Depresję z powodu jej częstego występowania nazwano powszechnym przeziębieniem psychiatrii. (Seligman 1975)

Transkrypt

1 dr Konrad Ambroziak

2 Depresję z powodu jej częstego występowania nazwano powszechnym przeziębieniem psychiatrii (Seligman 1975)

3 Poważne zaburzenia nastroju zdarzają się razy częściej niż schizofrenia i równie często jak wszystkie zaburzenia lekowe razem wzięte. Dzieci od 0,4% do 2,5% Młodzież od 0,4% do 8,3% W przeciętnej 30 0s0bowej klasie w szkole ponad gimnazjalnej średnio 1-2 osoby cierpi z powodu obniżonego nastroju. Do 17% osób w ciągu całego swojego życia dozna depresji. Dotyka ona częściej kobiet niż mężczyzn 2:1 Badania pokazują, że depresja ogranicza przewidywaną długość życia od 7-12 lat.

4 Zaburzenia depresyjne Dezorganizujące zaburzenia dysregulacji emocji Epizod depresyjny (powracający) Dystymia Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne Epizod depresyjny indukowany substancjami psychoaktywnymi / lekami Zaburzenia depresyjne spowodowane inną chorobą lub problemem zdrowotnym

5 A. Co najmniej pięć spośród niżej wymienionych objawów występuje niemal codziennie przez okres dwóch tygodni, zmieniając dotychczasowe funkcjonowanie człowieka; jednym z głównych objawów jest albo (1) depresyjny nastrój, albo (2) utrata zainteresowań lub przyjemności: 1. depresyjny nastrój lub rozdrażnienie utrzymujące się przez większość dnia (u dzieci i nastolatków może być widoczne rozdrażnienie) obserwowalne subiektywnie albo obiektywnie. 2. istotnie zmniejszone zainteresowanie lub obniżenie przyjemności we wszystkich lub prawie wszystkich codziennych działaniach obserwowalne subiektywnie albo obiektywnie. 3. znaczny spadek wagi pomimo braku diety lub przyrost wagi oraz wzrost lub spadek apetytu (u dzieci brak przybierania na wadze). 4. bezsenność lub nadmierna senność 5. pobudzenie psychomotoryczne lub zahamowanie psychoruchowe 6. zmęczenie lub brak energii 7. poczucie braku własnej wartości lub nadmiernej, często nieadekwatnej winy 8. zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji uwagi, niezdecydowanie 9. powracające myśli o śmierci (nie tylko lęk przed śmiercią), powracające myśli samobójcze, plany samobójcze

6 B. Symptomy powodują istotny w sensie klinicznym stres lub nieprzystosowanie społeczne, niemożność sprostania zwykłym obowiązkom lub inne trudności w ważnych obszarach funkcjonowania. C. Objawy nie są spowodowane działaniem substancji chemicznych (leki, narkotyki), ani ogólnym stanem zdrowia (np. nadczynność tarczycy) D. Występowanie epizodu nie może być lepiej wytłumaczone za pomocą rozpoznania zaburzeń schizoafektywnych, schizofrenii, czy innych psychotycznych zaburzeń. E. Nie występują epizody mani, czy hipomanii Usunięto kryterium z DSM-IV: Zaburzenie nie jest naturalną reakcją na stratę bliskiej osoby (naturalna do ok. 2 miesięcy po śmierci)

7 Żałoba Strata bliskiej osoby Ruina finansowa Straty spowodowane katastrofami naturalnymi Poważna choroba lub niepełnosprawność

8 Depresja Nastrój depresyjny, niemożliwość przeżywania przyjemności Nastrój dysforyczny utrzymuje się na stałym poziomie. Nie jest powiązany ze specyficznymi myślami. Nie występują okresy dobrego nastroju, czy poczucia humoru. Żałoba Żałoba, poczucie pustki i straty Dysforia zmniejsza się z dnia na dzień, pojawia się zalewającymi falami żałoby. Wiąże się z myślami o stracie. Nastrój żałoby może być przerywany okresami dobrego nastroju i poczucia humoru.

9 Depresja Myśli związane z niską samooceną, samokrytyczne, pesymistyczne ruminacje. Myśli o śmierci, spowodowane poczuciem bezwartościowości, niezasługiwania na życie, nie umiejętności poradzenia sobie z depresją. Żałoba Myśli związane ze wspomnieniami, stratą. Samoocena na stałym poziomie. Jeśli pojawiają się myśli samokrytyczne, to związane są z utratą bliskiej osoby (mogłem bardziej się starać ) Myśli o śmierci związane z myślami o połączeniu się z ukochaną osobą.

10 Zatrucie substancją psychoaktywną (np. konopie) Odstawienie substancji psychoaktywnej (np. kokaina) Depresja

11 nadużywanie nadużywanie depresja depresja depresja Depresja nawracająca - Sprawdzić obciążenia rodzinne depresja nadużywanie Zaburzenia depresyjne wywołane substancją - Mijają wraz z abstynencją okres 30 dniu

12 d do 20 do 30 do 40 do 50 do 60 do 70 i wyżej

13 Problemy wychowawcze Drażliwość Unikanie wysiłku Trudności w rannym wstawaniu Smutek Myśli samobójcze Obniżona samoocena Problemy ze snem Utrata zainteresowań Pogorszenie wyników w nauce

14 Tomek został zgłoszony przez rodziców z powodu zaburzeń zachowania. Od trzech miesięcy przestał się uczyć. Wagaruje. Nie można odciągnąć go od komputera. Na uwagi i prośby rodziców reaguje agresywnie. Krzyczy. Przeklina. Dwa razy popchnął matkę. Tomek mówi, że nie wie, co się z nim dzieje. Trzy miesiące temu rzuciła go dziewczyna. Wtedy wszystkiego mu się odechciało. Wszystko straciło sens. Nie chce chodzić do szkoły, drażnią go rodzice i inni dorośli. Mówi, że nie ma myśli samobójczych, ale jakby wpadł pod samochód, to byłoby ok. Tomek mówi, że siedem miesięcy temu został mocno pobity przez kolegę ze szkoły. Przestałem kontrolować sytuację, wszystko wymknęło się spod kontroli. Nie chciałem mówić o tym rodzicom. Zrobili by raban. Od pewnego czasu ma koszmary senne. Boi się chodzić do szkoły i w ogóle wychodzić z domu. Wszystko go denerwuje. Ale nie umie powiedzieć dlaczego.

15 Występowanie zaburzenia afektywnego w rodzinie (czynniki genetyczne + modelowanie + zaburzenia więzi) Hormon wzrostu i rozregulowanie osi podwzgórze przysadka mózgowa Ekspozycja na negatywne zdarzenia życiowe i trudności życia codziennego Wysoki poziom wyrażanych w domu negatywnych emocji i krytycznych uwag Trudności w utrzymywaniu relacji z rówieśnikami, rodzicami i członkami rodziny Deficyty w zakresie sprawności społecznych Brak wsparcia ze strony rówieśników, rodziny i społeczeństwa

16 Brak bezpiecznej więzi w dzieciństwie Utraty Zniekształcenia poznawcze Pesymistyczne style atrybucji Negatywne interpretacje Beznadziejność i bezradność Ruminacyjny styl myślenia Uwaga skoncentrowana na sobie Deficyty w zakresie samokontroli, słaba regulacja emocji Słaba motywacja/brak umiejętności rozwiązywania problemów Poczucie małej samoskuteczności Zaburzenia zachowania, nadużywanie substancji psychoaktywnych

17 Rodzic w depresji: Jest zbyt przygnieciony życiem, żeby uczyć żyć; Jest zbyt przerażony, żeby dawać oparcie; Jest zbyt zaprzątnięty swoimi przeżyciami, żeby zwracać uwagę na przeżycia dziecka.

18 Kocham cię za to, co robisz a nie jaki jesteś Jestem wartościowy, gdy dostaję dobre oceny Kocham cię tylko wtedy, gdy przeżywasz dobre uczucia Jak się złościsz, jesteś okropny Mówiąc metaforycznie każdy z nas ma na czole przyklejoną karteczkę z napisem Polub mnie!. Możemy być tego świadomi lub nie (częściej nie jesteśmy świadomi) ale większość naszych zachowań dobrych czy złych jest częścią wzoru, którego nauczyliśmy się będąc dziećmi. Stosowaliśmy go w nadziei, że tak postępując zasłużymy na nagrodę czy pochwałę. Jeffers 1992

19 To naprawdę wspaniałe! Mogę robić dobre rzeczy! Jestem wartościowy Zobacz Mamo! Zrobiłem coś fantastycznego! Nie przeszkadz aj mi To jest nic niewarte, jestem beznadziejn y

20 Jesteś straszny! Nie mam siły! Jestem straszny!

21 Jeśli jesteś zły, powinienem cię odrzucić. Nie mogę tego zrobić, ponieważ cię potrzebuję. Jeśli ja byłbym dobry, nie mógłbyś mnie tak traktować, skoro jesteś dobry. Więc ponieważ jesteś często na mnie zły, muszę być zły. (Armstrong-Perlman, 1995)

22 Osobowość socjotropiczna Skrajne wyczulenie na pozytywne doświadczenia interpersonalne Osobowość autonomiczna Skrajne wyczulenie na niezależność, prawa jednostki i osobiste doświadczenia

23 Bycie niekochanym Bycie bezradnym Jestem inny! Na pewno zostanę porzucony! Jestem w potrzasku! Jestem bezradny!

24 Porażka Strata

25 Myśli o sobie Jestem nic nie wart! Jestem winny! Nigdzie nie pasuję! Myśli o świecie Wszystko dzieje się źle! Najgorsze scenariusze się sprawdzają! Otaczają mnie przeszkody nie do pokonania! Myśli o przyszłości Niezależnie od działań poniosę porażkę! Nic dobrego mnie nie czeka! Przyszłość przyniesie jedynie ból!

26 Kto odpowiada za dane zdarzenie? wewnętrzne zewnętrzne Jaki jest charakter przyczyn zdarzenia? stabilne niestabilne Jak dane zdarzenie wpływa na życie? globalnie niespecyficznie

27 Jestem głupi! Dostaję jedynkę Mam klasówkę?! Kładę się do łóżka Po co się uczyć?!

28 Funkcje poznawcze Intelekt Uwaga Pamięć Funkcje wykonawcze Przerzutność Podzielność Krótkotrwała Długotrwała Podejmowanie decyzji Płynność działań Hamowanie impulsu

29 Upośledzenie funkcji poznawczych może utrzymać się przez jakiś czas po ustaniu objawów depresyjnych. Po dojściu do zdrowia czasem warto utrzymać mniejsze wymagania. Porażka szkolna może być źródłem kolejnego nawrotu depresji.

30 Nikt mnie nie lubi! Nikt nie zadzwonił! Wyłączam telefon Słucham smutnej muzyki Kładę się do łóżka

31 Łagodny, umiarkowany epizod depresji Psychoterapia w warunkach ambulatoryjnych Farmakoterapia Ciężki epizod depresji Hospitalizacja Psychoterapia plus farmakoterapia Myśli i tendencje samobójcze Hospitalizacja Psychoterapia plus farmakoterapia

32 Leczenie Psychoterapia Indywidualna Psychoedukacja na temat choroby Rodziny/ Farmakoterapia Interwencje w środowisku pacjenta Rodzinna rodziców Dziecka Kontakt ze szkołą Grupowa

33 Zwolnienie Nauczanie indywidualne Chodzenie do szkoły jako aktywizacja Chodzenie do szkoły z obniżonymi wymaganiami

34 Przyjemności powinny być:

35 Czasem do przyjemności trzeba się zmusić! Ale angażując się w przyjemność warto być dla siebie łagodnym/ą! Planując przyjemności nie planujemy ekstazy! Przyjemność to nie musi być wyjazd na Malediwy! Doceniaj małe, niedoskonałe przyjemności!

36 Czy komputer jest źródłem przyjemność? Czy zapewnia kontakty Społeczne, których nie ma?

37 Depresja 20 % wyleczeń 60 % wyleczenie z możliwym nawrotem 20 % uporczywa depresja lub skuteczna próba S 50 % pacjentów doświadcza nawrotu w przeciągu 2 lat 80 % ma więcej niż jeden nawrót

38

39