Sławomir M a z u r. Materiały do poznania Sphaeritidae i Ilisteridae ( Coleoptera) Polski. [Z 2 rysunkami w tekście]

Transkrypt

1 P O L S K A A K A D E M I A INSTYTUT F R A G M E N T A Tom XVIII N A U K ZOOLOGI CZNY F A U N I S T I C A Warszawa, 30 XII 1972 Nr 20 Sławomir M a z u r Materiały do poznania Sphaeritidae i Ilisteridae ( Coleoptera) Polski [Z 2 rysunkami w tekście] Podstawę niniejszej pracy stanowią materiały zebrane przez pracowników Instytutu Zoologicznego Polskiej Akademii Nauk w Warszawie i przechowywane w tym Instytucie, zbiory Sz. T e n e n b a u m a i A. L u l l w i t z a, znajdujące się obecnie w Instytucie Zoologicznym PAN, materiały własne, materiały ze zbiorów Instytutu Ochrony Lasu i Drewna SGGW, oraz materiały ofiarowane przez wielu entomologów, których nazwiska zostały podane w tek ście, a którym autor składa serdeczne podziękowanie. Osobne podziękowanie autor składa również Panom Drowi Bolesławowi B u r a k o w s k i e m u i Doc. Drowi Maciejowi M r o c z k o w s k i e m u z Pracowni Koleopterologicznej Insty tutu Zoologicznego PAN za udostępnienie bogatych zbiorów bieżących Instytutu. Sphaeritidae Sphaerites glabratus ( F a b r i c i u s, ) Północna i środkowa Europa, południowa Francja, północne Włochy, Węg ry, Rumunia, Bułgaria. W Polsce rzadki gatunek, związany przeważnie z dużymi kompleksami leśnymi na północy i południu kraju. Eogów pow. Brzoziny, 14 V 1969, 1 okaz na trupie psa, le g. M. W a b z y ń s k i.

2 S. Mazur H isteridae Teretrius fabricii M a z u r, Chrząszcz znany z Europy i Kaukazu, wykazany także z Samarkandy, Irkutska i Kraju Ussuryjskiego. W Polsce dość rzadki, znajdowany w silnie nasłonecznionych miejscach najczęściej na starych, próchniejących wierzbach i dębach, gdzie napada na larwy Ptilinus fuscus G e o f f r. i Lyctus linearis (G o e z e ). Świdry Wielkie pow. Otwock, 21 V 1950, 1 okaz, leg. B. B u r a k o w s k i ; Terespol pow. Biała Podlaska, 6 okazów pod korą dębu, wraz z Lyctus linearis ( G o e z e ), leg. S. K i n e l s k i ; Nowy Sącz, 18 VIII 1958, 3 okazy na wierzbach, leg. J. D o m i n i k. Plegaderus saucius E r ic h s o n, Środkowa i północna Europa, europejska część ZSEE. W Polsce znajdo wany sporadycznie, głównie pod korą sosen, a nadto pod korą jodeł i dębów w chodnikach różnych korników. Białowieża pow. Hajnówka, 29 III 1921, 2 okazy pod korą sosny, leg. Sz. T e n e n b a u m ; Świętokrzyski Park Narodowy, 25 VI 1954, 1 okaz pod korą jodły, leg. A. S z u j e c k i ; Ustanówek pow. Piaseczno, 4 IV 1971, leg. M. N u n b e r g. Abraeus parvulus A u b e, Bardzo rzadki gatunek, wykazany z południowej i środkowej Europy. Znajdowany pod korą i w próchnie starych drzew liściastych. Z Polski wykazany ze Śląska (G e r h a r d t ) i byłych Prus ( E e i t t e r ). Warszawa-Natolin, 16 IV 1938, 1 okaz pod korą dębu, ex coli. Sz. T enen ba u m. Abraeus globosus ( H o f f m a n n, ) Ezadki gatunek, wykazany z północnej Afryki, południowej i środkowej Europy i kaukaskich republik ZSEE. W Polsce sporadycznie łowiony w całym kraju. Jabłonna pow. Nowy Dwór Mazowiecki, 26 IX 1970, 3 okazy na grzybie w dziupli, leg. B. B urakow s k i. Acritus minutus ( H e r b s t, ) Zasięg tego gatunku obejmuje Europę, Afrykę Północną, Azję Mniejszą

3 3 Sphaeritidae i Histeridae Polski 395 i izolowane stanowiska w okolicach Bajkału, w Australii i Tasmanii. U nas rzadki, wykazany z niewielu miejscowości. Białowieża pow. Hajnówka, 23 V , 7 okazów pod korą dębu; Irena pow. Kraśnik, 16 VII , 1 okaz pod korą wiązu, leg. S. M a z u b. Halacritus punctum (Aubś, 1842) Litoralny gatunek, znajdowany pod wyrzucanymi na brzeg morski wodo rostami. Znany z wybrzeży zachodniej Europy oraz północnych wybrzeży Mo rza Śródziemnego, ponadto wykazany z Krymu, Wysp Kanaryjskich i Senegalu. Z Polski podany jedynie przez Sz. T e n e n b a t j m a ( ) ze Zwierzyńca. Okazy dowodowe, przechowywane w Instytucie Zoologicznym PAK w Warszawie, na leżą do Acritus minutus ( H e r b s t ). Wobec tego należy go skreślić z rejestru owadów krajowych. Onałhoncus nanus (S c r ib a, ) Najszerzej rozprzestrzeniony gatunek rodzaju, wykazany z wielu stanowisk w całej Holarktyce, ponadto z Tajwanu i południowej Afryki. W Polsce wszę dzie, ale niedostateczna do niedawna znajomość gatunków tego rodzaju spowo dowała, że rozmieszczenie jego w kraju wymaga sprawdzenia i uzupełnień. Białowieża pow. Hajnówka, 15 V 1964, 1 okaz, leg. T. P l e w k a ; Baniocba pow. Pia seczno, 25 VIII 1949, 1 okaz, leg. Z. W i e r z b i c k i ; Warszawa-Powsin, 11 V 1948, 2 okazy w gniazdach Passeriformes, leg. A. G o l j a n ; Pińczów, 6 V 1951, 1 okaz, le g. B. B u r a k o w s k i ; Kraśnik Fabryczny pow. Kraśnik, 9 VII 1969, 1 okaz w nawozie, leg. S. M a z u r ; Ząbkowice Śląskie, 20 VII 1954, 1 okaz, leg. M. K ł a p a c z. Gnathoncus nannetensis (M a r s e u l, ) Szeroko rozprzestrzeniony gatunek, znany z prawie całej Palearktyki. W Polsce prawdopodobnie wszędzie, ale wymaga to dalszych badań. Warszawa-Bielany, 16 V 1958, 1 okaz na trupie gawrona, leg. Puławy, 1 X 1948, 1 okaz z gniazda Passeriformes, leg. A. G o l j a n. M. Mro czk ow s k i; Gnathoncus buyssoni A tjzat, Gnilik znany z północnej i środkowej Europy, europejskiej części ZSRR, Francji i Holandii. W Polsce prawdopodobnie najczęściej spotykany przedsta wiciel rodzaju, ale z uwagi na nieodróżnianie go od pokrewnych gatunków, występowanie jego jest słabo poznane. Puławy, 1 X 1948, 1 okaz z gniazda Passeriformes, leg. A. G o l ja n.

4 396 S. Mazur 4 Saprinus concinnus (G e b l e r, ) Wykazany ze Zwierzyńca pod Krakowem przez R y b i ń s k i e g o ( ) i póź niej na tej podstawie kilkakrotnie wymieniany przez różnych autorów jako gatunek występujący w Galicji. W owym czasie jednak pod nazwą concin nus obejmowano trzy różne gatunki (ponadto gatunek 8. concinnus ma kilka podgatunków), z których jednak żaden nie jest rozsiedlony w Polsce. 8. concin nus (G e b l.) występuje w środkowej i wschodniej Azji, 8. concinnus lateralis M o t s c h. znany jest z południowej Europy i Kaukazu. Z południowej Europy, Azji Mniejszej i Bliskiego Wschodu znany jest jeszcze pokrewny gatunek 8. vermiculatus R e i c h., ale najbardziej na północ wysunięte stanowisko tego ga tunku znajduje się na Węgrzech. W zbiorze R y b i ń s k i e g o, przechowywanym obecnie w Krakowie, brak jest okazów dowodowych, wobec tego należy skreś lić 8. concinnus (G e b l.) z rejestru fauny Polski. Saprinus subnitescens B i c k h a e d t, Szeroko rozmieszczony w Palearktyce gatunek, ale na skutek mylenia go z pokrewnymi gatunkami występowanie jego w Polsce wymaga sprawdzenia i uzupełnień. Wykazany z Otwocka (T e n e n b a u m ), Lenkowa pow. Grajewo, Wrocławia i Karkonoszy (D a h l g r e n ). Warszawa-Bielany, 21 VIII 1949, 4 okazy, leg. M. M b o c z k o w s k i ; Warszawa-Grochów, 5 V 1953 i 19 VII 1953, 3 okazy na trupie królika, leg. G. J a n o w s k i ; Brwinów pow. Prusz ków, 29 V 1950, 2 okazy na trupie kota, leg. A. R i e d e l ; Rogów pow. Brzeziny, 20 V 1969, 4 okazy na trupie kawki, leg. W. L e w e n d a ; Tyszowce pow. Tomaszów Lubelski, maj 1933, 1 okaz, leg. A. X i ę ż o p o l s k i ; Zwierzyniec pow. Zamość, 5 VIII 1938, 1 okaz, leg. A. S k o b e j k o ; Kraśnik Fabryczny pow. Kraśnik, 29 VIII 1969, 2 okazy w gnijących resztkach roślin, leg. S. M a z u b ; Krzyżanowice pow. Pińczów, 13 VIII 1953, 2 okazy na padlinie, leg. M. M b o c z k o w s k i ; Ząbkowice Śląskie, 22 VI 1953, 1 okaz, leg. M. K ł a p a c z. W celu poznania zmienności omawianego gatunku należy podać, że spoty ka się niekiedy okazy z silnie zredukowaną czwartą bruzdką i częściowo skró coną trzecią bruzdką grzbietową (stria dorsalis), co przedstawiono na rys. 1. W budowie aparatu kopulacyjnego i ósmego sternitu samca u tych okazów nie stwierdzono żadnych różnic w porównaniu z okazami typowymi. 13 Zwierzyniec pow. Zamość, 5 VIII , 1 samiec, leg. VI , 1 samiec, coli. Instytut Zoologiczny P A N. A. Sk o b e jk o ; NRF, Hamburg, Saprinus rugifer ( P a y k u l l, ) Północnopalearktyczny gatunek, związany z dużymi kompleksami leśnymi, gdzie jest łowiony przeważnie na trupach ptaków. W Polsce rzadki.

5 Sphaeritidae i Histeridae Polski 5 Rys. 1, Rzeźba pokryw aberatywnych okazów: 1 Saprinus subnitescens 2 Saprinus tenuistrius sparsutus S o l s. Warszawa-Bielany, 26 VIII 1948, 1 okaz, leg. B ic k h. M. M r o c z k o w s k i. Saprinus tenuistrius sparsutus S o l s k ij, 1876 Podgatunek wykazany z Austrii, Czechosłowacji, południowej Europy, Krymu, Kaukazu, Turkmeńskiej SRR i Azji Środkowej. W Polsce znany ze Śląska, Przemyśla, okolic Krakowa i Warszawy (M a z u r ). Pińczów, 1 okaz, le g. B. B u r a k o w s k i. Gatunek ten charakteryzuje się małą zmiennością, warto więc podać, że spotyka się również okazy, u których brak zupełnie drugiej bruzdki grzbietowej, a c z w a r ta jest silnie skrócona (rys. 2). Warszawa-Grochów, 16 VI 1953, 1 okaz na trupie kreta, le g. G. J a n o w s k i. Saprinus virescens ( P a y k u l l, ) Gatunek szeroko rozprzestrzeniony prawie w całej Palearktyce, w Polsce należy do bardzo rzadko znajdowanych gnilików. Warszawa, 3 VI 1940, 3 okazy czerpakiem, ex coli. Sz. Tenenbaum. ale

6 398 S. Mazur 6 Saprinus politus ( B r a h m, ) Gnilik ten występuje w Afryce Północnej i w południowej Europie. W star szych pracach wymieniany również ze środkowej a nawet północnej Europy. Ostatnio jednak, po sprawdzeniu szeregu okazów dowodowych, występowanie tego gatunku w środkowej Europie zostało zakwestionowane ( D a h l g r e n 1964). U nas również kilkakrotnie podawany z różnych miejscowości na Śląsku (G e r h a r d t 1910), z Górnego Śląska (S t e f e k 1939), okolic Przemyśla (T r e l l a 1939), Krakowa ( R y b i ń s k i 1897) i Pomorza ( H o r io n 1949). Po przeprowadzonej rewizji oznaczeń okazów dowodowych ze zbiorów T r e l l i, R y b i ń s k i e g o i S t e f k a, przechowywanych obecnie w Krakowie i w Muzeum Górnośląskim w B y tomiu, okazało się, że należą one do pospolitego gatunku Saprinus immundus (G y ll.). Z uwagi na ogólne rozmieszczenie i brak nowszych danych występowa nie tego gatunku w Polsce wymaga potwierdzenia. Chalcionellus decemstriatus (Rossi, 1792) Szeroko rozsiedlony gatunek w całej Palearktyce, ale w Polsce rzadki. Świder pow. Otwock, 5 V 1949, 2 okazy, leg. B. P i s a r s k i et A. R i e d e l ; WarszawaGocławek, 2 V 1948, 2 okazy, leg. M. M r o c z k o w s k i ; Lublin, 21 IV 1948, 3 okazy w odcho dach. krów, leg. A. G o l j a n ; Kazimierz Dolny pow. Puławy, 21 V 1948, 2 okazy w odchodach krów, leg. A. G o l j a n ; Sandomierz, 12 VII 1950, 2 okazy w odchodach krów, leg. A. G o l j a n. Hypocacculus rufipes ( P a y k u l l, ) Gnilik znany z Europy, Krymu i Kaukazu. W Polsce rzadki, wykazany z niewielu stanowisk. Warszawa-Wilanów, 5 IV 1962, 1 okaz, leg. T. P lew ka. Hypocacculus rubripes ( E r ic h s o n, ) Gatunek wykazany z Podobszaru Śródziemnomorskiego, Azji Środkowej, Indii i Obszaru Etiopskiego. Częsty na południu Europy, staje się coraz rzadszy w miarę posuwania się na północ, tak że w środkowej Europie jest już bardzo rzadki, znajdowany sporadycznie na ksero termicznych stanowiskach. Z Polski wykazywany ze Śląska (G e r h a r d t 1910) oraz z okolic Koszalina (L u ł l w tt z 1914). Ostatnie stanowisko podał także H o r io n (1949). W zbiorze L e i x w i t z a, przechowywanym w Instytucie Zoologicznym PAK, znajduje się 7 okazów dowodowych, zaetykietowanych Pommern, Coeslin, oznaczonych jako Saprinus r u b r i p e s Wszystkie wymienione okazy należą

7 Sphaeritidae i Eisteridae Polski w rzeczywistości do częstego w Polsce na wydmach gatunku Eypocaccus metallicus ( H e r b s t ). Nie przesądzając na razie poprawności oznaczeń okazów ze Śląska, należy podkreślić, że jest to gatunek wątpliwy w faunie Polski z uwagi na brak póź niejszych doniesień. Myrmetes piceus (P a y k u l l, ) Myrmekofilny gatunek, znany z Europy i azjatyckiej części ZSEE. W Pol sce wykazany z niewielu stanowisk, ale zapewne występuje w całym kraju. Wielkopolski Park Narodowy: Osowa Góra, 6 VI 1958, 1 okaz, leg. Sz. N o w a k o w s k i ; Ostrów Mazowiecka, 16 II 1958, 2 okazy w mrowisku Formica rufa L., leg. A. S z u j e c k i ; Kraśnik Fabryczny pow. Kraśnik, 11 X I 1968, 1 okaz w mrowisku Formica rufa L., leg. S. M a z u b. Dendrophilus punctatus ( H e r b s t, ) Występuje w Europie i na Kaukazie. W Polsce podany z różnych miejsco wości. Ełk, 29 X II 1947, 1 okaz, leg. R. B ie l a w s k i. Kissister minimus (A t jbe, 1850) Gatunek znany z zachodniej i południowej Europy. Z Polski wykazany tylko z Zamojszczyzny przez T e n e n b a t j m a (1918). Okaz dowodowy w zbiorze T e n e n b a t j m a w rzeczywistości należy do Gnathoncus nanus (S c r i b a ). Z uwagi na brak późniejszych doniesień i ogólne rozmieszczenie należy przyjąć, że K. minimus (A t jb e ) nie występuje w Polsce. Carcinops pumilio (E r ic h s o n, 1834) Niemal kosmopolityczny gatunek, znany z Europy, Azji, Ameryki Pół nocnej i Afryki. W Polsce niezbyt często zbierany. Zegrze pow. Nowjy Dwór Mazowiecki, 19 III 1951, 1 okaz z gniazda, leg. Warszawa-Jelonki, 9 VII 1970, 1 okaz, leg. J. S a w o n i e w i c z. B. B uba- k o w s k i; Plaiylomalus complanatus ( P a n z e r, ) Gatunek znany z Europy, północnej Afryki, Syrii i Iranu. W Polsce bardzo rzadki, łowiony pod korą silnie nasłonecznionych drzew liściastych.

8 8. Mazur Świętokrzyski Park Narodowy, sierpień 1954, 1 okaz; Terespol pow. Biłgoraj, 1 okaz, leg. S. K i n e l s k i. Paromalus flavicornis ( H e r b s t, ) Chrząszcz znany z całej Europy. U nas lokalny, łowiony przeważnie pod korą drzew liściastych. Warszawa-Bielany, 24 V 1951, 2 okazy; Warszawa-Młociny, 24 II 1952, 1 okaz, 28X , 1 okaz pod korą kasztanowca; Warszawa-Saska Kępa, 19 V 1951, 1 okaz w napływkach, leg. B. B u r a k o w s k i ; Warszawa-Marysin Wawerski, 20 IV 1951, 1 okaz, leg. A. G o l j a n ; Irena pow. Kraśnik, 3 VI 1971, 4 okazy pod korą wiązu, leg. S. M a z u b. Onthophilus punctatus ( M u l l e r, ) Środkowa i południowa Europa, Algeria. W Polsce bardzo rzadki gatunek. Kraków i okolice Krakowa, 42 okazy, ex coll. E. M azub. Hololepta piana (S u l z e r, 1776) Szeroko rozmieszczony w całej Palearktyce gatunek, sięgający na wschód po Koreę i Kraj Chabarowski. W Polsce w całym kraju, ale w miarę zanikania starych, próchniejących topól, staje się coraz rzadszy. Warszawa-Bielany, 24 V 1951, 2 okazy, leg. B. B u r a k o w s k i ; Warszawa-Ogród Zoolo giczny, 25 VIII 1940, 7 okazów, leg. Sz. T e n e n b a u m ; Warszawa-Koło, 5 VI 1966, 2 okazy pod korą topoli, leg. J. S a w o n i e w i c z ; Zegrze pow. Nowy Dwór Mazowiecki, 8 IV 1951 i 20 V 1951, 2 okazy, leg. B. B u r a k o w s k i ; Dęblin pow. Byki, 9 IV 1933, 9 okazów na zwalonej topoli, coli. Instytut Zoologiczny PAN; Puławy, , 1 okaz, leg. A. I l l i n s k i j ; Kraśnik Fabryczny pow. Kraśnik, 1 V 1970, 1 okaz spod kory pniaka osikowego, leg. J. Szyszko. Cylister oblongus ( F a b r ic iu s, ) Gatunek związany z leśną strefą północnej Palearktyki. W Polsce prawdo podobnie w całym kraju, jednak rzadko łowiony. W ciągu ostatnich 30 lat brak było doniesień o występowaniu tego gatunku w Polsce. Boguty pow. Ostrów Mazowiecka, 17 IV 1969, 3 okazy pod korą sosny, leg. S. et M. W a b z y ń s k i. M azub

9 9 Sphaeritidae i Hisłeridae Polski 401 S ister terricola G e r m a r, Gatunek ten swym zasięgiem obejmuje środkową i południową Europę, Krym i Kaukaz. W Polsce należy do rzadko spotykanych chrząszczy. Pasłęk, lipiec 1951, 1 okaz, leg. M. W ę g r z e c k i ; Rogów pow. Brzeziny, lipiec 1967, 1 okaz, leg. R. B a r t y z e l ; Kraśnik Fabryczny pow. Kraśnik, 19 VI 1970, 1 okaz w nawozie końskim, leg. S. M a z u r. S ister helluo T r u q u i, Gatunek rozsiedlony w Europie i na Kaukazie. W Polsce rzadko spotykany. Orlo pow. Ostrów Mazowiecka, 25 VII 1952, 1 okaz na olszy, le g. A. S z u je c k i. S ister merdarius H o f f m a n n, Wykazany z Europy, wschodniej części ZSEE, Iranu, północnej Afryki 1 Ameryki Północnej. U nas rzadki. Lędyczek pow. Człuchów, 1954, 1 okaz w gnieździe, leg. S. Brzeziny, 12 V 1969, 1 okaz na trupie psa, leg. M. W a r z y k s k i. K in e l s k i; Rogów pow. S ister quadrinotatus S c r ib a, Gnilik znany z Europy, Kaukazu, Turkmeńskiej i Kirgiskiej SE E i Iranu. Z Polski podawany z różnych okolic kraju. Duże serie okazów tego gatunku, przechowywane w zbiorach Instytutu Zoologicznego PAK, jak również w zbio rach innych instytucji, pozwalają sądzić, że jest to pospolity chociaż lokalny gatunek, występujący w całej Polsce. Inowroeław-Rąbinek, 27 1X 1949, 2 okazy, leg. R. B i e l a w s k i ; Ostrów Mazowiecka, 7 VI 1954, 1 okaz w odchodach krów, leg. A. S z u j e c k i ; Nowa Wieś pow. Grójec, 1 V 1948, 3 okazy leg. Z. W i e r z b i c k i ; Zegrze pow. Nowy Dwór Mazowiecki, 1 V 1948, 3 okazy, leg. R. B i e l a w s k i ; Brwinów pow. Pruszków, 13 1X 1950, 1 okaz w odchodach krów, leg. A. R i e d e l ; Warszawa-Gocławek, 18 IV 1948, 1 okaz w odchodach krów, leg. A. G o l j a n ; Otrębusy pow. Pruszków, 29 IV 1948, 1 okaz w odchodach krów, leg. Z. W i e r z b i c k i ; Ka zimierz Dolny pow. Puławy, 15 V 1949 i 30 V 1949, 11 okazów, leg. A. G o l j a n ; Tyszowce pow. Tomaszów Lubelski, maj 1933, 29 okazów, leg. A. X i ^ z o p o l s k i ; Lublin, 21 IV 1948, 2 okazy w odchodach krów, leg. A. G o l j a n ; Kraśnik, 1 VI 1949, 2 okazy, leg. R. B i e l a w s k i ; Sułów pow. Zamość, 10 VI 1966, 1 okaz, leg. A. M a c i e j e w s k i ; Władysławów pow. Biała Podlaska, 27 V 1949, 7 okazów, leg. Z. W i e r z b i c k i ; Skowronno pow. Pińczów, 6 VI 1951, 1 okaz, leg. A. G o l j a n ; Zagnańsk pow. Kielce, 17 VI 1935, 1 okaz w krowieńcu, coli. Instytut Zoologiczny P A N ; Stalowa Wola pow. Nisko, 2 VI 1950, 9 okazów, leg. M. Wę-

10 402 S. Mazur 10 g r z e c k i ; Ząbkowice Śląskie, 9 V 1948, 16 IV 1949 i 24 IV 1949, 3 okazy leg. M. K ł a p a c z ; Świebodzice pow. Świdnica, 21 IY 1953, 1 okaz w odchodach owiec, leg. A. R i e d e l ; okolice Jarosławia, 5 okazów, leg. R. H o ł y ń s k i. Paralister obscurus ( K t j g e l a n n, ) Szeroko rozsiedlony gatunek w Europie i północnej Afryce, poza tym wyka zany z Azji Mniejszej, Uzbeckiej i Kirgiskiej SEE. U nas rzadki, znany głównie z południowo-zachodniej części kraju. Puławy, 8 VII 1949, 1 okaz, leg. A. G o l j a n ; okolice Jarosławia, 1 okaz, leg. R. H o Ząbkowice Śląskie, 15 Y 1948, 2 okazy, leg. M. K ł a p a c z. ł y ń s k i; Paralister neglectus (G e r m a r, ) Gatunek rozmieszczony prawie w całej Palearktyce, podawany również z Indii. W Polsce lokalny. Pasłęk, lipiec 1951, 1 okaz, leg. M. W ę g r z e c k i ; Zegrze pow. Nowy Dwór Mazowiecki, 9 IV 1947, 2 okazy w napływkach, leg. J. M a k ó l s k i ; Łysów pow. Siedlce, 17 V 1953, 1 okaz, leg. W. B a z y l u k ; Warszawa-Pelcowizna, 27 III 1947, 2 okazy, leg. Z. W i e r z b i c k i. Orammostethus marginatus ( E r ic h s o n, 1834) Wykazany z całej Europy, ale wszędzie rzadki. W Polsce znany z nielicz nych stanowisk. Ostrów Mazowiecka, 28 V 1955, 1 okaz w rowkach chwytnych, leg. A. Warszawa-Bielany, 1 okaz, leg. R. B i e l a w s k i. Sz t jje c k i; Atholus praetermissus ( P e y r o n, ) Bardzo rzadki chrząszcz występujący na słonawiskach, znany z nielicz nych stanowisk w środkowej i południowej Europie. Z Polski ogólnikowo w y mieniany z terenów byłych Prus przez D e s b o r d e s a (1917). Owczary pow. Busko, 22 V 1966, 4 okazy na słonawisku, leg. T. P lew ka. Hetaerius ferrugineus (O l i v i e r, ) Gatunek rozmieszczony w prawie całej Europie i na Kaukazie. Załuski pow. Płońsk, 9 X II 1958, 2 okazy w mrowisku Formica rufa L., leg. B. Buka-

11 Sphaeritidae i Histeridae Polski Końskowola pow. Puławy, 5 III 1938, 1 okaz, leg. M. S t j l m a ; Śródborów pow. Otwock, 12 IX 1939, 1 okaz w rowie przeciwlotniczym, leg. Sz. T e n e n b a u m ; Kraśnik Fa bryczny pow. Kraśnik, 16 VII 1968, 5 okazów w mrowisku, leg. S. M a z u r ; Ząbkowice Śląskie, 31 III 1955, 1 okaz w mrowisku, log. M. K ł a p a c z. k o w s k i; Instytut Ochrony Lasu i Drewna SGGW, Warszawa 12, Rakowiecka 26/30 PIŚMIENNICTWO G Uber einige Saprinus-Arten (Gol. Histeridae). Opusc. ent., Lund, 27: , 20 ff. D a h l g r e n G Fiinf neue und einige andere Arten von Saprinus (Col. Histeridae). Opusc. ent., Lund, 29: , 35 ff. D e s b o r d e s H Contribution a la connaissance des Histórides. 2e mómoire. Synopsis de divers groupes d'histeridae. Ann. Soc. ent. France, Paris, 85: G e r h a r d t J Sammelbericht pro Dtsch. ent. Z., Berlin, 1888, pp G e r h a r d t J Verzeichnis der Kafer Schlesiens preussischen und osterreichischen Anteils, geordnet nach dem Catalogus coleopterorum Europae vom Jahre Dritte, neubearbeitote Auflage. Berlin, X V I+431 pp. H o r i o n A Faunistik der mitteleuropaischen Kafer. Band II: Palpicornia Staphylinoidea (ausser Staphylinidae). Frankfurt am Main, X X III+388 pp. L u l l w i t z A Beitrag zur Kenntnis der Kaferfauna Pommerns. Dtsch. ent. Z., Berlin, 1914: M a z u r S Uwagi o występowaniu niektórych gnilików (Coleoptera, Histeridae) w Pol sce. Fragm. faun., Warszawa, 15: , 1 f. R e i t t e r E Fauna Germanica. Die Kafer des Deutschen Reiches. II. Band. Schr. dtsch. Lehrerver. Naturk., Stuttgart, 24, 392 pp., 70 ff., tt R y b i ń s k i M Wykaz chrząszczów nowych dla fauny galicyjskiej. Spraw. Kom. fizyogr., Kraków, 32: S t e f e k K Przyczynek do fauny tęgopokrywych (Coleoptera) ze Śląska i okolic są siednich. Pr. Oddz. przyr. Muz. Śląskiego, Katowice, 1: T e n e n b a u m S z Dodatek do spisu chrząszczy z Ordynacyi Zamojskiej. Pam. fizyogr., Warszawa, 25, 35 pp. T r e l l a T Wykaz chrząszczów okolic Przemyśla. (Uzupełnienia). Pol. Pismo ent., Lwów, 16-17: D ahlgren PE3IOME parnab e: M at ep iiajil i k n o 3 H a u n io Sphaeritidae H Histeridae (Coleoptera) IIoJiBiirn] A b t o p npeflctabjinet pe3yjibtatbi HccjienoBaHHH p acn p o cx p ah C H u a b IIo JiŁ iiie acyicob n p H iia/y io K am u x k cemefictbam Sphaeritidae h Histeridae. OmuCoHHO n o ^ a H ti H3 I lo jib iith GbiJiit Halacritus punctum ( A u b ś ), Saprinus concinnus ( G e b l.) h Kissister minimus

12 404 S. Mazur 12 (A u b ś). f l j i a p e f lk o B C T p e n a c M tix b h a o b a B T o p n a e T p a # h o b b i x M e ct H a x o x c fle m ih. A b t o p onncbibaet Taxxce a6eppathbhbie 3K3CMnjiapti Saprinus subnitescens B ic k h. h Saprinus tenuistrius sparsutus S o ls. ZUSAMMENFASSUNG [Titel: Materialien zur Kenntnis der Sphaeritidae und Histeridae (Coleoptera) Polens] Der Yerfasser stellt die Ergebnisse seiner Untersuchungen iiber die Yerbreitung der Kafer der Eamilien Sphaeritidae und Histeridae in Polen vor. Halacritus punctum (A u b e ), Saprinus concinnus (G e b l.) und Kissister minimus (A u b e ) wurden friiher aus Polen irrtiimlich gemeldet. Der Yerfasser gibt iiberdies eine Keihe Pundstellen einiger selten auftretenden Arten an und beschreibt aberrative Exemplare von Saprinus subnitescens B i c k h. und Saprinus tenuistrius sparsutus S o l s. Eedaktor pracy dr B. Burakowski Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1972 Nakład egz. Ark. wyd. 0,75, druk. 0,75. Papier druk. sat. kl. III, 80. BI. Cena zł 5. Zam.138/72 Wrocławska Drukarnia Naukowa