanin dla biogazowni rolniczych z uwzględnieniem oddziaływao inhibicyjnych.
Bardziej szczegółowoKiszonka z sorga, czyli jaka pasza?
https://www. Kiszonka z sorga, czyli jaka pasza? Autor: dr inż. Barbara Król Data: 14 czerwca 2016 Kiszonka z sorga charakteryzuje się wyższą zawartością białka surowego, włókna surowego, ligniny i związków
Bardziej szczegółowoSzkolny konkurs chemiczny Grupa B. Czas pracy 80 minut
Szkolny konkurs chemiczny Grupa B Czas pracy 80 minut Piła 1 czerwca 2017 1 Zadanie 1. (0 3) Z konfiguracji elektronowej atomu (w stanie podstawowym) pierwiastka X wynika, że w tym atomie: elektrony rozmieszczone
Bardziej szczegółowoObliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks
Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii opracował: dr Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM Obliczenia stechiometryczne Podstawą
Bardziej szczegółowoEnergia z odpadów komunalnych. Karina Michalska Radosław Ślęzak Anna Kacprzak
Energia z odpadów komunalnych Karina Michalska Radosław Ślęzak Anna Kacprzak Odpady komunalne Szacuje się, że jeden mieszkaniec miasta wytwarza rocznie ok. 320 kg śmieci. Odpady komunalne rozumie się przez
Bardziej szczegółowoSubstancje pomocnicze w przetwórstwie w świetle prawa paszowego UE
Substancje pomocnicze w przetwórstwie w świetle prawa paszowego UE Marta Cieślakiewicz Związek Producentów Cukru w Polsce Plan prezentacji Podstawa prawna Prace przedstawicieli sektorów paszowych Propozycje
Bardziej szczegółowoWydział Mechaniczno-Energetyczny
Polska Geotermalna Asocjacja im. prof. J. Sokołowskiego Wydział Mechaniczno-Energetyczny Lokalna energetyka geotermalna jako podstawowy składnik OZE w procesie dochodzenia do samowystarczalności energetycznej
Bardziej szczegółowoZagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej ERANET: SE Bioemethane. Small but efficient Cost and Energy Efficient Biomethane Production. Biogazownie mogą być zarówno źródłem energii odnawialnej
Bardziej szczegółowo2017 r. STOPA BEZROBOCIA r. STOPA BEZROBOCIA
2017 r. STOPA BEZROBOCIA GUS dokonał korekty stopy bezrobocia za okres od grudnia 2016 r. do sierpnia 2017 r., wynikającej na podstawie badań prowadzonych przez przedsiębiorstwa według stanu na 31 grudnia
Bardziej szczegółowoWolumen - część II Budynki Urzędu Gminy Kulesze Kościelne i Ochotniczej Straży Pożarnej Grodzkie Nowe w grupie taryfowej G
Wolumen opracowany na podstawie faktur z ostatnich 12 miesięcy Tabela nr 1 Styczeń 2016 G11 2 całodobowo 1,661 2 Zużycie energii 1,661 Tabela nr 2 Luty 2016 G11 2 całodobowo 1,459 2 Zużycie energii 1,459
Bardziej szczegółowoProjektowanie Procesów Biotechnologicznych
Projektowanie Procesów Biotechnologicznych wykład 11 grudzień2013, kontynuacja 1 Zakładamy: 1 C-mol sacharozy Sprawdzamy, jakie mamy ograniczenia: tlenu, wegla? y S = 0,65 Jednakże, część sacharozy jest
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE
PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE Czym jest biogaz? Roztwór gazowy będący produktem fermentacji beztlenowej, składający się głównie z metanu (~60%) i dwutlenku węgla
Bardziej szczegółowoODCZYT STANU WODY NA RZECE DRWĘCY mierzone dla posterunku Nowe Miasto Lubawskie
598 3 grudnia 2010r. - 239 597 2 grudzień 2010r. - 236 596 1 grudzień 2010r. - 238 595 30 listopad 2010r. - 242 594 29 listopad 2010t. - 265 593 28 listopad 2010r. - 256 592 27 listopad 2010r. - 251 591
Bardziej szczegółowoCo możemy zmienić: rola biorafinerii w rozwoju gospodarki cyrkulacyjnej
Co możemy zmienić: rola biorafinerii w rozwoju gospodarki cyrkulacyjnej rozwiązanie problemu lokalnie dostępnych strumieni mokrej biomasy poprzez odzysk energii i cennych pierwiastków przy użyciu koncepcji
Bardziej szczegółowoBiogazownie w Polsce i UE technologie, opłacalność, realizacje. Anna Kamińska-Bisior
Biogazownie w Polsce i UE technologie, opłacalność, realizacje Anna Kamińska-Bisior Biokonwersja biodiesela uzyskanego z nieprzerobionej gliceryny na wodór i etanol (12 IT 56Z7 3PF3) Włoski instytut badawczy
Bardziej szczegółowoXXI KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2013/2014
IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 24 maja 2014 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW XXI KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY
Bardziej szczegółowoNovember 21 23, 2012
November 21 23, 2012 Energy and waste management in agricultural biogas plants Albert Stęchlicki BBI Zeneris NFI S.A. (Poland) Forum is part financed by Podlaskie Region Produkcja energii i zagospodarowanie
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA SZACOWANIA POTENCJAŁU ENERGETYCZNEGO BIOMASY NA PRZYKŁADZIE WYBRANEJ GMINY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO
Inżynieria Rolnicza 6(104)/2008 KONCEPCJA SZACOWANIA POTENCJAŁU ENERGETYCZNEGO BIOMASY NA PRZYKŁADZIE WYBRANEJ GMINY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Katarzyna Siejka Katedra Techniki Rolniczej i Leśnej, Politechnika
Bardziej szczegółowoCENTRUM TRANSFERU TECHNOLOGII W OBSZARZE OZE. BioProcessLab. Dr inż. Karina Michalska
CENTRUM TRANSFERU TECHNOLOGII W OBSZARZE OZE BioProcessLab Dr inż. Karina Michalska PLAN PREZENTACJI 1.Opieka merytoryczna 2.Obszar badawczy 3.Wyposażenie 4.Oferta współpracy OPIEKA MERYTORYCZNA 1. Praca
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE
PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE Czym jest biogaz? Roztwór gazowy będący produktem fermentacji beztlenowej, składający się głównie z metanu (~60%) i dwutlenku węgla
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY
PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY Zadanie 1216 (2 pkt) Przeczytaj poniższy tekst i zapisz poniżej nazwy cukrów X i Y, o których mowa. Kwasy nukleinowe są długimi łańcuchami poliestrowymi, zbudowanymi z połączonych
Bardziej szczegółowoBADANIA BIODEGRADACJI SUROWCÓW KIEROWANYCH DO BIOGAZOWNI
BADANIA BIODEGRADACJI SUROWCÓW KIEROWANYCH DO BIOGAZOWNI Dr Magdalena Woźniak Politechnika Świętokrzyska Wydział Inżynierii Środowiska, Geomatyki i Energetyki Katedra Geotechniki, Geomatyki i Gospodarki
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III
WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III Nr lekcji Temat lekcji Treści nauczania (pismem pogrubionym zostały zaznaczone treści Podstawy Programowej) Węgiel i jego związki z wodorem Wymagania i kryteria ocen Uczeń:
Bardziej szczegółowoZużycie Biomasy w Energetyce. Stan obecny i perspektywy
Zużycie Biomasy w Energetyce Stan obecny i perspektywy Plan prezentacji Produkcja odnawialnej energii elektrycznej w Polsce. Produkcja odnawialnej energii elektrycznej w energetyce zawodowej i przemysłowej.
Bardziej szczegółowoProdukcja biogazu w procesach fermentacji i ko-fermentacji
PROGRAM STRATEGICZNY ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE POZYSKIWANIA ENERGII Produkcja biogazu w procesach fermentacji i ko-fermentacji Irena Wojnowska-Baryła, Katarzyna Bernat Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Bardziej szczegółowoŚLAZOWCA POZYSKANEJ W RÓŻNYCH TERMINACH JEJ ZBIORU. Purwin C., Pysera B., Fijałkowska M., Wyżlic I.
CENTRUM BADAŃ ENERGII ODNAWIALNEJ UNIWERSYTETU WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W OLSZTYNIE 10-719 Olsztyn, ul. M. Oczapowskiego 8, Tel. (089) 523 43 97 e-mail: cbeo@uwm.edu.pl www.uwm.edu.pl/cbeo PROGRAM STRATEGICZNY
Bardziej szczegółowoX / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto
Zadanie 1. (3 pkt) Nadtlenek litu (Li 2 O 2 ) jest ciałem stałym, występującym w temperaturze pokojowej w postaci białych kryształów. Stosowany jest w oczyszczaczach powietrza, gdzie ważna jest waga użytego
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014
Uczeń klasy I: WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014 -rozróżnia i nazywa podstawowy sprzęt laboratoryjny -wie co to jest pierwiastek, a co to jest związek chemiczny -wyszukuje w układzie okresowym nazwy
Bardziej szczegółowoProjektowanie Procesów Biotechnologicznych
Projektowanie Procesów Biotechnologicznych wykład 14 styczeń 2014 Kinetyka prostych reakcji enzymatycznych Kinetyka hamowania reakcji enzymatycznych 1 Enzymy - substancje białkowe katalizujące przemiany
Bardziej szczegółowoPolisacharydy skrobia i celuloza
Polisacharydy skrobia i celuloza 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń zna: podział cukrów, właściwości fizyczne skrobi i celulozy, reakcję charakterystyczną służącą do identyfikacji skrobi. b) Umiejętności
Bardziej szczegółowoC 6 H 12 O 6 2 C 2 O 5 OH + 2 CO 2 H = -84 kj/mol
OTRZYMYWANIE BIOETANOLU ETAP II (filtracja) i III (destylacja) CEL ĆWICZENIA: Celem ćwiczenia jest przeprowadzenie procesu filtracji brzeczki fermentacyjnej oraz uzyskanie produktu końcowego (bioetanolu)
Bardziej szczegółowoWykorzystanie biogazu jako paliwa transportowego
Wykorzystanie biogazu jako paliwa transportowego dr Tadeusz Zakrzewski Prezes Krajowej Izby Biopaliw 12 marzec 2010 r Kielce. Wykorzystanie biomasy rolniczej do celów energetycznych. Biogazownie rolnicze
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 2 TECHNOLOGIE KIERUNKOWE TOM 1
TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 2 TECHNOLOGIE KIERUNKOWE TOM 1 Praca zbiorowa pod red. Ewy Czarnieckiej-Skubina SPIS TREŚCI Rozdział 1. Przetwórstwo zbożowe 1.1. Asortyment przetwórstwa zbożowego 1.2. Surowce
Bardziej szczegółowoGeoinformacja zasobów biomasy na cele energetyczne
Geoinformacja zasobów biomasy na cele energetyczne Anna Jędrejek Zakład Biogospodarki i Analiz Systemowych GEOINFORMACJA synonim informacji geograficznej; informacja uzyskiwana poprzez interpretację danych
Bardziej szczegółowoAnna Grala, Marcin Zieliński, Marcin Dębowski, Magdalena Rokicka, Karolina Kupczyk
Anna Grala, Marcin Zieliński, Marcin Dębowski, Magdalena Rokicka, Karolina Kupczyk Projekt współfinansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu ERA-NET BIOENERGY pt: Małe i wydajne-
Bardziej szczegółowoPrzetwarzanie odpadów i produktów roślinnych w biogazowniach - aspekty ekonomiczne
Przetwarzanie odpadów i produktów roślinnych w biogazowniach - aspekty ekonomiczne Sympozjum Metanizacja gospodarki na rzecz proinnowacyjnego rozwoju Dolnego Śląska Dolnośląskie Centrum Zaawansowanych
Bardziej szczegółowoWZBOGACANIE BIOGAZU W METAN W KASKADZIE MODUŁÓW MEMBRANOWYCH
biogaz, wzbogacanie biogazu separacja membranowa Andrzej G. CHMIELEWSKI *, Marian HARASIMOWICZ *, Jacek PALIGE *, Agata URBANIAK **, Otton ROUBINEK *, Katarzyna WAWRYNIUK *, Michał ZALEWSKI * WZBOGACANIE
Bardziej szczegółowoSystem fotowoltaiczny Moc znamionowa równa 2 kwp nazwa projektu: Raport techniczny
System fotowoltaiczny Moc znamionowa równa 2 kwp nazwa projektu: Zlokalizowany w woj. podkarpackie Klient - () Raport techniczny Grupa O5 Sp. z o.o. Starzyńskiego 11 - Rzeszów () Data: Rzeszów, 2015-03-08
Bardziej szczegółowoZaawansowane zastosowanie biomasy w przemyśle chemicznym
Zaawansowane zastosowanie biomasy w przemyśle chemicznym Seminarium Komisji Gospodarki Narodowej Stan i perspektywy rozwoju przemysłu chemicznego w Polsce Senat RP, Warszawa, 15 maja 2012 r. dr Andrzej
Bardziej szczegółowoDezintegracja osadów planowane wdrożenia i oczekiwane efekty
Dezintegracja osadów planowane wdrożenia i oczekiwane efekty Poznań, 23-24.10.2012r. Plan prezentacji I. Wstęp II. III. IV. Schemat Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków Gospodarka osadowa Lokalizacja urządzeń
Bardziej szczegółowoCHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery.
CHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. Dział - Węgiel i jego związki. określa, czym zajmuje się chemia organiczna definiuje
Bardziej szczegółowo3b Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano. 2. Zaznacz poprawną odpowiedź.
3b 1 PAWEŁ ZYCH IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano roztworu manganianu(vii) potasu. Napisz, jakich obserwacji można
Bardziej szczegółowoOcena stopnia zakażenia mikrobiologicznego na podstawie analiz kwasu mlekowego. Magdalena Kołodziejczyk
Ocena stopnia zakażenia mikrobiologicznego na podstawie analiz kwasu mlekowego Magdalena Kołodziejczyk Łódź, czerwiec 2015 Aparatura laboratoryjna Cel: zmniejszenie obsady laboratorium w związku z uproszczeniem
Bardziej szczegółowoCentrum Innowacji Edoradca Sp. z o.o S.K.
Centrum Innowacji Edoradca Sp. z o.o S.K. Tworzymy dla Ciebie innowacyjne rozwiązania technologiczne dopasowane do Twoich potrzeb O NAS Od momentu utworzenia, Centrum Innowacji EDORADCA, odgrywa istotną
Bardziej szczegółowoODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII. Seminarium Biomasa na cele energetyczne założenia i realizacja Warszawa, 3 grudnia 2008 r.
ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII Seminarium Biomasa na cele energetyczne założenia i realizacja Warszawa, 3 grudnia 2008 r. 1 Odnawialne Źródła Energii w 2006 r. Biomasa stała 91,2 % Energia promieniowania słonecznego
Bardziej szczegółowoZadanie: 1 (3 pkt) Metanoamina (metyloamina) rozpuszcza się w wodzie, a także reaguje z nią.
Zadanie: 1 (3 pkt) Metanoamina (metyloamina) rozpuszcza się w wodzie, a także reaguje z nią. Napisz, posługując się wzorami grupowymi (półstrukturalnymi) związków organicznych, równanie reakcji metanoaminy
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne. Z CHEMII W KLASIE III gimnazjum
WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE III gimnazjum Program nauczania chemii w gimnazjum autorzy: Teresa Kulawik, Maria Litwin Program realizowany przy pomocy
Bardziej szczegółowoBiogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza
Biogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza Katarzyna Sobótka Specjalista ds. energii odnawialnej Mazowiecka Agencja Energetyczna Sp. z o.o. k.sobotka@mae.mazovia.pl Biomasa Stałe i ciekłe substancje
Bardziej szczegółowoKonkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 6 marca 2015 r. zawody III stopnia (wojewódzkie)
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 6 marca 2015 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na trzecim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu możesz korzystać
Bardziej szczegółowo