Wykonywanie murów z przewodami kominowymi i kominów wolnostojących 712[06].Z1.06

Transkrypt

1 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Barbara Olech Wykonywanie murów z przewodami kominowymi i kominów wolnostojących 712[06].Z1.06 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

2 Recenzenci: mgr inż. Halina Darecka mgr inż. Anna Kusina Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Barbara Olech Konsultacja: mgr inż. Krzysztof Wojewoda Korekta: Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[06].Z1.06,,Wykonywanie murów z przewodami kominowymi i kominów wolnostojących zawartej w modułowym programie nauczania dla zawodu murarz. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom

3 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania Układanie cegieł w murach z kanałami Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Wykonywanie kominów wolnostojących Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Czapki i nasady kominowe Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Sprawdzian osiągnięć Literatura 35 2

4 1. WPROWADZENIE Poradnik, ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat wykonywania murów z przewodami kominowymi i kominów wolnostojących. Poradnik zawiera: 1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś posiadać, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej,,wykonywanie murów z przewodami kominowymi i kominów wolnostojących. 2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej. 3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają: - pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia, - wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia, - sprawdzian postępów umożliwiający sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu ćwiczeń. 4. Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności jakie powinieneś opanować podczas realizacji programu tej jednostki modułowej. Sprawdzian osiągnięć powinieneś wykonać według instrukcji załączonej w poradniku. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po przyswojeniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej. Bezpieczeństwo i higiena pracy W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. 3

5 712[06].Z1 Technologia murarstwa 712[06].Z1.01 Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót murarskich 712[06].Z1.02 Organizacja stanowiska pracy murarza 712[06].Z1.03 Dobieranie materiałów narzędzi i sprzętu do robót budowlanych 712[06].Z1.04 Wykonywanie zapraw budowlanych i betonów 712[06].Z1.05 Wykonywanie murów nośnych różnych materiałów, o różnej grubości i konstrukcji 712[06].Z1.06 Wykonywanie murów z przewodami kominowymi i kominów wolnostojących 712[06].Z1.07 Wykonywanie ścian działowych z różnych materiałów 712[06].Z1.08 Wykonywanie sklepień, nadproży i stropów murarskich 712[06].Z1.09 Wykonywanie gzymsów i układów rolkowych 712[06].Z1.10 Wykonywanie okładzin ściennych z ceramiki i kamienia 712[06].Z1.11 Wykonywanie napraw, remontów i rozbiórek konstrukcji murowych Schemat układu jednostek modułowych 4

6 2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć: dobierać i stosować odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej stosownie do potrzeb, stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, odczytywać i zinterpretować oznaczenia, oznaki i instrukcje bhp, utrzymywać porządek na stanowisku pracy, posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa, rozpoznawać podstawowe materiały budowlane, posługiwać się dokumentacją techniczną, magazynować, składować i transportować materiały budowlane, stosować przepisy bhp podczas wykonywania robót budowlanych, organizować stanowisko pracy murarza, dobierać materiały, narzędzia i sprzęt do robót murarskich, określać szacunkowo ilość potrzebnego materiału, sporządzać zapotrzebowanie i rozliczenie materiału, wykonywać zaprawy budowlane sposobem ręcznym i mechanicznym, wykonywać mieszanki betonowe sposobem ręcznym i mechanicznym, stosować dodatki do zapraw i betonów, wykonywać proste rusztowanie, układać cegły w murze według zasad wiązania pospolitego i krzyżykowego, układać pustaki i bloki zgodnie z zasadami wiązania, układać zaprawę na murze w taki sposób, aby uzyskać spoinę zgodnie z wymaganą grubością, murować sposobem na wycisk" i na docisk z kielnią", murować w warunkach niskich temperatur, wykonywać mury proste, narożniki prostokątne, mury w kształcie litery T, wykonywać zakończenia murów, wykonywać filary bez węgarków i z węgarkami, wykonywać mury warstwowe ze szczeliną powietrzną, z wypełnieniem szczeliny materiałem izolacyjnym oraz mury zbrojone, przygotowywać i stosować materiały pomocnicze, oszczędzać materiał, porozumiewać się z przełożonymi i współpracownikami, 5

7 3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót, przenieść wymiary z dokumentacji na miejsce wykonania, dokonać pomiarów, posłużyć się sprzętem pomiarowym, zorganizować stanowisko pracy, rozpoznać i nazwać materiały potrzebne do robót, wybrać i ocenić przydatność materiałów do robót, przetransportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy, dobrać narzędzia potrzebne do robót, wykonać zaprawę, wykonać rusztowanie niezbędne do wykonania robót, rozpoznać i nazwać przewody w murze, oznaczone w dokumentacji, wykonać mury z przewodami, zgodnie z zasadami wiązania, wykonać mury na "pełną spoinę", wykonać przewody dymowe, wentylacyjne i spalinowe w ścianach zewnętrznych, wykonać przewody dymowe, wentylacyjne i spalinowe w ścianach wewnętrznych, wykonać kominy wolnostojące, wykonać otwarcie przewodu w miejscu określonym w dokumentacji, wykonać murowanie komina ponad dachem, wykonać murowanie przewodu nachylonego maksymalnie pod kątem 60, wykonać czapki i nasady kominowe, wykonać przewody z pustaków dymowych i wentylacyjnych, przygotować i zastosować materiały pomocnicze, oszacować ilość materiału niezbędnego do wykonania robót, sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe, porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami, wykonać pracę, z zachowaniem przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. 6

8 4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Układanie cegieł w murach z kanałami Materiał nauczania W murach ciągłych budynków mieszkalnych są prowadzone kanały (rys.1) dymowe, spalinowe i wentylacyjne. Rys.1. Przykłady wiązania cegieł w murach z kanałami 14x14cm [2 s.79] a) mur wewnętrzny grubości 38cm z jednym rzędem kanałów, b) mur wewnętrzny grubości 38cm z dwoma rzędami kanałów, c) mur zewnętrzny grubości 51cm z dwoma rzędami kanałów i szczeliną powietrzną Kanały dymowe w murach służą do odprowadzania na zewnątrz spalin z pieców węglowych, kanały spalinowe - do odprowadzania spalin gazowych, a kanały wentylacyjne - do wentylacji pomieszczeń. 7

9 Układanie cegieł w murach z kanałami musi być szczególnie staranne, ponieważ naprawa źle wykonanych kanałów jest bardzo kłopotliwa, a często niemożliwa. Kanał spełnia swoją funkcję, jeśli jest szczelny. Każda szczelina lub otwór osłabiają ciąg czyli siłę wysysania gazów spalinowych lub zużytego powietrza z kanałów na zewnątrz. W celu zapewnienia szczelności i drożności kanałów, należy kierować się następującymi zasadami: układać cegły na pełnych spoinach, gładko zatartych od wnętrza kanałów, dążyć do jak najmniejszej liczby spoin pionowych w powierzchniach wewnętrznych kanałów, każda spoina warstwy dolnej powinna być przykryta pełną powierzchnią cegły warstwy górnej, grubość przegród międzykanałowych oraz grubość ścianek zewnętrznych murów wewnętrznych nie powinna być mniejsza od 1/2 cegły, grubość przegród międzykanałowych w przypadku przewodów wentylacyjnych nie powinna być mniejsza niż ¼ cegły, cegły w przegródkach międzykanałowych należy wmurowywać, o ile jest to możliwe, choć jednym końcem w prostopadle do nich położone ścianki zewnętrzne, cegły ułamkowe powinny być układane gładkimi powierzchniami do wnętrza kanałów, kanałów nie należy wewnątrz tynkować. Rys.2. Przewody kominowe różnej wielkości w ścianie grubości 1,5 cegły [3 s.411] Tylko w wyjątkowych wypadkach kanały dymowe można prowadzić w ścianach zewnętrznych, ale wówczas muszą być one odpowiednio ocieplone niepalnym materiałem izolacyjnym i omurowane od strony zewnętrznej cegłą pełną na grubość co najmniej jednej cegły, wiążąc ją z murem podstawowym.(rys.1c) Rys.3. Przewody kominowe różnej wielkości w ścianie grubości 2 cegły [3 s.411] 8

10 Otwory wlotowe do kanałów dymowych łączy się z trzonami kuchennymi i piecami ogrzewczymi za pomocą kształtek ceramicznych, kominowych lub żeliwnych, albo rur z blachy stalowej o grubości co najmniej 2mm. Każda z tych kształtek powinna być nachylona ku dołowi, w kierunku pieca. Kanały dymowe muszą być sprowadzone do piwnicy i na wysokości 1-1,2m od posadzki piwnicy powinny być zaopatrzone w stalowe drzwiczki rewizyjne, umożliwiające oczyszczanie przewodów z sadzy (rys.4). Rys.4. Usytuowanie wlotów i wylotów przewodów [3 s.409] Zgodnie z przepisami każda kuchnia, ubikacja i łazienka oraz garaż wbudowany muszą mieć kanał wentylacyjny. Do jednego kanału wentylacyjnego grawitacyjnego można podłączyć tylko jedno pomieszczenie. Opuszczanie kanałów wentylacyjnych do piwnicy nie jest zalecane. Wloty do przewodów wentylacji grawitacyjnej powinny być usytuowane w odległości nie przekraczającej 15cm, od sufitu do ich górnej krawędzi oraz być zaopatrzone w kratki osadzone w ścianie. W budynkach wysokich stosuje się wentylację zbiorczą(rys.5). W takim systemie wentylacji jest jeden przewód przez całą wysokość budynku, do którego za pośrednictwem indywidualnych kanałów podłączone są pomieszczenia z co drugiej kondygnacji (rys. 5a). Zapewnia to minimalną długość indywidualnego przewodu wentylacyjnego, która jest równa wysokości co najmniej dwóch kondygnacji, licząc od podłączenia kratki wentylacyjnej do połączenia z przewodem zbiorczym. Dwie ostatnie kondygnacje od góry powinny mieć indywidualne kanały wyprowadzone ponad dach. Kanały wentylacji zbiorczej wykonywane są z prefabrykatów o wysokości kondygnacji (rys. 5b). 9

11 Rys.5. Usytuowanie wlotów i wylotów przewodów [2 s.44] a) wentylacja zbiorcza, b) prefabrykowany blok wentylacyjny, c) podłączenia prawidłowe i nieprawidłowe Podłączenie piecyków gazowych do zbiorczych kanałów spalinowych jest identyczne jak w wypadku kanałów wentylacyjnych. Odległość między wlotem spalin i miejscem włączenia kanału bocznego do kanału zbiorczego powinna wynosić dwie kondygnacje. Piece z ostatnich dwóch górnych kondygnacji powinny mieć wykonane kanały indywidualne, wyprowadzone ponad dach. Otwory wlotowe do kanałów spalinowych powinny być połączone z piecami gazowymi za pomocą szczelnie połączonych rur z blachy ocynkowanej o długości najwyżej do 2,0m, w tym odcinek pionowy nad przyborem nie powinien być krótszy niż 22cm. Zmiany kierunku rury powinny mieć łagodne łuki. Kanały dymowe, spalinowe i wentylacyjne mają najczęściej przekrój kwadratowy lub kołowy. Najkorzystniejszy jest kształt kołowy. Najmniejszy wymiar kanału dymowego z cegły wynosi 14cm x 14cm. Najmniejsza średnica kanału okrągłego wynosi 15cm. Rys.6. Pustaki ceramiczne do przewodów [5 s.27] a, b) dymowych, c, d) wentylacyjnych 10

12 Rys.7. Bloczki kominowe z betonu żaroodpornego [3 s.409] Przewody dymowe wykonuje się obecnie przede wszystkim z ceramicznych pustaków kominowych(rys6a). Ścianki tych pustaków są cienkie i łatwo się nagrzewają, dlatego przewody dymowe obudowuje się murem ceglanym grubości co najmniej 12cm (rys. 8). Do przyłączania pieca do przewodu służy specjalny pustak z otworem(rys.6b). Rys.8. Przewody dymowe z pustaków ceramicznych [6 s.136] Przewody wentylacyjne wykonuje się przeważnie z ceramicznych pustaków wentylacyjnych (rys. 6c,d) wbudowując je w ściankę ceglaną (rys. 9). Rys.9. Przewody wentylacyjne z pustaków ceramicznych [6 s.136] Do wykonywania przewodów zbiorczych stosuje się również bloczki z betonu żaroodpornego, które mają po kilka kanałów dymowych albo jeden kanał zbiorczy o większym przekroju, do którego można przyłączyć piece grzewcze lub trzony kuchenne na co drugiej kondygnacji. Obowiązują zasady układania elementów jak w murach zwykłych. Bloczki obmurowuje się cegłą ceramiczną, tak jak przewody dymowe z pustaków ceramicznych. Mury z kanałami dymowymi, spalinowymi i wentylacyjnymi najłatwiej muruje się z pomocą wzorników blaszanych (rys.10a). 11

13 Rys.10. Przewody wentylacyjne z pustaków ceramicznych [6 s.136] a) wzornik, b) mur wznoszony przy użyciu wzornika Wzornik ma kształt prostopadłościanu z poprzeczką do podnoszenia go w miarę wznoszenia muru. Ścianki wzornika smaruje się gliną lub olejem, aby nie przywierała do nich zaprawa Po ustawieniu wzorników w miejscach przeznaczonych na kanały rozściela się na każdej warstwie cegieł zaprawę, zwracając szczególną uwagę na dokładne rozprowadzenie jej wokół płaszczyzn bocznych samego wzornika, dzięki czemu otrzymuje się gładkie i równe powierzchnie wewnętrzne kanałów. Po wymurowaniu 5 6 warstw cegieł wzornik podnosi się za poprzeczkę do góry i wyjmuje go z kanału. Wewnętrzną powierzchnię kanału przeciera się szmatą umoczoną w zawiesinie glinianej, następnie znowu ustawia się wzornik i muruje dalsze 5 6 warstw cegieł (rys.10). W celu umożliwienia usunięcia z kanału zanieczyszczenia odłamkami cegieł lub odpryskami zaprawy każdy kanał w trakcie budowy powinien mieć otwór rewizyjny na wysokości stropu, zasłaniany prowizorycznie deską. Codziennie przed ukończeniem pracy deskę trzeba usuwać, aby umożliwić cyrkulację powietrza. Deskę należy też oczyszczać z odprysków zaprawy. Po ukończeniu budowy kanałów i po ich komisyjnym sprawdzeniu pozostawione na każdej kondygnacji otwory zamurowuje się. W odcinkach pochyłych, odchylonych od pionu (rys.11) wiązanie cegieł wygląda tak samo jak by to był komin pionowy pochylony w jedną stronę. Rys.11. Odchylenie przewodów od pionu [3 s.410] a) nie więcej niż 30, b) od 30 do 45 12

14 W miejscach załamania stosowane są osłony z blachy stalowej nierdzewnej, ochraniające powierzchnię kanału przed narzędziami kominiarskimi przy czyszczeniu (rys.11). Przed oddaniem budynku do użytku sprawdza się jakość wykonanych kanałów. Odbioru dokonuje nadzór kominiarski w obecności inspektora nadzoru, kierownika budowy i mistrza budowlanego. Sprawdzenie kanałów wykonuje się po zakończeniu stanu surowego budynku i po raz drugi przed oddaniem go do użytku. Zasady bhp przy wykonaniu ścian kominowych są takie same jak przy wykonywaniu murów nośnych Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie przewody występują w ścianie kominowej? 2. Jaką rolę pełnią poszczególne przewody w ścianie kominowej? 3. Jakie są zasady układania cegieł w ścianach kominowych? 4. Jakie są zasady wykonywania ścian kominowych z dymowych pustaków ceramicznych? 5. Jakie są zasady wykonywania ścian kominowych z wentylacyjnych pustaków ceramicznych? 6. Jakie są zasady wykonywania ścian kominowych z pustaków betonowych żaroodpornych? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wykonaj dziesięć warstw muru z cegły na zaprawie cementowo-wapiennej, grubości 38cm, z przewodami w szeregu: dymowy 14x14cm, spalinowy 14x14cm, wentylacyjny 14x14cm. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć mur w miejscu projektowanym, 5) wykonać zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać pierwszą warstwę, 7) wykonać kolejne warstwy, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów z kanałami, podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich, podstawowy sprzęt pomiarowy, apteczka, literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. 13

15 Ćwiczenie 2 Wykonaj dziesięć warstw muru z cegły na zaprawie cementowo-wapiennej, grubości 38cm z przewodami w szeregu: spalinowy 14x27cm, wentylacyjny 14x14cm. Kanały są umieszczone w ścianie zewnętrznej. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć mur w miejscu projektowanym, 5) wykonać zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać pierwszą warstwę, 7) wykonać kolejne warstwy, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów z kanałami, podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich, podstawowy sprzęt pomiarowy, apteczka, literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 3 Wykonaj fragment muru o wysokości 1m na zaprawie cementowo-wapiennej z czterema przewodami wentylacyjnymi, wykorzystując pustaki ceramiczne. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć mur w miejscu projektowanym, 5) wykonać zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać pierwszą warstwę, 7) wykonać kolejne warstwy, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów z kanałami, 14

16 podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich, podstawowy sprzęt pomiarowy, apteczka, literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 4 Wykonaj fragment muru o wysokości 1m na zaprawie cementowo-wapiennej z dwoma przewodami dymowymi wykorzystując pustaki ceramiczne. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć mur w miejscu projektowanym, 5) wykonać zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać pierwszą warstwę, 7) wykonać kolejne warstwy, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów z kanałami, podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich, podstawowy sprzęt pomiarowy, apteczka, literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 5 Wykonaj fragment muru o wysokości 1,5 m na zaprawie cementowo-wapiennej z przewodami dymowymi, wykorzystując bloczki żaroodporne. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć mur w miejscu projektowanym, 5) wykonać zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać pierwszą warstwę, 7) wykonać kolejne warstwy, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 15

17 Wyposażenie stanowiska pracy: odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów z kanałami, podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich, podstawowy sprzęt pomiarowy, apteczka, literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) omówić zasady ułożenia cegieł w murze z kanałami? 2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ścian kominowych? 3) wykonać prawidłowo ścianę kominową z cegły ceramicznej, w której występują przewody różnej wielkości? 4) wykonać prawidłowo ścianę kominową z ceramicznych pustaków dymowych? 5) wykonać prawidłowo ścianę kominową z ceramicznych pustaków wentylacyjnych? 6) współpracować z innymi w trakcie wykonywania prac? 7) stosować przepisy bhp podczas wykonywania ścian kominowych? 16

18 4.2. Wykonywanie kominów wolnostojących Materiał nauczania W kominach wolnostojących o przekroju poprzecznym kwadratowym lub prostokątnym spotyka się często wiązania pierścieniowe (rys. 12). Rys.12. Wiązanie pierścieniowe z cegieł w kominie wolnostojącym gr. ½ cegły [3 s.410] Wiązania te są łatwe w wykonaniu ze względu na minimalną liczbę przycinanych cegieł. Mur wiązany pierścieniowo jest słaby ze względu na brak przewiązania wewnętrznych spoin pionowych. Rys.13. Wiązanie cegieł w kominie wolnostojącym dla przewodów 14x14cm [3 s.410] a) z jednym przewodem, b) z dwoma przewodami, c) z trzema przewodami Wiązania pierścieniowe w wolnostojących trzonach kominowych wielokanałowych dla różnego rodzaju przewodów o różnym przekroju (rys.13,14,15). Rys.14. Wiązanie cegieł w kominie wolnostojącym dwukanałowym [6 s.121] Rys.15. Wiązanie cegieł w kominie wolnostojącym trójkanałowym [6 s.121] 17

19 Obecnie coraz częściej stosuje się kominy wolnostojące, wykonane z prefabrykatów (rys.16). Rys.16. Elementy komina z wyposażeniem [3 s.412] 1-komin, 2-kanał spalinowy, 3-wewnętrzna warstwa komina, 4-izolacja termiczna, 5-ściana zewnętrzna komina, 6-obudowa, 7-odcinek komina, 8-komin wielowarstwowy, 9-kształtka kominowa, 10-czopuch, 11-urządzenie grzewcze Rys17. Części kominów domowych [1 s.253] Kominy mają za zadanie odprowadzenie na zewnątrz substancji trujących, będących ubocznym efektem spalania. Dzisiejsze technologie pozwalają do wykonania komina zastosować prefabrykaty zamiast tradycyjnych cegieł czy pustaków. Kominy składają się z czterech części: fundamentu i cokołu, obszaru paleniska, trzonu, głowicy (rys.17). Kominy domowe dzieli się na: uniwersalne, używane przy c.o. dla wszystkich rodzajów paliw (węgiel, drewno, ropa) przy jednym palenisku (rys.18a), powietrzno-spalinowe, używane przy innych typach ogrzewania tylko dla gazu przy kilku połączonych paleniskach (rys.18b). 18

20 Rys.18. Typy kominów domowych [1 s.255] a) komin uniwersalny, b) komin powietrzno-spalinowy Zależnie od systemu grzewczego przy kanałach kominowych stosuje się kanały wentylacyjne(rys.19). Rys.19. Prefabrykaty kominowe dwuciągowe [1 s.262] a) bez kanału wentylacyjnego, b) z kanałem wentylacyjnym Kominy z prefabrykatów,,składa się jak klocki. Należy zwracać szczególną uwagę na instrukcje montażu i użytkowania oraz przestrzegać zasad bezpieczeństwa. Elementy komina pokazano na rysunku

21 Rys.20. Poszczególne elementy komina uniwersalnego [1 s.265] Za prawidłowy montaż ponosi odpowiedzialność murarz. Kolejność czynności przy wykonaniu komina jest następująca: ustawić kształtkę pierścieniową na podłożu i zabetonować, nasadzić kamień cokołowy, wstawić płyty izolacyjne, złączyć kształtki, 20

22 Rys.21. Kolejność czynności przy rozpoczęciu robót - cokół [1. s.266] Przed montażem należy sprawdzić wysokość przyłącza z paleniska które wynosi minimum 1,10m. Klapka do czyszczenia musi być dostępna. Spoiny przy kształtkach pierścieniowych powinny być wykonane z zaprawy cementowo-wapiennej. Ich grubość powinna wynosić 1cm. Grubość spoin przy powłokach wewnętrznych nie może przekraczać 7 mm, jeżeli stosowane są rury ceramiczne. Rys.22. Kolejność czynności przy wykonaniu nasady metodą tradycyjną [1 s.267] Nasadę można wyprowadzić tradycyjnie lub osadzić element prefabrykowany. Przy wykonywaniu nasady metodą tradycyjną należy pamiętać o izolacji termicznej wokół komina na całej długości ponad dachem (rys.22). Przy wykonywaniu nasady należy: nałożyć izolację wokół kształtki pierścieniowej w obszarze głowicy komina, nasadzić gotową nakrywkę kominową (zwykle przy pomocy dźwigu), wykonać łączeniową spoinę elastyczną na styku z rurą odpływową. Rys.23. Poszczególne elementy komina uniwersalnego [1 s.268] 21

23 Po osadzeniu nasady montaż komina jest zakończony. Aby komin prawidłowo funkcjonował, należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa dotyczących jego newralgicznych punktów, do których należą : obszar cokołu, przejścia stropów i dachów oraz głowica komina. Dotyczą one wszelkich typów kominów Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są zasady układania cegieł w kominach wolnostojących? 2. Jakie są zalety kominów wolnostojących z prefabrykatów? 3. Od czego zależy sposób wykonywania kominów z prefabrykatów? 4. Jak łączy się elementy prefabrykowane? 5. Jakie są sposoby wykonywania nasad kominów? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wykonaj dziesięć warstw komina wolnostojącego, o przekroju kwadratowym 2 x2 cegły, na zaprawie cementowo-wapiennej, w wiązaniu pierścieniowym, gdzie grubość ściany wynosi ½ cegły. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć mur w miejscu projektowanym, 5) wykonać zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać pierwszą warstwę, 7) wykonać kolejne warstwy, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, zestaw materiałów stosowanych do wykonania kominów, podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich, podstawowy sprzęt pomiarowy, apteczka, literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2 Wykonaj dziesięć warstw komina wolnostojącego z cegły na zaprawie cementowowapiennej, o przekroju przewodu dymowego 14x27cm. Sposób wykonania ćwiczenia 22

24 Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć mur w miejscu projektowanym, 5) wykonać zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać pierwszą warstwę, 7) wykonać kolejne warstwy, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, zestaw materiałów stosowanych do wykonania kominów, materiały izolacyjne, podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu o robót murarskich, podstawowy sprzęt pomiarowy, apteczka, literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 3 Wykonaj cokół komina wolnostojącego z prefabrykatów? Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 3) zgromadzić materiał, 4) przygotować zaprawę klejową, 5) ustawić kształtkę pierścieniową na podłożu i zabetonować, 6) nasadzić kamień cokołowy, 7) wstawić płyty izolacyjne, 8) złączyć kształtki, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, zestaw prefabrykatów kominowych dowolnego systemu, zestaw materiałów stosowanych do wykonania komina, materiały izolacyjne, podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu o robót murarskich, podstawowy sprzęt pomiarowy, apteczka, literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. 23

25 Ćwiczenie 4 Wykonaj w sposób tradycyjny nasadę komina wolnostojącego złożonego z prefabrykatów? Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wykonać zaprawę zgodnie z recepturą, 5) wykonać izolację, 6) obmurować izolację na płycie wspornikowej, 7) osadzić czapę płytową, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, zestaw prefabrykatów kominowych dowolnego systemu, zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów z kanałami, materiały izolacyjne, rusztowanie do robót murarskich, podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu o robót murarskich, podstawowy sprzęt pomiarowy, apteczka, literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 5 Wykonaj osadzenie nasady na komin wolnostojący złożony z prefabrykatów? Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 3) wykonać izolację, 4) osadzić prefabrykat, 5) posprzątać stanowisko pracy, 6) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, zestaw prefabrykatów kominowych dowolnego systemu, zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów z kanałami, materiały izolacyjne, 24

26 rusztowanie do robót murarskich, podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu o robót murarskich, podstawowy sprzęt pomiarowy, apteczka, literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) omówić zasady ułożenia cegieł w kominach wolnostojących? 2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania kominów wolnostojących? 3) zastosować przepisy bhp podczas prac na wysokościach? 4) współpracować z innymi w trakcie wykonywania prac? 5) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania kominów wolnostojących? 25

27 4.3. Czapki i nasady kominowe Materiał nauczania Kominy są często zakończone czapką betonową. Czapkę stanowi płyta wystającą około 6cm poza ściany komina. Przez płytę tę przechodzą kanały kominowe Dla zwiększenia ciągu kominowego i zabezpieczenia wylotów przed silnym wiatrem, stosuje się nasady kominowe, wykonane z blachy ocynkowanej, cynkowej lub betonu (rys.24). Rys.24. Nasady kominowe [6 s.121] a) czapka żelbetowa, b) nasada betonowa Do wyprowadzenia komina ponad dach można używać cegieł licowych. W innych przypadkach komin powinien być otynkowany. W przypadku przewodów wentylacyjnych należy zastosować wyloty boczne (rys.24b). Przewody dymowe i spalinowe wyprowadzone są z komina do góry, przewody wentylacyjne na boki komina (rys.25). Rys.25. Wyloty kanałów [6 s.121] Wyloty kanałów z komina na dachach płaskich, o kącie nachylenia połaci dachowych do 12 powinny znajdować się co najmniej o 60 cm wyżej od kalenicy (rys. 26a), niezależnie od 26

28 konstrukcji i pokrycia dachu. Na dachach stromych, o kącie nachylenia połaci dachowych ponad 12 powinny znajdować się: w przypadku dachu o pokryciu nieognioochronnym co najmniej o 60cm powyżej kalenicy dachu (rys. 26b), Rys.26. Usytuowanie wylotu komina, gdy dach jest [3 s.45] a) płaski o dowolnym pokryciu, b) stromy o pokryciu łatwopalnym w przypadku dachu o pokryciu ognioochronnym co najmniej o 30cm wyżej od powierzchni dachu oraz w odległości co najmniej 100cm mierzonej w kierunku poziomym od tej powierzchni (rys. 27). Rys.27. Usytuowanie wylotu komina, gdy dach jest o pokryciu ognioochronnym [3 s.45] W dachach wgłębionych, niezależnie od wymagań obowiązujących przepisów, wyloty kanałów powinny być wyższe od obrzeży budynku o co najmniej 60cm. Podczas prac przy wyprowadzeniu kominów ponad dach oraz osadzaniu nasad lub czap robotnik powinien być wyposażony w szelki lub pas biodrowy z linką zabezpieczającą ponadto powinien posiadać hełm ochronny. 27

29 Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są zasady wyprowadzenia kominów ponad dach? 2. Jakie są rodzaje czapek i nasad? 3. Jak osadzamy czapki? 4. Jak osadzamy nasady? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wykonaj komin o jednym przewodzie dymowym przekroju 14x14cm, zakończonym czapką kominową z betonu. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wykonać zaprawę zgodnie z recepturą, 5) wyprowadzić komin ponad dach na wysokość zgodną z rodzajem pokrycia i pochyleniem, 6) wykonać warstwę izolacji, 7) osadzić czapkę betonową, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów z kanałami, materiały izolacyjne, rusztowanie do robót murarskich, podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu o robót murarskich, podstawowy sprzęt pomiarowy, apteczka, literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2 Wykonaj komin ponad dachem z cegły na zaprawie cementowej, zakończony nasadą z blachy ocynkowanej z dwoma przewodami w szeregu o przekroju 14x14cm i 21x14cm. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wykonać zaprawę zgodnie z recepturą, 28

30 5) wyprowadzić komin ponad dach na wysokość uzależniona od rodzaju pokrycia i pochylenia połaci, 6) wykonać warstwę izolacji, 7) osadzić nasadę z blachy, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów z kanałami, materiały izolacyjne, nasada z blachy ocynkowanej, wyciąg ręczny, rusztowanie do robót murarskich, podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu o robót murarskich, podstawowy sprzęt pomiarowy, apteczka, literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wykonać prawidłowo osadzenie czapki na kominie wolnostojącym? 2) zorganizować stanowisko do wykonania prac na połaci dachowej? 3) wykonać prawidłowo osadzenie nasady na kominie wolnostojącym? 4) stosować przepisy bhp podczas wykonywania prac na wysokościach? 29

31 5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania murów z przewodami kominowymi i kominów wolnostojących. Zarówno w części podstawowej jak i ponadpodstawowej znajdują się zadania wielokrotnego wyboru (jedna odpowiedź jest prawidłowa). 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową). 6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie tego zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut. Powodzenia 30

32 ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Kanały dymowe w murach służą do odprowadzania na zewnątrz a) spalin gazowych i dymowych. b) spalin z pieców węglowych. c) spalin gazowych. d) zużytego powietrza. 2. Spoiny w murach z kanałami powinny być a) niepełne i gładko zatarte od wnętrza kanałów. b) pełne i niezatarte od wnętrza kanałów. c) pełne i gładko zatarte od wnętrza kanałów. d) niepełne i niezatarte od wnętrza kanałów. 3. Grubość przegród międzykanałowych w murach wewnętrznych nie powinna być mniejsza od a) 1 cegły. b) 1/8 cegły. c) 1/2 cegły. d) 11/2 cegły. 4. Kanały dymowe powinny być zaopatrzone w stalowe drzwiczki rewizyjne na wysokości a) 2,5-3m od posadzki piwnicy. b) 1-1,2m od posadzki piwnicy. c) 1-2m od posadzki piwnicy. d) 2-2,5m od posadzki piwnicy. 5. Wloty do przewodów wentylacji grawitacyjnej powinny być usytuowane w odległości nie przekraczającej a) 15cm od sufitu do ich górnej krawędzi. b) 20cm od sufitu do ich górnej krawędzi. c) 15cm od sufitu do ich dolnej krawędzi. d) 20cm od sufitu do ich dolnej krawędzi. 6. W budynkach wysokich stosuje się wentylację zbiorczą, pomieszczenia podłącza się za pośrednictwem indywidualnych kanałów z a) co trzeciej kondygnacji. b) każdej kondygnacji. c) co drugiej kondygnacji. d) co czwartej kondygnacji. 7. Na rysunku przedstawione są a) pustaki ceramiczne do przewodów wentylacyjnych. b) pustaki ceramiczne do przewodów dymowych. c) prefabrykaty do kominów wolnostojących. d) cegły ceramiczne pełne. 31

33 8. Wzornik podnosi się po wymurowaniu a) 1 2 warstw cegieł. b) 2 3 warstw cegieł. c) 5 6 warstw cegieł. d) 8 9 warstw cegieł. 9. W celu umożliwienia usunięcia z kanału zanieczyszczenia odłamkami cegieł lub odpryskami zaprawy każdy kanał w trakcie budowy powinien mieć otwór rewizyjny a) na wysokości podłogi. b) na dowolnej wysokości. c) na wysokości stropu. d) w połowie wysokości ściany. 10. Kominy prefabrykowane składają się z czterech części fundamentu i cokołu, obszaru paleniska, trzonu oraz a) paleniska. b) głowicy. c) czapy. d) nasady. 11. Podczas montażu komina z prefabrykatów po ustawieniu kształtki pierścieniowej na podłożu i zabetonowaniu jej a) mocuje się kształtki. b) wstawia płyty izolacyjne. c) łączy się kształtki. d) nasadza się kamień cokołowy. 12. Przed montażem kształtki pierścieniowej należy sprawdzić wysokość przyłącza z paleniska, które wynosi minimum a) 1,10 m. b) 0,80 m. c) 0,50 m. d) 1,50 m. 13. Spoiny przy kształtkach pierścieniowych powinny być wykonane z zaprawy cementowowapiennej i mieć grubość a) 2 cm. b) 1,5 cm. c) 0,5 cm. d) 1cm. 32

34 14. Czapka betonowa jest to płyta wystająca poza ściany komina na około a) 1 cm. b) 6 cm. c) 10 cm. d) 20 cm. 15. Przewody dymowe i spalinowe wyprowadzone są z komina a) dowolnie. b) do góry i na boki. c) na boki. d) do góry. 16. W miejscach załamania przewodów stosowane są osłony, ochraniające powierzchnię kanału przed narzędziami kominiarskimi przy czyszczeniu, wykonane z a) mas uszczelniających. b) kształtek ceramicznych. c) blachy stalowej nierdzewnej. d) cegły ceramicznej. 17. Największy kąt odchylenia kanałów od pionu wynosi a) 50. b) 30. c) 45. d) Kominy domowe dzieli się na uniwersalne i a) nieakumulacyjne. b) powietrzno- spalinowe. c) jednopaleniskowe. d) akumulacyjne. 19. Wyloty kanałów z komina na dachach płaskich, o kącie nachylenia połaci dachowych do 12 powinny znajdować się co najmniej a) o 10 cm wyżej od kalenicy. b) o 20 cm wyżej od kalenicy. c) o 60 cm wyżej od kalenicy. d) o 100 cm wyżej od kalenicy. 20. W dachach wgłębionych wyloty kanałów powinny być wyższe od obrzeży budynku o co najmniej a) 30cm. b) 40cm. c) 50cm. d) 60cm. 33

35 KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko.. Wykonywanie murów z przewodami kominowymi i kominów wolnostojących Zakreśl poprawną odpowiedź. Nr Odpowiedź zadania 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d Punkty Razem: 34

36 6. LITERATURA 1. Kettler.K. Murarstwo cz.1 REA Warszawa 2002r. 2. Mirski J. Z, Łącki K.: Budownictwo z technologią. cz. II. WSiP, Warszawa 1995r. 3. Nowy poradnik majstra budowlanego-praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2004r. 4. Słowiński Z.: Technologia budownictwa 2 WSiP, Warszawa 1996r. 5. Szymański E. Wrześniowski W.: Materiałoznawstwo budowlane WSiP, Warszawa 1997r. 6. Urban. L. Technologia robót murarskich i tynkarskich WSiP, Warszawa 1988r. 7. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych ITB Warszawa 1997r. 35