2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/artystyczne z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytuł rozprawy doktorskiej

Transkrypt

1 Autoreferat 1. Imię i nazwisko Tomasz Hrapkowicz 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/artystyczne z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytuł rozprawy doktorskiej lekarz - Śląska Akademia Medyczna w Katowicach, Wydział Lekarski Katowicach (obecnie Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach), Dyplom nr z dnia doktor nauk medycznych - Śląska Akademia Medyczna w Katowicach, Wydział Lekarski w Zabrzu, Dyplom nr 4098 z dnia r., tytuł rozprawy doktorskiej: Wczesne i odległe wyniki pomostowania naczyń wieńcowych u chorych z bardzo dużym uszkodzeniem mięśnia sercowego (EF < 35%) w przebiegu choroby niedokrwiennej. Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marian Zembala specjalista w dziedzinie chirurgia ogólna I stopnia Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej w Katowicach. Dyplom nr 0747/ /4 z dnia specjalista w dziedzinie kardiochirurgii - Centrum Egzaminów Medycznych w Łodzi. Dyplom nr /1996 z dnia specjalizacja z transplantologii klinicznej w trakcie (planowany czas zakończenia jesień 2019) Ukończone z wynikiem bardzo dobrym studia podyplomowe Zarządzanie w ochronie zdrowia Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach; Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu staż podyplomowy, Wojewódzki Szpital Zespolony w Częstochowie i Zespół Opieki Zdrowotnej w Zabrzu 1994 Zespół Opieki Zdrowotnej w Zabrzu, Oddział Chirurgii Ogólnej Szpitala Miejskiego w Zabrzu-Biskupicach Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii oraz Oddział Chirurgii Ogólnej Szpitala Miejskiego w Myszkowie realizacja programu specjalizacji z chirurgii ogólnej (do 1997) a następnie Oddział Kardiochirurgii Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu 1

2 Kliniczny Oddział Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu asystent i następnie starszy asystent Servicio de Cirugia Cardiovascular, Hospital Universitario Las Palmas de Gran Canaria, Hiszpania 2008 nadal - Oddział Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu nadal - Adiunkt w Katedrze i Oddziale Klinicznym Kardiochirurgii, Transplantologii, Chirurgii Naczyniowej i Endowaskularnej, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Po uzyskaniu dyplomu lekarza na Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach (obecnie Śląski Uniwersytet Medyczny), podjąłem staż podyplomowy w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Częstochowie, który kontynuowałem w Zespole Opieki Zdrowotnej w Zabrzu do września 1994 roku. Po zakończeniu stażu podjąłem pracę w Zespole Opieki Zdrowotnej w Zabrzu i rozpocząłem specjalizację z chirurgii ogólnej. Ponieważ moje zainteresowania ukierunkowane były na chirurgię serca, po akceptacji mojej kandydatury przez Pana Profesora Zbigniewa Religę, od stycznia 1995 roku rozpocząłem pracę jako stypendysta Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii w ramach zespołu eksperymentalnego, biorąc udział w doświadczalnych operacjach wszczepiania sztucznych komór serca oraz całkowicie sztucznego serca u cieląt. Jednocześnie kontynuowałem pracę w Oddziale Chirurgii Ogólnej, uzyskując specjalizację I stopnia w tej dziedzinie w roku Jako pracownik Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii, w roku 1997 podjąłem równocześnie pracę asystenta w Oddziale Kardiochirurgii Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, którego pracownikiem etatowym zostałem w roku Od początku edukacji kardiochirurgicznej moje zainteresowania skupiały się na ograniczeniu inwazyjności zabiegów kardiochirurgicznych, leczeniu pacjentów wysokiego ryzyka i, jako kontynuacja moich doświadczeń eksperymentalnych, mechanicznym wspomaganiem i transplantacją serca. Dodatkowo byłem jednym z inicjatorów opracowania i unowocześnienia bazy danych i tworzenia nowej historii choroby dla Oddziału Kardiochirurgii, które, po wprowadzanych w latach późniejszych udoskonaleniach, w dalszym ciągu funkcjonują w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu. Sprawowałem również organizacyjną funkcję Kierownika Bloku Operacyjnego. Moje zainteresowania leczeniem chorych wysokiego ryzyka zaowocowały przeprowadzoną analizą wyników operacji pacjentów poddanych pomostowaniu tętnic wieńcowych z ciężkim upośledzeniem funkcji lewej komory serca, która to analiza była 2

3 przedmiotem mojej pracy doktorskiej, zakończonej uzyskaniem tytułu doktora nauk medycznych w 2002 roku. W czasie mojej pracy w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu brałem udział również w opiece i operacjach wad wrodzonych serca u dzieci, pod kierownictwem Profesora Janusza Skalskiego a w roku 1998 odbyłem staż we wiodącym europejskim ośrodku leczenia wad wrodzonych w Szpitalu Uniwersyteckim w Utrechcie (Holandia), jednocześnie sprawując opiekę nad polskimi pacjentami operowanymi w tym ośrodku, w ramach programu operacji dzieci z wadami serca, zainicjowanego przez Profesora Mariana Zembalę. Kontynuując szkolenie w zakresie kardiochirurgii, w roku 2005 uzyskałem specjalizację w tej dziedzinie. W tym czasie wprowadziłem do praktyki klinicznej metody małoinwazyjne, pozwalające na ograniczenie inwazyjności zabiegów kardiochirurgicznych. Nabywając doświadczenie przy operacjach przeprowadzanych przez dr Krzysztofa Filipiaka (zabiegi typu MIDCAB minimally invasive coronary artery bypass) i po szkoleniu odbytym w ośrodku katowickim, wprowadziłem do rutynowej praktyki w Zabrzu metody endoskopowego pobierania tętnicy piersiowej wewnętrznej, umożliwiające wykonywanie zabiegów EACAB (endoscopic atraumatic coronary artery bypass). Dzięki nawiązaniu współpracy z ośrodkiem włoskim w Brescii, wprowadziłem kolejne metody małoinwazyjnej kardiochirurgii - metodę endoskopowego pobrania tętnicy promieniowej, która pozwala na ograniczenie urazu i zmniejszenie ryzyka utrudnionego gojenia się rany pooperacyjnej przy zastosowaniu tej tętnicy do pomostowania tętnic wieńcowych oraz metodę całkowicie torakoskopowego, chirurgicznego leczenia izolowanego migotania przedsionków, które to metody zastosowałem jako pierwszy w Polsce. W roku 2007 podjąłem pracę w Oddziale Chirurgii Serca i Naczyń Szpitala Uniwersyteckiego w Las Palmas de Gran Canaria w Hiszpanii, jako konsultant specjalista kardiochirurgii, wykonując operacje kardiochirurgiczne, w szczególności wad zastawkowych serca. Do pracy w Śląskim Centrum Chorób Serca powróciłem w roku 2008 i kontynuowałem moje zainteresowania związane z leczeniem pacjentów metodami małoinwazyjnymi oraz chorych z niewydolnością krążenia wymagających zastosowania wspomagania krążenia i transplantacji serca. Te zainteresowania skutkowały rozpoczęciem wszczepiania przeze mnie sztucznych komór serca, początkowo systemów pneumatycznych POLVAD a następnie pompami w pełni implantowalnymi oraz wykonywaniem transplantacji serca. W roku 2010 przeprowadziłem skuteczną operację transplantacji serca u, jak dotychczas, najmłodszego w Polsce pacjenta sześciomiesięcznego dziecka z ciężką niewydolnością serca. Po rozbudowie Śląskiego Centrum Chorób Serca, od roku 2011 do 2015, sprawowałem funkcję zastępcy koordynatora jednego z dwóch odcinków Oddziału Kardiochirurgii (oddziału B). 3

4 Moje zainteresowania metodami małoinwazyjnymi zaowocowały zaproszeniem, do napisania artykułu omawiającego własną technikę endoskopowego pobierania tętnicy piersiowej wewnętrznej, przez uznane autorytety profesorów D.Taggarta i B.Baxtona, redaktorów czasopisma Annals of Cardiothoracic Surgery, w dziale Masters od Cardiothoracic Surgery. Artykuł ten, cytowany w znanym podręczniku kardiochirurgii pod redakcją Sabistona, wywołał szerokie zainteresowanie i zaowocował zgłoszeniami od kardiochirurgów z całego świata do naszego ośrodka celem przeprowadzenia szkolenia w nauczaniu tej metody. Szkolenia te pod moim kierownictwem przeszli w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu kardiochirurdzy nie tylko z ośrodków polskich, ale także m.in. z Włoch, Kanady, Stanów Zjednoczonych, Ukrainy, Niemiec, Indii, Japonii. Wraz z zespołem kardiologów brałem udział w programie leczenia pacjentów szczególnego ryzyka poddawanych angioplastyce wieńcowej przy zabezpieczeniu urządzeniami wspomagającymi pracę serca (HeartMate PHP, ECMO). Efektem prac poświęconych małoinwazyjnemu pobieraniu tętnicy promieniowej było zaproszenie do panelu dyskusyjnego zespołu ekspertów, zwołanemu przez firmę Medtronic w celu analizy możliwości rozwoju sprzętu umożliwiającego pobieranie małoinwazyjne materiału do pomostowania tętnic wieńcowych, który odbył się w Mediolanie w roku Efektem spotkania było również zaproszenie do wygłoszenia wykładu na temat pobierania endoskopowego tętnicy promieniowej (EACTS Annual meeting 2016, Barcelona). W zakresie moich zainteresowań znajdowało się również opracowanie systemów wsparcia decyzji lekarskich metodami sztucznej inteligencji. Wraz z dr. Marcinem Maruszewskim oraz zespołem Inżynierów Wiedzy Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach podjęliśmy prace nad wdrożeniem systemów sztucznej inteligencji w procesie podejmowania decyzji medycznych, opartych na wytycznych europejskich w zakresie kardiochirurgii i kardiologii. Prace te, będące na etapie próbnych opracowań systemu informatycznego, były tematem wystąpienia na zjeździe w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie oraz w publikacjach opisujących prototyp takiego systemu. Mój wkład w rozwój małoinwazyjnej kardiochirurgii, szczególnie w zakresie choroby niedokrwiennej serca, spowodował współpracę w ramach grupy kardiochirurgów i kardiologów, która doprowadziła do opracowania założeń, a następnie wdrożenia badania randomizowanego hybrydowej rewaskularyzacji serca. Przedsięwzięcie to, poprzedzone rozważaniami teoretycznymi i przypadkami kazuistycznymi, pozwoliło na opracowanie badania POLMIDES pierwszego na świecie randomizowanego badania porównującego bezpieczeństwo i wyniki wczesne i średnioterminowe rewaskularyzacji hybrydowej w odniesieniu do pełnej rewaskularyzacji chirurgicznej w wielonaczyniowej chorobie wieńcowej. 4

5 Publikacja rocznej obserwacji opublikowana w Journal of American College of Cardiology została oceniona bardzo wysoko przez recenzentów jako praca nowatorska w zakresie leczenia choroby wieńcowej. Efektem tej i następnych publikacji, było zaproszenie do wieoloośrodkowego, międzynarodowego, pilotowanego przez ośrodki amerykańskie, programu HYBRID, którego celem jest porównanie rewaskularyzacji przezskórnej do hybrydowej w wielonaczyniowej chorobie wieńcowej. W badaniu tym zostałem głównym badaczem po stronie kardiochirurgicznej w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu. W roku 2012 ukończyłem studia podyplomowe w zakresie Zarządzanie w ochronie zdrowia, prowadzone przez `Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach. Od roku 2013 jestem również ekspertem w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, biorąc udział w ocenie zgłoszonych wniosków grantowych w zakresie kardiologii i kardiochirurgii. Od roku 2018 jestem adiunktem w Katedrze i Oddziale Klinicznym Kardiochirurgii, Transplantologii, Chirurgii Naczyniowej i Endowaskularnej SUM. Jestem na etapie organizowania grupy studentów, którzy pod moim kierownictwem będą realizować badania i analizy wyników operacji kardiochirurgicznych. Jestem również członkiem zespołu TAVI, przeprowadzając samodzielnie zabiegi wszczepiania przezskórnego zastawki aortalnej. Jestem w trakcie finalizowania starań o uzyskanie certyfikatu Polskiego Towarszystwa KardioTorakochirurgów w tym zakresie. W roku 2018, mój projekt szkolenia w zakresie hybrydowej rewaskularyzacji został zatwierdzony do realizacji w ramach dofinansowania - Specjalistyczne szkolenie podyplomowe dla lekarzy specjalistów i rezydentów w dziedzinie kardiologii i kardiochirurgii, wykraczające poza program specjalizacji, realizowane z wykorzystaniem nowoczesnych metod kształcenia, w tym technik symulacji, ze szczególnym uwzględnieniem rosnącej grupy chorych starszych z grupy wyższego ryzyka - EDU HEART SILESIAN POWER. (Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój (nr umowy: POWR /18-00/130/2018/432, ) 5

6 4. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. O stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595 ze zm.): a. Tytuł osiągnięcia naukowego/artystycznego Endoskopowe techniki operacyjne jako metody umożliwiające rozwój małoinwazyjnego i hybrydowego leczenia w kardiochirurgii b. Cykl 7 publikacji sumaryczny współczynnik oddziaływania (IF) cyklu = ; MNiSW = Tomasz, Hrapkowicz Krzysztof, Filipiak Roman Przybylski, Jerzy Pacholewicz, Arkadiusz Farmas, Bartłomiej Zych, Bogusław Ryfiński, Marian Zembala : Miniinwazyjne pomostowanie tętnic wieńcowych metodami MIDCAB i EACAB - wczesne wyniki kliniczne i angiograficzne. Kardiochir.Torakochir.Pol : T.2, nr 1, s (MNiSW 9.000) Wkład habilitanta 80%, ustalenie hipotezy badawczej, analiza i interpretacja wyników, przegląd literatury, napisanie manuskryptu. 2. Tomasz Hrapkowicz, Gianluigi Bisleri, Jacek Wojarski, Jerzy Nożyński, Arkadiusz Farmas, Tomasz Styn, Bartłomiej Zych, Marian Zembala : Endoskopowe pobranie tętnicy promieniowej jako materiału do pomostowania tętnic wieńcowych u 15 chorych. Kardiochir.Torakochir.Pol : T.3 nr 2, s (MNiSW 9.000) Wkład habilitanta 80%, ustalenie hipotezy badawczej, analiza i interpretacja wyników, przegląd literatury, napisanie manuskryptu 3. Tomasz Hrapkowicz, Gianluigi Bisleri, Krzysztof Kubacki, Michał O. Zembala, Jerzy Foremny, Roman Przybylski, Adam Sokal, Ewa Kucewicz, Paweł Nadziakiewicz, Zbigniew Kalarus, Marian Zembala: Całkowicie torakoskopowa chirurgiczna ablacja izolowanego migotania przedsionków metodą mikrofalową - pierwsze polskie doświadczenia. Kardiochir.Torakochir.Pol : T.4 nr 4, s (MNiSW 9.000) Wkład habilitanta 80%, ustalenie hipotezy badawczej, analiza i interpretacja wyników, przegląd literatury, napisanie manuskryptu. 6

7 4. Tomasz Hrapkowicz; Gianluigi Bisleri : Endoscopic harvesting of the left internal mammary artery. Ann Cardiothorac Surg Jul;2(4):565-9 Wkład habilitanta 95%, ustalenie hipotezy badawczej, analiza i interpretacja wyników, przegląd literatury, napisanie manuskryptu. 5. Gianluigi Bisleri, Laura Giroletti, Tomasz Hrapkowicz, Martina Bertuletti, Marian Zembala, Mario Arieti, Claudio Muneretto : Five-year clinical outcome of endoscopic versus open radial artery harvesting: a propensity score analysis. Ann.Thorac.Surg. : 2016 : Vol.102, No.4, p (IF 3,700 ; MNiSW ) Wkład habilitanta 60%, ustalenie hipotezy badawczej, analiza i interpretacja wyników, przegląd literatury, napisanie manuskryptu. 6. Mariusz Gąsior, Michał O.Zembala, Mateusz Tajstra, Krzysztof Filipiak, Marek Gierlotka, Tomasz Hrapkowicz, Michał Hawranek, Lech Poloński, Marian Zembala: Hybrid revascularization for multivessel coronary artery disease. JACC-Cardiovasc.Interv.2014 : Vol.7, No.11, p (IF: ; MNiSW: ) Wkład habilitanta 15%, ustalenie hipotezy badawczej, analiza i interpretacja wyników, współudział w napisaniu manuskryptu. 7. Mateusz Tajstra, Tomasz Hrapkowicz, Michał Hawranek, Krzysztof Filipiak, Marek Gierlotka, Marian Zembala, Mariusz Gąsior, Michael Oscar Zembala: Hybrid coronary revascularization in selected patients with multivessel disease: 5-year clinical outcomes of the prospective randomized pilot study. JACC-Cardiovasc.Interv : Vol.11, No.9, p (IF 9,881 ; MNiSW ) Wkład habilitanta 50%, ustalenie hipotezy badawczej, analiza i interpretacja wyników, przegląd literatury, napisanie manuskryptu. 7

8 c. omówienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania Współczesne metody operacyjne w kardiochirurgii uwzględniają nie tylko podstawowy cel interwencji bezpieczne i skuteczne leczenie pacjentów zapewniające jak najmniejsze ryzyko okołooperacyjne i dobre rokowanie odległe, ale także możliwość przeprowadzenia zabiegów metodami oszczędzającymi, małoinwazyjnymi. Ograniczenie dostępu chirurgicznego, wraz z możliwością przeprowadzenia operacji bez krążenia pozaustrojowego, stanowi główny kierunek rozwoju nowoczesnych metod operacyjnych. Oprócz możliwości uniknięcia potencjalnie niekorzystnego wpływu zastosowania krążenia pozaustrojowego, istotną rolę w zmniejszeniu inwazyjności stanowi zastosowanie endoskopowych metod operacyjnych. Metody te, wprowadzone wcześniej w chirurgii ogólnej, torakochirurgii czy urologii, stosunkowo późno zostały zaadaptowane do operacji kardiochirurgicznych. Rozpoczęcie w naszym ośrodku programu małoinwazyjnego, torakoskopowego pobierania tętnicy piersiowej wewnętrznej (LITA) do zabiegów miniinwazyjnego pomostowania tętnic wieńcowych (EACAB), przeprowadzanego z bocznej torakotomii, wymagało oceny bezpieczeństwa tego rodzaju zabiegów jak również potwierdzenia jego skuteczności w założeniu nie niższej, aniżeli w metodach przeprowadzanych tradycyjnie z dostępu przez sternotomię pośrodkową. Publikowane w piśmiennictwie światowym wyniki potwierdzają, że jakość wykonanego pomostu z tętnicy piersiowej wewnętrznej do gałęzi międzykomorowej przedniej (LAD) w czasie zabiegu bez krążenia pozaustrojowego, jak również po pobraniu tętnicy piersiowej metodą torakoskopową przy EACAB, nie odbiega od jakości pomostu wykonanego metodą klasyczną. Metody endoskopowe pozwalają również na pobranie innego materiału do pomostowania tętnic wieńcowych, takich jak np. żyła odpiszczelowa czy tętnica promieniowa. Co prawda, skuteczność tej techniki w tym aspekcie była podważana w niektórych badaniach, to jednak nie udowodniono jednoznacznie, aby nosiła ze sobą ryzyko większej ilości powikłań, a niektóre badania potwierdzają jej wyższość nad technikami klasycznymi, wykonywanymi z pełnego cięcia chirurgicznego, szczególnie w odniesieniu do gojenia się ran pooperacyjnych i komfortu pacjentów, jednocześnie bez ryzyka pogorszenia jakości pomostu. Ponadto techniki endoskopowe pozwalają na wykonanie między innymi zabiegów całkowicie endoskopowej ablacji u pacjentów z izolowanym migotaniem przedsionków, stanowiąc przesłankę do zwiększenia grupy chorych leczonych metodami chirurgicznymi z powodu migotania przedsionków lub jako element coraz częściej stosowanych w leczeniu tej jednostki chorobowej metod hybrydowych. 8

9 Możliwość zastosowania bezpiecznego zabiegu małoinwazyjnego pomostowania tętnic wieńcowych pozwala na wykorzystanie tej metody jako elementu rewaskularyzacji hybrydowej. Z uwagi na coraz lepsze wyniki stosowania nowych generacji stentów i ich, co najmniej, porównywalną skuteczność do wszczepionych chirurgicznie pomostów z żyły odpiszczelowej do tętnic innych niż LAD, zasadne wydaje się połączenie obu metod leczenia w wybranej grupie pacjentów z wielonaczyniową chorobą wieńcową, u których można zmniejszyć ryzyko okołooperacyjne poprzez wykorzystanie leczenia hybrydowego ( operacja EACAB: LIMA-LAD i wszczepienie stentów nowej generacji do innych istotnie zwężonych tętnic wieńcowych) przy zachowaniu dobrego rokowania odległego. Metoda ta wymaga jednak oceny i przeprowadzenia badań, szczególnie randomizowanych, potwierdzających słuszność takiego założenia. Prezentowane prace wchodzące w skład cyklu prezentują mój wkład w rozwój metod małoinwazyjnych i endoskopowych w kardiochirurgii, które w większości przypadków były rozwiązaniami pionierskimi w Polsce i jednymi z pierwszych w skali europejskiej. Metody te umożliwiają obecnie rutynowe wykorzystanie metod endoskopowych w czasie zabiegów kardiochirurgicznych, a potwierdzenie skuteczności i bezpieczeństwa małoinwazyjnego pomostowania tętnic wieńcowych metodą małoinwazyjną (EACAB) z zastosowaniem torakoskopowego pobrania LITA umożliwiły wdrożenie i potwierdzenie w obserwacji wczesnej i średnioterminowej skuteczność leczenia hybrydowego w wielonaczyniowej chorobie niedokrwiennej serca. Moje publikacje nowoczesnych metod endoskopowych intencjonalnie zostały zgłoszone do publikacji w polskim czasopiśmie kardiochirurgicznym tak, aby metody te mogły zostać rozpropagowane wśród polskich kardiochirurgów i kardiologów, umożliwiając rozwój tych metod w naszym kraju. Ad 1. Ograniczenie urazu okołooperacyjnego jest istotnym elementem leczenia pacjentów, również w czasie zabiegów kardiochirurgicznych. Dostęp do rewaskularyzacji wieńcowej z pełnej sternotomii pozostaje standardowym i bezpiecznym dostępem w wielonaczyniowej chorobie wieńcowej. Tym niemniej, możliwość wykonania rewaskularyzacji gałęzi przedniej zstępującej (LAD) przy użyciu tętnicy piersiowej wewnętrznej lewej (LITA) z ograniczonego dostępu przez boczną torakotomię w jednonaczyniowej chorobie wieńcowej z zajęciem proksymalnego odcinka LAD, była badana już wcześniej, nawet w początkowym okresie rozwoju chirurgii wieńcowej. Dostęp ten ma szereg korzyści, w szczególności możliwość uniknięcia przecięcia mostka i związanych z tym możliwych powikłań. Również okres rehabilitacji, powrotu do czynności zawodowych jest znacznie krótszy. Tym niemniej operacja 9

10 ta jest technicznie bardziej wymagająca i budziła kontrowersje czy jakość wykonanego zespolenia LITA-LAD w czasie zabiegów z bocznej torakotomii jest porównywalna do zespoleń wykonywanych przez sternotomię pośrodkową. Celem pracy Miniinwazyjne pomostowanie tętnic wieńcowych metodami MIDCAB i EACAB wczesne wyniki kliniczne i angiograficzne była prospektywna ocena wyników klinicznych i wczesnej angiograficznej kontroli wykonanego pomostu LITA-LAD u chorych zakwalifikowanych do pomostowania gałęzi międzykomorowej przedniej, po zabiegu miniinwazyjnej rewaskularyzacji chirurgicznej. Pozwoliło to na ocenę bezpieczeństwa tych zabiegów i możliwości ich rutynowego stosowania. Analizę kliniczną przeprowadzono u wszystkich kolejnych pacjentów operowanych metodami miniinwazyjnymi w latach (MIDCAB pobranie LITA po wykonaniu bocznej torakotomii pod bezpośrednią kontrolą wzroku u 42 pacjentów oraz EACAB, przy użyciu techniki endoskopowego pobrania tętnicy piersiowej wewnętrznej lewej, u 71 pacjentów. Podstawą kwalifikacji do zabiegu operacyjnego było stwierdzenie całkowitego zamknięcia LAD u 46% pacjentów a u pozostałych istotne zwężenie w odcinku proksymalnym tej tętnicy. Do wczesnego badania angiograficznego kontroli wykonanego pomostu zakwalifikowano 100 pacjentów, spośród których 97 wyraziło zgodę na przprowadzenie tego badania. W okresie szpitalnym zmarł 1 pacjent (0,8%), u którego doszło do wystąpienia zawału okołooperacyjnego, nie będącego jednak powikłaniem wykonanego pomostu ale w związku z zakrzepicą stentu wszczepionego 2 miesiące wcześniej do prawej tętnicy wieńcowej. Badanie kontrolnej baypassografii pomostu LITA-LAD przeprowadzano w okresie 2-3 dni po zabiegu operacyjnym. Z uwagi na brak możliwości selektywnego podania kontrastu do LITA w 2 przypadkach, pełną ocenę angiograficzną wykonano u 95 pacjentów. Obecność zmian w pomoście i miejscu zespolenia odniesiono do skali FitzGibbona. Stwierdzono drożność pomostu u 96,8% pacjentów. W czasie badania możliwe było uwidocznienie kilku rodzajów nieprawidłowości, takich jak np. przypadkowe wszczepienie LITA do gałęzi diagonalnej, zagięcia na przebiegu tętnicy piersiowej czy zwężenie miejsca zespolenia. Informacje te pozwoliły na wprowadzenie niezbędnych poprawek w technice operacyjnej i wdrożenie zabiegów małoinwazyjnych jako standardowych w przypadku pomostowania gałęzi LAD w jednonaczyniowej chorobie wieńcowej. Uzyskane wyniki kliniczne jak i angiograficzne odniesiono do aktualnego piśmiennictwa, stwierdzając, że nie odbiegają od publikowanych w piśmiennictwie. Przeprowadzone badanie pozwoliło na wnioskowanie, iż zabiegi miniinwazyjnego pomostowania tętnic wieńcowych są zabiegami bezpiecznymi, umożliwiającymi wykonanie dobrej jakości zespolenia LITA-LAD bez zwiększenia ilości 10

11 powikłań okołooperacyjnych. Wysunięte spostrzeżenia pozwoliły na wprowadzenie tej metody, szczególnie z wykorzystaniem endoskopowego pobierania tętnicy piersiowej wewnętrznej lewej, jako rutynowej w pomostowaniu izolowanego zwężenia LAD, a w latach następnych umożliwiły powstanie idei wykorzystania tej metody leczenia jako element rewaskularyzacji hybrydowej w wielonaczyniowej chorobie wieńcowej. Ad2. Miejsce tętnicy promieniowej w kardiochirurgicznym leczeniu choroby niedokrwiennej serca od początku jej wykorzystania w latach 70. przez Carpentiera budziło liczne kontrowersje. Początkowa akceptacja tego materiału tętniczego została podważona po opublikowaniu pierwszych doniesień o długoterminowej drożności, które nie okazały się tak obiecujące jak zakładano. Problemy związane z pobraniem, chociaż nie są bardzo skomplikowane, to jednak ustępują swobodnością pobrania żyły odpiszczelowej, a także konieczność stosowania szczególnej profilaktyki zapobiegającej jej spastycznej reaktywności spowodowały, że tętnica promieniowa była stosunkowo rzadko stosowana. Podejście to zmieniło się wraz z tendencją powszechniejszego stosowania pełnej tętniczej rewaskularyzacji, a także opublikowania wyników prospektywnych badań nad drożnością pomostów z wykorzystaniem tętnicy promieniowej, dzięki którym ustalono konkretne wskazania do jej zastosowania. Wskazania te obejmują odpowiednią jakość i obecność istotnego zwężenia tętnicy wieńcowej, do której planowane jest użycie pomostu z tętnicy promieniowej. Spełnienie tych kryteriów ma zagwarantować uzyskanie odpowiedniego przepływu krwi przez tętnicę promieniową, co zapewnia jej prawidłowe funkcjonowanie i zapobiega wczesnemu spazmowi i zamknięciu pomostu. Celem pracy Endoskopowe pobranie tętnicy promieniowej jako materiału do pomostowania tętnic wieńcowych u 15 chorych była pilotażowa ocena przydatności endoskopowego pobrania tętnicy promieniowej, wpływ tej metody na przebieg operacyjny z uwzględnieniem oceny przepływu przez wykonane pomosty oraz ocena przebiegu szpitalnego pacjentów. Zastosowana przez nas metoda przy użyciu specjalnego retraktora umożliwiała zrezygnowanie z insuflacji dwutlenkiem węgla przestrzeni roboczej przy pobraniu tętnicy promieniowej. Dzięki temu można było uniknąć wysokiego dodatniego ciśnienia wywieranego na tętnicę w czasie pobrania, jakie występuje w innych stosowanych metodach. Piętnastu pacjentom poddanym zabiegom pomostowania tętnic wieńcowych endoskopowo pobrano tętnicę promieniową. U wszystkich wykonano przedoperacyjnie test Allena, by ocenić wydolność łuku dłoniowego po pobraniu tętnicy promieniowej. U jednego chorego pobrano 11

12 tętnicę promieniową prawą, u pozostałych lewą. W badanej grupie znalazło się 10 mężczyzn i 5 kobiet w wieku lat (średnio 57,6±9,8). Śródoperacyjnie oceniano przepływ przez wykonany pomost z zastosowaniem tak pobranej tętnicy promieniowej oraz przebieg kliniczny operowanych. Wszystkie endoskopowo pobrane tętnice promieniowe zastosowano do pomostowania aortalno-wieńcowego. Nie zauważono makroskopowo żadnych uszkodzeń, które dyskwalifikowałyby ich użycie. Tętnicę zastosowano jako pomost aortalno-wieńcowy u 8 pacjentów i jako pomost Y (od LITA) u siedmiu pacjentów. W przypadku 2 chorych tętnica promieniowa posłużyła dodatkowo jako pomost sekwencyjny. Docelowymi tętnicami wieńcowymi dla tętnicy promieniowej był układ lewej tętnicy wieńcowej (Cx, OM) u 9 chorych lub prawa tętnica wieńcowa (RCA, PDA) u pozostałych. Technikę pomostowania tętnic wieńcowych bez krążenia pozaustrojowego zastosowano u 5 osób. U wszystkich chorych wykonano pomiar przepływu w pomostach, stwierdzając prawidłowe parametry ilościowe przepływu, indeks pulsacji oraz procent przepływu rozkurczowego. W obserwacji szpitalnej u żadnego pacjenta nie wystąpiły powikłania po zabiegu. Nie zaobserwowano zespołu małego rzutu, powikłań neurologicznych ani konieczności reoperacji z powodu krwawienia. U jednej osoby wystąpiły przejściowe, niewielkiego stopnia zmiany w zapisie EKG, które nie znalazły odzwierciedlenia w badaniach enzymatycznych i powróciły do normy w 1. dobie po zabiegu. U wszystkich pacjentów odnotowano prawidłowe miejscowe gojenie się rany przedramienia. Nie zanotowano jakichkolwiek zaburzeń funkcji neurologicznej ruchowej i czuciowej kończyny górnej, z której pobrano tętnicę promieniową. Warto zauważyć, iż brak długiej blizny przedramienia powodował bardzo dobrą akceptację tej metody przez chorych. Publikacja ta była pierwszą w Polsce, opisującą wykorzystanie tzw. otwartej techniki endoskopowej do pobrania tętnicy promieniowej. Materiał z tej pracy posłużył również do dalszego opracowania w badaniu dwuośrodkowym, które stanowiło przedmiot analizy zawartej w publikacji prezentowanej w tym cyklu (Ad 5). Ad 3. Chirurgiczne leczenie izolowanego migotania przedsionków stanowi jeden z możliwych sposobów opanowania tych coraz powszechniejszych zaburzeń rytmu serca. Pomimo obiecującej skuteczności przeprowadzenie zabiegu z dostępu przez pełną sternotomię w przypadku braku wskazań do innej operacji kardiochirurgicznej wymaga oszacowania indywidualnej proporcji ryzyka do oczekiwanej korzyści z takiego postępowania. Możliwość wykonania zabiegu całkowicie endoskopowego, nie tylko umożliwia uniknięcie następstw związanych z otwarciem klatki piersiowej, ale również lepszą akceptację pacjentów i może być elementem postępowania hybrydowego. Jako pierwszy kardiochirurg w Polce, metodę 12

13 całkowicie torakoskopowego leczenia migotania przedsionków wprowadziłem początkowo u 9 pacjentów w wieku lat. Do zabiegu zakwalifikowano 3 kobiety i 6 mężczyzn. W badanej grupie znaleźli się pacjenci z napadowym, uporczywym migotaniem przedsionków, u których leczenie farmakologiczne i zabiegi przezskórnej ablacji (w 4 przypadkach) nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Wszyscy pacjenci, ze względu na oporność na dotychczasowe leczenie, pogarszającą się tolerancję coraz częstszych napadów migotania przedsionków, zostali zakwalifikowani do postępowania chirurgicznego przez kardiogrupę, obejmującą kardiochirurgów i elektrofizjologów. Celem pracy Całkowicie torakoskopowa chirurgiczna ablacja izolowanego migotania przedsionków metodą mikrofalową - pierwsze polskie doświadczenia była wstępna ocena bezpieczeństwa i skuteczności nowatorskiego zabiegu wykonania chirurgicznej ablacji migotania przedsionków bez konieczności otwierania klatki piersiowej przy zastosowaniu energii mikrofalowej. U dwóch pacjentów migotanie przedsionków miało charakter utrwalony. Przedoperacyjnie u wszystkich pacjentów oprócz badań podstawowych wykonywano echokardiografię przezprzełykową w celu wykluczenia obecności skrzepliny w uszku lewego przedsionka. W trakcie zabiegów operacyjnych nie wystąpiły istotne powikłania. U 1 pacjentki wykonano sternotomię z uwagi na brak możliwości właściwego umiejscowienia elektrody. W naszym badaniu 7 chorych opuściło blok operacyjny z rytmem zatokowym lub rytmem węzłowym (1 chory). U jednego pacjenta wystąpił blok przedsionkowo-komorowy z koniecznością zastosowania stymulacji elektrodą endokawitarną, który powrócił do rytmu zatokowego w 5. dobie po zabiegu. Przebieg pooperacyjny był niepowikłany u wszystkich pacjentów. Średni czas intubacji wyniósł 2-6±4,3 godziny. Nie było konieczności stosowania leków inotropowych po zabiegu, żaden chory nie wymagał reoperacji z powodu krwawienia. W obserwacji szpitalnej u 4 pacjentów występowały okresowe, krótkotrwałe napady migotania przedsionków, które opanowano farmakologicznie. U jednego pacjenta pojawiło się trzepotanie przedsionków. Średni czas pobytu na oddziale kardiochirurgii wyniósł 4,7 dnia. W dalszej obserwacji poszpitalnej, która wyniosła ±217 dni, rytm zatokowy utrzymywał się u 7 (77,7%) pacjentów. Obiecujące doświadczenia w zakresie tej metody leczenia pozwoliły na jej dalszy rozwój i modyfikacje techniczne i chirurgiczne skutkujące wdrożeniem hybrydowej ablacji migotania przedsionków do praktyki klinicznej. 13

14 Ad 4. Walorem pracy, pomimo braku punktacji IF i MSWiN jest jej obecność w bazach naukowych (np. Pubmed). Tematem jest opis własnej metody torakoskopowego pobrania tętnicy piersiowej wewnętrznej. Wartość pracy stanowi jej przesłanie dydaktyczne, umożliwiające rozpowszechnienie tej metody operacyjnej. Praca została opublikowana na zaproszenie redaktorów pisma Annals of Cardiothoracic Surgery ( prof. David Taggart i prof. Brian Baxton) w dziale Masters in Cardiothoracic Surgery wraz z filmem dydaktycznym pokazującym poszczególne etapy procedury chirurgicznej, dostępnym na witrynie internetowej czasopisma. Pismo to jest cenionym źródłem informacji w zakresie technik operacyjnych w kardiochirurgii, gdzie uznani w danej dziedzinie specjaliści dzielą się swym doświadczeniem. Efektem tej publikacji były szkolenia przeprowadzone w zakresie torakoskopowego pobierania tętnicy piersiowej wewnętrznej lewej dla kardiochirurgów nie tylko z Polski, ale również m.in. z Włoch, Ukrainy, Rosji, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Indii, Niemiec. Dodatkowym atutem jest cytowanie niniejszej pracy w znanym i cenionym podręczniku kardiochirurgii Sabiston and Spencer Surgery of the Chest : Frank Sellke, Pedro del Nido, Scott Swanson (ISBN: ). Ad 5. Po zachęcających wstępnych doniesieniach na temat minimalnie inwazyjnego pobrania tętnicy promieniowej, niektórzy badacze zakwestionowali bezpieczeństwo podejścia endoskopowego, szczególnie podczas pobrania żyły odpiszczelowej ale i tętnicy promieniowej z zastosowaniem układów zamkniętych, biorąc pod uwagę obserwowane zwiększone ryzyko wczesnych niedrożności pomostów pobieranych techniką endoskopową. Celem pracy Five-year clinical outcome of endoscopic versus open radial artery harvesting: a propensity score analysis była ocena średnioterminowych wyników pomostowania tętnic wieńcowych z zastosowaniem tętnicy promieniowej pobieranej otwartą metodą endoskopową (bez stosowania insuflacji dwutlenkiem węgla). Analizę przeprowadzono jako badanie dwuośrodkowe we współpracy z ośrodkiem kardiochirurgii w Brescii (Włochy). Praca ta stanowiła kontynuację wstępnego badania skuteczności tej metody (opisanej w artykule Tomasz Hrapkowicz, Gianluigi Bisleri, Jacek Wojarski, Jerzy Nożyński, Arkadiusz Farmas, Tomasz Styn, Bartłomiej Zych, Marian Zembala : Endoskopowe pobranie tętnicy promieniowej jako materiału do pomostowania tętnic wieńcowych u 15 chorych. Kardiochir.Torakochir.Pol : T.3 nr 2, s ). W okresie tętnicę promieniową zastosowano w pomostowaniu 470 pacjentów, z czego u 107 pobranie przeprowadzono metodą endoskopową. Przeprowadzono analizę propensity score matching 14

15 (PM) z dopasowaniem 1: 1 w celu uzyskania dwóch jednorodnych grup pacjentów i porównania dwóch różnych strategii dotyczących pobrania tętnicy promieniowej (RA) metodą klasyczną, wykorzystującą pełne cięcie przedramienia (82 pacjentów) a endoskopową (82 pacjentów). Pierwszorzędowym punktem końcowym badania był brak śmiertelności z przyczyn sercowych w czasie 5-letniej obserwacji; drugorzędowymi punktami końcowymi była wolność od poważnych zdarzeń sercowych i sercowo-naczyniowych, określanych jako śmierć sercowa, zawał mięśnia sercowego, konieczność PCI, konieczność ponownego zabiegu chirurgicznego lub udar mózgu. Badane grupy po zastosowaniu PM były homogenne również pod względem średniej liczby wykonanych pomostów (2,4 +/- 0,7 vs 2,5 +/- 0,7; p = 0,960). Nie było różnic w wynikach wczesnych pomiędzy oboma grupami pacjentów, jednak ogólna częstość powikłań miejsca operowanego związanego z pobraniem tętnicy promieniowej był niższa w grupie pacjentów, u których zastosowano technikę endoskopową. Zaobserwowano znaczną redukcję bólu, ocenianego za pomocą wizualnej skali analogowej i dyskomfortu neurologicznego (parestezji) u pacjentów poddawanych endoskopowemu pobraniu RA (otwarte 21,9%, endoskopowe 8,5%, p = 0,0082). Obserwacja pięcioletnia została przeprowadzona u 97,6% badanej populacji (160 z 164 pacjentów). Analiza Kaplana-Meiera wykazała zbliżone wyniki grup pod względem przeżywalności a także MACCE. Podsumowując, zastosowanie endoskopowego pobrania tętnicy promieniowej proponowaną przez nas metodą wiąże się z lepszymi wynikami klinicznymi we wczesnym okresie (korzystny wpływ na powikłania w miejscu pobrania tętnicy) w porównaniu z podejściem klasycznym (otwartym) i nie wpływa niekorzystnie na wystąpienie związanych z drożnością pomostu zdarzeń w obserwacji 5-letniej Ad 6. Doświadczenia uzyskane we wdrażaniu miniinwazyjnych metod leczenia w kardiochirurgii, szczególnie metod endoskopowych i torakoskopowego pobrania tętnicy piersiowej wewnętrznej, a następnie bezpieczne ich rutynowe stosowanie, spowodowało powstanie idei wykorzystania tych doświadczeń do leczenia wybranych chorych z wielonaczyniową chorobą wieńcową jako element leczenia hybrydowego. Codzienna praktyka kliniczna pokazuje, iż pełna rewskularyzacja tętnicza stosowana jest na oddziałach kardiochirurgicznych nadal zbyt rzadko i tylko w ograniczonej i bardzo wyselekcjonowanej grupie chorych młodych W chirurgicznej rewaskularyzacji gałęzi okalającej i jej odgałęzień oraz prawej tętnicy wieńcowej dominują pomosty żylne. Niestety, ten sposób rewaskularyzacji wiąże się z gorszymi wynikami drożności wczesnej i odległej. 15

16 Jednocześnie wyniki uzyskiwane przy zastosowaniu DES wskazują, że uzasadniona może być angioplastyka wieńcowa z implantacją DES w istotnie zmienionych miażdżycowo tętnicach wieńcowych RCA i CX, jako alternatywa dla pomostów żylnych i w wybranych przypadkach również tętniczych. Połączenie korzyści jakie niesie ze sobą zastosowanie pomostu z tętnicy piersiowej wewnętrznej wszczepionej do gałęzi międzykomorowej przedniej lewej tętnicy wieńcowej przeprowadzone metodą miniinwazyjną (zabieg EACAB) oraz angioplastyki pozostałych istotnie zmienionych tętnic wieńcowych przy użyciu stentów pokrywanych lekami (DES), może umożliwić obniżenie ryzyka okołooperacyjnego wybranych chorych przy zachowaniu dobrych wyników odległych. Potwierdzenie tych założeń wymagało jednak przeprowadzenia nie tylko badań obserwacyjnych, ale w szczególności analizy prospektywnej, randomizowanej. Brak takiego badania spowodował powstanie grupy roboczej kardiochirurgicznokardiologicznej w naszym ośrodku, w skład której weszli kardiolodzy inwazyjni i chirurdzy posiadający doświadczenie w operacjach małoinwazyjnych. Docelową grupę mieli stanowić pacjenci z wielonaczyniową chorobą wieńcową, zakwalifikowani do leczenia chirurgicznego. Przeprowadzone przez nas randomizowane badanie prospektywne, opatrzone akronimem POLMIDES obejmowało porównanie leczenia hybrydowego do klasycznej rewaskularyzacji chirurgicznej w wielonaczyniowej chorobie wieńcowej. Celem pracy Hybrid revascularization for multivessel coronary artery disease była ocena bezpieczeństwa wykonania rewaskularyzacji hybrydowej w okresie wczesmnym wraz z oceną angiograficzną przeprowadzonej rewaskularyzacji w okresie roku po wykonanym zabiegu. Kryteriami włączenia była obecność wielonaczyniowej choroby wieńcowej u pacjentów zakwalifikowanych do chirurgicznego pomostowania tętnic wieńcowych, u których występowało istotne zwężenie LAD i istotne zwężenie co najmniej jednej, innej niż LAD, głównej tętnicy wieńcowej, kwalifikujące się do rewaskularyzacji. Po ocenie kardiogrupy, pacjenci ze zmianami w tętnicach innych niż LAD nadającymi się do rewaskularyzacji obiema metodami (PCI i CABG) poddani byli randomizacji 1:1 do grupy CABG i grupy hybrydowej (EACAB LITA-LAD oraz PCI-DES pozostałych wymagających rewaskularyzacji tętnic). Pierwszorzędowym punktem końcowym była ocena możliwości wykonania rewaskularyzacji hybrydowej, określanej jako odsetek pacjentów, u których możliwe było wykonanie pełnej rewaskularyzacji w postępowaniu hybrydowym, zgodnie z protokołem badania oraz odsetek konwersji do klasycznego zabiegu CABG. Drugorzędowym punktem końcowym była angiograficzna ocena drożności wykonanych pomostów w okresie 12 miesięcy po zabiegu. Dzięki randomizacji obie grupy pacjentów nie różniły się charakterystyką przedoperacyjną. Nie odnotowano również istotnych różnic w wynikach szpitalnych pomiędzy obiema metodami 16

17 leczenia, a kompletność rewaskularyzacji hybrydowej wyniosła 93,1% z koniecznością konwersji do CABG u 6,1%. W okresie 12 miesięcy po zabiegu wykonano kontrolną angiografię u 81% pacjentów z grupy CABG i 85% z grupy hybrydowej. Odsetek drożnego zespolenia LITA-LAD był zbliżony w grupie hybrydowej i CABG (94% vs 93%). Współczynnik drożności HYBRID (HPS) został stworzony w celu porównania długoterminowego efektu hybrydowej rewaskularyzacji z długoterminową drożnością pomostów po standardowym CABG zdefiniowanym jako ilość tętnic pomostowanych lub stentowanych wolnych od zwężenia i / lub okluzji w odniesieniu do całkowitej liczby pomostowanych i stentowanych tętnic. Wskaźnik ten który był znacząco wyższy w grupie HCR (90% vs. 81%, p = 0,01). W obserwacji rocznej częstość występowania MACE w obu grupach nie różniła się istotnie statystycznie. Na podstawie przeprowadzonego badania można wnioskować, iż rewaskularyzacja hybrydowa jest postępowaniem bezpiecznym i skutecznym w obserwacji wczesnej w wybranej grupie pacjentów z wielonaczyniową chorobą wieńcową kwalifikowanych do rewaskularyzacji chirurgicznej. Ad 7. Udowodnienie bezpieczeństwa stosowania zabiegów hynbrydowych u pacjentów z wielonaczyniową chorobą wieńcową wymagało oceny wpływu takiego postępowania na wyniki średnioterminowe. Celem pracy Hybrid coronary revascularization in selected patients with multivessel disease: 5-year clinical outcomes of the prospective randomized pilot study była ocena 5-letnich wyników leczenia pacjentów objętych prospektywnym, randomizowanym badaniem POLMIDES (HYBRID) (Safety and Efficacy Study of Hybrid Revascularization in Multivessel Coronary Artery Disease). Pierwszorzędowym punktem końcowych było wystąpienie zgonu w obserwacji 5 letniej. Oceniano także występowanie niepożądanych zdarzeń sercowo-naczyniowych (MACCE), takich jak zgon, zawał serca, udar i ponowna rewaskularyzacja. Analizę przeprowadzono również w odniesieniu do skal ryzyka operacyjnego (EuroSCORE) oraz stopnia nasilenia zmian w tętnicach wieńcowych (SYNTAX). Kompletną obserwację 5-letnią udało się przeprowadzić u 95.1% pacjentów w grupie CABG oraz u 95.9% w grupie hybrydowej. Nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic w śmiertelności, częstości wystąpienia zawałów serca, reinterwencji wieńcowych czy udaru. Również ogólna częstość MACCE nie różniła się statystycznie pomiędzy oboma grupami. Nie było również różnic pomiędzy obiema metodami w grupach małego, średniego i dużego ryzyka 17

18 wg EuroSCORE oraz w typowych grupach wydzielonych w zależności od stopnia nasilenia zmian w tętnicach wieńcowych wg SYNTAX (0-21; 22-32; >32). Na podstawie uzyskanych wyników można wnioskować, że rewaskularyzacja hybrydowa jest metodą bezpieczną w wybranej grupie pacjentów z wielonaczyniową chorobą wieńcową a także wiąże się z podobnym rokowaniem w obserwacji 5-letniej jak w przypadku pacjentów poddanych pełnej rewaskularyzacji chirurgicznej. 5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo badawczych (artystycznych) 5.1 Ocena punktowa całego dorobku naukowego dane bibliometryczne Mój dorobek naukowy obejmuje 46 publikacji, z których 21 opublikowanych zostało w czasopismach posiadających impact factor (łączna punktacja IF=34,778). Łączna punktacja MNiSW wynosi 574. Na mój dorobek składają się: 31 prac oryginalnych (łączna punktacja MNiSW = 444), w tym 15 prac w czasopismach posiadających impact factor o łącznej punktacji IF = 31,954 4 opisy przypadków (łączna punktacja MNiSW = 50), w tym 3 opisy w czasopismach posiadających impact factor o łącznej punktacji IF = 0,909 8 prac poglądowych (łączna punktacja MNiSW = 70), w tym 3 prac w czasopismach posiadających impact factor o łącznej punktacji IF = 1,915 1 artykuł w suplemencie czasopisma (punktacja MNiSW = 5 2 rozdziały w podręcznikach krajowych (łączna punktacja MNiSW = 10) Wśród tych prac: w 9 jestem pierwszym autorem w 10 jestem drugim autorem w 27 jestem 3 lub kolejnym autorem Jestem współautorem 115 doniesień zjazdowych, w tym 40 ze zjazdów międzynarodowych oraz 75 ze zjazdów krajowych. 18

19 Łączna liczba cytowań wg Web of Science z dnia wynosi: 90 Łączny indeks Hirscha wg Web of Science z dnia wynosi: 4 Łączna liczba cytowań wg SCOPUS z dnia wynosi: 95 Łączny indeks Hirscha wg SCOPUS z dnia wynosi: Pozostałe osiągnięcia naukowe Cykl prac poświęcony rewaskularyzacji chirurgicznej w chorobie wieńcowej Operacje pomostowania tętnic wieńcowych są jednymi z najczęściej wykonywanymi operacjami w praktyce kardiochirurgicznej. Wśród prac, w których brałem udział w ocenie wyników i skuteczności przeprowadzania zabiegów rewaskularyzacji wieńcowej, znalazły się prace oceniające podstawy wdrożenia postępowania hybrydowego, oceny bezpieczeństwa wykonywania zabiegów pomostowania tętnic wieńcowych na bijącym sercu, bez stosowania krążenia pozaustrojowego (OPCAB) a także zastosowania możliwości oceny śródoperacyjnej wykonynanych pomostów przez wdrożenie dopplerowskiej oceny przepływów, jako metody pozwalającej na optymalizację i poprawę bezpieczeństwa zabiegów wieńcowych a w szczególności zabiegów małoinwazyjnych. 1. Maruszewski Marcin, Hrapkowicz Tomasz, Pacholewicz Jerzy, Filipiak Krzysztof, Nadziakiewicz Paweł, Herdyńska-Wąs Mirosława, Włoczka Grzegorz, Zembala Marian. Ocena przepływu w tętniczych pomostach aortalno-wieńcowych w zależności od wybranej techniki operacyjnej. Coronary flow measurements in arterial grafts in reference to surgical technique. Kardiochir.Torakochir.Pol : T.8, nr 2, s Impact Factor: Punktacja MNiSW: Zembala Marian, Tajstra Mateusz, Zembala Michał, Filipiak Krzysztof, Knapik Piotr, Hrapkowicz Tomasz, Gierlotka Marek, Hawranek Michał, Poloński Lech, Gąsior Mariusz. Prospective randomised pilot study evaluating the safety and efficacy of hybrid revascularisation in MultI-vessel coronary artery DisEaSe (POLMIDES) - study design. Kardiol.Pol : T.69, nr 5, s Impact Factor: Punktacja MNiSW: Tajstra Mateusz, Gąsior Mariusz, Filipiak Krzysztof, Zembala Michał, Hrapkowicz Tomasz, Hawranek Michał, Kazik Anna, Poloński Lech, Zembala Marian. Rewaskularyzacja hybrydowa u pacjenta z wielonaczyniową chorobą wieńcową z zajęciem pnia lewej tętnicy wieńcowej. Hybrid revascularisation in a patient with multivessel and left main coronary disease. Kardiol.Pol : T.69, nr 3, s Impact Factor: Punktacja MNiSW:

20 4. Zembala Marian, Tajstra Mateusz, Zembala Michał, Filipiak Krzysztof, Hrapkowicz Tomasz, Kalarus Zbigniew, Poloński Lech, Gąsior Mariusz. Czy nadszedł już czas na rewaskularyzację hybrydową w wielonaczyniowej chorobie wieńcowej z udziałem kardiochirurga i kardiologa? Has the time come for hybrid revascularisation in multivessel coronary artery disease? Kardiol.Pol.2009 : T.67, nr 7, s Impact Factor: Punktacja MNiSW: Hawranek Michał, Gąsior Mariusz, Tajstra Mateusz, Zembala Michał, Filipiak Krzysztof J., Hrapkowicz Tomasz, Poloński Lech, Zembala Marian. Nowoczesna sala hybrydowa - nowy standard dla trudnych, kompleksowych interwencji sercowo-naczyniowych oraz wspólnego działania kardiochirurga, anestezjologa i kardiologa. Hybrid room - the new standard for cooperation of cardiosurgeon, anaesthesiologist and invasive cardiologist in treating difficult, complex cardiovascular patients. Kardiol.Pol : T.70, nr 1, s Impact Factor: Punktacja MNiSW: Pacholewicz Jerzy, Farmas Arkadiusz, Hrapkowicz Tomasz, Kaliś Robert. OPCAB - technika operacyjna w chorobie niedokrwiennej serca z wyboru. Kiedy i dlaczego? Off-pump coronary bypass surgery option for patients with coronary disease. Kardiochir.Torakochir.Pol : T.2, nr 2, s Punktacja MNiSW: Zembala Marian, Trzeciak Przemysław, Gąsior Mariusz, Hrapkowicz Tomasz, Herdyńska-Wąs Mirosława, Foremny Jerzy, Wąs Tomasz, Kalarus Zbigniew, Poloński Lech. Chory na cukrzycę i wielonczyniową chorobę wieńcową : kardiochirurg czy kardiolog inwazyjny? Kardiol.Dypl : T.5 nr 10, s Punktacja MNiSW: Cykl prac poświęconych mechanicznemu wspomaganiu krążenia i transplantacji serca Rosnąca liczba pacjentów z niewydolnością serca stanowi coraz większy problem organizacyjny, medyczny i ekonomiczny w ochronie zdrowia. Pomimo poprawy w leczeniu zachowawczym, w wielu sytuacjach leczeniem docelowym może być transplantacja serca. Jednak niedostateczna ilość dawców uniemożliwia zaproponowanie tej metody leczenia wszystkim wymagającym tego chorym. Dzięki rozwojowi technologii możliwe jest jednak wdrożenie systemów wspomagania serca. Początkowe doświadczenia z zastosowaniem pomp pneumatycznych pozwoliły na nabycie doświadczenia w leczeniu tej trudnej grupy chorych. Jednak istotne ograniczenia jakie ze sobą niosło zastosowanie tego rodzaju wspomagania (m.in. konieczność długotrwałej hospitalizacji pacjentów, wymiany okresowej pomp pneumatycznych) powodowała, że konieczne stało się poszukiwanie i wdrożenie systemów w pełni implantowalnych. Poniższe prace obejmują problematykę związaną z zastosowaniem 20

21 pomp wspomagania POLVAD jak również nowoczesnych systemów opartych na pompach wirowych i osiowych oraz wybrane problemy związane z trnsplantacją serca. 1. Zakliczyński Michał, Nożyński Jerzy, Konecka-Mrówka Dominika, Babińska Agnieszka, Flak Bożena, Hrapkowicz Tomasz, Zembala Marian. Coincidence of cellular and antibody mediated rejection in heart transplant recipients - preliminary report. Kardiochir.Torakochir.Pol./Pol.J.Cardio-Thor.Surg 2014 : Vol.11, No.1, p Punktacja MNiSW: Zimin Mikołaj, Pacholewicz Jerzy, Drzazga Mirosław, Hrapkowicz Tomasz, Religa Zbigniew. Technika chirurgiczna wszczepienia polskiego sztucznego serca w doświadczeniach na cielętach. Pol.Przegl.Chir : T.70 nr 1, s Punktacja MNiSW: Kamieńska Natalia, Zakliczyński Michał, Kasperska-Zając Alicja, Szewczyk Marta, Trybunia-Orzeszek Dominika, Nożyński Jerzy, Pijet Marta, Hrapkowicz Tomasz, Zembala Marian. Influence of proliferation signal inhibitors on vascular endothelial growth factor production in heart transplant recipients - preliminary report. Kardiochir.Torakochir.Pol./Pol.J.Cardio-Thor.Surg : Vol.11, No.2, p Punktacja MNiSW: Pacholewicz Jerzy, Hrapkowicz Tomasz, Chodór Beata, Kubacki Krzysztof, Kucewicz Ewa, Nadziakiewicz Paweł, Borowicz Marcin, Tylińska Danuta, Sioła Mirosława, Bauer Anna, Jaworska Izabela, Zakliczyński Michał, Białkowski Jacek, Kustosz Roman, Zembala Marian, Religa Zbigniew. Dobry długoterminowy efekt zastosowania wspomagania dwukomorowego serca BIVAD za pomocą systemu POLCAS-RELIGA u 16-letniego chorego z ciężkim nieodwracalnym uszkodzeniem serca - opis przypadku. Good long-term result of biventricular assisted circulation using POLCAS-RELIGA system in 16-year old boy with a irreversible heart failure - a case report. Kardiochir.Torakochir.Pol : T.6, nr 4, s Impact Factor: Punktacja MNiSW: Hrapkowicz Tomasz, Zakliczyński Michał, Chodór Beata, Śliwka Joanna, Kubacki Krzysztof, Przybylski Roman, Pasek Piotr, Grzybowski Adam, Borkowski Jarosław, Białkowski Jacek, Zembala Marian. Całkowity ortotopowy przeszczep serca u sześciomiesięcznego dziecka. Kardiochir.Torakochir.Pol : T.8, nr 1, s Impact Factor: Punktacja MNiSW: Pijet M., Nożyński J., Konecka-Mrówka D., Zakliczyński Michał, Hrapkowicz Tomasz, Zembala M[arian]. Fractal analysis of heart graft acute rejection microscopic images. Transplant.Proc.2014 : Vol.46, No.8, p Impact Factor: Punktacja MNiSW: Nadziakiewicz Paweł, Niklewski Tomasz, Szyguła-Jurkiewicz Bożena, Pacholewicz Jerzy, Zakliczyński Michał, Borkowski Jarosław, Hrapkowicz Tomasz, Zembala Marian. Preoperative echocardiography examination of right ventricle function in patients scheduled for LVAD implantation correlates with postoperative hemodynamic 21