I I. 1, 2. U b i ó r kobiecy p r z y w i e z i o n y przez r e p a t r i a n t ó w z Polesia. B i a l k ó w, g m. S ł u b i c e, w o j. gorzowskie.

Transkrypt

1 I I. 1, 2. U b i ó r kobiecy p r y i e i o n y pre r e p a t r i a n t ó Polesia. B i a l k ó, g m. S ł u b i c e, o j. goroskie. Barbara Kołodiejska UBIÓR L U D O W Y W S P Ó Ł C Z E S N Y C H W Y Z N A C Z N I K ICH M I E S Z K A Ń C Ó W DAWNIEJSZEJ ZIEMI P R Z Y N A L E Ż N O Ś C I LUBUSKIEJ JAKO REGIONALNEJ* Lubuskie! ł a n i o m M u e u m O k r ę g o y m Zielonej G ó r e D i a ł u E t n o ropocęto j u ż piersych latach poojennych. Zaintereso graficnego, k t ó r y p o s t a i ł sobie a adanie gromadenie abyt ania e t n o g r a f ó k ó k u l t u r y ludoej terenu c a ł e g o ó c e s n e g o o j e ó d t a " ; Badania tradycyjnego ubioru obejmoały ludoego Ziemi g ł ó n i e toren m i ę d y r e c k o - b a - bimojski, amieskany pro r o d i m ą l u d n o ś ć p o l s k ą, k t ó r a p r e 2 ten s p o s ó b prekrocono d o t y c h c a s o ą g r a n i c ę okres p r y n a l e ż n o ś c i 6 a i n t e r e s o a ń badacych, y c h o d ą c poa obsar amieskany do Resy Niemieckiej achoała iel terytorialną artości sej polskiej k u l t u r y ludoej. W y n i k i penetracji tere pre a u t o c h t o n i c n ą l u d n o ś ć p o l s k ą. P r o g r a m d i a ł a n i a noych o s t a ł y opublikoano y d a n i c t i e b i o r o y m, y b r a n e diediny k u l t u r y l u d o e j, śród k t ó r y c h n a l a ł się t y t u ł o a n y m Ziemia Lubuska^. W opracoaniu t y m a nalały objął r rónież ludoy ubiór. się dane o stanie achoania terenie u b i o r ó m i ę d y r e c k i c h i babimojskich, a t a k ż e uagi d o t y c ą c e geney n i e k t ó r y c h ich e l e m e n t ó ora skaania na ich p o i ą a n i a u b i o r e m Polski Skieroanie ainteresoania na k u l t u r ę l u d n o ś c i region m i ę d y r e c k o - b a b i m o j s k i b y l s y n o n i m o m Z i e m i L u b u s k i e j, środkoej i S ł o i a ń s c y n y. aś kultura ludoa ludności Monograficne opracoanie omaianego u b i o r u u k a a ł o się latach p i ę ć d i e s i ą t y c h, ramach y d a n i c t a A t l a s Polskich 2 Strojó L u d o y c h ". osiedleń cej s p o t k a ł o się b r a k i e m roumienia u i e l u o s ó b, dla k t ó r y c h W p u b l i k a c j i tej o m ó i o n o ł ą c n i e s t r ó j międyrecki i b a b i m o j s k i, o b e j m u j ą c je s p ó l n y m o k r e ś l e n i o m autochtonicnej j e d y n ą e n t a t y n ą dla obsaru c a ł e g o danego o j e ó d t a repre ielono g ó r s k i e g o. D ł u g o t r a ł o, a n i m u d a ł o się p r e k o n a ć o s ł u s n o ś c i proadenia b a d a ń nad k u l t u r ą l u d n o ś c i o s i e d l e ń c e j ora o po trebie gromadenia r e a l i ó tej kultury. lubuski, co umiescono p o d t y t u l e. Nieco u a g o ubiore ludoym Ziemi Lubuskiej aiora monografia k u l t u r y ludoej L a t a s e ś ć d i e s i ą t e o k a a ł y się p o r ą dość s p ó ź n i o n ą. Wiole Wielkopolski'. Drobne m i a n k i o ubiorach l u d n o ś c i autochto cennych r e l i k t ó k u l t u r o y c h nicnej o j e ó d t a i e l o n o g ó r s k i e g o n a j d u j ą t e ż m o ż l i o ś ć obseracji k u l t u r y ludoej piersych l a t a c h nej literature p o p u l a r n o - n a u k o e j cjach a b y t k ó k u l t u r y 4 ora relacjach o ludoej-ludności cych się Mueum Ziemi się regional rodimej, kolek po asiedleniu Z i e m i L u b u s k i e j l u d n o ś c i ą n a p ł y o ą, okresie najdują a d a p t a c j i p r y b y s ó do n o y c h a r u n k ó s p o ł e e n o - g o s p o d a r - Lubuskiej^. Padania ludoego ubioru a n i k ł o beporotnie; utracono ludności, która t u p r y b y ł a cych ora momencie t. derenia k u l t u r o e g o odmiennych po r. 1U45, p r y p a d a j ą na l a t a s e ś ć d i e s i ą t e. W i ą ż ą się one poo grup regionalnych. Stan istnienia t r a d y c y j n y c h u b i o r ó l u d o y c h u p r o g u okresu poojennego m o ż n a b y ł o o d t o r y ć t y l k o na 89

2 I I. 3, 4. H a f t o a n a kosula kobieca pryieiona pre r e p a t r i a n t ó Loskiego. L i p n a, g i n. Ż a r y, o j. ielonogórskie. podstaie relacji mieskańcó si ora achoanych do lat s e ś ć d i e s i ą t y c h r e a l i ó k u l t u r o y c h. Opinio r e s p o n d e n t ó b y ł y godne co do f a k t u posiadania nacnej licby d a n y c h u b i o r ó regionalnych i biegiem casu y c o f y a n i a ich u ż y c i a. T r a d y c y j n e u b i o r y ludoe spotykano na Z i e m i Lubuskiej Ubiory l u d n o ś c i miejscoej to obecnie łaściie u b i o r y achoane i p i e l ę g n o a n e D ą b r ó c e tylk Wielkopolskie' J a k y n i k a relacji i n f o r m a t o r ó ora co m o ż n a s t i e r d i ć podstaie a s o b ó M u e u m Etnograficnego Ponaniu, jesc ł a t a c h p o o j e n n y c h u b i o r y ludoo spotykano t a k ż e na Babi n a l e ż y r o p a t r y a ć d u aspektach: 1 aspekcie t e r y t o r mojscyźnie Podmoklach Wielkich i Małych, i a l n y m, u k a u j ą c regionalny r o d o ó d danego y t o r u kulturo Kramsku, Babimoście. D o lat seśćdiesiątych dotrały tylk No; ego ora 2 aspekcie chronologicnym b a d a j ą c cas ich nielicne egemplare: cepek, e ł n i a k, k a b a t y carne i białe n r postania i stan achoania r ó ż n y c h latach okresu poojen jedna s u k n i a " m ę s k a. W nego. jest kolekcja r y s u n k ó miejscooj m a l a r k i Z i e m i ę L u b u s k ą amieskuje l u d n o ś ć miejscoa ora p r y tej sytuacji cennym dokumente A p o l o n i i Kraiec k t ó r a, j a k t i e r d i, p r e d s t a i ł a soich pracach stroje noo- byse r ó ż n y c h cęści P o l s k i i spoa jej granic. W e d ł u g d a n y c h kramskio, achoane p a m i ę c i d i e c i ń s t a. N a t o m i a s t Di s t a t y s t y c n y c h lat s k ł a d l u d n o ś c i o y ó c e s n e g o o b r ó c e pre c a ł y okres p o o j e n n y i s t n i a ł y ubiory regionalne j e ó d t a i e l o n o g ó r s k i e g o p r e d s t a i a ł się n a s t ę p u j ą c o : l u d n o ś ć nosono okaji u r o c y s t o ś c i k o ś c i e l n y c h i p a ń s t o y c h. miejscoa s t a n o i ł a 2,8%, l u d n o ś ć n a p ł y o a obecnego tere" nu Polski 52,7%, ludności prybyłej r e p a t r i a n c i e ludność Ziąku 7 Układ ludnościoy spośród grupę dera (jest to pasiak cerony, radiej ielony, pionoe pasy ko* Polesie, l o r a c h : c a r n y m, b i a ł y m, g r a n a t o y m ). Kosule, n i e g d y ś płót stanisłaoskie) n a r ę c n e j r o b o t y, obecnie syte s ą t y l k o p ł ó t n a fabrycnego. Rumuńskiej. najduje ludoych tarnopolskie, U b i o r y d ą b r ó ieekie y k o n a n e s ą m a t e r i a ł ó pochodeni fabrycnego, s a m o d i a ł o a jest t y l k o s p ó d n i c a ana stanoią Radieckiego ( W i l e ń s c y n a, loskie, i reemigranci B u k o i n y agranicy 4 4, 5 % ; agranicy n a j l i c n i e j s ą dane o j e ó d t a : aniu D o d i ś p r e t r a ł y r ó n i e ż k a b a t y, najcęściej carne, radiej odierciedlenie obejmoanych ystępo obecnie m i a n e m k o l o r u b r ą o e g o, syte m a t e r i a ł ó e ł n i a n y c h lub jedabne go r y p s u. F a r t u c h y achoane do c h i l i obecnej są dość licne Ziomi Lubuskiej. Wsystkie boiem grupy p r y b y s ó, syto je j e d a b i u l u b e ł n y k o l o r a c h : b i a ł y m, ceronym, mniejsej l u b i ę k s e j miere, p r y i o ł y e s o b ą soje y t b r ą o y m, f i o l e t o y m i niebieskim, o d a b i a j ą c jo nasykami o r y k u l t u r o e, a ś r ó d n i c h regionalne u b i o r y. L u d o e ubio s t ą ż e k i tasiemek, u d o ł u d o s y a j ą c k o r o n k ę. r y n a l e ż ą do t y c h e l e m e n t ó k u l t u r y ludoej, k t ó r e c h ę t n i e pre d o b i ł y r ó n i e ż suknie ś l u b n e i diecęco o p l e c k i ". Ręcnie Dodatki te c h o y a n o i prechouje się na p a m i ą t k ę ; p r e c h o u j ą je ła n a t o m i a s t y k o n a n e są b i a ł e h a f t y na t i u l o y c h cepkach a sca osoby starse, k t ó r e p r a g n ą je a c h o a ć a ż do ś m i e r c i. n y c h k o p k a m i " i na k r y a c h ( k r u " ), s y t y c h rónież tiulu T a k i ę c na terenie Z i e m i L u b u s k i e j m a m y do cynienia u b i o r a m i rodimej l u d n o ś c i polskiej, amieskującej obsar m i ę d y r e c k o - b a b i m o j s k i ( b. poiecie schoskim, amieska n y m r ó n i e ż pre a u t o c h t o n ó, u b i o r y l u d o e nie achoały się) ora u b i o r a m i o s a d n i k ó, r e p a t r i a n t ó i r e e m i g r a n t ó. 90 lub płótna. S p o ś r ó d u b i o r ó p r y i e i o n y c h pre o s a d n i k ó na pier s y m miejscu, pod g l ę d e m i l o ś c i o y m, n a l e ż y y m i e n i ć ubiory p r y b y s ó Ł o i c k i e g o, j a k k o l i e k o s a d n i k ó t y c h stron nie p r y b y ł o i e l u. K a ż d a j e d n a k Ł o i c a n k a p r y i o ł a e sobą

3 I I. 5, 6. Gorset pryieiony pre r e p a t r i a n t ó Loskiego. T u c h o l a Ż a r s k a, g m. L u b s k o, o j. i e l o n o g ó r s k i e. łka ł a s n y c h i odiediconych po matce. N a okolic- do c h i l i obecnej, ł a s c a najstarse k o b i e t y, k t ó r o jść tę p ł y n ą ł apene f a k t, iż k o b i e t y te p r e a ż a j ą c e j lic- aby cepek b y ł ich strojem,e nosiły ubiory regionalne do m o m e n t u y j a d u e stron rorinnych. Po osiedleniu pryieione u b i o r y nie b y ł y nosone, dynio te cęści, k t ó r e nie o d r ó ż n i a ł y się y r a ź n i e od u b i o r ó ijbliżsego otocenia. N a l e ż y boiem d o d a ć, że Ł o i c a n i o osie[iii się nielicnych grupach, e siach amieskanych pre dność o r ó ż n y m pochodeniu. Pryieione e l n i a k i Osadnicy p o o s t a ł e j cęści Polski nie y o d r ę b n i a j ą się y r a ź n i e s y m i u b i o r a m i, p o n i e a ż p o s i a d a j ą ich n i e i e l k ą ilość. S ą t o ł a ś c i i e pojedynce egemplare, takie j a k chusty, s p ó d nice, f a r t u c h y. D u ż ą r ó ż n o r o d n o ś ć y k a u j ą u b i o r y r e p a t r i a n t ó e Z i ą nalały dnak inne astosoanie: ropruano je, aby u y s k a ć ł ó c k ę ku i yrobu s e t r ó ; e l n i a k i bardiej niscono r o ś c i e l a n o na ó d t a loskiego, tarnopolskiego, s t a n i s ł a o s k i e g o. )dłode amiast c h o d n i k ó. pragną pośmiertnym. Radieckiego - W i l e ń s c y i r y, Polesia, danego oje R e p a t r i a n c i W i l e ń s c y n y p r y i e ź l i o s o b ą t y l k o nie Z n a c n ą ilość u b i o r ó p r y i e ź l i osadnicy Resoskiego: licne o b i e k t y danego u b i o r u ludoego. W e d ł u g ich relacji, rłasca Ł e m k o i e okolic Jasia, K r o s n a, Gorlickiego. W ś r ó d u b i o r y l u d n o ś c i iejskiej okresie spred 1945 r. nie o d r ó ż n i a ł y eh p r e a ż a ł y u b i o r y kobiece. Osadnicy R e s ó - się asadnico od nosonych obecnie. O d i e ż syto t k a n i n >iego p r y b y l i na Z i e m i ę L u b u s k ą dopiero latach chodenia fabrycnego, a k u p y a n y c h n a j b l i ż s y c h miastec i ą k u t y m faktem d ł u ż e j niż osadnicy l a t u ż y t - kach ora m a t e r i a ł ó s a m o d i a ł o y c h. D a n o kosule i l e ń jali regionalne u b i o r y. Ze g l ę d u na m o t y y po i charakter skie syto p ł ó t n a r ę c n e j r o b o t y, o d a b i a j ą c jo orem y k o kej i p r e s i e d l e ń c e j, prybyse Resoskiego n i e c h ę t n i e de- n a n y m t e c h n i k ą t k a n i a i h a f t e m k r y ż y k o y m, kolore cer lonstroali soją p r y n a l e ż n o ś ć r e g i o n a l n ą i nie nosili, fcóre by j ą p o d k r e ś l a ł y. o n y m i c a r n y m. S p ó d n i c e codienne syto m a t e r i a ł ó samo diałoych pasiakó U b i o r y o s a d n i k ó Resoskiego to prede s y s t k i m i kraciakó, lnianych i ełnianych. D o najbardiej i n t e r e s u j ą c y c h o b i e k t ó kobiecego u b i o r u W i sety, prechoyane naet po k i l k a na p a m i ą t k ę, inne cęści l e ń s c y n y n a l e ż y s p ó d n i c a, usyta ielobarnego pasiaka, bioru są mniej licne. Osadnicy okolic J a s ł a prechoali k o l n farboanego n a t u r a l n y m i b a r n i k a m i. ięty - kobiecy oh. S k ł a d a j ą się na n i e : kosula, gorset, d a j ą się pionoo na tle o barie i ś n i o o - b r u n a t n e j. lódnica ana k a b a t ", usyta r ę c n i e drukoanego p ł ó t n a, irtuch. hunia". U b i o r y poleskie a c h o a ł y się do c h i l i obecnej nacnym s t o p n i u. W n i e k t ó r y c h m i e j s c o o ś c i a c h Osadnicy W i e l k o p o l s k i, j a k k o l i e k l i c n i, nie n i e ś l i do ultury ludoej disiejsej Z i e m i L u b u s k i e j nacnego k ł a d u akresie u b i o r ó l u d o y c h Pasy na s p ó d n i c y u k ł a tej r o u m i a ł e j p r y c y n y, że dość ojeódta i e l o n o g ó r s k i e g o jesce d i ś m o ż n a s p o t k a ć k o m p l e t y kobiecych, na k t ó r e s k ł a d a j ą s i ę : kosula, f a r t u c h, s p ó d n i c a, nam i t k a ( 3. 1, 2). C e c h ą c h a r a k t e r y s t y c n ą u b i o r ó p r y i e i o n y c h» ich r o d i m y m terenie u b i ó r l u d o y, a y j ą t k i e m n i e k t ó r y c h Polesia jest to, że są one syto t k a n i n ł a s n e j r o b o t y a r ó n o kolie, uległ anikoi. P o s i a d a j ą jodynie copki i te p r e c h o u j ą lnianych, jak i ełnianych. Kosula, fartuch i namitka ykona 91

4 I I. 7, 8. U b i ó r kobiecy p r y i e i o n y pre r e p a t r i a n t ó Tarnopolskiego. P a t y n, gm. L u b s k o, o j. ielonogórskie. ne są lnianego p ł ó t n a s a m o d i a ł o e g o i odobionego c e r o n y m Obsar danego o j e ó d t a tarnopolskiego repreentyf o r n a m e n t e m. S p ó d n i c a jest usyta ielobarnego pasiaka; g ł ó n i e u b i o r y kobiece ( i l. 7, 8), m ę s k i e są r a d k o ś c i ą. Z ach pasy u k ł a d a j ą się poiomo na tle kolore ceronym. S p ó d n i c a a n y c h cęści m o ż n a s k o m p l e t o a ć c a ł y u b i ó r kobiecy, na któ jest u k ł a d a n a f a ł d y, t y l k o p r ó d poostaje g ł a d k i. F a ł d y p r a składają soano" d o m o y m sposobem, k ł a d ą c na ł o ż o n ą s p ó d n i c ę go s p ó d n i c a e ł n i a n a f a ł d y, f a r t u c h, kabat l u b gorset i chust r ą c y chleb, śieżo y j ę t y pieca. Repatrianci s i ę : kosula lniana, dobiona haftem kryżykó N a k r y c i e g ł o y ane c o p c y k " nane jost t y l k o rel~ południoo-schodnich obsaró Polski r e p a t r i a n t ó. Z u b i o r ó m ę s k i c h p o o s t a ł y te najdaniejs granicach spred 1939 r. (Loskie, Tarnopolskie), j a k y n i k a odiedicone po diadkach, j a k kosule i k a b a t y ora te, k t ó relacji i n f o r m a t o r ó, p r y i e ź l i e s o b ą n a c n ą ilość u b i o r ó nosono do nosonych do m o m e n t u r e p a t r i a c j i ora jesce cas j a k i ś ( i l. 11, 12) i k u r t k i ( i l. 9, 10). osiedleniu na Z i e m i L u b u s k i e j. Nosono ł a s c a o k r y c i a chnie k o ż u c h y, sukienne s u k m a n y, ano pre po ier repatriantó casu r e p a t r i a c j i i po osiedleniu j a k kożuor Opisane u b i o r y Tarnopolskiego o k r e ś l a n e są jako polski Ponieaż jednak teren, którego pochodą, amieski" Loskiego s i r a k a m i " a pre r e p a t r i a n t ó T a r n o p o l i skiego k u r t k a m i ". polskie p r e j m o a ł y pene cecłiy od u k r a i ń s k i c h i odrottf rónież Kobiety, ł a s c a starse, soje s p ó d n i c e, k a b a t y, f a r t u c h y, użytkoały c h u s t k i na głoę i okrycioe. Z biegiem casu u b i o r y t r a d y c y j n e a s t ę p o a n o no ymi, sytymi e d ł u g ogólnie p r y j ę t e j m o d y. Cęść u b i o r ó prochoyano na p a m i ą t k ę, inne n ó prerabiano l u b ano na Z uży smaty. Zaieranie nasua się prypuscenie, że ubio miesanych małżeńst poodoało dalse pi miescenia i ajemne p ł y y akresie y k o n y a n i a odież Obecnie j e d y n y m k r y t e r i u m jest polski, cy do onacania cy d a n y obie u k r a i ń s k i, jest opinia d a n y c h mieskano' t a m t y c h t e r e n ó, k t ó r y p e ł n i achoali ś i a d o m o ś ć s Loskiego pretrały prede systkim prynależności kosule, syte lnianego p ł ó t n a, dobione h a f t e m o m o t y a c h kiatoych Polacy, i U k r a i ń c y, (ił. 3, 4 ) ; m n i e j licne s ą kamiele, usyte ma narodoościoej. Pene elementy s p ó l n e ł ą c ą r ó n i e ż u b i o r y Loskie i Tarnopolskiego, m i m o że l u d n o ś ć tych obsaró yraź" t e r i a ł u kolore g r a n a t o y m lub c a r n y m i dobione h a f t e m o d r ó ż n i a s ą p r y n a l e ż n o ś ć r e g i o n a l n ą. P o d o b i e ń s t a są pre o motyach kiatoych, systkim gorsety ( i l. 5,6), s p ó d n i c e, fartuchy Najstarso o b i e k t y ludoego u b i o r u Loskiego s t a n o i ą lniane t y p u ubiorach najdaniojsych, p o n c o ", siraki takich, jak kaba sukienne, a t a k ż e nosyo k a b a t y ; są to ierchnie o k r y c i a letnie, syte p ł ó t n a lnianego j a k k o ż u c h y dobione n a s y k a m i. Z p o o d u b r a k u kompl n y c h u b i o r ó obu dóch gatunkach: grubse p o d s e k ę. be cieńse stanoi Kabaty mają stronę krój enętrną, typu s ó n a r a m i o n a c h. D l a uyskania d ł u ż s y c h ponco", rękaó, t e r e n ó, t r u d n o p o d a ć systkie cech spólne. Moaikę ludnościoą dosyano k a a ł k i p ł ó t n a. B i a ł e lniane k a b a t y kobiece i m ę s k i e koiny posiadały podobny krój. Bukoiny stanoią polscy reemigranci B R u m u ń s k i e j, Z m i a n y granic p o l i t y c n y c h, łącały do różnych organimó które obaf państoyc

5

6 i dobione haftem k r y ż y k o y m i ł a ń c u s k o y m ( i l. 10). K o a J y k o n a n e latach t r y d i e s t y c h r ó ż n i ą się od t a m t y c h k r o i ora o r e m h a f t u jest to Do ubioru haft kobiecego n a l e ż a ł a o motyach kiatoy* s p ó d n i c a f o t a " ora M c y l i b a r n a k r a j k a, ana t a m b a j o r " ( i l. 17). O d o b ę u b i f l stanoiły korale, a t a k ż e n a s y j n i k i monet. W ubiore t y m idocno jest iele e l e m e n t ó u k r a i ń s k i! cemu naet nie a p r e c a j ą sami reemigranci. I c h dania! Cerniocach b y ł o tyle g r u p l u d n o ś c i o y c h, że n a s t ę p o i a p o ż y c a n i e p e n y c h cech. M i m o t y c h y r a ź n y c h płyjh reemigranci c u j ą się P o l a k a m i, a sój d a n y s t r ó j a uażl bukoiński. Potomkoie H u c u ł ó ró tylko achoali nieiele e sych kosule haftoane W stanie achoania gionalnych, mieskających uhl łócką. j poscególnych obecnie na Ziemi grup Lubuskiej, I sra stregamy d y s p r o p o r c j ę, b ę d ą c ą y n i k i e m nie t y l k o ilości p r l ieionych cy prechoanych u b i o r ó, loc prede s y s t k i m i arunkó, okresie poojenny! Wselkie sanso p r e t r a n i a m i a ł y ięc u b i o r y dąbroieckl istniejące niepreranie e ł a s n y m ś r o d o i s k u regionalny! Gorsa była osadnikó jakich jednak bytoały sytuacja one preniesionych pnj o d e r a n y c h od sego rodimego p o d ł o ż a k u l t u r o go. Z a u a ż a m y, ż e e siach l u b p o i a t a c h asiedlonych h l n o ś c i ą o t y m s a m y m pochodeniu r o d i m y m p r e t r a ł o e l e m e n t ó k u l t u r y l u d o e j, niż m i e j s c o o ś c i a c h n y c h pre p r y b y s ó r ó ż n y c h stron. W e ie! amieski siach bo i e! o l u d n o ś c i y o d ą c e j się tego samego regionu t o r y ł y 1 arto s p o ł e c n o ś c i lokalne, k t ó r e n o y m ś r o d o i s k u s t a r a! się storyć jak gdyby regionu popre rekonstrukcję achoanie pielęgnoanie ycajó II. 13. U b i ó r kobiecy r e e m i g r a n t ó B u k o i n y Breźnica, oj. ielonogórskie. Rumuńskiej. ludność repreentoała sego realió itp. Natomiast różne macieryste! materialnej e siach, regiony, elementy kultur! który! k u l t u r y lir. doej, t y m r ó n i e ż u b i o r y, a n i k ł y p r ę d e j, j a k o te c y n n i k i k t ó r o y o d r ę b n i a ł y p o s c e g ó l n e g r u p y osiedleńce i u t r u d n i a! i m s p ó ł ż y c i e r a m a c h jednej s p o ł e c n o ś c i ioskoej. 1 Predstaione t u p o k r ó t c e u b i o r y ludoe, obejmoano o b e l nie m i a n e m l u b u s k i c h s t r o j ó l u d o y c h, s t a n o i ą asadm p r y c y n i ł y się do n a p ł y u i p r e m i e s c e ń l u d n o ś c i, a co a t y m r e l i k t y presłości prechoyane pro l u d n o ś ć m i e j s c o ą bądfi idie do t e ż pre o s a d n i k ó. Cas ich p o s t a n i a i u ż y t k o a n i a obejmuje! prenosenia artości kulturoych. Reemigranci p r y b y a j ą c y na Ziemie Zachodnie achoali ś i a d o m o ś ć sego 8 lata m i ę d y o j e n n e lub s i ę g a p o c ą t k ó bieżącego stulecia, a im- polskiego pochodenia i nie ulegli y n a r o d o i e n i u. Osiedlili się et k o ń c a X I X i e k u. S ą ono prechoyano na p a m i ą t k ę, o ile g ł ó n i e na D o l n y m Ś l ą s k u i Ziemi L u b u s k i e j, p r e n o s ą c na stan ich achoania jest jesce a d o a l a j ą c y. S t a n o i ą skład-; te tereny soje regionalne k u l t u r y ludoe. N a podstaie u b i o r ó n i k k u l t u r y l u d o e j, k t ó r y nie ucestnicy j u ż cynnie życiu reemigrantó ich s p o ł e c n o ś c i iejskiej, c h o ć nadal stanoi jej ł a s n o ś ć. D l a osaci J e d n ą grup tej l u d n o ś c i s t a n o i ą G ó r a l e Cadeccy, k t ó r y c h m n i e n i e m rodimego regionu, k t ó r y o p u ś c i l i. T y m n a l e ż y tłuma' Bukoiny Rumuńskiej można odtoryć r o d i m e pochodenie. n i k ó są y n a c n i k i e m ich p r y n a l e ż n o ś c i regionalnej, spo prodkoie u progu u b i e g ł e g o stulecia osiedlili się na Na Ziemi Lubuskiej G ó r a l e Cadeccy m i e s k a j ą Bukoinie. okolicach c y ć i ę ź e m o c j o n a l n ą, j a k a ł ą c y p r y b y s ó y t o r a m i pry i e i o n y m i pre n i c h na noe iemie. Ż a g a n i a. D r u g ą g r u p ę r e e m i g r a n t ó s t a n o i ą m i e s k a ń c y Cer- Obecnie, obok d a n y c h, p o j a i ł y się u b i o r y noe, ykona nioiec l u b ich n a j b l i ż s e j okolicy, od d ó c h l u b trech p o k o l e ń, ne s p ó ł c e ś n i e dla potreb e s p o ł ó p i e ś n i i t a ń c a ; ubiory t«k t ó r y y o d ą się nad D n i e s t r u i ubiorach k t ó r y c h s p o t y k a syte są pre c ł o n k ó ł a s n y c h g r u p regionalnych i stanoił się mniej l u b bardiej i e r n ą k o n t y n u a c j ę d a n y c h u b i o r ó, cha-i iele płyó ukraińskich; idocno to jest łasca sposobie dobienia. T r e c i ą rescie g r u p ę s t a n o i ą p o t o m r a k t e r y s t y c n y c h dla danego regionu. U b i o r y syje się materia koie H u c u ł ó K o ł o m y i. ł ó ogólnie d o s t ę p n y c h, d o b i e r a j ą c j o t a k, aby j a k najbardie Kobieco u b i o r y G ó r a l i Cadeckich (ił. 13) o s t a ł y p e ł n i b y ł y bliżono do t k a n i n u ż y a n y c h k i l k a d i e s i ą t l a t temu. achoane; s t a n o i ą je kosule lniane l u b b a e ł n i a n e, dobione orami ysytymi paciorkami stroje usyte pre miejscoe k o b i e t y ; copki y k o n a ł a kobieta, cerone l u b k i a t y, u k ł a d a n e drobno f a ł d y i jedabno j e d y n a, k t ó r a jesce a c h o a ł a t ę u m i e j ę t n o ś ć i prekauje ją fartuchy. sojej córce t a p o d jej k i e r u n k i e m syje d ą b r o i e c k i o stroje. dla ubioru jedabne Z e s p ó ł pieśni i t a ń c a D ą b r ó c e Wielkopolskiej otrymał spódnice Charakterystycne ( i l. 14), Góralek Cadeckich s ą o d o b y : k i s t k a ", cyli cerona s t ą ż k a marscona po P o d o b n ą s y t u a c j ę m a m y ospole G ó r a l i Cadeckich Breź ś r o d k u i aiesana na piersi, d i o r d a n " a ż u r o y nasyjnik nicy, paciorkó na który d u ż o soich u b i o r ó, a alożonio espołu pieśni i t a ń c a spoo tka d o a ł o p o t r e b ę p o i ę k s e n i a ich licby, a cęścioo rekon ora piesek" ąski pasek p ł ó t n a, nasya się p a c i o r k i, p o k r y a j ą c n i m i c a ł ą p o i e r c h n i ę niny ( i l. 15). Wśród preażają XIX 94 ieku. oj. ielonogórskie. Ludność ta achoała stosunkom struoania, łasca męskich. achoanych kosule, Są one których prybysó najstarse Cernioiec pochodą syte lnianego p ł ó t n a końoa samodiałoego Obecnie obserujemy jaisko ainteresoania łasną tra dycyjną regionalną kulturą, rónież regionalnymi ubiorami. P r e d m i o t y pryieione po ojnie pre o s a d n i k ó a skau-

7 95

8 II. 16. Kosula kobieca pryieiona pre reemigrantó Cernioieo. Zielona Góra. II. 17. Ubiór reemigrantó Cernioiec. Zielona Góra. kobiecy pryieiony p jące na prynależność regionalną, podlegały ajemnej ocenie i artościoaniu, które nieradko łącyło się krytycnym stosunkiem do kultury prybysó innych stron. Obecnie grupy osiedleńce chętnie demonstrują soją rodimą kulturę, nie ukryają sego pochodenia regionalnego, ponieaż miarę rastania młodego pokolenia ucichły antagonimy międygrupoo. Zaistniała ięc sytuacja korystna dla apreentoania łasnych regionalnych cy to popre espoły pieśni i tańca, cy też popre prygotoanie ib muealnych, pośięconych kulture ludoej prybysó jednego regionu. Predstaiciele młodego pokolenia chętnie sięgają do poprednich neracji, jakodo oró spółcesnej odieży, a obecna moda, ludoość" spryja roijaniu się tych tendencji. Tak ięc, na terenie Ziemi Lubuskiej spółistnieją bes liyjnie odmienne grupy rogionałne, stapiające się jedną tegroaną społecność, określaną mianem lubuskiej". Jed" akresie nie ma moy o integracji, tak jak to rao' aobseroać sfere innych diedin kultury ludoej. Zac ane ubiory lub pamięć o nich nadal poostają dokumentem doodu regionalnego mieskańcó Ziemi Lubuskiej. PRZYPISY * Skrót referatu yglosonogo na Ogólnopolskim Seminarium Pośięconym Strojoi Ludoemu, Krakó, listopad 1974 r. 1,A. Kutreba-Pojnaroa, Lud i jego ycaje (etnografia) [:] Ziemia Lubuska, Ponań A. Glapa, Strój międyrecko-bab imojsk i (lubuski), Atlas 2 Polskich Strojó Ludoych", c. II,. 4, Wrocła A. Glapa, Ubiory chłopskie [:] Kultura ludoa Wielkopolski, 3 t. I, Ponań * E. Rabiega, Wesele babimojskie [:] Ludność rodima na Ziemi Lubuskiej, Zesyty Lubuskie",. 10, Zielona Góra B. Kołodiejska, W. Sauter, Kultura ludoa ludności 5 rodimej na Ziemi Lubuskiej id biorach mueó i ib pamiątek regionalnych oj. ielonogórskiego [:] Ludność rodima na Zi Lubuskiej, op. cit. B. Kołodiejska, Zadania i potreby muealnicta et 6 graficnego ojeódtie ielonogórskim, Zielonogórskie syty Muealne", t. IV, Zielona Góra 1974, s L. Kosiński, Pochodenie ludności Ziem Zachodnich f 7 Problemy rooju gospodarcego i demograficnego Ziem chodnich latach , Ponań M. Meysner-Rostoroska, Z badań nad kulturą lud 8 reemigrantó polskich Rumunii na Dolnym Śląsku, Zes; Etnograficne", t. 1, Wrocła 1963, s Fot.: Tadeus Ambroż 96