Równoległe kontrole w agencji zatrudnienia i u pracodawcy użytkownika

Transkrypt

1 Przestrzeganie przepisów prawa wobec pracowników tymczasowych w aspekcie obowiązków i uprawnień pracodawcy użytkownika - wybrane zagadnienia Równoległe kontrole w agencji zatrudnienia i u pracodawcy użytkownika Państwowa Inspekcja Pracy Okręgowy Inspektorat Pracy Sekcja ds. prawnych i legalności zatrudnienia Gdańsk, 13 listopada 2018 r.

2 Bezpieczna i zdrowa praca tymczasowa kampania inspekcji pracy CELE: OGRANICZANIE poziomu zagrożeń wypadkowych i zawodowych w firmach zatrudniających pracowników tymczasowych; UŚWIADOMIENIE pracodawców o obowiązkach w dziedzinie bhp w stosunku do pracowników tymczasowych. INFORMOWANIE o możliwościach skorzystania z pomocy merytorycznej udzielanej przez Państwową Inspekcję Pracy przy eliminowaniu nieprawidłowości. 2

3 Przekaz kampanii pracownikom tymczasowym należy zapewnić taki sam poziom ochrony, jak innym pracownikom w przedsiębiorstwie, w niektórych sektorach pracownicy tymczasowi są zwykle bardziej narażeni na ryzyko wypadków przy pracy lub chorób zawodowych niż inni pracownicy, za bezpieczeństwo i zdrowie pracowników tymczasowych odpowiada zarówno agencja pracy tymczasowej, jak i pracodawca użytkownik,

4 Strona internetowa

5 Ulotki

6 Ważne delegowanie pracowników Szczególną uwagę należy zwrócić na polskie agencje kierujące pracowników tymczasowych do pracy u zagranicznych pracodawców użytkowników, w tym na badanie zagadnień dotyczących zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przez pracodawcę użytkownika, a także na problem dyskryminowania pracowników (traktowanie mniej korzystne niż pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy użytkownika) np. w zakresie ustalania wynagrodzeń. 6

7 Umowy cywilnoprawne - priorytet Inspekcja pracy realizując zadania kontrolne będzie obejmować kontrolą zagadnienia zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy. 7

8 Równoległe prowadzenie kontroli Inspekcja pracy będzie prowadziła równoległe postępowania kontrolne w agencjach zatrudnienia i u pracodawców użytkowników, obejmujące swym zakresem tych samych pracowników tymczasowych, w szczególności w odniesieniu podmiotów z siedzibą na terenie tego samego okręgowego inspektoratu pracy, ale nie ma przeciwskazań do kontroli takich przedsiębiorców na terenie kraju, czy w ramach współpracy między międzynarodowej na terenie innego państwa. 8

9 Stosunek dwustronny, wynikający z zasad dotyczących outsourcingu Firma zlecająca usługę Osoba wykonująca pracę, ale na rzecz przedsiębiorcy Przedsiębiorca przyjmujący zlecenie (może być również agencja zatrudnienia)

10 Stosunek trójstronny, wynikający z postanowień ustawy z dnia 9 lipca 2003r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. z 2018r. poz. 594) Agencja pracy tymczasowej Pracodawca użytkownik Pracownik tymczasowy

11 Uwaga - wykroczenie Zawarcie umowy outsourcingowej, w warunkach pracy tymczasowej,może zostać uznane za wykonywanie działalności bez wymaganego wpisu do rejestru agencji zatrudnienia, co stanowi wykroczenie art. 121 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2018r. poz. 1265), kto bez wymaganego wpisu do rejestru agencji zatrudnienia prowadzi agencję zatrudnienia, świadcząc usługi w zakresie pracy tymczasowej, podlega karze grzywny od 3000 do zł. 11

12 Uwaga wykroczenie w przypadku wykonywania pracy przez cudzoziemców: Zgodnie z art. 120 ust. 7 ww. ustawy, kto powierza zatrudnienie lub wykonywanie innej pracy zarobkowej cudzoziemcowi kierowanemu przez podmiot niebędący agencją zatrudnienia, podlega karze grzywny nie niższej niż 3000 zł. 12

13 CUDZOZIEMIEC Osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego (art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach) 13

14 Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi Oznacza to jednostkę organizacyjną, chociażby nie posiadała osobowości prawnej lub osobę fizyczną, która na podstawie umowy lub innego stosunku prawnego powierza wykonywanie pracy cudzoziemcowi (art. 2 ust. 1 pkt 21b ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) 14

15 Zatrudnienie i inna praca zarobkowa Zatrudnienie to wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą Inna praca zarobkowa - to wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych (art. 2 ust. 1 pkt 11 i 43 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) 15

16 Powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy Powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi: który nie jest uprawniony do wykonywania pracy w rozumieniu art. 87 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (w szczególności nie posiada ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego go do pobytu na terytorium RP), lub który nie posiada odpowiedniego zezwolenia na pracę, nie będąc zwolnionym na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, lub którego podstawa pobytu nie uprawnia do wykonywania pracy, lub 16

17 Powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy cd. który wykonuje pracę na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w odpowiednim zezwoleniu na pracę, z zastrzeżeniem art. 88f ust. 1a-1c lub art. 88s ust. 1 i 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, lub który wykonuje pracę na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 114, art. 126, art. 127 lub art. 142 ust. 3, z zastrzeżeniem art. 119 i art. 135 ust. 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub bez zawarcia umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej w wymaganej formie (art. 2 ust. 1 pkt 22a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) 17

18 Mechanizm kontroli legalności zatrudnienia cudzoziemców

19 Poza przypadkiem tzw. jednolitego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, w razie wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium Polski zasadniczo są wydawane 2 decyzje administracyjne: zezwalająca na pobyt, np. w postaci wizy lub zezwolenia na pobyt czasowy oraz odpowiednie zezwolenie na pracę, chyba że w danym przypadku przepisy pozwalają na jej wykonywanie bez zezwolenia. 19

20 Dlatego, poza przypadkiem tzw. jednolitego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, kontrola legalności zatrudnienia cudzoziemców musi odnosić się do 2 aspektów: legalności pobytu cudzoziemca na terytorium Polski (w tym również weryfikacji, czy podstawa pobytu cudzoziemca pozwala na podjęcie pracy) oraz legalności wykonywania pracy przez obcokrajowca, tzn. w szczególności posiadania przez niego odpowiedniego zezwolenia na pracę, jeżeli jest on objęty takim obowiązkiem. 20

21 Etapy sprawdzania cudzoziemców wykonujących pracę POBYT I. Czy cudzoziemiec legalnie przebywa w Polsce, tj. czy ma ważną wizę lub inny dokument uprawniający go do pobytu na terytorium RP? II. Czy podstawa pobytu cudzoziemca na terytorium RP uprawnia go do wykonywania pracy? 21

22 Etapy sprawdzania cudzoziemców PRACA III. Czy dany cudzoziemiec musi mieć zezwolenie na pracę w Polsce, wydane przez właściwego wojewodę (lub starostę powiatu w przypadku zezwolenia na pracę sezonową)? IV. Jeśli cudzoziemiec jest objęty obowiązkiem posiadania zezwolenia na pracę, czy posiada takie ODPOWIEDNIE i WAŻNE zezwolenie (ewentualnie oświadczenie wpisane do ewidencji w PUP dotyczy tylko obywateli Ukrainy, Białorusi, Rosji, Mołdawii, Gruzji i Armenii)? V. Czy cudzoziemcowi powierzono pracę na stanowisku i na warunkach określonych w zezwoleniu na pracę lub jednolitym zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę (ewentualnie w oświadczeniu)? VI. Czy z cudzoziemcem zawarto umowę w formie pisemnej (obowiązek ten obejmuje zarówno umowy o pracę, jak i cywilnoprawne)? VII. Czy dany cudzoziemiec podlega obowiązkowi zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego w Polsce, a jeśli tak, to czy ten obowiązek został spełniony oraz czy opłacono składki na Fundusz Pracy za tego cudzoziemca? 22

23 Zasady zawierania umów z cudzoziemcami

24 Umowa z cudzoziemcem, od którego jest wymagane zezwolenie na pracę Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest obowiązany do: uwzględnienia w umowie z cudzoziemcem warunków, dotyczących w szczególności wysokości wynagrodzenia, zawartych w zezwoleniu na pracę; ZAWARCIA Z CUDZOZIEMCEM UMOWY W FORMIE PISEMNEJ oraz przedstawienia cudzoziemcowi przed podpisaniem umowy jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca (art. 88h ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy)

25 Pisemna umowa z cudzoziemcem, który nie musi mieć zezwolenia na pracę cd. W przypadku powierzenia pracy cudzoziemcowi zwolnionemu z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajdują się na terytorium RP, jest obowiązany do zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej (art. 90d ust. 1). Przed podpisaniem umowy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest obowiązany do przedstawienia cudzoziemcowi tłumaczenia umowy na język dla niego zrozumiały (art. 90d ust. 2). WYKROCZENIE: Kto nie dopełnia obowiązku, o którym mowa w art. 90d ust. 1 lub 2, podlega karze grzywny od 200 zł do zł (mandat karny w takiej samej wysokości) ART. 120 UST

26 Trzy grupy cudzoziemców Z punktu widzenia dostępu do polskiego rynku pracy przepisy wyróżniają 3 grupy obcokrajowców: I. Cudzoziemcy uprzywilejowani (praca bez zezwolenia) przez szczególny status pobytu, obywatelstwo kraju UE/EOG lub Szwajcarii, towarzyszenie na terytorium RP cudzoziemcowi z UE/EOG lub Szwajcarii jako członek rodziny; II. Cudzoziemcy, od których wymaga się zezwolenia na pracę oraz podstawy pobytu uprawniającej do wykonywania pracy; III. Cudzoziemcy zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę (po spełnieniu określonych warunków), od których wymaga się tylko podstawy pobytu uprawniającej do wykonywania pracy 26

27 WAŻNE Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 9 lipca 2003r. ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. z 2018r. poz. 594), w zakresie nieuregulowanym odmiennie przepisami ustawy i przepisami odrębnymi do agencji pracy tymczasowej, pracownika tymczasowego i pracodawcy użytkownika stosuje się przepisy prawa pracy dotyczące odpowiednio pracodawcy i pracownika, z uwzględnieniem art

28 Kontrola pracodawcy użytkownika Szczególną uwagę zwraca się na badanie zagadnień dotyczących zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przez pracodawcę użytkownika, a także na problem dyskryminowania pracowników (traktowanie mniej korzystne niż pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy użytkownika) np. w zakresie ustalania wynagrodzeń. 28

29 Pracodawca użytkownik w ramach procedury zatrudnienia tymczasowego ma obowiązek poinformowania agencji zatrudnienia o: wynagrodzeniu za pracę, która ma być powierzona pracownikowi tymczasowemu, oraz o wewnętrznych regulacjach dotyczących wynagradzania obowiązujących u danego pracodawcy użytkownika, a na wniosek agencji pracy tymczasowej przedstawić do wglądu treść tych regulacji; warunkach wykonywania pracy tymczasowej w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa i higieny pracy. 29

30 Pracodawca użytkownik niewystępowaniu okoliczności uniemożliwiających rozpoczęcie wykonywania pracy tymczasowej, czyli o rozwiązaniu stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w okresie 3 miesięcy poprzedzających termin rozpoczęcia pracy tymczasowej przy pracach tego samego rodzaju co wykonywane przez zwolnionego z pracy stałego pracownika pracodawcy użytkownika. 30

31 Przed zawarciem umowy o pracę z pracownikiem tymczasowym, agencja oraz pracodawca użytkownik uzgadniają również: zakres informacji dotyczących przebiegu pracy tymczasowej, które mają wpływ na wysokość wynagrodzenia za pracę pracownika tymczasowego, oraz sposób i termin przekazywania tych informacji agencji pracy tymczasowej w celu prawidłowego obliczania wynagrodzenia za pracę tego pracownika; zakres przejęcia przez pracodawcę użytkownika od agencji pracy tymczasowej obowiązków pracodawcy dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, innych niż obowiązki wynikające z przepisów; 31

32 Przed zawarciem umowy o pracę z pracownikiem tymczasowym, agencja oraz pracodawca użytkownik uzgadniają również: zakres przejęcia przez pracodawcę użytkownika obowiązku pracodawcy dotyczącego wypłacania należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową; sposób wykorzystania urlopu wypoczynkowego przez pracownika tymczasowego. 32

33 WAŻNE obowiązek po stronie agencji, jednakże pracodawca użytkownik musi dokonać tych uzgodnień O treści tych uzgodnień, agencja pracy tymczasowej zawiadamia na piśmie osobę, której ma być powierzone wykonywanie pracy tymczasowej - przed zawarciem z nią umowy o pracę. 33

34 Limity pracy tymczasowej - maksymalny okres wykonywania pracy tymczasowej Agencja pracy tymczasowej może skierować pracownika tymczasowego na rzecz jednego pracodawcy użytkownika przez okres nieprzekraczający 18 miesięcy w okresie obejmującym 36 kolejnych miesięcy, a pracodawca użytkownik może korzystać z pracy tego samego pracownika tymczasowego również przez ten sam okres, czyli łącznie 18 miesięcy w okresie obejmującym 36 kolejnych miesięcy. 34

35 Limity pracy tymczasowej - maksymalny okres wykonywania pracy tymczasowej W przypadku zastępstwa za nieobecnego pracownika pracodawcy użytkownika - okres skierowania pracownika tymczasowego do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz jednego pracodawcy użytkownika nie może przekroczyć 36 miesięcy, a pracodawca użytkownik może korzystać z pracy takiego pracownika tymczasowego również przez taki sam okres. 35

36 WAŻNE Analogiczne limity dotyczą wykonywania pracy tymczasowej na podstawie umów cywilnoprawnych lub umów cywilnoprawnych stosowanych naprzemiennie z umowami o pracę. 36

37 Rezygnacja z pracy pracownika tymczasowego przez pracodawcę użytkownika Pracodawca użytkownik może w każdym czasie zrezygnować z wykonywania pracy przez pracownika tymczasowego. W celu zwolnienia takiego pracownika pracodawca użytkownik zawiadamia agencję na piśmie o przewidywanym terminie zakończenia wykonywania przez danego pracownika pracy tymczasowej. Zawiadomienie powinno zostać złożone w miarę możliwości z wyprzedzeniem uwzględniającym obowiązujący strony umowy o pracę okres wypowiedzenia tej umowy. Pracodawca użytkownik nie jest zobowiązany do podania przyczyny takiej rezygnacji. 37

38 Rezygnacja z pracy pracownika tymczasowego przez pracodawcę użytkownika Umowa o pracę tymczasową rozwiązuje się z upływem czasu, na który została zawarta. W przypadku, gdy umowa o pracę tymczasową zawiera prawo do jej wypowiedzenia zastosowanie znajdą przepisy o długości okresów wypowiedzenia, tj.: za trzydniowym wypowiedzeniem, gdy umowa o pracę została zawarta na okres nieprzekraczający 2 tygodni; za jednotygodniowym wypowiedzeniem, gdy umowa o pracę została zawarta na okres dłuższy niż 2 tygodnie. Istnieje możliwość rozwiązania na zasadzie porozumienia stron czy rozwiązania bez wypowiedzenia. 38

39 WAŻNE Od 1 czerwca 2017 r. umowa o pracę z pracownicą tymczasową, która miałaby się rozwiązać po upływie 3 miesiąca ciąży - ulegnie z mocy prawa przedłużeniu do dnia porodu. Warunkiem przedłużenia jest co najmniej 2 miesięczny okres skierowania do wykonywania pracy tymczasowej. 39

40 OBOWIĄZKI AGENCJI PRACY TYMCZASOWEJ (PRACODAWCY) i PRACODAWCY UŻYTKOWNIKA Agencja pracy tymczasowej jako pracodawca zobowiązana jest do wypełniania obowiązków wynikających z zawartego stosunku pracy, za wyjątkiem tych, które należą do pracodawcy użytkownika, tj.: zapewnienie pracownikowi tymczasowemu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy tymczasowej; udostępnienie pracownikowi tymczasowemu urządzeń socjalnych na zasadach przewidzianych dla pracowników zatrudnionych przez tego pracodawcę użytkownika; 40

41 OBOWIĄZKI AGENCJI PRACY TYMCZASOWEJ (PRACODAWCY) i PRACODAWCY UŻYTKOWNIKA prowadzenie ewidencji czasu pracy pracownika tymczasowego w zakresie i na zasadach obowiązujących w stosunku do pracowników; prowadzenie ewidencji osób wykonujących pracę tymczasową na podstawie umowy o pracę oraz umowy prawa cywilnego, określającej rozpoczęcie i zakończenie wykonywania takiej pracy w okresie 36 kolejnych miesięcy; dostarczenie pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, 41

42 OBOWIĄZKI AGENCJI PRACY TYMCZASOWEJ (PRACODAWCY) i PRACODAWCY UŻYTKOWNIKA zapewnienie napojów i posiłków profilaktycznych; przeprowadzenie szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy ; ustalanie okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy; przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego oraz poinformowanie pracowników tymczasowych o tym ryzyku; wypłacanie należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową w zakresie ustalonym z agencją pracy tymczasowej. 42

43 Pracodawca użytkownik lub osoba działająca w jego imieniu ponosi odpowiedzialność za wykroczenia z tytułu: niezapewnienia pracownikowi tymczasowemu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w miejscu wykonywania pracy tymczasowej lub niewyposażenia stanowiska pracy pracownika tymczasowego w maszyny i inne urządzenia techniczne, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności; niewypełnienia uzgodnionych na piśmie z agencją pracy tymczasowej obowiązków pracodawcy, w tym: niedostarczenia pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej; 43

44 Pracodawca użytkownik lub osoba działająca w jego imieniu ponosi odpowiedzialność za wykroczenia z tytułu: niewypełnienia uzgodnionych na piśmie z agencją pracy tymczasowej obowiązków pracodawcy, w tym: niedostarczenia pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej; niezapewnienia pracownikowi tymczasowemu napojów i posiłków profilaktycznych; niezapewnienia przeszkolenia pracownika tymczasowego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz szkolenia okresowego; 44

45 Pracodawca użytkownik lub osoba działająca w jego imieniu ponosi odpowiedzialność za wykroczenia z tytułu: niewypełnienia uzgodnionych na piśmie z agencją pracy tymczasowej obowiązków pracodawcy, w tym: niezapewnienia ustalenia w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, któremu uległ pracownik tymczasowy; niepoinformowania pracownika tymczasowego o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz zasadach ochrony przed zagrożeniami; niewypełnienia innych obowiązków uzgodnionych z agencją pracy tymczasowej, związanych z wykonywaniem pracy tymczasowej przez pracownika tymczasowego; 45

46 Pracodawca użytkownik lub osoba działająca w jego imieniu ponosi odpowiedzialność za wykroczenia z tytułu: korzystania z pracy pracownika tymczasowego, powierzając mu wykonywanie pracy: szczególnie niebezpiecznej - w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 237^15 Kodeksu pracy; na stanowisku pracy, na którym jest zatrudniony pracownik pracodawcy użytkownika w okresie uczestniczenia tego pracownika w strajku; tego samego rodzaju co praca wykonywana przez pracownika pracodawcy użytkownika, z którym został rozwiązany stosunek pracy z przyczyn niedotyczących pracowników; wymagającej uzbrojenia pracownika ochrony w broń palną bojową lub przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej; 46

47 Pracodawca użytkownik lub osoba działająca w jego imieniu ponosi odpowiedzialność za wykroczenia z tytułu: a także z tytułu: przekroczenia maksymalnych okresów wykonywania pracy tymczasowej; nieprowadzenia ewidencji czasu pracy pracownika tymczasowego; uniemożliwienia pracownikowi tymczasowemu wykorzystania urlopu wypoczynkowego. 47

48 WAŻNE Możliwość ukarania danego podmiotu następuje w wyniku kontroli inspektora pracy, który nakłada karę grzywny w drodze postępowania mandatowego lub kieruje wniosek o ukaranie do właściwego sądu karnego. Wykroczenia przeciwko prawom pracownika tymczasowego zagrożone są kara grzywny od do zł. 48

49 Dziękuję za uwagę! Izabela Struczyńska Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku Sekcja ds. prawnych i legalności zatrudnienia izabela.struczynska@gdansk.pip.gov.pl 49