ZASTOSOWANIA KOGNITYWISTYKI

Transkrypt

1 ZASTOSOWANIA KOGNITYWISTYKI PODSUMOWANIE ANALIZY PUBLIKACJI Z ZAKRESU KOGNITYWISTYKI RODZIAŁY W KSIĄŻKACH NAPISANE PRZEZ POLSKICH AUTORÓW Kraków, 2

2 ANALIZA PUBLIKACJI Z ZAKRESU KOGNITYWISTYKI Rozdziały w książkach napisane przez polskich autorów. Wprowadzenie O projekcie Projekt KOGNITYWISTYKA foresight poświęcony jest badaniom rozwoju nauk kognitywistycznych w Polsce oraz analizie możliwości ich aplikacji. Projekt finansowany jest z funduszy Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Realizowany jest w ramach osi priorytetowej. (Badania i rozwój nowoczesnych technologii), działania.. (Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy), poddziałania... (Projekty badawcze z wykorzystaniem metody foresight). Cele Projektu Główny celem projektu KOGNITYWISTYKA foresight jest aktywizacja współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi zajmującymi się kognitywistyką i przedsiębiorcami potencjalnie zainteresowanymi wynikami badań kognitywistycznych. Zakładamy, że realizacja tego celu wymaga diagnozy stanu aktualnego rozwoju kognitywistyki, przewidywania możliwych scenariuszy rozwoju, a także działań promocyjnych, które pozwolą wywołać zainteresowanie praktyków ofertą jednostek naukowych. Dlatego kolejne zadania projektu poświęcone będą przed wszystkim: określeniu obecnego poziomu rozwoju kognitywistyki w Polsce prognozowaniu rozwoju badań i teorii w zakresie nauk o poznaniu stworzeniu modeli predykcyjnych rozwoju kognitywistyki w Polsce stworzeniu serwisu internetowego poświęconego zastosowaniom kognitywistyki pobudzeniu transferu wiedzy pomiędzy naukowcami zajmującymi się kognitywistyką a potencjalnie zainteresowanymi wynikami badań przedsiębiorcami poprzez rozpowszechnienie wyników badań przeprowadzonych w ramach projektu Zespół Badawczy Projekt KOGNITYWISTYKA foresight jest realizowany przez zespół badawczy pod kierownictwem dr inż. Jakuba Barbasza z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Projekt jest realizowany przez trzy jednostki naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego: Instytut Fizyki, Instytut Filozofii oraz Instytut Psychologii. Głównymi wykonawcami projektu są dr hab. Józef Bremer, prof. UJ, filozof umysłu, kierownik Zakładu Kognitywistyki w Instytucie Filozofii UJ; dr Michał Cieśla informatyk z Zakładu Fizyki Stosowanej Instytutu Fizyki UJ oraz dr Michał Wierzchoń psycholog poznawczy z Zakładu Psychologii Eksperymentalnej Instytutu Psychologii UJ. 2

3 2. Analiza publikacji Uwagi wstępne W analizowanej bazie znalazło się łącznie 227 publikacji. Obejmowały rozdziały książkowe opublikowane od roku 97. W bazie znalazły się rozdziały opublikowane w języku polskim, angielskim i rosyjskim. Zakres tematyczny analizowanych publikacji obejmował większość dziedzin wchodzących w skład kognitywistyki (począwszy od filozofii poprzez neuropsychologię, psychologię poznawczą, językoznawstwo, metodologię nauk po sztuczną inteligencję). Zakres tematyczny Na wykresie przedstawiono liczbę rozdziałów napisanych przez polskich autorów z podziałem na dziedziny Liczba opublikowanych rozdziałów Wykres Rozdziały książkowe z zakresu kognitywistyki z podziałem na dziedziny Rozdziały poklasyfikowane zostały następnie według subdziedziny jakiej dotyczyły. Dane te przedstawiono zbiorczo w tabeli. Podobnie jak w przypadku artykułów i książek (patrz oddzielny raport temu poświęcony) daje się zauważyć wyraźna dominacja psychologii i filozofii w polskiej kongitywistyce. Publikacje z tych dwóch dziedzin stanowią ponad 6% wszystkich rozdziałów książkowych w analizowanej bazie. Dziedzina Subdziedzina Liczba rozdziałów Neuropsychologia 3 Psychologia poznawcza 28 Psychologia ogólna 4 Psychologia Psycholingwistyka 3 Psychologia różnic indywidualnych 3 Psychofizjologia Psychologia rozwojowa Subdziedzina nieokreślona Filozofia umysłu 32 Filozofia Metateoria 23 Subdziedzina nieokreślona 3 Językoznawstwo 34 Subdziedzina nieokreślona 5 Interdyscyplinarna Informatyka+filozofia 3 Informatyka+psychologia 3 Językoznawstwo+filozofia 3 Neuronauka 6 Edukacja 8 Sztuczna inteligencja 2 Informatyka Subdziedzina nieokreślona 2 Sieci neuronowe Tabela Liczba rozdziałów książkowych w zakresie kognitywistyki z podziałem na subdziedziny 3

4 Analiza wskazuje na stosunkowo niewielki udział publikacji z zakresu neuronauki, która stanowi jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się gałęzi kognitywistyki. Jest to tendencja niekorzystna. Być może wynika to z niedoboru zaawansowanej aparatury badawczej, która jest niezwykle kosztowna zarówno jeśli chodzi o koszty jej nabycia jak i eksploatacji, a co za tym idzie jest trudno dostępna przynajmniej w części krajowych ośrodków badawczych. Z drugiej jednak strony wyraźnie zaznacza się stosunkowo duży udział innej dynamicznie rozwijającej się dziedziny, którą jest językoznawstwo. Język publikacji Jak już wyżej wspomniano, analizowany zbiór obejmuje rozdziały opublikowane w języku polskim, angielskim i rosyjskim. Udział publikacji w różnych językach zaprezentowano na wykresie Liczba publikacji w poszczególnych językach Wykres 2 Liczba rozdziałów dotyczących kognitywistyki autorstwa polskich autorów w zależności od języka publikacji Na wykresie widać wyraźnie, że zdecydowana większość (92%) rozdziałów została opublikowana w języku polskim. Może to świadczyć o dużej chłonności rodzimego rynku wydawniczego i zapotrzebowaniu na tego typu publikacje. Z drugiej strony wyraźnie mniejsza liczba publikacji w języku angielskim może świadczyć o niewystarczającej sile przebicia polskich autorów na rynku międzynarodowym oraz, być może o braku wystarczająco efektywnej współpracy międzynarodowej mogącej zaowocować tego typu pracami. Liczba autorów W kolejnym kroku analizy sprawdzono liczbę autorów rozdziałów poświęconych kognitywistyce. Dane te zestawiono na wykresie 3. Widać na nim wyraźnie, że zdecydowanie dominują prace będące dziełem tylko jednego autora. Tendencja ta jest jeszcze wyraźniejsza niż w przypadku artykułów (patrz oddzielny raport temu poświęcony). W przypadku artykułów 73% prac ma tylko jednego autora. W przypadku rozdziałów prace pojedynczych autorów stanowią 87%. Zaledwie 6 prac (2,6% ogółu) zostało napisanych przez więcej niż 2 autorów (najwięcej 7 autorów). 6 Polski Angieski Rosyjski Liczba rozdziałów a liczba autorów autor 2 autorow 3 i więcej autorow Wykres 3 Liczba autorów a liczba rozdziałów w zakresie kognitywistyki Czas powstania prac W celu przeanalizowania dynamiki rozwoju polskiej kognitywistyki, w kolejnej części sprawdzono ile rozdziałów powstało w kolejnych latach. Dane te przedstawiono na wykresie 4. W przypadku 3 rozdziałów brakowało danych na temat roku wydania. Na wykresie 5 przedstawiono te same dane po skategoryzowaniu na dekady. Wykresy te dobitnie pokazują bardzo duży wzrost liczby publikacji po roku 2. 4

5 Liczba publikacji w danym roku Wykres 4 Liczba artykułów publikowanych w poszczególnych latach. Liczba publikacji w poszczególnych dekadach lata 7. lata 8. lata 9. lata dwutysięczne 28 Wykres 5 Liczba publikacji w poszczególnych dekadach Objętość publikacji W przypadku 3 rozdziałów dostępne były dane na temat objętości pracy. Średnio opublikowany rozdział miał długość 6,5 strony (najkrótszy stronę, najdłuższy 38 stron). Zdecydowana większość rozdziałów (86%) nie przekraczała 25 stron. Zakres tematyczny a liczba autorów Na wykresie 6 przedstawiono ilu autorów miały rozdziały dotyczące kognitywistyki w zależności od tego, jaką dziedzinę obejmowały. Liczba autorów w zależności od zakresu dziedzinowego rozdziału autor autorów i więcej autorów 8 % % 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% % Wykres 6 Liczba autorów a zakres dziedzinowy rozdziału 5

6 Dla zwiększenia czytelności wykresu prace mające 3 i więcej autorów włączono do wspólnej kategorii. Z powyższych danych wynika, że najwięcej prac będących wynikiem współpracy wielu autorów pojawiło się na polu psychologii i neuronauki, niemniej jednak nawet w tych dziedzinach udział prac będących efektem współpracy wielu autorów jest stosunkowo niewielki. 3. Syntetyczne wnioski Analiza wykazała, że liczba rozdziałów książkowych poświęconych kongnitywistyce jest bardzo duża. Najbardziej dynamiczny jej wzrost nastąpił po roku 2. Z jednej strony można mówić o korzystnym zjawisku jakim jest rosnące zainteresowanie kognitywistyką w Polsce (stosunkowo duży i powiększający się rynek publikacji tego typu), z drugiej jednak strony da się zaobserwować niedobór publikacji anglojęzycznych, zwłaszcza wydawanych przez renomowane międzynarodowe wydawnictwa naukowe. Podobnie jak w przypadku artykułów naukowych, analiza rozdziałów książkowych równie dobitnie pokazuje, że zdecydowana większość autorów pracuje indywidualnie (zjawisko niekorzystne zwłaszcza w naukach interdyscyplinarnych do jakich zalicza się kognitywistykę), a współpraca, jeśli nawet ma miejsce, nie prowadzi do powstawania dużej liczby wspólnych publikacji. Autorzy raportu: Jakub Barbasz, Józef Bremer, Michał Wierzchoń, Michał Cieśla, Dominika Czajak, Krzysztof Cipora. 6