Bój we Włókach. Tu, gdzie walczyli Wołynianie. Wpisany przez Bogusław Szarwiło niedziela, 29 maja :12 -
|
|
- Beata Wójcik
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 W miejscowości Włóki, w pobliżu stacji benzynowej, na skrzyżowaniu szosy gdańskiej z drogą z Fordonu do Koronowa, znajduje się pomnik. Na wysokim cokole dumnie stoi żołnierz odziany w mundur z okresu kampanii wrześniowej, dzierżąc w dłoni wieniec laurowy, w drugiej zaś sztandar z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej. Umieszczona u dołu tablica głosi:,,bohaterom walk o niepodległość w latach Wdzięczni rodacy gm. Dobrcz w czerwcu 1947 roku. Pomnik wzniesiono staraniem mieszkańców wsi Włóki, Trzeciewiec, Aleksandrowo, Dobrcz, Borówno, Kotomierz, Nieciszewo, Trzęsacz, Trzebień, Wudzunek i Zalesie, a odsłonięto 21 września 1947 roku. Tyle jeśli o fakty. Cała reszta przez ostatnie 60 lat obrosła taką ilością mitów i przekłamań, że w chwili obecnej nawet sami mieszkańcy w większości nie wiedzą co upamiętnia stojący u nich pomnik. Według najbardziej rozpowszechnionej wersji, upamiętnia on polskiego żołnierza, który 2 lub 3 września (tu nie ma już ścisłości), samotnie, strzelając z drzewa powstrzymał na cały dzień atak wojsk niemieckich. Niektórzy potrafią dodać, że pod pomnikiem spoczywa kilkudziesięciu polskich żołnierzy, poległych tu 2 lub 3 września podczas walk z atakującymi oddziałami Wehrmachtu - tu ponownie pojawiają się rozbieżności, bowiem Informator Gminy Dobrcz na 2005 rok podaje informację, jakoby doszło tu do bitwy pomiędzy,,bandami hitlerowskimi (?!) a batalionem Polskiego Wojska. Nieliczni już tylko wiedzą, że polscy żołnierze wchodzili w skład 9 i 27 Dywizji Piechoty oraz Pomorskiej Brygady Kawalerii. Inne, mniej popularne wersje głoszą, że pomnik upamiętnia bliżej nieokreślone działania bojowe z okresu II Wojny Światowej lub jest nawet pomnikiem wdzięczności żołnierzom Armii Czerwonej (!). Co naprawdę wydarzyło się na cichych, zadbanych dziś polach uprawnych pomiędzy Włókami a Trzeciewcem? Wiosną 1939 roku, na skutek pogarszającej się sytuacji politycznej i możliwości wybuchu wojny z Niemcami, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych rozkazał podjęcie głównych prac nad planem obrony Zachód. Zadanie obrony Pomorza Gdańskiego powierzono Armii Pomorze pod dowództwem gen. dyw. Władysława Bortnowskiego, w składzie 4, 9 15, 16 Dywizji Piechoty (dalej DP), Pomorskiej Brygady Kawalerii, kilku batalionów Obrony Narodowej oraz jednostek wydzielonych.jednym z głównych zadań Armii było zorganizowanie, a następnie utrzymanie,,przedmościa Bydgoskiego, tj. rozbudowanego systemu umocnień polowych wokół Bydgoszczy. Zachodnią część pozycji obronnej, do Kruszyna, poprzez Osówiec, Szczutki do Tryszczyna nad Brdą budowała stacjonująca w naszym mieście 15 Dywizja Piechoty; część wschodnią, od Borzenkowa do Strzelec Dolnych nad Wisłą, przybyła na początku czerwca 1939 roku z Polesia 9 Dywizja Piechoty. Główne prace budowlane we wschodniej części Przedmościa wykonał w sierpniu 1939 roku 34 pułk piechoty (dalej pp) ze składu 9 DP. Jego dowództwo i oddziały specjalne rozmieszczone zostały w rejonie Kusowa, I batalion w Strzelcach Dolnych, II batalion w Żołędowie, natomiast III batalion w Strzelcach Górnych. Początkowo żołnierze budowali główną linię umocnień: I batalion wykonywał prace w rejonie Strzelec Dolnych, a następnie Gądecza, i Borówna. II i III batalion budował w tym samym 1 / 9
2 czasie umocniony rejon od Borówna do Maksymilianowa. Umocnienia były najbardziej rozbudowane na odcinku Strzelce Dolne Gądecz, gdzie wykonano dwie linie okopów połączonych rowami dobiegowymi oraz zasieki z drutu kolczastego. W rejonie Gądecza przygotowano nawet miejsca pod żelbetowe schrony bojowe i stanowiska artylerii. Ludność polska niezwykle życzliwie odnosiła się do wojska pracującego przy budowie umocnień. Ze zrozumieniem przyjęto również fakt, że okopy musiały przechodzić przez należące do nich pola uprawne. Starzy Pomorzacy, służący podczas I Wojny Światowej w armii niemieckiej, realnie patrzyli jednak na wartość budowanych umocnień i zapewnienia żołnierzy, młodych chłopców - poborowych z Polesia - że zatrzymają tu i pobiją Niemców. W przyjacielskich rozmowach, niby przypadkiem przestrzegali:,,chłopcy, wy Niemców jeszcze nie znacie. Myślicie, że oni grochem będą do was strzelali? Żołnierze nie wierzyli słowom doświadczonych weteranów spod Werdum i Sommy. Ale czy mogło być inaczej, skoro prasa bez przerwy zapewniała, że żołnierz niemiecki jest niedożywiony, niezdyscyplinowany i przy lada sposobności ucieka do Polski? Czy mogli myśleć inaczej, skoro większość niemieckich czołgów miała być z tektury, a nasze wojska liczyć 100 dywizji, nie mówiąc o siłach francuskich, gdzie na zadanie decydującego ciosu Niemcom czekało już 2,5 miliona żołnierzy? Przed pozycją główną znajdowała się słabsza, nie w pełni ukończona wysunięta linia obrony, przygotowana w okresie od 15 do 24 sierpnia 1939 roku przez wchodzący w skład 9 DP 35 pp ppłk. Jana Maliszewskiego. Pułk wsławił się później walkami w Borach Tuchoslkich, gdzie jako ostatnia zwarta jednostka wyrwał się 4 i 5 września z niemieckiego kotła w rejonie Świekatowa. Po wielu latach od tamtych wydarzeń, w sposób niezwykle barwy i szczegółowy, rozmieszczenie pułku i prowadzone wówczas prace ziemne wspominał Roman Ostrowski, syn ówczesnego wójta gminy Dobrcz. W ich rodzinnych zabudowaniach w Trzeciewcu kwaterowało wówczas kilkunastu żołnierzy wraz z kuchnią polową. Dowódca pułku wraz z najbliższym otoczeniem nocował w zabudowaniach Niemca Wyrtha, sztab w ewangelickim domu modlitwy, zaś żołnierzy rozmieszczono u miejscowych gospodarzy. Pozycja na lewym skrzydle opierała się o jeziora Borówno, Kusowo i Dobrcz. W centrum znajdowała się miejscowość Włóki, prawe skrzydło biegło wzdłuż drogi Włóki Zła Wieś do Wisły. Wzniesiono tu pojedynczą linię okopów poprzedzoną zasiekami z drutu kolczastego. Najsilniej ufortyfikowano mający strategiczne znaczenie rejon skrzyżowania szosy gdańskiej i koronowskiej we Włókach. Ciągła linia okopów rozpoczynała się od zabagnionego, północnego krańca jeziora Dobrcz, następnie łagodnym łukiem biegła otwartym polem w kierunku Trzeciewca, gdzie przecinała szosę gdańską. Dalej okopy poprowadzono na otwartym terenie na północ od drogi do Trzęsacza. Przed linią okopów ustawiono przeszkody przeciwpiechotne, w postaci płotu kolczastego i potykaczy. Drogi zabarykadowano stalowymi i drewnianymi kozłami przeciwpancernymi. 2 / 9
3 Krótko przed wybuchem wojny 34 pułk piechoty przesunięto na północ w rejon Klonowa, natomiast 35 pułk powrócił na budowaną przez siebie już wcześniej pozycję Rytel. Umocnienia wschodniej części Przedmościa pozostały nie obsadzone. 31 sierpnia 1939 roku oddziały broniące Przedmościa zajęły przewidziane dla nich stanowiska obronne. Na lewym skrzydle, od Kanału Bydgoskiego do Osowca, stanął 61 pp ppłk. Franciszja Sobolty. Na pozycji ryglowej, od Mochla do Wierzchucinka, stanął 62 pp ppłk. Kazimierza Heimanna Rawicza oraz Batalion Obrony Narodowej Bydgoszcz mjr. Jana Gawrońskiego. Niepełny 59 pp rozlokowano na wschodnim brzegu Brdy, w rejonie miejscowości Bożenkowo Łącznica. Północna część Przedmościa pozostała nie obsadzona. O świcie 1 września 1939 roku wojska niemieckie przekroczyły granice, wdzierając się głęboko na terytorium Pomorza Gdańskiego. Stanowiąca rdzeń sił nieprzyjaciela 3 Dywizja Pancerna skoncentrowali atak swoich szybkich jednostek na słabo bronioną lukę pomiędzy pozycjami 22 a 35 pp 9 DP. Kolumny niemieckich czołgów, po przełamaniu obrony czaty w Wielkiej Klonii, około godziny zajęły Pruszcz. Późnym popołudniem, wydzielona grupa bojowa pułkownika Angerna ruszyła dalej na wschód, łamiąc słabą obronę oddziałów 22 pp pod Lachowem. Około godziny niemiecka szpica zdobyła nieuszkodzony most na Brdzie w Sokole Kuźnicy. Stąd czołgi ruszyły niezwłocznie w kierunku Świekatowa, który osiągnęły rankiem 2 września. Nocą z 1 na 2 września, dla wsparcia czołgów w wyłom skierowano także odwodową 23 DP Werhmachtu. W centrum niemieckiego ugrupowania nacierał II Korpusu Armijny gen. Adolfa Straussa, którego dwie dywizje piechoty około południa dotarły w rejon Mąkowarska i Wierzchucina. Na południu niemieckiej 4 Armii nacierał III Korpus Armijny gen. Kurta Hasse. Stanowiąca jego główną siłę 50 DP gen. Konrada Sorschego posuwała się po linii Łobżenica Mrocza, hamowana przez działania opóźniające jednostek 15 DP. Brygada Piechoty Netze, po odrzucenia polskiej Straży Granicznej, przystąpiła do obsadzania północnego brzegu Noteci, od Piły do Nakła. Wieczorem 1 września 1939 roku sytuacja jednostek Armii,,Pomorze, choć niewątpliwie ciężka, nie była jeszcze beznadziejna. Na północ od niemieckiego klina pancernego w rejonie Świekatowa znajdowały się znaczne siły polskie, obejmujące Grupę Operacyjną,,Czersk gen. Stanisława Grzmota - Skotnickiego, której rdzeń stanowiła Pomorska Brygada Kawalerii, 34 i 35 pp z 9 DP oraz kilka batalionów Obrony Narodowej. Nocą z 1 na 2 września marszem pieszym nadciągnęła dodatkowo z północy 27 DP gen. Juliusza Drapelli. 3 / 9
4 Od świtu 2 września jednostki polskie podejmowały próby rozbicia nieprzyjaciela i przejścia w rejon Bydgoszczy. Na zachodzie, w pobliżu Klonowa atakował 34 i 35 pułk piechoty z 9 DP, na wschodzie natomiast pułki 27 DP: 50 w rejonie Świekatowa, 24 w rejonie Szewna, 23 na wysokości Bukowca. Gen. Drapella, wyznaczony przez dowódcę Armii do skoordynowania ataków, nie wykazał w tej kwestii większej inicjatywy. Co gorsza, w godzinach popołudniowych, po pierwszych niepowodzeniach, opuścił własne oddziały i wraz ze sztabem odjechał w kierunku Bydgoszczy przejezdną jeszcze szosą gdańską. Pozbawione dowództwa odziały 27 DP biły się z olbrzymią determinacją, ich nieskoordynowane ataki nie mogły jednak przynieść powodzenia. W tym samym czasie pozycja obronna jezior Koronowskich była atakowana przez piechotę i samochody pancerne niemieckiego II Korpusu Armijnego. Po godzinie polska obrona pękła, a w wybitą lukę natychmiast weszły niemieckie 3 i 32 DP, prąc niepowstrzymanie w kierunku Brdy i dalej Wisły. Rozbite oddziały 22 pp i BON,,Koronowo wycofały się na Przedmoście Bydgoskie, gdzie wieczorem otrzymały rozkaz obsadzenia linii obronnych od Łącznicy do torów kolejowych w Żołędowie. Z mniejszym natężeniem walczono tego dnia na pozycji ryglowej, gdzie niemiecka 50 DP rozpoznawała walką stanowiska naszego 62 pp. 1 i 2 września prawie cała ludność cywilna opuściła teren gminy Dobrcz. Szosą gdańską w kierunku Bydgoszczy ciągnął się niekończący pochód uciekinierów, maruderów, oraz taborów wojskowych. Rankiem 2 września gen. Przyjałkowski, dowódca 15 DP, broniącej zachodniej części Przedmościa Bydgoskiego, wydał swojej kompani kolarzy rozkaz przejścia do rejonu dworu Kusowo celem obsadzenia przygotowanej tam głównej linii umocnień i ubezpieczenia Bydgoszczy od północy. Kolarze niezwłocznie wykonali rozkaz, grupując większość sił na kierunku szosy gdańskiej oraz wystawiając niewielkie ubezpieczenia w rejonie toru kolejowego w Makymilianowie oraz na drodze w Strzelcach Dolnych. Wieczorem 2 września sytuacja obrońców Przedmościa Bydgoskiego uległa radykalnemu pogorszeniu. Nacierające dywizje niemieckiego II Korpusu Armijnego mogły z powodzeniem przełamać słabą obronę kompanii kolarzy na północnym odcinku Przedmościa, a następnie uderzyć na Bydgoszcz. Wymusiło to zmianę dotychczasowej koncepcji obrony oraz przemieszczenie niektórych oddziałów. Nocą z 2 na 3 września 62 pp otrzymał rozkaz opuszczenia rygla i zajęcia stanowisk obronnych od Osowca do Tryszczyna. Znacznie większe siły obsadziły również umocnienia północnego odcinka Przedmościa. Główną linię obrony, od toru kolejowego w Żołędowie do jeziora Borówno zajął BON,,Bydgoszcz. Na jego prawej flance stanęły dwa bataliony 59 pp, które zamykały obszar pomiędzy szosą gdańską a Wisłą. Ruchomy dowód stanowił szwadron kawalerii dywizyjnej rozmieszczony w pobliżu stacji kolejowej Rynkowo. Pierwsza linia pozostała nie obsadzona. W tym samym czasie równie dramatyczne wydarzenia miały miejsce na wschód od Świekatowa, gdzie pierścień niemieckiego okrążenia próbowały przełamać oddziały 27 DP. Nocą z 2 na 3 września walczący na lewym skrzydle dywizji 23 pp płk. Jerzego Wroczyńskigo zdołał wyrąbać sobie przejście, po czym ponosząc olbrzymie straty rozpoczął marsz w kierunku Bydgoszczy. 3 września 1939 roku około godziny 3.15 pierwsze jego oddziały dotarły do 4 / 9
5 Trzeciewca i Włók, gdzie oficerowie nakazali nielicznej pozostałej jeszcze ludności natychmiastowe opuszczenie miejsca przyszłej bitwy. Przed świtem szosą gdańską nadeszły wykrwawione oraz niesamowicie przemęczone całonocnym marszem główne siły 23 pułku piechoty. Pułk ten, noszący zaszczytne imię im. pułkownika Leopolda Lisa-Kuli, w okresie pokojowym miał swój garnizon we Włodzimierzu Wołyńskim, na ówczesnych polskich kresach wschodnich. Bez czasu na przegrupowanie i odpoczynek żołnierze otrzymują rozkaz natychmiastowego obsadzenia umocnień na pierwszej linii w rejonie Włók. Do godziny 6.30 II batalion majora Michała Szweda, wzmocniony dwoma plutonami armat przeciwpancernych, zajął odcinek od jeziora Borówno do skrzyżowania dróg we Włókach. I batalion tegoż pułku, dowodzony przez kpt. Stefana Cybulskiego, stanął na prawym skrzydle, od Włók do Złej Wsi nad Wisłą. Znacznie uszczuplony III batalion mjr. Wiktora Sożyńskiego wycofano na tyły jako odwód. Wsparcie artyleryjskie zapewniała jedna, w dodatku niepełna, licząca 3 działa 75 mm 1. bateria 27 pal, rozmieszczona na południe od zabytkowego, drewnianego kościoła we Włókach. Sztab pułku rozlokowano w Kusowie, zaś całej dywizji na opuszczonych zabudowaniach w miejscowości Wilcze. Czaty zostały wysunięte na skraj Trzeciewca, skąd do godziny 9.00 ubezpieczały wycofujące się ciągle szosą gdańską własne tabory i drobne oddziały. Maszerując tą drogą do walczących zdążył jeszcze około godziny 8.00 dołączyć niepełny I batalion 24 pp, który po odpoczynku we Włókach cofnięto jako odwód do miejscowości Wilcze.Od godziny 7.00 rano pozycje polskie zaczęły sondować niemieckie oddziały rozpoznawcze ze składu 3 DP. Około godziny 9.00 do natarcia ruszyły większe siły wroga, posuwające się wzdłuż szosy gdańskiej oraz drogi z Koronowa, koncentrując swoje uderzenie na węźle drogowym we Włókach. Wsparcie artyleryjskie zapewniała Niemcom silna artyleria, około 5-6 baterii, prowadząca skoncentrowany ogień z rejonu Sienno Dobrcz. Wspierająca obronę własna bateria została o godzinie 11.00, po oddaniu około 40 strzałów rozbita, ten sam los spotkał również 2 działa pułkowe. Atak ten zostaje odparty. Kolejną, równie nieudaną próbę nieprzyjaciel przeprowadził w godzinach popołudniowych. Po godzinie na całym odcinku Niemcy ruszyli ponownie do przodu, wspierani niezwykle silnym ogniem artylerii. Od strony Koronowa zaatakowały dodatkowo 4 lekkie czołgi, z którymi walkę podjęły działa przeciwpancerne z plutonu ppor. Władysława Kałwy. W toku walki ppor. Kałwa własnoręcznie prowadził ogień z działka 37 mm, niszcząc dwa pojazdy. Chwilę później został on trafiony w pierś serią z broni maszynowej wystrzeloną przez kolejny czołg. Umiera, ofiarnie przeniesiony przez kolegów i telegrafistów do piwnicy pobliskiego domu. Wołynianie z 23 pułku dzielnie trwali na stanowiskach, chwilami walcząc nawet na bagnety z wdzierającymi się Niemcami. W starciach tych żołnierz polski zawsze wykazywał swoją wyższość. Pole bitwy we Włókach stan obecny. Po lewej stronie cmentarz wojenny z pomnikiem, w centrum stacja benzynowa, po prawej zabudowania, gdzie zmarł ppor. Kałwa. I ten atak zostaje odparty, choć straty po stronie polskiej są duże. W ogniu walki starano się wywozić wozami konnymi poległych i rannych na tyły. Około godziny Niemcy zmienili kierunek ataku. Nie mogąc przełamać frontalnie polskich pozycji, zaatakowali słabo zabezpieczony przesmyk jezierny w miejscowości Borówno. Po odrzuceniu broniącej się tu 5 / 9
6 polskiej drużyny wyszli na tyły 23 pp, ostrzeliwując ich nieosłonięte skrzydła. Wobec groźby całkowitego odcięcia, sztab pułku wydaje około godziny rozkaz odwrotu w kierunku Bydgoszczy. Nie naciskany I batalion sprawnie oderwał się od nieprzyjaciela i pomaszerował na Fordon. II batalion, broniący skrzyżowania we Włókach, ostrzeliwany przez Niemców z trzech stron znalazł się w niezwykle ciężkim położeniu. Prawdopodobnie dlatego jeden z żołnierzy, bezimienny bohater kampanii wrześniowej, wspiął się na drzewo i prowadził stamtąd ogień z broni maszynowej do podchodzących Niemców. Dało to czas jego kolegom na oderwanie się od nieprzyjaciela i dołączenie do oddziałów pułku. Nie wiemy kim był ten żołnierz i dlaczego zdecydował się na świadomą ofiarę z własnego życia. Nie wiemy nawet z którego drzewa prowadził ogień część świadków mówi o drzewie przy szosie gdańskiej, około 200 m na północ od dzisiejszego pomnika, inni wskazują na drzewo przy drodze do Koronowa. Bezimienny bohater z Włók. Kim był żołnierz, który poświęcił swoje życie za kolegów? Pomimo najwyższego poświęcenia oraz ofiary życia samotnego bohatera z Włók, straty II batalionu w ludziach i sprzęcie były bardzo wysokie. Do rana następnego dnia zebrało się w Łęgnowie tylko 164 żołnierzy, z 11 karabinami maszynowymi i 1 moździerzem. Straty całego pułku wyniosły około 90 zabitych i 300 rannych. Poległych pogrzebano w miejscu śmierci, najczęściej w zajmowanych przez nich okopach. Według świadków, żołnierzy pogrzebano bardzo płytko, tak że niemieccy rolnicy prowadzący na tym obszarze działalność rolniczą często wyorywali rozszarpywane fragmenty ich ciał. Niemieckich poległych pogrzebano również w miejscu walk, na niewielkim cmentarzyku przy skrzyżowaniu we Włókach. Miało się tu znajdować około 10 grobów oraz drewniany krzyż. Tuż obok tego miejsca, a być może i na tym miejscu, stoi obecnie stacja benzynowa. Tego samego dnia, 3 września 1939 roku, mimo kilku ataków w rejonie Kruszyn Osowiec Tryszczyn, Niemcy nigdzie nie przełamali pozycji polskiej 15 DP. Nienaruszona była również główna linia obrony w rejonie Aleksandrowo Gądecz. Niestety, na skutek ogólnej sytuacji strategicznej, obrońcy Przedmościa wieczorem 3 września otrzymali rozkaz odwrotu w kierunku Bydgoszczy. Po zakończeniu wojny w miejscu bitwy we Włókach przeprowadzono prace ekshumacyjne. 25 kwietnia 1947 roku z 10 masowych grobów zlokalizowanych po obu stronach szosy gdańskiej wydobyto łącznie zwłoki 44 żołnierzy 23 pułku piechoty, z czego na podstawie nieśmiertelników oraz napisów na krzyżach zidentyfikowano 12. Byli to: Wacław Ziemlicki (ur. we Włodzimierzu), Józef Matej (ur. w Zamościu), Władysław Mejchrowicz (ur. w Horochowie), Piotr Grynkiewicz (ur. w Łumińcu), Michał Jaremczuk, st. strzelec Jan Chrzanowski, kapral Pech Ritor, strzelec Władysław Dziubak, strzelec Tomasz Zduniak, strzelec Sobota, strzelec Antoni Burdziel oraz 6 / 9
7 plutonowy Józef Mackiewicz. Wszystkich poległych, wraz ze szczątkami 7 polskich żołnierzy poległych w styczniu 1945 roku w pobliskiej wsi Karczemka, pochowano przy obecnym pomniku, który uroczyście odsłonięto 21 września 1947 roku. Pierwotna symbolika pomnika była jasna i czytelna dla wszystkich: na wysokim cokole dumnie stał żołnierz odziany w mundur z okresu kampanii wrześniowej, dzierżąc w dłoni wieniec laurowy, w drugiej zaś sztandar z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej. Umieszczona u dołu tablica głosiła:,,bohaterom walk o niepodległość w latach Wdzięczni rodacy gm. Dobrcz w czerwcu 1947 roku. Nad tablicą umieszczony był krzyż, na którym wznosił się biały orzeł. Niestety, pierwotna symbolika pomnika została celowo zmieniona podczas remontu, prowadzonego przez Gminę Dobrcz w latach 70. ubiegłego wieku. Usunięto wówczas kamienny krzyż, który pełnił dwie niezmiernie ważne funkcje, a mianowicie symbolicznego, pośmiertnego odznaczenia dla poległych tu żołnierzy (stylizowany krzyż walecznych), jak również symbolu wiary, ustawionego na cmentarzu wojennym. Po latach, staraniem miejscowych rolników, w zastępstwie usuniętego kamiennego krzyża, obok pomnika ustawiono prosty drewniany krzyż, poświęcony podczas uroczystej mszy św. 3 września 1989 roku. Od 2006 roku trwają starania o przywrócenie krzyża na pomniku. Tak jak onegdaj, ich inicjatorami są miejscowi rolnicy, aktywnie wspierani przez lokalne stowarzyszenia samorządowe. Wszystkie dotychczasowe starania i apele były jednak nieskuteczne, bowiem zadeklarowanym przeciwnikiem powrotu krzyża był (i jest do tej pory) wójt gminy Dobrcz. Sytuacja uległa zmianie dopiero w maju 2009 roku, kiedy to Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa odgórnie nakazała gminie wydanie zgody na odtworzenie krzyża. Nowy, kamienny krzyż, został już ufundowany przez Stowarzyszenie Sołtysów Województwa Kujawsko - Pomorskiego oraz Towarzystwo,,Rolnictwo Turystyka. Nawiązuje on do odznaki pamiątkowej 23 pp 27 DP, którego żołnierze 3 września 1939 roku złożyli we Włókach tak wielką daninę krwi. Zatwierdzona w 1933 roku odznaka pułkowa miała kształt krzyża równoramiennego, kawaleryjskiego. W centrum umieszczono okrągły medalion z podobizną płk. Leopolda Lisa-Kuli z wieńcem laurowym wokół. Na górnym ramieniu cyfra pułkowa,,23, pod małym ukoronowanym orzełkiem. Ramie dolne z tarczą herbową, na której herb Włodzimierza Wołyńskiego zwieńczony,,coroną muralis. Ze względu na znaczne koszty wykonania tak skomplikowanego wzoru, zachowano jedynie zewnętrzny obrys oryginalnego krzyża, z gładką płaszczyzną awersu. Wymiary krzyża odtworzono na podstawie analizy zachowanych źródeł ikonograficznych. 7 / 9
8 Wykonany w tej formie krzyż będzie spełniał trzy ważne funkcje: 1. Będzie symbolem wiary, ustawionym na cmentarzu wojennym 2. Będzie pośmiertnym, symbolicznym odznaczeniem dla poległych tu żołnierzy 3. Będzie pięknym nawiązaniem do tradycji walczącego tu 23 Pułku Piechoty Uroczyste odsłonięcie krzyża na pomniku we Włókach nastąpi 3 września 2009 roku, w 70. rocznicę krwawej bitwy z 1939 roku. Krzyż wróci na swoje miejsce, i niech pozostanie tam już na zawsze. Bo Ojczyzna, to także pamięć i groby... Przejeżdżając obok pomnika we Włókach, zatrzymajmy się choć na chwilę i oddajmy hołd spoczywającym tu żołnierzom 23 pułku piechoty. Żołnierzom, z jakże odległego od nas Wołynia. P.S. Latem 2006 roku, dzięki pomocy moich przyjaciół: Sławomira Bretta, Romana Graula, Marka Holaka i Mirosława Krzemińskiego oraz wsparciu Pomorskiego Muzeum Wojskowego w Bydgoszczy powstał film dokumentalny,,bój we Włókach. Tu, gdzie walczyli Wołynianie. 2 września tego roku został on wyświetlony przy pomniku Żołnierza Polskiego we Włókach, w trakcie widowisko historycznego w konwencji,,światło i dźwięk. Zgromadziło ono kilkuset widzów, z których wielu po raz pierwszy dowiedziało się, co wydarzyło się w tym miejscu 3 września 1939 roku. Rok wcześniej jakiś s...syn z wykrywaczem metali odnalazł pod jednym z drzew nieśmiertelnik owego bohaterskiego żołnierza 23 pp. Rzecz jasna nieśmiertelnik jest już bezpowrotnie stracony... 8 / 9
9 Robert Grochowski Źródło: e,268.html 9 / 9
Historia mojej małej Ojczyzny. Wspomnienie o żołnierzu 23 Pułku Piechoty im. płk. Leopolda Lisa- Kuli
Nasze życie jest jak wielkie jezioro wolno wypełniające się strumieniem lat. W miarę, jak woda się podnosi, ślady przeszłości znikają pod nią jeden za drugim. Ale wspomnienia zawsze będą wychylać głowę,
Bardziej szczegółowoTEST HISTORYCZNY 7 DYWIZJA PIECHOTY. 1. W skład której armii wchodziła 7 Dywizja Piechoty we wrześniu 1939 roku? (0-1 pkt)
TEST HISTORYCZNY 7 DYWIZJA PIECHOTY 1. W skład której armii wchodziła 7 Dywizja Piechoty we wrześniu 1939 roku? (0-1 pkt) a) Armii Łódź b) Armii Kraków c) Armii Karpaty d) Armii Prusy 2. Kto dowodził 7
Bardziej szczegółowoMIASTO GARNIZONÓW
1920 1939 MIASTO GARNIZONÓW 18. PUŁK UŁANÓW POMORSKICH 64 i 65 PUŁK PIECHOTY 16 PUŁK ARTYLERII LEKKIEJ, Do 1927 r. WYŻSZA SZKOŁA LOTNICZA (PRZENIESIONA POTEM DO DĘBLINA ] Od 1928 r. - LOTNICZA SZKOŁA STRZELANIA
Bardziej szczegółowo26 Pułk Artylerii Lekkiej im. Króla Władysława IV
26 Pułk Artylerii Lekkiej im. Króla Władysława IV Początki 26. pułku artylerii lekkiej sięgają utworzenia tego pułku, jako 26. pułku artylerii polowej w którego składzie były trzy baterie artyleryjskie
Bardziej szczegółowoMonte Cassino to szczyt wysokości 516m położony w skalistych masywach górskich środkowych Włoch, panujący nad doliną Liri i drogą Neapol-Rzym, na
MONTE CASSINO 1944 Monte Cassino to szczyt wysokości 516m położony w skalistych masywach górskich środkowych Włoch, panujący nad doliną Liri i drogą Neapol-Rzym, na którym wznosi się stare Opactwo Benedyktynów.
Bardziej szczegółowoGimnazjum w Pleśnej im. Bohaterów Bitwy pod Łowczówkiem DLACZEGO BOHATERÓW BITWY POD ŁOWCZÓWKIEM?
DLACZEGO BOHATERÓW BITWY POD ŁOWCZÓWKIEM? LATA 2001 2004 DZIAŁANIA WYCHOWAWCZE PRZED NADANIEM IMIENIA SZKOLE SPOTKANIA POKOLEŃ CZY OCALIMY NASZ PATRIOTYZM? PROGRAMY ARTYSTYCZNE NA UROCZYSTOŚCI ŚRODOWISKOWE
Bardziej szczegółowoREMBERTÓW W CZASIE BITWY WARSZAWSKIEJ W ŚWIETLE DOKUMENTÓW CAW
Grzegorz Socik REMBERTÓW W CZASIE BITWY WARSZAWSKIEJ W ŚWIETLE DOKUMENTÓW CAW Odradzające się Wojsko Polskie już od pierwszych chwil swego istnienia musiało toczyć walki w obronie państwa, które dopiero
Bardziej szczegółowo4 września 1939 (poniedziałe k)
Wojna obronna 1939 https://1wrzesnia39.pl/39p/kalendarium-1/8872,4-wrzesnia-1939-poniedzialek.html 2019-09-26, 13:11 4 września 1939 (poniedziałe k) Wydarzenia Mordy na ludności cywilnej Częstochowy i
Bardziej szczegółowoKłuszyn Armią dowodził hetman polny koronny Stanisław Żółkiewski.
1 4 lipca 1610 r. wojska polskie pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego pokonały wielokrotnie silniejsze oddziały moskiewsko-szwedzkie. Miejscem victorii była wieś Kłuszyn, położona ok. 150 km na zachód
Bardziej szczegółowoPO M N IK I ŚW IA D K A M I H ISTO R II
PO M N IK I ŚW IA D K A M I H ISTO R II Krężnica Jara, jak tysiące innych miejscowości, ma swoje dowody tragicznej historii. Do nich należą krzyże, pomniki i groby poległych w walce o wolność Ojczyzny.
Bardziej szczegółowoDziennik bojowy 14. Pułku Strzeleckiego 72. Dywizji Strzeleckiej
UWAGA! Zachowano oryginalną stylistykę z dziennika bojowego. Źródło: Pamięć Narodu. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej. Tłumaczenie: Maciej Krzysik Nysa 1945-2015. Dziennik bojowy 14. Pułku Strzeleckiego
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXV//18 RADY MIEJSKIEJ W LIPSKU. z dnia 28 marca 2018 r.
Projekt z dnia 22 marca 2018 r. Zatwierdzony przez... UCHWAŁA NR XXV//18 RADY MIEJSKIEJ W LIPSKU w sprawie wzniesienia pomnika w formie kamienia pamiątkowego upamiętniającego pchor. Stanisława Żłobikowskiego
Bardziej szczegółowoOd początku okupacji przygotowywano się do wybuchu powstania Zdawano sobie sprawę z planów Stalina dotyczących Polski 27 października 1943 r. gen.
Od początku okupacji przygotowywano się do wybuchu powstania Zdawano sobie sprawę z planów Stalina dotyczących Polski 27 października 1943 r. gen. Sosnkowski wydaje rozkaz o rozpoczęciu przygotowań do
Bardziej szczegółowoKarpacki Oddział Straży Granicznej
Karpacki Oddział Straży Granicznej Źródło: http://www.karpacki.strazgraniczna.pl/ko/komenda/izba-tradycji/17648,izba-tradycji.html Wygenerowano: Czwartek, 19 października 2017, 23:53 Izba Tradycji Autor:
Bardziej szczegółowoWalki o wzgórze Jabłoniec 1914 piknik i inscenizacja. Część II. Wpisał Administrator Niedziela, 25. Maj :57
Kulminacyjnym punktem niedzielnego spotkani była inscenizacja historyczna pt. Wzgórze Jabłoniec 1914. Zatrzymać rosyjski walec parowy. Scenariusz widowiska przygotowany przez Roberta Kowalskiego, nawiązywał
Bardziej szczegółowoPOWSTANIE WARSZAWSKIE
POWSTANIE WARSZAWSKIE Powstanie Warszawskie było największą akcją zbrojną w okupowanej przez Niemców Europie, zorganizowaną przez Armię Krajową w ramach akcji BURZA. Planowane na kilka dni, trwało ponad
Bardziej szczegółowoMiejsca walk powstańczych tablicami pamięci znaczone
Miejsca walk powstańczych tablicami pamięci znaczone * ul. Belwederska róg Promenady w dniach od 15 sierpnia do 22 września 1944 r. walczyła tutaj kompania O2 Pułku AK Baszta broniąca dostępu do Dolnego
Bardziej szczegółowoProjekt Edukacyjny Gimnazjum Specjalne w Warlubiu. Kto ty jesteś Polak mały
Projekt Edukacyjny Gimnazjum Specjalne w Warlubiu Kto ty jesteś Polak mały Miejsca Pamięci Narodowej w okolicach Warlubia WARLUBIE- CMENTARZ PARAFIALNY mogiła żołnierzy W mogile pochowano 37 nieznanych
Bardziej szczegółowoHISTORIA I TRADYCJE. Zgodnie z Decyzją Nr 154/MON Ministra Obrony Narodowejz dnia 19 listopada 2018 r. Pułk przejął:
HISTORIA HISTORIA I TRADYCJE Na podstawie Decyzji Nr Z- 2 /Org./P1 Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 stycznia 2017 r. oraz Decyzji Nr Z-17/Org./P1 Ministra Obrony Narodowej z dnia 6 marca 2017 r. w sprawie
Bardziej szczegółowoKoncepcja merytoryczna i wstęp Witold Rawski. Rysunki Roman Gajewski. Redakcja techniczna i skład Bożena Tomaszczuk
ODSIECZ LWOWA W 1918 roku WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ 2014 Koncepcja merytoryczna i wstęp Witold Rawski Rysunki Roman Gajewski Redakcja techniczna i skład Bożena Tomaszczuk Copyright by Wojskowe
Bardziej szczegółowoBitwa o Bochnię 5 września 2009 r.
Bitwa o Bochnię 5 września 2009 r. WSTĘP Mamy przyjemność przedstawić wydarzenie plenerowe, będące rekonstrukcją bitwy o miasto, która miała miejsce we wrześniu 1939 roku. PoniŜej znajdziecie Państwo informacje
Bardziej szczegółowoDowódcy Kawaleryjscy
Zbigniew Dymitr Dunin-Wąsowicz ur. 14 października 1882 w Brzeżanach, poległ 13 czerwca 1915 prowadząc szarżę pod Rokitną) polski dowódca wojskowy, rotmistrz Legionów Polskich. Po ukończeniu korpusu kadetów
Bardziej szczegółowo65. rocznica triumfu pancerniaków gen. Maczka pod Falaise
Źródło: http://www.bbn.gov.pl/pl/wydarzenia/1825,65-rocznica-triumfu-pancerniakow-gen-maczka-pod-falaise.html Wygenerowano: Poniedziałek, 19 września 2016, 04:35 65. rocznica triumfu pancerniaków gen.
Bardziej szczegółowoPomniki i tablice. Toruń. Zbigniew Kręcicki
Zbigniew Kręcicki Pomniki i tablice Toruń Po lewej. Plac Rapackiego. Uroczyste odsłonięcie pomnika Marszałka nastąpiło 15 sierpnia 2000 r. w 80. rocznicę bitwy warszawskiej. Po prawej. Pierwszy, tymczasowy
Bardziej szczegółowoDECYZJA Nr 238/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 23 czerwca 2015 r.
Departament Komunikacji Społecznej Warszawa, dnia 25 czerwca 2015 r. Poz. 184 DECYZJA Nr 238/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 23 czerwca 2015 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej Oddziału
Bardziej szczegółowo6 POMORSKA DYWIZJA PIECHOTY
6 POMORSKA DYWIZJA PIECHOTY PATRON SZKOŁY Rok 1944 przyniósł istotne zmiany na arenie politycznej. Za sprawą największej operacji desantowej w Normandii państwa sprzymierzone zdołały utworzyć drugi front
Bardziej szczegółowoSztandar znajduje się na stałe w jednostce wojskowej a w czasie walki w rejonie działań bojowych jednostki. Powinien być przechowywany w miejscu
Sztandar Na wniosek Ministra Obrony Narodowej Pana Stanisława Dobrzańskiego w dniu 13 października 1997 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Pan Aleksander Kwaśniewski nadał Pułkowi Ochrony sztandar,
Bardziej szczegółowoŚladami Braci Dudzińskich.
Śladami Braci Dudzińskich. Od pewnego czasu zbieram materiały do biografii Braci Dudzińskich: Jana rocznik 1893r, legionisty 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich, podporucznika, komendanta 10 kompanii III
Bardziej szczegółowoOPIS. działań bojowych 120. SGKD 1. w okresie od do
Źródło: Pamięć Narodu. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej. Tłumaczenie: Maciej Krzysik Nysa 1945-2015. Zachowano oryginalną stylistykę. Tajne OPIS działań bojowych 120. SGKD 1 w okresie od 23.03.1945
Bardziej szczegółowo98. rocznica bitwy pod Zadwórzem uroczystości ku czci bohaterów 18 sierpnia 2018
Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/aktualnosci/6370,98-rocznica-bitwy-pod-zadworzem-uroczystosci-ku-czci-bohater ow-18-sierpnia-2018.html 2019-05-15, 20:41 Zadwórzem uroczystości ku czci bohaterów
Bardziej szczegółowoKwatera Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych (OKW)?Mauerwald? Mamerki k/węgorzewa
?Mauerwald? Mamerki k/węgorzewa Kwatera została wybudowana w odległości 18km na wschód od kwatery Hitlera, w lesie, w miejscowości Mamerki nad Kanałem Mazurskim. Dopłynąć najłatwiej z jez. Mamry, na wysokości
Bardziej szczegółowoTradycje HISTORIA. Strona 1
Tradycje HISTORIA 11. Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej swój rodowód wywodzi od 11. Dywizji Piechoty III Armii Wojska Polskiego formowanej dwukrotnie. Po raz pierwszy, w październiku 1944 r. na Ziemi
Bardziej szczegółowoPunkt 12 W tym domu mieszkał i został aresztowany hm. Jan Bytnar ps. Rudy bohater Szarych Szeregów uwolniony z rąk Gestapo 26.III 1943 r.
Grupa I Punkt 23 Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność Ojczyzny. W tym miejscu 2 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali i spalili 40 Polaków. Tablica ta znajduje się na budynku parafii św.
Bardziej szczegółowoRADIOTELEGRAFISTA 39 ROKU
Emil SUSKA RADIOTELEGRAFISTA 39 ROKU Światowy Związek Polskich Żołnierzy Łączności jest stowarzyszeniem kombatantów i żołnierzy Korpusu Osobowego Łączności i Informatyki Wojska Polskiego, integrującym
Bardziej szczegółowoDECYZJA Nr 143/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 18 kwietnia 2011 r.
Departament Wychowania i Promocji Obronności 119 DECYZJA Nr 143/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 18 kwietnia 2011 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej 3. batalionu zmechanizowanego w Zamościu
Bardziej szczegółowoNadbużański Oddział Straży Granicznej
Nadbużański Oddział Straży Granicznej http://www.nadbuzanski.strazgraniczna.pl/nos/aktualnosci/30113,nadanie-imienia-placowce-strazy-granicznej-w- Bialej-Podlaskiej.html 2019-04-18, 09:36 Dariusz Sienicki
Bardziej szczegółowo2014 rok Rok Pamięci Narodowej
2014 rok Rok Pamięci Narodowej I. 100 rocznica wybuchu I wojny światowej I wojna światowa konflikt zbrojny trwający od 28 lipca 1914 do 11 listopada 1918 pomiędzy ententą, tj. Wielką Brytania, Francją,
Bardziej szczegółowoDECYZJA Nr 509/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 23 grudnia 2014 r.
Departament Wychowania i Promocji Obronności Warszawa, dnia 24 grudnia 2014 r. Poz. 400 DECYZJA Nr 509/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej,
Bardziej szczegółowowszystko co nas łączy"
Generał broni Władysław Anders "Odrzućmy wszystko co nas dzieli i bierzmy wszystko co nas łączy" Generał broni Władysław Anders bohater spod Monte Casino. Władysław Anders pełnił najważniejsze funkcje
Bardziej szczegółowoDECYZJA Nr 41/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 14 lutego 2017 r.
Warszawa, dnia 15 lutego 2017 r. Poz. 38 Departament Edukacji, Kultury i Dziedzictwa DECYZJA Nr 41/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej, oznaki
Bardziej szczegółowoks. ppłk. Stanisław Zytkiewicz
ks. ppłk. Stanisław Zytkiewicz Patron Gimnazjum w Boguchwale Wykonali: Joanna Kamińska Kamila Sapa Julia Ciura Karolina Telesz Bartłomiej Kozak Kim był Stanisław Żytkiewicz? Stanisław Żytkiewicz ur. 6
Bardziej szczegółowoOddajmy hołd bohaterom
Oddajmy hołd bohaterom Od soboty, 15 sierpnia do środy, 19 sierpnia potrwają obchody 95. Rocznicy Obrony Płocka w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku oraz Dnia Wojska Polskiego. Uroczystości przygotowane
Bardziej szczegółowoArchiwum Pełne Pamięci IPN GD 536/121
Archiwum Pełne Pamięci https://archiwumpamieci.pl/app/pamietamy/11461,ipn-gd-536121.html 2019-08-28, 23:56 IPN GD 536/121 PRZEKAZUJĄCY: WŁADYSŁAW FILAR W dniu 14 listopada 2018 r. podczas sporządzania
Bardziej szczegółowoPlacówka francuska w Beni Abbes (zbiory autora)
EL MOUNGAR 2.09.1903 Francuskie panowanie w Afryce Północnej było bezdyskusyjne w XIX wieku. Jednak mimo silnej pozycji polityczno-wojskowej co kilka lat terenami przede wszystkim francuskiego Maroka wstrząsały
Bardziej szczegółowoGrupa legionistów puławskich z ówczesnym chorążym Sołtanem na czele w Puławach.Luty 1915 rok Legion Puławski
Grupa legionistów puławskich z ówczesnym chorążym Sołtanem na czele w Puławach.Luty 1915 rok Legion Puławski Z inicjatywy Romana Dmowskiego przewodniczącego Komitetu Narodowego Polskiego przy poparciu
Bardziej szczegółowoZamość Rotunda Muzeum Martyrologii Zamojszczyzny
Zamość Historia Miejsce upamiętnienia zbrodni niemieckich w dawnej działobitni twierdzy zamojskiej, zwanej Rotundą, przy ul. Męczenników Rotundy [na lewo za Bramą Szczebrzeską [ul. Szczebrzeska]. Po kampanii
Bardziej szczegółowoPLAN WSPÓŁPRACY PUŁKU OCHRONY Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI I INNYMI PARTNERAMI SPOŁECZNYMI W ROKU 2014
PUŁK OCHRONY im. gen. dyw. Bolesława Wieniawy Długoszowskiego PLAN WSPÓŁPRACY PUŁKU OCHRONY Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI I INNYMI PARTNERAMI SPOŁECZNYMI W ROKU 2014 W A R S Z A W A 201 3 1 Lp. Nazwa przedsięwzięcia
Bardziej szczegółowoNiezwyciężeni. Michał Kadrinazi Paradowski, Daniel Staberg, Rafał Szwelicki Malowanie figurek szwedzkich: Corsarii.
Niezwyciężeni Szwedzcy weterani w kampanii przeciw Danii 1657-1658 W Michał Kadrinazi Paradowski, Daniel Staberg, Rafał Szwelicki Malowanie figurek szwedzkich: Corsarii lipcu 1657 roku Dania zdecydowała
Bardziej szczegółowokampanią wrześniową,
Rozpoczęta rankiem 1 września 1939 roku bohaterska polska wojna obronna, nazywana również kampanią wrześniową, była pierwszym frontem II wojny światowej Obfitowała w dramatyczne wydarzenia, niezwykłe akty
Bardziej szczegółowoMARIAN BEŁC MIESZKANIEC WSI PAPLIN BOHATER BITWY O ANGLIĘ
MARIAN BEŁC MIESZKANIEC WSI PAPLIN BOHATER BITWY O ANGLIĘ BIOGRAFIA MARIANA BEŁCA Marian Bełc urodził się 27 stycznia 1914 r. w Paplinie, zginął 27 sierpnia 1942 r., miał 28 lat. Rodzicami jego byli Jan
Bardziej szczegółowoMONTE CASSINO Tatiana Staszczyk
MONTE CASSINO Tatiana Staszczyk JAK TO SIĘ ZACZĘŁO? Od stycznia 1944 roku Niemcy odparli trzy ataki wojsk alianckich, w których uczestniczyły oddziały amerykańskie, angielskie, francuskie, hinduskie i
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI OD TŁUMACZA PRZEDMOWA. WYKAZ SKRÓTÓW I. PRELUDIUM (MOBILIZACJA- ROSYJSKIE PLANY ATAKU - KONCENTRACJA 8. ARMII) II. PRZECIWNIK. III. BŁYSKAWICE NAD GRANICĄ IV. POTYCZKA POD STOŁUPIANAMI 17 SIERPNIA.
Bardziej szczegółowoAlbum żołnierza niemieckiego
Nr 18/2017 15 09 17 Album żołnierza niemieckiego Autor: Bogumił Rudawski (IZ) Przechowywany w zbiorach Instytutu Zachodniego album nieznanego żołnierza Wehrmachtu zawiera 76 podpisanych czarno-białych
Bardziej szczegółowoSprzęt radiotelegraficzny (radiowy) sił lądowych w okresie II Rzeczypospolitej
ppłk dr Mirosław Pakuła Sprzęt radiotelegraficzny (radiowy) sił lądowych w okresie II Rzeczypospolitej 1. Wstęp Po odzyskaniu niepodległości, organizująca się polska radiotelegrafia wojskowa otrzymała
Bardziej szczegółowoHistoria Poczty Polskiej w Gdańsku
Historia Poczty Polskiej w Gdańsku Jarosław Kisiel Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu Po zakończeniu I wojny światowej Polska odzyskała niepodległość z prawem dostępu do morza Bałtyckiego. Był to
Bardziej szczegółowoUroczystości odbędą się w Zamościu w dniach listopada 2013 r.
Uroczystości patriotyczno-religijne 70. rocznicy nadania nazwy Oddziałów Partyzanckich 9. Pułku Piechoty - Oddziałom Dywersji Bojowej Inspektoratu Zamość. Zamość, 29-30 listopada 2013 r. Światowy Związek
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKIE DNI DZIEDZICTWA 2009 W GMINIE OCHOTNICA DOLNA
Wiadomości Środa, 19 sierpnia 2009 EUROPEJSKIE DNI DZIEDZICTWA 2009 W GMINIE OCHOTNICA DOLNA EUROPEJSKIE DNI DZIEDZICTWA 2009 w GMINIE OCHOTNICA DOLNA PUNKT OPORU WIETRZNICA 1939 patronat Wójt Gminy Ochotnica
Bardziej szczegółowoOPRACOWANIA DOTYCZĄCE WOJNY POLSKO-SOWIECKIEJ W ZBIORACH CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO
Jerzy Ciesielski OPRACOWANIA DOTYCZĄCE WOJNY POLSKO-SOWIECKIEJ 1919 1920 W ZBIORACH CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO Centralne Archiwum Wojskowe gromadzi i przechowuje w zasadzie tylko akta wytworzone przez
Bardziej szczegółowoppłk dr Mirosław PAKUŁA
ppłk dr Mirosław PAKUŁA Rosyjski plan zdobycia Warszawy (kołem zaznaczono teren garnizonu Zegrze) 139 Geneza wojny owstająca w listopadzie 1918 r. Rzeczypospolita nie miała ustalonych granic. Z Rosją porewolucyjną
Bardziej szczegółowoWALKI O SIBIN. Fot.1. Kościół i cmentarz w Sibinie, początek XX wieku (archiwum Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej)
WALKI O SIBIN Piątego marca 1945 roku zaczęła pękać cienka linia niemieckiej obrony ciągnąca się około 5 kilometrów na wschód od rzeki Dziwny wzdłuż jej biegu. 7 marca 1945 około godziny 7.00 trzecia kompania
Bardziej szczegółowoHARMONOGRAM obchodów świąt państwowych i lokalnych w 2017roku
HARMONOGRAM obchodów świąt państwowych i lokalnych w 2017roku Załącznik do Zarządzenia Nr 995/2016 Burmistrza Krotoszyna z dnia 13 grudnia 2016 r. DATA NAZWA ŚWIĘTA MIEJSCE UROCZYSTOŚCI 98 ROCZNICA WYBUCHU
Bardziej szczegółowoDECYZJA Nr 336/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 18 listopada 2013 r.
Warszawa, dnia 19 listopada 2013 r. Poz. 299 Departament Wychowania i Promocji Obronności DECYZJA Nr 336/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 18 listopada 2013 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej
Bardziej szczegółowoPodlaski Oddział Straży Granicznej
Podlaski Oddział Straży Granicznej http://www.podlaski.strazgraniczna.pl/pod/aktualnosci/29928,placowka-sg-w-kuznicy-otrzymala-imie-2-pulku-strz elcow-podhalanskich.html 2019-06-06, 22:05 Placówka SG otrzymała
Bardziej szczegółowoDECYZJA Nr 67/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 6 marca 2012 r.
Warszawa, dnia 12 marca 2012 r. Poz. 94 Departament Wychowania i promocji Obronności DECYZJA Nr 67/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 6 marca 2012 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej Wojskowej
Bardziej szczegółowoDECYZJA Nr 8/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 11 stycznia 2017 r.
Warszawa, dnia 13 stycznia 2017 r. Poz. 7 Departament Edukacji, Kultury i Dziedzictwa DECYZJA Nr 8/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 11 stycznia 2017 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej oraz
Bardziej szczegółowoOBCHODY NARODOWEGO ŚWIĘTA NIEPODLEGŁOŚCI NA TERENIE GMINY MIELEC [FOTO] :16:23
OBCHODY NARODOWEGO ŚWIĘTA NIEPODLEGŁOŚCI NA TERENIE GMINY MIELEC [FOTO] 2015-11-16 11:16:23 Listopada w Polskie Narodowe Święto Niepodległości, w Chorzelowie odbyły się uroczyści gminne dla uczczenia 97
Bardziej szczegółowoFORT MOKOTOWSKI W DNIACH WRZEŚNIA 1939 ROKU
Wanda Krystyna Roman FORT MOKOTOWSKI W DNIACH 15 24 WRZEŚNIA 1939 ROKU Warszawa jako stolica Polski była jednym z najważniejszych celów operacyjnych, jakie postawiły przed swoimi armiami władze III Rzeszy.
Bardziej szczegółowoDECYZJA Nr 140/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 18 kwietnia 2011 r.
Departament Wychowania i Promocji Obronności 116 DECYZJA Nr 140/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 18 kwietnia 2011 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej, oznaki rozpoznawczej oraz proporczyka
Bardziej szczegółowoObrona lotniska. CAW, kol. 60/14
Janusz Gzyl KOLEKCJA FOTOGRAFII PRZEWRÓT MAJOWY 1926 R. Jedną z kolekcji wyodrębnionych z zasobu ikonograficznego Pracowni Zbiorów Specjalnych Centralnego Archiwum Wojskowego, jest kolekcja Nr 60 Przewrót
Bardziej szczegółowoJarosław Gołembski Użycie artylerii podczas przełamania wału Pomorskiego : wnioski i doświadczenia
Jarosław Gołembski Użycie artylerii podczas przełamania wału Pomorskiego : wnioski i doświadczenia Przegląd Historyczno-Wojskowy 14(65)/3 (245), 220-227 2013 Użycie artylerii podczas przełamania Wału Pomorskiego:
Bardziej szczegółowoBolesław Formela ps. Romiński. Poseł na sejm II RP w latach
Bolesław Formela ps. Romiński Poseł na sejm II RP w latach 1935-38 Data i miejsce narodzin: - 02 XI 1903 Miłoszewo Data i miejsce śmierci - 24 IX 1944 Tłuczewo Ukończył Państwowe Gimnazjum Klasyczne im.
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXI/261/2016 RADY MIEJSKIEJ KALISZA z dnia 31 marca 2016 r.
UCHWAŁA NR XXI/261/2016 RADY MIEJSKIEJ KALISZA z dnia 31 marca 2016 r. w sprawie nadania nazwy drogom na terenie miasta Kalisza Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
Bardziej szczegółowoGENERAŁ WŁADYSŁAW EUGENIUSZ SIKORSKI
GENERAŁ WŁADYSŁAW EUGENIUSZ SIKORSKI 20 maja 1881 roku w Tuszowie Narodowym pod Mielcem urodził się Władysław Sikorski. Był trzecim dzieckiem Emilii i Tomasza Sikorskich. Wcześniej młoda para wyprowadziła
Bardziej szczegółowo3. Wrocławska Brygada Radiotechniczna
3. Wrocławska Brygada Radiotechniczna I. Tradycje i symbolika 3. Wrocławska Brygada Radiotechniczna (3. BRt), w składzie: Dowództwo Brygady oraz podległe bataliony radiotechniczne, jest związkiem taktycznym
Bardziej szczegółowoHARMONOGRAM obchodów świąt państwowych i lokalnych w 2018 roku
HARMONOGRAM obchodów świąt państwowych i lokalnych w 2018 roku Załącznik do Zarządzenia Nr 1531/2017 Burmistrza Krotoszyna z dnia 20 grudnia 2017 r. DATA NAZWA ŚWIĘTA MIEJSCE UROCZYSTOŚCI 99 ROCZNICA WYBUCHU
Bardziej szczegółowoII Brygada Legionów Polskich
II Brygada Legionów Polskich 55. Gen. Karol Trzaska-Durski 56. Kazimierz Fabrycy ps. Konrad 57. Józef Haller 58. Zbigniew Dunin-Wąsowicz 59. Zygmunt Zieliński 60. Bolesław Roja 61. Marian Januszajtis ps.
Bardziej szczegółowoOperacja Market Garden
Operacja Market Garden Największa operacja z udziałem wojsk powietrznodesantowych podczas II wojny światowej. Odbyła się na terenie Holandii we wrześniu 1944. Operacja ta miała na celu rozdzielenie wojsk
Bardziej szczegółowoŚmierć żołnierza święta jest I łamie nakazy nienawiści Przyjaciel czy wróg, jeśli nie ominęły go rany Na jednakową miłość i cześć zasługuje
Śmierć żołnierza święta jest I łamie nakazy nienawiści Przyjaciel czy wróg, jeśli nie ominęły go rany Na jednakową miłość i cześć zasługuje Kontrofensywa Austro-Węgier. Bitwa Rudnicka 1914r. Historia I
Bardziej szczegółowoKarpacki Oddział Straży Granicznej
Karpacki Oddział Straży Granicznej http://www.karpacki.strazgraniczna.pl/ko/komenda/kierownictwo/17388,kierownictwo.html 2019-10-26, 21:43 Kierownictwo Krystian Koziołek 16.05.2016 Komendant Karpackiego
Bardziej szczegółowoOrganizacja zgrupowania armii niemieckiej WRZESIEŃ 1939:
Organizacja zgrupowania armii niemieckiej WRZESIEŃ 939:. Wybierz jednostki podstawowe. Jest to zawsze co najmniej jeden pluton strzelecki i dowództwo kompanii. 2. Wybierz wsparcie batalionowe nie więcej
Bardziej szczegółowoMINISTRA OBRONY NARODOWEJ. Warszawa, dnia 10 czerwca 2002 r. DECYZJE:
WD A W Dziennik Urzędowy DZIENNIK 1 URZĘDOWY Warszawa, dnia 10 czerwca 2002 r. Nr 9 TREŚĆ: Poz.: ZARZĄDZENIA: 82 Nr 17/MON w sprawie likwidacji Przedszkola Nr 161 w Białymstoku przy Jednostce Wojskowej
Bardziej szczegółowoPolskie Państwo podziemne Przygotowała: Katarzyna Kossakowska Klasa III A
Polskie Państwo podziemne 1939-1945 Przygotowała: Katarzyna Kossakowska Klasa III A FLAGA POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO Polskie Państwo Podziemne (w skrócie PPP) to tajne struktury Państwa Polskiego istniejące
Bardziej szczegółowoWiadomości. Limanowianie pod Monte Cassino
Wiadomości Poniedziałek, 19 maja 2014 Limanowianie pod Monte Cassino Pod Monte Cassino rozegrała się jedna z najcięższych bitew II wojny światowej. W dniach 11 19 maja 1944 roku polscy żołnierze w ramach
Bardziej szczegółowoPowstanie Warszawskie. Anna Strus 6a
Powstanie Warszawskie Anna Strus 6a Powstanie Warszawskie rozpoczęte 1 sierpnia 1944 roku wystąpienie zbrojne przeciwko okupującym Warszawę wojskom niemieckim, zorganizowane przez Armię Krajową w ramach
Bardziej szczegółowogen. Władysław Sikorski generał broni Wojska Polskiego
gen. Władysław Sikorski generał broni Wojska Polskiego Władysław Eugeniusz Sikorski ur. 20 maja 1881r. w Tuszowie Narodowym, zm. 4 lipca 1943r. na Gibraltarze, polski wojskowy i polityk, generał broni
Bardziej szczegółowoDECYZJA Nr 432/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 30 października 2015 r.
Warszawa, dnia 4 listopada 2015 r. Poz. 304 Departament Komunikacji Społecznej DECYZJA Nr 432/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 30 października 2015 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej Batalionu
Bardziej szczegółowoPLAN DZIAŁANIA STOWARZYSZENIA POLSKICH ARTYLERZYSTÓW NA 2014 r.
STOWARZYSZENIE POLSKICH ARTYLERZYSTÓW PLAN DZIAŁANIA STOWARZYSZENIA POLSKICH ARTYLERZYSTÓW NA 2014 r. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bardziej szczegółowoGMINA DLA NIEPODLEGŁEJ :00:00
GMINA DLA NIEPODLEGŁEJ 2018-06-11 23:00:00 W Książnicach uczczono 100. Rocznicę Odzyskania przez Polskę Niepodległości. Wydarzenie było również okazją do upamiętnienia porucznika Jana Hajca, legionisty
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 18 maja 2017 r. Poz. 94. DECYZJA Nr 98/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 17 maja 2017 r.
Warszawa, dnia 18 maja 2017 r. Poz. 94 Departament Edukacji, Kultury i Dziedzictwa DECYZJA Nr 98/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 17 maja 2017 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej 1. Podlaskiej
Bardziej szczegółowoRegionalna Akademia Twórczej Przedsiębiorczości ul. Piłsudskiego 2, 96-100 Skierniewice tel. 46/ 833 70 93
Regionalna Akademia Twórczej Przedsiębiorczości ul. Piłsudskiego 2, 96-100 Skierniewice tel. 46/ 833 70 93 akademia@mokskierniewice.pl Zabytkowa Willa Kozłowskich, w której mieści się Regionalna Akademia
Bardziej szczegółowoObchody Święta Wojska Polskiego i 96. rocznicy obrony Płocka [FOTO]
Obchody Święta Wojska Polskiego i 96. rocznicy obrony Płocka [FOTO] W poniedziałek, 15 sierpnia, w Płocku rozpoczęły się uroczyste obchody związane ze Świętem Wojska Polskiego oraz 96. rocznicą obrony
Bardziej szczegółowoPLAN DZIAŁANIA STOWARZYSZENIA POLSKICH ARTYLERZYSTÓW NA 2015 r.
STOWARZYSZENIE POLSKICH ARTYLERZYSTÓW PLAN DZIAŁANIA STOWARZYSZENIA POLSKICH ARTYLERZYSTÓW NA 2015 r. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bardziej szczegółowoPLAN WSPÓŁPRACY BATALIONU REPREZENTACYJNEGO WOJSKA POLSKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI I INNYMI PARTNERAMI SPOŁECZNYMI NA 2012 ROK
PLAN WSPÓŁPRACY BATALIONU REPREZENTACYJNEGO WOJSKA POLSKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI I INNYMI PARTNERAMI SPOŁECZNYMI NA 2012 ROK Szczegółowy zakres oczekiwanej 1. 2. 3. 4. Uroczyste obchody 50 lecia
Bardziej szczegółowoNadwiślański Oddział Straży Granicznej
Nadwiślański Oddział Straży Granicznej Źródło: http://www.nadwislanski.strazgraniczna.pl/wis/aktualnosci/24195,inauguracja-wystawy-pt-powstanie-warszawskie -w-medalierstwie.html Wygenerowano: Środa, 1
Bardziej szczegółowoOrganizatorzy Międzyszkolnego Konkursu Historycznego Wrzesień 1939 roku bez tajemnic, zwanego dalej Konkursem:
REGULAMIN MIĘDZYSZKOLNEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO WRZESIEŃ 1939 ROKU BEZ TAJEMNIC I. Zasady ogólne: Organizatorzy Międzyszkolnego Konkursu Historycznego Wrzesień 1939 roku bez tajemnic, zwanego dalej Konkursem:
Bardziej szczegółowoI Brygada Legionów Polskich
I Brygada Legionów Polskich 1. Józef Piłsudski 2. Tadeusz Kasprzycki ps. Zbigniew 3. Kazimierz Piątek ps. Herwin 4. Albin Fleszar ps. Satyr 5. Kazimierz Bojarski ps. Kuba 6. Mieczysław Dąbkowski 7. Aleksander
Bardziej szczegółowoInstytut Pamięci Narodowej
Instytut Pamięci Narodowej Źródło: http://ipn.gov.pl/pl/publikacje/ksiazki/13358,polskie-drogi-przez-szwajcarie-losy-zolnierzy-2-dywizji-strzelcow-pieszych -19401.html Wygenerowano: Wtorek, 27 grudnia
Bardziej szczegółowoBARCZEWO BUDUJE - NOWE CZYLI LEPSZE
NR7 (248) lipiec-sierpień 2014 BARCZEWSKIE WYDARZENIA OPINIE INFORMACJE WYWIADY BARCZEWO BUDUJE - NOWE CZYLI LEPSZE We wtorek, 5 sierpnia oddano do użytku nowe mieszkania socjalne oraz oficjalnie przekazano
Bardziej szczegółowoDECYZJA Nr 103/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ
Departament Wychowania i Promocji Obronności Warszawa, dnia 12 kwietnia 2013 r. Poz. 108 DECYZJA Nr 103/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 10 kwietnia 2013 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej,
Bardziej szczegółowo