1 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) U N I W E R S Y T E C K A

Transkrypt

1 1 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 )

2 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) INAUGURACJA ROKU AKADEMICKIEGO 2004/2005 GAUDEAMUS IGITUR... 2 Uroczysta Msza Œwiêta koncelebrowana przez JE Ksiêdza Biskupa Kazimierza Górnego Wyst¹pienie JM Rektora Walerego Skotnego z Pañstwowego Uniwersytetu Pedagogicznego w Drohobyczu Dostojni Goœcie Immatrykulacja studentów I roku Wrêczenie odznaczeñ i nagród pracownikom Uniwersytetu Rzeszowskiego

3 3 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) AKTUALNOŒCI Z obrad Senatu Posiedzenie Senatu w dniu 30 wrzeœnia br. rozpoczêto od wrêczenia aktu mianowania na stanowisko profesora zwyczajnego w Uniwersytecie Rzeszowskim prof. dr. hab. Miko³ajowi Berczence z Instytutu Techniki. Po przyjêciu porz¹dku obrad Senat chwil¹ milczenia uczci³ pamiêæ zmar³ego 19 wrzeœnia br. emerytowanego nauczyciela akademickiego UR prof. dr. hab. Marka Rytla. Nastêpnie Senat przyj¹³ terminarz i harmonogram posiedzeñ w roku akademickim 2004/2005. Tradycyjnie posiedzenia Senatu bêd¹ odbywaæ siê w ostatni czwartek ka dego miesi¹ca. Senatorowie pozytywnie zaopiniowali wnioski kadrowe czterech Rad Wydzia³ów. Z Wydzia³u Socjologiczno-Historycznego: o zatrudnienie na stanowisku prof. zwyczajnego prof. dr. hab. Mariana Malikowskiego; o zatrudnienie na stanowisku prof. nadzwyczajnego dr. hab. Wac³awa Wierzbieñca oraz o zatrudnienie na stanowisku prof. nadzwyczajnego dr. hab. Aleksandra Sytnika. Rada Wydzia³u Ekonomii przedstawi³a wniosek o zatrudnienie prof. UR dr hab. Bernardy Piskorz-Biñczyckiej na stanowisku prof. nadzwyczajnego na czas nieokreœlony. Z Wydzia³u Matematyczno-Przyrodniczego g³osowano nad wnioskami: o zatrudnienie prof. UR dr hab. Lucyny Puszkar na stanowisku prof. nadzwyczajnego na czas nieokreœlony; o zatrudnienie dr. hab. Krzysztofa Golca-Biernata na stanowisku prof. nadzwyczajnego na czas nieokreœlony. Z Wydzia³u Pedagogicznego zg³oszono wnioski o zatrudnienie: dr. hab. n. med. prof. UR Andrzeja Pluty na stanowisku prof. nadzwyczajnego na czas nieokreœlony; dr hab. Anny Tokarowej na stanowisku prof. nadzwyczajnego; prof. dr. hab. Jewgienija Morozowa na stanowisku prof. nadzwyczajnego; prof. dr. hab. Jana Jungera na stanowisku prof. nadzwyczajnego; dr. hab. sztuki Miros³awa Herbowskiego na stanowisku prof. nadzwyczajnego. Senat jednomyœlnie przyj¹³ uchwa³ê o likwidacji jednostki edukacyjnej w gminie Iwonicz. Mgr Janina Kut kwestorem UR Od 3 sierpnia br. kwestorem Uniwersytetu Rzeszowskiego jest pani mgr Janina Kut. Urodzi³a siê w Strzy owie, ale ca³e jej ycie zwi¹zane jest z Rzeszowem. Tutaj ukoñczy³a szko³ê podstawow¹, Liceum Ekonomiczne oraz Wydzia³ Spó³dzielczo-Ekonomiczny SGH. W latach ukoñczy³a roczne studia podyplomowe na Uniwersytecie ódzkim, na kierunku rachunkowoœæ i zarz¹dzanie finansami oraz Studium dla Dyrektorów Finansowych, zorganizowane przez Centrum Prywatyzacji w Warszawie, gdzie mia³a przyjemnoœæ s³uchaæ wyk³adów prof. Marka Viktora Borunia. Pani mgr Kut posiada prawo zasiadania w radach nadzorczych, jest wpisana na listê doradców podatkowych, ma prawo do us³ugowego prowadzenia ksi¹g handlowych. W roku akademickim 1994/1995 na UMCS w Rzeszowie prowadzi³a æwiczenia z rachunkowoœci i rachunkowoœci informatycznej. Maj¹c niewiele ponad 20 lat, wysz³a za m¹, urodzi³a dwie córki, z których Justyna ukoñczy³a SGH w Warszawie, pracuje obecnie w du ej rzeszowskiej firmie z kapita³em kanadyjskim, gdzie zajmuje siê controllingiem i systemami informatycznymi w finansach. Planuje dalsz¹ naukê na MBA. Anna, m³odsza córka, rozpoczyna³a studia w WSP w Rzeszowie kierunek wychowanie plastyczne, w tym roku ukoñczy³a ASP w Krakowie (Wydzia³ Form Przemys³owych) i planuje najbli sze lata spêdziæ w USA na rynku designu. Niedawno spe³ni³y siê marzenia pani kwestor J. Kut i w 2002 r. kupi³a dom na wsi, 15 km od Rzeszowa, gdzie mieszka. W ten sposób sta³a siê po raz pierwszy w³aœcicielk¹ psa. Wa nym hobby pani Kut jest medycyna naturalna, miêdzy innymi leczenie poprzez w³aœciwe jedzenie (makrobiotyka). St¹d warzywa uprawiane na w³asnej dzia³ce, na w³asne potrzeby s¹ czyste, bez domieszek nawozów mineralnych, z minimaln¹ dawk¹ niektórych, koniecznych dzisiaj oprysków. Po raz pierwszy pani Kut zatrudniona zosta³a na stanowisku g³ównego ksiêgowego w wieku 23 lat jako g³ówny ksiêgowy miêdzynarodowego hotelu studenckiego Almatur w Rzeszowie. Rachunkowoœci oko³obud etowej doœwiadczy³a w pocz¹tkach swojej kariery na stanowisku g³ównego ksiêgowego w Miejskim Oœrodku Sportu i Rekreacji w Rzeszowie, sk¹d przeniesiono j¹ s³u bowo na takie samo stanowisko w Dyrekcji Hali Sportowo-Widowiskowej (w budowie) w Rzeszowie. By³a pierwsz¹ osob¹, która skatalogowa³a tê du ¹ rzeszowsk¹ inwestycjê. Od 1995 r. by³a cz³onkiem zarz¹du, dyrektorem finansowym, g³ównym ksiêgowym w du ych spó³kach z udzia³em skarbu pañstwa i z udzia³em kapita³u amerykañskiego oraz niemieckiego. Jak twierdzi kwestor J. Kut, standardy amerykañskie, niemieckie (generalnie zachodnie) oparte s¹ zdecydowanie na koszcie jednostkowym. Koszt jednostkowy jest najwa niejsz¹ kategori¹ ekonomiczn¹ i jest przedmiotem sta³ej optymalizacji. J. Kut ma bogate doœwiadczenie w ewidencji procesów produkcyjnych, us³ugowych i handlowych. Bra³a udzia³ w podziale, ³¹czeniu (fuzji), og³oszeniu i przeprowadzaniu upad³oœci spó³ek. Na Uniwersytet Rzeszowski przesz³a po dokonaniu fuzji spó³ek. Finanse uczelni wy szej stanowi¹ moje kolejne zawodowe wyzwanie mówi³a Gazecie Uniwersyteckiej pani mgr Kut, a najistotniejszy dla mnie bêdzie proces bud etowania elastycznego, tzw. bud et krocz¹cy. Polega to g³ównie na opracowaniu zestawienia przychodów ze wszystkich Ÿróde³ finansowania mo liwych do zidentyfikowania na dzieñ sporz¹dzenia bud etu, a tak e planowanych do poniesienia kosztów w roku bud etowym oraz wydatków inwestycyjnych w uk³adzie miesiêcznym, kwartalnym i rocznym. W chwili ustalenia, e plan przychodów nie bêdzie móg³ byæ w pe³ni zrealizowany lub e bê- dzie przekroczony o kolejne nowo pozyskane œrodki, dokonuje siê korekty bud etu poprzez rezygnacjê z poniesienia kosztów wzglêdnie zaplanowanie nowych wydatków. Kolejne zmiany w bud ecie winny byæ uaktualniane przez wszystkie jednostki bior¹ce udzia³ w procesie bud etowania w okresach co najmniej kwartalnych. Projekt bud etu musi zaczynaæ siê od najmniejszej komórki organizacyjnej, tj. zak³adu, katedry, nastêpnie instytutu, wydzia³u, jednostek miêdzywydzia³owych, kosztów ogólnych uczelni, i w ten sposób z³o y siê na roczny plan przychodów i wydatków naszej uczelni. Podsumowaniem bud etowania bêdzie oczekiwany rachunek zysków i strat oraz wartoœæ aktywów netto (wielkoœci zmieniaj¹ce siê wraz z przemijaniem roku bud etowego, a prognozuj¹ce kwartalnie koñcowy efekt roczny). Pani Kwestor oczekuje od wszystkich wydzia³ów Uniwersytetu Rzeszowskiego pe³nej wspó³pracy w tworzeniu kwartalnej aktualizacji oraz przestrzegania obustronnie przyjêtych za³o eñ bud etowych w celu zapewnienia i rozwoju naszej uczelni.

4 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) WYK AD INAUGURACYJNY 4 Nowe czasy nowy jêzyk polski Kazimierz O óg I. Zmiany jêzyka pod wp³ywem zmian ustrojowych Jêzyk jest zawsze podstawowym dobrem cz³owieka i narodu. Wszystko to, czym yjemy, co jest dla nas wa ne, znajduje swoje odbicie w jêzyku. Jeœli zmienia siê spo³ecznoœæ, zmienia siê tak e jej jêzyk. Ostatnie dwie dekady XX wieku przynios³y Polsce wolnoœæ, by³ to zatem okres szczególny w naszych dziejach. W wyniku pokojowej rewolucji Solidarnoœci zmieni³ siê ustrój totalitarny, w którym w³adzê absolutn¹ mia³a Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, na demokratyczny, co da³o pocz¹tek demonta owi europejskiego systemu komunistycznego. Lata te odcisnê³y na jêzyku polskim ogromne piêtno. Wprawdzie zmiany jêzyka zachodz¹ ci¹gle w danej spo³ecznoœci, ale w niektórych okresach s¹ one niezwykle intensywne. Tak dzieje siê w Polsce w ostatnich latach i w sumie jest wielkim dziedzictwem Sierpnia 1980 roku. Tak e i jêzyk polski prze ywa od pamiêtnych wydarzeñ na Wybrze u razem z narodem historyczny prze³om, swoisty okres burzy i naporu. Byliœmy ostatnio œwiadkami zmian, które jak s¹dzê i ci¹gle upowszechniam tê tezê s¹ najwiêkszymi przeobra eniami jêzyka ojczystego w ca³ych jego ponad 1000-letnich dziejach. Nawet II wojna œwiatowa nie przeora³a tak g³êboko jêzyka i œwiadomoœci jêzykowej Polaków jak lata osiemdziesi¹te i dziewiêædziesi¹te XX wieku. Zmiany nadal siê dokonuj¹. Mo na zatem œmia³o powiedzieæ, e obecna polszczyzna jest stanem jêzyka po rewolucji. Ostatnie zmiany w polszczyÿnie s¹ spowodowane g³ównie przez czynniki pozostaj¹ce na zewn¹trz jêzyka, mniejsz¹ rolê odgrywa tutaj wewnêtrzna ewolucja systemu. Nowa sytuacja polszczyzny jest spowodowana w g³ównej mierze przez zmiany polityczne, spo³eczne, gospodarcze oraz obyczajowe zachodz¹ce ostatnio w naszym kraju. Na drugim miejscu nale y wymieniæ zmiany kulturowe. Polska do³¹czy³a w roku 1989 do wolnych spo³eczeñstw Zachodu, dlatego te obserwuje siê obecnie wzmo one oddzia³ywanie zachodnich tendencji kulturowych. Na pierwszym miejscu nale y wymieniæ zmianê systemu politycznego. Polska w roku 1989 po raz drugi w XX wieku odzyska³a niepodleg³oœæ. Ustrój pañstwa zmieni³ siê z totalitarnego (komunistycznego) na demokratyczny. Poci¹gnê³o to lawinê ró nych zmian gospodarczych i spo³ecznych. Radykalnie zmieni³a siê z tego powodu polszczyzna oficjalna. Przesta³ istnieæ jêzyk systemu totalitarnego. Po zniesieniu cenzury w kwietniu 1990 roku tak e i s³owa uzyska³y swoj¹ wolnoœæ. Pierwszym, natychmiastowym rezultatem tych przemian by³a ca³kowita kompromitacja nowomowy komunistycznej i pojawienie siê ró nych sposobów politycznego mówienia. To dla demokracji rzecz normalna, ale ten zupe³nie nowy jêzyk polityki grzeszy dzisiaj nadmiernym eksploatowaniem potocznoœci (pospolitoœci), czêst¹ wulgarnoœci¹, brakiem elegancji mówienia. Wystarczy porównaæ gorsz¹ce sceny (tak e i jêzykowe) w polskim Sejmie, gdzie nie ma ju s³ów nieparlamentarnych, czy wypowiedzi polskich polityków do mediów, por. komentarz do przejœcia pos³a Oleksego do rz¹du L. Millera (wiosna 2004), s³owa te wyg³osi³ publicznie pose³ PiS Ludwik Dorn i wielekroæ powtarza³a je telewizja: Jeœli ktoœ sika z zewn¹trz do namiotu, to trzeba go wzi¹æ do œrodka, aby sika³ poza namiot. Takich prostackich wypowiedzi jest wiele, inne znów s¹ wulgarne, agresywne czy po prostu niegrzeczne, por. walê prosto z mostu i nie owijam w bawe³nê, rz¹d musi powiedzieæ, e te za³o enia by³y diab³a warte, filozofia TKM. Jêzyk zacz¹³ odzwierciedlaæ now¹ sytuacjê polityczn¹ i nowy ustrój gospodarczy, bêd¹cy gr¹ wolnorynkow¹. Ujemnym skutkiem tych przekszta³ceñ by³a pauperyzacja znacznej czêœci spo- ³eczeñstwa i nieznane wczeœniej bezrobocie, które gdy ma wymiar katastrofalny okreœlane jest eufemizmem strukturalne. Powsta³y nowe instytucje ycia politycznego: Senat RP, Urz¹d Prezydenta, liczne partie polityczne itd. Po roku 1989 radykalnie zmieni³y siê stosunki gospodarcze na wsi polskiej, rolnik staje siê przedsiêbiorc¹, a pod uderzeniem mediów zanikaj¹ tradycje i piêkne polskie gwary. Wymienione wy ej czynniki wp³ynê³y na nasz jêzyk ojczysty tak e i dlatego, e trzeba by³o nazwaæ nowe elementy zmienionej rzeczywistoœci. Powsta³y zatem nowe wyrazy, zwroty frazeologiczne, po³¹czenia wyrazowe, które s¹ wyraÿnym œladem polskich przemian po roku 1989, por. kuroniówka, syndyk masy upad³oœciowej, weto prezydenta, negocjacje w sprawie wejœcia Polski do Unii Europejskiej, hipermarket, supermarket, pranie brudnych pieniêdzy, eurodeputowany, komisarz europejski, prywatyzacja, tereny popegieerowskie, lobbowanie, bilingi, PIT, VIP, konstruktywne wotum nieufnoœci, pokolenie Frugo. Przyk³ady mo na mno yæ. Nazywaj¹ one elementy zmienionej polskiej rzeczywistoœci. II. Kulturowe przyczyny ostatnich zmian jêzykowych Po roku 1989 Polska ca³kowicie otwar³a siê na Zachód, przesta³y obowi¹zywaæ komunistyczne zakazy, zacz¹³ siê normalny dla spo³eczeñstw demokratycznych przep³yw ludzi, towarów, technologii i pr¹dów kulturowych. Wspó³czesne tendencje kulturowe silnie wp³ywaj¹ na jêzyk polski. Po pierwsze, jest to niezwykle szybki rozwój œrodków masowego przekazu, które w Polsce po zniesieniu cenzury w kwietniu 1990 roku maj¹ w³aœciwie niczym nieskrêpowane, jeœli idzie o typ przekazywanych informacji i sposób ich przekazywania, mo liwoœci rozwoju i dzia³alnoœci. Powoduje to ogromne konsekwencje dla polszczyzny, gdy upowszechnia siê w spo³eczeñstwie medialny jêzyk polski. Jêzyk ten w wersji mniej lub bardziej poprawnej, wysokiej, niskiej, eleganckiej, czêsto, niestety, wulgarnej, agresywnej dociera za pomoc¹ wielu stacji radiowych, kana³ów telewizyjnych, tysiêcy gazet, czêsto Internetu do ka dego zak¹tka kraju. Polszczyzna w mediach to tygiel stylów i ro nych sposobów mówienia. Przeciêtny Polak uczy siê obecnie polszczyzny ogólnej g³ównie z mediów. A czêsto nie s¹ to dobre wzory. Media komercyjne upowszechniaj¹, niestety, sposób mówienia nakierowany na konsumpcjê i na zysk p³yn¹cy ze sprzeda y produkowanych komunikatów jêzykowych. Mamy wiêc do czynienia z jêzykiem na sprzeda. Upowszechnia siê obce, zw³aszcza amerykañskie, wzory i zapo yczenia. Polak zaczyna widzieæ œwiat oczyma Amerykanina, por. cool, hit, mega hit, lider, numer jeden, pokemony, gumisie, big brother, fast-food i setki innych przyk³adów. Wielu z nas kaleczy polski dialog, by przytoczyæ tylko zapo yczone i powtarzane do znudzenia: wow, dok³adnie, zgadza siê, okey, sorry. Po roku 1989 tak e i w Polsce reklama sta³a siê wszechobecna zarówno w œrodkach masowego przekazu, jak i w yciu codziennym przeciêtnego Polaka. Reklama odciska bardzo wyraÿny œlad na zachowaniach jêzykowych wspó³czesnych Polaków, rozpowszechnia bowiem tysi¹ce nowych s³ów zwi¹zanych z kultur¹ konsumpcyjn¹. Styl ten dostarcza polszczyÿnie ogólnej i potocznej wielu nowych, modnych wyrazów i zwrotów, czêsto tak e sloganów. Polak zamiast przys³ów powtarza dziœ coraz czêœciej slogany reklamowe. Po wtóre, Polska na pocz¹tku lat dziewiêædziesi¹tych XX wieku wesz³a w nastêpny uniwersalny obszar, jakim jest globalna informacja i rewolucja informatyczna. Rewolucja ta dociera tak e do Polski i przynosi niemal e codziennie nowe osi¹gniêcia. Szeroko pojêta informatyka, której najwiêkszym osi¹gniêciem jest obecnie Internet, radykalnie zmienia wielowiekowe nieraz przyzwyczajenia ludzi, tak e i jêzykowe. Czeka nas chyba reforma ortografii, gdy teksty w Internecie, zw³aszcza umieszczane na Gadu Gadu, forum czy esemesy s¹ pisane dowolnie, czêsto bez znaków diakrytycznych, z b³êdami ortograficznymi. Pojawiaj¹ siê modne, nadu ywane wyra enia i nowe sposoby ekspresji, por. czêste konstrukcje typu e-biz-

5 5 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) nes, e-praca, rzeczowniki poczta elektroniczna, sieæ, system, rzeczywistoœæ wirtualna, gra komputerowa, ogromn¹ karierê zrobi³ przymiotnik wirtualny. Rozpowszechniaj¹ siê skróty, by przytoczyæ tylko SMS, jeden z najpopularniejszych obecnie sposobów przesy³ania informacji, VR (rzeczywistoœæ wirtualna), CV (dawny yciorys). Zaczyna siê szerzyæ swoista grzecznoœæ komputerowa, maksymalnie uproszczona, nasycona skrótami i zwrotami angielskimi. Razem z nowymi technologiami rozwija siê w jêzyku polskim styl komputerowy. Jest to ju dziœ styl bardzo rozbudowany, zawiera bowiem kilkanaœcie tysiêcy s³ów. Po trzecie, na pocz¹tku lat 90. XX wieku spo³eczeñstwo polskie zaczê³o wchodziæ w fazê postliterack¹. Proces ten polega na masowym odejœciu od czytania ksi¹ ek, zw³aszcza dzie³ literackich, a zwróceniu siê do innych wytworów kultury, zw³aszcza obrazkowej, proponowanych przez media. Gdy jakieœ spo³eczeñstwo osi¹gnie du y stopieñ nasycenia mediami elektronicznymi, wówczas wygodniejsze staje siê dla odbiorców kultury masowej (popularnej) ogl¹danie b¹dÿ s³uchanie ani eli czytanie, które zawsze wymaga wysi³ku. Odejœcie od s³owa czytanego i pisanego, a zwrócenie siê ku obrazom i dÿwiêkom ma du e konsekwencje dla sprawnoœci jêzykowej wspó³czesnego Polaka, który mówi i pisze coraz gorzej. Wp³yw kultury obrazu na jêzyk jest ogromny i przejawia siê on g³ównie w prymitywizacji i wulgaryzacji polszczyzny. M³odzie nie chce czytaæ ksi¹ ek i nie znosi pisaæ d³u szych wypracowañ. Zaczyna siê myœlenie esemesowe. Po czwarte, pokojowa rewolucja Solidarnoœci wprowadzi³a nasz kraj w obrêb globalnej ju dzisiaj kultury konsumpcyjnej, w której do wielkich (chyba najwa niejszych) wartoœci zaliczana jest postawa mieæ. Postawê tê rozpowszechniaj¹ i gloryfikuj¹ œrodki masowego przekazu, liberalne za³o enia ekonomiczne, œwietnie zorganizowane firmy, czêsto miêdzynarodowe korporacje. Wszystkie te czynniki tworz¹ now¹ ideologiê konsumpcyjn¹, której g³ównym zadaniem jest wpoiæ wspó³czesnemu cz³owiekowi prymat postawy mieæ nad postaw¹ byæ. Wprzêgniêto te tutaj jêzyk, który sta³ siê wa nym elementem utwierdzania modusu posiadania. Dominuj¹ca wspó³czeœnie postawa mieæ ma swoje s³owa klucze, a jej propagowanie odbywa siê g³ównie przez jêzyk. Wspó³czesny Polak yje coraz bardziej w œwiecie rzeczy, okreœlaj¹cych je s³ów, a tak e agresywnych, szczególnie wirtualnych, obrazów rzeczywistoœci. Wszystko to kieruje nasz¹ uwagê na wytworzenie potrzeby posiadania, por. musisz to mieæ, kup, zdob¹dÿ, wygraj, skorzystaj z oferty, oferta specjalna. Paradoksalnie, ideologia konsumpcji, jej dyktat zast¹pi³y ideologiê komunistyczn¹. Polszczyzna konsumpcyjna (bo taki termin przyjmujê na okreœlenie tej bardzo ekspansywnej odmiany jêzyka polskiego) zajmuje znaczny obszar wspó³czesnej polszczyzny w jej wersji mówionej i pisanej. Jest to odmiana, która wyra a sferê kupna, sprzeda- y, us³ug, wyrobów, towarów ich produkowania i reklamy. prof. dr hab. Kazimierz O óg, Instytut Filologii Polskiej UR NON OMNIS MORIAR Wpomnienie o Profesorze Marku Rytlu Adam Rz¹sa Marek Rytel przyszed³ na œwiat 12 listopada 1928 r. w Toruniu, w rodzinie inteligenckiej. By³ synem oficera Wojska Polskiego. Jego matka w czasie wojny przebywa³a na Wêgrzech, a ojczym w niewoli niemieckiej. Wychowywali go krewni. Po zakoñczeniu wojny utrzymywa³ siê z pracy jako fotograf uliczny. Po maturze, w latach studiowa³ na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu im. Miko³aja Kopernika w Toruniu. Uzyska³ stopieñ magistra filozofii w zakresie fizyki. Przez trzy lata uczy³ fizyki w szko³ach œrednich. PóŸniej by³ asystentem na UMK, gdzie pracowa³ do 1954 r., nastêpnie podj¹³ pracê w Wy - szej Szkole Rolniczej w Szczecinie, w której by³ zatrudniony do 1961 r. jako starszy asystent. Od tego roku by³ starszym wyk³adowc¹ w Wy szej Szkole In ynierskiej w Rzeszowie, a od 1964 r. starszym wyk³adowc¹ i kierownikiem Zak³adu Fizyki w Wy - szej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie. W 1962 r. uzyska³ stopieñ doktora, a w 1972 r. stopieñ doktora habilitowanego. W tym te roku zosta³ mianowany na profesora nadzwyczajnego, a w 1984 r. na profesora zwyczajnego. W Wy szej Szkole Pedagogicznej pracowa³ 35 lat z trzyletni¹ przerw¹ (w latach ), kiedy by³ urlopowany do pracy na Uniwersytecie w Tlemcen w Algierii. By³ znanym i cenionym, ciesz¹cym siê wielkim autorytetem nauczycielem akademickim. Jego dorobek naukowy w zakresie fizyki atomowo-molekularnej wynosi 31 pozycji, w tym 12 indywidualnych i 19 wspó³autorskich. Prace s¹ cytowane w literaturze œwiatowej dotycz¹cej drobin dwuatomowych. Zespó³, którym kierowa³, opublikowa³ 29 prac oryginalnych. Mia³ kilku doktorów i 150 magistrów fizyki. Przez kilka lat by³ opiekunem roku, pe³ni³ te obowi¹zki pe³nomocnika rektora do spraw praktyk robotniczych, by³ organizatorem kierunku fizyka w Wy szej Szkole Pedagogicznej. Przez wiele lat by³ dyrektorem Instytutu Fizyki oraz dziekanem, ostatnio Wydzia³u Matematyczno-Przyrodniczego, cz³onkiem Senatu oraz aktywnym cz³onkiem Zwi¹zku Nauczycielstwa Polskiego i centralnych w³adz tego Zwi¹zku. Po przejœciu na emeryturê w 1999 r. pracowa³ w naszej uczelni na 1/3 etatu i na pe³nym etacie w Wy szej Szkole Zawodowej w Jaros³awiu. Za d³ugoletni¹ pracê zawodow¹ i spo³eczn¹ zosta³ odznaczony miêdzy innymi: Krzy em Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Z³otym Krzy em Zas³ugi i Z³ot¹ Odznak¹ Zwi¹zku Nauczycielstwa Polskiego. 22 wrzeœnia na rzeszowskim cmentarzu na Wilkowyi serdecznymi s³owami po egnali Go: rektor Uniwersytetu Rzeszowskiego prof. dr hab. W³odzimierz Bonusiak, prof. dr hab. Witold Rdzanek i przedstawicielka Wy szej Szko³y Zawodowej z Jaros³awia oraz liczne grono nauczycieli akademickich, studentów, przyjació³ i znajomych. W pamiêci wszystkich pozosta³y s³owa rektora UR prof. dr. hab. W³odzimierza Bonusiaka wypowiedziane podczas pogrzebowych uroczystoœci: Cz³owiek tak d³ugo yje, jak d³ugo pozostaje w pamiêci swych najbli szych, wspó³pracowników i uczniów. Jestem przekonany, e dla absolwentów rzeszowskiej fizyki Profesor Marek Rytel bêdzie mistrzem, z którego obfitego dorobku bêd¹ oni jeszcze d³ugo korzystaæ. Adam Rz¹sa, emerytowany nauczyciel akademicki

6 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) UNIWERSYTET, ALE JAKI? 6 Misja i strategia rozwoju Uniwersytetu Rzeszowskiego Waldemar Furmanek Od d³u szego ju czasu, byæ mo e, e ju nazbyt d³ugo, trwaj¹ prace nad przygotowaniem Strategii Rozwoju Uniwersytetu Rzeszowskiego. Z ró nych powodów przesuwa siê termin ich zakoñczenia. Przygotowanie strategii rozwoju jakiejkolwiek organizacji czy instytucji nie jest jednak zadaniem ³atwym. Nale y ono do tzw. planowania strategicznego. W metodologii tego rodzaju prac zwykle punktem wyjœcia jest opracowanie dwóch wa nych dokumentów. S¹ nimi misja i wizja. W bie ¹cym numerze Gazety Uniwersyteckiej prezentujemy projekt pierwszego z tych dokumentów. Aby przybli yæ Czytelnikom potrzebê opracowania i przyjêcia przez spo³ecznoœæ naszego Uniwersytetu tego dokumentu dziœ kilka uwag teoretycznych o tym, czym jest, czym byæ powinna i jakie funkcje mo e spe³niaæ misja uniwersytetu. Opracowanie misji to uczynienie pierwszego kroku w procesie planowania strategicznego, to podstawa wszelkich dzia³añ i decyzji. Misja to dokument zmuszaj¹cy wszystkich do wysi³ku na rzecz zrozumienia tego, czym jest w istocie uniwersytet w gwa³townie zmieniaj¹cej siê rzeczywistoœci. 1. Pojêcie misji czêsto uto samiane jest ze zmieniaj¹cym siê w dziejach pos³annictwem. W tym znaczeniu treœæ misji mia³a zawsze zabarwienie aksjologiczne i wartoœciuj¹ce. Prof. Z. Ratajczak w artykule opublikowanym w Forum Akademickim (3/97) przeprowadza szersz¹ analizê tego pojêcia. Jej zdaniem misja to odpowiedzialne do spe³nienia zadanie, wa ne do wykonania zlecenie, pos³annictwo. Bywaj¹ misje kulturalne, naukowe, dyplomatyczne czy spo³eczne... Misja, najogólniej sprawê ujmuj¹c, to zbiór celów strategicznych zawieraj¹cych dwa aspekty: aksjologiczny (uwzglêdnienie najwa niejszych wartoœci konstytuuj¹cych organizacjê) i pragmatyczny (jest podstaw¹ do operacjonalizacji celów, odniesienia ich do okreœlonego miejsca i czasu, w jakim organizacja dzia³a). Misja stanowi w teorii organizacji podstawê dzia- ³ania ka dej organizacji, w tym uniwersytetu. W jej treœci zapisany jest unikatowy, czêsto nieosi¹galny stan przysz³y organizacji, stan, do którego ona powinna zmierzaæ. Misja jest ogólnym stwierdzeniem najbardziej podstawowych intencji pisze KoŸmiñski. Misja uniwersytetu nie jest pojêciem jednoznacznym. Wed³ug J. Daviesa (1985) misja uniwersytetu to oczekiwania, które spo³eczeñstwo stawia wobec uniwersytetu, warunki, na których toleruje jego sta³e istnienie lub rozwój Dla opisania sensu misji warto wyjaœniæ kilka spraw: czy istnieje ró nica miêdzy misj¹ uniwersytetu a misj¹ innych szkó³ wy szych? Czy nale y mówiæ o tym, czym misja ma byæ, czy te o tym, jakie brzmienie przybiera ona w praktyce? Czy dadz¹ siê wyró niæ jakieœ komponenty struktury misji? Czy ka dy uniwersytet musi mieæ w³asn¹ misjê? Z uwagi na to, e uniwersytety trwaj¹ ju ponad 900 lat, mo na zak³adaæ, i spo³eczeñstwa w istocie s¹ œwiadome ich misji. Ostatnie dziesi¹tki lat XX wieku zaowocowa³y znacz¹cym rozwojem iloœciowym i jakoœciowym uniwersytetów. St¹d wielka mozaika rozwi¹zañ organizacyjnych i wieloœæ form funkcjonowania uniwersytetów. Celem misji jest wyró nienie danego uniwersytetu poœród innych nale ¹cych do rodziny uniwersyteckiej uczelni. 3. Misja uniwersytetu to coœ wiêcej ni wizja i program. Jest to moralne zobowi¹zanie do dzia- ³añ zgodnych z wartoœciami. Jak s³usznie zauwa a Z. Ratajczak, dobra misja to wynik harmonijnego powi¹zania celów dalekich z bliskimi, tradycji z nowoczesnoœci¹, interesów indywidualnych ze wspólnotowymi... Misja to swoisty manifest przekonañ spo³ecznoœci uniwersytetu o tym, co warto, co mo na i co powinno byæ. Zdaniem wspominanej autorki s¹ trzy powody, aby dokument pod nazw¹ Misja uniwersytetu zosta³ opracowany: 1) mo e odegraæ rolê drogowskazu w systemie wartoœci; 2) pozwoli lepiej rozpoznawaæ zagro enia i szanse sprzyjaj¹ce rozwojowi uniwersytetu; 3) pozwoli w³¹czyæ siê w nurt procesów i inicjatyw europejskich o charakterze integracyjnym. W kontekœcie prac nad strategi¹ rozwoju Uniwersytetu Rzeszowskiego misja pozwala okreœliæ najwa niejsze zakresy dzia³alnoœci uniwersytetu, interesy poszczególnych grup spo³ecznoœci akademickiej, ale tak e zachowaæ ci¹g³oœæ jej rozwoju mimo zmieniaj¹cych siê w³adz uniwersytetu. 4. Jaka powinna byæ misja? Zdania s¹ podzielone. Wystarczy przegl¹dn¹æ dokumenty przyjête przez senaty polskich uniwersytetów. Moim zdaniem, aby misja nabra³a znaczenia strategicznego, powinna: byæ lapidarna, ale jednoczeœnie nie mo e pomijaæ niczego, co wyra a najwa niejsze idee, musi wyra aæ wiele; nie mo e byæ kompilacj¹ chwytliwych hase³ o niewielkiej zawartoœci treœci; zawieraæ elementy marzeñ i pragnieñ, ale jednoczeœnie powinny byæ one osadzone w realiach funkcjonowania uniwersytetu; byæ jednoczeœnie ogólna i konkretna, zrozumia³a dla wszystkich zaliczaj¹cych siê do spo- ³ecznoœci uniwersyteckiej; wyznaczaæ kierunki na przysz³oœæ; przedstawiaæ wiarygodny proces jej realizacji. 5. Je eli zgodzimy siê z przedstawionymi wczeœniej tezami, to jednoczeœnie mo emy okreœliæ wstêpnie zakres treœci misji jako dokumentu strategicznego. Wspomniany ju Davies wymienia dziesiêæ elementów misji uniwersytetu, w tym: nawi¹zanie do filozofii uniwersytetu, cech specyficznych odnosz¹cych siê do tradycji, etosu, aspiracji i oczekiwañ; okreœlenie pozycji uczelni i jej orientacji edukacyjnej, badawczej i kulturowej, odniesienie do systemu wartoœci i wa nych regionalnie potrzeb. Dodajmy, e w treœci misji powinno znaleÿæ siê odniesienie do wa nych dokumentów przyjêtych przez spo³ecznoœci uniwersytetów europejskich (np. Deklaracja boloñska). 6. Przedstawione uwagi wyraÿnie wskazuj¹ na to, e misja uniwersytetu jest dokumentem szczególnego znaczenia. Dlatego powinna byæ przyjêta uchwa³¹ Senatu. Ma ona bowiem charakter prospektywny, wytycza kierunek dzia³ania w d³ugich perspektywach czasowych. Przez to pe³ni ona wiele funkcji. Do najwa niejszych zewnêtrznych funkcji misji uniwersytetu nale ¹: funkcja informacyjna: czym jest uniwersytet, czym siê zajmuje, komu s³u y; funkcja strategiczno-marketingowa: pozwala na okreœlenie pozycji uczelni na tzw. rynku edukacyjnym; funkcja perswazyjna: s³u y przekonywaniu ró nych osób i instytucji o koniecznoœci wspierania uczelni. Obok nich wa ne s¹ tak e funkcje wewnêtrzne misji. Do nich nale y: funkcja kulturotwórcza, wyra aj¹ca siê nie tylko w odwo³aniu do wartoœci, ale przede wszystkim zanurzeniu siê w tych wartoœciach; funkcja integracyjno-motywuj¹ca, wyra aj¹ca siê w ukazaniu uczelni jako spo³ecznoœci zjednoczonej wokó³ wa nych idei, wartoœci i celów; funkcja mened erska, wyra aj¹ca siê w pe³nieniu roli przywódczej w regionie; funkcja administracyjna, zwi¹zana z gospodarowaniem zasobami. Reasumuj¹c: warto podj¹æ trud refleksji nad prezentowanym tekstem. Warto pochyliæ siê nad tymi zjawiskami, jakie w treœci tego dokumentu przywo³ujemy. Oczekujê na uwagi i opinie. Ka dy g³os w tej sprawie jest wa ny. Misja spe³ni wymienione wczeœniej funkcje wtedy, gdy zostanie przez osoby identyfikuj¹ce siê z Uniwersytetem Rzeszowskim zaakceptowana i systematycznie na ka dym miejscu naszego dzia³ania wdra ana. Rzeszów, wrzesieñ 2004 r. prof. UR dr hab. Waldemar Furmanek, prorektor ds. organizacji i rozwoju UR

7 7 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) UNIWERSYTET, ALE JAKI? Misja Uniwersytetu Rzeszowskiego (Projekt) Uniwersytet ma nie tylko utrzymywaæ w narodzie nauki i umiejêtnoœci w takim stopniu, na jakim ju w œwiecie uczonym stanê³y, ale nadto doskonaliæ je, rozkrzewiaæ i teoriê ich do u ytku spo³ecznoœci zastosowywaæ. Uniwersytet Rzeszowski przyjmuje za przewodnie idee swoich dzia³añ: prawdê, szacunek dla wiedzy, rzetelnoœæ w jej upowszechnianiu. W badaniach naukowych kieruje siê poszukiwaniem prawdy oraz p³yn¹cym st¹d postêpem w naukach i po ytkiem spo³ecznym. Poznawanie prawdy, systematyczne jej odkrywanie rodzi duchow¹ radoœæ GAUDIUM VERITATIS. Nauczanie s³u y zg³êbianiu najnowszej wiedzy, kszta³ceniu specjalistycznemu dostosowanemu do potrzeb ycia kulturowego, spo³ecznego i gospodarczego, kszta³towaniu umiejêtnoœci rzetelnej pracy, rozwijaniu twórczego myœlenia, wyrabianiu postaw przedsiêbiorczoœci i odpowiedzialnoœci wobec spo³eczeñstwa. W³¹czaj¹c siê do rodziny uniwersytetów, Uniwersytet Rzeszowski bêdzie siê kierowa³ wskazaniami Wielkiej Karty Uniwersytetów Europejskich (Bolonia, 18 wrzeœnia 1988 r.). Naczelne wartoœci, do jakich siê odwo³ujemy, wynikaj¹ z przekonania, e: przysz³oœæ ludzkoœci zale y przede wszystkim od jej rozwoju kulturalnego, naukowego i technicznego, uniwersytety s¹ oœrodkami kultury, wiedzy i badañ naukowych; uniwersytet jest autonomiczn¹ instytucj¹ powo- ³an¹ do tego, by tworzy³, bada³, ocenia³ i przekazywa³ kulturê poprzez dzia³alnoœæ naukow¹ i dydaktyczn¹. Uniwersytet Rzeszowski daje spo³eczeñstwu ludzi dobrze wykszta³conych i wychowanych w szacunku dla innych osób, w mi³oœci do Polski i jej dziedzictwa oraz w poszanowaniu dla œrodowiska przyrodniczego; aby sprostaæ potrzebom otaczaj¹cego nas œwiata, dzia³alnoœæ naukowa i dydaktyczna s¹ zbudowane na prawdzie, s¹ one moralnie i intelektualnie niezale ne od w³adzy politycznej i ekonomicznej. Uniwersytet Rzeszowski jest spadkobierc¹ polskiej i europejskiej tradycji humanistycznej; nieustannie d¹ y do wzbogacania wiedzy; wype³niaj¹c swe powo³anie, przekracza granice geograficzne i polityczne; zaspokaja potrzebê wzajemnego poznania i oddzia³ywania ró nych kultur. Swoboda prowadzenia badañ naukowych i kszta³cenia jest najbardziej fundamentaln¹ zasad¹ ycia uniwersyteckiego. Odrzucaj¹c nietolerancjê i g³osz¹c zawsze zasadê dialogu, Uniwersytet stanowi wspólnotê, w której spotykaj¹ siê nauczyciele umiej¹cy przekazaæ sw¹ wiedzê, dobrze przygotowani do jej rozwijania poprzez badania naukowe, oraz studenci, którzy chc¹ wzbogacaæ swe umys³y t¹ wiedz¹. Dzia³alnoœæ naukowa i dydaktyczna w Uniwersytecie s¹ ze sob¹ nierozerwalnie zwi¹zane, aby nauczanie mog³o sprostaæ zmieniaj¹cym siê warunkom ycia i potrzebom spo³eczeñstwa. Deklaracja ideowa Uniwersytet Rzeszowski jest uczelni¹ publiczn¹. Swoj¹ dzia³alnoœæ naukowo-badawcz¹ i edukacyjn¹ ³¹czy z rozwojem oraz kszta³towaniem nowoczesnej myœli humanistycznej i spo³ecznej oraz tworzeniem wartoœci etycznych œwiata kultury, nauki i gospodarki. Uniwersytet Rzeszowski to spo³ecznoœæ szans wielostronnego rozwoju ludzi poprzez badania naukowe, dydaktykê i wiêzi z yciem spo³ecznym, kulturalnym i gospodarczym. Silny dzia³aniem ca³ej spo³ecznoœci uniwersyteckiej, czerpi¹cej z dziedzictwa i tradycji krakowskiej Alma Mater i uniwersytetów europejskich Uniwersytet Rzeszowski dochowuje wiernoœci fundamentalnym zasadom tworz¹cych jego to samoœæ, wolnoœci badañ naukowych i treœci nauczania, samorz¹dnoœci akademickiej oraz prawu cz³onków wspólnoty uniwersyteckiej do organizowania siê w zwi¹zki i stowarzyszenia. Wype³niaj¹c swoj¹ misjê, Uniwersytet ³¹czy najlepsze tradycje z zadaniami dnia dzisiejszego i wyzwaniami przysz³oœci, ze szczególnym uwzglêdnieniem potrzeb Podkarpacia jako regionu Polski i Euroregionu Karpaty, a tak- e szeroko rozumianej wspó³pracy transgranicznej. Przygotowanie do badañ i kszta³cenia Zadanie Uniwersytetu, jakim jest szerzenie wiedzy wœród m³odych pokoleñ, oznacza, i w œwiecie wspó³czesnym musi on s³u yæ równie ca³emu spo³eczeñstwu. Oznacza te to, e kulturalna, spo³eczna i ekonomiczna przysz³oœæ spo³eczeñstwa wymaga rozwoju Uniwersytetu. Wa nym celem Uniwersytetu Rzeszowskiego jest nauczanie i wychowywanie. Uczelnia kszta³ci w zakresie nauk humanistycznych, ekonomicznych, technicznych, przyrodniczych, przygotowuj¹c najwy ej kwalifikowanych pracowników, zdolnych do dostrzegania i rozwi¹zywania problemów z zastosowaniem nowoczesnych metodologii badañ naukowych, predestynowanych nie tylko do proponowania rozwi¹zañ, ale tak e do rozpoznawania mo liwych zagro eñ i kreowania zmian. Absolwenci Uniwersytetu powinni stanowiæ elitê ycia kulturalnego, gospodarczego i politycznego kraju. Uniwersytet Rzeszowski oferuje studia specjalistyczne na poziomie licencjackim, magisterskim i doktorskim dostosowane do potrzeb ycia kulturalnego, spo³ecznego i gospodarczego. Studia dzienne i zaoczne maj¹ ten sam akademicki charakter. Uczelnia stosuje tak e inne formy kszta³cenia dla potrzeb gospodarki, w szczególnoœci prowadzi studia podyplomowe i kursy przeznaczone dla osób pragn¹cych doskonaliæ wiedzê zawodow¹. Badania naukowe Prowadzenie badañ naukowych jest oparte na dotychczasowym dorobku Uczelni i wykorzystywaniu mo liwoœci wystêpuj¹cych w otoczeniu Uniwersytetu. Potencja³ intelektualny jego pracowników, bogaty i systematycznie rozbudowywany ksiêgozbiór oraz tworzone warunki pracy pozwalaj¹ na chlubne kontynuowanie prowadzonej dotychczas dzia³alnoœci badawczej. Wzajemny wp³yw badañ oraz ycia kulturalnego, spo³ecznego i gospodarczego stymuluje rozwój Uczelni, a zarazem przyczynia siê do wype³nienia jej spo³ecznego pos³annictwa, sprzyjaj¹c tak e rozwojowi i integracji nauki. Otwarcie siê Uczelni na wspó³pracê miêdzynarodow¹ tworzy dogodne warunki do przep³ywu nowych idei i technologii, wzmacniaj¹c znaczenie Rzeszowa jako centrum nauki i kultury.

8 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) REGIONALNA STRATEGIA INNOWACJI DLA WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO 8 S³u ba spo³eczna Uniwersytet Rzeszowski od pocz¹tku swojego istnienia wykazuje wra liwoœæ na problemy ycia obywatelskiego. Uczelnia wpaja studentom postawê s³u by wobec spo³eczeñstwa i odpowiedzialnoœci za podejmowane dzia³ania dla dobra wspólnoty regionalnej i narodowej. Reagowanie na potrzeby wspó³czesnoœci u³atwiaj¹ wiêzi z podmiotami otoczenia spo³ecznego. Nale ¹ do nich: uczelnie i inne instytucje akademickie; instytucje lokalnej demokracji i gospodarki; organizacje spo³eczne i stowarzyszenia zawodowe; absolwenci pracuj¹cy w kraju i za granic¹; osobistoœci i instytucje ze œwiata gospodarki, kultury i polityki. Rozwijanie tych wiêzi poszerzone o wspó³pracê z oœrodkami zagranicznymi umo liwia Uczelni pe³nienie funkcji nie tylko centrum naukowego, które doradza i rozszerza wiedzê, ale i kulturalnego w stosunku do otoczenia. Uniwersytet jest oœrodkiem tworzenia szeroko pojêtej kultury i propagowania wartoœci. Uniwersytet Rzeszowski wyró niaj¹: bogate programy badañ naukowych podejmowanych przez jego pracowników, dobre przygotowanie do badañ i kszta³cenia kadr, akademicki charakter dzia³alnoœci wynikaj¹cy z prowadzenia badañ i wykorzystywania ich wyników w procesach dydaktycznych; fundamentem kszta³cenia jest wiedza dotycz¹ca globalnych procesów kulturowych, gospodarczych i spo³ecznych, œcis³a wspó³praca z sektorem publicznym w dziedzinie badañ i edukacji. S¹ to w szczególnoœci silne zwi¹zki z samorz¹dem terytorialnym, a tak e rozwijane wiêzi z sektorem prywatnym, wysoki poziom edukacji, osi¹gany dziêki potencja³owi intelektualnemu nauczycieli akademickich, posiadanym zasobom materialnym oraz ci¹g³ej modernizacji procesu dydaktycznego, otwarcie na zaspokajanie ró norodnych potrzeb edukacyjnych spo³eczeñstwa, zw³aszcza w opartej na wiedzy gospodarce i w edukacji ustawicznej, internacjonalizacja kszta³cenia realizowana przez dostosowanie programów studiów do miêdzynarodowych standardów w celu umo liwienia absolwentom podjêcia pracy poza krajem, œcis³a wspó³praca z uczelniami krajowymi i zagranicznymi, w szczególnoœci w krajach s¹siedzkich na Ukrainie i S³owacji, kszta³towanie s³u ebnych postaw absolwentów wobec spo³eczeñstwa wyra aj¹cych siê w ich zaanga owaniu w procesy zdobywania wiedzy i jej praktyczne wykorzystywanie oraz w odpowiedzialnoœci za podejmowane decyzje. Zarys koncepcji systemu informacyjnego jako warunku realizacji regionalnej strategii innowacji Arkadiusz Tuziak System informacyjny jest jednym z podstawowych warunków ka dego efektywnego dzia³ania, a w szczególnoœci zarz¹dzania rozwojem lokalnym i regionalnym. Realizacja przyjêtych w ramach regionalnej strategii innowacji (RSI) dla województwa podkarpackiego priorytetów i zadañ to skoordynowane dzia³anie o charakterze d³ugofalowym. Wdra anie strategii musi byæ elastyczne, niezbêdna jest w tym procesie otwartoœæ na sygna³y zewnêtrzne i gotowoœæ do zmian i modyfikacji okreœlonych obszarów realizowanych zadañ. Z punktu widzenia skutecznoœci zamierzonych dzia³añ o charakterze innowacyjnym i prorozwojowym niezwykle istotne jest stworzenie (udoskonalenie) systemu informacyjnego, ³¹cz¹cego poszczególne elementy struktury organizacyjnej administracji publicznej ze sob¹ oraz z otoczeniem. System musi obejmowaæ wszystkie obszary dzia³alnoœci w procesie realizacji RSI, wszystkie poziomy decyzyjne, gwarantuj¹c przep³yw aktualnych, wa nych i kompletnych informacji. System informacyjny, oparty oczywiœcie na nowoczesnym i niezawodnym systemie informatycznym, powinien wspomagaæ procesy decyzyjne, u³atwiaæ i optymalizowaæ zarz¹dzanie oraz monitorowanie procesu wdra ania strategii. Misj¹ strategii jest utworzenie trwa³ego i funkcjonalnego regionalnego systemu innowacji bazuj¹cego na konsensusie i wspó³pracy pomiêdzy kluczowymi partnerami systemu (przedsiêbiorcami, jednostkami badawczorozwojowymi, wy szymi uczelniami, instytucjami wsparcia oraz jednostkami samorz¹dowymi) i uruchomienie skutecznych mechanizmów sta³ych kontaktów wzajemnych, których efektem bêdzie wspólne i sukcesywne rozwi¹zywanie problemów oraz realizacja potrzeb w podnoszeniu poziomu innowacyjnoœci i konkurencyjnoœci gospodarki regionu. Jednym z istotnych warunków tak zdefiniowanej misji strategii jest utworzenie systemu informacji o regionie (SIR) jako sformalizowanej i wewnêtrznie spójnej struktury sk³adaj¹cej siê z kompetentnych osób, nowoczesnego sprzêtu technicznego oraz odpowiednich procedur. SIR w mo liwie najkrótszym czasie powinien dostarczyæ rzetelnych i aktualnych informacji potrzebnych do prawid³owego zarz¹dzania. Stworzenie SIR wi¹ e siê z kosztami, wœród których sprzêt komputerowy i oprogramowanie nie stanowi¹ najpowa niejszych pozycji, wysokie s¹ natomiast koszty pozyskania informacji o danym terenie. Kompletna baza danych o terenie powinna zawieraæ nie tylko informacjê przestrzenn¹ (ewidencja gruntów i nieruchomoœci, uk³ad komunikacyjny, wszystkie sk³adniki infrastruktury itd.), ale tak e pe³n¹ informacjê spo- ³eczno-demograficzn¹ oraz gospodarcz¹. System (SIR) powinien sk³adaæ siê z dwóch wzajemnie powi¹zanych podsystemów: gromadzenia informacji oraz wspierania i optymalizowania decyzji. Wspieranie decyzji umo liwia bezpoœrednio baza danych zawieraj¹ca na bie ¹co aktualizowane informacje o regionie. Funkcjonowanie SIR, w modelowym ujêciu, oparte jest na kilku zasadach. Najwa niejsze z nich mo na sprowadziæ do nastêpuj¹cych stwierdzeñ: podstaw¹ funkcjonowania systemu powinna byæ tylko jedna baza danych, dostêpna jednostkom administracji publicznej oraz zainteresowanym instytucjom i podmiotom gospodarczym, zasady korzystania z systemu musz¹ byæ czytelne i jasne, musi byæ zachowana odpowiednio ujednolicona forma danych. Stworzenie SIR umo liwia uporz¹dkowanie i zintegrowanie danych uzyskiwanych z ró - nych Ÿróde³, pozwala identyfikowaæ sygna³y p³yn¹ce z otoczenia, zmniejsza koszty i skraca czas dotarcia do potrzebnych informacji, a tak e co wydaje siê najistotniejsze przyczynia siê do podejmowania w³aœciwych, bo opartych na gruntownej diagnozie, decyzji zarówno bie ¹cych, jak i strategicznych. Istniej¹ce obecnie w regionie elementy systemu informacyjnego nale y rozwijaæ i doskonaliæ, tak aby stworzyæ sprawnie dzia³aj¹c¹ sieæ, dziêki której uzyskanie potrzebnej informacji bêdzie bardzo szybkie, ³atwe i niemal niczym nieograniczone. Tylko taka sieæ pozwoli monitorowaæ realizacjê poszczególnych przedsiêwziêæ, koordynowaæ dzia³ania i zapobiegaæ mo liwym nieprawid³owoœciom. Ponadto regionalna sieæ jako Ÿród³o dynamicznej informacji i praktycznie weryfikowanej wiedzy mo e staæ siê wa nym elementem procesu tworzenia skutecznych mechanizmów strategicznego zarz¹dzania rozwojem regionalnym i lokalnym, w tym rozwojem gospodarki opartej na wiedzy. dr Arkadiusz Tuziak, Instytut Socjologii UR

9 9 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) W³adze UR przyzna³y pierwszy w dziejach Uczelni Du y Medal UR Ksiêdzu Biskupowi Kazimierzowi Górnemu GAUDEAMUS IGITUR 19 paÿdziernika 2004 r. podczas inauguracji roku akademickiego wy szych uczelni Rzeszowa w Katedrze Rzeszowskiej rektor UR prof. W³odzimierz Bonusiak wrêczy³ w imieniu Senatu UR JE Ksiêdzu Biskupowi Kazimierzowi Górnemu, ordynariuszowi diecezji rzeszowskiej, Du y Medal Uniwersytetu Rzeszowskiego. Jest to pierwsze tego rodzaju wyró nienie w dziejach naszej uczelni. W uzasadnieniu uchwa³y Senatu stwierdzono: W uznaniu szczególnych zas³ug dla szkolnictwa wy szego Rzeszowa, wyj¹tkowego wsparcia w dziele tworzenia Uniwersytetu Rzeszowskiego i umacniania rzeszowskiej Alma Mater. W ten sposób spo³ecznoœæ akademicka Uniwersytetu wyra a wdziêcznoœæ za niezwyk³¹ serdecznoœæ, jak¹ na co dzieñ obdarzani s¹ przez Ksiêdza Biskupa studenci i pracownicy Uczelni. Senat UR Du y Medal Uniwersytetu przyzna³ równie deputowanemu do Parlamentu Europejskiego doktorowi Mieczys³awowi Janowskiemu. Ze wzglêdu na nieobecnoœc Pana Senatora w Polsce odznaczenie zostanie wrêczone w terminie póÿniejszym.

10 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) Z INSTYTUTU FILOLOGII POLSKIEJ 10 Medale i odznaczenia dla pracowników UR Rok Stacha O oga 8 paÿdziernika 2004 r., podczas inauguracji roku akademickiego w Uniwersytecie Rzeszowskim, nastêpuj¹cym pracownikom przyznano odznaczenia pañstwowe i Medale Komisji Edukacji Narodowej: Z³oty Krzy Zas³ugi prof. dr hab. Irena Popio³ek-Rodziñska prof. dr hab. Jerzy Wratny prof. dr hab. Sylwester Czopek mgr Ewa Bieniasz Srebrny Krzy Zas³ugi prof. UR dr hab. Adam Czudec prof. UR dr hab. Roman Pelczar prof. UR dr hab. Roman Sabik prof. UR dr hab. Stanis³aw Sosnowski dr Eugeniusz Moczuk dr Jan Olszewski dr in. Jan Rogowski dr in. Bogus³aw Rz¹sa dr in. Stanis³aw W³aœniewski mgr Stanis³aw Domaga³a mgr Renata Gancarz in. Ryszard Hulek mgr Teresa Kêdra mgr Anna Szyd³o mgr Zofia Wieczorek Bogumi³a Szczypek Anna Tabaczek Antoni Wiœniewski Br¹zowy Krzy Zas³ugi prof. UR Wies³aw Grzegorski dr in. Dorota Jankowska dr Ma³gorzata Stec dr in. Wies³aw Szopiñski Ewa Brodowicz Ryszarda Chlebica Medale Komisji Edukacji Narodowej prof. dr hab. Czes³aw K³ak prof. dr hab. Stanis³aw Marczuk prof. UR dr hab. Stanis³aw Sagan dr. W³adys³aw Pieczonka dr in. Halina Piz³o Stanis³awa O oga mo na spotkaæ na deskach scenicznych w wielu Klubach Kultury. Zazwyczaj prezentuje tam najcelniejsze fragmenty literatury, tej najwiêkszej, narodowej i œwiatowej, i tej bliskiej naszym miejscom zamieszkania, regionalnej. Znane s¹ jego dokonania recytatorskie, spontanicznie oklaskiwane monta e literackie. Swój warsztat artystyczny i pedagogiczny O óg budowa³ przez kilkanaœcie lat. Praca ta znajdowa³a, i wci¹ znajduje, uznanie wœród profesjonalistów, czego dowodem tuziny nagród przywo- onych z Ogólnopolskich Konkursów Recytatorskich i Teatralnych. Bie ¹cy rok by³ kolejnym okresem twórczej aktywnoœci O oga recytatora, aktora, instruktora, re ysera ma³ych form teatralnych, a na co dzieñ pracownika w Zak³adzie Jêzyka Polskiego Instytutu Filologii Polskiej naszego Uniwersytetu. Uhonorowaniem jego ponadprzeciêtnej aktywnoœci, zaanga- owania i dotychczasowej pracy by³a przyznana mu w czerwcu Nagroda Marsza³ka Województwa Podkarpackiego za piêkn¹ pracê i dokonania oraz szczególne osi¹gniêcia w dziedzinie upowszechniania kultury, który w uzasadnieniu napisa³: Jesteœmy pod wra eniem wieloœci Pana zainteresowañ, artystycznych pasji, które Pan realizuje m.in. jako wyk³adowca w Instytucie Filologii Polskiej i instruktor ds. teatru w Klubie Garnizonowym w Rzeszowie. (...) Zespó³ teatralny z³o ony z m³odzie y wojskowej i ucz¹cej siê uczestniczy w wielu wydarzeniach artystycznych w mieœcie i regionie. W ramach œrodowiskowej wspó³pracy kulturalnej mo na Pana spotkaæ w wielu placówkach kultury jako sprawcê ciekawych inicjatyw artystycznych. Znakomicie s³u ¹ polonistom, recytatorom i mi³oœnikom ywego s³owa p³yty CD z Pana prezentacjami literatury polskiej i œwiatowej. Tak e w czerwcu Stanis³aw O óg otrzyma³ Medal Franciszka Kotuli przyznany W uznaniu zas³ug i wybitnego dorobku w dziedzinie kultury i sztuki wielkiej pasji yciowej i twórczej. Laureat, pytany przy okazji tego autentycznego deszczu nagród, powiedzia³, i w³aœnie to wyró nienie przez Kapitu³ê Medalu uwa a za najwy sze uznanie dla jego pracy. Warto dodaæ, e Stanis³aw O óg wœród przyjació³ i znajomych znany bardziej jako Stach wspó³pracuje z kilkunastoma szko³ami naszego regionu. W rzeszowskim Gimnazjum nr 2 wspó³organizuje kolejne edycje Konkursu Literackiego W krêgu Je ycjady Ma³gorzaty Musierowicz. W tym roku przygotowa³ i przeprowadzi³ w Lesku warsztaty metodyczne dla nauczycieli pod has³em: Animacja teatralna nauczyciela humanisty. Wspó³pracuje od wielu lat ze œrodowiskiem artystycznym, nauczycielskim i wojskowym naszego miasta i regionu. Wolno s¹dziæ, e jego charakterystyczna postaæ, wyj¹tkowa osobowoœæ, jak i sposób bycia wpisa³y siê na trwa³e w ycie artystyczne i kulturalne Podkarpacia. Zapewne te zainteresowania pedagogiczne tego z polonisty wykszta³cenia pomagaj¹ mu w aktywnej dzia³alnoœci artystycznej w œrodowisku wojskowym. Najlepszym dowodem na to s¹ spektakle kierowanego przez niego Teatru i Ko³a Recytatorskiego w Klubie Garnizonowym w Rzeszowie. I tu tak e O oga zauwa ano i doceniano. Niedawno dowództwo Œl¹skiego Okrêgu Wojskowego przyzna³o mu Medal Za zas³ugi dla kultury w Wojsku Polskim. To nie koniec dobrej passy tego nietuzinkowego cz³owieka i pasjonata. W tym roku otrzyma³ Medal Pami¹tkowy za wybitne osi¹gniêcia artystyczne, przyznany przez Komisjê Artystyczn¹ Spotkañ Fina³owych Jubileuszowego Konkursu Recytatorskiego Wojska Polskiego Brzeg 2004, zaœ decyzj¹ Ministra Obrony Narodowej Stanis³aw O óg w lipcu br. wyró niony zosta³ Br¹zowym Medalem Si³y Zbrojne w S³u bie Ojczyzny. Postawa oraz niezwyk³a, a przy tym ró norodna, wielow¹tkowa dzia³alnoœæ Stacha O oga to zjawisko godne podziwu i wzór do naœladowania. Rodzaj tej pracy jest z ducha organiczny i pokazuje, jak wa ne s¹ dzia³ania w najbli szym otoczeniu, jak zjawiska kulturalne rodz¹ siê i przynosz¹ wspania³e efekty, kiedy wk³ada siê w nie serce. j

11 11 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) SYLWETKI Nowi doktorzy z Instytutu Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego ROBERT CZAJA Urodzi³ siê w 1973 r. w Ustrzykach Dolnych. W 1998 r. ukoñczy³ studia na kierunku wychowanie fizyczne i zdrowotne w Wy szej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie, uzyskuj¹c tytu³ magistra, ze specjalnoœci¹ z gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej na podstawie pracy pt. Stan œrodowiska w województwie kroœnieñskim, która zosta³a napisana pod kierunkiem prof. UR dr. hab. Kazimierza Obodyñskiego. Od 1999 r. pracuje jako asystent w Instytucie Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego. Jest pracownikiem w Zak³adzie Antropologii Fizycznej Ekologii Cz³owieka, gdzie prowadzi zajêcia dydaktyczne i badania w ramach programu badawczego Rozwój somatyczny, dojrzewanie p³ciowe i sprawnoœæ fizyczna dzieci i m³odzie y szkolnej i akademickiej regionu bydgoskiego, rzeszowskiego i bieszczadzkiego pod kierunkiem prof. dr. hab. n. med. W³adimira Bo i³owa. 14 maja 2003 r. Rada Wydzia³u Lekarskiego Akademii Medycznej im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy otworzy³a Robertowi Czai przewód doktorski pracy na temat Zmiana proporcji i budowy somatycznej cia³a u m³odzie y po ukoñczeniu skoku pokwitaniowego. R. Czaja pracê doktorsk¹ obroni³ 18 czerwca 2004 r. i uzyska³ stopieñ naukowy doktora nauk medycznych w zakresie biologii medycznej. Dotychczas opublikowa³ 16 artyku³ów oraz wzi¹³ udzia³ w 4 konferencjach naukowych. R. Czaja jest cz³onkiem Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, Polskiego Towarzystwa Gemellologicznego, Podkarpackiego Towarzystwa Naukowego oraz Polskiego Zwi¹zku Narciarskiego. Posiada uprawnienia instruktora narciarstwa i pilota wycieczek zagranicznych. MONIKA DROZD Jest absolwentk¹ Instytutu Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego WSP w Rzeszowie. W 1995 r. pod kierunkiem prof. dr. hab. Les³awa Grzegorczyka obroni³a pracê magistersk¹ Niedozwolony doping w œwiadomoœci wybranych grup sportowców z klubów rzeszowskich. W czasie studiów zdoby³a specjalizacjê z zakresu gimnastyki korekcyjnej i p³ywania. Od 1995 r. pracuje w Instytucie Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego, w Zak³adzie Antropologii Fizycznej i Ekologii Cz³owieka, gdzie prowadzi zajêcia dydaktyczne i badania w ramach programu badawczego Rozwój somatyczny, dojrzewanie p³ciowe i sprawnoœæ fizyczna dzieci i m³odzie y szkolnej i akademickiej regionu bydgoskiego, rzeszowskiego i bieszczadzkiego pod kierunkiem prof. dr. hab. med. W³adimira Bo i³owa. Jest cz³onkiem Podkarpackiego Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej, Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, Polskiego Towarzystwa Gemellogicznego oraz Polskiego Zwi¹zku Narciarskiego. Posiada uprawnienia z kilku dyscyplin sportowych, m.in.: instruktora narciarstwa zjazdowego i biegowego oraz p³ywania. Ukoñczy³a te kurs pilota wycieczek zagranicznych oraz kursy masa- u leczniczego. Dotychczas opublikowa³a 16 artyku³ów oraz wziê³a udzia³ w 4 konferencjach naukowych. 28 czerwca 2004 r. obroni³a pracê doktorsk¹ Zmiennoœæ i stabilnoœæ budowy somatycznej w rozwoju post-natalnym cz³owieka z uwzglêdnieniem wp³ywu czynników biologicznych i spo³eczno-ekonomicznych na Akademii Medycznej w Bydgoszczy, napisan¹ pod kierunkiem prof. dra hab. med. W³adimira Bo i³owa. Uzyska³a stopieñ naukowy doktora nauk medycznych. WOJCIECH CZARNY Urodzi³ siê w 1973 r. w Rzeszowie. W 1999 r. ukoñczy³ studia na kierunku wychowanie fizyczne i zdrowotne w Wy szej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie, uzyskuj¹c tytu³ magistra na podstawie pracy pt. Narciarstwo zjazdowe jako dyscyplina sportowa, forma turystyki i rekreacji ruchowej, napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. L.Grzegorczyka. Asystent w Instytucie Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego, w Zak³adzie Antropologii Fizycznej Ekologii Cz³owieka, gdzie prowadzi zajêcia dydaktyczne i badania w ramach programu badawczego Rozwój somatyczny, dojrzewanie p³ciowe i sprawnoœæ fizyczna dzieci i m³odzie- y szkolnej i akademickiej regionu bydgoskiego, rzeszowskiego i bieszczadzkiego pod kierunkiem prof. dr. hab. n. med. W³adimira Bo i³owa. 14 maja 2003 r. Rada Wydzia³u Lekarskiego Akademii Medycznej im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy otworzy³a mgr. Wojciechowi Czarnemu przewód doktorski na temat Ocena zale noœci pomiêdzy budow¹ somatyczn¹, skokiem pokwitaniowym a sprawnoœci¹ fizyczn¹ z uwzglêdnieniem wybranych czynników spo³eczno-ekonomicznych. W. Czarny pracê doktorsk¹ obroni³ 18 czerwca 2004 r. i uzyska³ stopieñ naukowy doktora nauk medycznych w zakresie biologii medycznej. Dotychczas opublikowa³ 16 artyku³ów oraz wzi¹³ udzia³ w 4 konferencjach naukowych. Jest cz³onkiem Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, Polskiego Towarzystwa Gemellologicznego, Podkarpackiego Towarzystwa Naukowego, Polskiego Zwi¹zku Narciarskiego, Polskiego Zwi¹zku P³ywackiego oraz Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w Rzeszowie. Posiada uprawnienia instruktorskie z kilku dyscyplin sportowych: instruktora p³ywania, sêdziego p³ywania, instruktora narciarstwa, instruktora lekkiej atletyki, starszego ratownika WOPR, uzyska³ patent eglarza jachtowego, pilota wycieczek zagranicznych. Ukoñczy³ te 3 kursy masa u.

12 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) KONFERENCJE NAUKOWE Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe nt. Edukacja poprzez sport Wojciech J. Cynarski W ustanowionym przez Komisjê Europejsk¹ Europejskim roku edukacji poprzez sport (EYES 2004) Salezjañska Organizacja Sportowa RP zorganizowa³a kolejne, 12. ju interdyscyplinarne i poniek¹d ekumeniczne sympozjum tym razem pod znamiennym has³em Edukacja poprzez sport. Jego celem by³o wielodyscyplinarne ukazanie edukacyjnych wartoœci, a tak e zagro eñ wspó³czesnego sportu z pozycji pedagogiki, psychologii, filozofii, socjologii, historii, etyki, teologii i teorii sportu. Reprezentanci humanistycznie zorientowanych nauk o kulturze fizycznej spotkali siê tym razem w okaza³ym budynku Centralnego Oœrodka Sportu w Warszawie przy ul. azienkowskiej 9 paÿdziernika 2004 r. Sympozjum rozpoczêli g³ówni organizatorzy imprezy dr Zbigniew Dziubiñski, prezes Salosu, i ks. Niewêg³owski. Prowadz¹cymi czêœæ pierwsz¹, poœwiêcon¹ optyce filozoficznej i teologicznej sportu, byli profesorowie Jerzy Kosiewicz i Zachariasz yko. Pierwszym natomiast referentem by³ prof. Józef Lipiec (UJ). W swym niezwykle inspiruj¹cym wyst¹pieniu ukaza³ sport jako lekcjê porz¹dkowania œwiata przez kwantyfikacjê. Nawi¹za³ do problemu tradycji i symboliki starogreckiej i zetkniêcia uniwersalizmu igrzysk olimpijskich ze znacznie starsz¹ kultur¹ Chin podczas przysz³ych IO w Pekinie. Wychowanie sportowe przez s³owo, symbol i czyn dope³nia, zdaniem referenta, rzeczywisty czyn sportowy. Drugim referentem podczas tej sesji by³ ks. prof. Stanis³aw Kowalczyk (KUL), który zaprezentowa³ Personalistyczno-aksjologiczny profil edukacji sportowej i okreœli³ sportowy zhumanizowany czyn jako czyn ludzki, g³êboko moralny. Wywodz¹ca siê od Maritaina pedagogika personalistyczna lub innymi s³owy humanizm integralny odró nia sportowe mêstwo od zuchwa³oœci i braku rozwagi oraz wskazuje na koniecznoœæ czynnej ascezy. S¹ w tym jak wskaza³ ksi¹dz profesor ideowo kompatybilne wobec olimpizmu, harcerstwa, a tak e dalekowschodnich sztuk walki. Taka w³aœnie otwarta postawa istotnie wzbogaca wszystkie strony dialogu dotycz¹cego wartoœci kulturowych. Z kolei dr Jacek Sieradzan (UJ) przedstawi³ doœæ kontrowersyjny w swej treœci referat pt. Sport miêdzy sacrum a szaleñstwem, w którym powi¹za³ sacrum z przemoc¹ i krwawymi ofiarami, a religiê chrzeœcijañsk¹ postawi³ na równi z kultami pogañskimi i religi¹ sportu. Czêœæ druga obrad poœwiêcona zosta³a tematycznie spo³ecznym i etycznym aspektom sportu, a prowadz¹cymi obrady byli tutaj profesorowie Kazimierz Doktór i Kazimierz Obodyñski. Pierwszy w tej sesji referat prof. Andrzeja Paw³uckiego (AWFiS Gdañsk) wi¹za³ siê tematycznie z wyst¹pieniem prof. Kowalczyka, niejako je rozwijaj¹c. Prof. Paw³ucki wywodzon¹ z personalizmu Jana Paw³a II antropologiê adekwatn¹ odnosi do pedagogiki olimpizmu wychowania do kultury olimpijskiej. Jako zdeklarowany rygorysta moralny uwypukla przejawy cywilizacji œmierci na obszarze sportu. Turystê ekstremalnego okreœli³ on jako bohatera sceny doznañ hedonistycznych i adrenalinowca oraz w terminologii F. Znanieckiego podnormalnego zboczeñca. Wskaza³ na mityczny symbol ekstremizmu i irracjonalizmu, jakim jest w kulturze Zachodu upadek Ikara. Z kolei prof. Zofia ukowska (AWF Warszawa) przytoczy³a wypowiedzi dzieci na temat sportu. Na gruncie pedagogiki J. Korczaka dzieci maj¹ byæ partnerami w dialogu o wartoœciach sportu. Etyce sportu poœwiêci³ swój referat tak e franciszkanin o. dr Tacjan Wójciak (Katowice Panewniki). Mówi³ o zasadach moralnych w sporcie, pyta³, czy cz³owiek tworzy, czy te powinien odczytywaæ prawa. Wychodz¹c z za³o eñ teologii moralnej, stwierdzi³, e nie nale y uciekaæ od rozwi¹zañ trudnych i wymagaj¹cych. Drug¹ czêœæ obrad, przebiegaj¹cych pod has³em Historyczne i kulturowe interpretacje sportu, poprowadzi³ prof. Miros³aw Ponczek (AWF Katowice). Prof. Wojciech Lipoñski (UAM, AWF Poznañ) przedstawi³ referat pt. Jêzyk sportu a wychowanie terytorium zaniedbane i wskaza³ na istotny brak jêzyka sportowego w Polsce, a tak e brak wyjaœnieñ pojêæ zapo yczonych w tej dziedzinie np. z jêzyka angielskiego. Stwierdzenie tego referenta wspó³brzmi z wynikami badañ jêzykowych prof. K. O oga, zaprezentowanymi na wyk³adzie inauguracyjnym UR w Rzeszowie. Warto te pamiêtaæ o tym, e niewielkie kroki w kierunku jêzykoznawczych interpretacji na obszarze kultury fizycznej zosta³y zaznaczone w publikacjach zamieszczonych w kilku tomach wydawanego w Rzeszowie Rocznika Naukowego Idô Ruch dla Kultury/ Movement for Culture. Prof. Lipoñski bardzo krytycznie oceni³ tak e stan humanistyki na krajowych AWF-ach, twierdz¹c, e wiêcej jest tu technologów sportu ni humanistów sportu. Autor drugiego wyst¹pienia w tej sesji dr Krzysztof Zuchora (AWF Warszawa) wyrazi³ pogl¹d, e najwy sz¹ wartoœci¹ jest pokój ekecheira i odnosi siê to nie tylko do sportu i olimpizmu, ale do ca³ego humanizmu. Natomiast prof. Zdzis³awa Wy nikiewicz-kopp

13 13 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) (AWFiS Gdañsk) odnios³a ideologiê feminizmu do œwiata sportu i wskaza³a na instrumentalne wartoœci sportu w edukacji m³odych kobiet. Czy jednak jak zasugerowa³a referentka np. wojny s¹ efektem rz¹dów agresywnych mê - czyzn? Kolejn¹ sesjê na temat Teoretyczne, organizacyjne i programowe zagadnienia sportu poprowadzi³y panie: dr Halina Zdebska i dr hab. Ewa Ka³amacka (AWF Kraków). Pierwszy wyst¹pi³ prof. Aleksander Ronikier (WSTiR Warszawa), który zda³ relacjê z dzia³añ MKOl, PKOl i kierowanej przez J. Lipca Polskiej Akademii Olimpijskiej, s³u ¹cych promocji idei olimpizmu m.in. w Polsce i w œrodowiskach polonijnych. Natomiast prof. Tomasz Fro³owicz (AWFiS Gdañsk) ukaza³ zagadnienie wychowania poprzez sport w perspektywie badañ nad rozumieniem fair play przez dzieci. W dyskusji, która nast¹pi³a po czêœci referatowej, jeden z ksiê y zakonników, który towarzyszy³ polskim olimpijczykom podczas IO w Atenach, zapyta³: czy olimpizm boi siê kapelana? Otó regulaminy PKOl nie przewiduj¹ takiej instytucji. Reprezentantka zwi¹zku warcabistów zwróci³a uwagê na edukacyjn¹ funkcjê gier umys³owych. A. Ronikier podzieli³ siê swym niepokojem po Kongresie MKOl w Atenach, gdzie dowiedzia³ siê o spodziewanym stosowaniu dopingu genetycznego ju od IO w Pekinie (2008). Prof. R. ukowski proponowa³ zaakceptowaæ status quo zawodowego sportu, gdzie niestety doœæ powszechnie i œwiadomie stosowane s¹ ró norodne œrodki farmakologiczne. W reakcji na to w imieniu licznie obecnych na sali lekarzy wyst¹pi³a A. Strzy ewska (Instytut Sportu, Warszawa), która wyrazi³a tezê o nadrzêdnej wartoœci ycia i zdrowia cz³owieka. Dr Z. Dziubiñski podsumowa³ i oficjalnie zakoñczy³ obrady. Wskaza³ na wielow¹tkowoœæ i ró norodnoœæ metodologiczn¹ zaprezentowanych tu treœci. Zachêci³ te do lektury ksi¹ ki monograficznej pod jego reakcj¹ Edukacja poprzez sport, Warszawa 2004 (Seria Monografie Salos RP ), któr¹ otrzymali wszyscy obecni na sympozjum uczestnicy. Zawiera ona kilkadziesi¹t wybranych artyku³ów (recenzenci prof. dr hab. J. Kosiewicz i ks. prof. dr hab. H. Skorowski SDB) napisanych z ró nych pozycji teoretycznych i w oparciu o ró ne perspektywy badawcze. Satysfakcjonuje fakt zamieszczenia w tej pracy artyku³u K. Obodyñskiego i ni ej podpisanego nt. Instytucjonalizacja nauczania dalekowschodnich sztuk walki na poziomie wy szym. Zebrani otrzymali zaproszenia na przysz³oroczn¹ konferencjê, której tematem wiod¹cym bêdzie Sport jako kulturowa rzeczywistoœæ. dr Wojciech J. Cynarski, Instytut Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego UR ZAGRANICZNE KONTAKTY NAUKOWE Dziesiêæ lat wspó³pracy Jan Kida Mija 10 lat od chwili nawi¹zania wspó³pracy naukowej miêdzy Zak³adem Edukacji Jêzykowej Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Rzeszowskiego i Katedr¹ Jêzyków Obcych Tarnopolskiej Akademii Gospodarki Narodowej, która jest jednym z presti owych i znacz¹cych oœrodków akademickich na Ukrainie. Uczelnia ta ustawicznie rozwija takie dziedziny jak ekonomia, biznes, przedsiêbiorczoœæ i zarz¹dzanie oraz kszta³ci wysoko kwalifikowanych specjalistów, osi¹gaj¹cych europejskie i œwiatowe standardy. W tym celu nawi¹zuje siê liczne kontakty i konstruktywn¹ wspó³pracê z uniwersytetami zagranicznymi. Z wypowiedzi d³ugoletniego rektora Akademii, a obecnie jej prezydenta, profesora, akademika i deputowanego do Parlamentu Ukrainy Oleksandra Ustenki oraz obecnego rektora profesora Sierhija Ilicza Jurija, cz³onka Ukraiñskiej Akademii Nauk Ekonomicznych, wynika, e TAGN staje siê elitarn¹ instytucj¹ nauki i kszta³cenia, wyposa- aj¹c¹ swoich absolwentów w dyplomy, które s¹ uznawane przez miêdzynarodowe oœrodki naukowe za równoprawne i tam nostryfikowane. Obecnie w Akademii studiuje (na studiach dziennych i zaocznych) ponad 29 tysiêcy osób. Uczelnia prowadzi szeroko zakrojone badania naukowe. Zatrudnia 797 pracowników naukowo-dydaktycznych i dydaktycznych, w tym 60 doktorów nauk, profesorów, 282 kandydatów nauk i docentów, 34 akademików, 11 cz³onków korespondentów Ukraiñskiej Akademii Nauk, 19 honorowych naukowców. W Akademii jest 14 instytutów: 1. Instytut Bankowoœci; 2. Instytut Ekonomii i Zarz¹dzania Inwestycjami; 3. Instytut Ekonomii i Zarz¹dzania; 4. Instytut Technologii Komputerowych i Infor- macyjnych; 5. Instytut Miêdzynarodowej Przedsiêbiorczoœci i Zarz¹dzania; 6. Instytut Rachunkowoœci i Rozliczeñ; 7. Instytut Spraw ywnoœciowych; 8. Instytut Kszta³cenia Podyplomowego; 9. Instytut Finansów; 10. Instytut Prawa; 11. Instytut Badañ Eksperymentalnych Systemów Kszta³cenia; 12. Winniczki Instytut Ekonomii; 13. Iwanofrankowski Instytut Zarz¹dzania; 14. Czortkowski Instytut Przedsiêbiorczoœci i Biznesu. Uczelnia posiada nadto swoje filie w ucku, Lwowie, Kijowie, Nowowo³yñsku, Kamieñcu Podolskim, Mohylewie Podolskim, Ko³omyi, Sanitorze (na Krymie) i w Erewanie oraz 20 katedr. Akademia konsekwentnie i skutecznie poszerza swoje kontakty naukowe z przoduj¹cymi wy szymi uczelniami w Europie, Ameryce i Azji. W sumie wspó³pracuje z 23 krajami. Najefektywniej rozwija siê wspó³praca z uniwersytetami Holandii, Austrii, Wielkiej Brytanii, Francji, Polski, Bu³garii, Grecji, Danii, W³och, Kanady, Niemiec, Chin, Rosji i Stanów Zjednoczonych Ameryki. Jest równie cz³onkiem Europejskiego Stowarzyszenia Miêdzynarodowej Edukacji w Amsterdamie. W ramach wspó³pracy z uniwersytetami zagranicznymi mog³y powstaæ tak wa ne instytucje jak: Centrum Europejskich i Miêdzynarodowych Studiów; Ukraiñsko-Niemiecki Fakultet Ekonomii i Zarz¹dzania; Ukraiñsko-Polski Wydzia³ Finansów i Ubezpieczeñ oraz Centrum Kszta³cenia Europejskiego i Polskiego Prawa. G³ównym zadaniem naukowym Centrum Europejskich i Miêdzynarodowych Studiów jest kszta³cenie studentów na poziomie magisterskim w zakresie miêdzynarodowej ekonomiki, s³u b

14 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) ZAGRANICZNE KONTAKTY NAUKOWE publicznych, finansów europejskich i œwiatowej integracji. Pracownicy naukowo-dydaktyczni Akademii uczestnicz¹ w zagranicznych sta ach naukowych, konferencjach, seminariach i sympozjach. Publikuj¹ rocznie ponad 500 prac w wydawnictwach zwartych, pracach zbiorowych i periodykach naukowych. Jak wynika z przeprowadzonych rozmów z rektorami, niektórymi dyrektorami instytutów, kierownikami katedr oraz badanych dokumentów, TAGN mo e szczyciæ siê powa nymi osi¹gniêciami naukowo-badawczymi i dydaktycznymi nie tylko na Ukrainie, lecz tak e w œwiecie. W bie ¹cej dzia³alnoœci naukowej, zw³aszcza dydaktycznej, uczestnicz¹ naukowcy i lektorzy jêzyków obcych z innych krajów. Niektórzy z nich w dowód uznania za kilkuletni¹ owocn¹ wspó³pracê naukow¹ otrzymali dyplomy profesora honoris causa. Istotn¹ rolê w dyskursie edukacyjnym spe³niaj¹ nauczane na wysokim poziomie jêzyki obce. Katedra Jêzyków Obcych jest kierowana przez doc. dr Lubow Wowk, wybitn¹ germanistkê, w³adaj¹c¹ kilkoma jêzykami obcymi, autorkê wielu prac, w tym niedawno opublikowanego Niemiecko-ukraiñskiego s³ownika terminologii bankowej i gie³dowej (2002 r.). Pani docent utrzymuje œcis³e kontakty naukowe z miêdzynarodowymi oœrodkami naukowymi, zw³aszcza niemieckimi. Katedra Jêzyków Obcych jest wspierana przez instytucje naukowe i kulturalne oraz jêzykoznawców i lektorów wysokiej klasy z wielu krajów (dydaktyków z Niemiec, Francji, Szwajcarii, Polski, a tak e z USA). Studenci Akademii maj¹ mo liwoœæ wyboru i uczenia siê kilku jêzyków: niemieckiego, angielskiego, francuskiego, polskiego, w³oskiego i hiszpañskiego. Uzyskuj¹ wiedzê na temat problematyki ekonomicznej, gie³dowej, biznesu i zarz¹dzania gospodark¹. Zajêcia prowadz¹ dobrze przygotowani pod wzglêdem merytorycznym i metodycznym ukraiñscy lektorzy, etatowi pracownicy oraz przybywaj¹cy do Akademii na pewien okres zagraniczni nauczyciele. Moje kontakty naukowe z Katedr¹ Jêzyków Obcych siêgaj¹ 1994 r., kiedy na zaproszenie JM Rektora TAGN prof. O. Ustenki i kierownika katedry doc. dr L. Wowk przyjecha³em do Tarnopola po raz pierwszy, aby poprowadziæ wyk³ady i æwiczenia ze studentami, którzy uczyli siê jêzyka polskiego. Jak wynika z przeprowadzonych badañ oraz opinii lektorów i kierownika Katedry, studenci chêtnie i licznie podejmuj¹ naukê jêzyka polskiego, z którego sk³adaj¹ egzamin przy obronach prac dyplomowych (magisterskich). Wczeœniej siêgaj¹ oni po polskie podrêczniki z ekonomii i zapoznaj¹ siê z polsk¹ literatur¹, kultur¹ i histori¹. Czyni¹ to zarówno na zajêciach jêzykowych w macierzystej uczelni, jak i podczas pobytu na Uniwersytecie Rzeszowskim, uczestnicz¹c w programowych zajêciach Polonusa b¹dÿ w wyk³adach wyg³aszanych przez zespó³ pracowników naukowodydaktycznych Zak³adu Dydaktyki Jêzykowej Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Rzeszowskiego. Nawi¹zana wspó³praca naukowa miêdzy Zak³adem Edukacji Jêzykowej Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Rzeszowskiego i Katedr¹ Jêzyków Obcych TAGN opiera siê na przygotowywanych wspólnie co roku planach w wersji dwujêzycznej: polskiej i ukraiñskiej, zatwierdzanych przez w³adze obu uczelni i kierowników wspó³pracuj¹cych zak³adów. Przewiduj¹ one wspóln¹ organizacjê konferencji miêdzynarodowych, redakcyjne opracowanie i opublikowanie materia³ów. Dotychczas zorganizowano cztery miêdzynarodowe konferencje w Rzeszowie na nastêpuj¹ce tematy: 1. Literatura i sztuka a wychowanie (1999); 2. Konteksty kulturowe w szkolnej edukacji jêzykowej w Polsce i za granic¹ (2000); 3. Edukacja humanistyczna, aksjologiczna i estetyczna w œwietle programów i potrzeb oœwiatowych (2002); 4. Jêzyk kultura nauczanie i wychowanie (2003). Zaprezentowane na konferencjach referaty i komunikaty naukowe, oparte na teorii naukowej, w³asnych badaniach, eksperymentach i doœwiadczeniach pedagogicznych autorów zosta³y opublikowane w ca³oœci w kilku jêzykach: polskim, ukraiñskim, angielskim, rosyjskim i s³owackim oraz w wydawnictwach zbiorowych. prof. dr hab. Jan Kida, Instytut Pedagogiki UR 14 Zak³ad Edukacji Jêzykowej by³ wspó³organizatorem trzech miêdzynarodowych sympozjów w Tarnopolskiej Akademii Gospodarki Narodowej na nastêpuj¹ce tematy: 1. Doskonalenie w procesie nauczania w wy szej szkole (1999); 2. Lingwodydaktyczny pluralizm procesu nauczania jêzyków obcych w wy szych zak³adach naukowych (1993); 3. Lingwodydaktyczne aspekty nauki jêzyków obcych na wy szych uczelniach (2004). Prezentowane materia³y o charakterze naukowo-dydaktycznym koncentruj¹ siê przede wszystkim na osi¹gniêciach wspó³czesnej teorii lingwistycznej i opartej na niej edukacji jêzyków obcych w uczelniach. Zaprezentowane na trzecim sympozjum prace s¹ obecnie przygotowywane do druku. W wydawnictwach zwartych w Tarnopolu znajduje siê 9 artyku³ów autorstwa pracowników naukowodydaktycznych Instytutu Pedagogiki UR. Nasze dotychczasowe osi¹gniêcia w ramach wspó³pracy miêdzynarodowej z Ukrain¹ mia³y równie swoje odzwierciedlenie w mediach polskich i ukraiñskich: prasie, radiu i telewizji. Najczêœciej dziennikarze interesuj¹ siê t¹ problematyk¹ podczas sesji i sympozjów. Obecnie wspólnie przygotowujemy kolejn¹ miêdzynarodow¹ konferencjê nt. Rola jêzyka, literatury i kultury w kszta³ceniu i wychowaniu m³odego pokolenia w œwietle empirycznych badañ w Polsce i za granic¹, która odbêdzie siê w Uniwersytecie Rzeszowskim w 2005 r. Do Komitetu Organizacyjnego zaprosiliœmy tak e profesorów z innych uczelni, z którymi nasz Zak³ad od kilku lat wspó³pracuje, a ich naukowcy uczestniczyli ju w naszych konferencjach miêdzynarodowych w Rzeszowie: z Akademii Pedagogicznej w Rydze, Akademii Pedagogicznej w Liepai, Universitas Studiorum Polona Vilnensis, Uniwersytetu Pedagogicznego w Wilnie, Uniwersytetu w Szawlach, Uniwersytetu Wileñskiego w Kownie, Uniwersytetu w Preszowie. W ramach wspó³pracy naszego Zak³adu z Katedr¹ Jêzyków Obcych TAGN by³y podejmowane równie inne dzia³ania: okresowe robocze spotkania o charakterze metodycznym, ustalaj¹cym i zatwierdzaj¹cym plany wspó³pracy, pomoc merytoryczna i dydaktyczna ukraiñskim lektorom ucz¹cym jêzyka polskiego w Akademii, zbiórka materia³ów dydaktycznych i podrêczników, s³owników oraz opracowañ metodycznych w jêzyku polskim, ksi¹ ek z zakresu literatury, kultury i poprawnoœci jêzykowej. Systematycznie prowadzone s¹ wyk³ady i æwiczenia z jêzyka polskiego przez naszych pracowników. Wa n¹ spraw¹ jest te udzia³ nauczycieli akademickich z Rzeszowa w egzaminach. Podczas odbywaj¹cego siê sympozjum naukowego w dniach kwietnia 2004 roku dokonaliœmy podsumowania dorobku naszej dotychczasowej wspó³pracy i postanowiliœmy j¹ kontynuowaæ, wzbogacaæ o nowe treœci i doskonalsze formy dzia³ania. Znajdzie to swoje odzwierciedlenie w nowych planach i programach opracowanych na 2005 rok.

15 15 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) KONFERENCJE NAUKOWE Nowe w edukacji techniczno-informatycznej Wojciech Walat W dniach wrzeœnia 2004 roku w Iwoniczu Zdroju odby³a siê II Miêdzynarodowa Konferencja Naukowa pt. Technika Informatyka Edukacja oraz XVII DIDMATTECH 2004, zorganizowana przez Zak³ad Dydaktyki Techniki i Informatyki Uniwersytetu Rzeszowskiego. Komitetowi naukowemu konferencji przewodniczy³ prof. UR dr hab. Waldemar Furmanek (Uniwersytet Rzeszowski). W sk³ad komitetu weszli te nauczyciele akademiccy z innych uczelni: prof. dr hab. Miros³aw Frejman (Uniwersytet Zielonogórski), doc. dr Jiøí Kropáè (Pedagogická Fakulta Univerzita Palackého, Olomouc Czechy), prof. dr hab. Juraj Plenkowiæ (University of Rijeka Chorwacja), prof. dr hab. Viktor Sidorenko (National Pedagogical University in Kiyv Ukraina) i prof. dr hab. in. Jan Stoffa (Pedagogická Fakulta Univerzita Palackého, Olomouc Czechy). Sekretarzem naukowym konferencji by³ dr Wojciech Walat, a w komitecie organizacyjnym spotkania pracowa³y trzy osoby: Anna Tabaczek, mgr Arkadiusz Nisztuk i mgr Waldemar Lib. Obradowano w piêciu sekcjach tematycznych. ¹cznie wyg³oszono 67 referatów, w tym 31 przez uczestników zagranicznych m.in. z Uniwersytetów w: O³omuñcu, Czeskich Budziejowicach (Czechy), Preszowie, Nitrze, Bañskiej Bystrzycy i Bratys³awie (S³owacja), Kijowie (Ukraina), Rijece (Chorwacja), Sztokholmie (Szwecja). Krajowe oœrodki akademickie reprezentowali naukowcy z Uniwersytetów: Opolskiego, Szczeciñskiego, Œl¹skiego, Zielonogórskiego i Rzeszowskiego; Akademii Pedagogicznych w Krakowie i Bydgoszczy; Wy szej Szko³y Pedagogicznej w Czêstochowie oraz dwóch Politechniki Czêstochowskiej i Radomskiej. W sekcji pierwszej Teoretyczne i praktyczne problemy edukacji technicznej uczestnicy przedstawili najwa niejsze kierunki rozwoju teorii i praktyki edukacji ogólnotechnicznej, oparte na wnikliwej i wielostronnej analizie jej humanistycznych odniesieñ. Poszukiwali przyczyn, na podstawie których mo na wyprowadziæ wnioski modeluj¹ce system edukacji ogólnotechnicznej. Zaprezentowali: problematykê humanistycznych aspektów wspó³czesnej edukacji technicznej, personalistyczn¹ orientacjê w treœciach wychowania technicznego, najwa niejsze kierunki rozwoju i unowoczeœnienia wychowania technicznego oraz sposoby rozwijania zdolnoœci twórczych, jêzyka technicznego, umiejêtnoœci czytania rysunków technicznych przez uczniów. W sekcji drugiej Teoretyczne i praktyczne problemy edukacji informatycznej uczestnicy zaprezentowali opracowania poruszaj¹ce wybrane problemy dydaktyki informatyki, bêd¹cej aktualnie w stanie okreœlania w³asnej to samoœci, miêdzy innymi rozwa ania na temat wykorzystania technologii hipertekstu w projektowaniu opracowañ metodycznych, mo liwoœci w³¹czenia technologii informacyjnych w rozwijanie kreatywnego myœlenia, czy te szczegó³owego rozwiniêcia struktury multimedialnego zeszytu æwiczeñ dla uczniów gimnazjum. W sekcji trzeciej Teoretyczne i praktyczne problemy przygotowania nauczycieli techniki-informatyki autorzy zaprezentowali opracowania poruszaj¹ce wybrane problemy wspó³czesnej dydaktyki szko³y wy szej w zakresie pedagogicznego i merytorycznego przygotowania nauczycieli. Artyku³y z tego zakresu rozpoczê³a refleksja-przypomnienie, e kszta³cenie nauczycieli edukacji ogólnotechnicznej w Polsce na poziomie studiów magisterskich ma ju trzydziestoletni¹ tradycjê. Uczestnicy konferencji przedstawili propozycjê algorytmizacji diagnozowania stopnia spe³niania standardów kszta³cenia, szacowania twórczoœci uczniów, motywowania uczniów na lekcjach techniki, okreœlenia aktualnego stanu reformy szko³y; relacje pomiêdzy nauczaniem a wychowaniem technicznym, podstawy kultury ekologicznej m³odzie y oraz zasady komunikacji miêdzy nauczycielem i uczniem na lekcjach techniki-informatyki. W sekcji czwartej In ynieria materia³owa i technologia autorzy przedstawili wybrane problemy wykorzystania technologii informatycznych w badaniach materia³ów, m.in. zastosowania metody ultradÿwiêkowej do wyznaczania parametrów okreœlaj¹cych sprê ystoœæ ferroelektrycznych materia³ów ceramicznych, wykorzystania technik komputerowych do analizy rozk³adu umocnienia warstwy wierzchniej. W sekcji pi¹tej Technologie informatyczne i informacyjne autorzy skoncentrowali siê na mo liwoœciach zastosowania programów komputerowych do pomiaru parametrów mechanizmów, materia³ów i modelowania procesów fizjologicznych (np. wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego Excel do wykonania prezentacji roli szumów w przekazie informacji przez czuciowe komórki nerwowe) i technicznych (rezonansowe mierzenie szybkoœci rozchodzenia siê dÿwiêku w ceramice). Jednym z dokonañ konferencji Technika Informatyka Edukacja oraz XVII DIDMATTECH 2004 jest publikacja zbiorowa, przeznaczona dla tych wszystkich badaczy i nauczycieli, którzy chc¹ poszukiwaæ nowych rozwi¹zañ teoretycznych i praktycznych w zakresie edukacji technicznej i informatycznej w swojej pracy naukowej i dydaktycznej. dr Wojciech Walat, Instytut Techniki UR

16 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) KONFERENCJE NAUKOWE 16 Aktywnoœæ fizyczna w integruj¹cej siê Europie (Physical Activity in Integrating Europe) Wojciech J. Cynarski W dniach wrzeœnia 2004 r. warszawska AWF (Katedra Nauk Spo³ecznych) wspólnie z PTNKF, a personalnie profesorowie Jerzy Kosiewicz i Lech Jaczynowski zorganizowali kolejn¹ miêdzynarodow¹ konferencjê z serii naukowych spotkañ przedstawicieli orientacji humanistycznej w naukach o kulturze fizycznej. Oprócz wymienionych w Komitecie Naukowym znaleÿli siê dr hab. prof. AWF Seweryn Sulisz, prof. Bohuslav Hodan (UP Olomouc) i doc. Dušan Leška (UK Bratislava). Historiê i ideê tej cyklicznej konferencji przedstawi³ w referacie wprowadzaj¹cym przewodnicz¹cy Komitetu Naukowego i kierownik Katedry Nauk Spo- ³ecznych AWF Jerzy Kosiewicz. Konferencje te, realizowane na zasadzie wspó³pracy naukowców z trzech bratnich krajów Czech, Polski i S³owacji, zainicjowali przed laty B. Hodan i Z. Krawczyk. Prof. Kosiewicz zwróci³ uwagê na fakt niezale - noœci nauk humanistycznych od empirii, przy czym humanistyka miesza siê z empiri¹, ale w refleksji humanistycznej nie mo na np. odrzuciæ wartoœciowania. W naukach o kulturze fizycznej, o ró nych perspektywach i punktach widzenia decyduje antropologia, rozumiana jako filozofia cz³owieka. W szczególnoœci antropologia stanowi o istocie rzeczywistoœci sportu. Na interpretacjê obecnych tu wzorców i norm wp³ywaj¹ kulturowe i aksjologiczne za³o enia przyjmowane w naukach o sporcie. Jak okreœli³ to wspomniany referent, sport jest œwiadectwem okreœlonej kultury. Kosiewicz rozró ni³ postacie autoteliczne sportu (rekreacja, sport dla wszystkich) i instrumentalne (sport wyczynowy i zawodowy) oraz wskaza³ na Ÿród³a idei sportu. Mianowicie dla olimpizmu staro ytnych Greków by³a to ich religia, a dla neoolimpizmu i zwi¹zanego z ekonomi¹ medialnego widowiska sportowego obecna cywilizacja techniczna. Kreatorem wartoœci jest zdaniem warszawskiego filozofa cz³owiek, jednostka ludzka, co tak e dotyczy sportu. Œwiat sportu jest w³aœnie œwiatem wartoœci. Miêdzy szeroko rozumianym pojêciem sport a pojêciem kultura fizyczna nie musi zachodziæ dysonans merytoryczny. W sobotê sesjê plenarn¹ nt. Kultura fizyczna i sport w zmieniaj¹cej siê Europie poprowadzi³ J. Kosiewicz, a pierwszym z referentów by³ prof. Zbigniew Krawczyk (WSE Warszawa), który w wyst¹pieniu pt. Turystyka jako symptom i czynnik globalizacji w sposób przejrzysty ukaza³ proces globalizacji w perspektywie historycznej, g³ówne œcie ki globalizacji gospodarcz¹ i kulturow¹ oraz zwi¹zki globalizacji z turystyk¹. W globalizacji kulturowej wystêpuje eksport nadwy- ek kultury, prowadz¹cy do uniformizacji kultury w skali globalnej. Tak e us³ugi turystyczne mog¹ byæ traktowane jako formy eksportu i importu. Drugi z referentów prof. B. Hodan (Czechy) zaprezentowa³ swój system pojêciowy kultury fizycznej. W strukturze pojêciowej B. Hodana znajdujemy kulturê fizyczn¹ jako instytucjê oraz jako system teoretyczny, bêd¹cy podstaw¹ do dalszych badañ, analiz i interpretacji. Hodan nie nawi¹zuje tu do Malinowskiego, Parsonsa, Luhmanna lub Mertona, lecz tworzy w³asny system, w którym znajdujemy 1) mit, rytua³ i tañce, 2) element rywalizacji gry i 3) ró ne formy rekreacji. Ogólnie, zdaniem Hodana, sport odchodzi od sfery zabawy. Natomiast wskazane zwi¹zki z mitem, transcendencj¹ i teori¹ Eliadego prof. Tokarski skomentowa³, wskazuj¹c, e chodzi o poszukiwanie w sporcie mitu i rytua³u, a sportowiec staje siê kap³anem. W nie mniej interesuj¹cym (zw³aszcza dla badaczy organizacji i zarz¹dzania w sporcie) wyst¹pieniu doc. D. Leški (S³owacja) omówi³ uwarunkowania ekonomiczne s³owackiego sportu oraz regulacje i unifikacje prawne dla dostosowania do standardów UE. Dalsze obrady kontynuowane by³y w trzech sekcjach. Prowadz¹cymi sesjê Kultura fizyczna i sport na ró nych poziomach edukacji byli Kazimierz Obodyñski (UR) i Josef Oborny (S³owacja). Sesji Metodologiczne problemy badañ nad aktywnoœci¹ i sprawnoœci¹ fizyczn¹ przewodniczyli Stanis³aw Tokarski (PAN) i Milan Durièek (UR). Natomiast sesji i Sport i filozofia przewodniczyli: ks. Stanis³aw Kowalczyk (KUL) i Stanis³aw Bryl (AWF Katowice). W sesji tej zaprezentowane zosta³y referaty dr. Ivo Jiraska (Czechy) Antropologia, sport a filozofia, prof. Jana Jungera (Prešov, S³owacja) nt. filozoficznego i socjologicznego kszta³cenia nauczycieli wychowania fizycznego, dr. K. Zieliñskiego (AWF Warszawa) o normie personalistycznej w wychowaniu fizycznym i dr. J. Mosza z tej samej uczelni Sport jako wzór piêkna cia³a. W tym czasie w sali C pracownik IWFiZ UR mgr Pawe³ Rut wyg³osi³ referat przygotowany wspólnie z dr. Jerzym Rutem i prof. UR Milanem Durièkiem pt. Aktywnoœæ rekreacyjna w czasie wolnym mieszkañców województwa podkarpackiego. Kolejne sesje w salach B i C poœwiêcone by³y turystyce i rekreacji w zarz¹dzaniu i wychowaniu, aktywnoœci fizycznej w wojsku, zak³adach penitencjarnych i sokolstwie, organizacyjnym i ekonomicznym zagadnieniom kultury fizycznej oraz aspektom organizacyjnym i pedagogicznym dzia³alnoœci klubów sportowych. Ni ej podpisany z racji zainteresowañ pozosta³ na sali A, gdzie sesjê Sport w epoce globalizacji poprowadzili Z. Krawczyk i D. Leška. Pierwszym z referuj¹cych by³ tutaj prof. S. Kowalczyk, którego bardzo interesuj¹ce wyst¹pienie nosi³o tytu³ Pokojowa funkcja sportu w epoce globalizacji. Doc. J. Oborny zaprezentowa³ referat A. Sekota i M. Chorwata (Czechy) o mobilnoœci sportowej w kontekœcie globalizacji. Prof. J. Junger omówi³ sytuacjê sportu s³owackiego, funkcjonuj¹cego w nowych spo³ecznych uwarunkowaniach. Prof. S. Bryl wskaza³ na czynniki sprzyjaj¹ce i bariery rozwoju wychowania fizycznego w perspektywie globalizacji kultury, odnosz¹c siê jedynie do idei neoolimpizmu z zastrze eniem o koniecznoœci szerokich ujêæ systemowych. Dr Jerzy Che³mecki (AWF Warszawa) ukaza³ idee uniwersalizmu w wychowaniu fizycznym i sporcie w okre-

17 17 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) sie miêdzywojennym w Polsce. Wreszcie autor szóstego referatu dr Waldemar Sikorski przedstawi³ zmiany zachodz¹ce w sportowym judo w nawi¹zaniu do zmian zachodz¹cych w Europie. Nastêpn¹ turê obrad w sali A poprowadzi³ prof. Hodan, a jako pierwszy wyst¹pi³ prof. S. Tokarski. W referacie Sport, wielokulturowa ró norodnoœæ a integracja europejska wskaza³ na potrzebê dalszych badañ sztuk i sportów walki, które przez niego rozpoczête kontynuuj¹ m.in. W. Sikorski, K. Obodyñski i W. Cynarski. Przygotowane wspólnie z prof. K. Obodyñskim wyst¹pienie przedstawi³ ni ej podpisany. Zainspirowany wyg³oszonym wczeœniej referatem prof. Kowalczyka, rozpocz¹³ od odniesienia siê do zagadnieñ rywalizacji i walki, wyk³adaj¹c skrótowo prakseologiê i filozofiê japoñskich sztuk walki. Nastêpnie przedstawi³ fragment pracy S³owiañska dusza a filozofia sztuk walki, prowokuj¹c dyskusjê o intuicyjnej kategorii s³owiañskiej duszy. Autorom chodzi³o jednak raczej o podobny etos rycerski lub o³nierski, a jak s³usznie zauwa y³ prof. Tokarski w dobie odchodzenia od rycerskoœci w kierunku mentalnoœci kupieckiej m³odzie odnajduje zagubione szlachetne idea³y w sztukach walki. J. Oborny, jako kolejny referent, ukaza³ dwa przejawy dewiacji sportu depersonalizacjê i manipulacjê, do których przyczyniaj¹ siê dyktat mediów i skrajna komercjalizacja. Ostatniego dnia obrad jedynym punktem programu by³a dyskusja przy okr¹g³ym stole nt. Spo- ³eczne i filozoficzne dylematy ruchu olimpijskiego, któr¹ poprowadzi³ J. Kosiewicz. We wprowadzeniu i kilku kolejnych wypowiedziach przedstawi³ tezy zawarte w jego nowej ksi¹ ce Filozoficzne aspekty kultury fizycznej i sportu, obalaj¹c pogl¹d, e istot¹ sportu, najwy sz¹ lub konstytutywn¹ jego wartoœci¹ jest fair play. Zdaniem prof. Kosiewicza najwy sz¹ wartoœci¹ sportu jest cz³owiek, a jedyn¹ uniwersaln¹ cech¹ sportu jest aleatorycznoœæ. Na patologizacjê wspó³czesnego sportu i ruchu olimpijskiego wskaza³o kilku dyskutantów. Ni- ej podpisany zwróci³ uwagê na to, e masowy odbiorca widowiska sportowego potrzebuje emocji, a wiêc nowych rekordów, niekiedy brutalnej gry; media chc¹ owe widowiska dobrze sprzedaæ, a wiêc obecnoœæ dopingu, postêpuj¹ca brutalizacja niektórych dyscyplin i inne przejawy patologii s¹ jakby efektem odpowiedzi na owe niskie potrzeby na obszarze kultury masowej. Celem takiego opisu i interpretacji by³o tak e sprowokowanie kolejnych dyskutantów. M.in. prof. Tokarski wyrazi³ swój sprzeciw wobec sankcjonowania patologii w sporcie, a prof. Bryl akcentowa³ koniecznoœæ wiêkszej miêdzynarodowej debaty naukowej o aksjologii sportu i olimpizmu. Dyskusja dotyczy³a tak e problemów komercjalizacji, amatorstwa i zawodowstwa w sporcie, dzia- ³alnoœci MKOl, zwi¹zków sportu i sztuki itd. Prof. Hodan og³osi³ organizacjê podobnej konferencji w przysz³ym roku w O³omuñcu, zapraszaj¹c obecnych do udzia³u. dr Wojciech J. Cynarski, Instytut Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego UR KONFERENCJE NAUKOWE Rosyjski jêzyk biznesu w szkole wy szej Grzegorz Ziêtala 25 wrzeœnia 2004 r. w Instytucie Filologii Rosyjskiej odby³a siê konferencja naukowa Rosyjski jêzyk biznesu w szkole wy szej, która zosta³a zorganizowana z inicjatywy dr. Grzegorza Ziêtali. Inicjatywa zorganizowania konferencji zwi¹zana by³a z uruchomieniem od bie ¹cego roku akademickiego nowej specjalizacji jêzyk biznesu na filologii rosyjskiej. Do Rzeszowa przyjechali nauczyciele akademiccy z Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w S³upsku, Centrum Nauczania i Certyfikacji Jêzyków Obcych UMCS w Lublinie, Zak³adu Lingwistyki Stosowanej w Instytucie Filologii Germañskiej UMCS w Lublinie, Kolegium Jêzyka Biznesu Uniwersytetu Œl¹skiego w Sosnowcu, a tak e Instytutu Filologii Rosyjskiej UR. Owocem konferencji bêdzie zbiór artyku³ów Rosyjski jêzyk biznesu w szkole wy szej pod redakcj¹ prof. dr. hab. Antoniego Paliñskiego i dr. Grzegorza Ziêtali, wydany w przysz³ym roku, dziêki wsparciu finansowemu prorektora ds. nauki i finansów prof. UR dr. hab. Jerzego Kitowskiego i prezydenta m. Rzeszowa Tadeusza Ferenca. W toku dyskusji i prezentowanych referatów podzielono siê doœwiadczeniem z zakresu na- Otwarcie konferencji przez dyrektora Instytutu Filologii Rosyjskiej prof. dr. hab. M. Bobrana uczania jêzyka biznesu: omówiono rodzaje stosowanych materia³ów dydaktycznych, problematykê t³umaczenia tekstów specjalistycznych i reklam, przygotowania rusycysty do pracy w urzêdach celnych, zmian we wspó³czesnym jêzyku rosyjskim, poruszono problematykê komunikacji interkulturowej, a tak e zapoznano z prowadzonymi kursami i wydawanymi certyfikatami, poœwiadczaj¹cymi znajomoœæ jêzyka biznesu. By³a to pierwsza konferencja naukowa z tej tematyki organizowana przez Instytut Filologii Rosyjskiej, ale zapewne nie ostatnia, gdy konieczna jest wymiana doœwiadczeñ i nawi¹zywanie kontaktów pomiêdzy specjalistami z zakresu nauczania rosyjskiego jêzyka biznesu. Funkcjonowanie w Europie wymaga znajomoœci jêzyków obcych, nie tylko ogólnych, ale i specjalistycznych. Po³o enie Polski i Rzeszowa pomiêdzy Zachodem i Wschodem stwarza nadziejê na wykorzystanie jêzyka rosyjskiego w kontaktach handlowych, a do tego niezbêdne jest pos³ugiwanie siê jêzykiem biznesu w formie ustnej i pisemnej. dr Grzegorz Ziêtala, Instytut Filologii Rosyjskiej UR

18 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) KONFERENCJE NAUKOWE 18 Zilele Culturi Polona Dni Polskie w Suczawie Mieczys³aw A. yp W pierwszej po³owie wrzeœnia br. w Suczawie, na rumuñskiej Bukowinie odby³y siê po raz kolejny Dni Polskie. Niezmiernie bogaty by³ ich program, bardzo urozmaicony i ró norodny by³ program konferencji naukowej. Na sesjê zg³oszono 33 referaty. Obradowano w trzech sekcjach: polonijnej, filologiczno-etnograficznej oraz historycznej. Tematyka prac w sekcji polonijnej poœwiêcona by³a 100-leciu koœcio³a parafialnego pw. Wniebowziêcia NMP w Kaczyka. W ramach sekcji filologiczno-etnograficznej wyst¹pili: dr Olimpia Mitric (Kopista rumuñskich rêkopisów polskiego pochodzenia Radowce 1783), Stan Velea (Polskie œwiêto literackie w Cãrfuresti), drd. Cristina Godun (Wspólne motywy w liryce Wis³awy Szymborskiej i Any Blandiana), dr. conf. Constantin Geambasu (Schulz i Urmuz czyli podkopywanie sztuki klasycznej), dr Ewa Kocój (Kim jest mój wróg, kim jest mój przyjaciel, czyli co Rumuni dostrzegaj¹ na ikonach S¹du Ostatecznego malowanych w cerkwi w Bukowinie), Pavel Blaj, Lia Curic (Rytua³ i symbolika w bukowiñskiej sztuce ludowej). Podczas obrad tej sekcji referat wyg³osi³a równie dyr. Centrum Polonus UR dr Hanna Krupiñska- yp: Z doœwiadczeñ w pracy ze studentami polonijnymi, ze szczególnym uwzglêdnieniem grupy s³uchaczy z Rumunii. Wyst¹pieniu dr H. Krupiñskiej- yp towarzyszy³a wystawa plakatu literackiego z rumuñskimi przek³adami poezji poetów Podkarpacia, g³ównie z krêgu Oddzia³u ZLP w Rzeszowie. Plakaty powsta³y w oparciu o fotogramy Mieczys³awa A. ypa. Wczeœniej by³y prezentowane w WDK w Rzeszowie i Galerii Domu Polonia. W trakcie sesji promowano te tomik wierszy wybranych Teresy Paryny pt. Cienie bliskie i cienie dalekie (Rzeszów 2004), który zawiera³ miêdzy innymi rumuñskie t³umaczenia. Moderator sekcji dr. conf. C. Geambasu po wys³uchaniu referatu dr Hanny Krupiñskiej- yp i po zapoznaniu siê z rumuñskimi translacjami s³uchaczy Centrum Polonus pogratulowa³ jej osi¹gniêæ dydaktycznych. Interesuj¹ce by³y równie wyst¹pienia w czasie obrad sekcji historycznej. Dotyczy³y one kszta³towania stosunków spo- ³eczno-politycznych pomiêdzy Rumuni¹ a Polsk¹ od czasów Stefana Wielkiego a po okres miêdzywojenny. Moderatorem tej sekcji by³ prof. Veniamin Ciobanu, który sam te przedstawi³ pracê pt. Korona Pol- ska a instytucja monarchistyczna Mo³dawii (II po³. XVI w.) W ramach tej sekcji referat wyg³osi³ prof. Andrzej Nowakowski z UR. Jego wyst¹pienie dotyczy³o rumuñskich œladów historii w Wadowicach i spotka³o siê równie z du ym zainteresowaniem. Dni Polskie w Suczawie mia³y niezwykle starann¹ oprawê, obrady swoj¹ obecnoœci¹ zaszczycili liczni przedstawiciele w³adz wojewódzkich i marsza³kowskich, UE i hierarchowie Koœcio³a katolickiego. By³ konsul generalny RP w Bukareszcie Marian B. Saka³a i przewodnicz¹cy Zwi¹zków Polaków w Rumunii pose³ Gerwazy Longier. Piêknie i serdecznie do zebranych przemówi³ wojewoda okrêgu Suczawa, podobnie wicemarsza³ek. Oboje podkreœlali, e przekonanie, i kultura ³¹czy narody, w przypadku Rumunii i Polski znajduje swoje potwierdzenie, a dialog miêdzy narodami u³atwia wzajemne kontakty i poznanie.to przekonanie akcentowali równie sami organizatorzy Dni Polskich: red. naczelna pisma Zwi¹zku Polaków w Rumunii Polonus El bieta Wieruszewska oraz dyrektor Domu Polonii w Suczawie i jego pracownicy. Sesji naukowej towarzyszy³y liczne imprezy: wystawy plastyczne w kompleksie muzealnym Bukowina w Suczawie, koncerty zespo³ów folklorystycznych Cepelia z Poznania, Ciprian Porumbescu z Suczawy, Ma³a Pojana z Pojana Mikuli oraz wyjazdy do monastyru Voronet, Kaczyki i Pleszy. Dni Polskie w Suczawie to udane przedsiêwziêcie œrodowiska polskiego w Rumunii.

19 19 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) KSI KI WYDAWNICTWA UR PROMOCJE Nowe pismo politologów Krystyna Strycharz Tu przed wakacjami ukaza³ siê pierwszy numer pisma Polityka i Spo³eczeñstwo, którego pomys³odawc¹ i redaktorem naczelnym jest prof. dr hab. Henryk Cimek, a Radzie Naukowej przewodniczy prof. dr hab. W³odzimierz Bonusiak. Kierowane jest ono nie tylko do specjalistycznego œrodowiska naukowego, ale tak e do wszystkich odbiorców, którzy pragn¹ poznaæ rzeczywistoœæ polityczn¹ i œwiadomie wspó³uczestniczyæ w jej kreowaniu. W periodyku tym wyodrêbniono kilka dzia³ów: I. Artyku³y, studia i rozprawy, II. Polemiki, III. Recenzje i omówienia i IV. Informacje. W pierwszym numerze swoje teksty zamieœcili m.in.: Waldemar Paruch, Edward Olszewski i Agata Puka, Alicja Wójcik, Jerzy Centkowski, Henryk Cimek, Aneta Dawidowicz, Adolf Dobieszewski, Iwona Hofman, Krzysztof abêdÿ, Kazimierz astawski. Szczególnie ciekawy wydaje siê polemiczny artyku³ Bronis³awa Pasierba Los polskiej ludnoœci Podola Redaktorzy Polityki i Spo³eczeñstwa pragn¹ udostêpniæ ³amy pisma zarówno znanym i cenionym politologom, jaki i tym, którzy rozpoczynaj¹ dopiero swoje naukowe penetracje. Zainteresowanych wspó³prac¹ z periodykiem jest wielu. Do drugiego numeru, który uka e siê w pierwszym kwartale 2005 roku, swoje teksty z³o yli ju m.in.: Piotr Bartosiewicz, Henryk Cimek, Katarzyna Cwynar, Wojciech Furman, Anna G¹sior-Niemiec, Stanis³aw Nabywaniec, Kazimierz O óg, Bronis³aw Pasierb, Krystyna Trembicka i Bartosz Wróblewski. Wraz z kolejnym numerem zmienia siê nieco formu³a Polityki i Spo³eczeñstwa, która bêdzie od tej pory wydawana w wersji dwujêzycznej polskoangielskiej, co pozwoli zaistnieæ pismu za granic¹. KOMUNIKAT WYDAWNICTWA UNIWERSYTETU RZESZOWSKIEGO Wydawnictwo UR zachêca i zaprasza Autorów ksi¹ ek wydanych w naszej oficynie do ich promowania. W uwagach wstêpnych do pierwszego numeru prof. Henryk Cimek napisa³: Chcielibyœmy, by podejmowany przez Autorów wysi³ek teoretyczny przyczyni³ siê w jakimœ stopniu do ukszta³towania nowego obrazu polityki, która bêdzie nie tylko technik¹ zdobywania i utrzymywania w³adzy, ale tak e s³u b¹ publiczn¹ dla dobra wszystkich obywateli. yczymy, by Redakcji uda³o siê zrealizowaæ to piêkne zamierzenie. Dla dobra nas wszystkich. Politykê i Spo³eczeñstwo mo na przeczytaæ m.in. w Bibliotece Katedry Politologii, Czytelni Czasopism BG UR, kupiæ w Wydawnictwie UR, w ksiêgarni Libra i w wielu innych ksiêgarniach w ca³ej Polsce Zapewniamy pomoc w organizacji spotkañ z Czytelnikami. Chêtnych Autorów prosimy o kontakt z Krystyn¹ Strycharz, kierownikiem Redakcji, lub Mari¹ Jand¹, specjalist¹ ds. kolporta u. DZIELMY SIÊ WIEDZ! PROMUJMY LITERATURÊ NAUKOW! CZYTAJMY KSI KI! Od 21 do 24 paÿdziernika br. Kraków by³ stolic¹ ksi¹ ki, goœci³ bowiem 330 wydawców z ca³ego kraju na 8. ju z kolei Targach Ksi¹ ki wielkiej imprezie pod patronatem Prezydenta RP. Nie mog³o na Targach zabrakn¹æ tak e naszego Wydawnictwa, ale o tym, jak sprzedawa³y siê ksi¹ ki z logo Uniwersytetu i o wra eniach z tej wielkiej imprezy w nastêpnym numerze Gazety.

20 PaŸdziernik 2004, nr 7 (30 ) Jak oddzia³ywaæ na przysz³oœæ? Joanna Kostecka UNIWERSYTET RZESZOWSKI W CCN Obywatelsko-Konsumencka Sieæ Consumer Citizenship Network (CCN) to miêdzynarodowy temat realizowany w latach w ramach programu ERAZMUS 3 przez 125 instytucji w 29 krajach, które zmierzaj¹ do rozwijania i umacniania postaw spo- ³ecznych na rzecz trwa³ego i zrównowa onego rozwoju (sustainable development). Jest to interdyscyplinarny grant edukacyjny, w który zaanga owana jest organizacja UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), która sprzyja miêdzynarodowemu pokojowi i powszechnemu poszanowaniu praw, a prowadz¹c wspó³pracê pomiêdzy narodami, promuje ró ne badania, umo liwia dzielenie siê wiedz¹ i ulepsza standardy. Natomiast UNEP (United Nations Environment Programme) promuje dzia³ania na rzecz pog³êbiania wiedzy sozologicznej, tak e poprzez edukacjê obywateli na temat warunków przyrodniczych i problemów przysz³ych pokoleñ, i wspiera miêdzynarodowe organizacje obywatelsko-konsumenckie oraz federacje konsumentów. Zgodnie z przyjêt¹ definicj¹ konsumenckie obywatelstwo ma miejsce, gdy jednostka aktywnie uczestniczy w rozwoju i ulepszaniu spo³eczeñstwa przez branie pod uwagê kwestii etycznych, ró norodnoœci perspektyw, procesów globalnych i warunków, jakie bêd¹ panowa³y w przysz³oœci. Konsumenckie obywatelstwo uczy odpowiedzialnoœci zarówno w skali œwiatowej, jak i okrêgowej, krajowej i lokalnej. Nie przekreœla dzia³añ na rzecz zapewniania sobie dobrobytu i zaspokajania w³asnych potrzeb. Koordynatorem CCN jest Victoria Thoresen z Hedmark University College z Norwegii, a Uniwersytet Rzeszowski jest jednym z uczestników -realizatorów, obok Politechniki Bia³ostockiej, Wy szej Szko³y Zarz¹dzania w Czêstochowie, Wy szej Szko³y Finansów i Zarz¹dzania w Bia- ³ymstoku, Wy szej Szko³y Humanistyczno-Ekonomicznej w odzi, Politechniki Koszaliñskiej, Wy szej Szko³y Handlowej we Wroc³awiu oraz Federacji Konsumentów. Pisz¹ca te s³owa jest od wielu lat zaanga owana w liczne dzia³ania edukacyjne z zakresu przyrodniczych podstaw zrównowa onego i trwa³ego rozwoju. Ich efektem s¹ publikacje, seminaria dla nauczycieli szkó³ œrednich, a tak e podjêta od 2003 r. inicjatywa organizowania Uniwersyteckich Warsztatów Edukacyjnych na rzecz Zrównowa onego Rozwoju. Dzia³ania edukacyjne opieraj¹ siê miêdzy innymi na prowadzonych od wielu lat badaniach nad zasto- 20 sowaniem skrzynek ekologicznych i wermikompostowania do unieszkodliwiania odpadów organicznych na miejscu powstawania, co mo e poprawiæ gospodarkê odpadami. Na podstawie oferty i dotychczasowej dzia³alnoœci edukacyjnej pisz¹c¹ te s³owa wybrano do wspó³realizacji grantu CCN i zaproszono do udzia³u w jednej z kierowniczych grup tematycznych: Rights and responsibilities. Stwarza to mo liwoœæ uczestniczenia w tworzeniu miêdzynarodowego programu edukacji spo³eczeñstwa na rzecz zrównowa onego rozwoju, a tak e daje szansê wspó³pracy na forum miêdzynarodowym. W marcu 2004 r. kierownictwo CCN zorganizowa³o I Miêdzynarodow¹ Konferencjê pt. U ywaæ, wybieraæ czy wspó³tworzyæ przysz³oœæ œwiata (Using, choosing or creating the future). Jej uczestnicy obradowali w siedzibie UNESCO w Pary u. Skróty wybranych materia³ów prezentowanych podczas konferencji zamieszczono w Nic (News and Information about Consumer Education, July 2004, No. 21, 24 pp.). Wszystkie materia³y niebawem uka ¹ siê drukiem. Zainteresowanych odsy³amy na stronê internetow¹ pod adresem Mo na tam dowiedzieæ siê wiêcej o CCN i poznaæ szczegó³y na temat zadañ organizacji. prof UR dr hab. Joanna Kostecka, Zak³ad Przyrodniczych Podstaw Rolnictwa, Wydzia³ Ekonomii Uniwersytetu Rzeszowskiego Terminal na ekranach kin Dominik Nykiel Jeden z wielkich re yserów, twórca m.in. Obywatela Kane a (1941), Orson Welles powiedzia³ kiedyœ, e kino jest najlepsz¹ zabawk¹ dla ch³opców. I doskonale wie o tym S. Spielberg cz³owiek-instytucja, który od ponad trzydziestu lat dostarcza widzom rozrywki na wysokim poziomie. Prawdopodobnie jest to jedyny re yser, dla którego w œwiecie kina nie ma rzeczy niemo liwych. Nie ma siê czemu dziwiæ, skoro jego filmy przynosz¹ krocie ze sprzeda y biletów. WyobraŸnia Spielberga nie zna granic. Jest swoistym królem Midasem: wszystko, czego siê dotknie, zamienia w z³oto. Przez d³u szy czas nazywano go cudownym dzieckiem Hollywoodu lub te Piotrusiem Panem kina, wiecznym ch³opcem, który nigdy nie dorasta. A to ze wzglêdu na tematykê i historie opowiadane w swoich filmach. Wszystko zmieni³o siê w 1993 roku, kiedy to równoczeœnie z Parkiem Jurajskim nakrêci³ pamiêtn¹ Listê Schindlera, historiê niemieckiego przedsiêbiorcy Oscara Schindlera, który z bli ej niewyjaœnionych powodów ratuje od zag³ady ponad 1200 ydów. Od tej pory zaczêto mówiæ, e Spielberg wydoroœla³. Obecnie w swoich filmach poszukuje z³otego œrodka pomiêdzy sztuk¹ i komercj¹. I tak te czyni w swoim najnowszym filmie Terminal. Fabu³a filmu z pozoru prosta jak pa³eczki do jedzenia ry u jest luÿno oparta na zdarzeniu autentycznym, jakim sta³a siê historia pewnego obcokrajowca, który niespodziewanie utkn¹³ na lotnisku, na wiele miesiêcy. A tym cz³owiekiem z przypadku, któremu los zgotowa³ niezbyt przyjemn¹ niespodziankê, jest Viktor Navorski (Tom Hanks), przyby³y z fikcyjnej miejscowoœci znajduj¹cej siê gdzieœ w œrodkowowschodniej Europie. W chwili kiedy samolot z Viktorem na pok³adzie zmierza na nowojorskie lotnisko, w jego kraju dochodzi do zbrojnego zamachu stanu. W wyniku tego jego paszport traci wa noœæ, a nowo przyby³y goœæ traktowany jest jak nielegalny obywatel tymczasowo nieistniej¹cego kraju. Nie mo e wróciæ do ojczyzny, ale te nie wolno mu postawiæ stopy na amerykañskiej ziemi. Staje siê cz³owiekiem po prostu nie do przyjêcia. Zmuszony jest wiêc do pozostania na terenie lotniska, i to za niechêtn¹ zgod¹ jego ochrony, dowodzonej przez Franka, uosabiaj¹cego cechy idealnego biurokraty, s³u bisty. Viktor swoj¹ skromn¹ osob¹, a przede wszystkim tym, e znalaz³ siê w pu³apce absurdalnej sytuacji, najbardziej jest nie na rêkê w³aœnie Frankowi, który d¹ y do tego, aby ochrona funkcjonowa³a jak szwajcarski zegarek. A wszystko to przez wzgl¹d na czekaj¹cy go w najbli szym czasie awans. Niestety pozbycie siê niemo liwego do kontrolowania chodz¹cego problemu nie jest takie proste. Viktor nie zna ani s³owa po angielsku, ale jak siê okazuje, bariera jêzykowa nie jest dla niego czymœ powa nym. Korzystaj¹c z tego, co dostarcza mu chaotyczny œwiat lotniska, znajduje dla siebie w³asny k¹t, w mgnieniu oka uczy siê jêzyka i niczym Pomys³owy Dobromi³ umiejêtnie radzi sobie w zupe³nie obcym miejscu. RaŸno i z optymizmem ma³ego dziecka stawia czo³a problemom, buduj¹c sobie ycie najlepiej jak potrafi. Nie sposób pomin¹æ w¹tku romansowego filmu. Pewnego dnia rodzi siê uczucie pomiêdzy koczownikiem Viktorem a atrakcyjn¹ stewardes¹ Ameli¹ (C. Zeta-Johnes). Akcja Terminalu toczy siê wy³¹cznie na lotnisku, co na pierwszy rzut oka wydaje siê posuniêciem karko³omnym, ale jednoczeœnie bardzo interesuj¹cym. Bo w³aœnie ca³a sztuka polega na tym, by z rzeczy pozornie nieciekawych, mo liwoœci niby ograniczonych, zrobiæ coœ, co nie tylko bêdzie ciekawe, przykuje uwagê, ale jednoczeœnie dostarczy godziwej rozrywki. Czyli idealny materia³ dla wyobraÿni Spielberga.