Internet w pracy. Raport z badania I Ogólnopolskie Badanie Pracowników. Karol Wolski. Projekt wsieprają. Patronat medialny

Transkrypt

1 Internet pracy I Ogólnopolskie Badanie Praconikó Raport badania 2010 Karol Wolski Projekt sieprają Patronat medialny

2 OD AUTORA Internet stał się jednym najażniejsych narędi pracy. Wra jego roojem pojaiły się noe, nienane ceśniej jaiska społecno ekonomicne. Pojaiły się noe możliości ora agrożenia dla funkcjonoania firm ora praconikó. Preentoany raport skieroany jest aróno do łaścicieli, praconikó jak i konsultantó ajmujących się doradtem binesoym. Nasym celem było storenie badania pokaującego sposób ykorystyania internetu pre praconikó polskich predsiębiorstach. Preproadono rónież drugi etap badań, którego celem było naleienie psychologicnych ynacnikó sposobu korystania sieci miejscu pracy. Więcej informacji o samym projekcie mogą Państo naleźć na nasej stronie internetoej:.badanie-praconiko.pl Mamy nadieję, że nase opracoanie pooli Państu naleźć odpoiedi na nurtujące pytania ora będie pretekstem i inspiracją do dalsych posukiań tym obsare. Zaprasam do lektury KAROL WOLSKI KOORDYNATOR BADANIA 2

3 WPROWADZENIE Korystanie pre praconikó internetu podcas godin pracy celach nią nieiąanych staje się dla ielu firm cora ażniejsym agadnieniem. Najlepsym prykładem jest korporacja Bruce Poer, która olniła dużą grupę praconikó poodu nadużyania internetu ora pocty elektronicnej podcas godin pracy. [1]. Nie systkie firmy traktują soich praconikó rónie suroo jak Bruce Poer. Wiele nich poala praconikom prynajmniej na cęścioe ykorystanie internetu pracy do celó pryatnych [2,3]. Na obecnym etapie rooju badań nad jaiskiem korystania sieci celach pryatnych trudno jednonacnie określić cy jest to jaisko negatyne cy też nie. Niektóry badace racają uagę na jego możlie poytyne konsekencje [4] i skaują na potrebę tak anej konstruktynej rekreacji podcas pracy [4]. Taka rekreacja mogłaby odbyać się ykorystaniem internetu. Aby jednak korystanie sieci pracy było konstruktyne i daało poytyne skutki niebędnym jest proadanie organiacjach jasnych reguł regulujących doolony sposób korystania sieci [5]. Storenie takich reguł ymaga jednak lepsego ponania jaiska korystania internetu pracy celach pryatnych ora jego psychologicnych i ekonomicnych konsekencji. O projekcie Celem projektu Internet Pracy I Ogólnopolskie Badanie Praconikó jest dostarcenie iedy na temat ykorystania pre praconikó internetu celach pryatnych. Jest to pierse na tak dużą skalę badanie dotycące tego jaiska 3 Polsce. Projekt składa się dóch etapó: piersy nich, którego yniki apreentoane są poniżej, jest próbą opisu jaiska korystania sieci celach pryatnych śród polskich praconikó ora ponania aróno ich jak i opinii prełożonych na ten temat. Drugi etap badania, preproadono na prełomie piersego i drugiego kartału 2010 roku. Miał on na celu storenie psychologicnego modelu tego jaiska uględniającego jego prycyny ora konsekencje, aróno negatyne jak i poytyne, dla funkcjonoania cłoieka środoisku pracy. Prebieg badania Piersy etap badania ostał preproadony paźdierniku 2009 roku. Badania były proadone yłącnie internecie a pomocą losoo yśietlanych aproseń do ypełnienia ankiety. Zaprosenia emitoane były na polskich portalach internetoych: Interia.pl, Onet.pl, Wirtualna Polska, Gaeta.pl, które skali miesiąca docierają do ponad 90% polskich internautó. Ankiety ostały prygotoane pre badacy, realioane aś pre firmę Polskie Badania Internetu (PBI). Pierse pytania ankiety były pytaniami filtrującymi poalającymi aklasyfikoać respondentó do jednej trech grup: 1) osób pracujących i mających dostęp do sieci, 2) pracodacó, 3) osób niepracujących. W ależności od grupy, do której należeli badani, otrymyali oni inny esta pytań. Zebrano 1243 yiady, które akalifikoano do dalsej analiy. Kto iął udiał badaniu? Ponad 63% badanych to osoby

4 pracujące. Kobiety stanoiły praie 60% systkich respondentó, mężcyźni około 40%. Spośród osób pracujących aodoo praie 90% respondentó to praconicy, poostałe 10% to pracodacy. 82% osób pracujących adeklaroało, że ma pracy dostęp do internetu, 95% aś, że korysta sieci rónież domu. Scegółoe informacje dotycące prebadanej próby najdują się Załącniku. ODPOWIEDZI BADANYCH Aktyności pracy W piersej cęści ankiety praconikom deklarującym dostęp do sieci pracy adano pytania dotycące sposobu ykorystania pre nich internetu celach pryatnych podcas godin pracy. Doma ulubionymi cynnościami pryatnymi online ykonyanymi podcas pracy są spradanie pocty ora Wykres 1. 4 preglądanie stron (różnica nieistotna statystycnie). Trecią ulubioną cynnością praconikó jest granie gry online (t=28,78, p<0,05). Najmniej popularnymi sposobami ykorystania internetu pracy do celó pryatnych są korystanie Second Life ora serisó randkoych (Wykres 1.). Z sieci pracy lubimy korystać be ględu na płeć, aróno kobiety jak i mężcyźni rónie chętnie robią sobie prerę na korystanie internetu. Znacenie ma jednak iek, najierniejsymi użytkonikami internetu pracy są najmłodsi praconicy, ra iekiem tendencja do korystania sieci pracy mniejsa się (F=2,67, p<0,05). Może być to iąane generalnie cęstsym i bardiej intesnsynym korystaniem sieci pre młodse grupy iekoe. W prypadku najstarsej grupy iekoej, poyżej 65 roku życia, uagi na byt małą licbę prypadkó, ynik nie poala osacoać skali jaiska (Wykres 2.).

5 Wykres 2. Ciekaych danych dostarca rónież porónanie osób e ględu na staż sieci. 23% praconikó mających pracy dostęp do internetu korysta niego minimum od 2 do 5 lat, aś poyżej 5 lat sieci korysta 71% praconikó. Rokład ten jest odbiciem generalnego trendu śród internató, którym preagę stanoią użytkonicy o długim stażu [12]. W preentoanym badaniu aledie 5% osób korystało internetu krócej niż 2 lata. To ocyiście ykluca porónanie noicjusy osobami długo korystającymi sieci, jednak możlie jest nadal porónanie trech grup najdłużej korystających. Okauje się, że ra e rostem stażu sieci rasta rónież chęć do korystania niej pracy (F=8,15, p<0,05). Efekt ten istotny jest dla dóch porónań anaconych na ykresie nr 3. Nieależnie od tego cy praconicy pracują sektore pryatnym, państoym cy poarądoym, korystają sieci pracy rónie cęsto. Warto jednak rócić Wykres 3. 5 uagę na fakt, że pomimo braku istotnych statystycnie różnic (p=0,08 dla testu F) najradiej internecie prebyają praconicy sektora państoego. Wielkość firmy nie ma iąku cęstością korystania sieci. Jeśli chodi o typ stanoiska (Wykres 4.), to najradiej sieci pracy korystali praconicy seregoi, najcęściej aś samodielni specjaliści (p<0,05). Nie odnotoano aś istotnych różnic pomiędy poostałymi typami stanoisk. Z uagi na byt małą licbę prypadkó, analiy yłącono najyżsą kadrę arądającą. Należy jednak spomnieć o tym, że osoby deklarujące prynależność do tej grupy deklaroały rónież decydoanie najcęstse korystanie sieci celach pryatnych. Nie odnotoano, natomiast, iąku pomiędy poiomem ykstałcenia a korystaniem sieci pracy. Treba pamiętać, że nie syscy praconicy rónie chętnie korystają sieci pracy. Badanych podielić można na die grupy stosunku około 2:5, do piersej nich należą osoby cęściej korystające internetu, do drugiej aś, te robiące to stosunkoo radko. Na ykresie nr 5 predstaione są średnie dla każdej grup (yniki standaryoane). W prypadku systkich badanych cynności online anotoano różnice pomiędy skupieniami (Tabela 1.). Badani e skupienia piersego korystają sieci cęściej niż ci e skupienia drugiego, efekt ten dotycy systkich cynności online. W kolejnych cęściach raportu predstaiono kilka najażniejsych dla praconikó aktyności online. Zostaną one omóione uględnieniem takich miennych jak płeć, iek, staż sieci ora ielkość predsiębiorsta.

6 Wykres 4. Wykres 5. Tabela 1. 6

7 Pocta elektronicna Spradanie pryatnej pocty jest najposechniejsą pryatną cynnością ykonyaną internecie casie pracy. Aż 37% osób pracujących odpoiedi na pytanie o cęstość korystania pocty pracy anacyło odpoiedź ase. Wykres nr 6 preentuje dokładny rokład odpoiedi na skali od 1 do 7. Wykres 6. grupę iekoą porónań. Dla korystania pocty pracy ma też nacenie staż internauty sieci (Wykres 8.). Najcęściej pocty korystają osoby najdłużsym stażem (t=3,95, p<0,05), nie anotoano jednak różnic pomiędy grupą korystającą sieci od jednego do dóch lat a grupą korystającą od dóch do pięciu lat. Die grupy korystające sieci najkrócej licyły byt mało prypadkó aby można było poddać je analiie. Z pocty pracy rónie cęsto korystają osoby atrudnione sektore pryatnym, państoym jak i poarądoym. Więksego nacenia nie ma rónież ielkość firmy. Wykres 8. Z pocty elektronicnej pracy rónie cęsto korystają kobiety jak i mężcyźni. Istotne różnice można jednak aobseroać e ględu na iek praconikó (Wykres 7.). Najcęściej pocty korystają die najmłodse i die najstarse grupy użytkonikó. Treba jednak rócić uagę na to, że grupie osób poyżej 65 roku życia nalało się aledie cterech badanych, co ykluca tę Wykres 7. Preglądanie stron Rónie popularnym ajęciem pracy było preglądanie stron. Aż 29% procent badanych praconikó adeklaroało, że ase pregląda strony pracy, poostałe 11% procent robi to cęsto. Wykres nr 9 preentuje dokładny rokład odpoiedi dla pytania o preglądanie stron. 7

8 Wykres 9. Podobnie jak prypadku pocty elektronicnej, rónież tutaj płeć nie różnicuje badanych, kobiety rónie chętnie jak mężcyźni surfują sieci. Wiek okaał się cynnikiem różnicującym badanych (F=3,14, p<0,05), jednak istotna okaała się różnica jedynie pomiędy doma grupami Wykres 10. Wykres iekoymi anaconymi na ykresie nr 10 (F=-2,78, p<0,01). Podobnie jak poprednich analiach najstarsa grupa użytkonikó ostała yłącona analiy uagi na byt małą licbę odpoiedi. W prypadku stażu sieci anotoano identycne ależności, jak dla korystania pocty elektronicnej, cęstość preglądania stron pracy rasta ra e stażem sieci (po yłąceniu dóch byt mało licnych grup noicjusy). Istotne różnice pomiędy średnimi preentuje ykres nr 11. Dla korystania e stron nacenia nie miały ani sektor ani ielkość firmy, aróno dużych jak i małych organiacjach każdym trech sektoró, praconicy rónie chętnie preglądali strony.

9 Cytanie gaet Trecią najpopularniejsą cynnością ykonyaną online pre praconikó jest korystanie e stron internetoych gaet. 11% osób skauje, że robi to ase, kolejne 8% osób robi to bardo cęsto. Z drugiej strony, artym odnotoania jest, że pomimo uplasoania się tej cynności ysoko rankingu preferoanych pryatnych cynności online, aż 37% badanych anacyło odpoiedź nigdy (Wykres 12.). Wykres 12. Podobnie jak prypadku stron ora pocty, rónież prypadku cytania gaet sieci płeć nie różnicuje osób badanych. W prypadku stażu sieci (Wykres 13.) anotoano identycne ależności jak pry preglądaniu stron ora korystaniu pocty, po yłąceniu dóch najmniej licnych grup, ra e rostem stażu sieci rasta rónież cęstość cytania gaet online (F=10,86, p<0,01). Tak samo cęsto e stron gaet korysta się firmach małych jak i dużych, ielkość predsiębiorsta okaała się nieistotnym cynnikiem. Badanych nie różnicuje też sektor jakim pracują, itryny te są rónie popularne firmach pryatnych, instytucjach państoych, jak i organiacja poarądoych. Wykres Różnice e ględu na płeć akresie aktyności internecie W opisanych ceśniej cynnościach online nie odnotoano różnic e ględu na płeć. Nie jest to ynik specjalnie askakujący, są to boiem bardo podstaoe usługi internetoe, których korysta ięksość internautó. Inacej jest jednak takimi cynnościami jak korystanie serisó społecnościoych cy stron materiałami erotycnymi (Wykres 14.). Kobiety decydoanie cęściej niż mężcyźni korystają tych piersych, mężcyźni aś preferują serisy treściami erotycnymi ora serisy randkoe. Mężcyźni rónież cęściej oglądają filmy video sieci ora korystają Second Life. Różnice te nie askakują, kobiety generalnie cęściej spostregane są jako osoby dla których kontakty społecna mają duże nacenie, co tłumacy różnicę korystaniu portali społecnościoych. Poa tym kobiety, nieależnie od tego cy najdują się pracy cy nie, korystają cęściej serisó społecnościoych [7]. Mężcyźni chętniej korystającą materiałó erotycnych. Poostałe die różnice dotycące Second Life ora filmó online są mniej ocyiste. Można jednak próboać je tłumacyć opisyaną innych badaniach luką technologicną pomiędy płciami [8], skaującą na niżse umiejętności komputeroe kobiet. Korystanie Second

10 Wykres 14. Life ymaga boiem konfiguracji specjalnego oprogramoania, aś serisy filmami video specjalnych dodatkó do preglądarek. Interpretacja taka może jednak być krydąca dla kobiet i oparta na stereotypach. Nie należy jednak apominać o tym, że korystanie sieci jest cynnością intencjonalną i kobiety mogą po prostu być mniej ainteresoane korystaniem tych usług. W kolejnych badaniach arto jednak kontroloać mienną poiomu umiejętności obsługi komputera, aby jednonacnie odpoiedieć na pytanie o prycynę różnic międy płciami. Kto korysta cęściej a kto radiej? Co różni osoby cęściej od radiej spędających cas pracy sieci? Otóż jedną bardo podstaoych różnic jest odcuany pre praconika poiom nudenia soją pracą. Praconicy cęściej korystający internetu pracy deklarują, że ich praca jest bardiej nudna niż praca osób korystających sieci radiej (t=6,67, p<0,01). 10 Ocyiście nie onaca to, że ich praca recyistości jest bardiej żmudna, jest rónież możlie, że są oni osobami bardiej podatnymi na nudenie. Co ciekae, osoby cęściej korystające sieci charakteryują się rónież yżsym poiomem adoolenia ynagrodenia (t=2,13, p<0,05) ora uażają, że ich arobki są bardiej adekatne do kładu pracy jaki ponosą (t=2,32, p<0,05) niż osoby radiej pośięcające sój cas na internet (Wykres 15.). Zadoolenie ynagrodenia ora pocucie jego adekatności stosunku do poieronych oboiąkó jest atem iąane cęstsym korystaniem sieci. Nie jest nim jednak iąane ogólne adoolenie posiadanej pracy, adoolenie dodatkó do pensji ani lubienie sojej pracy. Korystanie sieci pracy nie jest żaden sposób iąane amiarem miany pracy. Osoby nosące się takim amiarem rónie cęsto spędają cas internecie jak osoby nie planujące tego tyou miany. Podobnie, nieależnie od tego jakim casie praconicy planują mianę

11 Wykres 15. miejsca atrudnienia, korystają sieci tak samo cęsto. Wynik ten może być istotny punktu idenia pracodacy, boiem pomimo tego, że praconik decydoał się opuścić soje poprednie miejsce atrudnienia lub otrymał ypoiedenie, nie acyna on sposób presadny nadużyać aufania sojego pracodacy. Można poiedieć, że pracuje on do końca tak samo pilnie, prynajmniej biorąc pod uagę cas spędany sieci celach nieiąanych poieronymi oboiąkami. Ocena jaiska korystania sieci celach pryatnych Ocena praconikó Interesujących danych dostarca analia pytań dotycących oceny moralnej korystania sieci celach pryatnych 11 pracy. Osoby, które radiej korystają internetu celach pryatnych, uażają to jaisko a bardiej niemoralne niż osoby korystające cęściej (t=3,99, p<0,01). Zatem praconicy gorej oceniają korystanie sieci jeśli sami robią to radko, jeśli aś jaisko dotycy ich osobiście, mają tendencję do oceniania go jako bardiej moralnego (Wykres 16.). Wykres 16.

12 Respondenci podobnie odpoiadali na pytanie o treści: Korystanie sieci pracy do celó pryatnych jest porądku dopóki praidłoo ykonuje się soją pracę. Osoby radiej korystające internetu oceniły spędanie casu sieci bardiej negatynie, niż te korystające cęściej (t=-4,88, p<0,01). Wyniki preentuje ykres nr 17 pobycie się napięć iąanych codiennymi oboiąkami i relaksoanie się (Wykres 19.). Oceny takie radiej pojaiają się śród ucestnikó drugiej grupy, dla których internet jest mniej popularnym sposobem spędania casu pracy (t=-5,36, p<0,01). Wykres 19. Wykres 17. Respondenci cęściej spędający cas sieci oceniają to jaisko rónież jako poytynie oddiałujące na motyację, oceny takie są mniej popularne śród osób radiej korystających internetu (t=-5,66, p<0,01). Wyniki preentuje ykres nr 18. Osoby radiej korystające sieci pracy są bardiej suroe ocenie tego jaiska. Zęściej oceniały je jako osukianie pracodacy (t=4,29, t<0,01). Wyniki predstaia ykres nr 20. Wykres 20. Wykres 18. Praconicy, który bardiej upodobali sobie korystanie sieci pracy, oceniają to jaisko rónież jako poalające na 12 Kolejna różnica (t=-3,60, p<0,01) ocenie jaiska korystania sieci celach pryatnych grupie osób cęściej i radiej korystających sieci, dotycyła oceny tego jaiska, jako poalającego na ucenie się noych recy (Wykres 21.).

13 Wykres 21. radiej korystające, boiem po dokonaniu oceny mogą ją uasadnić soim achoaniem (radkim korystaniem). Podobnie osoby korystające cęściej, achoanie soje mogą uspraiedliić bardiej poytyną oceną jaiska, która daje im pryolenie na cęstse korystanie sieci. Pre praconikó cęściej korystających internetu, spędanie casu pracy sieci jest oceniane jako dające możliość rooju umiejętności obsługi komputera (Wykres 22.). Rec jasna grupie radiej korystających taki punkt idenia jest mniej popularny (t=-3,75, p<0,01). Wykres 22. Odpoiedi na pytania dotycące oceny jaiska korystania sieci pracy celach pryatnych pokaują, że praconicy, aróno ci korystający cęściej jak i radiej, oceniają to jaisko sposób godny e soimi achoaniami. Wynik ten nie dii i psychologicnego punktu idenia, poala obu grupom utrymać poytyny obra samego siebie i spójność pomiędy myśleniem a diałaniem. Spójność ta poala jednej strony na bardiej negatyną ocenę jaiska pre osoby 13 Ocena osób niepracujących Tą samą serię siedmiu pytań dotycącą oceny ykorystania sieci pracy do celó pryatnych adano rónież osobom niepracującym. Podobnie jak prypadku popredniej analiy, rónież tutaj anotoano istotne różnice ocenie tego jaiska. Osoby niepracujące były bardiej suroe soich ocenach niż osoby pracujące. Robieżności ocen pomiędy grupami ujaniły się e systkich siedmiu pytaniach i układały się edług takiego samego orca jak pry porónaniu osób cęściej korystających sieci osobami korystającymi radiej. Za każdym raem osoby pracujące yrażały bardiej poytyne opinie. Różnice odpoiedi na kolejne pytania preentuje ykres nr 23. Pytania te dotycyły kolejno: a) oceny cy jaisko to jest niemoralne, b) cy jest porądku, dopóki praca ykonyana jest praidłoo, c) cy poytynie płya na motyację do pracy, d) cy poala się pobyć napięć iąanych pracą, e) cy jest osukianiem pracodacy, f) cy poala ucyć się noych recy, g) cy poala popraić umiejętność korystania komputera. Odpoiedi praconikó porónaniu osobami niepracującymi pokaują, że osoby których nie dotycy dane jaisko oceniają je suroiej. Worec ten prejaiał się aróno porónaniu praconikó niepracującymi jak i osób korystających

14 sieci pracy cęściej korystającymi radiej. Pełnego obrau sposobu jaki oceniane jest ykorystyanie internetu pracy do celó pryatnych dostarca porónanie e sobą trech grup badanych: korystających sieci cęściej, korystających radiej ora niepracujących (Wykres 24. ora Tabela 2.). Wyniki sugerują, że ra oddaleniem badanego od problemu jego ocena staała się cora bardiej negatyna. Najgorej korystanie sieci oceniały boiem osoby niepracujące, najlepiej aś korystający sieci cęsto. Wykres 23. Podstaa: Praconicy i osoby niepracujące, N=1176 Wykres 24. Podstaa: Praconicy i osoby niepracujące, N= Pośrodku nalały się odpoiedi osób pracujących ale korystających stosunkoo radko. Worec taki anotoano seściu na siedem pytań, tylko pytaniu g (dotycącym płyu korystania sieci na popraę umiejętności komputeroych) odpoiedi osób niepracujących i korystających radiej nie różniły się międy sobą, dalej były one jednak nacąco różne od odpoiedi osób cęsto korystających sieci. Badani atem, jak spomniano już ceśniej, achoują się sposób spójny e soimi poglądami. Jeśli jakieś jaisko ich nie dotycy, oceniają je bardiej negatynie niż prypadku kiedy

15 Tabela 2. ykorystyanie pre praconikó sieci do celó pryatnych, około połoy badanych pracodacó godi się na tego typu achoanie, jedna trecia godi się yjątkoych sytuacjach, poostałe około 20% kategorycnie nie gada się na takie achoania. Pytanie o to cy pracodaca godi się na korystanie sieci pracy adano także praconikom. W obu prypadkach procentoy rokład odpoiedi praktycnie nie różni się. Można ięc pryjąć, że na ykorystyanie sieci pracy do celó pryatnych poala około połoa polskich pracodacó, kolejne 30% poala, ale tylko yjątkoych sytuacjach (Wykresy 25. i 26.). Wykres 25. Wykres 26. dotycy ich ono osobiście. Podstaa: Pracodacy, N=67 Postay pracodacó Nie ulega ątpliości, że praconicy korystają pracy internetu celu ałatienia soich pryatnych spra cy po prostu oderania się od męcących lub nużących oboiąkó. To co dieje się miejscu pracy ależy jednak głónie od pracodacy i jego stosunku do achoań praconikó. Na ten stosunek płya iele cynnikó, międy innymi jego opinia na temat ykorystania sieci pracy. Cęść pracodacó poala na 15

16 Praconikó apytano rónież o to cy pracodacy jakikoliek sposób kontrolują ykorystanie internetu firmie. 27% praconikó deklaruje, że ich miejscu atrudnienia kontroluje się korystanie sieci, 40% odpoiediało na to pytanie negatynie. Aż 33% badanych praconikó nie ie cy ich pracodaca monitoruje sposób jaki korystają internetu (Wykres 27.). Podobne pytanie adano rónież pracodacom, tym, że mieli oni do yboru jedynie die odpoiedi: tak lub nie. W tym prypadku 39% badanych pracodacó adeklaroało, że monitoruje to jaki sposób ich praconicy ykorystują internet podcas godin pracy, poostałe 61% udieliło odpoiedi negatynej (Wykres 28.). regulaminó korystania sieci, było poytynych. Tylko około jedna piąta badanych firm ma jasno sprecyoane reguły określające sposób ykorystania internetu podcas godin pracy. Dla porónania Young [9] poołując się na badania firmy Websense Inc. podaje, że śród prebadanych ponad 200 amerykańskich firm aż 83% miało prepisy określające sposób korystania sieci. W nasym badaniu, aż 57% praconikó i 78% pracodacó adeklaroało, że ich firmie nie ma takich prepisó. Praconicy mieli rónież możliość ybrania treciej odpoiedi - nie iem. Opcję tę anacyło 20% ankietoanych (Wykresy 29. i 30.). Wykres 27. Wykres 29. Wykres 28. Wykres 30. Podstaa: Pracodacy, N=67 Podstaa: Pracodacy, N=67 23% odpoiedi praconikó i 22% pracodacó, na pytanie dotycące ypracoania pre firmę prepisó i/lub To cy firma ma prepisy regulujące stosunek pracodacy do korystania pre praconika sieci i cy są 16

17 one nane praconikoi, może mieć daleko idące konsekencje aróno dla praconika jak i pracodacy. Kestia ta ostanie omóiona dalsej cęści raportu. Około połoa badanych pracodacó poala na to aby ich praconicy korystali sieci celach pryatnych podcas godin pracy. Nie ase jednak poalają oni na systkie aktyności online jednakoą cęstotliością. Pracodacom adano ięc pytanie o to jak cęsto (skala od 1 do 7, gdie 1 onaca nigdy a 7 ase) poalają praconikom na poscególne formy aktyności online. Najcęściej praconicy dostają pryolenie na korystanie pocty elektronicnej, bankó online ora preglądanie stron i korystania itryn gaet (Wykres 31.). Warto rócić uagę na to, że rokład cynności, na które godą się pracodacy, penej miere Wykres 31. Podstaa: Pracodacy, N=67 17 pokrya się tym, co praconicy recyiście robią sieci. W obu prypadkach mamy do cynienia tymi samymi cterema najcęściej skayanymi aktynościami online. I o ile korystanie pre praconikó pocty cy preglądanie stron nie dii, o tyle korystanie bankó ora cytanie gaet sieci, są generalnie cynnościami mniej popularnymi [13]. Można ięc ostrożnością pryjąć, że to na co poalają pracodacy jest jakimś stopniu iąane tym, co praconicy recyiście robią. Kolejną istotną kestią aróno perspektyy pracodacy jak i praconika, są konsekencje jakie firma yciąga stosunku do osoby, która korysta sieci pracy celach nią nie iąanych (Wykres 32.). Pracodacy najcęściej skayali indyidualną romoę jako sposób jaki radą sobie sytuacją kiedy ich daniem

18 Wykres 32. Podstaa: Pracodacy, N=67 praconik nadużya internetu pracy, rónie cęsto skayali na brak kary i pryolenie na ykorystanie sieci celach pryatnych. Badani pracodacy preferują racej dość łagodne traktoanie osób korystających pracy sieci. Śiadcy o tym niska cęstotliość karania praconikó pre olnienie ich pracy, obcięcie premii cy udielenie im pisemnej nagany. W dalsej cęści badania pracodacom adano pytanie o to jakie środki kontroli praconikó stosują. Było to pytanie ielokrotnego yboru możliością anacenia kilku odpoiedi. Ogólnie stosoanie jakichkoliek form kontroli było radkością, scególnie jeśli te miałyby iąać się dodatkoymi środkami technicnymi, a co a tym idie rónież i ydatkami po stronie pracodacy. Wśród prebadanych pracodacó najcęściej ybieraną odpoiedią było pryglądanie się 18 praconikom podcas pracy (15 skaań). 11 skaań otrymała odpoiedź dotycąca blokoania cęści stron (Wykres 33.). Należy rócić uagę, że pracodacy bardo radko skayali jakąkoliek formę kontroli praconikó, stąd yniki apreentoano postaci licby odpoiedi, a nie rokładó procentoych. Pracodacy ielu sytuacjach traktują soich praconikó łagodnie i poalają im korystać sieci celach pryatnych rónież trakcie godin pracy. Pomimo tego można śród pracodacó yróżnić die grupy: piersa nich poala na stosunkoo cęste korystanie ielu usług online, druga precinie, jest mniej skłonna daać soim praconikom sobodę korystaniu sieci. Piersa grupa jest decydoanie ięksa, licy boiem 52 badanych, druga aledie 15. We systkich cynnościach online odnotoano różnice pomiędy doma

19 grupami (skupieniami) pracodacó. Osoby należące do skupienia piersego poalają soim praconikom na korystanie dużo cęściej ymienionych usług, precinie do osób należących do skupienia drugiego. Wyniki preentują ykres nr 34 ora tabela nr 3. Tabela 3. Wykres 33. Podstaa: Pracodacy, N=67 Wykres 34. Podstaa: Pracodacy, N=67 19

20 Prynależność pracodacó do określonej grupy iąana jest tym co myślą o korystaniu sieci celach pryatnych. Pracodacy, który należą do skupienia piersego, poalają soim praconikom na ięcej sobody korystaniu sieci, statystycnie lepiej oceniają to jaisko. Cęściej uażają, preciieństie do drugiej grupy, że nie jest to osukianie pracodacy (Z=2,61, p<0,05). Można ięc unać, że podobnie jak praconicy, tak rónież pracodacy tym prypadku achoują się spójnie e soimi poglądami. Skoro poalają praconikom na ięcej sobody to ich ocena rónież jest bardiej poytyna, scególnie jeśli pytanie dotycy tego cy są pre soich praconikó osukiani. Opróc tego, że pracodacy różnią się międy sobą e ględu na sobodę jaką dają praconikom, różni ich rónież suroość kar jakie ymierają soim podładnym ypadku, gdy unają to a koniecne. Ze ględu na to kryterium, yróżnić można da skupienia prypadkó: pierse, do którego należą osoby bardiej suroe tn. cęściej karące praconikó, ora drugie o precinym traktoaniu. Obie grupy różnią się międy sobą średnimi e systkich odpoiediach yjątkiem Wykres 35. Podstaa: Pracodacy, N=67 20 ostatniej, dotycącej braku kary. Wyniki analiy skupień preentują ykres nr 35 ora tabela nr 4. Obie grupy karą ięc praconikó, ora poalają im korystać sieci rónie cęsto. Jeśli jednak decydują się ukarać praconika, pracodacy piersego skupienia cęściej stosują bardiej suroe kary. Piersa grupa, do której należą mniej suroi pracodacy jest bardiej licna i aklasyfikoano do niej 44 osoby, do drugiej 23 osoby. Prynależność do jednej dóch yróżnionych grup (skupień) odbija się poglądach pracodacó dotycących korystania sieci pracy. Zgodnie tym co można było preidyać pracodacy, który są bardiej suroi karaniu soich praconikó gorej oceniają jaisko korystania sieci pracy. I tak radiej uażają, że spędanie casu sieci jest porądku dopóki ykonuje się praidłoo Tabela 4.

21 soją pracę (Z=2,80, p<0,01), że może ono poytynie płyać na motyację praconika (Z=2,40, p<0,05), że poala pobyć się napięć iąanych pracą (Z=2,32, p<0,05), że praconicy dięki temu mogą naucyć się noych recy (Z=2,27, p<0,05) i rescie, że ten sposób praconicy mogą popraić soją umiejętność obsługi komputera (Z=2,79, p<0,01). Cęściej aś uażają, że osoby korystające sieci celach pryatnych osukują pracodacę (Z=-2,46, p<0,05). Precinie aś mniej suroi pracodacy, oceniają korystanie sieci pracy bardiej poytynie. Różnicy międy tymi doma grupami nie anotoano tylko odniesieniu do jednego pytania, dotycyło ono tego cy korystanie sieci pracy celach nią nieiąanych jest moralne cy też nie. Dla obu grup jest to jaisko tak samo niemoralne. Zaskakujące są jednak yniki porónania pracodacó i praconikó pod ględem tego jak oceniają korystanie sieci celach pryatnych podcas pracy. Obie grupy nie różnią się żaden sposób soich odpoiediach, oceniają to jaisko tak samo. Wynik ten dii ponieaż ydaać by się mogło, że pracodacy poinni oceniać je suroiej niż praconicy. Jednak tak się nie stało. Wynik ten pomimo tego, że jest dość nieocekiany daje nadieję na to, że ypracoanie pre firmy asad korystania sieci nie będie dla pracodacó i praconikó adaniem niemożliym. Obie grupy mają boiem podobne poglądy na ten temat, co jak należy prypuscać, pooli im na skutecną spółpracę obsare ykorystania internetu miejscu pracy. Reakcja praconikó na postaę pracodacy Podobnie jak pracodacy reagują na achoanie praconikó, tak i praconicy odpoiedi na akay cy reguły 21 proadane pre soich sefó mieniają soje pryycajenia. Wproadenie pre pracodacó akau korystania sieci iąane jest recyistym mniejseniem cęstotliości jaką praconicy to robią (F=23,11, p<0,01). Nieależnie od tego, cy pracodaca całkoicie akauje korystania sieci celach pryatnych cy jest łagodniejsy i poala praconikom korystać internetu yjątkoych sytuacjach, robią oni to tak samo cęsto (Wykres 36.). Wykres 36. Ważnym jest to, że reakcja pracodacy jest iąana nie tylko tym jak cęsto praconik korysta sieci ale rónież tym jak bardo adoolony jest on różnych aspektó sojej pracy. W prypadku generalnego adoolenia pracy, najmniej adooleni są ci praconicy, których pracodacy całkoicie akaują korystania sieci celach pryatnych. Jednak nieależnie od tego cy pracodacy poalają na korystanie sieci sposób nieogranicony cy tylko yjątkoych okolicnościach, poiom adoolenia praconikó jest ten sam. Jeśli chodi o adoolenie ynagrodenia to najmniej usatysfakcjonoani są praconicy, który nie mogą korystać sieci ogóle, najbardiej aś ci który otrymują tym pełną sobodę od soich pracodacó.

22 nudenia. Najbardiej adooleni adekatności ynagrodenia są praconicy mogący korystać sieci celach pryatnych. Podobnie e nudeniem, jest ono najyżse grupie osób mogących korystać sieci pracy. Wyniki preentują ykres nr 37 ora tabela nr 5. To cy praconik ma możliość korystania sieci pracy odbija się rónież na poiomie jego adoolenia dodatkó jakie otrymuje. Najbardiej adooleni dodatkó są ci, który mogą korystać sieci yjątkoych sytuacjach. Ciekaym jest rónież to, że soboda korystaniu sieci celach pryatnych iąana jest tym cy praconicy lubią soją pracę i cy uażają ją a ciekaą. Praca oceniana jest najgorej kiedy pracodaca pobaia możliości ykorystania internetu celach pryatnych, jednak nieależnie od tego cy praconicy mogą surfoać po sieci be skrępoania cy tylko yjątkoych sytuacjach lubią soją pracę tak samo i uażają ją a ciekaą. Najażniejse dla praconikó jest to, aby mieli oni prao do korystania sieci, aś cęstotliość jaką mogą to robić ydaje się mieć mniejse nacenie dla ich adoolenia i poytynego stosunku do pracy. To cy pracodaca poala korystać sieci ma iąek rónież postreganiem pre praconikó soich arobkó jako adekatnych ora odcuanym pre nich poiomem Tabela 5. Wykres

23 Dla praconikó istotne jest nie tylko to cy pracodaca poala na korystanie sieci celach pryatnych ale rónież to cy kontroluje co robią jego podładni. Występoanie kontroli, a także ielu prypadkach to cy praconicy ostali o niej poinformoani ma iąek spostreganym pre praconikó adooleniem pracy, adooleniem ynagrodenia, dodatkó ora tym cy lubią oni soją pracę. Co ciekae soją pracę cęsto najgorej oceniają nie ci praconicy, który są kontroloani lec ci, który nie iedą cy ich prełożony monitoruje to co robią pracy. Jest to o tyle niepokojące, że 33% prebadanych praconikó nie ie cy ich pracodaca sprada, co robią podcas godin pracy. Stan taki może mieć negatyne konsekencje dla myślenia praconikó na temat sojej posady (Wykres 38. ora Tabela 6.). Najbardiej adooleni e soich dodatkó do pensji są ci praconicy, których prełożeni monitorują sposób korystania sieci. Zależność ta może ynikać prycyn, które nie ostały ujęte nasym badaniu lub może być ależnością poorną, nie mającą Wykres odierciedlenia recyistości. Jednak podobnie jak prypadku innych ocen, najmniejse adoolenie iąane jest brakiem iedy co do pocynań pracodacy. Nasua się niosek, że praconicy poinni iedieć co dieje się ich firmie a prede systkim, cy są jakichkoliek sposób monitoroani. Tabela 6.

24 Znacenie dla praconikó ma rónież fakt istnienia, bądź nie, prepisó regulujących ykorystanie internetu pracy. Grupą najbardiej adooloną e soich dodatkó są osoby, których pracodacy proadili takie prepisy i są one dla nich jane. Najbardiej nudą się pracy ci praconicy, których pracodacy nie proadili takich prepisó lub o nich nie poinformoali, najmniej aś ci, który iedą o istnieniu regulacji (Wykres 39. ora Tabela 7.). Opisane ależności nie są iąkami prycynoo-skutkoymi. Dla innych miennych, określających poiom adoolenia pracy cy też ynagrodenia, proadanie regulaminó lub nie, nie miało nacenia. Tabela 7. Wykres 39. PODSUMOWANIE I WNIOSKI Korystanie pre praconikó internetu celach pryatnych podcas godin pracy jest problemem łożonym, którego roiąanie nie może opierać się yłącnie na proadaniu akaó ora karaniu osób je łamiących. Jak każdy problem cy to naukoy cy aodoy, także ten, ymaga lepsego roumienia jego prycyn ora storenia precyyjnej definicji, na baie której poinny być konstruoane praktycne roiąania. W literature predmiotu funkcjonuje kilka określeń dotycących tego jaiska. W preażającej cęści mają one negatyny ydźięk jak choćby uależnienie od internetu pracy cy cyberbumelancto. Wydaje się, że terminy te nie prybliżają do roumienia jaiska, precinie cęsto proadają dodatkoe ątpliości dotycące definioania takich słó jak uależnienie, cy ustalenia akresó nacenioych użyanych terminó. Rónież popularny literature anglojęycnej termin cyberslacking jest nie do pryjęcia na polskim gruncie i ymaga on storenia polskojęycnego odpoiednika. Wydaje się, że jednym najlepsych jest aproponoany pre Jana Zająca [6], termin nadużyanie internetu pracy. Dobre oddaje on specyfikę jaiska jednak nadal nacechoany jest negatynie. W preentoanym raporcie romysłem starałem się unikać określeń pryołujących negatyne skojarenia. Trudno boiem na podstaie dostępnej iedy, scególnie polskich arunkach, określić jakim stopniu opisyane jaisko jest korystne a jakim 24

25 niekorystne aróno dla praconika jak i pracodacy. Ocyiście praconik korystający łasnej pocty elektronicnej casie pracy, apene nie prygotouje tym samym casie miesięcnego spraodania e spredaży, jednak trudnym, o ile nie niemożliym, jest określenie dalsych konsekencji takiego achoania. Jak auażyła cytoana już ceśniej Oravec [4] trudno jest sposób naukoy doieść poytynych konsekencji korystania sieci celach pryatnych, co ięcej, moim daniem, każda próba naleienia cy to poytynych cy negatynych bepośrednich konsekencji skaana jest na niepoodenie. Jak pokaują proadone pre ostatnie piętnaście lat badania nad płyem internetu na dobrostan psychicny ora na funkcjonoanie cłoieka poa siecią, naleienie bepośrednich, prycynoych relacji jest niemalże niemożlie [10, 11]. Wydaje się, że dalse posukianie takich iąkó jest nie tylko skaane na porażkę ale ynika uprosconego i niespójnego recyistością sposobu myślenia na temat roli internetu życiu cłoieka. Jak pokaują badania, relacja cłoiek internet jest dużo bardiej skomplikoana i bogatsa niż się ceśniej ydaało. W takiej sytuacji użycie terminó o negatynym naceniu jak choćby uależnienie od internetu pracy jest penego rodaju nadużyciem. Ocyiście penych okolicnościach i kontekstach organiacyjnych korystanie internetu może mieć negatyne konsekencje łącnie uależnieniem ora obniżeniem dolności do ykonyania poieronych praconikoi adań. Jednak najażniejsym adaniem dla roumienia tego jaiska jest ponanie okolicności ora kontekstó, które spraiają, że użyanie internetu ma określone, cy to poytyne cy negatyne, konsekencje dla organiacji. Okolicności 25 te spraiają, że relacja praconik internet nie może być pojmoana pre prymat prostego iąku prycynoo skutkoego. Z racji braku iedy ora dobrej definicji jaiska korystania sieci celach pryatnych trudno rónież udielić pracodacom dokładnych instrukcji postępoania prypadkach kiedy praconicy recyiście nadużyają ich aufania korystając nadmiernie sieci. Roiąania proadane pre pracodacó nie mogą jednak opierać się na pojmoaniu tego jaiska jako prostego iąku prycynoo skutkoego. Nie ystarcy proadenie akau cy ukaranie praconikó, co ięcej pseudo roiąania ynikające uprosconego pojmoania problemu proadić mogą do postania kolejnych niechcianych pre organiację sytuacji. Zakay mogą budić opór praconikó scególnie jeśli proadane są be konsultacji nimi. Próba apobiegania negatynym konsekencjom korystania sieci pracy może rónież precidiałać pojaianiu się potencjalnych koryści płynących tego jaiska. Jak pokaały boiem poyżse badania, cęść praconikó spostrega korystanie sieci jako relaks cy sposobność do dobycia noej iedy i umiejętności. W sfere hipote aś poostają realne konsekencje, aróno te poytyne jak i negatyne. Najażniejsym nioskiem jaki poinien ynikać dla pracodacó i praconikó poyżsych badań jest potreba spólnego dialogu i budoania firmie cy innej instytucji podielanej pre systkich jej praconikó polityki ykorystyania internetu. Polityki, która będie systkim nana i która ostanie oparta na ajemnym roumieniu praconikó i pracodacó. Polityka taka nie może opierać się tylko i yłącnie na

26 akaach i monitoringu, a jeśli strony godą się na astosoanie jakiejkoliek formy kontroli, ażne, aby była ona jana dla systkich praconikó. Jak pokaują boiem ebrane dane, najbardiej destruktyny pły na praconikó ma ta forma kontroli, której ystępoania praconicy nie są peni. Fakt ten jesce ra skauje na potrebę ypracoania pre organiacje janych asad korystania sieci. Zasady takie ma około 20% organiacji których pracują prebadane osoby. Dla porónania Stanach Zjednoconych stosunek ten jest odrotny, maksymalnie 20% firm nie ma takich asad [9]. Na koniec arto rócić uagę, że preentoanych badaniach całkoity aka korystania sieci celach pryatnych iąał się racej sposób negatyny adooleniem praconikó ora oceną stanoiska pracy. Treba pamiętać o tym, że korystanie internetu jest cynnością dięki której aspokajane są różne potreby. Potreby te nie ase stoją konflikcie ymaganiami pracodacy, dla praconika aś, aspokojenie ich może być klucoe danej sytuacji, a frustracja może uniemożliiać dalsą pracę. Warto ięc astanoić się jakie roiąanie jest najlepse dla każdej organiacji, całkoite akay nie ase boiem prynosą ocekiane, poytyne skutki. NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI pryatnych jest negatynie iąany oceną stanoiska. Najlepiej soją pracę oceniają osoby mające możliość korystania sieci be ograniceń ora yjątkoych sytuacjach. Praconicy poinni być poinformoani o tym cy pracodaca monitoruje sposób korystania internetu. Brak takiej iedy iąany jest negatynie oceną pre praconikó sojej posady. Firmy poinny mieć jasne reguły korystania sieci, które nane są systkim praconikom. Reguły te poinny być aakceptoane pre cały espół. Reguły takie ma Polsce jedynie około 20% firm. Poglądy praconikó ora pracodacó na temat korystania sieci są bieżne, co całą penością ułati proces torenia akceptoanej pre systkich firmie polityki korystania internetu. LITERATURA CYTOWANA [1] Smith, J. (2009). No LOL over misuse of and Internet at ork. HR Canadian Report Znaleiono 1 stycnia 2010 roku na: 009/09/ Praconicy najcęściej korystają pocty elektronicnej, preglądają strony, cytają gaety online ora korystają elektronicnej bankoości. [2] Greenfield, D., Davis, R.(2002). Lost in Cyberspace: The Work. CyberPsychology & Behavior, 5, Możliość korystania pracy internetu iąana jest postreganiem pre praconika sojego stanoiska. Całkoity aka korystania sieci celach [3] Young, K., Case, C.(2004).Internet Abuse in the Workplace Ne Trends in Risk Management. CyberPsychology & Behavior, 7,

27 [4] Oravec, J.A. (2002). Constructive approaches to internet recreation in the orkplace. Communications of the ACM, 1, [5] Lichtenstein, S., Satman, P.(1997). Internet acceptable usage policy. Information Management & Computer Security, 5, [6] Zając, J.M.(2006). Nadużyanie internetu pracy. [W:] D. Batorski, M. Marody, A. Noak (red.), Społecna prestreń internetu. (s ). Warsaa: Wydanicto Academica. [7] Gemius (2009). Polski internet 2008/2009. Znaleiono 1 grudnia 2009 roku na: _Polski_internet_2008_2009.pdf [8] Rudnicka, P. (2007). Analia porónaca orcó korystania Internetu diecąt i chłopcó. Choanna, 1, [9] Young, K. (2001) Managing employee internet abuse: a comprehensive plan to increase your productivity and reduce liability. Znaleiono 1 grudnia 2009 roku na:.netaddiction.com [10] Lescyńska, J. (2006). Cy internet odbiera nam scęście? Wpły korystania internetu na dobrostan psychicny użytkonikó. [W:] D. Batorski, M. Marody, A. Noak (red.), Społecna prestreń internetu. (s ). Warsaa: Wydanicto Academica. [11] Barani, K. (2009). Rola ięi online życiu społecnym cłoieka. [W:] B. Smigielska (red.) Psychologicne konteksty internetu. (s ). Krakó: Wydanicto WAM. [12] Pliska S. (2009). Staż, cęstość i 27 miejsce korystania internetu (NetTrack, IV 2009) Znaleiono 3 stycnia 2010 roku na: /07/sta-cestosc-i-miejsce-korystania-internetu-nettrack-iv-2009/ [13] Pliska, S. (2009). Cele korystania internetu (GUS, ) Znaleiono 3 stycnia 2010 roku na: 009/02/cele-korystania--internetu-gus /

28 ZAŁĄCZNIK PROFIL RESPONDETÓW 28

29 PROJEKT WSPIERAJĄ Polskie Badania Internetu to firma badaca torona pre cołoych ydacó internetoych Polsce, łaścicieli najięksych krajoych itryn internetoych: Gaeta.pl, Interia.pl, Onet.pl i Wirtualna Polska - celu storenia standardu badań internetu Polsce. PBI promuje iarygodne i retelne badania polskiego internetu, jako nieodone narędia dla podmiotó korystających reklamy online. Misją PBI jest prycynienie się do rooju polskiego internetu, jako medium badanego, a tym samym iarygodnego dla reklamodacó, agencji reklamoych inestoró ora firm, których diałalność jest iąana internetem. PBI proadi badanie Megapanel PBI/Gemius, stanoiące standard pomiaru oglądalności itryn internetoych Polsce. Badanie jest ykonyane na lecenie PBI pre firmę Gemius SA. Firma diała od 1990 roku i jest najstarsą polską firmą executive search. Firma była pionierem e drażaniu Polsce standardó arądania kapitałem ludkim. W 1991 roku ainicjoała postanie popularnej serii ydanicej Biblioteka Menedżera specjaliującej się, międy innymi, diedinie HR. W 1997 roku jako piersa polska firma oparciu o łasną metodologię ydała raport na temat ynagrodeń. Jako piersa 2002 roku uruchomiła Polsce tematycny portal pośięcony ynagrodeniom, a 2008 roku piersy polski portal całości pośięcony problematyce rynku pracy. Charaktery to najpopularniejsy polski miesięcnik popularno naukoy o tematyce psychologicnej. Casopismo promuje iedę akresu psychologii aróno śród samych psychologó jak i całego społeceństa. Dla magaynu pisą najnamienitsi predstaiciele śiatoej ora polskiej psychologii: prof. Robert Cialdini, prof. Jery Breiński, prof. Tomas Maruseski cy sam prof. Philip Zimbardo. Aktualnie opróc Charakteró na rynku ukaują się jesce try inne tytuły spod naku Charakteró: Psychologia skole, Psychologia diś ora Style i Charaktery. Historia psychologii na Uniersytecie Jagiellońskim sięga pocątku XX. ieku, kiedy to Władysłaa Heinrich ałożył piersą Polsce Praconię Psychologii Dośiadcalnej. Połącenie tradycji noocesnymi trendami spraia, że Instytut Psychologii UJ należy do najlepsych kraju. Aktualnie na Uniersytecie Jagielloński studenci mogą kstałcić się na kilku ścieżkach specjaliacyjnych pocąsy od psychologii klinicnej po jedyną jak dotąd Polsce, psychologię sportu. W ramach Instytutu proadone są rónież badania psychologicne obejmujące są tematyką międy innymi psychologię tórcości ora psychologię internetu. 29

30 Patroni medialni: Scegółoe informacje:.badanie-praconiko.pl tel.: