Roślinność i walory krajoznawcze terenu w okolicy Wzgórza Wisielców w Wolinie. Klasa I. Scenariusz lekcji z edukacji przyrodniczej

Transkrypt

1 Roślinność i walory krajoznawcze terenu w okolicy Wzgórza Wisielców w Wolinie Klasa I Scenariusz lekcji z edukacji przyrodniczej

2 Roślinność i walory krajoznawcze terenu w okolicy Wzgórza Wisielców w Wolinie Opracowanie Aneta Borowicz, Publiczna Szkoła Podstawowa w Wolinie Konsultacja i redakcja Andrzej Biderman, Mariusz Samołyk Fundacja Edukacji Naturalnej Szata graficzna Skład Liter Dariusz Grochal Wydawca Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej Counterpart Fund Warszawa Grodno,

3 Aneta Borowicz Roślinność i walory krajoznawcze terenu w okolicy Wzgórza Wisielców w Wolinie WSTĘP Cele ogólne 1. Nauczymy się rozpoznawać i nazywać rośliny występujące w najbliższej okolicy babka lancetowata, babka szerokolistna. 2. Poznamy jak warunki terenu wpływają na życie roślin. 3. Poznamy przyczyny zanieczyszczania roślin oraz znaczenie jakie ma ono dla roślin i ludzi. 4. Poznamy walory najbliższej okolicy, w tym jej wybrane zabytki (kurhany Wzgórza Wisielców). 5. Poznamy zalety aktywnego i zdrowego spędzania wolnego czasu w plenerze. 6. Rozwiniemy umiejętność współdziałania w grupie. 7. Rozwiniemy szacunek dla przyrody. Cele szczegółowe 1. Przeprowadzimy obserwację przyrodniczą dotyczącą zanieczyszczenia roślin rosnących przy drodze i występujących poza obszarem zabudowanym (Wzgórze Wisielców). 2. Zbadamy wpływ warunków terenowych na rozwój roślin. 3. Przeprowadzimy doświadczenie sprawdzające zdolność do zatrzymania wody, jaką wykazują gleby, na których rosną obserwowane rośliny. 4. Dokonamy eksploracji pola kurhanowego na Wzgórzu Wisielców. 5. Wykonamy mandalę oraz ułożymy napisy z materiałów przyrodniczych. Odniesienie do Podstawy Programowej I. Edukacja polonistyczna I.1.2) wykonuje zadanie według usłyszanej instrukcji; zadaje pytania w sytuacji braku rozumienia lub braku pewności zrozumienia słuchanej wypowiedzi, 3

4 I. 6.2) korzysta z różnych źródeł informacji, IV. Edukacja przyrodnicza IV.1.1) rozpoznaje w swoim otoczeniu popularne gatunki roślin, IV.1.6) planuje, wykonuje proste obserwacje, doświadczenia i eksperymenty dotyczące obiektów i zjawisk przyrodniczych / /, IV.1.6) chroni przyrodę, wskazuje wybrane miejsca ochrony przyrody / /, V. Edukacja plastyczna V.2.4) modeluje (lepi i konstruuje) / / z materiałów naturalnych, V.2.6) wykonuje / / impresje plastyczne potrzebne do aktywności artystycznej i naukowej. Metody i formy pracy Obserwacja, praca w grupach, według kart pracy, pogadanka, rozmowa, doświadczenie. Środki karty pracy skrócony atlas roślin występujących na naszym terenie w formie zalaminowane karty pracy dla każdej grupy z występującymi na tym terenie roślinami m.in.: babka lancetowata, szerokolistna, jaskier, stokrotka, wrzos, koniczyna, mniszek lekarski, rumianek, mak, podbiał, pierwiosnek załącznik nr 1 karty pozwalające wykonać doświadczenie - identyfikacja rośliny i zbadanie jej czystości + instrukcja załącznik nr 2 karta pozwalająca poznać wielkość, kształt liścia babki załącznik nr 3 karta pozwalająca określić przystosowanie do życia babki + instrukcja załącznik nr 4 lupy dla każdego dziecka pudełko do przeprowadzenia doświadczeń na każdą grupę a w nim: taśma bezbarwna szeroka, nożyczki, chusteczki, lejek, filtr, stoper, miarka do wody, butelka 0.5 l wody, kredki, ołówki, markery do pisania grupowych obserwacji, łopatka, plastikowy pojemnik na wykopaną roślinę babkę sztywne podkładki worki na śmieci Miejsce i organizacja zajęć Zajęcia całodzienne. Zajęcia wstępne prowadzimy w klasie. Zajęcia terenowe prowadzimy w bezpiecznym miejscu przy drodze oraz w miejscu gdzie przyroda jest wolna od bezpośrednich zanieczyszczeń w naszym przypadku jest to Wzgórze Wisielców, rezerwat archeologiczny, którego kurhany porośnięte są wrzosowiskiem i roślinnością łąkową. Wybór tego miejsca daje wartość dodaną zajęć, czyli poznanie ważnego zabytku historycznego. 4

5 PRZEBIEG ZAJĘĆ Wprowadzenie w klasie 1. Rozwiązanie rebusu Rozwiązanie: Babka szerokolistna. SZER + + TNA Z tyłu rebusu powiększona babka. Rozwiązanie jest tematem zajęć. 2. Zapoznanie uczniów z tematem oraz z celami zajęć Ustaw dzieci w półokręgu. Przedstaw cele zajęć. Powiedz, że wycieczka będzie okazją do poznania niezwykłej rośliny, która rośnie dziko właściwie wszędzie: na łące, przy drodze, na leśnej ścieżce, a nawet na chodniku przed blokiem, gdzie wyrasta spomiędzy kostki brukowej. Jest w stanie tu przeżyć głównie ze względu na wysoką odporność na deptanie. Jest potocznie nazywana po prostu babką. Nasze prababcie zamiast plasterka na dziurę w kolanie przykładały babkę. Ma bowiem właściwości lecznicze, antybiotyczne. Zaczyna kwitnąć w połowie wiosny, aż do początków jesieni. Łatwo ją wtedy zauważyć, ponieważ wyrastają z niej wysokie kwiaty, dochodzące wysokością nawet do 40 cm. Dowiemy się, w którym miejscu jest bardziej zanieczyszczona, przy drodze, czy na wzgórzu? Dowiemy się też jakich warunków potrzebuje ona do życia. Spędzimy czas razem bawiąc się, obserwując rośliny i wypoczywając na jednym z zabytków Wolina Wzgórzu Wisielców. Waszym zadaniem jest odnaleźć jedną z interesujących nas roślin babkę.chcemy ją poznać, zobaczyć w jakich warunkach żyje i w jakim miejscu jest bardziej zanieczyszczona. 3. Rozmowa o doświadczeniach życiowych uczniów związanych z obserwacją roślin występujących w najbliższej okolicy Zapytaj: Czy ktoś z Was widział roślinę, którą będziemy szukać? Zanim wyruszymy przypomnij o zasadach bezpieczeństwa oraz zasadach zachowania się podczas zajęć terenowych. Zachowanie ciszy, nie zaśmiecanie terenów. Towarzyszyć nam będą rodzice, jeden rodzic przydzielony do każdej grupy. 4. Podział uczniów na zespoły Podziel uczniów na grupy przez losowanie wybranej rośliny: (babka, koniczyna, mniszek lekarski, jaskier). 5

6 Zajęcia terenowe 5. Wyjście w teren Bezpieczne przejście ze szkoły do miejsca badań. 6. Przypomnienie zasad pracy w terenie Każdy zespół będzie wykonywała takie samo je inni zadanie. Doświadczenie będzie robione przez dzieci samodzielnie, zgodnie z otrzymanymi instrukcjami. Rodzice i opieka nie wyręczają dzieci wspierają, odpowiadają na pytania, pomagają w noszeniu pudełek do doświadczeń, dbają o bezpieczeństwo. Dzieci pamiętają o zgodnej i aktywnej pracy w grupach, o bezpieczeństwie, zwłaszcza podczas badań w okolicy drogi, słuchają opiekuna. 7. Wykonanie doświadczenia nr 1 Zbadanie czystości babki w dwóch miejscach Załącznik nr 2 i 3 Dzieci badają zanieczyszczenie babki zerwanej przy drodze i tej zerwanej na wzgórzu. Dzieci na kocu rozkładają potrzebne materiały, babki zebranej przy drodze naklejają taśmę na liścia, następnie odklejają i przyklejają na białą kartkę papieru obserwując co zostało przyklejone do liścia, to samą robią z liśćmi zebranymi na wzgórzu, zabezpieczają karty z doświadczeniem i porównują oba liście. Omawiają, analizują i wyciągają wnioski, które potem prezentują kolejnym grupom. 8. Przerwa śniadaniowa, Dzieci siedzą na kocach, jedzą przyniesiony ze sobą prowiant, dostrzegają piękno, spokój i to jak smakują kanapki na świeżym powietrzu. Porozmawiaj z nimi o roli pikników, wspólnego spędzania czasu i integracja z rówieśnikami. 9. Wykonanie doświadczenia nr 2 opisać kształt i wielkość babki Załącznik nr 3 - dzieci przyglądają się babce zwyczajnej, szerokolistnej, obserwują jaki ma kształt listka, obrysowują na kartę pracy i uzupełniają informacje? 10. Wykonanie doświadczenia nr 3- obserwacja warunków życia babki Załącznik nr 4 dzieci obserwują teren, miejsce, glebę, na której ta roślina występuje. Pobierają próbki gleby, sprawdzają czy roślina jest dobrze ukorzeniona. Dla porównania idą po próbkę innej gleby piasku. Mając dwa rodzaje gleby dzieci wykonują doświadczenie na zdolność do zatrzymania wody przez poszczególne próbki. Wnioski zapisane na karcie obserwacji. 11. Wykonanie zadania nr 4 Mandala przyrodnicza Wszystkie grupy mają za zadanie zebrać materiał przyrodniczy, to co mają w zasięgu ręki, (kamyczki, liście, patyczki itp.). Z tych materiałów wspólnie tworzą mandalę przyrodniczą, liczy się pomysłowość, kreatywność. Następnie podziwiają swoje przyrodnicze wytwory. Dla utrwalenia wykonane są zdjęcia. 6

7 12. Zabawa przy użyciu darów Układanie wyrazów z materiałów przyrodniczych, każda grupa inną roślinę (babka, koniczyna, jaskier, mniszek) Zdjęcia prac. Zabawa: Przechodzenie pod sznurkiem, pod patykiem, rzuty do celu. 13. Podsumowanie pracy w terenie Podsumowanie zajęć w odniesieniu do celów: jaką roślinę spotkaliśmy i jej się głębiej przyjrzeliśmy, gdzie jest bardziej zanieczyszczona, jakich warunków do życia potrzebuje, jak wyglądają jej liście. Co najbardziej zapamiętaliście z zajęć? 14. Pieczenie kiełbasek. W czasie podsumowania rodzice przygotowują ognisko. Po uporządkowaniu terenu po zajęciach i ognisku powrót do szkoły. Podsumowanie 15. Na drugi dzień grupy prezentują efekty prac, przedstawiają wyniki przeprowadzonych, obserwacji i doświadczeń, formułują wnioski, wymieniają się opiniami 16. Obejrzenie filmu pt: Popołudnie na łące jako podsumowanie 17. Jako kontynuacja zajęć każde dziecko wykonuje pracę plastyczną związaną z naszą wycieczkę, której tematem będzie: Walory piękno naszego najbliższego otoczenia wolińskiego Wzgórza jako zachęcenie innych do spędzenia wolnego czasu z Rodziną. Prezentacja wykonanych prac na gazetce klasowej. Zdjęcia z wyprawy pojawią się na stronie internetowej szkoły. 7

8 Załącznik nr 1 Awers Rozwiąż rebus SZER + + TNA 8

9 Załącznik nr 1 Rewers Babka szerokolistna 9

10 Doświadczenie nr 1 Załącznik nr 2 Data obserwacji: Rozpoznaj i nazwij roślinę użyj do tego mini atlasu z najczęściej spotykanymi roślinami na naszym terenie. 2. Zerwij liścia babki i naklej na niego bezbarwną taśmę. 3. Odklej taśmę i przyklej ją na kartę pracy nr 1 w pierwszym okienku. 4. Zaobserwuj co się przykleiło do taśmy, wykorzystując lupy. 5. Uzupełnij kartę pracy na podstawie tego co zaobserwowałeś. 6. To samo wykonaj, gdy będziesz w okolicy wzgórza. Miejsce obserwacji 1 Zakreśl właściwą odpowiedź W mieście, przy ulicy Wzgórze Wisielców Miejsce obserwacji 1 Zakreśl właściwą odpowiedź babka szerokolistna babka lancetowata Wynik obserwacji 1 (Zakreśl właściwą odpowiedź) W jakim stanie jest liść? jest cały jest uszkodzony Co przykleiło się do taśmy? pyłki błoto piasek inne Miejsce na naklejenie taśmy Jak dużo zanieczyszczeń? dużo średnio mało Miejsce obserwacji 2 Zakreśl właściwą odpowiedź W mieście, przy ulicy Wzgórze Wisielców Miejsce obserwacji 2 Zakreśl właściwą odpowiedź babka szerokolistna babka lancetowata Wynik obserwacji 2 (Zakreśl właściwą odpowiedź) W jakim stanie jest liść? jest cały jest uszkodzony Co przykleiło się do taśmy? pyłki błoto piasek inne Miejsce na naklejenie taśmy Jak dużo zanieczyszczeń? dużo średnio mało Wnioski (uzupełnij po wykonaniu 2 obserwacji) Obserwując liście babki możemy stwierdzić, że roślina jest: na wzgórzu bardziej mniej przy ulicy bardziej mniej zanieczyszczona 10

11 Doświadczenie nr 2 Załącznik nr 3 Obrysujcie kształt liścia babki Pocieraj kartkę bokiem kredki świecowej aż uzyskasz odbicie całego liścia (nie zapomnij usunąć papierowej osłonki z kredki). Zbadajcie, czy: Liść babki jest: Zakreśl właściwą odpowiedź wąski lancetowaty palczasty jajowaty sercowaty pierzasty Czy liść babki pachnie? Zakreśl właściwą odpowiedź Tak Nie Jaką liść ma powierzchnię: Zakreśl właściwą odpowiedź gładką szorstką pokrytą meszkiem suchą wilgotną 11

12 Doświadczenie nr 3a Załącznik nr 4 1. Wykopcie babkę z ziemi, wykorzystajcie łopatkę. 2. Włóżcie ją do pojemnika. 3. Obejrzyjcie ją dokładnie, jaki ma kolor, kształt liścia, zapach, korzenie. 4. Pobierzcie próbkę gleby, w której rośnie babka. 5. Nabierzcie do lejka z filtrem glebę, w której rośnie babka. 6. Do drugiego lejka z filtrem nabierzcie piasku. 7. Wlejcie 0.5 litra wody (małą butelkę) do obu lejków i zaobserwujcie: czy woda tak samo szybko przelała się przez ziemię i piasek? W jakich warunkach przychodzi rosnąć babce (pierwsza próbka gleby)? Jaka jest gleba, na której rośnie babka? Zaznacz wybrane określenie Ciemna lub szara Zbita Jasna lub żółta Sypka Miejsce na próbki ziemi w woreczkach foliowych Sucha Wilgotna Jak szybko woda przesącza się przez próbkę? Ile wody przeciekło przez próbkę? Szybko Dużo Wolno Mało Jakie warunki miała by babka, gdyby rosła na piasku (próba kontrolna piasek)? Jaka jest gleba, na której rośnie babka? Zaznacz wybrane określenie Ciemna lub szara Zbita Jasna lub żółta Sypka Miejsce na próbki ziemi w woreczkach foliowych Sucha Wilgotna Jak szybko woda przesącza się przez próbkę? Ile wody przeciekło przez próbkę? Szybko Dużo Wolno Mało 12

13 Załącznik nr 5 Prawdopodobnie te rośliny będą dzieci losowały jako przydział do grupy, potem zostaną przyczepione do kurtek. Koniczyna Babka zwyczajna Stokrotka Mniszek lekarski 13

14 Atlas roślin wiosennych Załącznik nr 6 Babka zwyczajna Babka lancetowata Poziomka Stokrotka 14

15 Podbiał Mniszek lekarski Pięciornik gęsi Jaskier 15

16 Złoć żółta Pierwiosnek Ziarnopłon Śledziennica 16

17 Dąbrówka Miodunka Kurdybanek Jasnota 17

18 Fiołek Wrzos Koniczyna 18

19 Groszek Mak 19

20