Sławomir Iwański odpowiada na pytania Agnieszki Ziemiszewskiej. typografia jest odzwierciedleniem czasów, w których jest tworzona

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Sławomir Iwański odpowiada na pytania Agnieszki Ziemiszewskiej. typografia jest odzwierciedleniem czasów, w których jest tworzona"

Maja Komorowska
4 lat temu
Przeglądów:

1 Sławomir Iwański odpowiada na pytania Agnieszki Ziemiszewskiej typografia jest odzwierciedleniem czasów, w których jest tworzona

2 PLAKAT: SŁAWOMIR IWAŃSKI

3 typografia jest odzwierciedleniem czasów, w których jest tworzona Sławomir Iwański odpowiada na pytania Agnieszki Ziemiszewskiej. Plakat to sztuka racjonalizmu czy raczej emocji? Spośród wielu definicji plakatu najbardziej przekonuje mnie określenie, które opisuje plakat jako ogłoszenie, informację, reklamę lub ideę, ujętą w artystyczną formę graficzną, zrealizowaną techniką drukarską według zamysłu projektanta, a następnie umieszczoną w miejscach publicznych. Plakat wyszedł z obrazu i jako obraz jest postrzegany, interpretowany, zapamiętywany. Przez swoją funkcję, plakat narzuca się nam samoistnie, nieraz nas atakuje i budzi określone wrażenia dobrze, jeżeli są zbliżone do idei projektanta. Plakat, podobnie jak obraz, jest formą sztuki, w której obok kompozycji plastycznej dodatkowo musi być zorganizowana sfera semantyczna, głównie dlatego, że jest on wizualnym nośnikiem informacji, najczęściej kulturalnej, społecznej, politycznej lub reklamowej. Projektując plakat, można przyjąć założenia racjonalne lub uwolnić swoje emocje artystyczne. Plakaciści okresu kulminacyjnego Polskiej Szkoły Plakatu ( ) reprezentowali nurt projektowania intuicyjnego, emocjonalnego, często ekspresyjnego, poddającego się sugestywnemu wpływowi metafory, wyrafinowanej poetyki, wyrażanej najczęściej formą malarskiego gestu. Tworzyli w spontanicznym uniesieniu i trudno doszukać się w ich projektowaniu racjonalnych, metodycznych założeń. Inaczej podchodzili do projektowania plakatu Balicki & Łabęcki (spółka autorska); ich plakaty nie są obliczone na wywołanie wzruszeń, nie są liryczne, nie są pompatyczne, nie ma w nich miejsca na groteskę, czy też na wzniosłą metaforę. Te plakaty są rezultatem toku myślenia racjonalisty, są znakomicie wymyślone, precyzyjnie zaprojektowane. Powstawały w wyniku wnikliwej analizy głównego tematu, następnie przetransportowanego na znak plastyczny, który staje się lapidarnym wizualnym przekazem, adekwatnym do jego werbalnej treści. Polski plakat jest kojarzony głównie ze zjawiskiem określanym jako Polska Szkoła Plakatu. Tymczasem mamy wybitnych twórców, od lat uprawiających plakat, którego głównym środkiem wyrazu jest litera. Obserwujemy też rosnące znaczenie czy popularność typografii, wzrasta liczba projektantów poruszających się w tym obszarze. Czy możemy mówić o Polskiej Szkole Plakatu Typograficznego, czy raczej wpisujemy się w tendencje globalne?

4 Plakat typograficzny z założenia rezygnuje z działań czysto malarskich, rysunkowych, czy też ilustracyjnych. Wiadomo, że typografia jest sztuką doboru i użycia różnych krojów pisma w celu przekazania informacji w sposób oryginalny i współcześnie uzasadniony. Tak się często dzieje, że typografia jest odzwierciedleniem czasów, w których jest tworzona. Wiadomo, że niełatwo jest wykreować coś nowego, dlatego niezbędne są eksperymenty i tak się dzieje w plakacie typograficznym. Współczesny wzrost przekazywanych informacji oraz rozwój technologii, a w tym globalna łatwość dostępu do wszelkich programów komputerowych z jednej strony poszerza krąg projektantów, dla których głównym środkiem wyrazu jest litera, a z drugiej strony może doprowadzić do zaniku, np. narodowych odrębności stylistycznych. Obserwując od wielu lat ważne światowe, europejskie i ogólnopolskie wystawy poświęcone sztuce plakatu typograficznego, nabieram przekonania, że coraz trudniejsze jest jednoznaczne rozpoznanie określonej narodowo stylistyki artystycznej plakatu. Może dlatego, że typografia używana w projektowaniu graficznym najszybciej wprowadza nowe tendencje, jest najczulsza na obowiązujące okresowo mody. Łódź to miejsce dla plakatu typograficznego szczególne. Przedwojenne tradycje sztuki geometrycznej w dużym stopniu miały wpływ na kształtowanie tożsamości wielu łódzkich projektantów. Jakie wpływ miały te tradycje na Pana twórczość i czy sądzi Pan, że idee myśli konstruktywistycznej są nadal aktualne dla najmłodszego pokolenia projektantów, Pana studentów? Jestem absolwentem Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi (dzisiaj ASP), która została powołana do życia wiosną 1945 roku, głównie z inicjatywy Władysława Strzemińskiego i Stefana Wegnera artystów działających w Łodzi, a także artystów przybyłych do Łodzi: Romana Modzelewskiego, Stanisława Byrskiego, Ludwika Tyrowicza. Dokonania artystyczne i teoretyczne Władysława Strzemińskiego oraz szerokie kontakty z awangardą okresu międzywojennego, między innymi z Kazimierzem Malewiczem, Władysławem Tatlinem, El Lissitzkim, Aleksandrem Rodczenką, a także z Laszlo Moholy- -Nagym przyczyniły się do opracowania i wprowadzenia nowoczesnego programu kształcenia łódzkiej PWSSP. Program kształcenia artystycznego współtworzony przez Strzemińskiego został oparty o doświadczenia artystyczne i teoretyczne europejskiej oraz polskiej awangardy międzywojennej. Wywodził się z tradycji idei konstruktywistycznej oraz abstrakcji geometrycznej, krańcowo odmiennej od tradycji kapistycznych umocowanych w pozostałych uczelniach plastycznych naszego kraju.

5 Program kształcenia PWSSP w Łodzi swoją nowatorską koncepcją nawiązywał do założeń programowych szkoły Bauhausu. W czasie mojego studiowania idee te były żywe, ale było to przeszło czterdzieści lat temu. Od wielu lat nauczam projektowania graficznego. Oczywiście w tematach ćwiczeń kursowych bardzo ważnym problemem jest typografia, a w niej litera. Litera jest podstawowym znakiem kodu, którym jest język, służący ludziom do komunikowania się. Litera jest również znakiem graficznym o określonym kształcie. Jeśli spojrzymy na plakat typograficzny nie od strony znaczeniowej, lecz od strony formy w ujęciu plastyki, to zauważymy, że poszczególne kształty liter, związki między nimi, kompozycja całości, nie różnią się niczym od problemów szeregu dziedzin plastycznych. Między innymi o tych problemach rozmawiam ze studentami, a jaką oni podążą projektancką drogą, to już zależy od indywidualnych wyborów. Czy Pana zdaniem nadrzędnym celem typografii jest pośredniczenie między treścią przekazu a odbiorcą? Czy jest tutaj miejsce na eksponowanie własnej osobowości twórczej? Myślę, że podobnie jak bardzo wielu projektantów uczestniczę we współczesnej cywilizacji. W moich plakatach litera stanowi istotny element kształtujący kompozycję. Ma dla mnie takie samo znaczenie, jakie u innych plakacistów stosowanie ilustracji. Staram się, aby typografia pełniła nie tylko funkcję informacyjną, ale również stała się mocnym znakiem graficznym tematycznego wydarzenia. I jest to, w pewnym sensie, eksponowanie własnej osobowości twórczej. Ale czy mi się to udaje? Sławomir Iwański jest typografem, projektantem, plakacistą oraz profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi, gdzie prowadzi pracownię Projektowania Grafiki Przestrzennej i Plakatu. Skład tekstu: Agnieszka Ziemiszewska, Redakcja: Bartosz Wójcik, Korekta: Monika Rokicka, Bartosz Wójcik

Podobne dokumenty

Władysław Pluta odpowiada na pytania Agnieszki Ziemiszewskiej. największe emocje wywołują we mnie dzieła racjonalne

Władysław Pluta odpowiada na pytania Agnieszki Ziemiszewskiej największe emocje wywołują we mnie dzieła racjonalne PLAKAT: WŁADYSŁAW PLUTA największe emocje wywołują we mnie dzieła racjonalne Władysław