PLAN OPERACYJNY OCHRONY PRZED POWODZIĄ MIASTA SIERADZA

Transkrypt

1 Zatwierdzam.. PLAN OPERACYJNY OCHRONY PRZED POWODZIĄ MIASTA SIERADZA Prezydent Miasta Sieradza Jacek WALCZAK Sieradz, dn. SIERADZ Strona 1 z 194

2 SPIS TREŚCI Lp. Temat Strona CZĘŚĆ I INFORMACJE OGÓLNE Od Do 1. Zarządzenie Prezydenta Miasta Sieradza Podstawa prawna Wprowadzenie Terminy i definicje Arkusz uzgodnień Arkusz aktualizacji Charakterystyka miasta warunki wodne Charakterystyczne stany wód Tryb powiadamiania służb, straży, powiatu oraz ościennych jednostek administracyjnych o ponadnormatywnych zrzutach wody ze zbiorników retencyjnych na terenie miasta Sieradza Zasady ogłaszania oraz odwoływania stanu pogotowia przeciwpowodziowego lub alarmu powodziowego. CZĘŚĆ II ZESTAWIENIE SIŁ I ŚRODKÓW Wykaz jednostek powiadamianych na wypadek wprowadzenia pogotowia przeciwpowodziowego Dane szczegółowe dotyczące Magazynu Przeciwpowodziowego Miasta Sieradza Zestawienie ilościowe ważniejszego sprzętu technicznego maszyn oraz środków transportowych w mieście Sieradz Zabezpieczenie techniczne Zestawienie sił i środków oraz sposób ich wykorzystania i zestawienie sił i środków ratowniczych Zestawienie sił ludzkich zaangażowanych do akcji przeciwpowodziowej Zestawienie sprzętu zaangażowanego do akcji przeciwpowodziowej Siły i środki wydzielane do akcji przeciwpowodziowej przez wojsko w rozbiciu na siły i środki do użycia w czasie Siły i środki wojsk aeromobilnych planowanych do akcji przeciwpowodziowych i zwalczaniu zatorów lodowych Strona 2 z 194

3 Wykaz sił i środków do działania w śmigłowcowych grupach minerskich Zestawienie obiektów użyteczności publicznej, mogących w szczególnych przypadkach pełnić funkcję kwater zastępczych Wykaz jednostek PSP i OSP z terenu m. Sieradza wyposażenie sprzętowe Baza Szpitalna Wykaz punktów gastronomicznych Uruchamianie wojewódzkiego magazynu p powodziowego i kryzysowego Wojewódzki magazyn obrony cywilnej Zasady udziału pododdziałów sił zbrojnych RP w zapobieganiu skutkom klęsk żywiołowych lub ich usuwaniu Zasady udziału osadzonych z jednostek organizacyjnych służby więziennej z okręgu łódzkiego w zwalczaniu skutków klęsk żywiołowych Baza sił i środków Arcus Usuwanie skutków powodzi Zasiłki celowe dla ludności poszkodowanej CZĘŚĆ III PROCEDURY DZIAŁANIA I ICH ORGANIZACJA Sprawy organizacyjne Sprawy techniczne Schemat łączności Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego Wykaz członków Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego Procedury postępowania zadania realizowane podczas akcji przeciwpowodziowych Procedury postępowania podczas akcji ratunkowej spowodowanej przybieraniem wody Procedury postępowania w przypadku zagrożenia powodziowego Procedury postępowania w przypadku wprowadzenia pogotowia przeciwpowodziowego Procedury postępowania w przypadku wprowadzenia alarmu przeciwpowodziowego Problemy stawiane na posiedzeniu Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego w czasie wystąpienia zagrożenia powodziowego na terenie miasta Strona 3 z 194

4 Rola, kompetencje, zadania Prezydenta Miasta Sieradza w czasie powodzi Harmonogram czynności członków Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego w Sieradzu Monitoring, ostrzeganie i łączność Zadania realizowane podczas akcji przeciwpowodziowych przez Straż Pożarną Zadania realizowane podczas akcji przeciwpowodziowych przez Policję Zadania realizowane podczas akcji przeciwpowodziowych przez wojsko Procedury alarmowania podmiotów odpowiedzialnych za transport i przyjęcie poszkodowanych w akcji przeciwpowodziowej Harmonogram czynności członków Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego w Sieradzu Ewakuacja jest załącznikiem do Miejskiego Planu Zarządzania Kryzysowego i zawiera szczegółowy opis W przypadku przerwania wałów zalane zostaną tereny Identyfikacja socjotechnicznych i psychologicznych aspektów kryzysu powodziowego w odniesieniu do miasta Sieradza Wskazanie możliwych działań Ocena, szacowanie i likwidacja szkód powodziowych CZĘŚĆ IV DOKUMENTY DODATKOWE Lokalizacja lądowisk dla śmigłowców Charakterystyczne stany wód na wodowskazach sygnalizacyjnych Podział funkcyjny na odcinku bojowym rzeka Warta i Żeglina Podział terenu na odcinku do patrolowania rzeki Warta i Żeglina Zakwaterowanie ratowników Instrukcja zabezpieczenia budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej przed powodzią Zestawienie stanu pogłowia zwierząt hodowlanych i gospodarskich na terenie miasta Sieradza Instrukcja dla powodzian Dezynfekcja pomieszczeń (mieszkań) Szczegółowe zasady udzielania pomocy poszkodowanym Strona 4 z 194

5 Zasady organizacji udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej Zalecane zasady zachowania się ludzi w przypadku wystąpienia zagrożenia podczas powodzi Zabezpieczenie socjalno-bytowe sił biorących udział w akcji przeciwpowodziowej oraz ludności poszkodowanej ewakuowanej Procedury Reagowania Kryzysowego Załączniki Z1 - Dziennik Przyjmowania Meldunków Powodziowych Z2 - Skład osobowy sekcji dyżurno-informatycznej Z3 - Skład osobowy sekcji technicznej Z4 - Skład osobowy sekcji społecznej Z5 - Wykaz instytucji współpracujących Z6 - Wykaz obiektów hydrotechnicznych Z7 - Tryb pracy sekcji dyżurno-informatycznej Z8 - Tryb pracy sekcji technicznej Z9 - Tryb pracy sekcji społecznej Z10 - Wykaz oraz sposób alarmowania specjalistów ds. ratownictwa Z11 - Karta oceny budynku Z12 - Zarządzenie Prezydenta Miasta Sieradza - Szefa Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego w Sieradzu o wprowadzeniu stanu pogotowia przeciwpowodziowego /WZÓR/ 13. Z13 - Zarządzenie Prezydenta Miasta Sieradza - Szefa Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego w Sieradzu o wprowadzeniu alarmu powodziowego /WZÓR/ 14. Z14 - Zarządzenie Prezydenta Miasta Sieradza - Szefa Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego w Sieradzu w sprawie odwołania alarmu powodziowego /WZÓR/ 15. Z15 - Zarządzenie Prezydenta Miasta Sieradza - Szefa Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego w Sieradzu w sprawie odwołania stanu pogotowia powodziowego (WZÓR) Strona 5 z 194

6 16. Z16 - Zarządzenie Prezydenta Miasta Sieradza - Szefa Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego w Sieradzu w sprawie ewakuacji z obszaru bezpośrednio zagrożonego niebezpieczeństwem powodzi 17. Z17 - Asygnata wydania przyjęcia powiatowy magazyn przeciwpowodziowy w Sieradzu Z18 Porozumienie, Służba Więzienna Z19 - Wzór porozumienia o udzielenie pomocy w postaci wsparcia akcji ratunkowej siłami osadzonych z zakładów karnych 20. Z20 - Wykaz zawartych umów i porozumień związanych z realizacją zadań zawartych w planie zarządzania kryzysowego Z21 - Wzory informacji i meldunków oraz wniosków i sprawozdań dotyczących sytuacji powodziowej z MCZK do PCZK starosty i wojewody 22. Z22 - Wniosek o skierowanie przez Wojewodę Łódzkiego z terenu województwa do miasta Sieradza niezbędnych sił i środków do walki z powodzią 23. Z23 - Informacja z terenu Miasta Sieradza Z24 - Meldunek nr... sytuacja powodziowa na terenie miasta Sieradza Z25 Meldunek do Wojewody niezwłoczne Z26 Meldunek siły i środki użyte do akcji p. powodziowej na terenie miasta Sieradza stan na dzień..roku Z27 - Wykaz obiektów przyjmujących ludność ewakuowaną z terenów zagrożonych Z28 - Potrzeby materiałowo- sprzętowe do działań przeciwpowodziowych miasta Sieradza Z29 - Wykaz miejskich elementów systemu wczesnego alarmowania Z30 Wykaz syren SWA Sieradza Z31 Instrukcja dla dyżurnych w ośrodku dyspozycyjno - informacyjnym miejskiego zespołu zarządzania kryzysowego w Sieradzu. 32. Z32 Wykaz telefonów osób funkcyjnych do działań przeciwpowodziowych Z33 - Mapa powodziowa rzek Warta i Żeglina miasta Sieradza (format A1) Z34 Mapa oceny zagrożenia powodziowego miasta Sieradza (format A1) Z35 Sygnały alarmowe (format A3) - - Strona 6 z 194

7 CZĘŚĆ I INFORMACJE OGÓLNE Strona 7 z 194

8 ZARZADZENIE Nr./10 Prezydenta Miasta Sieradza z dnia r. w sprawie wprowadzenia Planu Operacyjnego Ochrony Przed Powodzią dla Miasta Sieradza Na podstawie art. 31a ustawy z dnia 08 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz z późn. zm.) zarządzam co następuje: 1. Wprowadza się Plan Operacyjny Ochrony Przed Powodzią dla Miasta Sieradza, stanowiący załącznik do niniejszego zarządzenia. 2. Wykonanie zarządzenia powierza się Sekretarzowi Urzędu Miasta Sieradza. 3. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania. Prezydent Miasta Sieradza Jacek Walczak Strona 8 z 194

9 1. PODSTAWA PRAWNA Plan został opracowany na podstawie: 1. Ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz z późn. zm.); 2. Ustawy z dnia 18 kwietnia 2002r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 62, poz. 558 z późn. zm.); 3. Ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz z późn. zm.); 4. Ustawy z dnia 13 października 1998r. przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. z 1998 r. Nr 133, poz. 872 z późn. zm.); 5. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380); 6. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68 z późn. zm.); 7. Dekret z dnia 23 kwietnia 1953r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych (Dz. U. z 1953 r. Nr 23, poz. 93 z późn. zm.); 8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lipca 1953r. w sprawie wykonania Art. 5 dekretu o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych (Dz. U. z 1953 r. Nr 37, poz. 158); 9. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 1999r. w sprawie zasad oraz trybu ustalania i wypłaty odszkodowań za szkody poniesione w związku z akcjami zwalczania klęsk żywiołowych (Dz. U. z 1999 r. Nr 55, poz. 573); 10. Ustawa z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz z późn. zm.); 11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1998r. w sprawie sposobu finansowania przedsięwzięć związanych z zakwaterowaniem osób w przypadkach nadzwyczajnych (Dz. U. z 1998 r. Nr 88, poz. 557); 2. WPROWADZENIE Strona 9 z 194

10 Częste występowanie powodzi na obszarze Polski w ostatnich latach powodowało zagrożenie życia ludzi, szkody społeczno ekonomiczne, kulturowe i ekologiczne. Oprócz bezpośrednich strat finansowych obciążających w znacznym stopniu budżet Państwa, występowały straty pośrednie i wtórne (m. in. długotrwałe zanieczyszczenie gleby i wód podziemnych). Straty powodziowe w Polsce wzrastają, głównie ze względu na rozwój zagospodarowania terenów zagrożonych. Wobec stwierdzonych zmian klimatu i zwiększonej częstotliwości występowania ekstremalnych zjawisk meteorologicznych oraz hydrologicznych, problem ochrony przeciwpowodziowej staje się istotnym elementem bezpieczeństwa wewnętrznego kraju, współpracy międzynarodowej na wodach granicznych, polityki zagospodarowania przestrzennego oraz ochrony środowiska. Prezydent Miasta Sieradza na mocy ustawy o samorządzie terytorialnym odpowiada za bezpieczeństwo, porządek oraz koordynację działań służb w sytuacjach zagrożeń na terenie administracyjnym miasta Sieradza. W myśl zasady jednoosobowego kierowania w sytuacjach kryzysowych jest on Przewodniczącym Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, który to w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej lub innego nadzwyczajnego zagrożenia życia i zdrowia ludzi lub środowiska na danym terenie administracyjnym kieruje akcją ratowniczą. Przedstawiony plan określa udział w działaniach związanych z sytuacjami kryzysowymi wielu podmiotów funkcjonujących na terenie miasta, które na co dzień realizują swoje zadania ustawowe w zakresie ochrony ludności. Miejski Plan Operacyjny Ochrony Przed Powodzią jest podstawowym dokumentem określającym zasady prowadzenia działań ratowniczych na danym obszarze administracyjnym. Określa zasady współpracy z podmiotami gospodarczymi oraz służbami powiatowymi. Plan jest dokumentem określającym i uwzględniającym wszystkie możliwe podmioty, które biorą udział lub udzielają pomocy w działaniach w sytuacjach kryzysowych na podstawie porozumień zawartych z Prezydentem Miasta Sieradza, a na co dzień nie realizują zadań z zakresu ochrony ludności jak np. specjalistów z różnych dziedzin, wolontariuszy, służby komunalne itp. REALIZACJA PRZEDSIĘWZIĘĆ Główną jednostką koordynującą działania wszystkich służb podczas wystąpienia zdarzeń masowych na terenie miasta Sieradza jest Miejski Zespół Zarządzania Kryzysowego. Najogólniej ma on za zadanie koordynację wszelkich przedsięwzięć Służb Ratowniczych w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej na danym obszarze administracyjnym, koordynując działania własnych służb i jednostek ratowniczych. W przypadku zagrożenia przekraczającego możliwości miasta, Gmina Miasto Sieradz zwraca się o pomoc do Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Sieradzu. Strona 10 z 194

11 Podczas wystąpienia zagrożenia nadzór nad prowadzonymi działaniami odbywa się na dwóch poziomach - bezpośrednio na miejscu zdarzenia oraz w zależności od skali problemu i rozległości działania służb w Powiatowym lub Miejskim Zespole Zarządzania Kryzysowego. W czasie wystąpienia zagrożenia wszystkie siły i środki biorące udział w akcji ratunkowej, będące w dyspozycji Przewodniczącego Zespołu Zarządzania Kryzysowego są jemu podporządkowane. Obowiązuje zasada jednoosobowej odpowiedzialności Przewodniczącego Zespołu. Zasady udziału Sił Zbrojnych w akcjach ratunkowych lub sytuacjach kryzysowych określone są odrębnymi przepisami. Na terenie miasta Sieradza udział wojska w ochronie przed powodzią określa rozkaz Dowódcy Garnizonu Warszawa. Udział sił i środków policji określa Ustawa o Policji. Na miejsce zdarzenia w celu koordynacji działań i oceny sytuacji mogą być oddelegowane osoby upoważnione przez Przewodniczącego Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego (grupa wyjazdowa). CEL OPRACOWANIA Przedmiotem niniejszego planu jest identyfikacja zagrożenia powodziowego Miasta Sieradza i na jego podstawie określenie wszelkich możliwych działań ograniczających skutki powodzi oraz przedstawienie sposobów i potencjalnych środków do ich realizacji. Plan ma spełnić trzy podstawowe założenia: utrzymać powódź z dala od ludzi (sposoby hydrotechniczne), utrzymać ludzi z dala od powodzi (monitoring, ograniczenia zabudowy na terenach zalewowych), nauczyć ludzi reakcji na powódź (wypracowanie procedur zachowań, edukacja, ostrzeżenia, ewakuacja), zwiększyć zdolności organizacyjne władz lokalnych w celu ograniczania skutków powodzi, ograniczyć zagrożenie powodziowe poprzez podjęcie działań zapobiegawczych, np.: ułożenie obwałowań z piasku, montaż klap zwrotnych na wylotach kanalizacyjnych, zmniejszyć straty powodziowe poprzez podejmowanie działań zapobiegawczych mających na celu, np.: wczesne powiadomienie mieszkańców o zagrożeniu, udzielanie porad osobom bezpośrednio zagrożonym, koordynacja wszystkich służb biorących udział w akcji przeciwpowodziowej. Celem planu jest ponadto włączenie jak największego grona specjalistów i mieszkańców do jego opracowania i wdrożenia, zmiana lekceważącej, bezradnej lub wyczekującej postawy wobec tego zagrożenia na rzecz postawy obywatelskiej i aktywnej. Strona 11 z 194

12 KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA PLANU W opracowanym planie oraz w załączonych załącznikach władze miasta zamierzają osiągnąć następujące korzyści: 1. Uporządkowanie, zweryfikowanie i uaktualnienie istniejących na terenie miasta planów cząstkowych; 2. Rozbudowę istniejących planów o części dotyczące przygotowania społeczeństwa, zamieszkałego na terenach narażonych na niebezpieczeństwo, na przyjęcie wielkiej wody; 3. Opracowanie i wprowadzenie do realizacji lokalnego systemu ostrzeżeń, monitoringu i łączności; 4. W opracowanym planie są tematy, które sprawdzają się w warunkach lokalnych miasta, a dotyczące przede wszystkim prewencji i ograniczenie ryzyka powodzi; 5. Uzyskanie środków finansowych na realizację zadań ujętych w harmonogramie (środki z banku światowego, budżetu miasta, Starosty Powiatowego, Wojewody oraz środków pozabudżetowych); 6. Zmiany w planie przestrzennego zagospodarowania miasta uwzględniające ochronę i inne zagospodarowanie terenów w strefie zalewowej. OCENA ZAGROŻENIA POWODZIOWEGO MIASTA SIERADZA A/ Ogólna charakterystyka, B/ Ocena zdarzeń powodziowych, C/ Ocena miejscowych zagrożeń powodziowych, A/ Ogólna charakterystyka Powódź to takie wezbranie wody w rzekach, kanałach i zbiornikach wodnych podczas, którego woda po przekroczeniu stanu brzegowego zalewa doliny rzeczne lub tereny depresyjne powodując zagrożenie dla ludności, mienia i środowiska. Powódź z reguły powoduje zniszczenia i straty finansowe oraz społeczne. Zagrożenie powodziowe może być spowodowane przez tzw. powódź opadową występującą podczas intensywnych opadów deszczu, powódź roztopową będącą wynikiem gwałtownego topnienia pokrywy śnieżnej, powódź zatorową, która występuje podczas nagromadzenia się zatorów lodowych w jednym miejscu co powoduje ograniczenie przepływu wody w rzece oraz powódź sztormową, która może być spowodowana silnymi wiatrami wiejącymi od morza w kierunku lądu wywołując spiętrzenia wody w ujściu rzeki. Strona 12 z 194

13 B/ Ocena zdarzeń powodziowych W ostatnich latach miasto Sieradz było miejscem powodzi opadowych i zatorowych. Powódź opadowa w 1997 r. oraz z maja 2010 r. są typowym przykładem zagrożenia powodziowego, jakie może wystąpić w mieście Sieradz i okolicach. Zagrożenie powodzią zatorową lub roztopową występuje w obrębie miasta Sieradza w okresie spływu kry lodowej połączonego ze wzrostem poziomu wody spowodowanego roztopami. Zagrożenie powodzią zatorową łącznie z roztopową statycznie jest mniejsze lecz także występuje na terenie miasta Sieradza przynosząc również duże zagrożenie. C/. Ocena miejscowych zagrożeń powodziowych Bezpośrednie zagrożenie powodziowe dla miasta Sieradza stanowi rzeka WARTA, a także w nieco mniejszym stopniu rzeka ŻEGLINA oraz cieki wodne przepływające przez miasta takie jak np. ciek KRASAWNA. Powódź opadowa i towarzyszące jej wezbrania wody w rzece Warta i Żeglina zagrażają północnemu oraz południowo-wschodniemu odcinkowi miasta od mostu kolejowego na rzece Warcie w górę rzeki w kierunku na m. Burzenin do miejscowości Kolonia Podłężyce. Wysoki poziom wody może powodować tzw. cofki z rzeki Warty do rzeki Żegliny oraz do cieków wodnych mających do niej ujście. W takiej sytuacji zagrożenie powodziowe obejmuje większy teren miasta ze szczególnym uwzględnieniem osiedli Monice, Olendry Duże, Olendry Małe, zabudowań przy ul. Grodzkiej, Zamkowej, Stawowej, Wąskiej, Wschodniej i częściowo Kopernika, a także niżej położone tereny Starego Miasta i część zabudowań MOSiR. Zagrożenie występuje wzdłuż wału przeciwpowodziowego, szczególnie w przypadku uszkodzenia wału lub przelania wezbranych wód. Uszkodzenie wału w granicach administracyjnych miasta Sieradza stanowi również zagrożenie dla Gminy Sieradz oraz Gminy Warta. W przypadku podwyższonego stanu wody w rzece WARTA, Żeglina i ciekach wodnych na terenie miasta mogą wystąpić lokalne podtopienia. W ocenie zagrożeń powodziowych należy uwzględnić dużą przepuszczalność podłoża, szczególnie podczas długotrwałej powodzi. Negatywne zjawiska, które związane są z dużą przepuszczalnością podłoża obserwowano podczas powodzi w 2010 r. Szybkość przesączania się wody przez podłoże lub wał ma istotne znaczenia dla przeciwdziałania powodzi. Zagrożenie powodzią zatorową lub roztopową występuje w obrębie miasta w okresie wezbrań połączonych ze spływem kry lodowej. Miejscem podatnym na tworzenie się zatorów lodowych na WARCIE jest most kolejowy oraz drogowy na rz. Warta w Sieradzu. Strona 13 z 194

14 Powódź jest zjawiskiem naturalnym, losowym, spowodowanym gwałtownym topnieniem śniegu i intensywnymi deszczami, zlodzeniem rzek, nawalnymi deszczami, krótkotrwałymi burzami. Nie ma możliwości ścisłego określenia czasu, miejsca i wielkości czy rozmiarów jej wystąpienia. Ochrona przed powodzią wymaga znajomości praw przyrody, prognozowania zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych, związku tych zjawisk z zagadnieniami ekonomicznymi oraz dużej praktycznej wiedzy i doświadczenia z zakresu problematyki hydrotechnicznej i gospodarczej. Działania ochronne polegają na takim przygotowaniu się organizacyjno technicznym, żeby maksymalnie złagodzić skutki spływu wód powodziowych. Całkowita eliminacja zagrożenia powodziowego jest niemożliwa. Nie można doprowadzić do sytuacji, w której wartość systemu chroniącego będzie większa od wartości chronionego majątku. Jednakże oceny ekonomiczne wymagają określenia strat wynikających z ewentualnej zawodności systemu chroniącego. Urządzeniami wodnymi i różnego rodzaju działaniami ograniczającymi skutki powodzi są przede wszystkim: zbiorniki retencyjne magazynujące nadmierny spływ wód, poldery, lokalna retencja powodziowa poprzez wykorzystanie terenów na zawału rzek (starorzeczy), suche zbiorniki przeciwpowodziowe, obwałowania, regulacja rzek, kanały ulgi, zalesienia, likwidacja zatorów lodowych, porządkowanie między wala rzek i terenów zalewowych, lodołamanie jak i bardzo ważny czynnik prognozowanie i ostrzeganie przez służby IMGW o zagrożeniach. Strona 14 z 194

15 Urządzenia wodne chroniące przed powodziami projektowane są w/g określonych parametrów. W przypadku ich przekroczenia mamy do czynienia na ogół z katastrofą budowlaną. Innymi sposobami ograniczenia skutków powodzi są: doskonalenie systemów osłony hydrologiczno meteorologicznej; podnoszenie standardów systemów łączności; usprawnienie systemów powiadamiania i alarmowania ludności; doskonalenie koordynacji działań bezpośrednich powiązań operacyjnych na wszystkich szczeblach odpowiedzialności; powszechna edukacja ludności o zagrożeniach, ryzyku, sposobie ratowania siebie i dobytku; prowadzenie szkoleń i ćwiczeń terenowych w sytuacjach symulowanego zagrożenia. poza tym w aglomeracji miejskiej największe zagrożenie powodziowe związane jest z: a) systemem zaopatrzenia w wodę; b) kanalizacją i oczyszczaniem ścieków; c) wysypiskiem śmieci i odpadów; d) magazynami materiałów niebezpiecznych. Celem wypracowania rozwiązań w zakresie sprawnego i efektywnego prowadzenia akcji przeciwpowodziowej pozwalających na wyeliminowanie lub znaczne ograniczenie zagrożeń dla życia ludności i ich dobytku oraz ochronę majątku narodowego, należałoby opracować system informatyczny osłony przed powodzią ludności i mienia. W plikach informatycznych należałoby ująć rozwiązania umożliwiające gromadzenie, pozyskiwanie i przetwarzania danych dotyczących m.in.: ludności terenów i obiektów zagrożonych; sił i środków do prowadzenia akcji przeciwpowodziowej; ochrony ludności i mienia (ewakuacja). 3. TERMINY I DEFINICJE Administracja publiczna przyjęta przez państwo struktury organizacyjne i działania realizowane przez jego organy, a także przez organy samorządu terytorialnego, działania mające na celu zaspokojenie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współdziałania ludzi w społecznościach. Organami administracji publicznej są naczelne i centralne organy administracji państwowej, terenowe organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz inne organa, w zakresie w jakim zostały powołane na mocy prawa. Administracja wojskowa elementy administracji publicznej, obejmującej organizowanie i realizację procesów nastawionych na wszechstronne zaspokojenie potrzeb Sił Zbrojnych w zakresie środków niezbędnych do życia i walki. Bezpieczeństwo stan, który dodaje poczucie pewności i gwarancje jego zachowania oraz szansę na doskonalenie. Jedna z podstawowych potrzeb człowieka to sytuacja odznaczająca się brakiem ryzyka utraty czegoś, co człowiek szczególnie ceni, na przykład zdrowie, pracy szacunku, dóbr materialnych. Strona 15 z 194

16 Ewakuacja zorganizowane przemieszczenie (usuwanie, wynoszenie, wywożenie, wyprowadzanie) ludności, wszelkiego rodzaju dóbr materialnych oraz zwierząt hodowlanych z obszarów lub obiektów zagrożonych i objętych skutkami działań zbrojnych albo katastrof w celu ich ochrony, udzielenia pomocy (ratunku) i ograniczenia strat materialnych. Gromadzenie się wód spowodowane zatrzymaniem wód opadowych na obszarach położonych niżej niż teren otaczający. Ten rodzaj zalewu jest zwykle trudny do likwidacji -wymaga albo przepompowania dużych objętości wody, albo długotrwałego oczekiwania na odparowanie lub wsiąkanie. Infrastruktura obiekty, urządzenia stałe i instytucje usługowe niezbędne do należytego funkcjonowania produkcyjnych działów gospodarki oraz życia (w tym bezpieczeństwa) ludności. Masowe zagrożenie sytuacja wywołana działaniem sił natury, awariami technicznymi bądź innymi zdarzeniami, która stwarza potencjalną możliwość utraty zdrowia, życia ludzkiego lub wystąpienia szkody w mieniu albo i środowisku, charakteryzująca się dużym obszarem objętym zagrożeniem i/lub dużą liczbą zagrożonych osób. Miejsce bezpieczne miejscami bezpiecznymi nazywamy rejony, obszary na których w rozpatrywanym aktualnie czasie nie występują zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska i mienia. Obrona cywilna jedno z ogniw układu pozamilitarnego w systemie obronnym państwa. Przeznaczona jest do przygotowania i koordynowania przedsięwzięć planistycznych, zapobiegawczo ochronnych i ratunkowych, mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych i klęsk żywiołowych oraz przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, a także zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania. Ochrona dóbr kultury zespół realizowanych czynności, głównie prawnych mających na celu ochronę dóbr kultury przed uszkodzeniem lub zniszczeniem, a także przed grabieżą w czasie konfliktu zbrojnego. Planowanie operacyjne ustalenie czynności dotyczących przygotowania i działania organów administracji rządowej i organów samorządu terytorialnego w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny, ujętych w formie zestawów zadań operacyjnych, a także ustalenie sił i środków niezbędnych do ich wykonania. Powodzie gwałtowne - spowodowane krótkotrwałymi, silnymi deszczami nawalnymi w terenach górzystych o dużych spadkach, gdzie czas od opadu do sformowania się powodzi jest bardzo krótki (podobnie krótko trwa sama powódź). Ten rodzaj powodzi zasługuje na szczególną uwagę, gdyż jest ona trudna do prognozowania i zwykle jest zbyt mało czasu, by ostrzec przed nią kogokolwiek. Trzy czwarte wypadków śmiertelnych w USA jest spowodowane przez takie powodzie. Strona 16 z 194

17 Powodzie opadowe powodzie te /nazywane również letnimi/ spowodowane są intensywnymi opadami deszczu. Ich przebieg oraz zasięg zależą od charakteru deszczu. Najgwałtowniejsze lecz jednocześnie o stosunkowo niedużym zasięgu są powodzie wywołane deszczami na walnymi /tzw. "oberwanie chmury"/. Deszcze te mają charakter lokalny i występują częściej w obszarach górskich i podgórskich, rzadziej na obszarach nizinnych. Występują w okresie VII - IX, a ich nasilenie przypada na miesiące lipiec sierpień. Powodzie roztopowe powodowane są gwałtownym topnieniem pokrywy śnieżnej, często potęgowanym nagłym ociepleniem i opadami deszczu. Ich zasięg terytorialny jest duży. Przebieg wezbrania uzależniony jest od grubości pokrywy śnieżnej oraz warunków meteorologicznych w okresie tajania śniegu. Przykładem są powodzie w 1958 i 1979 r. w dorzeczu Narwi, kiedy to zasoby wody w pokrywie śnieżnej odpowiadały mm wysokości opadu. Najgroźniejsze powodzie roztopowe występują w rzekach nizinnych, a szczególnie w dolnym biegu Wisły i Odry oraz Warty. Powodzie rzeczne spowodowane długotrwałymi deszczami lub topiącym się na wiosnę śniegiem, a w konsekwencji zalaniem terenów wzdłuż rzek i strumieni. Powodzie spływowe spowodowane spływającą po zboczach i stokach wodą zmieszaną z błotem i kamieniami w terenie, gdzie nie ma wykształconej bogatej sieci koryt rzek i strumieni. Są one bardzo groźne dla położonych na stokach budynków i pól, które zostają czasami pokryte dość grubą warstwą namułów. Powodzie sztormowe powodzie sztormowe mają stosunkowo mały zasięg występowania. Wywołane są silnymi wiatrami /7-8 B/, wiejącymi w kierunku lądu, które powodują spiętrzenie wód Bałtyku. Powodziami tymi zagrożone są obszary wybrzeża morskiego oraz doliny ujściowych odcinków rzek. Powodzie zatorowe powodzie zatorowe /wg klasyfikacji Lambore - zimowe/ dzielą się na: zatorowe - lodowe i zatorowe śryżowe. Różnią się one nie tylko genezą powstawania, ale lokalizacją, zasięgiem, porą występowania i towarzyszącymi im warunkami. Odmienne są również sposoby przeciwdziałania oraz zwalczania zatorów śryżowych i lodowych. Przyczyną zatorów śryżowych jest wielkie nasilenie tworzenia się lodu dennego i śryżu, który wpływając pod istniejącą pokrywę lodową może tak zmniejszyć przepustowość koryta, że spowoduje spiętrzenie wód dopływających. Przykładem może być tutaj katastrofalna powódź na Wiśle w rejonie Płocka w zimie 1982 r. spowodowana zatorem śryżowym, którego czoło uformowało się w zbiorniku Włocławskim. Polska położona jest na styku oddziaływania klimatów morskiego i kontynentalnego, co powoduje stosunkowo częste zmiany temperatury w okresie zimowym. To sprawia, że Odra, Wisła i Warta należą do rzek bardzo podatnych na tworzenie się śryżu. Zatory lodowe są powodowana zablokowaniem lub ograniczeniem przekroju koryta rzeki przez nagromadzoną krę. Te zjawiska Strona 17 z 194

18 występują na rzekach polskich stosunkowo często, /sprzyja temu kierunek biegu rzek z południa na północ, czyli z rejonu cieplejszego do chłodniejszego/, jednakże dzięki odpowiednim akcjom ochronnym nie powodują one na ogół w ostatnich latach większych strat. Powódź definiuje się w oparciu o pojęcie wezbranie. Pod pojęciem wezbrania rozumie się wyraźny wzrost stanów (a zatem i natężenia przepływu) wody w ciekach i jeziorach, spowodowane zwiększonym zasilaniem lub incydentalnym podpiętrzeniem zwierciadła wody, wywołanym szczególnymi zjawiskami naturalnymi. Powódź jest szczególnym przypadkiem wezbrania, tzn. wezbraniem, które przynosi straty gospodarcze i społeczne. Jest to więc zjawisko hydrologiczne o charakterze społeczno - gospodarczym. Wezbrania (a zatem i powodzie) mogą mieć różne przyczyny. Geneza powstawania wezbrań (powodzi) determinuje okres ich występowania oraz lokalizację i zasięg terytorialny. Poszczególne typy genetyczne wezbrań mają ponadto odmienny przebieg. Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi obejmują: 1. Obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią, w szczególności tereny między wałem przeciwpowodziowym a linią brzegową, 2. Obszary potencjalnego zagrożenia powodzią, obejmujące tereny narażone na zalanie w przypadku: przelania się wód przez koronę wału przeciwpowodziowego, zniszczenie lub uszkodzenie wałów przeciwpowodziowych, zniszczenie lub uszkodzenie budowli wałowych. Strefa zagrożenia miejsca, rejony, obszary, w których występują zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska i mienia, spowodowane przez naturalne katastrofy, awarie techniczne lub inne zagrożenia. Świadczenia osobiste rodzaj świadczenia polegający na wezwaniu i włączeniu osób do różnego rodzaju prac związanych z zabezpieczeniem mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek i instytucji wojskowych oraz osiąganiem przez nie wyższych stanów gotowości bojowej. Obowiązkiem świadczeń osobistych, zarówno w czasie pokoju, jak i wojny objęci są wszyscy obywatele, którzy ukończyli lat szesnaście, a nie przekroczyli sześćdziesięciu lat życia, z wyjątkiem osób przewidzianych do wykonywania innych zadań lub posiadających określoną kategorię zdrowia. Świadczenia rzeczowe rodzaj świadczeń na rzecz obrony, polegający na oddaniu do użytkowania jednostkom i instytucjom wojskowym pomieszczeń, terenów, środków transportu, maszyn, narzędzi i innego sprzętu. Obowiązek świadczeń rzeczowych może być nałożony na urzędy i instytucje państwowe, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne, a także na osoby fizyczne. Strona 18 z 194

19 Wezbrania (powodzie) opadowe warto zwrócić uwagę na to, że wezbrania (powodzie) wywoływane przez opady deszczu mogą różnić się istotnie przebiegiem i zasięgiem terytorialnym. I tak powodzie: 1. wywołane przez nawalne opady, związane z lokalnymi burzami termicznymi, występują na potokach górskich i strugach nizinnych, o powierzchni zlewni A < 50 km2; pojawiają się one zazwyczaj w lipcu i sierpniu (choć mogą występować w okresie od kwietnia do października), najczęściej na terenach wysoczyzn, wznoszących się nad płaskimi i podmokłymi obszarami; mają one krótkotrwały ale gwałtowny przebieg; bywają przyczyną znacznych strat w zagospodarowaniu przestrzennym terenu; 2. wywoływane przez opady rozlewne występują w terenach górskich, podgórskich i na nizinach w okresie od czerwca (czasem już w maju) do września i charakteryzują się największym zasięgiem terytorialnym, obejmując nieraz całe dorzecze; podobnie scharakteryzować można wezbrania wynikające z opadów frontalnych, występujących w strefie frontów atmosferycznych. Wezbrania (powodzie) roztopowe powstają one wskutek gwałtownego tajania pokrywy śnieżnej, które bywa niejednokrotnie przyśpieszone przez deszcze padające w tym okresie. Wezbrania tego typu mają bardzo rozległy zasięg terytorialny. Najczęściej występują w marcu i kwietniu; mogą się jednak zdarzyć w ciągu całej zimy, podczas tzw. odwilży śród zimowych. Wezbrania (powodzie) zimowe ten rodzaj wezbrań jest wynikiem spiętrzania się zwierciadła wody w wyniku nasilonych tzw. zjawisk lodowych, do których zalicza się np. intensywne tworzenie się śryżu lub lodu dennego, powodujące zmniejszenie przekroju przepływu lub spiętrzanie się spływającej kry lodowej na ostrych zakrętach rzeki, w przekrojach mostowych itp. Wezbrania tego typu zdarzają się zwykle w grudniu i styczniu (czasem również w lutym i marcu). W Polsce nie są one częste, choć na Noteci w przekroju Lipki zatory śryżowe obserwuje się niemal corocznie. Przykładem wezbrania zatorowego była sytuacja powodziowa, jaka miała miejsce w styczniu 1982 r. na Wiśle pod Płockiem. Wezbrania (powodzie) sztormowe są one spowodowane wiatrami sztormowymi, wiejącymi na wybrzeżach morskich w kierunku lądu. Wiatry te utrudniają odpływ rzek uchodzących do morza, powodując spiętrzenie wody w korytach rzek i na zalewach przymorskich. Wezbrania te najczęściej zdarzają się zimą (grudzień luty). Strona 19 z 194

20 4. ARKUSZ UZGODNIEŃ Lp. Nazwa instytucji Porozumienie z dnia Podpis/data Aktualizacja 1. Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Sieradzu 2. Komenda Powiatowa Policji w Sieradzu 3. Straż Miejska w Sieradzu 4. Zarząd Miejski Związku OSP w Sieradzu 5. Jednostka Wojskowa 1551 w Sieradzu 6. Powiatowa Stacja San.-Epidemiologiczna w Sieradzu Strona 20 z 194