Publicznoprawna ochrona informacji

Transkrypt

1 Akademia Prawa Tomasz Szewc Publicznoprawna ochrona informacji Wydawnictwo C. H. Beck

2 Akademia Prawa Publicznoprawna ochrona informacji

3 W sprzeda y: M. Ahlt, M. Szpunar PRAWO EUROPEJSKIE, wyd. 4 Podrêczniki Prawnicze M. Kenig-Witkowska (red.), R. Ostrihansky, A. azowski PRAWO INSTYTUCJONALNE UE, wyd. 3 Podrêczniki Prawnicze P. Filipek, B. KuŸniak PRAWO MIÊDZYNARODOWE PUBLICZNE. TESTY. KAZUSY. TABLICE, wyd. 3 Repetytoria C. H. Beck E. Ca³a-Wacinkiewicz PODSTAWY SYSTEMU PRAWA MIÊDZYNARODOWEGO. PYTANIA. TESTY. TABLICE Repetytoria C. H. Beck M. Herdegen PRAWO EUROPEJSKIE, wyd. 2 Akademia Prawa

4 Publicznoprawna ochrona informacji Dr Tomasz Szewc Wydawnictwo C. H. Beck Warszawa 2007

5 Redakcja: Aneta Flisek Recenzja: Prof. dr hab. Gra yna Szpor Wydawnictwo C. H. Beck 2007 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C. H. Beck Drukarnia: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa ISBN

6 Spis treści s. Nb Wstęp Wykaz skrótów IX XI Bibliografia XV Część pierwsza. Ochrona danych osobowych Rozdział 1. Powstanie obowiązku ochrony danych osobowych Wprowadzenie Dane osobowe Przetwarzanie danych osobowych Podmioty zobowiązane do przestrzegania ustawy I. Wprowadzenie II. Administrator danych III. Zleceniobiorca IV. Przedstawiciel administratora danych z siedzibą lub miejscem zamieszkania w państwie trzecim V. Osoba upoważniona do przetwarzania danych Ograniczenia i wyłączenia stosowania ustawy I. Zbiory doraźne II. Działalność dziennikarska, literacka lub artystyczna III. Cel osobisty lub domowy Normy kolizyjne Rozdział 2. Zasady przetwarzania danych osobowych Szczególna staranność Związanie celem Rozdział 3. Ogólne przesłanki legalności przetwarzania danych zwykłych Wprowadzenie Usunięcie danych

7 Spis treści s. Nb 11. Zgoda osoby, której dane dotyczą Ochrona żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą Realizacja uprawnienia lub spełnienie obowiązku Podjęcie działań przed zawarciem umowy Wykonanie umowy Dobro publiczne Usprawiedliwione cele Rozdział 4. Ogólne przesłanki legalności przetwarzania danych wrażliwych Usunięcie danych albo pisemna zgoda Szczególny przepis ustawowy Ochrona żywotnych interesów osoby fizycznej Wykonanie zadań statutowych organizacji niezarobkowej Dochodzenie praw przed sądem Zatrudnienie Ochrona stanu zdrowia Dane ujawnione Badania naukowe Wykonanie orzeczenia Rozdział 5. Szczególne przesłanki legalności przetwarzania danych Zbieranie I. Wprowadzenie II. Zbieranie bezpośrednie III. Zbieranie pośrednie Podejmowanie automatycznych rozstrzygnięć Numerowanie Udostępnianie danych I. Wprowadzenie II. Udostępnianie danych w celu innym niż włączenie do zbioru III. Udostępnianie danych w celu włączenia do zbioru IV. Odmowa Zlecenie przetwarzania Przekazywanie do państwa trzeciego I. Wprowadzenie II. Przesłanki III. Safe harbour Rozdział 6. Zabezpieczenie danych osobowych Wprowadzenie Dobór zabezpieczeń Środki zabezpieczeń System informatyczny Rozdział 7. Prawa osoby, której dane dotyczą Wprowadzenie Uprawnienia informacyjne Uprawnienia korekcyjne Uprawnienia zakazowe Rozdział 8. Organ ochrony danych osobowych Powołanie i wygaśnięcie kadencji VI

8 Spis treści s. Nb 43. Zadania Postępowanie kontrolne Wydawanie decyzji Rejestracja zbiorów danych i wydawanie zaświadczeń I. Funkcje II. Wyłączenia III. Procedura IV. Wykreślenie zbioru z rejestru V. Jawność rejestru Rozdział 9. Odpowiedzialność za naruszenie ustawy o ochronie danych osobowych Wprowadzenie Nielegalne przetwarzanie Naruszenie zasady związania celem Udostępnienie osobom nieuprawnionym Naruszenie zasad zabezpieczenia Niezgłoszenie zbioru do rejestru Niewykonanie obowiązku informacyjnego Część druga. Ochrona informacji niejawnych Rozdział 1. Pojęcie i rodzaje informacji niejawnych Podstawy prawne Informacja niejawna Tajemnica państwowa i służbowa Klauzule tajności Klasyfikowanie Rozdział 2. Organizacja ochrony informacji niejawnych Wprowadzenie Kierownik jednostki organizacyjnej Pełnomocnik ochrony Zastępca pełnomocnika ochrony Pracownicy pionu ochrony Pracownicy kancelarii tajnej Służby ochrony państwa I. Wprowadzenie II. Właściwość III. Kontrola Rozdział 3. Dostęp do informacji niejawnych Wprowadzenie Tryb podstawowy I. Wymagania II. Krytyka zasad dostępu do tajemnic służbowych III. Szkolenie w zakresie ochrony informacji niejawnych Zgoda Z mocy prawa Nieuprawniony dostęp Skutki dostępu do informacji niejawnych VII

9 Spis treści s. Nb Rozdział 4. Postępowanie sprawdzające Przedmiot Rodzaje Podmioty postępowania I. Organ prowadzący postępowanie II. Osoba uprawniona do obsady stanowiska lub zlecenia pracy III. Wykonawca zadania zleconego związanego z dostępem do tajemnic służbowych IV. Osoba sprawdzana Zasady postępowania sprawdzającego Postępowanie w pierwszej instancji I. Wszczęcie II. Wyłączenie pracownika III. Okoliczności wyjaśniane IV. Podejmowane działania V. Zawieszenie i umorzenie VI. Orzekanie VII. Czynności materialno-techniczne postępowania Postępowanie odwoławcze I. Podstawy odwołania II. Czynności III. Orzekanie Sądowa kontrola postępowań sprawdzających Stwierdzenie nieważności decyzji wydanej w postępowaniu sprawdzającym Przechowywanie i udostępnianie akt zakończonych postępowań Skutki decyzji wydanych w postępowaniu sprawdzającym I. Poświadczenie bezpieczeństwa II. Odmowa wydania lub cofnięcie poświadczenia bezpieczeństwa III. Skutek ewidencyjny Rozdział 5. Zabezpieczenie informacji niejawnych Środki ochrony fizycznej Kancelarie tajne Obieg dokumentów Przesyłanie materiałów Bezpieczeństwo teleinformatyczne I. Wymagania podstawowe II. Formalizacja zasad bezpieczeństwa teleinformatycznego III. Akredytacja i certyfikacja IV. Wyspecjalizowany personel Rozdział 6. Bezpieczeństwo przemysłowe Wprowadzenie Przebieg postępowania Świadectwo bezpieczeństwa przemysłowego Skutki powierzenia zadania związanego z dostępem do informacji niejawnych Odmowa wydania lub cofnięcie świadectwa bezpieczeństwa przemysłowego Indeks rzeczowy VIII

10 Wstęp Polski ustawodawca zdecydował się nadać ochronie informacji o osobie charakter publicznoprawny. Instrumenty prawa prywatnego były bowiem niewystarczające w obliczu rozwoju środków automatycznego przetwarzania informacji i rosnącej liczby danych gromadzonych przez podmioty publiczne i prywatne. 1 Ułomne okazało się zwłaszcza ich prewencyjne działanie. 2 Ustała naturalna ochrona w postaci technicznych granic możliwości kojarzenia różnych danych dotyczących osób. 3 Z drugiej strony instrumenty te nie mogą nadmiernie ograniczać swobody przepływu informacji. 4 Stąd konieczne jest zaproponowanie rozwiązań pośrednich. Wydaje się, że obecne ustawodawstwo wymóg ten spełnia. 5 Ustawodawca zadecydował o niezależności publicznoprawnych i prywatnoprawnych środków ochrony danych osobowych. Odrzucił koncepcję uznającą dane osobowe za dobra osobiste. 6 Nie każde naruszenie zasad przetwarzania danych osobowych jest zarazem naruszeniem dóbr osobistych (i odwrotnie). 7 W niektórych jedynie przypadkach przesłanki ochrony danych osobowych i dóbr osobistych mogą się krzyżować w takim tylko zakresie, w jakim naruszenie dóbr osobistych jest jednocześnie pogwałceniem warunków przetwarzania danych osobowych. Konieczność uchwalenia OchrDanU wynika także z przyczyn ustrojowych. Konstytucja RP wymaga bowiem określenia w ustawie zasad i trybu gromadzenia oraz udostępniania informacji (art. 51 ust. 5), jako gwarancji tego aspektu prawa do prywatności, jakim jest ujawnianie informacji i kontrola ich przetwarzania 1 G. Sibiga, Postępowanie w sprawach ochrony danych osobowych, Warszawa 2003, s G. Szpor, Publicznoprawna ochrona danych osobowych, PUG 1999, Nr 12, s A. Mednis, Prawna ochrona danych osobowych, Warszawa 1995, s M. Safjan, Prawo do prywatności i ochrona danych osobowych w społeczeństwie informatycznym, PiP 2002, z. 6, s. 4 i n. 5 J. Barta, P. Fajgielski, R. Markiewicz, Ochrona danych osobowych. Komentarz, Kraków 2004, s. 52, przypis 7. 6 A. Drozd, Zakres zakazu przetwarzania danych osobowych, PiP 2003, Nr 2, s. 48 i n. 7 J. Barta, P. Fajgielski, R. Markiewicz, op. cit., s. 179 i n. IX

11 Wstęp (art. 51 ust. 1 4). 1 Zgodnie z poglądami doktryny, podmiotami tego prawa są osoby fizyczne. 2 Ponadto od r. prawo polskie powinno odpowiadać wymaganiom dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z r. (95/46/EC) w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych oraz swobodnego przepływu tych danych (Dz.U. UE L z 1995 r. Nr 281, poz. 31). Ustawa o ochronie informacji niejawnych jest natomiast skutkiem przystąpienia Polski do Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO). Spowodowało to konieczność przyjęcia zunifikowanych rozwiązań w dziedzinie wojskowości, w tym także ochrony informacji. Podstawą prawną tego obowiązku stanowi umowa między Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego o ochronie informacji, sporządzona w Brukseli r. (Dz.U. z 2000 r. Nr 64, poz. 740). 3 Ta kategoria danych jest objęta monopolem informacyjnym państwa. Na ich utajnienie zezwalają art. 31 ust. 3 i 61 ust. 3 Konstytucji RP. Znaczenie tej ustawy wykracza jednak poza zwykłe nałożenie obowiązku ochrony informacji zwanych niejawnymi. Omawiana ustawa określa również, jakie informacje uznaje za niejawne i przy pomocy jakich metod należy je chronić (w tym także komu i w jakim trybie można je udostępnić). W niniejszej książce Czytelnik znajdzie opis dwóch najważniejszych (o charakterze uniwersalnym) reżimów publicznoprawnej ochrony informacji. Nie podejmuje ona problematyki szczegółowej z kilku powodów: wystarczającego ujęcia jej w literaturze, 4 pominięcia (na ogół) środków ochrony informacji (ograniczając się do ustanowienia obowiązku ochrony) i wreszcie przekonania, że ograniczona objętość uczyni ją przystępniejszą dla odbiorcy. Praca ta jest przeznaczona dla studentów prawa, administracji, informatyki i osób zajmujących się ochroną danych osobowych lub informacji niejawnych (w szczególności administratorzy danych osobowych, administratorzy bezpieczeństwa informacji, pełnomocnicy ochrony, pracownicy pionów ochrony, funkcjonariusze służb ochrony państwa i wreszcie naukowcy podejmujący tę problematykę w swoich badaniach). Tomasz Szewc 1 J. Oniszczuk, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Kraków 2000, s Zob. też wyr. TK z r., U 3/01, OTK 1A/2002, poz. 3, pkt IV.1 uzasadnienia. 2 M. Wyrzykowski, Ochrona danych zagadnienia konstytucyjne, (w:) Ochrona danych osobowych, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 1999, s. 26 (cytat za G. Sibiga, op. cit., s. 23). 3 W kwestii genezy i historii prac nad ustawą zob. szerzej S. Hoc, Ochrona informacji niejawnych i innych tajemnic ustawowo chronionych. Wybrane zagadnienia, Opole 2006, s. 13 i n. oraz tenże, Ochrona informacji niejawnych pochodzących od organów Unii Europejskiej, NATO oraz innych państw, (w:) Ochrona informacji niejawnych i biznesowych, Materiały II Kongresu, red. M. Gajos, Katowice 2006, s. 39 i n. 4 Zob. np. wyczerpujący przegląd tajemnic prawnie chronionych w pracy: M. Taradejna, R. Taradejna, Dostęp do informacji publicznej, a prawna ochrona informacji dotyczących działalności gospodarczej, społecznej i zawodowej oraz życia prywatnego, Toruń X

12 Wykaz skrótów 1. Źródła prawa AktaOsobPracR.....rozporządzenie MPiPS z r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. Nr 62, poz. 286 ze zm.) BezpTeleinfRozp.... rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z r. w sprawie podstawowych wymagań bezpieczeństwa teleinformatycznego (Dz.U. Nr 171, poz. 1433) BezpWewnU ustawa z r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz.U. Nr 74, poz. 676 ze zm.) BORU ustawa z r. o Biurze Ochrony Rządu (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 163, poz ze zm.) CBAU ustawa z r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz.U. Nr 104, poz. 708 ze zm.) DostępInfU ustawa z r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz ze zm.) EwidIdentPodU.... ustawa z r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 269, poz ze zm.) EwidLU ustawa z r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.) IPNU ustawa z r. o Instytucie Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 ze zm.) KancTajneRozp..... rozporządzenie Rady Ministrów z r. w sprawie organizacji i funkcjonowania kancelarii tajnych (Dz.U. Nr 208, poz. 1741) KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) XI

13 Wykaz skrótów KK ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KlauzuleTajnRozp.. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z r. w sprawie sposobu oznaczania materiałów, umieszczania na nich klauzul tajności, a także zmiany nadanej klauzuli tajności (Dz.U. Nr 205, poz. 1696) KonSkarU ustawa z r. o kontroli skarbowej (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65 ze zm.) Konstytucja RP..... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) KontrOchrRozp.... rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z r. w sprawie szczegółowego trybu przygotowania i prowadzenia przez służby ochrony państwa kontroli w zakresie ochrony informacji niejawnych (Dz.U. Nr 171, poz. 1430) KP ustawa z r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) KPC ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK ustawa z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KrajSysInfU ustawa z r. o gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji kryminalnych oraz o Krajowym Systemie Informatycznym (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 216, poz ze zm.) KRKU ustawa z r. o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz.U. Nr 50, poz. 580 z zm.) NIKU ustawa z r. o Najwyższej Izbie Kontroli (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937 ze zm.) OchrDanU ustawa z r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) OchrInfU ustawa z r. o ochronie informacji niejawnych (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 196, poz ze zm.) PolU ustawa z r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 ze zm.) PostAdmU ustawa z r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.) PracSamU ustawa z r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) PrAut ustawa z r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.) PrBank ustawa z r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) PrDrogU ustawa z r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.) PrTelekom ustawa z r. Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz ze zm.) XII

14 Wykaz skrótów StrGminU ustawa z r. o strażach gminnych (Dz.U. Nr 123, poz. 779 ze zm.) StrGrU ustawa z r. o Straży Granicznej (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 234, poz ze zm.) SwDziałGospU.... ustawa z r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz ze zm.) SysUbSpołU ustawa z r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.) ŚwiadOpZdrU..... ustawa z r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. Nr 210, poz ze zm.) ŚwiadPienUbSpołU. ustawa z r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze zm.) UdInfGospU ustawa z r. o udostępnianiu informacji gospodarczych (Dz.U. Nr 50, poz. 424 ze zm.) UmowyMiędzynarU. ustawa z r. o umowach międzynarodowych (Dz.U. Nr 39, poz. 443 ze zm.) UsłDetektU ustawa z r. o usługach detektywistycznych (Dz.U. z 2002 r. Nr 12, poz. 110 ze zm.) WarTechOrgR rozporządzenie MSWiA z r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych (Dz.U. Nr 100, poz. 1024) WynPracSamR..... rozporządzenie Rady Ministrów z r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich (Dz.U. Nr 146, poz ze zm.) WynStKierPaństU.. ustawa z r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz.U. Nr 20, poz. 101 ze zm.) WywiadWojskU.... ustawa z r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz.U. Nr 104, poz. 709 ze zm.) WzZgłRejGIODOR. rozporządzenie MSWiA z r. w sprawie wzoru zgłoszenia zbioru danych do rejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych (Dz.U. Nr 100, poz. 1025) ŻWU ustawa z r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz.U. Nr 123, poz ze zm.) 2. Publikatory i czasopisma CzPKiNP Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Dz.U Dziennik Ustaw Kontrol. Państw.... Kontrola Państwowa MP Monitor Prawniczy XIII

15 Wykaz skrótów M.P Monitor Polski ODO Biuletyn ABI.. Ochrona Danych Osobowych. Biuletyn Administratorów Bezpieczeństwa Informacji Pal Palestra PiP Państwo i Prawo PiZS Praca i Zabezpieczenie Społeczne POP Przegląd Orzecznictwa Podatkowego PPE Przegląd Prawa Europejskiego PPH Przegląd Prawa Handlowego PPP Przegląd Prawa Publicznego Prok. i Praw Prokuratura i Prawo Prz. Sejm Przegląd Sejmowy PUG Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego Rzeczp Rzeczpospolita ST Samorząd Terytorialny 3. Inne skróty ABW Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego art artykuł AW Agencja Wywiadu ETS Europejski Trybunał Sprawiedliwości GIODO Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych m.in między innymi n następny NATO Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego Nb Numer brzegowy NIK Najwyższa Izba Kontroli Nr numer NSA Naczelny Sąd Administracyjny poz pozycja s strona SN Sąd Najwyższy SKW Służba Kontrwywiadu Wojskowego SWW Służba Wywiadu Wojskowego t.j tekst jednolity TK Trybunał Konstytucyjny ust ustęp WSA Wojewódzki Sąd Administracyjny wyd wydanie wyr wyrok z zeszyt ze zm ze zmianami XIV

16 Bibliografia Adamiak B., Borkowski J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa Adamiak B., Borkowski J., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa Adamski A., Prawo karne komputerowe, Warszawa Aleksandrowicz T. R., Komentarz do ustawy o dostępie do informacji publicznej, Warszawa 2006, s. 95. Barta J., Fajgielski P., Markiewicz R., Ochrona danych osobowych. Komentarz, Kraków Barta J., Markiewicz R., Ochrona danych osobowych. Komentarz. Kraków Biernat S., Działania wspólne w administracji państwowej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa Wrocław Borowicz J., Obowiązek prowadzenia przez pracodawcę dokumentacji osobowej i organizacyjnej z zakresu ochrony danych osobowych, PiZS 2004, Nr 1. Borowicz J., Ochrona informacji niejawnych w stosunkach pracy, Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji LVIII, Wrocław Borowicz J., Status prawny pracownika przetwarzającego informacje niejawne. Zagadnienia wybrane, PiZS 2001, Nr 9. Bożek M., Stankowska I., Zalewski S., Ochrona informacji niejawnych, Warszawa Buchała K., Prawo karne materialne, Warszawa Burzyński P., Tajemnica państwowa jako przedmiot ochrony regulacji prawnokarnej, CzPKiNP 2002, z. 1. Cieślak M., Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa Cisek S., Filozofia i informacja, (w:) Informacja. Wiedza. Gospodarka, red. W. Pindlowa, D. Pietruch-Reizes, Warszawa Dąbrowski W., Biegły w postępowaniu administracyjnym, Warszawa Dobrodziej E., Ochrona tajemnicy: przepisy, komentarze, wyjaśnienia, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Bydgoszcz XV

17 Bibliografia Drozd A., Glosa do wyroku NSA z 19 grudnia 2001 r., II SA 2869/00, PS 2004, Nr 3. Drozd A., Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, wzory pism, przepisy, Warszawa Drozd A., Zakres zakazu przetwarzania danych osobowych, PiP 2003, z. 3. Ehmann E., Helfrich M., Datenschutzrichtlinie. Kurzkommentar, Koln Fleszer D., Prawo do kontroli przetwarzania swoich danych osobowych, Glosa 2004, Nr 1. Frey D., Imienny bilet łącznie z legitymacją, Rzeczp. Nr 33 z r. Frey D., Wystarczy zwykły list, Rzeczp. Nr 142 z r. Glonek A., Bezpieczeństwo przemysłowe, (w:) Ochrona informacji niejawnych i biznesowych, Materiały II Kongresu, red. M. Gajos, Katowice Goik Z., Forma udostępnienia i odmowy udostępnienia danych osobowych, Radca Prawny 2000, Nr 1. Gwiazda A., Środki prawnej ochrony przed naruszeniem danych osobowych, ODO Biuletyn ABI 2000, Nr 2. Harla A. G., Termin dane osobowe uwagi de lege lata i de lege ferenda na gruncie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, Pal. 2001, Nr 1 2. Hauser R., Przetwarzanie danych osobowych: cel i środki, Rzeczp. Nr 80 z r. Hoc S., Glosa do uchwały SN z r., II ZP 21/00, PS 2001, Nr 10. Hoc S., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 maja 2000 r. (sygn. akt K.21/99), Prz. Sejm. 2001, Nr 3. Hoc S., Ochrona informacji niejawnych i innych tajemnic ustawowo chronionych. Wybrane zagadnienia, Opole Hoc S., Ochrona informacji niejawnych pochodzących od organów Unii Europejskiej, NATO oraz innych państw, (w:) Ochrona informacji niejawnych i biznesowych, Materiały II Kongresu, red. M. Gajos, Katowice Hoc S., Uwagi krytyczne o ustawie o ochronie informacji niejawnych, Prok. i Praw. 2001, Nr 3. Hoc S., Zalewski S., Cele i główne założenia postępowań sprawdzających i odwoławczych, (w:) Ochrona informacji niejawnych i biznesowych, Materiały I Kongresu, red. M. Gajos, S. Zalewski, Katowice Iserzon E., Starościak J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wzory pism, formularze, Warszawa Jabłoński M., Wygoda K., Dostęp do informacji i jego granice, Acta Universitatis Wratislaviensis, Wrocław Jabłoński M., Wygoda K., Ochrona danych osobowych a telefoniczne udzielenie informacji. Czy dopuszczalne jest telefoniczne udostępnienie informacji o ocenie uzyskanej z egzaminu przez studenta? Acta Universitatis Wratislawiensis. Przegląd Prawa i Administracji LXIII, Wrocław Jackowski M., Ochrona danych medycznych, Warszawa Jarzęcka-Siwik E., Liszcz T., Niezgódka-Medkova M., Robaczyński W., Komentarz do ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, Warszawa Jaśkowska M., Nadawanie klauzul tajności a kontrola Naczelnego Sądu Administracyjnego, PS 2001, Nr 10. Jęda D., Ochrona informacji niejawnych. Nowe rozwiązania, Warszawa XVI

18 Bibliografia Kaczmarek A., Obowiązki administratorów danych osobowych przetwarzających dane osobowe w systemach informatycznych rejestrujących usługi medyczne, (w:) Ochrona danych medycznych i ich przetwarzanie: materiały konferencji naukowo-szkoleniowej, Warszawa Kamińska J., Sadowski B., Transgraniczne przetwarzanie danych osobowych, Służba Pracownicza 2005, Nr 3. Kisielewicz A., Ochrona danych osobowych w praktyce orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego, Glosa 2001, Nr 2. Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. A. Wąsek, Warszawa Konarski X., Marketing bezpośredni w świetle ustawy o ochronie danych osobowych, cz. II, ODO Biuletyn ABI 2000, Nr 7. Konarski X., Sibiga G., Zmiany w ustawie o ochronie danych osobowych w świetle dyrektywy 95/46/WE, MP 2004, Nr 12. Kowalik K., Safe harbour porozumienie dotyczące wymiany danych osobowych pomiędzy krajami Unii Europejskiej a Stanami Zjednoczonymi, PPE 2002, Nr 1. Kubot Z., Charakter prawny odpowiedzialności porządkowej w kodeksie pracy, PiP 1975, z. 7. Kuczyński T., O odpowiedzialności dyscyplinarnej pracowników, PiP 1998, z Kuczyński T., Ochrona danych osobowych w stosunkach zatrudnienia, PS 1998, Nr Kulesza E., Agent nie jest administratorem, Rzeczp. Nr 257 z r. Kulesza E., Istotne rozróżnienie, Rzeczp. Nr 37 z r. Kulesza E., Listy poparcia dla kandydatów, Rzeczp. Nr 175 z r. Kulesza E., Ochrona danych osobowych w świetle ustawodawstwa europejskiego i polskiej ustawy o ochronie danych osobowych, Prawo i Medycyna 5 (vol. 2), Kulesza E., Pozycja i uprawnienia Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Uwagi de lege lata i de lege ferenda, Prz. Sejm. 1999, Nr 6. Kulesza E., Wystarczy ułożyć alfabetycznie, Rzeczp. Nr 168 z r. Kulesza E., Zlecenie przetwarzania informacji, Rzeczp. Nr 284 z r. Kunicka-Michalska B., Przestępstwa przeciwko ochronie informacji i wymiarowi sprawiedliwości. Rozdział XXX i XXXII Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa Kurek-Kokocińska S., Zagadnienia teoretyczne i uwarunkowania prawne działalności informacyjnej, Łódź Kurzępa B., Przestępstwa z ustawy o ochronie danych osobowych, Prok. i Praw. 1999, Nr 6. Leciak M., Instytucja zwolnienia świadka z tajemnicy państwowej w polskim systemie prawnym, cz. I i II, MP 2007, Nr 3 i 4. Leoński Z., Nadzór nad samorządem terytorialnym w świetle ustawy z 8 marca 1990 r., PiP 1990, z. 12. Litwiński P., Obrót prawny bazami danych osobowych, PPH 2003, Nr 9. Litwiński P., Udostępnianie danych osobowych przez organy administracji samorządowej, PiP 2006, z. 1. Majkowska S., Stosowanie i interpretacja prawa Unii Europejskiej, (w:) Unia Europejska. Prawo instytucjonalne i gospodarcze, red. A. Łazowski, Warszawa Małecki S., Ochrona informacji niejawnych instrument, nie cel sam w sobie, (w:) Ochrona informacji niejawnych i biznesowych. Materiały II Kongresu, Katowice XVII

19 Bibliografia Małecki S., Pleban K., Nowelizacja ustawy o ochronie informacji niejawnych oraz archiwizacja dokumentów, (w:) Ochrona informacji niejawnych i biznesowych, Materiały I Kongresu, red. M. Gajos, S. Zalewski, Katowice Marek A., Komentarz do kodeksu karnego. Część szczególna, Warszawa Martysz Cz., Prawa osoby w świetle ustawy o ochronie danych osobowych, (w:) Prawne i finansowe aspekty funkcjonowania samorządu terytorialnego, red. S. Dolata, Opole Martysz Cz., Zakres stosowania kodeksu postępowania administracyjnego w ustawie o ochronie danych osobowych, (w:) Przetwarzanie i ochrona danych, red. G. Szpor, Katowice Mednis A., Postulowane zmiany w ustawie o ochronie danych osobowych, ODO Biuletyn ABI 2000, Nr 3. Mednis A., Prawna ochrona danych osobowych, Warszawa Mednis A., Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa Mednis A., Uwagi na temat ustawy z 26 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych (po poprawkach Senatu z 9 sierpnia 2001 r.), ODO Biuletyn ABI 2001, Nr 18. Mróz M., Standardy ochrony informacji osobistych w postępowaniu sprawdzającym wobec osób mających dostęp do informacji niejawnych: niemiecka ustawa o weryfikacji gwarancji bezpieczeństwa a polska ustawa o ochronie informacji niejawnych, Raport Nr 170, Kancelaria Sejmu, Biuro Studiów i Ekspertyz, biurose.sejm.gov.pl/teksty/r-170.htm z r. Mucha M., Ograniczenie zasady jawności i dostępu do informacji regulacja administracyjnoprawna, ST 2000, Nr 1 2. Nowacki J., Tobor Z., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa Nowacki K., Mucha M., Problemy regulacji prawnej dostępu do informacji w Polsce, PS 2002, Nr 5. Ochendowski E., Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń Ochrona danych w praktyce, red. P. Woźny, Poznań Odrowąż-Sypniewski W., Radziewicz P., W sprawie skutków prawnych wejścia w życie nowelizacji ustawy o ochronie informacji niejawnych na system ochrony informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową, Prz. Sejm. 2005, Nr 5. Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Kraków Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na początku XXI w., Kraków Ożegalska-Trybalska J., Adresy owe a dane osobowe, ODO Biuletyn ABI 2001, Nr 23. Padrak R., Postępowanie odwoławcze w postępowaniu kontrolnym Najwyższej Izby Kontroli, cz. I i II, Kontrol. Państw. 2002, Nr 5 i 6. Pawełko W., W sprawie warunków powoływania kandydata na stanowisko członka Rady Ministrów, określonych w ustawie o ochronie informacji niejawnych, Zeszyty Prawnicze Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu 2004, Nr 3. Radwański Z., Prawo cywilne część ogólna, Warszawa Radziewicz P., Zasady podejmowania kontroli ochrony informacji niejawnych na terenie Sejmu, Zeszyty Prawnicze Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu 2005, Nr 1. XVIII

20 Bibliografia Redelbach A., Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa Robaczyński W., Wybrane zagadnienia postępowania odwoławczego w Najwyższej Izbie Kontroli, Kontrol. Państw. 2003, Nr 1. Rodziewicz K., Ochrona informacji niejawnych analiza przepisów, Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji LII, Wrocław Ryszkowski M., Znaczenie zmian ustawy dla przedsiębiorców posiadających piony ochrony lub zamierzających takie piony utworzyć, (w:) Ochrona informacji niejawnych i biznesowych. Materiały I Kongresu, red. M. Gajos, S. Zalewski, Katowice Safjan M., Prawo do prywatności i ochrona danych osobowych w społeczeństwie informatycznym, PiP 2002, z. 6. Sakowska M., Pozycja ustrojowa i zadania Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Prz. Sejm. 2006, Nr 2. Sibiga G., Postępowanie w sprawach ochrony danych osobowych, Warszawa Sibiga G., Udostępnianie akt sprawy a udostępnianie danych osobowych, MP 2003, Nr 23. Sibiga G., Zgłoszenie zbioru danych do rejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych, MP 1999, Nr 8. Słownik Współczesnego Języka Polskiego, Warszawa Sprawozdanie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z działalności za rok 2000, z r. Sprawozdanie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z działalności za rok 2001, z r. Sprawozdanie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z działalności za rok 2002, z r. Sprawozdanie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z działalności za rok 2003, z r. Sprawozdanie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z działalności za rok 2004, z r. Sprawozdanie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z działalności za rok 2005, z r. Sprawozdanie z działalności Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych za okres r r., z r. Stankowska I., Postępowanie odwoławcze i skargowe w świetle nowelizacji ustawy o ochronie informacji niejawnych, Studia Prawnoustrojowe 2003, Nr 2. Stanowska M., Udostępnianie dziennikarzom akt sądowych i prokuratorskich, PS 2001, Nr 10. Stefanowicz B., Informacja, Warszawa Szałowski R., Ochrona danych osobowych. Komentarz do ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., Zielona Góra Szewc A., Z problematyki ochrony danych osobowych, cz. I-III, Radca Prawny 1999, Nr 3 5. Szewc T., Informacje niejawne, PPP 2007, Nr 1 2. Szewc T., Ochrona informacji niejawnych. Komentarz. Warszawa Szewc T., Udostępnianie danych osobowych na wniosek, MP 2006, Nr 22. XIX