Wizualne obserwacje gwiazd zmiennych

Transkrypt

1 Wizualne obserwacje gwiazd zmiennych

2 Obserwator AAVSO Wysyła do AAVSO International Database (AID) raporty z własnych obserwacji gwiazd zmiennych. Badanie gwiazd zmiennych jest jedyną dziedziną nauki, do której amatorzy mogą wnieść wkład na najwyższym poziomie, używający skromnego sprzętu.

3 Raport AAVSO z obserwacji wizualnych #TYPE=VISUAL #OBSCODE=AAM #SOFTWARE=Observation Manger #DELIM=, #DATE=JD #OBSTYPE=Visual #NAME, DATE, MAG, COMMENTCODE, COMP1, COMP2, CHART, NOTES SS Cyg, , 9.2, Y, 90, 99, AG, na RT UMa, , <11.1, na, 111, na, DE, na

4 Kto obserwuje wizualnie gwiazdy zmienne? Każdy doświadczony astronom amator, aby w dobie automatyzacji nie zapomnieć jak wygląda niebo. Początkujący miłośnik astronomii, powinien wykonać 500 obserwacji wizualnych, zanim zajmie się fotometrią cyfrową.

5 Które gwiazdy obserwowad wizualnie? Przez lornetkę: AAVSO Binoculars Program gwiazdy, przeważnie długookresowe Jasność mag V Nie przewiduje się dodania innych gwiazd do listy

6 Które gwiazdy obserwowad wizualnie? Przez teleskop: AAVSO Bulletin 77 for Podaje czasy minimów i maksimów jasności dla 381 gwiazd zmiennych długookresowych

7 AAVSO Binoculars Program Dane przykładowej gwiazdy zmiennej Nazwa: RY UMa Pozycja: RA: 12h 20m 27.33s Dec.: Zakres zmian jasności: V Typ: SRA (półregularna typu A) Okres zmienności: 310 dni Parametry mapy do obserwacji przez lornetkę: Szerokość pola widzenia: 360 arcmin = 6 stopni Najsłabsze gwiazdy na mapie: 9.5 mag

8 Nazwy gwiazd zmiennych wg GCVS R, S, T, U, V, W, X, Y, Z UMa (Ursa Majoris) RR, RS, RT,, RY, RZ, SS, ST,, SZ, TT,, ZZ UMa AA, AB, AC,, AY, AZ, BB, BC, QX, QY, QZ UMa V0335, V0336, V0337, UMa

9 Inne identyfikatory gwiazd HD 2638, TYC , GSC NSV ASAS J SDSS J AAVSO: Nazwa: RY UMa Harvard Designation: (wychodzi z użycia) Unikalny identyfikator AAVSO (AUID): 000-BBS-756 VSX J

10 Wielkośc gwiazdowa Jednostką wielkości gwiazdowej jest magnitudo ( m lub mag) Vega, α Lyr ma wielkość gwiazdową równą 0.0 m z definicji. Najsłabsze gwiazdy widoczne gołym okiem mają jasność około 6 m. Bardzo jasny Syriusz ma jasność m. Magnitudo można obliczyć znając natężenie światła E w luksach: m = -2.5 log 10 E + C Dla obserwacji wizualnych stała C =

11 Pozycja gwiazdy Współrzędne równikowe: RA, rektascensia hh : mm : ss.s (0.. 24h) Dec, deklinacja dd mm ss.s ( )

12 Mapa gwiazd porównania

13 Mapa gwiazd porównania VSP Variable Star Plotter

14 Mapa gwiazd porównania

15 Mapa gwiazd porównania

16 Parametry lornetek POWIĘKSZENIE x ŚREDNICA (mm) 7 x x x x 70 pole widzenia x jasność graniczna

17 Jakie gwiazdy zobaczymy, zależnie od średnicy instrumentu optycznego mag sprzęt 0 5 nieuzbrojone oko 5 7 lornetka 50 mm lornetka 60 mm 9 13 teleskop 200 mm pole widzenia powiększenie ~ 6 7x ~ 3 20x

18 Statyw lornetki

19 Szukacz lornetki o dużym powiększeniu

20 Identyfikacja gwiazdy zmiennej i gwiazd porównania Przygotuj się bardzo dobrze do identyfikacji, bo podczas szukania gwiazd jest najwięcej frustracji i porażek! Mapa obrotowa nieba Atlas nieba z gwiazdami do około 6 mag AAVSO Finder Chart, FOV 15-30

21 W Cyg - mapa

22 W Cyg niebo

23

24 Identyfikacja gwiazd

25 Identyfikacja gwiazd

26 Ocena jasności gwiazdy zmiennej

27 Ocena jasności gwiazdy zmiennej

28 Ocena jasności gwiazdy zmiennej

29 Ocena jasności gwiazdy zmiennej

30 Ocena jasności gwiazdy zmiennej

31 Ocena jasności gwiazdy zmiennej

32 Metodyka wyznaczania jasności gwiazd a, b < v < c, d, (e) 7.1, 7.4 < v < 7.8, 8.1, (8.5) avc avd bvc bvd

33 Metodyka wyznaczania jasności gwiazd Charles E. Pickering: amvnb gdzie m + n = 10 a7v3c a5v5d b5v5c b4v6d

34 Metodyka wyznaczania jasności gwiazd Nijland-Błażko-Argelander (NBA): amvnb gdzie n = k * m a9v3c a5v5d b6v3c b3v6d

35 Eliminowanie błędów obserwacji Istotą metody pracy astronoma jest dążenie do osiągania coraz to większej dokładności. Czopki, pręciki i cała teoria widzenia. Triki sprzętowe. Tu jest okazja, by śledzić co robią poszczególne fotony. Nie wolno wpaść w pułapkę perfekcjonizmu, która polega na tym, że żadne wyniki nie są wysyłane, bo jeszcze można je ulepszyć.

36 Eliminowanie błędów obserwacji Zapisz to co widzisz, a nie to czego się spodziewasz. Umieść obiekty w równej odległości od centrum pola widzenia. Pole widzenia przy brzegach jest słabiej naświetlone i występują tam inne wady optyczne. Najlepiej, gdy porównuje się gwiazdy leżące na linii poziomej. Czerwone obiekty pobudzają siatkówkę. Patrz na nie krótko. Gdy obiekty różnią się kolorem, rozreguluj nieco ostrość i różnica kolorów się zmniejszy. Zerkanie (widzenie peryferyjne) pozwala zobaczyć słabe gwiazdy.

37 Notatka z obserwacji: Nazwa i oznaczenie zmiennej Data i czas obserwacji Jasność gwiazdy zmiennej Jasności gwiazd porównania użyte do oszacowania Oznaczenie mapy Uwagi na temat warunków, które mogły mieć wpływ na ocenę jasności

38 Jak często obserwowad? Potrzeba co najmniej 100 obserwacji w okresie. Jeśli okres wynosi 300 dni, obserwuj co trzeci dzień, gdy jesteś jedynym obserwatorem tej gwiazdy. Rozstawienie sprzętu raz w miesiącu to na pewno jest za mało dla obserwacji jakiejkolwiek gwiazdy zmiennej. Tu ujawnia się przewaga lornetki. Bez przygotowań możesz obserwować przez kilkadziesiąt minut w każdy pogodny wieczór. Przy pomocy lornetki możesz zrobić obserwację zatrzymując się na chwilę na parkingu przy autostradzie.

39 Format raportu obserwacji wizualnych AAVSO #TYPE=Visual #OBSCODE=AAM #SOFTWARE=Observation Manager #DELIM=, #DATE=JD #OBSTYPE=Visual #NAME,DATE,MAG,COMMENTCODE,COMP1,COMP2,CHART,NOTES RR CrB, , 7.7, U, 75, 78, 3546ASW, na

40 #TYPE=Visual #OBSCODE= #SOFTWARE= #DELIM= #DATE= #OBSTYPE= #TYPE=Visual Typ formatu. Dla obserwacji wizualnych zawsze jest Visual.

41 #TYPE=Visual #OBSCODE= #SOFTWARE= #DELIM= #DATE= #OBSTYPE= #OBSCODE=XXXX Oficjalny Kod Obserwatora AAVSO, który został wcześniej przyznany przez AAVSO. Najlepiej, aby Twój Login ID do strony i Kod Obserwatora AAVSO były takie same. Wszystkie identyfikatory trzyznakowe (SSW, AAM, SXN) są już prawdopodobnie zajęte. Spróbuj identyfikatorów czteroznakowych.

42 #TYPE=Visual #OBSCODE= #SOFTWARE= #DELIM= #DATE= #OBSTYPE= #SOFTWARE=Observation Manger Nazwa i wersja oprogramowania użytego do utworzenia pliku. Jeśli program jest prywatny, umieścić jakiś identyfikujący go opis.

43 #DELIM=comma #TYPE=Visual #OBSCODE= #SOFTWARE= #DELIM= #DATE= #OBSTYPE= Separator używany do oddzielania pól danych w raporcie. Może to być każdy znak ASCII, o kodzie ASCII pomiędzy 32 a 126, pod warunkiem, że nie występuje w żadnym polu danych. Zalecanymi separatorami są: przecinek (comma) średnik (;) wykrzyknik (!) kreska pionowa ( ) tabulator(tab) Nie można jako separatora używać znaku krzyżyka (#) ani spacji.

44 #DATE=JD #TYPE=Visual #OBSCODE= #SOFTWARE= #DELIM= #DATE= #OBSTYPE= Określa format daty używany w raporcie. Najpierw trzeba przeliczyć czas na UT. Następnie przekształcić na jeden z formatów (w kolejności preferencji): JD: Dzień Juliański, np EXCEL: Jeden z formatów używanych przez funkcję NOW() programu MS-Excel, np :01:30 (sekundy są opcjonalne)

45 #TYPE=Visual #OBSCODE= #SOFTWARE= #DELIM= #DATE= #OBSTYPE= #OBSTYPE=Visual Rodzaj obserwacji występujących w pliku danych: Visual Obserwacje wizualne (domyślny) PTG Fotografia analogowa. Umieścić informacje o czułości filmu i filtrze w polu notatki każdej z obserwacji. Obserwacje DSLR (fotografia cyfrowa) należy przesyłać za pomocą Rozszerzonego Formatu Plików.

46 #TYPE=Visual #OBSCODE= #SOFTWARE= #DELIM= #DATE= #OBSTYPE= SS CYG, ,9.1,na,90,93,070613,OUTBURST! RT CYG, ,9.3,Y,93,95,070613,na Za parametrami w pliku raportu umieszczone są właściwe dane z obserwacji gwiazd zmiennych. W każdym wierszu jest jedna obserwacja, a poszczególne pola danych są rozdzielone separatorem zdefiniowanym przez parametr DELIM. Nie dodawaj dodatkowych separatorów na końcu wiersza.

47 #TYPE=Visual #OBSCODE= #SOFTWARE= #DELIM= #DATE= #OBSTYPE= #NAME,DATE,MAG,COMMENTCODE,COMP1,COMP2,CHART,NOTES SS CYG, ,9.1,na,90,93,070613,OUTBURST! NAME nazwa gwiazdy zmiennej DATE moment obserwacji MAG zaobserwowana jasnośd gwiazdy zmiennej COMMENTCODE kod komentarza COMP1 nazwa gwiazdy porównania nr 1 COMP2 nazwa gwiazdy porównania nr 2 CHART symbol mapy NOTES uwagi

48 #NAME,DATE,MAG,COMMENTCODE,COMP1,COMP2,CHART,NOTES SS CYG, ,9.1,na,90,93,070613,OUTBURST! NAME Identyfikator gwiazdy zmiennej. Może to być: Nazwa gwiazdy: RY UMa Unikalny identyfikator AAVSO (AUID): 000-BBS-756

49 #NAME,DATE,MAG,COMMENTCODE,COMP1,COMP2,CHART,NOTES SS CYG, ,9.1,na,90,93,070613,OUTBURST! DATE Moment obserwacji w czasie uniwersalnym UT. W formacie zdefiniowanym przez parametr DATE.

50 #NAME,DATE,MAG,COMMENTCODE,COMP1,COMP2,CHART,NOTES SS CYG, ,9.1,na,90,93,070613,OUTBURST! MAGNITUDE Zaobserwowana jasność gwiazdy zmiennej wyrażona jako liczbą z kropką dziesiętną, np Poprzedź liczbę znakiem < aby zaznaczyć, że gwiazda jest słabsza niż podana wartość.

51 #NAME,DATE,MAG,COMMENTCODE,COMP1,COMP2,CHART,NOTES SS CYG, ,9.1,BZY,90,93,070613,OUTBURST! COMMENTCODE Lista możliwych jednoznakowych kodów komentujących obserwację: na: Brak komentarza B: Jasne niebo, Księżyc, zmierzch, zanieczyszczenie światłem, zorza. U: Chmury, pył, dym, zamglenie, itp. W: Słaby seeing. L: Nisko na niebie, blisko horyzontu, wśród drzew, zasłonięty widok. D: Niezwykła aktywność (gaśnie, rozbłysk, nieoczekiwane zachowanie, itp.) Y: Wybuch. K: Użyto mapki spoza AAVSO. S: Problem z sekwencją gwiazd porównania. Z: Niepewność co do zaobserwowanej jasności. I: Niepewność co do identyfikacji gwiazdy. V: Słaba gwiazda, blisko granicy widoczności, zerkanie.

52 #NAME,DATE,MAG,COMMENTCODE,COMP1,COMP2,CHART,NOTES SS CYG, ,9.1,na,90,93,070613,OUTBURST! COMP1,COMP2 Etykieta użytej gwiazdy porównania. Może to być: Etykieta jasności wzięta z mapki, AUID, coś innego jednoznacznie identyfikującego gwiazdę, lub napis na, jeśli nie użyłeś drugiej gwiazdy porównania.

53 #NAME,DATE,MAG,COMMENTCODE,COMP1,COMP2,CHART,NOTES SS CYG, ,9.1,na,90,93,070613,OUTBURST! CHART Identyfikator mapki: "Chart ID" - znajduje się w polu w prawym górnym rogu mapki (zwykle w formacie "NNNNLL", gdzie N to liczby, a L jest ciągiem liter). Jeśli mapka nie ma identyfikatora, należy użyć najpóźniejszej daty widocznej w dowolnym miejscu mapki i zapisać jako YYMMDD. Jeśli nie widać daty, użyj pierwszego dnia roku praw autorskich (np.: "Copyright 2007" zapisz jako ).

54 #NAME,DATE,MAG,COMMENTCODE,COMP1,COMP2,CHART,NOTES SS CYG, ,9.1,na,90,93,070613,OUTBURST! NOTES Twoje uwagi lub notatki dotyczące obserwacji. To pole ma maksymalnie 100 znaków długości.

55 Przykład raportu wizualnego AAVSO #TYPE=VISUAL #OBSCODE=TST01 #SOFTWARE=WORD #DELIM=, #DATE=JD #OBSTYPE=Visual SS CYG, ,<11.1,na,111,na,070613,na SS CYG, ,<11.1,na,111,na,070613,na SS CYG, ,<11.1,IZ,111,na,070613,NO CHART--FROM MEMORY SS CYG, ,<11.1,na,111,na,070613,na SS CYG, ,9.3,Y,93,95,070613,OUTBURST! SS CYG, ,9.1,na,90,93,070613,na SS CYG, ,9.1,na,90,93,070613,na #OBSCODE=TST02 #DATE=EXCEL SS CYG,1/1/2007 4:15 a.m,9.3,na,90,95,070613,first TST02 OBS! SS CYG,1/2/2007 4:15 a.m,9.3,na,90,95,070613,next TST02 OBS! #OBSCODE=TST01 #DATE=JD SS CYG, ,9.3,na,90,95,070613,TST01 AGAIN SS CYG, ,<11.1,na,111,na,070613,na

56 WebObs: wysłanie raportu do bazy danych AAVSO

57 LCG: rysowanie krzywej jasności

58 LCG: rysowanie krzywej jasności

59 VStar 1000 dni RT UMa

60 Prelegenci poszukiwani: VStar - program do analizy obserwacji gwiazd zmiennych dyskretna transformata Fouriera poszukiwanie okresów zmienności w domenie czasu i częstotliwości (CLEANest, WZZ) wykresy fazowe import danych z baz ASAS, Kepler i innych FITS - Flexible Image Transport System Fotometria - pomiar jasności gwiazd na zdjęciach cyfrowych Python kurs języka programowania Python interaktywna analiza danych astronomicznych przy użyciu specjalistycznych pakietów oprogramowania