Wymagania przy dopuszczaniu do ruchu

Transkrypt

1 Wymagania przy dopuszczaniu do ruchu data aktualizacji: na drogach w Polsce (w trybie rejestracji) samochodów importowanych z krajów o ruchu lewostronnym Od kilku lat wzrasta liczba Polaków emigrujących do pracy, na przykład do Wielkiej Brytanii itp., gdzie kupują oni całkiem tanio samochody z zamiarem sprowadzenia i zarejestrowania ich w kraju. Problemem jest jednak fakt, że są one przystosowane do ruchu lewostronnego. Najbardziej widocznym elementem odmienności tych samochodów jest umieszczenie koła kierownicy z prawej strony. Coraz więcej osób próbuje sprawdzić, jakie są możliwości zarejestrowania tych samochodów na terenie Polski. Wzrasta nacisk na Ministerstwo Transportu, aby prawnie umożliwić ich zarejestrowanie. Poniżej przedstawiono uwarunkowania prawne i techniczne związane z tym problemem. Obowiązek przystosowania pojazdów do prawostronnego ruchu drogowego w Polsce zawarty jest w 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 26 lutego 2003 r. nr 32, poz. 262 z późniejszymi zmianami). Wynika on z podpisanej przez Polskę w 1968 r. tzw. Konwencji wiedeńskiej (Dz. U. z 24 lutego 1988 r. nr 5, poz. 40 z późniejszymi zmianami) nakładającej na jej sygnatariuszy obowiązek wprowadzenia do krajowego prawa regulującego zasady ruchu drogowego ogólnie obowiązujących zasad, w tym obowiązku przystosowania pojazdów do kierunku ruchu obowiązującego na terytorium tego państwa. Podyktowane jest to dążeniem do zapewnienia bezpieczeństwa uczestnikom ruchu drogowego. Należy tutaj przypomnieć, że zarówno międzynarodowe przepisy homologacyjne, jak i równoważne z nimi przepisy krajowe nakazują ścisłe rozróżnianie kierunku ruchu, do którego dany pojazd jest przystosowany oraz jednoznaczne odnotowywanie tego faktu w dokumentacji homologacyjnej, by nie dopuścić możliwości pomyłki. Dla samochodów w eksploatacji obowiązujące dotychczas w Europie przepisy dotyczące wyposażenia pojazdów oraz ich cech w zakresie widoczności bezpośredniej i pośredniej w zależności od przeznaczenia pojazdu do ruchu prawostronnego lub lewostronnego (kierownica z lewej strony ruch prawostronny, kierownica z prawej strony ruch lewostronny) były i w niektórych przypadkach dalej są symetrycznie różne. Różnice w wymaganiach Dotychczas dla ruchu prawostronnego, w samochodach dopuszczonych do ruchu na drogach

2 w Polsce (w trybie ich rejestracji), obowiązywały przepisy (Regulamin EKG ONZ nr 46) w zakresie wyposażania samochodów w urządzenia widoczności pośredniej. Określały one również rozległość i rozmieszczenie obszarów wokół pojazdu, które kierujący powinien móc obserwować za pomocą tych urządzeń zaznaczono je linią pogrubioną na rysunku nr 1. Producenci pojazdów tak je kompletowali, aby stworzyć kierującym możliwości obserwacji niewidocznych bezpośrednio obszarów. Celem jest zmniejszenie na drogach publicznych zagrożeń wypadkowych i kolizyjnych powodowanych ograniczeniami w możliwości obserwacji bezpośredniej obszarów wokół samochodu zależnie od obowiązującego w danym kraju kierunku ruchu. [center][gallery][img] Rys. 1. Rozmieszczenia i rozległości obszarów wokół pojazdu kategorii M1, N1 dla luster głównych klasy III, które kierowca powinien móc obserwować w trakcie kierowania samochodem z kierownicą po lewej stronie dla ruchu prawostronnego, linia pogrubiona wymaganie zgodnie z dotychczasowymi przepisami zależne od wartości dmc pojazdu. none[/img][img] Rys. 2. Perspektywiczny widok, proste odcinka drogi dla ruchu prawostronnego z naniesionymi elementami zawartymi w przepisach. none[/img][img] Rys. 3a. Plama świetlna reflektora świateł mijania, w samochodzie z kierownicą po prawej stronie dla ruchu lewostronnego none[/img][img] Rys. 3b. Plama świetlna reflektora świateł mijania, w samochodzie z kierownicą po lewej stronie dla ruchu prawostronnego. none[/img][/gallery][/center] Dla ruchu lewostronnego wymaganie jest odwrócone symetrycznie względem podłużnej osi pojazdu. Kierujący pojazdem ma, w zależności od kompletacji dla ruchu prawostronnego lub lewostronnego, dostosowane możliwości tego pojazdu w zakresie obserwacji pośredniej obszarów niewidocznych bezpośrednio a leżących wokół samochodu. Na rysunku nr 1 pokazano również wymaganie po zmianie w regulaminie nr 46 EKG ONZ z poprawki 01 na poprawkę 02. Ponadto, różnica w umieszczeniu koła kierownicy zależnie od przyjętego w danym kraju kierunku ruchu (a co z tym się wiąże umiejscowienie kierowcy w samochodzie) ma poważny wpływ na ograniczenie możliwość obserwacji bezpośredniej. Szczególnie jest to ważne przy rozpoczynaniu manewru wyprzedzania. W takiej sytuacji (w ruchu prawostronnym) kierowca w samochodzie z kierownicą z lewej strony ma zdecydowanie lepsze możliwości obserwacji bezpośredniej do przodu, gdyż wystarczy mu niewiele wysunąć jego samochód poza obrys pojazdu poprzedzającego, aby sprawdzić, czy manewr wyprzedzania jest możliwy do wykonania. W sytuacji, gdy jest to niemożliwe, znacznie wcześniej i łatwiej wrócić na bezpieczną pozycję. Ponadto, różnica w umieszczeniu koła kierownicy - zależnie od przyjętego w danym kraju kierunku ruchu (a co z tym się wiąże umiejscowienie kierowcy w samochodzie) ma poważny wpływ na ograniczenie możliwość obserwacji bezpośredniej. Szczególnie jest to ważne przy rozpoczynaniu manewru wyprzedzania. W takiej sytuacji (w ruchu prawostronnym) kierowca w samochodzie z kierownicą z lewej strony ma zdecydowanie lepsze możliwości obserwacji bezpośredniej do przodu, gdyż wystarczy mu niewiele wysunąć jego samochód poza obrys pojazdu poprzedzającego, aby sprawdzić, czy manewr wyprzedzania jest możliwy do wykonania. W sytuacji, gdy jest to niemożliwe, znacznie wcześniej i łatwiej wrócić na bezpieczną pozycję. Kierowca w samochodzie z kierownicą z prawej strony uczestniczący w ruchu prawostronnym ma zdecydowanie gorsze możliwości obserwacji bezpośredniej do przodu w trakcie manewru wyprzedzania. Aby sprawdzić, czy z przeciwnej strony nikt nie nadjeżdża, musi znacznie bardziej wysunąć swój samochód poza obrys pojazdu poprzedzającego go (który zamierza wyprzedzić) niż kierowca w pojeździe z kierownicą po lewej stronie. Nadjeżdżający z przeciwnej strony mogą być i będą zaskoczeni pojawieniem się w ostatniej chwili na ich pasie ruchu pojazdu z naprzeciwka. Oczywiste jest, że taka sytuacja powoduje znaczący wzrost zagrożenia wypadkowego uczestników ruchu drogowego (poważne wypadki), w szczególności na drogach, których pasy ruchu są wąskie co ma miejsce na znaczącej części dróg w Polsce. Komplet zespołu wycieraczek przedniej szyby zapewniający oczyszczanie odpowiednio dużych obszarów dostosowanych do pojazdu z kierownicą

3 z prawej strony może okazać się niewystarczający przy zmienionej pozycji kierownicy (pole A co najmniej 98 proc. oraz pole B co najmniej 80 proc.). Kolejną kwestią jest właściwe (dla przyjętego w danym kraju kierunku ruchu) oświetlenie drogi przed samochodem, asymetrycznymi światłami mijania. Zgodnie z obowiązującymi w Europie przepisami dotyczącymi zapewnienia widoczności bezpośredniej za pomocą reflektorów przednich, w zależności od przeznaczenia pojazdu do ruchu lewostronnego bądź prawostronnego muszą być one symetrycznie różne. Rysunek nr 2 przedstawia perspektywiczny widok prostego odcinka drogi dla ruchu prawostronnego z naniesionymi elementami zawartymi w przepisach. W samochodzie przystosowanym do ruchu lewostronnego plama świetlna jest lustrzanym odbiciem rysunki 3a i 3b. W przypadku pojazdu przystosowanego do ruchu lewostronnego, który porusza się po drodze, na której obowiązuje ruch prawostronny, prawe pobocze drogi nie jest oświetlane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Oświetlony jest wówczas znacznie krótszy odcinek prawego pobocza przed pojazdem niż ma to miejsce w samochodzie przystosowanym do ruchu prawostronnego. Nieoświetlone obiekty znajdujące się w tym rejonie są zbyt późno dostrzegane przez kierującego pojazdem, co powoduje powstawanie sytuacji zwiększającej zagrożenie wypadkiem uczestników ruchu drogowego. [center][gallery][img] Fot. 1. Przykład umieszczenia wylotu rury wydechowej w prawą stronę w samochodzie z kierownicą po prawej stronie dla ruchu lewostronnego. none[/img][img] Fot. 2a. Przykład braku możliwości prawidłowego umieszczenia tablicy rejestracyjnej. none[/img][img] Fot. 2b. Przykład braku możliwości prawidłowego umieszczenia tablicy rejestracyjnej. none[/img][/gallery][/center] Dodatkowo, światła asymetryczne przeznaczone do ruchu lewostronnego zamiast prawego pobocza, oświetlają lewą stronę drogi, olśniewając kierowców nadjeżdżających z przeciwka, co powoduje również zwiększenie zagrożenia wypadkami. W punkcie 8 Załącznika nr 1 do wspomnianej na wstępie Konwencji wiedeńskiej, stwierdza się, że: Umawiające się Strony mogą nie dopuścić do ruchu międzynarodowego na swoim terytorium wszelkich pojazdów samochodowych wyposażonych w asymetryczne światła mijania, jeżeli światła te nie są dostosowane do kierunku ruchu obowiązującego na ich terytorium.praktycznie oznacza to, że przed wjazdem do kraju, w którym obowiązuje przeciwny kierunek ruchu drogowego, kierujący pojazdem powinien nakleić na lampy świateł mijania specjalne przesłony likwidujące asymetrię tych świateł. Bez takich przesłon może być nie wpuszczony do tego kraju lub w przypadku kontroli na drodze zostać ukarany finansowo i zmuszony do bezzwłocznego naklejenia przesłon. W ruchu prawostronnym tylne światło przeciwmgłowe, jako asymetryczne urządzenie, powinno znajdować się z tyłu po lewej stronie pojazdu. Odwrotnie w samochodach przystosowanych do ruchu lewostronnego. Ponadto, w ruchu prawostronnym, w samochodach dopuszczonych do ruchu na drogach w Polsce (w trybie ich rejestracji), zgodnie z przepisami dotyczącymi wyposażania samochodów, wylot spalin z rury wydechowej był skierowany na lewą stronę pojazdu lub do tyłu. Zmniejszało to uciążliwości dla pieszych i rowerzystów uczestniczących w ruchu drogowym na poboczu drogi lub na chodniku ulicy. W samochodzie przystosowanym do ruchu lewostronnego rura wydechowa może być skierowana w prawą stronę. Fotografia 1 pokazuje taką sytuację. W niektórych krajach również wymagania dotyczące miejsca na tablicę rejestracyjną są inne niż w Polsce. Różnice dotyczące wymagań techniczno-prawnych w pojazdach z kraju, z którego sprowadzono pojazd mogą uniemożliwiać prawidłowe zamocowanie na nim polskiej tablicy rejestracyjnej. Wymiary miejsca na tablicę rejestracyjną mogą być mniejsze. Przykład takiej niezgodnej z obowiązującym przepisem sytuacji pokazano na fotografiach nr 2a, 2b, 3a i 3b. [center][gallery][img] Fot. 3a. Przykłady braku możliwości prawidłowego umieszczenia tablicy rejestracyjnej. none[/img][img] Fot. 3b. Przykłady braku możliwości prawidłowego umieszczenia tablicy rejestracyjnej. none[/img][img] Rys. 4. Minimalny niezbędny obszar, z którego tablica musi być w pełni widoczna. none[/img][/gallery][/center] Wymagania techniczne montowania i mocowania tylnych tablic rejestracyjnych Zgodnie z obowiązującymi przepisami, tablica rejestracyjna może zawierać oznakowanie w jednym lub dwóch rzędach. W dyrektywie 70/222/EWG określono minimalne wymiary miejsca na tablicę

4 rejestracyjną, jej położenie oraz umiejscowienie. Powierzchnia przeznaczona do jej zamontowania obejmuje równą prostopadłą do jezdni powierzchnię o minimalnych wymiarach (patrz tabela). W krajach pozaeuropejskich obowiązują inne wymagania w zakresie umieszczenia tablicy. Pozycja tablicy rejestracyjnej i wymagania geometryczne dotyczące widoczności W zasadzie tablica rejestracyjna powinna być umieszczona pionowo. Jednak dopuszczalne jest jej odchylenie od pionu do 5. Gdy kształt pojazdu nie pozwala na takie jej usytuowanie, dopuszcza się dwa odstępstwa: - nie więcej niż 30, gdy powierzchnia, na której znajdują się numery rejestracyjne skierowana jest ku górze, zakładając, że odległość wyższego krańca tablicy nie jest wyżej niż 1,20 m od podłoża; - nie więcej niż 15, gdy powierzchnia, na której znajdują się numery rejestracyjne skierowana jest ku dołowi, zakładając, że odległość wyższego krańca tablicy nie jest wyżej niż 1,20 m od podłoża. Odległości są mierzone przy nieobciążonym pojeździe. W skrajnych przypadkach, gdy konstrukcja pojazdu jest specyficzna, dopuszcza się wysokość do 2,00 m. Typowym przykładem są samochody do odbioru i wywozu śmieci. [img_full] Tabela. Wymiary minimalnego miejsca na tablicę rejestracyjną. [/img_full] Określono minimalny niezbędny obszar, z którego tablica musi być widoczna przez wyznaczenie płaszczyzn określających ten obszar. Nie może być w tym obszarze żadnych zasłonięć. Tablica jest widoczna na całej swej powierzchni objętej przez następujące cztery płaszczyzny: dwie płaszczyzny pionowe dotykające dwóch zewnętrznych brzegów tablicy i tworzące kąt powyżej 30O z wzdłużną środkową pojazdu; powierzchnia dotykająca wyższej krawędzi tablicy i tworząca kąt 15O do góry z poziomą; pozioma płaszczyzna przechodząca poprzez dolny brzeg tablicy (jeśli odległość górnego brzegu tablicy od podłoża jest większa niż 1,20 m, ta ostatnia płaszczyzna powinna tworzyć kąt 15O do dołu z poziomą) rysunek nr 4. Dopuszczanie do rejestracji pojazdów z kierownicą po prawej stronie, nieprzystosowanych do prawostronnego kierunku ruchu w Polsce jest zabronione. W przypadku umożliwienia rejestracji takich nieprzystosowanych samochodów, może to doprowadzić w niektórych przypadkach do znaczącego wzrostu zagrożeń wypadkami. Podsumowanie i wnioski Technicznie istnieje możliwość dokonania zmiany przystosowania pojazdu do przeciwnego kierunku jazdy, lecz zabieg taki powinien objąć wszystkie wymienione wcześniej układy. Powinno ulec zmianie położenie koła kierownicy oraz pozostałych urządzeń służących do kierowania pojazdem, tylne światło przeciwmgłowe, należy wymienić komplet zespołu wycieraczek przedniej szyby, światła mijania, zewnętrzne lusterka wsteczne. W razie potrzeby należy także zmienić kierunek wylotu spalin z rury wydechowej oraz zapewnić odpowiednie wymiary miejsca na tablicę rejestracyjną. Zakres tych zmian wymusza potrzebę wyposażenia w narzędzia specjalistyczne, dostępu do odpowiednich części oraz aparatury kontrolno-pomiarowej, wysokich kwalifikacji personelu, sprawnego mechanizmu weryfikacji prawidłowości przeprowadzonych zmian w stacjach kontroli pojazdów. Należy pamiętać, że przeniesienie pedału hamulca może powodować dużą ingerencję w układ hamulcowy. Przemieszczenie mechanizmu sterującego hamulca powoduje zmiany długości przewodów hamulcowych, co w przypadku istnienia układu ABS może negatywnie wpłynąć na skuteczność działania układu hamulcowego. Tylko specjalistyczne zakłady mogą wykonywać przeróbki, pod ścisłą kontrolą administracji państwowej, co zapewni nie- zwiększanie z tych powodów zagrożenia wypadkami uczestników ruchu drogowego. Krzysztof Olejnik Instytut Transportu Samochodowego Zakład Homologacji i Badań Pojazdów, Referat recenzowany przez prof. dra hab. inż. Andrzeja Niewczasa Referat został wygłoszony podczas X Konferencji Szkoleniowej pt. Badania Techniczne Pojazdów

5 w Świetle Obowiązujących Przepisów Organizatorem konferencji jest Instytut Transportu Samochodowego. Przedruk artykułu z materiałów konferencyjnych za zgodą organizatora. Źródło: