ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM WZW typ C

Transkrypt

1 Źródło: Wygenerowano: Środa, 3 lutego 2016, 07:52 ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM WZW typ C ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM WZW typ C LUBLIN 2007 SPIS TREŚCI: 1. Etiologia i obraz kliniczny HCV 2. Epidemiologia wirusowego zapalenia wątroby typu C 3. Narażenie na WZW typ C pracowników i funkcjonariuszy resortu MSW, podczas wykonywania czynności służbowych 4. Diagnostyka laboratoryjna HCV 5. Podstawowe metody leczenia WZW typu C terapia Interferonem terapia Rybawiryną 6. Zapobieganie i zwalczanie wirusowego zapalenia wątroby typu C 7. Nieswoiste metody zapobiegania WZW typu C 8. Zgłoszenie ekspozycji 9. Ocena ekspozycji i jej źródła 10. Zalecenia dotyczące postępowania pracowników po ekspozycji na HCV Cele główne: 1. Dostarczenie pracownikom resortu MSW wiedzy o WZW typ C, jako biologicznym czynniku zakaźnym, który występuje w środowisku pracy i służby 2. Zapoznanie pracowników resortu ze skutkami zdrowotnymi wpływu wirusa HCV na organizm człowieka 3. Dostarczenie wiedzy o sposobach zapobiegania zakażeniom HCV, unieszkodliwianiu źródeł zakażenia i

2 przecięciu dróg szerzenia się HCV Cele szczegółowe: Słuchacz po zapoznaniu się z treścią wykładu: 1. Posiada ogólną wiedzę na temat występowania wzw typu C, jako biologicznego czynnika zakaźnego w środowisku pracy i służby 2. Ma ogólną wiedzę o skutkach zdrowotnych zakażenia się HCV 3. Rozumie celowość stosowania nieswoistych metod zapobiegania WZW typu C 4. Zna procedury i zasady postępowania po ekspozycji na HCV Formy pracy: 1. Z całą grupą 2. Zespołowa Metody pracy 1. Pogadanka 2. Wykład Pomoce dydaktyczne 1. Laptop, rzutnik multimedialny 1. Etiologia i obraz kliniczny HCV Wirusowe zapalenie wątroby typu C jest skutkiem zakażenia wirusem HCV. Wirus Zapalenia Wątroby typu C z ang. Hepatitis C Virus (HCV) wywołuje u człowieka ostre i przewlekłe choroby wątroby. Jest zaliczany do rodziny Flaviviridae. Cząstka tego wirusa o średnicy nm, posiada zewnętrzną otoczkę lipidową. Genom HCV wykazuje ogromną zmienność, co stało się podstawą do wyodrębnienia 6 typów i wielu podtypów wirusa. Stanowi, to przeszkodę w opracowaniu szczepionki. HCV jest wirusem indukującym pierwotnego raka wątroby, którego powstanie jest związane z poprzedzającym rozwojem marskości wątroby W praktyce klinicznej w większości przypadków najczęściej zakażenia przewlekłe rozpoznaje się przy okazji badań kontrolnych. Okres wylęgania choroby wynosi około 8 tygodni, jednakże u osób zakażonych za pośrednictwem produktów krwiopochodnych może być znacznie krótszy, tj.: od 2 do 24 dni. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że na świecie zakażonych jest około 300 milionów ludzi, z czego ok. 5 ml. w samej Europie, co stanowi ok. 3% populacji zakażonych HCV, wykrywanych jest tylko ok. 15% przypadków. Dla porównania "jedynie" 36 milionów osób zakażonych jest HIV (WHO, 2000). W Polsce w ciągu roku notuje się ok. 5,5 tysięcy zachorowań, wg. Polskiej Grupy Ekspertów HCV, szacunkowa liczba osób zakażonych wynosi ok mieszkańców (1,4%społeczeństwa). Wirus zapalenia wątroby typu C nie jest jedynie patogenem hepatotropowym, obecność jego genomu wykazano w jądrzastych białych krwinkach (mononuklearach), w węzłach chłonnych, śliniankach, trzustce, w komórkach szpiku kostnego, nadnerczach, śledzionie, w płynie mózgowo-rdzeniowym w komórkach mikroglejowych mózgu.

3 2. Epidemiologia wirusowego zapalenia wątroby typu C Zakażenie HCV szerzy się pozajelitowo przez przetaczanie krwi oraz w związku z zabiegami medycznymi i innymi czynnościami z naruszeniem ciągłości tkanek. Potencjalnie zakaźny jest każdy materiał zawierający krew. Ocenia się, że ponad 90% przypadków potransfuzyjnych zapaleń wątroby wywołane jest przez HCV. Wysokim ryzykiem zakażenia HCV obarczeni są chorzy na hemofilię i talasemię. Częstość występowania anty HCV, w tej grupie sięga odpowiednio 85 i 61% (w Polsce 65%). Zwiększone ryzyko dotyczy również pacjentów hemodializowanych obecność przeciwciał anty- HCV stwierdza się u 4-24% chorych w Europie (w Polsce 37-58%) przy czym wartość ta rośnie wraz z przedłużeniem się okresu dializ, zależy również od liczby przetoczeń krwi i jej produktów Wśród narkomanów zażywających środki dożylne odsetek zakażeń waha się od 60 do 92% (często obserwuje się współwystępowanie infekcji HIV i HCV, u 80% narkomanów HIV (+) obecne są przeciwciała anty - HCV) WZW C szerzy się drogą kontaktów seksualnych- ocenia się, że ryzyko zakażenia stałego heteroseksualnego partnera osoby z przewlekłym wzw typ C wynosi od kilku do kilkunastu % Częstość zakażenia wśród homoseksualistów szacowana jest na 4 25%. Zakażeniu, także ulegają noworodki matek (HCV+). Ryzyko tych infekcji oceniane jest na 0-15%, wzrasta przy współistniejącym zakażeniu HIV oraz, gdy zakażeni są oboje rodzice Zakażenia rodzinne - ok. 5% (nie mają związku z kontaktami seksualnymi, w tym przypadku wirus przenoszony jest prawdopodobnie poprzez przedmioty osobistego użytku) większym ryzykiem obarczone są dzieci, których oboje rodzice są nosicielami HCV. Zakażenia wśród pracowników ochrony zdrowia - najczęstszą przyczyną są przypadkowe ukłucia igłą lub innymi ostrymi przedmiotami zanieczyszczonymi zakażoną krwią. W największej mierze dotyczą one stomatologów i chirurgów ryzyko zakażenia wynosi od 3 do 10% Najczęściej do zakażenia HCV dochodzi podczas wykonywania nst. zabiegów medycznych: chirurgicznych badań endoskopowych stomatologicznych iniekcji pobierania krwi bez zmiany rękawiczek przez personel medyczny dializ przyjmowania produktów krwiopochodnych i narządów usuwania znamion Można również zakazić się podczas :

4 wykonywania manikiuru, pedikiuru zabiegów u fryzjera (zranienie brzytwą, żyletką, nożyczkami) wykonywania akupunktury używania tych samych przyborów kosmetycznych przez członków rodziny wykonywania tatuaży bójki, jeśli doszło do kontaktu z krwią uprawiania sportów kontaktowych (boks, judo) jeśli doszło do kontaktu z krwią stosunku seksualnego (także homoseksualny-większe ryzyko) skaleczeń, ran, zadrapań podczas naprawiania sprzętu, zwłaszcza medycznego zanieczyszczenia błon śluzowych jamy ustnej, spojówek oczu materiałem biologicznie skażonym używania dożylnie narkotyków, środków dopingujących w czasie ciąży i porodu udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadków bez właściwych środków ochrony praca z chorymi na HCV, bez zachowania należytego bezpieczeństwa przy kontakcie z krwią praca z materiałem zakaźnym (np. w laboratorium) bez zachowania zasad bezpieczeństwa udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadków bez zachowania należytego zabezpieczenia praca z chorymi na HCV, bez zachowania należytego bezpieczeństwa przy kontakcie z krwią praca z materiałem zakaźnym (np. w laboratorium) bez zachowania zasad bezpieczeństwa 3. Narażenie pracowników i funkcjonariuszy resortu MSW tj.: Ochrony Zdrowia, Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej na WZW typ C, podczas wykonywania czynności służbowych: Ekspozycja zawodowa, to m.in. narażenie na czynniki wywołujące zakażenia związane z wykonywaniem zawodu, to zdarzenia mające miejsce w trakcie wykonywania czynności służbowych. Każda ekspozycja zawodowa może być niebezpieczna w skutkach, prowadzić do trwałego uszczerbku zdrowia oraz powstania choroby zawodowej. Rozpoznanie choroby zawodowej jest konsekwencją narażenia w trakcie pracy, wymaga oceny stanu zdrowia pracownika przed podjęciem pracy oraz określenia prawdopodobieństwa związku nabytej choroby z wykonywana pracą Jeszcze do niedawna polskie przepisy w zakresie bhp, w odniesieniu do czynników biologicznych, dotyczyły przede wszystkim pracowników ochrony zdrowia. Obecnie przepisy prawne Unii Europejskiej z zakresu ochrony pracy, w tym Unijna Dyrektywa nr 2000/54/WE z r. określają minimalne wymagania w zakresie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z ekspozycją na czynniki biologiczne w środowisku pracy, we wszystkich zakładach pracy. Implementację zapisów, tej dyrektywy do prawa krajowego stanowi polskie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. z 2005r., Nr 81, poz. 716). Wirus HCV wg klasyfikacji szkodliwych czynników biologicznych ww. rozporządzenia należy do 3** grupy zagrożenia, tzn. że wirusy, te mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników a rozprzestrzenianie ich

5 w populacji jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki i leczenia. Dwie gwiazdki (**) oznaczają, że zagrożenie stanowi ograniczone ryzyko, gdyż wirusy te nie są zakaźne drogą powietrzną. Wysokie ryzyko dotyczy pracowników medycznych i pozamedycznych narażonych w sposób szczególny, tj.: diagnostyczne, lecznicze, pielęgnacyjne, rehabilitacyjnych, rehabilitacyjne, Pracownicy Ochrony Zdrowia wykonujący nst. czynności: dezynfekcji i sterylizacji sprzętu medycznego, transportu odpadów, prania bielizny szpitalnej dezynfekcji i sterylizacji sprzętu medycznego, transportu odpadów, prania bielizny szpitalnej W tej grupie szczególnie należy wymienić pracowników nst. działów tj.: pracownicy laboratoriów medycznych, w tym wirusologicznych i bakteriologicznych, personel stacji dializ, personel OITM, pracowni endoskopowych, zakładów radiologii inwazyjnej, pracowni hemodynamicznych, personel laboratoriów diagnostyki hematologicznej i izotopowej, pracownicy medyczni specjalności zabiegowych w dużym kontakcie z krwią i innym materiałem biologicznym, personel sektorów pomocniczych np. transportujących odpady, sprzątający, personel w centralnych i podręcznych sterylizatorniach, pracownicy prania bielizny szpitalnej Podczas wykonywania nst. czynności : przeszukiwanie osób podejrzanych aresztowanie przy oporze podejrzanych Funkcjonariusze Policji praca w laboratorium kryminalistyki oraz zespole techniki kryminalistycznej praca w Pomieszczeniach Przeznaczonych dla Osób Zatrzymanych Funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej Podczas wykonywania nst. czynności : udzielania pierwszej pomocy wyciągania poszkodowanych z uszkodzonych pojazdów mechanicznych wyławiania zwłok zabezpieczenia szczątków ludzkich

6 Funkcjonariusze Straży Granicznej Podczas wykonywania nst. czynności : przeszukiwania zatrzymanych cudzoziemców zatrzymywania osób nielegalnie przekraczających granice państwa pracy w pomieszczeniach przeznaczonych dla osób zatrzymanych 4. Diagnostyka laboratoryjna HCV Rozpoznanie WZW C polega na: przeprowadzeniu wywiadu ( anamneza), wykonaniu badania fizykalnego, oznaczeniu poziomu enzymów wątrobowych, wykonaniu testów serologicznych. Choroby nie diagnozuje się testami serologicznymi w okresie ostrym a jedynie po przechorowaniu. Potwierdzeniem zakażenia HCV u osoby narażonej na to zakażenie, jest wykrycie u niej przeciwciał przeciw HCV, tj.: dodatni wynik badania w kierunku anty-hcv. Podstawowym, przesiewowym testem diagnostycznym jest oznaczenie swoistych przeciwciał anty HCV metodą ELISA. Obecność materiału genetycznego wirusa (HCV RNA) w surowicy wskazuje na aktywne zakażenie oraz możliwość przenoszenia zakażenia i/lub rozwinięcie się przewlekłej choroby wątroby. W celu potwierdzenia dodatnich wyników stosowane są testy uzupełniające RIBA - paski nitrocelulozowe z unieruchomionymi, rozdzielonymi antygenami, z którymi reagują obecne w surowicy przeciwciała. Badania wykazały, że ujemne wyniki testów serologicznych nie są w pełni miarodajne ( ryzyko wykonania badania w okresie okienka immunologicznego, tj. po zakażeniu, ale przed serokonwersją). Poza oznaczeniem przeciwciał anty HCV dodatkowo stosuje się testy zastępcze (ocena poziomu A1AT i anty-hbc). Możliwe jest również bezpośrednie wykrywanie wirusowego kwasu nukleinowego (HCV-RNA) w surowicy za pomocą RT-PCR (polimerazowej reakcji łańcuchowej poprzedzonej odwrotną transkrypcją). Jest to metoda najczulsza, która daje wynik dodatni po 2 tygodniach od zakażenia (ze względu na wysoki koszt nie jest rutynowo stosowana). Należy podkreślić, że wyniki tej rekcji nie są w pełni jednoznaczne, ponieważ wiremia HCV u osoby zakażonej ulega znacznym wahaniom i w pewnych okresach pomimo istniejącej infekcji, bywa niewykrywalna. Od 1997 roku zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C w Polsce podlegają obowiązkowi rejestracji 5.Podstawowe metody leczenia WZW typu C Podstawowym i zasadniczym celem terapii w przypadku WZW C jest: eliminacja wirusa z organizmu, powrót do prawidłowych wartości wyników testów wątroby, zapobieganie marskości i rozwojowi raka wątroby. Na rynku są dwa rodzaje leków zarejestrowanych do leczenia przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C, tj.: interferon i rybawiryna. 1. Interferon- jest to naturalne białko wytwarzane w organizmie w celu zwalczania zakażeń powodowanych przez wirusy. Podawanie tego białka w postaci iniekcji jest sposobem wzmocnienia naturalnej obrony organizmu. Od niedawna dostępne są pegylowane formy interferonu, które wykazują lepszą skuteczność i są podawane tylko raz w tygodniu. 2. Rybawiryna - lek przeciwwirusowy. Są to tabletki albo kapsułki stosowane doustnie dwa razy na dobę.

7 Stosowanie samej rybawiryny nie powoduje eliminacji wirusa. Najlepsze rezultaty uzyskuje się przy zastosowaniu terapii pegylowaną formą interferonu w połączeniu z rybawiryną. 6. Zapobieganie i zwalczanie WZW typ C Postępowanie po ekspozycji na HCV wg wytycznych Centers for Disease Control and Prevention Wytyczne te dotyczą wszystkich osób, których praca związana jest z kontaktem z pacjentami, osobami zatrzymanymi, krwią lub innymi potencjalnie zakaźnymi płynami ustrojowymi. Podstawowym sposobem zapobiegania zakażeniom wzw typu C (HCV) wśród pracowników i funkcjonariuszy resortu MSW jest unikanie kontaktu z krwią i innym materiałem potencjalnie zakaźnym pacjentów, osób zatrzymanych, poszkodowanych. Integralną składową kompleksowego postępowania zapobiegawczego są nieswoiste metody zapobiegania oraz profilaktyka po ekspozycji. 7. Nieswoiste metody zapobiegania WZW typu C 1. przetoczenia krwi i preparatów krwiopochodnych należy ograniczyć do przypadków absolutnie koniecznych 2. obowiązkowe badania dawców krwi, tkanek i narządów mające na celu wykrycie osób zakażonych HCV 3. edukacja personelu medycznego, pracowników resortu MSW oraz pacjentów o drogach i niebezpieczeństwach zdrowotnych zakażenia HCV 4. kontrola źródeł zakażenia 5. rygorystyczne przestrzeganie zasad sterylizacji sprzętu medycznego i przedmiotów wielokrotnego użytku 6. stosowanie procedur dezynfekcji i mycia sprzętu używanego w akcjach ratowniczych 7. przestrzeganie reżimu sanitarnego w zakresie utylizacji odpadów medycznych 8.stosowanie środków dezynfekcyjnych zgodnie z przeznaczeniem i zaleceniami producenta 9. stosowanie procedur dezynfekcji i mycia powierzchni mających kontakt z materiałem biologicznym (laboratoria kryminalistyki) 10. zachowania i tok pracy pracowników ochrony zdrowia zgodny z zasadami aseptyki i antyseptyki 11. używanie sprzętu jednorazowego użytku 12. przestrzeganie podstawowych zasad higieny dezynfekcja i mycie rąk 13. przestrzeganie procedur postępowania po ekspozycji na materiał biologicznie zakaźny Szczepienie Nie ma obecnie szczepionki, która pomogłaby uchronić się przed zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu C. Prace nad szczepionką są niezwykle trudne i wciąż znajdują się na początkowym etapie. 8.Zgłoszenie ekspozycji

8 Każdy pracownik niezwłocznie po ekspozycji powinien: 1. zgłosić ten fakt swojemu przełożonemu oraz lekarzowi med. pracy; 2. okoliczności narażenia i postępowanie po ekspozycji należy udokumentować w karcie pracownika (najlepiej na specjalnie zaprojektowanym formularzu, zatwierdzonym w danej instytucji). Formularz zgłoszenia powinien zawierać następujące informacje: 1. datę i czas zdarzenia; 2. szczegółowy opis zdarzenia, tj.: czynności podczas których doszło do ekspozycji, z podaniem miejsca i sposobu, w jaki do niego doszło (jeśli ekspozycja była wynikiem zranienia ostrym przedmiotem, należy podać, jakim oraz odnotować, w którym momencie jego używania nastąpiło zranienie); 3. szczegółowy opis ekspozycji (w tym, rodzaj i ilość potencjalnie zakaźnego materiału) 4. rodzaj ekspozycji (np. w przypadku zranienia należy podać jego głębokość oraz określić, czy doszło do wstrzyknięcia potencjalnie zakaźnego materiału, w przypadku kontaktu ze skórą i błoną śluzową podać orientacyjną ilość potencjalnie zakaźnego materiału oraz stan skóry 5. informacje o pacjencie, zatrzymanym, poszkodowanym, którego krew lub inne płyny ustrojowe były źródłem ekspozycji (czy zawierały HCV, jeśli pacjent jest nosicielem 6. udzielone porady, postępowanie po ekspozycji (w tym, profilaktyka) oraz plan wizyt i badań kontrolnych. 9. Ocena ekspozycji i jej źródła W ocenie ryzyka wystąpienia zakażenia HCV po ekspozycji należy uwzględnić: charakterystykę ekspozycji (zranienie skażonym ostrym przedmiotem, zabrudzenie krwią uszkodzonej skóry lub błony śluzowej, ugryzienie), rodzaj i ilość potencjalnie zakaźnego materiału (krew lub inne potencjalnie zakaźne płyny ustrojowe), informację, czy pacjent, z którego krwią lub płynem ustrojowym miał kontakt pracownik, jest zakażony HCV (obecność przeciwciał anty-hcv); informacje o wrażliwości na zakażenie osoby narażonej (wyniki badań serologicznych na obecność HCV). Jeśli na podstawie informacji z dokumentacji medycznej pacjenta i danych z wywiadu nie można jednoznacznie określić, czy jest on zakażony HCV należy - po udzieleniu niezbędnych wyjaśnień - uzyskać od niego zgodę na jak najszybsze wykonanie badań serologicznych anty-hcv, Jeśli u pacjenta będącego potencjalnym źródłem zakażenia uzyskano dodatnie wyniki powtarzanych badań na obecność przeciwciał anty-hcv, należy je potwierdzić testem uzupełniającym (metodą immunoblot [RIBA] lub łańcuchowej reakcji polimerazowej [PCR]). Osoba, która jest potencjalnym źródłem zakażenia i odmawia zgody na wykonanie badań serologicznych, to przy ocenie ryzyka, należy uwzględnić jej stan zdrowia, objawy kliniczne, wyniki badań laboratoryjnych i informacje z wywiadu wskazujące na ryzyko ekspozycji na HCV (np.: dożylne przyjmowanie narkotyków, kontakty seksualne z zakażonymi partnerami itp.).

9 Natomiast, jeżeli pochodzenie potencjalnie zakaźnego materiału nie jest znane lub nie można ustalić, czy materiał zawierał wirusa HCV to, aby ocenić ryzyko zakażenia należy uwzględnić okoliczności ekspozycji i sytuację epidemiologiczną. W takim przypadku istotna jest częstość występowania zakażeń w danej populacji. 10. Zalecenia dotyczące postępowania pracownika po ekspozycji na HCV zapobieganie w placówkach ochrony zdrowia, kontaktom personelu z krwią i płynami ustrojowymi pacjentów, stosowanie środków ochrony indywidualnej (rękawiczki) prowadzenie szkoleń i wdrażanie procedur medycznych z uwzględnieniem zasad postępowania przed i po ekspozycyjnego, zapewnienie pracownikom i funkcjonariuszom dostępu do pisemnych instrukcji i procedur postępowania, w przypadku ekspozycji stwarzającej ryzyko zakażenia HCV, edukacja pracowników resortu, wykorzystania tzw. złotych minut, tj.: pierwszych chwil bezpośrednio po ekspozycji zawodowej, kiedy to pracownik musi sam wykonać podstawowe czynności, które są dla niego najważniejsze. Bez tego działania nawet najlepsza pomoc udzielana przez innych pracowników wyznaczonych i przeszkolonych może być niewystarczająca a ze względu na rodzaj ekspozycji na podanie leków jest już za późno. W przypadku ekspozycji należy niezwłocznie wykonać następujące czynności: oczyścić miejsca kontaktu z potencjalnie zakaźnym materiałem. rany i skórę eksponowanej części ciała należy umyć mydłem i wodą, nie należy używać zimnej i bardzo zimnej wody (następuje obkurczenie naczyń krwionośnych) błony śluzowe oczu wystarczy przepłukać wodą błony śluzowe jamy ustnej po ekspozycji należy oczyścić i przepłukać roztworem 0,9% NaCl do dezynfekcji skóry nie należy używać środków o działaniu koagulującym, ściągającym i drażniącym ranę bezwzględnie nie należy tamować krwawienia nie należy uciskać brzegów ran. Ucisk rany ułatwia aspirację materiału zakaźnego do rany. zabezpieczenie rany opatrunkiem wodoodpornym praca po ekspozycji tylko w dodatkowych rękawiczkach Nie ma dowodów, że stosowanie środków antyseptycznych w celu oczyszczenia ran i skóry jest skuteczniejsze, choć ich użycie nie jest przeciwwskazane. Nie ma również dowodów, że wyciskanie krwi i wydzieliny z ran zmniejsza ryzyko zakażenia. W przypadku ekspozycji na HCV u osoby narażonej na zakażenie należy: wykonać wyjściowe oznaczenie przeciwciał anty-hcv i aktywności ALT w surowicy krwi. W przypadku uzyskania ujemnych wyników, testy należy powtórzyć po kilku miesiącach (np. 4-6). Dodatni wynik badania na obecność przeciwciał anty-hcv należy potwierdzić testem uzupełniającym (np. RIBA).!Dla konieczności wcześniejszego rozpoznania zakażenia HCV po upływie 4-6 tygodni od ekspozycji można zlecić badanie HCV RNA w surowicy krwi, metodą PCR. W przypadku rozpoznania WZW typu C należy zgodnie z ustaloną procedurą objąć chorego opieką medyczną i ustalić

10 plan wizyt kontrolnych. Pacjentów HCV (+) należy informować, że nie powinni zostawać dawcami krwi i narządów oraz zalecić im stosowanie prezerwatyw w kontaktach seksualnych Jeśli ekspozycja na HCV nastąpiła podczas karmienia piersią, kobieta nie musi przerywać karmienia. Nie zaleca się profilaktycznego podawania immunoglobuliny lub leków przeciwwirusowych po ekspozycji na HCV, postępowanie takie jest, bowiem nieskuteczne. Natomiast zbyt mała liczba wiarygodnych danych nie upoważnia do zalecenia terapii przeciwwirusowej w ostrej fazie WZW typu C Opracowano na podstawie: 1. Choroby zakaźne i pasożytnicze. Zapobieganie i zwalczanie. III wydanie: pod redakcją prof. dr hab. n. med Wiesława Magdzika, "Vesalius" Uniwersyteckie wydawnictwo Medyczne, Kraków Wirusowe zapalenie wątroby typu B. Sytuacja epidemiologiczna, zapobieganie i zwalczanie w Polsce na tle sytuacji w Europie do 1998 roku.: prof. dr hab. n. med. Wiesław Magdzik, Państwowy Zakład Higieny Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii, SmithKline Beecham. 3. Choroby wątroby i dróg żółciowych wydanie III pod redakcją prof.. dr hab. med. Ryszard Brzozowski Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa Wirusowe zapalenie wątroby Prof. dr hab. med. Jacek Juszczyk Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa Kompendium gastrologii praktycznej dla lekarzy i studentów wydanie I pod redakcją prof. dr hab. Marek Tuszewski wydawnictwo Volumed Wrocław Zakażenia szpitalne wydanie I pod redakcją prof. Danuty Dzierżanowskiej, prof. Janusza Jeljaszewicza Ośrodek Wydawniczy Augustana Bielsko Biała Medycyna Praktyczna 2002/11 Prof. dr hab. med. Jacek Juszczyk Postępowanie w przypadku ekspozycji pracowników służby zdrowia na HBV, HCV, HIV Wytyczne Centers for Disease Control and Prevention 8. Biuletyn Stowarzyszenia Higieny Lecznictwa 1-2 (27) 2005r. Elżbieta Lejbrandt HCV można pokonać 9. Pielęgniarka Epidemiologiczna 2005r, Beata Ochocka Ekspozycja Zawodowa 10. prometeusze.pl/zakazenie.php http.//pl.wikipedia.org/wiki/wirus_zapalenia_wzw typ_ C PAŃSTWOWY INSPEKTOR SANITARNY Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na obszarze woj. lubelskiego dr n. med. Maria Jolanta Korniszuk MŁ. ASYSTENT DS. SANITARNYCH PIS MSW na obszarze woj. lubelskiego mgr Sylwia Pawłowska

11 Lublin, ul. Północna 3; tel./fax. (081)