- o jawności i działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa

Transkrypt

1 Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość Warszawa, dnia 18 maja 2012 r. Grupa Posłów Na Sejm Rzeczypospolitej Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość Szanowna Pani Ewa Kopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483) oraz art. 32 ust. 2 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P poz. 32) niżej podpisani posłowie składają projekt ustawy: - o jawności i działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa Na podstawie art. 34 ust. 1 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy upoważniamy Panią poseł Elżbietę Witek.

2 Projekt Ustawa z dnia.. o jawności i działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U..) Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa określa obowiązki organów władzy publicznej zapewniające jawność i przejrzystość w procesie stanowienia prawa, a także zasady wykonywania działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, dopuszczalne formy oddziaływania na rozstrzygnięcia organów władzy publicznej, oraz formy kontroli działalności lobbingowej. Art Zapewnienie obywatelom swobodnego i otwartego dostępu do organów władzy publicznej jest sprawą interesu publicznego. 2. Ustawa nie narusza swobodnego i otwartego dostępu obywateli do organów władzy publicznej, w szczególności do składania petycji, wniosków i skarg do organów władzy publicznej. 3. Ustawa nie narusza przepisów innych ustaw określających uprawnienia grup społecznych lub zawodowych, w szczególności zorganizowanych w formie organizacji pracodawców lub organizacji pracowników, do współuczestniczenia w kształtowaniu polityki państwa dotyczącej ich statutowego przedmiotu działania oraz obowiązków organów władzy publicznej w tym zakresie, a także zasady dostępu do informacji publicznej. Art Działalnością lobbingową w rozumieniu ustawy jest każde działanie podejmowane w celu wpływania na organy władzy publicznej w procesie stanowienia prawa, w tym wszelkie formy kontaktu osób indywidualnych, grup osób lub instytucji z podmiotami odpowiedzialnymi za proces stanowienia prawa, zmierzające do wywarcia wpływu na podejmowane decyzje w procesie stanowienia prawa. 2. Działalność lobbingowa może mieć charakter odpłatny, bądź nieodpłatny. 3. Nie uważa się za działalność lobbingową: a) ustnych i pisemnych form kontaktu z organami władzy publicznej, jeżeli kontakty te wynikają z realizacji obowiązków ustawowych;

3 b) ustnych i pisemnych form kontaktu z organami władzy publicznej, jeżeli ich jedynym celem jest uzyskanie interpretacji obowiązujących przepisów prawnych; c) ustnych i pisemnych form kontaktu z organami władzy publicznej, jeżeli ich jedynym celem jest uzyskanie informacji zgodnie z obowiązującymi przepisami; d) występowania w postępowaniu przed organami władzy publicznej w indywidualnej, własnej sprawie albo w charakterze pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego, a także w innej roli określonej przez odrębne przepisy; e) działalności publicznej realizowanej przez statutowe organy partii politycznych. Art. 4. Wykonywanie działalności lobbingowej podlega ograniczeniom w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie tajemnic ustawowo chronionych. Art. 5. Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) podmiocie odpowiedzialnym za proces stanowienia prawa oznacza to Prezydenta RP, Sejm RP, Senat RP, oraz ich Komisje i Podkomisje, Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów oraz inne organy władzy publicznej, którym na podstawie odrębnych przepisów przysługuje prawo inicjowania procesu stanowienia prawa 2) podmiocie zainteresowanym procesem stanowienia prawa - oznacza to osoby indywidualne, grupy osób, organizacje społeczne i instytucje za wyjątkiem organów władzy publicznej, zamierzające chronić w odniesieniu do danej regulacji interes prawny lub społeczny lub zamierzające zabiegać o uwzględnienie określonych rozwiązań prawnych 3) właściwych stronach internetowych należy przez to rozumieć Biuletyn Informacji Publicznej lub inne strony, do których prowadzenia zobowiązane są podmioty odpowiedzialne za proces legislacyjny, podmioty zainteresowane procesem stanowienia prawa oraz inne podmioty wskazane w ustawie, lub które są przez nie faktycznie prowadzone Rozdział 2 Zasady jawności w procesie stanowienia prawa Art Proces stanowienia prawa jest jawny.

4 2. Zasada pełnej jawności ma zastosowanie do wszystkich organów władzy publicznej, w szczególności: Sejmu, Senatu, Prezydenta, Rady Ministrów, poszczególnych Ministrów. Art Podmioty odpowiedzialne za proces stanowienia prawa są obowiązane udzielać podmiotom prowadzącym działalność lobbingową niezwłocznie wszelkich informacji związanych bezpośrednio z procesem stanowienia prawa, w sposób nie ograniczający funkcjonowania tych organów. 2. Posiedzenia Komisji i Podkomisji Sejmu RP i Senatu RP rozpatrujących projekty ustaw są dokumentowane w formie nagrania, a z posiedzeń Podkomisji Sejmu RP i Senatu RP sporządza się protokół. Protokoły i nagrania są jawne. Art Podmioty odpowiedzialne za proces stanowienia prawa są obowiązane są zamieszczać na właściwych stronach internetowych wszelkie informacje dotyczące przebiegu procesu stanowienia prawa. 2. Informacje, o których mowa w ust. 1 powinny zawierać w szczególności: a) wskazanie terminu, przedmiotu spotkań związanych z procesem stanowienia prawa, składanych w ich trakcie wniosków ze wskazaniem osób je zgłaszających oraz ich końcowych ustaleń; b) wskazanie wszystkich uczestników; c) określenie roli poszczególnych uczestników spotkań; d) wskazanie wszelkich działań zmierzających do wywarcia wpływu na podejmowane decyzje w procesie stanowienia prawa; e) wskazanie sporządzonych ekspertyz oraz wszelkich opinii i konsultacji prawnych, wraz z wskazaniem ich autorów; f) projekty ustaw lub rozporządzeń wraz ze sporządzonym uzasadnieniem; g) osoby, które były uprawnione do prac nad projektem ustawy lub rozporządzenia. 3. Informacje, o których mowa w ust.1 i 2 powinny być umieszczone na właściwych stronach internetowych w terminie 3 dni roboczych, licząc od dnia zdarzenia. Art Organy władzy publicznej odpowiedzialne za przygotowanie projektu aktu prawnego obowiązane są zamieszać informacje dotyczące przebiegu procesu legislacyjnego w Karcie ustawy lub rozporządzenia. 2. W Karcie ustawy lub rozporządzenia umieszcza się następujące dane: a) tytuł projektu ustawy lub rozporządzenia;

5 b) autora projektu; c) osoby uprawnione do prac nad projektem; d) wszelkie zgłaszane poprawki oraz ich autorów, a także etap, na którym zostały zgłoszone; e) uzasadnienie wprowadzanych zmian oraz ich skutki; f) informacje na temat zgodności wprowadzanych zmian z prawem Unii Europejskiej; g) skutki finansowe i społeczne wprowadzenia ustawy lub rozporządzenia; h) skutki finansowe wszystkich poprawek wprowadzonych na każdym etapie prac nad projektem ustawy lub rozporządzenia. Art Organy władzy publicznej przygotowują, co najmniej raz na 6 miesięcy wykaz prac na projektami aktów prawnych. 2. Wykaz, o którym mowa w ust. 1, zawiera w szczególności: 1) zwięzłą informację o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań, które planuje się zawrzeć w projekcie aktu prawnego; 2) wskazanie istoty rozwiązań, które planuje się zawrzeć w projekcie aktu prawnego; 3) wskazanie organu bezpośrednio odpowiedzialnych za opracowanie projektu założeń aktu prawnego; 4) imię i nazwisko oraz stanowisko lub funkcję osoby odpowiedzialnej za opracowanie projektu założeń aktu prawnego; 3) wskazanie organu odpowiedzialnego za opracowanie projektu aktu prawnego; 4) imię i nazwisko oraz stanowisko lub funkcję osoby odpowiedzialnej za opracowanie projektu aktu prawnego; 5) adres właściwej ze względu na organ odpowiedzialny za przygotowanie projektu aktu prawnego strony internetowej; 6) przybliżony, określony co do miesiąca, termin zakończenia prac nad projektem aktu prawnego. 3. W wykazie, o którym mowa w ust. 1, uwzględnia się również fakt rezygnacji z prac nad danym projektem aktu prawnego, podając przyczyny tej rezygnacji. 4. Wykaz, o którym mowa w ust. 1, organ odpowiedzialny za przygotowanie projektu aktu prawnego umieszcza niezwłocznie na właściwej stronie internetowej. 5. Rada Ministrów przedstawia niezwłocznie Sejmowi wykaz, o którym mowa w ust. 1. Art. 11. Projekty ustaw i rozporządzeń, a także wszelkie dokumenty dotyczące prac nad projektem, w tym opinie i ekspertyzy, podlegają udostępnieniu w Biuletynie Informacji

6 Publicznej. Art Z chwilą udostępnienia w Biuletynie Informacji Publicznej wykazów prac nad projektami aktów prawnych, o których mowa w art. 10, podmioty zainteresowane procesem stanowienia prawa mogą zgłosić zainteresowanie pracami nad projektem ustawy lub rozporządzenia, a także brać udział w posiedzeniach Komisji i Podkomisji Sejmu RP i Senatu RP rozpatrujących projekty ustaw. 2. W przypadku, gdy podmiotem zainteresowanym procesem stanowienia prawa, który zgłosił zainteresowanie pracami nad projektem ustawy lub rozporządzenia, lub wzięciem udziału w pracach Komisji lub Podkomisji, jest organizacja, w pracach lub w posiedzeniach uczestniczy organ statutowy upoważniony do reprezentowania organizacji na zewnątrz lub osoby przez ten organ upoważnione. 3. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, wnosi się na urzędowym formularzu: 1) w przypadku prac nad projektem ustawy do organu odpowiedzialnego za opracowanie projektu założeń projektu ustawy, a jeżeli nie opracowywano projektu założeń projektu ustawy do organu odpowiedzialnego za przygotowanie projektu ustawy; 2) w przypadku prac nad projektem rozporządzenia do organu odpowiedzialnego za opracowanie projektu rozporządzenia. 4. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, podlega udostępnieniu, z wyjątkiem adresów osób fizycznych, w Biuletynie Informacji Publicznej jako dokument dotyczący prac nad projektem ustawy albo rozporządzenia. 5. Podmiot dokonujący zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, podaje w zgłoszeniu: 1) imiona i nazwiska osób uprawnionych do reprezentowania tego podmiotu w pracach nad projektem ustawy lub rozporządzenia; 2) jeżeli występuje na rzecz osoby prawnej nazwę i siedzibę tej osoby; 3) jeżeli występuje na rzecz podmiotu innego niż osoba prawna odpowiednio, jego imię i nazwisko oraz adres albo jego nazwę i siedzibę; 4) interes, który w odniesieniu do danej regulacji zamierza chronić oraz rozwiązanie prawne, o którego uwzględnienie będzie zabiegać. 6. Do zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, załącza się: 1) w przypadku gdy podmiot dokonujący zgłoszenia, występuje w ramach zawodowej działalności lobbingowej zaświadczenie o wpisie do rejestru. 2) w przypadku gdy podmiot dokonujący zgłoszenia, występuje na rzecz osoby prawnej zarejestrowanej w Krajowym Rejestrze Sądowym wyciąg z Krajowego Rejestru Sądowego dotyczący tej osoby prawnej.

7 7. Podmioty, które zgłosiły zainteresowanie pracami nad projektem ustawy lub rozporządzenia, obowiązane są zgłosić zmiany danych podlegających zgłoszeniu w terminie 7 dni od dnia ich wystąpienia odpowiednio: 1) organowi odpowiedzialnemu za opracowanie projektu założeń projektu ustawy, a jeżeli nie opracowywano projektu założeń projektu ustawy do organu odpowiedzialnego za przygotowanie projektu ustawy; 2) organowi odpowiedzialnemu za opracowanie projektu rozporządzenia. 8. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb zgłaszania zainteresowania pracami nad projektem ustawy lub rozporządzenia, w tym wzór formularza zgłoszenia, kierując się potrzebą ułatwienia dokonywania zgłoszeń. Art Organ władzy publicznej po przygotowaniu projektu aktu prawnego, może zorganizować wysłuchanie publiczne dotyczące tego projektu, w którym udział może wziąć podmiot, który zgłosił zainteresowanie pracami nad projektem aktu prawnego. 2. Informacja o terminie wysłuchania publicznego dotyczącego projektu aktu prawnego podlega udostępnieniu w Biuletynie Informacji Publicznej co najmniej na 7 dni przed dniem wysłuchania publicznego. 3. Jeżeli ze względów lokalowych lub technicznych, w szczególności ze względu na liczbę osób chętnych do wzięcia udziału w wysłuchaniu publicznym, nie jest możliwe zorganizowanie wysłuchania publicznego dotyczącego projektu aktu prawnego, podmiot uprawniony do jego organizacji może: 1) zmienić termin lub miejsce wysłuchania publicznego podając w Biuletynie Informacji Publicznej przyczyny tej zmiany oraz nowy termin lub miejsce wysłuchania publicznego; 2) odwołać wysłuchanie publiczne podając w Biuletynie Informacji Publicznej przyczyny odwołania. 5. Podmiot organizujący wysłuchanie publiczne w szczególności: 1) kieruje przebiegiem wysłuchania publicznego; 2) zapewnia niezakłócony przebieg wysłuchania publicznego; 3) udziela głosu uczestnikom wysłuchania publicznego. 6. Prawo do zorganizowania wysłuchania publicznego przysługuje także komisjom sejmowym. 7. W przypadku projektów ustaw zgłoszonych z inicjatywy grupy posłów, Komisji Sejmowych, przekazanych Sejmowi RP projektów ustaw zgłoszonych w Senacie RP przez grupę senatorów lub Komisję Senatu RP, a także projektów ustaw przekazanych do Sejmu RP z inicjatywy Prezydenta RP, Rady Ministrów lub grupy obywateli, Marszałek

8 Sejmu RP zarządza wysłuchanie publiczne na wniosek Przewodniczącego Klubu Parlamentarnego. 8. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb przeprowadzania wysłuchania publicznego dotyczącego projektów aktów prawnych i sposób dokumentowania jego przebiegu, mając na uwadze zapewnienie identyfikacji osób uczestniczących w wysłuchaniu publicznym, swobody prezentacji racji i argumentów uczestników wysłuchania publicznego, zapewnienie jego uczestnikom możliwości swobodnego zgłaszania wniosków i odniesienia się do nich przez podmiot organizujący wysłuchanie oraz sprawnego przebiegu wysłuchania. Art W przypadku podjęcia prac nad projektem aktu prawnego nie objętego wykazem, o którym mowa w art. 8 ust.1, przepisy art stosuje się odpowiednio. Art. 15. Zgłoszenie poprawek do projektu ustawy na posiedzeniu komisji lub podkomisji Sejmu RP lub Senatu RP, w którym uczestniczyły podmioty zainteresowane procesem stanowienia prawa powoduje, że poprawki te mogą być poddane pod głosowanie na posiedzeniu odbywającym się bezpośrednio po posiedzeniu, na którym zostały zgłoszone Rozdział 3. Zasady wykonywania działalności lobbingowej. Art Każdy podmiot, który wykonuje działalność lobbingową obowiązany jest we wszystkich podejmowanych działaniach bezwzględnie przestrzegać przepisów prawa obowiązującego w Rzeczpospolitej Polskiej. Art. 17. W ramach wszelkich kontaktów z organami władzy publicznej, których celem jest wywieranie wpływu na proces stanowienia prawa, podmiot prowadzący działalność lobbingową obowiązany jest w sposób dostateczny ujawniać zamierzony cel, a także podmiot, grupę podmiotów lub grupę społeczną, których interesy reprezentuje. Art. 18. Prowadzenie działalności lobbingowej polega w szczególności na: a) organizowaniu lub uczestniczeniu w spotkaniach z osobami pełniącymi funkcje publiczne; b) przedstawianiu właściwym organom projektów aktów prawnych oraz projektów innych dokumentów, w tym o charakterze technicznym, w celu podjęcia ewentualnej inicjatywy

9 legislacyjnej; c) zgłaszaniu propozycji lub wniosków o podjęcie określonych decyzji w procesie stanowienia prawa, w tym nakłanianie do ich podjęcia; d) przedstawianiu raportów i ekspertyz zawierających szczegółowe propozycje rozwiązań lub symulacje skutków rozstrzygnięć; e) wyrażaniu opinii wobec przygotowanych przez organy władzy publicznej projektów aktów prawnych. Art Działalność lobbingowa może być wykonywana: 1) w związku z członkostwem w organizacji działającej na podstawie przepisów prawa; 2) na podstawie stosunku pracy; 3) przez przedsiębiorcę, na zasadach określonych w przepisach o działalności gospodarczej; 4) na podstawie umowy cywilnoprawnej. Art. 20. Podmiot wykonujący działalność lobbingową jest obowiązany wskazać organowi władzy publicznej przed którym występuje podmioty, na rzecz których wykonuje tę działalność. Art Tworzy się rejestr podmiotów prowadzących działalność lobbingową, zwany dalej rejestrem. 2. Rejestr jest jawny. 3. Minister właściwy do spraw administracji publicznej prowadzi rejestr w postaci bazy danych zapisanej na informatycznych nośnikach danych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565). 4. Rejestr zawiera następujące dane: nazwę lub imię i nazwisko, siedzibę i adres osoby prowadzącej działalność lobbingową, a także imiona i nazwiska osób, które będą reprezentowały podmiot prowadzący działalność lobbingową. 5. Informacje zawarte w rejestrze podlegają udostępnieniu w Biuletynie Informacji Publicznej, z wyjątkiem adresów osób fizycznych. Art Wpis do rejestru jest dokonywany na podstawie zgłoszenia. 2. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, wnosi się na urzędowym formularzu i podaje się w nim nazwę lub imię i nazwisko, siedzibę i adres osoby prowadzącej działalność

10 lobbingową, a także imiona i nazwiska osób, które będą reprezentowały podmiot prowadzący działalność lobbingową. 3. Do zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, załącza się dokumenty potwierdzające prawdziwość danych podanych w zgłoszeniu. 4. W przypadku stwierdzenia w zgłoszeniu, o którym mowa w ust. 1, braków formalnych, organ prowadzący rejestr wzywa podmiot dokonujący zgłoszenia do usunięcia braków. 5. W przypadku oczywistej bezzasadności zgłoszenia lub nieusunięcia, w terminie 7 dni, pomimo wezwania organu prowadzącego rejestr, braków formalnych zgłoszenia, organ prowadzący rejestr odmawia dokonania wpisu do rejestru. Odmowa dokonania wpisu następuje w drodze decyzji administracyjnej. 6. Wpis do rejestru jest nieodpłatny. 7. Podmioty wpisane do rejestru mają obowiązek zgłosić organowi prowadzącemu rejestr zmiany danych podlegających wpisowi do rejestru w terminie 7 dni od dnia ich wystąpienia. 8. Organ prowadzący rejestr wydaje na żądanie podmiotu wpisanego do rejestru zaświadczenie o wpisie do rejestru. Zaświadczenie jest ważne 3 miesiące od dnia wydania. 9. Organ prowadzący rejestr na wniosek podmiotu wpisanego do rejestru wykreśla ten podmiot z rejestru. 10. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia: 1) sposób zgłaszania i dokonywania wpisów w rejestrze i ich aktualizacji, w tym wzór formularza zgłoszenia, 2) rodzaje dokumentów potwierdzających prawdziwość danych podanych w zgłoszeniu, 3) wzór zaświadczenia o wpisie do rejestru, - kierując się potrzebą ułatwienia dokonywania zgłoszeń. Art. 23. Wszelkie czynności w ramach działalności lobbingowej mogą być podjęte po uzyskaniu wpisu do rejestru. Rozdział 4 Sankcje za naruszenie przepisów ustawy. Art Każdy kto prowadzi działalność lobbingową bez dokonania wpisu do rejestru podlega karze pieniężnej w wysokości od zł do zł. 2. Każdy kto prowadząc działalność lobbingową narusza obowiązki określone w ustawie

11 podlega karze pieniężnej w wysokości od zł do zł. 3. Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej uwzględnia się stopień wpływu podmiotu, o którym mowa w ust. 1, na określone rozstrzygnięcie organu władzy publicznej. 4. Jeżeli po nałożeniu kary pieniężnej działalność lobbingowa jest nadal prowadzona, karę pieniężną nakłada się ponownie. 5.Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2 prowadzi Minister właściwy do spraw administracji publicznej. Art. 25. Karę pieniężną, o której mowa w art. 20 ust. 1 uiszcza się w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji ministra właściwego do spraw administracji publicznej, na rachunek bankowy tego organu. 2. Koszty związane z uiszczeniem kary pieniężnej pokrywa wpłacający. 3. W razie upływu terminu, o którym mowa w ust. 2, kara pieniężna podlega ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. 4. Od decyzji o nałożeniu kary pieniężnej przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Art. 26. Środki finansowe uzyskane z kar pieniężnych, o których mowa w art. 20, stanowią dochód budżetu państwa. Rozdział 6 Zmiany przepisów obowiązujących Art. 26. W ustawie z dnia 9 maja 1991 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora ((Dz. U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29 i nr 117 poz. 976) wprowadza się następujące zmiany: 1) W art. 35 a : a) ust 1. otrzymuje brzmienie: 1. Tworzy się Rejestr Korzyści i Kontaktów, zwany dalej "Rejestrem". b) W ust 4 dodaje się p. 6) o treści: 6) wszelkich kontaktach z osobami indywidualnymi, grupami osób lub instytucjami, których celem lub skutkiem było wywieranie wpływu na proces stanowienia prawa.

12 Rozdział 5 Przepisy końcowe Art. 28. Traci moc ustawa dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z 2009 r. Nr 42, poz. 337, z 2011 r. Nr 106, poz. 622 i nr 161 poz. 966 ). Art. 28. Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

13 Uzasadnienie Obowiązująca ustawa o jawności działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa z dnia 7 lipca 2005 o działalności lobbingowej jest regulacją, która nie odpowiada wyzwaniom, wiążącymi się z nieprawidłowościami w procesie stanowienia prawa, występującymi w ostatnich latach. Dotyczące jej prace legislacyjne w 2005 r. były prowadzone w pośpiechu, w odpowiedzi na bieżące zapotrzebowanie polityczne i presję mediów. Było to niewątpliwie skutkiem ujawnianych wówczas i nagłaśnianych afer związanych z nieprawidłowościami w procesie stanowienia prawa. Główną ułomnością obowiązującej ustawy jest jej zawartość merytoryczna. Przede wszystkim, w niewłaściwy sposób ujęto definicję lobbingu (art. 2 ust. 1). Sformułowano ją zbyt szeroko, przez co zawarte w niej pojęcie lobbingu obejmuje wszelkie działania zmierzające do wywarcia wpływu na proces stanowienia prawa przez organy władzy publicznej. Dlatego należy podzielić obawy przedstawicieli części doktryny prawa 1, że na mocy obecnej ustawy za element działalności lobbingowej może zostać uznana także aktywność, która do tej pory mieściła się w granicach istniejących mechanizmów konsultacji społecznych lub wynikała z prawa do petycji przysługującego obywatelom na mocy Konstytucji RP. Niewłaściwie sformułowana definicja budzi uzasadnione obawy organizacji pozarządowych, że podejmowane przez nie w interesie publicznym działania orzecznicze, mogą zostać potraktowane jako forma lobbingu. Pomimo szerokiej definicji zawartej w art. 2 ust. 1 ustawa reguluje działalność lobbingową bardzo fragmentarycznie, skupiając się przede wszystkim na instytucji zawodowej działalności lobbingowej (a i to w dość wąskim zakresie). Ustawa obejmuje niemal wyłącznie określenie obowiązków rejestracyjnych dotyczących lobbystów i kar za ich niedopełnienie. Bardzo niewiele mówi natomiast o uprawnieniach, które przysługują zawodowym lobbystom. Mogą oni jedynie liczyć na swobodny dostęp do organów władzy publicznej o których wspomina ustawa i na to, że kierownicy tych urzędów zapewniają im odpowiednie warunki, umożliwiające właściwe reprezentowanie interesów podmiotu, na rzecz którego działają. Ani ustawa, ani akty wykonawcze nie precyzują jednak żadnych standardów 1. M. Wiszowaty, Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, Przegląd Sejmowy 2006, nr 5.

14 obsługiwania zawodowych lobbystów, co powoduje, że jedynym motywem rejestrowania i prowadzenia takiej działalności może być obawa przed sankcjami. Przepisy ustawy, na co należy także zwrócić uwagę, odnoszą się niemal wyłącznie do działań lobbingowych podejmowanych w sejmie i w resortach. Nie zwrócono uwagi, na fakt, iż istnieje wiele istotnych instytucji, które także uczestniczą czynnie w procesie stanowienia prawa w RP. Zawarte w art. 2 przedmiotowej ustawy kryteria wyznaczające granice zawodowej działalności lobbingowej są bardzo niejasne. Działalność taka, zgodnie z przepisami ustawy, jest prowadzona na rzecz osób trzecich w celu uwzględnienia ich interesów w procesie stanowienia prawa. Może ją prowadzić na podstawie umowy cywilnoprawnej przedsiębiorca lub osoba fizyczna, nie będąca przedsiębiorcą. Instytucja ta została uregulowana w sposób niedoskonały, co powoduje poważne trudności interpretacyjne. Może to dotyczyć np. organizacji pozarządowej, posiadającej status fundacji, która prowadzi działalność gospodarczą związaną z celami statutowymi. Wobec niejasnego uregulowania, działania orzecznicze podejmowane np. przez ekspertów współpracujących z tą fundacją, przy niesprzyjającej interpretacji, mogą zostać uznane nie tylko za działalność lobbingową, ale również za jej szczególny zawodowy rodzaj ze wszystkimi tego konsekwencjami prawnymi. Zaprezentowane uwagi należy uznać za uzasadnione, chociażby ze względu na dotychczasową praktykę stosowania i interpretowania ustawy przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, które jako zawodowych lobbystów rejestruje osoby fizyczne działające na rzecz fundacji oraz stowarzyszeń. Jednocześnie pojawiły się obawy, iż urzędnicy Ministerstwa Finansów każdemu podmiotowi zgłaszającemu się z prośbą o informację dotyczącą aktualnie opracowanych tam projektów aktów prawnych wskazywali konieczność zarejestrowania się, jako lobbysta zawodowy. W tym kontekście jako uzasadnioną należy uznać proponowaną zmianę porządku prawnego. Podstawowymi założeniami projektowanej ustawy o jawności i działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa jest określenie: 1. obowiązków organów władzy publicznej w procesie stanowienia prawa oraz zapewnienie obywatelom swobodnego i otwartego dostępu do organów władzy publicznej.

15 2. dopuszczalnych form oddziaływania na rozstrzygnięcia organów władzy publicznej, 3. zasad wykonywania działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, 4. formy kontroli działalności lobbingowej, Podstawową funkcją projektowanej regulacji jest zapewnienie maksymalnej przejrzystości procesu stanowienia prawa. Zasada zawarta w art. 6 stanowi, że cały proces tworzenia prawa na każdym jego etapie, jest jawny. Zasada ta obejmuje działania wszelkich podmiotów władzy publicznej, uprawnionych do inicjowania procesu ustawodawczego oraz do udziału w procesie stanowienia prawa. Zasada jawności wprost odnosi się do procesu ustawodawczego, który odbywa się na posiedzeniach komisji i podkomisji Sejmu RP i Senatu RP. Jak wiadomo, opinia publiczna w praktyce, do tej pory, nie miała dostępu do treści dyskusji i rozstrzygnięć na posiedzeniach podkomisji tych organów ustawodawczych. Przykład szeregu projektów ustaw świadczy, że często najbardziej dyskusyjne rozwiązania są do nich wprowadzane właśnie na posiedzeniach podkomisji, poza zasięgiem opinii publicznej. Projektowane przepisy wprost nakładają obowiązek nagrywania i protokołowania posiedzeń podkomisji. Bardzo istotna zmiana dotyczy poprawek składanych na posiedzeniach komisji i podkomisji Sejmu RP i Senatu RP. Zgodnie z art. 16 projektu zgłoszenie poprawek do projektu ustawy na posiedzeniu komisji lub podkomisji Sejmu RP lub Senatu RP, w którym uczestniczyły podmioty zainteresowane procesem stanowienia prawa będzie powodować, że poprawki te mogą być poddane pod głosowanie na posiedzeniu odbywającym się bezpośrednio po posiedzeniu, na którym zostały zgłoszone. Powodem takiego rozwiązania jest to, że posiedzenia komisji, a zwłaszcza podkomisji, są najmniej czytelnym i najtrudniejszym do rekonstrukcji etapem prac legislacyjnych, a zgłaszane na nich postulaty podmiotów biorących w nich udział, przybierają często formę poprawek, które muszą być przeanalizowane przez specjalistów i ekspertów. Projekt utrzymuje w mocy regulacje dotychczasowej ustawy, dotyczące kwestii wysłuchania publicznego. Rozwiązaniem nowym w stosunku do obowiązujących, jest nadanie przewodniczącym Klubów Parlamentarnych uprawnienia, do wnioskowania

16 do Marszałka Sejmu o zorganizowanie wysłuchania publicznego. Uzasadnione jest to okolicznością ponoszenia przez Kluby Parlamentarne odpowiedzialności politycznej i często bardzo ścisłych i intensywnych kontaktów z organizacjami społecznymi i podmiotami gospodarczymi. Istotną zmianą jest również dodanie, w wytycznych do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie trybu wysłuchania publicznego, konieczności zapewnienia jego uczestnikom możliwości swobodnego zgłaszania wniosków i odniesienia się do nich przez podmiot organizujący wysłuchanie. Zmiana ta wynika z uzasadnionych uwag zgłaszanych przez społecznych uczestników wysłuchań, zgodnie z którymi ich pytania i postulaty często pozostają bez odpowiedzi. Projektowana regulacja ma określić pełne i czytelne zasady i procedury prowadzenia lobbingu. Jej celem jest więc zapewnienie narzędzi do prowadzenia kompleksowych i efektywnych działań lobbingowych, które będą służyły rozwojowi gospodarczemu, społecznemu oraz ekonomicznemu Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawa wprowadza rozbudowaną definicję lobbingu stanowiąc, iż: lobbingiem w rozumieniu ustawy jest każde działanie podejmowane w celu wpływania na organy władzy publicznej w procesie stanowienia prawa, w tym wszelkie formy kontaktu osób indywidualnych, grup osób lub instytucji z organami władzy publicznej, a także z innymi podmiotami umocowanymi do działania w imieniu organów władzy publicznej lub uprawnionymi do inicjatywy ustawodawczej, zmierzające do wywarcia wpływu na podejmowane decyzje w procesie stanowienia prawa. Działalność lobbingowa może mieć charakter odpłatny, bądź nieodpłatny. Nie uważa się za działalność lobbingową: ustnych i pisemnych form kontaktu z organami władzy publicznej, jeżeli kontakty te wynikają z realizacji obowiązków ustawowych; ustnych i pisemnych form kontaktu z organami władzy publicznej, jeżeli ich jedynym celem jest uzyskanie interpretacji obowiązujących przepisów prawnych;

17 ustnych i pisemnych form kontaktu z organami władzy publicznej, jeżeli ich jedynym celem jest uzyskanie informacji zgodnie z obowiązującymi przepisami; występowania w postępowaniu przed organami władzy publicznej w indywidualnej, własnej sprawie albo w charakterze pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego, a także w innej roli określonej przez odrębne przepisy; działalności publicznej realizowanej przez statutowe organy partii politycznych. W art. 27, w zmianie dotyczącej ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora, projekt wprowadza zmianę istniejącego rejestru korzyści w rejestr korzyści i kontaktów, w którym ujawniane będą kontakty z osobami indywidualnymi, grupami osób lub instytucjami, których celem lub skutkiem było wywieranie wpływu na proces stanowienia prawa. Niniejszy projekt wdraża bezpieczny i przejrzysty dla wszystkich zainteresowanych proces stanowienia prawa. Wychodzi naprzeciw oczekiwaniom różnych grup społecznych, instytucji i organizacji, zainteresowanych udziałem w procesie legislacyjnym. Projekt ustawy niesie ze sobą pozytywne skutki prawne i społecznogospodarcze i jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

18 OCENA SKUTKÓW REGULACJI 1. Wpływ ustawy na rynek pracy, konkurencyjność gospodarki i rozwój regionalny. Projektowana ustawa nie wpływa bezpośrednio na konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki, sytuację na rynku pracy oraz rozwój regionalny. 2. Wpływ ustawy na sektor finansów publicznych. Przedmiotowy projekt rodzi niewielkie, choć trudne do oszacowania skutki finansowe dla budżetu państwa oraz dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego związane z prowadzeniem rejestrów i wykazów. 3. Zgodność z prawem Unii Europejskiej. Przedmiot projektowanej regulacji jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.