RAPORT Z BADAŃ ANKIETOWYCH Oczekiwania zatrudnieniowe przedsiębiorstw z powiatu mieleckiego

Transkrypt

1 RAPORT Z BADAŃ ANKIETOWYCH Oczekiwania zatrudnieniowe przedsiębiorstw z powiatu mieleckiego Firma Wektor Consulting s.c. Mariusz Lipiński, Wiktor Cichoń, działa w sektorze konsultingu od 9 lat. W tym czasie przeprowadziła szereg badań na zlecenie Powiatowych Urzędów Pracy w zakresie skuteczności form aktywizacji osób bezrobotnych. Prowadzi też stały monitoring i badania regionalnego oraz lokalnego rynku pracy w zakresie wsparcia szkoleniowego dla przedsiębiorstw m.in. w zakresie deficytowych kwalifikacji w przedsiębiorstwach. Poniższe badanie zostało przeprowadzone celem rozpoznania oczekiwań zatrudnieniowych przedsiębiorców funkcjonujących na terenie powiatu mieleckiego w kontekście postaw pracodawców w stosunku do osób znajdujących się w grupie wiekowej lat oraz wskazania przyczyn wysokiego bezrobocia w tym przedziale wiekowym. Badania zostały przeprowadzone na próbie 130 podmiotów gospodarczych należących do sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw poprzez wywiad telefoniczny oparty o wystandaryzowany kwestionariusz ankietowy. Badania zostały przeprowadzone w okresie luty-marzec 2012 r. Celem badań była identyfikacja potencjału zatrudnieniowego oraz potrzeb i oczekiwań pracodawców w stosunku do potencjalnych pracowników w przedziale wiekowym lat, co przekłada się wprost na zbadanie cech lokalnego rynku pracy. W powiecie daje się bowiem zauważyć znaczne niedopasowanie strukturalne pracowników i pracodawców polegające na braku podaży pożądanych przez przedsiębiorców kwalifikacji zawodowych oraz kompetencji. Analiza zmierzała do zdiagnozowania preferowanych przez pracodawców kompetencji i umiejętności. Badania mają wskazać jakie instrumenty wsparcia okazują się najbardziej skuteczne w praktyce oraz jakich form wsparcia najbardziej oczekują sami zainteresowani przedsiębiorcy. Badanie ma za cel identyfikację głównych przyczyn wysokiego poziomu bezrobocia w grupie osób lat w powiecie mieleckim oraz luk kompetencyjnych

2 występujących na lokalnym rynku pracy. Badanie zostało przeprowadzone na podstawie wystandaryzowanej Ankiety Oczekiwania zatrudnieniowe przedsiębiorstw z powiatu mieleckiego na grupie 130 podmiotów należących do sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw (w tym 3 średnie przedsiębiorstwa (poniżej 250 pracowników), 48 małych (poniżej 50 pracowników) oraz 79 mikroprzedsiębiorstw (poniżej 10 zatrudnionych). Biorąc pod uwagę kody sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności w przedmiotowym badaniu udział wzięło: 2 podmioty z sekcji A (Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo), 24 z sekcji C (Przetwórstwo przemysłowe), 20 z sekcji F (Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych), 38 z G (Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle), 8 z H (Transport i gospodarka magazynowa), 3 z I (Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi), 5 z J (Informacja i komunikacja), 8 z K (Działalność finansowa i ubezpieczeniowa), 2 z L (Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości), 6 z M (Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna), 2 z N (Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca), 5 z P (Edukacja), 2 z Q (Opieka zdrowotna i pomoc społeczna), 1 z R (Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją) oraz 4 z sekcji S (Pozostała działalność usługowa). Wzór Ankiety stanowi załącznik nr 1 do niniejszego Raportu. Charakterystyka otoczenia badanej grupy Powiat mielecki leży w północno-zachodniej części województwa podkarpackiego w dolinie Wisłoki, w Kotlinie Sandomierskiej. W skład powiatu wchodzą: miasto Mielec oraz 9 gmin wiejskich: Borowa, Czermin, Gawłuszowice, Mielec, Padew Narodowa, Przecław, Radomyśl Wielki, Tuszów Narodowy i Wadowice. Miasto Mielec liczy mieszkańców i ma powierzchnię 46,89 km², zaś cały powiat ma powierzchnię 880,5 km² i liczy mieszkańców. 86 osób zamieszkałych na terenie powiatu ( w tym kobiet) jest w wieku produkcyjnym (18 64 lat) (Za GUS Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2012 r. ). Historycznie miasto i powiat ściśle związane były z Wytwórnią Sprzętu Komunikacyjnego, która zatrudniał blisko osób. Obecnie Mielec jest jednym z najważniejszych ośrodków

3 przemysłowych na mapie województwa podkarpackiego. Miasto kojarzone jest w głównej mierze z przemysłem lotniczym. Tu zlokalizowane są Polskie Zakłady Lotnicze, największe przedsiębiorstwo tej branży w Polsce. Ta i kilka innych mieleckich firm wchodzi w skład Doliny Lotniczej. W Mielcu swoją siedzibę ma Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK MIELEC, która w głównej mierze przyczyniła się do dywersyfikacji przemysłu w mieście i ustabilizowania się sytuacji gospodarczej. Wewnątrz strefy ulokowanych jest wiele firm prywatnych, głównie przemysłu lekkiego. Obecnie tworzony jest też Mielecki Park Przemysłowy. Na terenie powiatu działalność gospodarczą prowadzą podmioty, które można podzielić na 3 grupy: 1. Przedsiębiorstwa zlokalizowane na terenie powstałej w 1995 r. Specjalnej Strefy Ekonomicznej i działające na podstawie specjalnych zezwoleń, 2. Przedsiębiorstwa prowadzące działalność na terenie strefy, bez zezwoleń powstałe w wyniku restrukturyzacji WSK PZL Mielec 3. Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, na których skupia się badanie. Współczesne mieleckie produkty: samoloty i śmigłowce: o PZL M28 Skytruck- samolot wielozadaniowy o PZL M28B Bryza samolot wielozadaniowy o PZL M18 Dromader samolot rolniczy i gaśniczy o S-70i Black Hawk średni wielozadaniowy amerykański śmigłowiec transportowy (ob. produkcja kabin, produkcja całych śmigłowców) o Samolot AT-3 i AT-4 inne: o samochody Cobra małoseryjne, sportowe repliki o luksusowe samochody sportowe Leopard 6 Litre Roadster o wózki golfowe i użytkowe elektrycznym o elektronika użytkowa R&G o meble Black Red White Melex z napędem o komponenty metalowe i elektrotechniczne dla przemysłu motoryzacyjnego o podzespoły do produkcji samochodów

4 o szkło hartowane Sanglass o ramy rowerowe robione ręcznie w firmie Bikepol Mielec o opony bieżnikowane Geyer & Hosaja o kosiarki spalinowe Husqvarna o okna dachowe Fakro o okna z PCV Eurocast o styropian Termo Organika o płyty wiórowe, MDF, panele podłogowe, blaty Kronospan W rejestrze REGON z r. widnieje na terenie powiatu podmiotów gospodarki narodowej (z wyłączeniem osób fizycznych prowadzących indywidulane gospodarstwo rolne) w tym 1356 spółek (555 handlowych: 18 akcyjnych i 418 z ograniczoną odpowiedzialnością oraz 794 cywilnych), 40 spółdzielni i 7402 osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Z rejestru wykreślono w analizowanym okresie 39 podmiotów (w tym 35 mikroprzedsiębiorstw) i wpisano 49 nowych podmiotów (w tym 34 mikroprzedsiębiorstwa). Wśród tych podmiotów, biorąc pod uwagę kody sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) można wyróżnić: - A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo: 133 podmioty, - B - Górnictwo i wydobywanie: 15, - C - Przetwórstwo przemysłowe: 1311, - D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych: 5, - E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją: 42, - F Budownictwo: 1234, - G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle: 2791, - H - Transport i gospodarka magazynowa: 587, - I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi: 237, - J - Informacja i komunikacja: 169,

5 - K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa: 255, - L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości: 219, - M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna: 741, - N Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca: 133, - O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne: 129, - P Edukacja: 297, - Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna: 553, - R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją: 217, - S Pozostała działalność usługowa: 587. Według stanu na r. (Bank Danych Lokalnych GUS) w powiecie zatrudnionych było ogółem osób z czego stanowiły kobiety. Wg PKD 2007 zatrudnienie kształtowało się następująco: - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo , - przemysł i budownictwo , - handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja 5 249, - działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości 557, - pozostałe usługi osób. W ostatnim dniu 2011 r. w powiecie dostępnych było 78 ofert pracy z czego 12 skierowane było do osób niepełnosprawnych. Bezrobocie w powiecie Za statystykami Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu na koniec marca 2012 r. w Urzędzie zarejestrowanych było ogółem osoby, w tym kobiet. Na koniec marca 2012 r. stopa bezrobocia w powiecie wynosi 14,7%, jest więc niższa od średniej stopy bezrobocia w województwie podkarpackim (16,1) i wyższa od średniej krajowej, która wynosi 13,3%. W grupie bezrobotnych w powiecie mieleckim jest osób, w tym kobiet w wieku od 18 do 35 lat. Wg danych GUS za 2011 r. 28,5% osób bezrobotnych w powiecie stanowiły osoby młode do 25 roku życia, w stosunku do 23,8% średniej dla województwa. Dane te

6 zostały uszczegółowione przez Powiatowy Urząd Pracy za I kwartał 2012 r. Wg słów z-cy Dyrektora Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu Zbigniewa Szypuły najwięcej osób pozostających bez zatrudnieni zalicza się do grupy wiekowej od Grupa ta wraz z młodzieżą w wieku od 18 do 24 stanowi ponad 51% ludności powiatu mieleckiego. Jako przyczynę tego zjawiska wskazuje się niskie kwalifikacje i brak doświadczenia ludzi młodych. W 2011 r. w urzędzie najczęściej rejestrowały się osoby bez zawodu, które ukończyły edukację w liceach ogólnokształcących i nie nabyły kwalifikacji do wykonywania określonego zawodu. Ze statystyk PUP wynika, że najczęściej pracodawcy poszukiwali w tym okresie sprzedawców, najmniej kierowców samochodów osobowych i dozorców. Większość osób mających trudności z uzyskaniem zatrudnienia posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe. Osoby z wykształceniem wyższym mają większe szanse na podjęcie pracy (za: Tymczasem wg danych GUS w roku szkolnym 2010/2011 spośród ogólnej liczby absolwentów w powiecie 46% ukończyło licea ogólnokształcące, 3% licea profilowane, 20% zasadnicze szkoły zawodowe. Wg szacunków Urzędu Statystycznego na koniec 2011r. 28,5% bezrobotnych w powiecie stanowiły osoby młode do 25 roku życia. Średnia województwa w tym okresie wynosiła 23,8%. Stopa napływu nowo zarejestrowanych do ludności aktywnej zawodowo wynosiła IV kwartale 2011 r. 1,4. W powiecie mieleckim odnotowano również najwyższy w województwie wzrost liczby bezrobotnych (o 11%). Brak jest natomiast ogólnodostępnych danych na temat osób znajdujących się w przedziale wiekowym do 30 roku życia. Wyniki badania 47 spośród eksplorowanych firm planuje zatrudnić nowych pracowników a 59 (45%) zatrudniłoby nowego pracownika o pożądanych kwalifikacjach po odbyciu przez niego nieodpłatnego przeszkolenia praktycznego. Przedstawiciele 21 badanych podmiotów deklarowało niezdecydowanie w przedmiotowej kwestii, zaś 3 nie odpowiedziało na to pytanie. Badania pozwoliły również zdiagnozować niedostatek kwalifikacji niezbędnych w danej branży, co staje się kluczową barierą w drodze rozwoju i zatrudnienia 33% wskazań. Jednocześnie jednak aż 26% badanych przedsiębiorców nie planuje skierowania swoich

7 potencjalnych pracowników na przeszkolenie zawodowe/kursy podnoszące kwalifikacje. 43% gotowych jest pokryć te koszty jedynie częściowo. Przedsiębiorcy, mając do wyboru określone kwalifikacje zawodowe/ uprawnienia wskazali następujące uprawnienia, które powinien posiadać pożądany przez nich pracownik: kadry i płace (23% respondentów), monter systemów CO i CWU (14%), operator CNC (11%), pracownik biurowy (10%), specjalista ds. reklamy (7%), magazynier (5%), kierowca kat. C (4%), manikiurzysta (3%), spawacz metodą MIG (3%), asystent przedszkolny (1%), inne (19%). Najchętniej zatrudniane osoby znajdują się w grupie wiekowej lat (49% wskazań). 25% respondentów najchętniej zatrudniłoby osoby do 30 roku życia. Jako atuty osób młodych do 30 lat najczęściej wymieniano: 1. wiek - 73% 2. kreatywność 35% 3. możliwość szybkiej nauki 31% Osoby te charakteryzują się ponadto: dobrym wykształceniem (12%), asertywnością (9%), znajomością języków obcych (11%), przedsiębiorczością (15%). Są oni również dyspozycyjni (18% wskazań) Słabe strony ludzi młodych to: 1. małe doświadczenie 32% wskazań, 2. wygórowane oczekiwania płacowe 26% 3. niskie umiejętności zawodowe 23% 4. niska motywacja 20%. Pracodawcy zarzucają również osobom młodym: młody wiek (7%), brak kontaktów zawodowych (11%), brak sprecyzowanych zainteresowań (9%), niedostosowanie wykształcenia do potrzeb obecnego rynku pracy(13%). Jako najbardziej skuteczne sposoby wsparcia młodych osób bezrobotnych w poszukiwaniu zatrudnienia wskazano zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych (38% odpowiedzi), staże (26%), przygotowanie zawodowe w miejscu pracy (20%) oraz szkolenia zawodowe i kursy (32%).

8 A - Rolnictwo, B - Górnictwo i C - Przetwórstwo D - Wytwarzanie i E - Dostawa F - Budownictwo G - Handel H - Transport i I - Działalność J - Informacja i K - Działalność L - Działalność M - Działalność N - Działalność w O - Administracja P - Edukacja Q - Opieka R - Działalność S - Pozostała W kontekście powyższych danych firma Wektor Consulting podjęła próbę zbadania potrzeb i oczekiwań potencjalnych pracodawców w stosunku do osób bezrobotnych do 30 roku życia i określenia rzeczywistych przyczyn bezrobocia w tej grupie wiekowej. Struktura badanej grupy ze względu na: a/ wielkość przedsiębiorstwa Wielkość przedsiębiorstwa 7 3 mikroprzedsiębiorstwo małe przedsiębiorstwo średnie przedsiębiorstwo 48 b/ przynależność do określonej sekcji PKD Sekcje PKD 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 2% 0% 18% 29% 15% 6% 4% 2% 6% 5% 4% 3% 0% 0% 2% 2% 0% 2% 1%

9 Grupie tej zostały zadane szczegółowe pytania dotyczące ich potrzeb zatrudnieniowych oraz oczekiwań w stosunku do potencjalnych pracowników. a/ Czy planuje Pan/i zwiększenie zatrudnienia w swoim przedsiębiorstwie? Czy planuje Pan/i zwiększenie zatrudnienia w swoim przedsiębiorstwie? tak tak, po przeszkoleniu nie nie wiem 59 brak odpowiedzi b/ Czy poszukując pracowników zdarzyło się Panu/i mieć trudności w znalezieniu pracownika o określonych kwalifikacjach? Czy poszukując pracowników zdarzyło się Panu/i mieć trudności w znalezieniu pracownika o określonych kwalifikacjach? 33% 67% tak nie

10 c/ Czy byłby Pan/i skłonny/a sfinansować kursy doszkalające dla nowego pracownika? Czy byłby Pan/i skłonny/a sfinansować kursy doszkalające dla nowego pracownika? 26% 31% tak 43% tak, w ograniczonym zakresie nie d/ Jakie kwalifikacje zawodowe / uprawnienia / umiejętności powinien mieć pożądany przez Pana/Panią kandydat do pracy?

11 e/ Czy byłby Pan/i zainteresowany zatrudnieniem pracownika o kwalifikacjach dostosowanych do potrzeb Pana/i przedsiębiorstwa, gdyby istniała możliwość częściowego dofinansowania wynagrodzenia dla takiego pracownika? Czy byłby Pan/i zainteresowany zatrudnieniem pracownika o kwalifikacjach dostosowanych do potrzeb Pana/i przedsiębiorstwa, gdyby istniała możliwość częściowego dofinansowania wynagrodzenia dla takiego pracownika? 16% 30% 54% tak nie nie wiem f/ Przedział wiekowy najchętniej przyjmowanych przez Pana/ią pracowników Przedział wiekowy najchętniej przyjmowanych przez Pana/ią pracowników Powyżej 50 roku życia lat Do 30 roku życia 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

12 g/ Jakie są Pana/-i zdaniem atuty osób młodych do 30 roku życia? (można podkreślić kilka odpowiedzi) Atuty ludzi młodych do 30 r.ż. 73% 80% 70% 60% 35% 50% 31% 40% 15% 18% 30% 12% 11% 9% 8% 20% 10% 0% h/ Jakie są Pana/-i zdaniem słabe strony osób młodych do 30 roku życia? (można podkreślić kilka odpowiedzi) Słabe strony osób młodych do 30 r.ż. 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

13 i/ Którą z form wsparcia są według Pana/-i najbardziej skuteczny z punktu widzenia możliwości zatrudnienia pracownika do 30 r.ż? 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Które z form wsparcia są Pana/-i zdaniem najbardziej skuteczne z punktu widzenia możliwości znalezienia zatrudnienia przez osoby do 30 r.ż.?

14 Załącznik nr 1 ANKIETA Oczekiwania zatrudnieniowe przedsiębiorstw z powiatu mieleckiego Nasza firma, Wektor Consulting s.c. M. Lipiński, W. Cichoń, działa w branży szkoleniowej. Jako główny cel jaki stawiamy naszej organizacji jest podnoszenie kwalifikacji kapitału ludzkiego w polskich przedsiębiorstwach. Zdajemy sobie sprawę jak ważna jest odpowiednio wykwalifikowana kadra. Z tego też powodu zwracamy się do Pana/-i z uprzejmą prośbą o wypełnienie poniższej ankiety. Ankieta zostanie wykorzystana wyłącznie celem określenia problemów zatrudnieniowych jakie napotykają przedsiębiorcy w powiecie mieleckim, określenia potrzeb i oczekiwań wobec potencjalnych pracowników znajdujących się w przedziale wiekowym do 30 roku życia oraz pozwoli dobrać formy wsparcia szkoleniowego oraz aktywizacji zawodowej adekwatne do stwierdzonych potrzeb. 1. Wielkość przedsiębiorstwa: Mikroprzedsiębiorstwo (0-9 pracowników) Małe przedsiębiorstwo (10 49 pracowników) Średnie przedsiębiorstwo ( pracowników) 2. Przynależność do sekcji PKD (wpisać właściwe) Czy planuje Pan/i zwiększenie zatrudnienia w swoim przedsiębiorstwie? Jeśli tak, jaka jest planowana liczba miejsc pracy Nie Tak. Planowana liczba miejsc pracy:.. Tak, po odbyciu przez niego nieodpłatnego przeszkolenia praktycznego. Planowana liczba miejsc pracy:..

15 4. Czy poszukując pracowników zdarzyło się Panu/i mieć trudności w znalezieniu osoby o określonych kwalifikacjach? Nie Tak 5. Czy byłby Pan/i skłonny/a sfinansować kursy doszkalające dla nowego pracownika? Tak Tak, w ograniczonym zakresie Nie 6. Jakie kwalifikacje zawodowe / uprawnienia / umiejętności powinien mieć pożądany przez Pana/Panią kandydat do pracy? Umiejętność obsługi komputera Kadry i płace Manikiurzystka Kierowca kat. C Spawacz metodą MIG Znajomość języków obcych Specjalista ds. reklamy Magazynier Operator CNC Monter systemów CO i CWU Inne (wskazać jakie) 7. Czy byłby Pan/i zainteresowany zatrudnieniem pracownika o kwalifikacjach dostosowanych do potrzeb Pana/i przedsiębiorstwa, gdyby istniała możliwość częściowego dofinansowania wynagrodzenia dla takiego pracownika? Tak Nie 8. Proszę podać przedział wiekowy najchętniej przyjmowanych przez Pana/ią pracowników: Do 30 lat lat Powyżej 50 lat

16 9. Jakie są Pana/-i zdaniem atuty osób młodych do 30 roku życia? (można podkreślić kilka odpowiedzi) Wiek Wykształcenie Znajomość języków obcych Kreatywność Asertywność Możliwość szybkiej nauki Przedsiębiorczość Dyspozycyjność Inne. Jakie? 10. Jakie są Pana/-i zdaniem słabe strony osób młodych do 30 roku życia? (można podkreślić kilka odpowiedzi) Wiek Niskie umiejętności zawodowe Brak doświadczenia zawodowego Brak kontaktów zawodowych Wygórowane oczekiwania płacowe Niska motywacja Brak sprecyzowanych zainteresowań Niedostosowanie wykształcenia do potrzeb obecnego rynku pracy Inne. Jakie?

17 11. Które z form wsparcia są Pana/-i zdaniem najbardziej skuteczne z punktu widzenia możliwości znalezienia zatrudnienia przez osoby do 30 r.ż.? (można podkreślić kilka odpowiedzi) Płatny staż Przygotowanie zawodowe w miejscu pracy Stypendium dla osób kontynuujących naukę Udział w szkoleniu z zakresu aktywnych form poszukiwania pracy Szkolenia zawodowe i kursy podnoszące kwalifikacje Zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych Bon szkoleniowy Dofinansowanie dojazdu do nowego, odległego miejsca pracy Doradztwo specjalistyczne (doradca zawodowy, pośrednik pracy) Żadne z powyższych Dziękujemy za poświęcony czas!